Chapter - 2

Machine Translated by Google
QORICHOOTA IRRATTI MIIDHAA IRRATTI...
SIRNA NAARVOOS OF AFAAN OROMOO
Ergamtoota Koolinerjikii fi
Wantoota Ugguruu Koolinerjikii
Sirna Narvii Of danda’e

ÿ CNS
Sammuu
Lafee dugdaa
ÿ hojjettoota mootummaa
Narvii mataa fi lafee dugdaa fi damee isaanii
Kutaalee qaamaa hunda CNS waliin wal qunnamsiisa
Mirga garagalchuu © 2007, 2006, 2001, 1994 Mosby, Inc., kan Elsevier Inc.
Gosa Fiiber Narvii

ÿ Visceral afferent (miira) 1.1.
Qaamolee keessoo irraa gara CNStti impulses dabarsuu
ÿ Visceral efferent (mootoraa) 1.1.

CNS irraa gara qaamolee keessoo, ujummoolee, fi maashaa lallaafaa fi onneetti impulses
dabarsuu
ÿ Somaatikii afferent (miira) .

Mataa, dallaa qaamaa fi fiixee irraa gara CNStti impulses dabarsuu
ÿ Somaatikii efferent (mootoraa) .

CNS irraa gara maashaalee striated ta’anitti impulses dabarsuu
Sirna Narvii Of danda’e

ÿ Sirni narvii naannoo (peripheral nervous system) fibers narvii
dachaa lama ta’e kenna:
Kan mararfannaa (adrenergic) .

ÿ
Naannoo garaachaa fi lafee cinaachaa keessaa ba’uu
Paaraasimpaatikii (kolinarjikii) .
ÿ
Kutaa mataa fi sacral irraa ba’uu
Haala Waliigalaa Sirna Narvii
Sirna Narvii Ofiin Of Bulchuu Maaliif Qorachuu?
Qoricha
Paatofiiziyoloojii
Keemistirii
WAGGOOTA
Wal'aansa Farmaakooloojii
Haala Dhukkubaa
Hooggansa
Gosoota niwuroonota ANS keessatti akkamitti ibsina?
Parasympathetic kan jedhu Kan namaaf mararfatu
Aseetiilkooliinii
Noorepinephrine jedhamu
(Nooraadreenaaliin) .
Muscarine jedhamuun beekama
N
CH 3.
N
Epinephrine jedhamu
(Adrenaline) jedhamu.
Nikootiinii
Siinaapsii Gaangiliyoonii Paaraasimpaatikii
Aseetilkooliinisteereezii
Akka 2+
Silumaan
+
GARUU
ÿ
Dandeettii Tarkaanfii
Nikootiinii
+ Fudhataa
Silumaan
Niwuroonii preganglionic Niwuroonii postganglionic

Siinaapsii Qaama Paaraasimpaatikii
Akka 2+
Effector jedhamu
Silumaan
+ Organ
K+
G
GARUU
Muscarinic jedhamuun beekama
Fudhataa
Niwuroonii postganglionic
Cuunfaa niwuroonotaa fi siinaapsii

parasympathetic
Niwuroonota preganglionic
ÿ Dheeraa
ÿ Siinaapsii niwuroonota postganglionic wajjin ykn naannoo qaama

ÿ Aseetiilkooliin (ACH) gadhiisuun niwuroonota postganglionic irratti fudhatoota
nikootiinii hojiitti hiiku
Niwuroonota postganglionic
ÿ Gabaabaa
ÿ Siinaapsii qaama xiyyeeffannoo irratti

ÿ Qaama galma ta’e irratti fudhatoota muscarinic activate gochuuf acetylcholine (ACH) gadhiisi
Sinaapsii Gaangliyoonii Mararfannaa
Akka 2+
Silumaan +
GARUU
ÿ
Nikootiinii
+ Fudhataa
Silumaan
Niwuroonii preganglionic Niwuroonii postganglionic

Sinaapsii Qaama Mararfannaa
Akka 2+
Effector jedhamu
Organ
Silumaan
+
G
LAKKI
Adrenergic kan jedhamu
Fudhataa
Niwuroonii postganglionic
Cuunfaa niwuroonotaa fi siinaapsii

mararfannaa
Niwuroonota preganglionic
•.
Gabaabaa
•.
Siinaapsii niwuroonota postganglionic naannoo lafee dugdaatti
•.
Aseetiilkooliin (ACH) gadhiisuun niwuroonota postganglionic irratti fudhatoota
nikootiinii hojiitti hiiku
Niwuroonota postganglionic
•.
Dheeraa
•.
Siinaapsii qaama xiyyeeffannoo irratti
•.
Qaamolee galma ta’an irratti fudhatoota adrenergic activate gochuuf norepinephrine
gadhiisuu
Sirna narvii mararfannaa keessatti kanneen ala ta’an:
ÿ Ujummoolee dafqa: 1.1.

» Niwuroononni postganglionic dhiphina
waliin walqabatee ba’uu wajjin
hirmaatan norepinephrine (“harka dafqaan
guutame”) gadhiisu .
» Niwuroononni postganglionic
thermoregulation waliin hirmaatan
aseetilkooliinii gadhiisu
Sirna narvii mararfannaa keessatti kanneen ala ta’an:
ÿ Tiruu: 1.1.
» Niwuroononni postganglionic gara
maashaa lallaafaa siree vaaskilarii kalee
doopaamiinii gadhiisu
ÿ Ujummoo adreenaalii: 1.1.

» Niwuroononni preganglionic ganglion
paraverterbral sympathetic ganglion
keessatti sinaapsii hin godhan
» Niwuroononni preganglionic kallattiin
ujummoo adreenaalii irratti sinaapsii ta’anii,
aseetiilkooliinii gadhiisuun, fudhatoota nikootiinii
ujummoo adreenaalii irratti ni sochoosu
Niwuroononni mararfannaa postganglionic
» Ujummoon adreenaalii epinephrine gara
marsaa dhiigaa sirnaatti gadhiisu irra caalaan isaanii
niwurootransmitter maal gadhiisu?
Qorichootni ANS irratti dhiibbaa akkamii geessisu?
ÿ Bu’aa niwurootiraansimitaroota jalqabaa lamaan fakkeessuun ykn ugguruu, .

Aseetilkooliinii fi Nooreepineefriin/Epinefriin
“.
ÿ Qorichootni niwurootiraansimiiteroota fakkeessan jedhamanii waamamu fudhataa
”
agonistoota jedhaman
H Qorichootni kunniin fudhatoota ni sochoosu
“.
ÿ Qorichootni niwurootiraansimitaroota ugguran jedhamanii waamamu fudhataa
”
mormitoota
H Qorichootni kunniin endogenous neurotransmitters irraa ugguruu
fudhatoota hojiitti hiiku
Ramaddii qoricha ANS irratti dhiibbaa geessisan
ÿ
Sirna narvii parasympathetic
Aseetiilkooliin fakkeessuu = kolinerjikii = agonistoota muskaariinikii = paaraasimpaatoomimeetikii
Block acetylcholine = anticholinergic = antaagonistii muscarinic = paaraasimpaatoolayitikii
ÿ
Sirna narvii mararfannaa
Noorreepinefriin fakkeessuun = adreenrgic = adreenrgic agonist = sympathomimetic
Block norepinephrine = farra adrenergic = antaagonistii adrenergic = kan mararfannaa

Ergamtoota Koolinerjikii
ÿ
Qorichoota sirna
narvii parasympathetic (PSNS) kakaasan .
ÿ
PSNS sirna faallaa SNS ti
Maqaas ni beekama
ÿ agonistoota kolinergic jedhaman
yookaan
ÿ parasympathomimetics jedhaman
ÿ Bu'aa niwurootiraansimitara PSNS

fakkeessi
ÿ Aseetilkooliin (ACh) 1.1.
Fudhatoota Koolinerjikii
Gosa lama, kan murtaa’an:

ÿ Bakka
ÿ Tarkaanfiin al tokko kakaafame
Fudhatoota nikootiinii fi fudhatoota Muscarinic

Fudhatoota Nikootiinii
ÿ
Ganglia lamaan keessatti kan argamu
PSNS fi SNS
ÿ Maqaa “nicotinic” jedhamee kan moggaafame sababni isaas alkaloid
nicotine tiin kaka’uu waan danda’uuf

Fudhatoota Muscarinic
ÿ Postsynaptically kan argamu:
Maashaa lallaafaa
Maashaa onnee
Ujummoolee fibers parasympathetic
Qaamolee dhiibbaa geessisan fibers sympathetic cholinergic
ÿ Alkaloid muscarine tiin kaka’uu waan
danda’uuf “muscarinic” jedhamee moggaafame
Ergamtoota Koolinerarjikii: 1.1.

Mala Hojii
ÿ Kallattiin kan hojjetu (agonist) .

Fudhatoota kolinerjikii wajjin walitti hidhamuudhaan, kaka’umsa fida
Ergamtoota Koolinerjikii: 1.1.

Mala Hojii
ÿ Al-kallatti-gocha
Inzaayimii “cholinesterase” jedhamu dhorkuu .
Bu’aan: ACh baay’een fudhatoota irratti argama

Ergamtoota Koolinerjikii Al-kallattiin Hojjetan

(Inhibiitaroota Kooliineesteereesii) .
ÿ Duubatti deebi'uu danda'a
Daqiiqaa hanga sa’aatii dheeraaf kolinesterase

waliin hidhachuu
ÿ Kan hin deebine
Kooliineesteereezii waliin hidhamee hidhoo koovaaleentii

dhaabbataa uumu
Qaamni kolinesterase haaraa hojjechuu qaba

Dhiibbaa Qorichaa Kolinerjikii

Ergamtoota
ÿ Bu’aa yeroo PSNS kakaafamu mul’atu.

ÿ PSNS sirna “boqonnaa fi daakuun” ti.

Ergamtoota
“DHUKKUBA” .
ÿ S lubbuun jiraachuu
ÿ L acrimation jechuun ni danda’ama
ÿ KEESSA rinary incontinence jedhamu kan qabu
ÿ D. Diarrhea jechuun ni danda’ama
ÿ G dhiita’uu astrointestinal
ÿ FI mesis jedhamuun beekama

Ergamtoota
ÿ Garaachaa fi ujummoo fincaanii kakaasuu

Dhangala’aan garaachaa dabaluu
Sochii garaachaa dabaluu
Irra deddeebiin fincaan baay’achuu
ÿ Barataa kakaasuu
Dhiphina (miosis) .
Dhiibbaan ija keessaa hir’achuu
ÿ Haxxiffannaa fi dafqi dabaluu


Ergamtoota
ÿ Dhiibbaa onnee fi ujummoolee dhiigaa
Dha'annaan onnee hir'achuu

Vaasoodileeshinii
ÿ Miidhaa sirna hargansuu
Bronchial constriction, ujummoon qilleensaa dhiphachuu


Ergamtoota
ÿ Doosii gorfameen, kolinergics adda durummaan

fudhatoota MUSCARINIC irratti dhiibbaa qaba.
ÿ Doosiin ol’aanaa yoo ta’e, kolinergics fudhatoota
NICOTINIC ni kakaasu.

Ergamtoota
ÿ BU’AA BARBAADAMU: kaka’umsa fudhataa muscarinic irraa
ÿ Bu’aan hin barbaadamne hedduun kan dhufu

kaka’umsa fudhatoota nikootiinii irraa kan ka’edha

Fayyadama Wal’aansaa
Ergamtoota Kallattiin Hojjetan

ÿ Dhiibbaa ija keessaa hir’isuu
ÿ Glucoma fi baqaqsanii hodhuu ija keessaaf ni fayyada
Fakkeenyaaf: aseetiilkooliin, kaarbaakoolii, pilookaarpiin
Sababa xuuxamuu afaanii gaarii hin taaneef bakka tokkotti fayyadamuu


Bakka bu’aa Kallattiin Hojjetu—bethanechol

ÿ Sagalee fi sochii ujummoo fincaanii fi ujummoo GI ni dabala
ÿ Isfiinktaroota ujummoo fincaanii fi ujummoo GI keessa jiran ni boqochiisa, akka

duwwaa ta’an taasisa
ÿ Baqaqsanii hodhuu booda atony ujummoo fincaanii fi GI tract

gargaara
Doosii afaaniin ykn SC injection


Ergamtoota Al-kallattiin-Taphatan
ÿ Maashaan lafee akka dhiita’u taasisa
ÿ Qorannoo fi yaala dhukkuba myasthenia gravis

jedhamuuf kan ooludha
ÿ Wantoota niwuroo maashaalee ugguran duubatti deebisuuf kan gargaarudha
ÿ Summii anticholinergic (antidote) duubatti deebisuuf kan oolu .

Fakkeenyaaf: physostigmine, piridostigmine

Bakka bu’aa Al-kallattiin hojjetu—donepezil (Aricept) .

ÿ Wal'aansa dhukkuba Alzaayimarii salphaa hanga giddu galeessaa keessatti
fayyadama.
ÿ Dandeettii yaadachuu fi barachuu guddisuuf ykn eeguuf

gargaara.
Wantoota Koolinerjikii: Miidhaa Gamaa
Miidhaan cinaa bu’aa garmalee kaka’umsa PSNS ti.
ÿ Onnee fi ujummoolee dhiigaa: .
Biraadiikaardiyaa, dhiibbaa dhiigaa gadi bu’aa, dabarsuu

hin baramne (AV block fi cardiac arrest) .
ÿ CNS: 1.1.
Mataa dhukkubbii, garaa kaasaa, garaa kaasaa
ÿ Garaachaa fi garaachaa: .
Garaan namaa dhiita’uu, dhangala’aan dhangala’aa dabaluu,

garaa kaasaa, garaa kaasaa
Ergamtoota Koolinerjikii: Cina

Bu'aa
Miidhaan cinaa bu'aa...
garmalee kakaasuu PSNS.
ÿ Hafuura baafannaa: 1.1.
Dhangala’aan biroonkiiyaa dabaluu, biroonkoospasmii

ÿ Kan biraa:
Imimmaan, dafqi, haxxiffannaa, bakka jireenyaa ija

lamaanii dhabuu, miosis

Walqunnamtii
ÿ Qorichoota farra kooliinerjikii, farra histaamiinii,

qoricha simpatoomimeetikii
ÿ Antagonize cholinergic agents, bu’aan isaas
deebii hir’isuu

Dhiibbaa Narsii
ÿ Ergamtoonni kun PSNS akka kakaasan fi gocha
ACh akka fakkeessan yaada keessa galchaa.
ÿ Alarjii, danqaan GI ykn GU jiraachuu, asmii,
dhukkuba madaa garaachaa, ykn dhukkuba
arteriin onnee madaaluu.
ÿ Madaallii bu’uuraa VS fi ilaalcha waliigalaa
sirnoota ni raawwachuu.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Qorichootni akka ajajamanitti fudhatamuu malee akka
tasaa dhaabuu hin qaban.
ÿ Bu’aa qoricha sanaa akka gaariitti akka argamsiisuuf
doosiiwwan walqixa addaan babal’achuu qabu.
ÿ Dozii garmalee fudhachuun rakkoo lubbuu namaa
balaa irra buusu fiduu danda’a. Dhukkubsattoonni yoo
hakiimni qajeelfama kenne malee dozii sirreessuu hin qaban.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Dhukkubsattoonni myasthenia gravis qaban nyaata nyaachuu
isaanii dura daqiiqaa 30 dura qoricha akka fudhatan
jajjabeessaa, kunis daakuun fi liqimsuu fooyyessuuf gargaara.
ÿ Donepezil dhukkuba Alzheimer's yeroo ajajamu, qorichi kun
qorichaaf osoo hin taane mallattoolee to'achuuf akka
ta'e kunuunsitootaa fi dhukkubsattootaaf amanamaa ta'i.
ÿ Bu’aan wal’aansaa donepezil hanga torban 6tti uumamuu dhiisuu

danda’a.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Atropine qoricha kolinergics ti.
Yoo barbaachise hatattamaan akka itti fayyadamuuf kutaa
dhukkubsataa keessatti argamu qaba.
ÿ Dhukkubsattoonni maashaan isaanii yoo dadhabe,

garaan isaanii dhiita’e, garaa kaasaa ykn hafuura
baafachuun yoo rakkate hakiima isaanii beeksisuu qabu.

Dhiibbaa Narsii
Miidhaa cinaa hordofuu, kanneen akka:
Dhangala’aan garaa keessaa dhiita’uu sirna hargansuu
dabaluu
BiroonkoospaamiiDysrhythmias
Hafuura baafachuun rakkachuu Dhiibbaa dhiigaa gadi bu’aa
Garaa kaasaa fi garaa kaasaa Biraadiikaardiyaa
Garaachaa Dafqi dabaluu
Irra deddeebiin fi ariifannaa

akkaataa voiding dabaluu

Dhiibbaa Narsii
Bu’aa wal’aansaa hordofuu:
ÿ Mallattoolee fi mallattoolee dhukkuba myasthenia gravis salphisan
ÿ Dhukkubsattoota baqaqsanii hodhuu boodaa GI
peristalsis hir’ate keessatti,:
Sagaleen garaachaa dabaluu
Dabarsa qaama saalaa (flatus).
Mul’achuu sochii garaachaa

ÿ Dhukkubsattoota fincaan qabachuu/ujummoo fincaanii xiqqaa
qaban irratti fincaan erga bethanecol kennamee
daqiiqaa 60 keessatti uumamuu qaba
ÿ Qorichoota gocha kan ugguran ykn dhorkan

aseetilkooliin (ACh) sirna narvii
paaraasimpaatikii (PSNS) keessatti .
Wantoota Ugguruu Koolinerjikii:

Mala Hojii
ÿ Mormitoota dorgommii
ÿ ACh waliin dorgomaa
ÿ ACh PSNS keessatti fudhatoota muscarinic
irratti ugguruu
Kanarraa kan ka’e ACh bakka fudhataa
sanatti hidhamee bu’aa kolinerjikii fiduu hin danda’u.

Mala Hojii
ÿ Qorichootni kun erga fudhatootatti hidhamanii booda,

fudhatoota kanneen irratti dabarsuu narvii dhorku.

Gitaa Keemikaalaa
Uumamaa Sinteetikii/Semiisinteetikii atroopiinii

anisootroopiinii kiliidiinii
beelaadoonaadisaayikiloomiin
gilaayikoopirooleetii hayoosaayiamiin
heeksoosaayikiliyeemii homaatroopiinii
iskoopolaamiiniipraatiroopiyeemii
isopiroopaamiid oksibuutiiniin piroopaanteeliin tolterodiin tiraayidihekset
Dhiibbaa Qorichaa
ÿ Onnee fi ujummoolee dhiigaa
Doosii xiqqaa: dha’annaa onnee hir’isuu
Doosii guddaa: dha’annaa onnee dabaluu

ÿ CNS
Doosii xiqqaa: jabina maashaalee fi raafamuu

hir’isuu
Doosii guddaa: hirriba dhabuu, yaada namaa jijjiiruu,

hallucinations
Dhiibbaa Qorichaa
ÿ Ija
Uummata bal’ate (mydriasis) .
Sababa laamsha’uu maashaalee ciliary (cycloplegia)
irraa kan ka’e bakka jireenyaa hir’achuu .
ÿ Garaachaa fi garaachaa
Tone maashaa lallaafaa tiraaktii GI boqochiisa
Dhangala’aa garaachaa fi garaachaa hir’isuu
Sochii qaamaa fi peristalsis hir’isuu
Dhiibbaa Qorichaa
ÿ Qaama saalaa fincaanii
Maashaan detrusor boqonnaa qabu
Dhiphina isfinktara keessoo dabaluu

Bu’aan: fincaan qabachuu
ÿ Glandular (Glandular) jedhamuun beekama
Dhangala’aan biroonkiiyaa hir’achuu, haxxiffannaa, dafqi
ÿ Hafuura baafachuu
Dhangala’aan biroonkiiyaa hir’achuu
Ujummoon qilleensaa biroonkiiyaa bal’ate


CNS
Jabina maashaa fi raafamuu maashaa hir’achuu
ÿ Dhukkuba Parkinson jedhamu
ÿ Walnyaatinsa qorichaan dhufu kan ekstrapiraamidaalii


Onnee fi ujummoolee dhiigaa
Sirna dabarsuu onnee irratti dhiibbaa ni geessisa

ÿ Dozii xiqqaa: dha’annaa onnee suuta jechuu
ÿ Doosii ol’aanaa: bu’aa vagal inhibitory seelii SA fi AV node

pacemaker irratti uggura
Bu'aan: dha'annaan onnee dabaluu

Atropiin jedhamu
Addatti rakkoo onnee fi ujummoolee dhiigaatiif kan ooludha

ÿ Hojii dhabuu noodiin saayinisii
ÿ Mallattoolee onnee sadarkaa lammaffaa cufamuu
ÿ Biraadiikaardiyaa saayinisii kan araarama hemodynamic (deeggarsaa
jireenyaa sadarkaa olaanaa qabu) .

Hafuura
baafachuu Uggurri kaka’umsa kolinergic PSNS
tarkaanfii mormii hin qabne SNS hayyama.
ÿ Bu'aawwan:
Hidhii, afaan, pharynx, bronchi irraa dhangala’aan hir’achuu
Maashaalee lallaafaa biroonkii fi biroonkiyoolii

keessatti boqonnaa argatan
Dandeettii dandeettii ujummoo qilleensaa hir’achuu
Biroonkoodiilaayishinii

Wantoonni sirna hargansuu kanneen armaan gadii yaaluuf fayyadamu:
ÿ Sochii qaamaatiin kan dhufu biroonkoospasmii
ÿ Dhukkuba biroonkaayitii yeroo dheeraa
ÿ Dhukkuba Asmii
ÿ Dhukkuba sombaa yeroo dheeraaf danqu


Garaachaa fi garaachaa
PSNSn dhangala’aa garaachaa fi maashaalee

lallaafaa sochii garaachaa uumuun to’ata.
ÿ Uggurri PSNS bu'aan isaa:
Dhangala’aa hir’achuu
Boqonnaa maashaa lallaafaa
Sochii GI fi peristalsis hir’achuu

Wantoonni garaachaa kanneen armaan gadii yaaluuf fayyadamu:
ÿ Dhukkuba madaa garaachaa
ÿ Dhukkuba garaachaa nama aarsu
ÿ Haalawwan GI hypersecretory ta’an


Qaama saalaa fincaanii
ÿ Maashaaleen ujummoo fincaanii detrusor boqonnaa argatan
ÿ Dhiphinni isfinktara keessoo dabaluu
ÿ Ujummoo fincaanii niwuroojeenikii rifleeksii
ÿ Of qabuu dadhabuu

Miidhaa Cinaa
Sirna Qaamaa Cinaa/Miidhaa Gadhee

Onnee fi ujummoolee dhiigaa Dha’annaan onnee dabaluu, . dysrhythmias jedhamuun kan beekamu
CNS CNS kaka'umsa, boqonnaa dhabuu, aarii, .

yaada namaa jeequu, . hallucinations, yaada namaa hadoochu (delirium).

Miidhaa Cinaa
IjaDilated pupils, hir’ina ijaa bakka jireenyaa, .
dhiibbaa ija keessaa dabaluu
Gastrointestinal Haxxiffannaa hir’isuu, . dhangala’aan

garaachaa hir’achuu, sochii qaamaa hir’achuu

Miidhaa Cinaa
Genitourinary Fincaan qabachuu
Glandular Dafqi hir’achuu
Hafuura baafachuu Dhangala’aa biroonkiiyaa hir’achuu


Walqunnamtii
ÿ Farra histaamiinii, phenothiazines,

farra dhiphina sammuu sadii, MAOIs
ÿ Yeroo cholinergic blocking agents waliin
kennamu, ADDITIVE cholinergic effects
fida, kunis bu'aan isaa dabaluudha

Dhiibbaa Narsii
ÿ Ergamtoonni kun gocha ACh PSNS keessatti
akka ugguran yaada keessa galchaa.
ÿ Alarjii, argama BPH, gilgaala, tachycardia,
MI, CHF, hiatal hernia, fi GI ykn GU obstruction
madaaluu.
ÿ Madaallii bu’uuraa VS fi ilaalcha waliigalaa
sirnoota ni raawwachuu.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Qorichootni bu’aa wal’aansaa olaanaa akka qabaataniif sirritti akkuma
ajajameetti fudhatamuu qabu.
ÿ Dozii garmalee fudhachuun rakkoo lubbuu namaa balaa irra buusu fiduu danda’a.
ÿ Mul’anni jajjaboo ta’uun konkolaataa oofuu ykn maashinoota

hojjechuu irratti rakkoo fiduu danda’a.
ÿ Dhukkubsattoonni ifaaf miira qabaachuu fi koobilii dukkanaa’aa

ykn ujummoo aduu uffachuu barbaaduu danda’u.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Yeroo furmaata ijaa kenninu, sirnaan akka hin xuuxamneef kantuusii
keessaa irratti dhiibbaa gochuu.
ÿ Afaan goguun uumamuu danda’a; maxinoo, yeroo baay’ee afaan

kunuunsuu fi karameellaa jabaa ta’een qabamuu danda’a.
ÿ Qorichoota OTC dabalatee qoricha biroo kamiyyuu fudhachuu kee dura

ogeessa fayyaa gaafadhu.
ÿ FARRAAN atropine physostigmine salicylate (Antilirium) dha.


Dhiibbaa Narsii
ÿ Anticholinergics sababa dhiibbaa mala ho’a to’atu
irratti qabuun balaa ho’a guddaa fiduu danda’a.
ÿ Dhukkubsattoonni dadhabbii qaamaa akka daangessan barsiisaa,

akkasumas ho’a qaamaa olka’aa fi sochii qaamaa cimaa akka
hin goone barsiisaa.
ÿ Barbaachisummaa dhangala’aa fi soogidda gahaa

fudhachuu cimsi.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Dhukkubsattoonni kanneen armaan gadii ogeessa fayyaa
isaaniitti gabaasuu qabu: fincaan irraa duubatti deebi’uu fi/
ykn qabachuu, qufaa, dha’annaa dha’uu, raafamuu, burjaajii,
tasgabbeessuu ykn yaadachuu, afaan garmalee goguu
(keessumaa yoo infekshinii sombaa ykn dhukkuba yeroo
dheeraa qabaatan), ykn ho’a qaamaa

Dhiibbaa Narsii
ÿ Bu’aa wal’aansaa hordofuu:

ÿ Dhukkubsattoota dhukkuba Parkinson qabaniif:
raafamuu xiqqaa fi haxxiffannaa fi dhangala’aa
hir’achuu
ÿ Dhukkubsattoota dhukkuba madaa garaachaa
qabaniif: dhukkubbiin garaa hir’achuu

Dhiibbaa Narsii
Qufaa Tachycardia
Raafamni Burjaajii
Hallucinations Tasgabbeessuu
Fincaan qabachuu Gogaa ho’aa fi goggogaa

Dhaqna gubaa
Dhiphina CNS (doosiin atropine guddaa wajjin ni mul’ata) .

QORICHOOTA IRRATTI MIIDHAA IRRATTI...
SIRNA NAARVOOS OF AFAAN OROMOO
Ergamtoota Adrenergic fi Adrenergic-Blocking

Ergamtoota
Ergamtoota Adrenergic
ÿ Qorichoota sirna narvii mararfannaa

(SNS) kakaasan .
Maqaas ni beekama
ÿ agonistoota adrenergic ykn sympathomimetics jedhaman

Bu’aa niwurootiraansimitaroota
SNS fakkeessuun:
ÿ norepinephrine (NE) fi epinephrine (EPI) .
Fudhatoota Adreenerjikii
ÿ Qaama guutuu keessatti kan argamu

ÿ Fudhatoota niwurootiraansimitaroota
mararfannaa ta’aniidha
Fudhatootni alfaa-adrenergic: NEf deebii kennu

Fudhatootni beetaa-adrenergic: EPIf deebii kennu
Fudhatoota Alfaa-Adrenergic
ÿ Fudhatoota alpha1 fi alpha2 jedhamuun qoodama
ÿ Bakka isaan narvii irratti argamaniin adda baafamu
Alpha1 -Fudhatoota Adreenerjikii
ÿ Seelii postsynaptic effector (seelii,

maashaa ykn qaama narviin kakaasu)
irratti kan argamu .
Alpha2 -Fudhatoota Adreenerjikii
ÿ
Tarminaalota narvii presynaptic (narvii seelii
effector kakaasu) irratti kan argamu .
ÿ Gadhiifamuu niwurootiraansimiiteroota to’achuu
Deebiin agonist alpha-adrenergic

baay’inaan kennamu:
ÿ Vaasoconstriction fi CNS kakaasuu
Fudhatoota Beetaa-Adrenergic
Hundi isaanii seelii postsynaptic effector irratti argamu

ÿ Beta1 -adrenergic receptors—kan adda durummaan onnee
keessatti argamu
ÿ Beta2 -adrenergic receptors—maashaa lallaafaa biroonkiyoolota,

arteriyoolii fi qaamolee garaachaa keessatti argamu
Deebiin agonist beetaa-

adrenergic bu’aan isaa:
ÿ Maashaan lallaafaa biroonkiiyaa, GI fi gadameessaa
boqonnaa
ÿ
Gilaayikoojeenoolayizisii
ÿ Onnee kakaasuu
Fudhatoota Dopaminergic
ÿ Fudhata adrenergic dabalataa

ÿ Dopamine tiin kan kakaafame
ÿ Ujummoolee dhiigaa armaan gadii bal'achuu
fida, kunis dhangala'aan dhiigaa DABALATA
Kalee
Mesenteric jedhamuun beekama
Koroonaa
Sammuu
Deebii Fudhata Adrenergic

Stimulation
LOCATIONDEEBII FUDHATAA
Onnee fi ujummoolee dhiigaa
Ujummoon dhiigaa alpha1 fi beta2 Dhiphina / babal’achuu
Maashaa onnee beta1 Kontraaktiliitii

dabaluu
dha’annaa onnee
AV Node beta1 Dabalateera
dha’annaa onnee
SA Node beta1 Dabala

Stimulation
Garaachaa fi garaachaa
Musclebeta2 Hir'ate sochii qaamaa (motility).
Isfiinktaroota alpha1 Dhiphina


Stimulation
Qaama saalaa fincaanii
Ujummoo fincaanii alpha1 Isfinktara

dhiphina
Penisalpha1 Dhangala'aa
Gadameessa alpha1 fi beta2 Dhiphina/

boqonnaa

Stimulation
Hafuura baafannaa
Bronchial beta2 Maashaalee bal’ina/boqonnaa

Katekolaamiinii
Wantoota deebii
simpatoomimeetikii uumuu danda’an
Endogenous:
ÿ epinephrine, norepinephrine,doopaamiinii
Sintetikii:
ÿ isoproterenol, dobutamine, phenylephrine
Mala Hojii
Kallattiin kan hojjetu sympathomimetic: .

ÿ Kallattiin fudhataa sanatti hidhamee deebii fiiziyoloojii
fida
Mala Hojii
Simpatoomimeetikii al-kallattiin hojjetu: .

ÿ Bakka kuusaa (vesicles) dhuma narvii keessaa
katekolaamiin akka gadhiifamu taasisa
ÿ Sana booda katekolaamiiniin fudhatootatti
hidhamee deebii fiiziyoloojii fida
Mala Hojii
Simpatoomimeetikii gocha walmakaa: .

ÿ
Kallattiin fudhataa sana itti hidhamuudhaan
kakaasa
FI
ÿ
Al-kallattiin niwurootiraansimitaroonni kuufaman
veesikilii dhuma narvii keessa jiran irraa akka
gadhiifaman gochuudhaan fudhataa ni kakaasa
Dhiibbaa Qorichaa Adrenergic

Ergamtoota
Maashaalee lallaafaa irratti alfaa-adrenergic

receptors kakaasuun bu’aan isaa:
ÿ Vaasoconstriction ujummoo dhiigaa
ÿ Boqonnaa maashaalee lallaafaa GI
ÿ Dhiphina gadameessaa fi ujummoo fincaanii
ÿ Dhiiraa dhangala'uu
ÿ Insuliinii gadi lakkifamuu hir’isuu
ÿ Dhiibbaa maashaalee ciliary ijaa (dilated pupils) .

Ergamtoota
Ujummoo qilleensaa irratti fudhatoota beta2

-adrenergic kakaasuun bu’aa:
ÿ Biroonkoodilaayishinii (biroonkiin boqochuu) .
ÿ Boqonnaa gadameessaa
ÿ Glycogenolysis kalee keessatti


Ergamtoota
Kaka’umsi fudhatoota beta1-adrenergic

myocardium, AV node, fi SA node irratti
bu’aan isaa CARDIAC STIMULATION:
ÿ Humni ciccituu dabaluu (bu’aa
inotroopikii pozaatiivii) .
ÿ Dha’annaan onnee
dabaluu (bu’aa yeroo pozaatiivii) .
ÿ Dabarsa karaa noodi AV dabaluu (bu’aa
dromotropic positive) .
Ergamtoota Adrenergic: 1.1.

ÿ Anorexiants: furdina garmalee yeroo

gabaabaa to’achuu keessatti nyaata gargaara
Fakkeenyota: beenzfeetaamiin
fentaamiin
deekstroamfeetaamiin
Dexedrine jedhamu

Bronchodilators: Wal’aansa asmii fi
ÿ biroonkaayitii kanneen beetaa2 -adrenergic

receptors maashaalee lallaafaa breatiishinii
fidan:
albuterol ephedrine
ephnephrine isoetharine isoetharine
isoproterenol levalbuterol
ÿ metaproterenol terbutalen kun uterenii fi
vaateereenii irratti dhiibbaa uumuu danda’u.

ÿ Dhiibbaa ija keessaa fi mydriasis

(pupil dilation) hir’isuu: wal’aansa
gilgaala kofa banaa
Fakkeenyaaf: epinephrine fi dipivefrin

Hidhii namaa kan hir’isu: .

ÿ Hidhii keessaa (bakka tokkotti) fayyadamuun arteriooliin
bal’ate akka dhiphatu fi dhangala’aan dhiiga hidhii akka
hir’atu taasisa, kanaanis dhiita’uu hir’isa.
Fakkeenyota:
epinephrine ephedrine naphazoline feenilephrine
tetrahydrozoline

Ophthalmic
ÿ Topical application to the eye surface jechuun
vasculature ijaa irratti dhiibbaa uumuun, alpha
receptors arterioles xixiqqoo irratti kakaasa,
kanaanis conjunctival congestion ni salphisa.
Fakkeenyota: epinephrine naphazoline feenilephrine
tetrahydrozoline

Vaasoactive sympathomimetics (pressors,

inotropes), cardioselective sympathomimetics
jedhamanis Yeroo
ÿ onnee dadhabu ykn rifachuu onnee deeggaruuf
kan gargaaru.
Fakkeenyota: dobutamine doopamine ephedrine

epinephrine fenoldopam isoproterenol
methoxamine norepinephrinephenylephrine
Ergamtoota Adrenergic: Cina

Bu'aa
Bu’aa Alfaa-Adrenergic
ÿ CNS: 1.1.
mataa dhukkubbii, boqonnaa dhabuu, xiiqii, hirriba dhabuu, gammachuu
dha’annaa onnee (dysrhythmias), tachycardia, vasoconstriction,

dhiibbaa dhiigaa
ÿ Kan biraa:
anorexia, afaan goguu, garaa kaasaa, garaa kaasaa, jijjiirama mi’aa (hin
baay’ee hin mul’anne) .
Ergamtoota Adrenergic: Cina

Bu'aa
Bu'aa Beetaa-Adrenergic
ÿ CNS: 1.1.
raafamuu salphaa, mataa dhukkubbii, rifachuu, garaa kaasaa
dha’annaan onnee dabaluu, dha’annaa onnee (dysrhythmias), jijjiirama

BP
ÿ Kan biraa:
dafqi, garaa kaasaa, garaa kaasaa, maashaan namaa dhiita’uu

Ergamtoota Adrenergic: Wal-nyaatinsa
ÿ Wantoota qoricha sammuu namaa hadoochu
ÿ Qorichoota farra dhiphina sammuu sadii
ÿ MAOIs
ÿ Farra histaamiinii
ÿ Qophii taayirooyidii
ÿ Qorichoota dhiibbaa dhiigaa
ÿ Kallattiin adrenergic agent kan biraa ni morma,

bu'aan isaas bu'aa hir'isa

Dhiibbaa Narsii
ÿ Alarjii fi seenaa dhiibbaa dhiigaa, dhibee
onnee, ykn dhukkuba onnee fi ujummoolee dhiigaa
biroo madaaluu.
ÿ Wal’aansa dura hojii kalee, garaachaa fi onnee

madaaluu.
ÿ Madaallii bu’uuraa mallattoolee barbaachisoo, dha’annaa

naannoo, halluu gogaa, ho’a, fi guutinsa kaappilaarii
raawwachuu. Dhiibbaa dhiigaa haala dhaabbii fi
dha’annaa onnee dabalatee.
ÿ Qajeelfama bulchiinsaa of eeggannoodhaan hordofaa.

Dhiibbaa Narsii
Bulchiinsa IV: 1.1.
ÿ Yeroo baay’ee bakka IV seenuu isaa ilaali
ÿ Furmaata IV ifa ta’e fayyadamuu
ÿ Meeshaa infuushinii/paampii IV fayyadamuu
ÿ Miidhaa onnee fi ujummoolee dhiigaa balaa akka hin geessisneef suuta suutaan
ergamaa itti naquu
ÿ Sagalee onnee hordofuu


Dhiibbaa Narsii
Dhukkuba sombaa yeroo dheeraa:
ÿ Dhukkubsattoonni wantoota haala isaanii hammeessan irraa akka

fagaatan qajeelfama kennuu.
ÿ Yoo hayyamame dhangala’aa

fudhachuu (guyyaatti hanga 3000 mL) jajjabeessuu.
ÿ Waa’ee doosiin sirrii fi kunuunsa meeshaalee

barsiisuu.
Salmeterol kan agarsiifamu ITTISA biroonkoospaasmii

malee mallattoolee ciccimoo bulchuuf miti.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Garmalee fayyadamuun hidhii decongestants rebound nasal congestion ykn

ulcerations fiduu danda'a.
ÿ Qorichoota OTC ykn kanneen biroo sababa wal-nyaatinsa ta’uu danda’aniif irraa
fagaachuu.
ÿ Adrenergic agents lama waliin kennuunis dhiibbaa cimaa onnee fi ujummoolee

dhiigaa kan akka tachycardia ykn dhiibbaa dhiigaa ariifachiisuu danda’a.
ÿ Dhukkubsattoota isoproterenol afuuraan fudhataman akka fincaan ykn

haxxiffannaa isaanii bifa pilaastikii ta’uu danda’u beeksisuu.

Dhiibbaa Narsii
Bu’aa wal’aansaa (fayyadama onnee fi
ujummoolee dhiigaa) hordofuu:
ÿ Edema hir'achuu
ÿ
Fincaan bahu dabaluu
ÿ
Mallattoolee barbaachisoo idileetti deebi’i
ÿ
Halluu gogaa fi ho'a qaamaa fooyyessuu
ÿ LOC dabaleera

Dhiibbaa Narsii
Bu’aa wal’aansaa (asmii) hordofuu:

ÿ Saffisa sirna hargansuu idileetti deebi’i
ÿ Sagalee afuura baafannaa fooyya'e, rales xiqqaa
ÿ Jijjiirraa qilleensaa dabaluu
ÿ Qufaa hir'achuu
ÿ Hafuura baafachuu dadhabuu xiqqaa
ÿ Gaasiiwwan dhiigaa fooyya’an

ÿ Obsa sochii dabaluu
Wantoota Adrenergic-Ugguran
ÿ Fudhatoota adrenergic waliin ni hidhata, garuu ni dhorku ykn

kaka’umsa sirna narvii mararfannaa
(SNS) ugguruu .
Wantoota Adrenergic Ugguran
ÿ Bu’aa faallaa adrenergic agents qabaachuu

ÿ Adrenergic
antagonists ykn sympatholytics jedhamuunis beekama
ÿ Sympatholytics niwurootiraansimitaroota mararfannaa

qaban ni dhorku—ykn LYSE
(norepinephrine fi epinephrine) .
Gosa adrenergic receptor isaan

dhowwuu
ÿ Fudhatoota alpha1 fi alpha2

ÿ Fudhatoota Beta1 fi beta2
Wantoota Adrenergic-Blocking: 1.1.

Bu’aa Qorichaa fi Fayyadama Wal’aansaa
Alkaaloyidii Ergot (Alfaa-Uggura) .

ÿ Ujummoolee dhiigaa bal’atan gara sammuutti deeman (carotid
arteries) dhiphisuu .
ÿ Dhukkubbii mataa ujummoolee dhiigaa (migraines) yaaluuf kan oolu .
ÿ Vaazoconstriction kakaasuun dhiita’uu gadameessaa kakaasuu
ÿ Dhiigni da'umsa boodaa to'achuuf kan ooludha


Alfaa-Uggura
ÿ Arterial fi venous dilation lamaan isaanii fiduudhaan, dandeettii
ujummoolee dhiigaa naannoo fi BP hir’isa
ÿ Dhiibbaa dhiigaa yaaluuf kan ooludha
ÿ Dhiibbaan fudhatoota ujummoo piroostaatii fi ujummoo fincaanii irratti

qabu dandeettii fincaan bahuu hir’ise, kanaanis danqamuu fincaanii hir’isuu
fi dhiibbaa BPH irraan gahu salphiseera

Alfaa-Uggura
ÿ Phentolamine
bu’aa vasoconstrictive cimaa vasopressors extravasated
kan akka norepinephrine ykn epinephrine dafee
duubatti deebisa.
Dhangala'aa dhiigaa deebisa, tissue necrosis ittisa.

Miidhaa Cinaa
Alpha Blockers jedhamtu

Dha’annaa onnee fi ujummoolee dhiigaa, dhiibbaa
dhiigaa orthostatic hypotension, tachycardia, edema, dysrhythmias,
dhukkubbii garaa
CNS Mataa, mataa dhukkubbii, hirriba dhabuu,

yaaddoo, dhiphina sammuu, vertigo,
dadhabbii, dadhabbii, dadhabbiin

Miidhaa Cinaa
Alpha Blockers jedhamtu

Gastrointestinal Garaa kaasaa, garaa kaasaa,
garaa kaasaa, qufaa, dhukkubbii garaa
Kan birooIncontinence, dhiiguu hidhii,

tinnitus, afaan goguu, pharyngitis,
rhinitis
Beta Blockers kan jedhaman
ÿ SNS keessatti kaka’umsa fudhatoota beetaa

ugguruu
ÿ Norepinephrine fi epinephrine waliin dorgomaa
ÿ Beetaa uggurtoota filannoo fi filannoo hin qabne
Fudhatoota Beetaa
Fudhatoota Beta1
ÿ Adda durummaan onnee irratti kan argamu
ÿ Beetaa blookeroonni fudhatoota kanaaf filatamoo ta’an

cardioselective beta blockers jedhamu
Fudhatoota Beetaa
Fudhatoota Beta2
ÿ Addatti maashaalee lallaafaa biroonkiyoolotaa
fi ujummoo dhiigaa irratti kan argamu
Beetaa Blockers adda hin taane
ÿ Beta blockers kanneen beta1 fi beta2 receptors

lamaan isaanii ugguran
Beta Blockers: Mala kan

Gocha
Filannoo onnee (Beta1) .
ÿ Dha'annaa onnee ni hir'isa
ÿ Fayyummaa noodi SA dheeressa

ÿ Saffisa dabarsuu karaa noodi AV saffisiisa
ÿ Kontiraaktii maayookaardiyaa ni hir’isa, kanaanis
fedhii oksijiinii maayookaardiyaa ni hir’isa
Beta Blockers: Mala kan

Gocha
Kan adda hin taane (Beta1 fi Beta2 ) .
ÿ Dhiibbaa onnee irratti qabu:Akka cardioselective
ÿ Biroonkiyoolii: Dhiphina, ujummoon qilleensaa dhiphachuu fi
hafuura kutuu fida
ÿ Ujummoo dhiigaa: Ujummoo dhiigaa (Vasoconstriction).
Bee Blockers: Wal'aansa

Fayyadama
ÿ Farra angina: fedhii hir'isa

oksijiinii maayookaardiyaa
ÿ Cardioprotective: katekolaamiinii naannootti
naanna’uun kaka’umsa dhorka
ÿ Gitaa II antidysrhythmic
Bee Blockers: Wal'aansa

Fayyadama
ÿ Farra dhiibbaa dhiigaa

ÿ Wal'aansa dhukkubbii mataa mataa
ÿ Glaucoma (fayyadama yeroo tokkotti) .
Beta Blockers: Miidhaa Cinaa

Dhiiga Agranulocytosis, thrombocytopenia
Onnee fi ujummoolee dhiigaa AV cufuu, bradycardia, dadhabuu

onnee congestive, hanqina ujummoolee
dhiigaa naannoo
CNS Maraa, dhiphina sammuu, dadhabbii,

hallucinations

Miidhaa Cinaa
Beta Blockers kan jedhaman

Garaachaa garaa kaasaa, afaan goguu, garaa kaasaa, garaachaa, dhiita’uu,
dhukkuba garaachaa ischemic colitis
Kanneen biroo Dandeettii dadhabuu, dhangala’aa, rifeensa

mataa, biroonkoospasms
Wantoota Adrenergic Ugguran: 1.1.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Alarjii fi seenaa COPD, dhiibbaa dhiigaa,
dhibee onnee, bradycardia, CHF, ykn
rakkoolee onnee fi ujummoolee dhiigaa
biroo madaaluu
Haalli duraan ture kamiyyuu kan itti

fayyadama ergamtoota kanaan hammachuu danda’u
itti fayyadama isaanii irratti FAALLAA ta’uu danda’a.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Alpha blockers dhiibbaa dhiigaa gadi bu’uu ariifachiisuu akka
danda’an yaadadhu.
ÿ Beetaa blockers bradycardia, hypotension, heart block, CHF,
fi bronchoconstriction ariifachiisuu
akka danda’u yaadadhu.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Sababa wal-nyaatinsa ta’uu danda’u irraa kan ka’e qoricha OTC irraa fagaachuu.
ÿ Wal-nyaatinsi qorichaa ta’uu danda’u kanneen armaan gadii wajjin uumamuu danda’a:
Antiasiidota (gosa aluminiyeemii haayidirooksaayidii) .
Qorichoota farra muscarinics/anticholinergics
Qorichoota fincaanii fi qoricha onnee fi ujummoolee dhiigaa
Wantoota niwuroo maashaalee ugguran
Wantoota sukkaara dhiigaa afaaniin fudhataman


Dhiibbaa Narsii
ÿ Dhukkubsattoonni qoricha akka ajajamanitti akka
fudhatan jajjabeessuu.
ÿ Qorichootni kun gonkumaa tasa dhaabbachuu
hin qaban.
ÿ Qufaa ykn fincaan irraa duubatti deebi’uu ykn ujummoo
fincaanii bal’achuu kamiyyuu gabaasuu.

Dhiibbaa Narsii
ÿ Dhukkubsattoonni dhiibbaa dhiigaa haala dhaabbii (postural hypotension)
ittisuuf ykn xiqqeessuuf suuta jedhanii ejjennoo isaanii akka jijjiiran barsiisi.
ÿ Kaafeeniin (garmalee aaruu) irraa fagaachuu.

ÿ Hanga hammi dhiigaa tasgabbaa’utti alkoolii
liqimsuu fi sochii balaafamaa irraa fagaachuu.
ÿ Dhukkubsattoonni yoo dha’annaan, hafuura baafachuu dadhaban,
garaa kaasaa ykn garaa kaasaa yoo qabaatan hakiima isaanii beeksisuu qabu
ta'uu.
Ergamtoota Uggura Beetaa:

Dhiibbaa Narsii
ÿ Dhiibbaa dhiigaa deebi’ee dhufu ykn dhukkubbiin garaa yoo qorichi
kun akka tasaa addaan cite uumamuu danda’a.
ÿ Dhukkubsattoonni yoo dhukkubsatanii qoricha fudhachuu dadhaban
ogeessa fayyaa isaanii beeksisuu qabu.
ÿ Dhukkubsattoonni sochii qaamaa obsuu isaanii hir’achuu hubachuu akka

danda’an beeksisuu; sochii qaamaa dabaluu wajjin garaa kaasaa fi of
wallaaluun uumamuu danda’a. Rakkoowwan kun yoo uumaman
ogeessa fayyaa beeksisa.
Ergamtoota Uggura Beetaa:

Dhiibbaa Narsii
Dhukkubsattoonni kanneen armaan gadii hakiima
isaaniitti gabaasuu qabu:
ÿ Torban tokko keessatti ulfaatina qaamaa paawundii
2 (kg 1) ol dabaluu
ÿ Edema miila ykn jilba
ÿ Hafuura baafachuu dadhabuu
ÿ Garmalee dadhabuu ykn dadhabuu

ÿ Syncope ykn garaa kaasaa

Dhiibbaa Narsii
Dhiibbaa Dhiigaa Dadhabbii
Taakikaardiyaa (alpha blockers) Dadhabbii
Biraadiikaardiyaa Dhiphina sammuu

Onnee cufuu Hirriba dhabuu
CHF Abjuu halkanii ifa ta'e
Dandeettii dandeettii ujummoo qilleensaa dabaluu


Dhiibbaa Narsii
Bu’aa wal’aansaa hordofuu
ÿ Dhukkubsattoota angina qaban irratti dhukkubbiin garaa hir’achuu
ÿ Gara BP fi P idileetti deebi’aa
ÿ Bu’aa addaa biroo, itti fayyadama irratti hundaa’uun

Chapter - 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chapter - 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Machine Translated by Google

QORICHOOTA IRRATTI MIIDHAA IRRATTI...

SIRNA NAARVOOS OF AFAAN OROMOO

Sirna Narvii Of danda’e

Narvii mataa fi lafee dugdaa fi damee isaanii

Kutaalee qaamaa hunda CNS waliin wal qunnamsiisa

Gosa Fiiber Narvii

ÿ Visceral efferent (mootoraa) 1.1.

ÿ Somaatikii afferent (miira) .

ÿ Somaatikii efferent (mootoraa) .

Sirna Narvii Of danda’e

Kan mararfannaa (adrenergic) .

Haala Waliigalaa Sirna Narvii

Sirna Narvii Ofiin Of Bulchuu Maaliif Qorachuu?

Gosoota niwuroonota ANS keessatti akkamitti ibsina?

Parasympathetic kan jedhu Kan namaaf mararfatu

Muscarine jedhamuun beekama

Siinaapsii Gaangiliyoonii Paaraasimpaatikii

Niwuroonii preganglionic Niwuroonii postganglionic

Siinaapsii Qaama Paaraasimpaatikii

Muscarinic jedhamuun beekama

Cuunfaa niwuroonotaa fi siinaapsii

ÿ Siinaapsii niwuroonota postganglionic wajjin ykn naannoo qaama

ÿ Siinaapsii qaama xiyyeeffannoo irratti

Sinaapsii Gaangliyoonii Mararfannaa

Niwuroonii preganglionic Niwuroonii postganglionic

Sinaapsii Qaama Mararfannaa

Adrenergic kan jedhamu

Cuunfaa niwuroonotaa fi siinaapsii

Sirna narvii mararfannaa keessatti kanneen ala ta’an:

ÿ Ujummoolee dafqa: 1.1.

Sirna narvii mararfannaa keessatti kanneen ala ta’an:

ÿ Ujummoo adreenaalii: 1.1.

Qorichootni ANS irratti dhiibbaa akkamii geessisu?

ÿ Bu’aa niwurootiraansimitaroota jalqabaa lamaan fakkeessuun ykn ugguruu, .

H Qorichootni kunniin fudhatoota ni sochoosu

Ramaddii qoricha ANS irratti dhiibbaa geessisan

Block acetylcholine = anticholinergic = antaagonistii muscarinic = paaraasimpaatoolayitikii

Block norepinephrine = farra adrenergic = antaagonistii adrenergic = kan mararfannaa

ÿ agonistoota kolinergic jedhaman

ÿ Bu'aa niwurootiraansimitara PSNS

Gosa lama, kan murtaa’an:

Fudhatoota nikootiinii fi fudhatoota Muscarinic

nicotine tiin kaka’uu waan danda’uuf

Ergamtoota Koolinerarjikii: 1.1.

ÿ Kallattiin kan hojjetu (agonist) .

Ergamtoota Koolinerjikii: 1.1.

Bu’aan: ACh baay’een fudhatoota irratti argama

Ergamtoota Koolinerjikii Al-kallattiin Hojjetan

ÿ Duubatti deebi'uu danda'a

Daqiiqaa hanga sa’aatii dheeraaf kolinesterase

ÿ Kan hin deebine

Kooliineesteereezii waliin hidhamee hidhoo koovaaleentii

Qaamni kolinesterase haaraa hojjechuu qaba

Dhiibbaa Qorichaa Kolinerjikii

ÿ Bu’aa yeroo PSNS kakaafamu mul’atu.

Dhiibbaa Qorichaa Kolinerjikii

ÿ KEESSA rinary incontinence jedhamu kan qabu

ÿ D. Diarrhea jechuun ni danda’ama

Dhiibbaa Qorichaa Kolinerjikii

ÿ Garaachaa fi ujummoo fincaanii kakaasuu

ÿ Haxxiffannaa fi dafqi dabaluu

Dhiibbaa Qorichaa Kolinerjikii