Ch2 Contract Management 22

Machine Translated by Google
Boqonnaa 2: Bulchiinsa Kontiraataa
Barsiisaa: Fikreyesus Demeke (MSc) .

E mail:-fikreyesusd@yahoo.com
12/1/2022 Amajjii 2016 1. 1.
Qabiyyee
BOQONNAA 2: BULCHIINSA KONTIRAATA
2.1.1. Seensa
2.2.2.2.2. Sirna bittaa fi kenniinsa waliigaltee
2.3. Adeemsa Karoora Kontiraataa
2.4.4. Adeemsa bulchiinsa waliigaltee
2.5.5. Himata ykn falmii furuu
12/1/2022 2. 2.
2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee
12/1/2022 3. 3.
Hiika & gama seeraa waliigaltee

Kontiraaktariin erga filatamee booda gara tokko tokkoo dhufuun barbaachisaadha
waliigaltee (kaffaltii) tokkoof hojii sana hojjechuu akka qabu waliigaltee .
Akkaataa seera siviilii keewwata 1675tti:
Waliigaltee jechuun waliigaltee namoonni lamaa fi isaa ol akka gidduutti
ofii isaanii dirqama abbaa qabeenyummaa qabu uumu, ni jijjiiramu ykn dhaamsu.
(abbummaa jechuun mallattoo daldalaa ykn galmaa’e jechuudha ) .
ÿ Waliigaltee yoo xiqqaate qaamolee lamaa kaayyoo dirqama seeraa uumuuf
gareewwan gidduutti fi mana murtii seeraatiin hojiirra ooluu kan danda’u ta’uu ibsameera.
ÿ Kontiraata = dhiyeessii + fudhatama + ilaalcha.
ÿ Haa ta’u malee waliigalteewwan ykn waadaan hundi waliigaltee miti. Tokko tokko hanqina qabaachuu danda'a
seeraan raawwatiinsa qabaachuu.
4. 4.
Hiika & gama seeraa waliigaltee

Waliigaltichi dhiyeessii fi fudhatama dhiyeessii of keessaa qabaachuu qaba
ÿ Dhiyeessii (piropozaalii) .
ÿ Haquu (bahuu):- fudhatama argachuu isaa dura
ÿ Fudhatama: haal-duree tokko malee ta’uu qaba.
ÿ Yoo haalduree ta’e counter offer ta’a.
ÿ Yaadannoo :- kana malee waliigaltee hin jiru (hanga maal iyyuu yoo ta’e) .
ÿ Sirreessuu:-yoo dogongorri uumame, dogoggora. Yoo qaamni lamaan walii galan dogongorri ni danda'a
jijjiiramuu qaba
5. 5.

Qaamolee Waliigaltee Akkaataa
Seera Siivilii Keewwata 1678 ( Qaamolee Waliigaltee)tiin:
Waliigaltee seera qabeessa ta’e kamiyyuu yoo
ÿ Gareen walfalman waliigaltee uumuu fi hayyama isaanii itti fufiinsa qabu kennuu kan danda’an yoo ta’u
seera.
ÿ Kaayyoon waliigaltichaa haala gahaa ta’een kan ibsamee fi kan danda’amuu fi seera qabeessa ta’uu isaati .
ÿ Waliigaltichi bifa seeraan tumameen ta’a.

Qaamonni bu’uuraa waliigaltee kanneen armaan gadiiti.
ÿDandeettii qaamolee waliigaltee mallatteessanii;
ÿHeyyama qaamolee waliigaltee mallatteessanii;(dhiyeessii &fudhatama) .
ÿMootummaa waliigaltee sanaa; fi
ÿBifa waliigaltee yoo jiraate;
12/1/2022 ÿYaadannoo 6. 6.
2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee A. Dandeettii ÿ
Dandeettii jechuun waliigaltee seeraan

dirqama ta’e seenuuf dandeettii qabaachuu jechuudha. ÿ Qaamoleen
waliigaltee ykn waliigaltee seenan, kanaaf, ta’uu qabu
waliigaltee uumuu danda’u. ÿ
Dandeettiin seeraa gosa lama qaba. ÿ
Dandeettii dhuunfaa (Ofii) ; fi ÿ Dandeettii
bakka bu’ummaa (Ejentii); ÿ Dandeettiin namootaa
seeraan kan fudhatamu yoo faallaan isaa mirkanaa’e malee.

Namoonni ta'uu danda'u:-
ÿ Namoota uumamaa (qaama); yookiin ÿ
Namoota seeraa (seera qabeessa) ta’an;
12/1/2022 7. 7.

An. Namoota Uumamaa
ÿ Namoonni uumamaa ykn qaama namaa dha. ÿ
Dandeettiin seeraa isaanii seeraan murtaa’a. ÿ Bal’inni
dandeettii namoota qaamaan mul’atan yoo faallaan isaa
mirkanaa’e malee daangaa hin qabu. ÿ Namoonni qaamaan
hojjetan dhaloota irraa kaasee hanga du’aatti mirga & dirqama
kan qabanidha. Seera Siviilii keewwata 1 ilaali.
12/1/2022 8. 8.
2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee ii.

Namoota Seeraa
ÿ Namoonni seera qabeessa ta’an dhufaatii isaanii murteessuudhaan gosa lama qabu
into being & dandeettii seeraa isaanii. Kunis:-
ÿ Seera baasuun; (Qaama mootummaa yoo ta’e); fi
ÿ Galmeedhaan ; (Qaama mootummaa hin taane yoo ta’e);
ÿ Qaamoleen mootummaa (Ministeera, Komishinii, Biiroo,
Angawoonni, Ejensiiwwan ...) & dandeettiin seeraa isaanii waliigaltee seenuu & of
hidhuu Seera Siivilii & seera addaa irraa madda
meeshaa (seera baasuu), qaama mootummaa addaa sana hundeessu.

12/1/2022 9. 9.

ÿ Dandeettii seeraa qaamolee mootummaa hin taane (Plc.'s, Share Companies, .
Korporeeshiniiwwan...) & jiraachuun isaanii seera qabeessa ta'e kan dhufu by
galmee.
ÿ Gochi galmee qaama mootummaa aangoo qabuun raawwatamu seera qabeessa ta’a
dhuunfaa & kanaanis dandeettii seeraa (daangeffame) waliigaltee seenuuf & .

of hidhu.
ÿ Dandeettiin namoota seera qabeessa ta’an kaayyoo isaanii wajjin qofa kan walqabatu yoo ta’u
kaayyoo, kan isaan uumamaniif.

ÿ Namoonni uumamaa ykn namoonni seera qabeessa ta’an kallattiin ofii isaaniitiin (dandeettii
mataa isaaniitiin) ykn karaa namoota biroo Ergamtoota jedhamaniin waliigaltee uumuu
ni danda’u.
12/1/2022 10. 10.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee A. Dandeettii ÿ

Kanneen armaan gadii dandeettii (seera
qabeessa) waliigaltee seenuun of hidhuu dhiisuu danda’u. Kunis:-
ÿ Daa’imman umuriin isaanii hin

geenye (umrii 18 gadi); ÿ Dhaabbilee kiisa akka ta’an
murtaa’an ykn labsaman; ÿ Namoota karaa haqaa fi
Seeraan dhorkaman; ÿ Namoota, mirgi lammiilee isaanii mana murtiin
addaan cite; ÿ Namoota lammiilee hin taane, seeraan yookiin mirga addaatiin
yoo hayyamame malee; ÿ Ergamtoota hayyama hin qabne; ÿ Bakka bu’oota,
kan Aangoon Abbaa Seeraa isaanii haqame(haqame); ÿ Ergamtoota , Daangaan
Aangoo Abbaa Seeraa isaanii kan yaadame hin haguugu ; fi kanneen biroo;
12/1/2022 11. 11.


B. Hayyama
ÿ Hayyamni fedhii namni dhuunfaa waliigaltee seenuuf labsameedha.
Walitti dhufeenya seeraan dirqama ta’e keessa seenuuf fedhii gareewwanii ti.
ÿ Hayyamni qaamolee waliigaltee raawwachuuf yaadaman gara :- ÿ Dhiyeessii; fi
ÿ Fudhatama argachuu; An. Carraa kennuu
ÿ Dhiyeessiin kan hiikamu yaada dhiyeessichi waliigaltee seenuuf fedhii labsame ibsudha,
yoo dhiyeessichi fudhatama argate. ÿ Dhiyeessiin adeemsa seeraa yoo ta’u kunis fedhii
ykn yaada jechoota addaa kaa’amaniin hidhamuu labsuu dha.
12/1/2022 12. 12.


An. Carraa kennuu
o Dhiyeessiin kennamuu ni
danda’a:- ÿ Afaaniin; ÿ
Barreeffama keessatti; ÿ
Mallattoodhaan; Gochaan; fi ÿ
Fudhatama argachuuf haala adda ta’een.
o Amaloota Dhiyeessii: Isaan kun dhiyeessichi:- .
ÿ Mirkanaa’aa;
ÿ Kan walqunnamsiisu;
ÿ Haalduree tokko
malee; ÿ Wal’aanuuf afeerraa irraa adda kan ta’e;
12/1/2022 13. 13.


ii. Fudhatama ÿ
Fudhatama jechuun labsii fedhii seeraan dirqama ta’e keessa seenuudha
waliigaltee.
ÿ Fudhatama argachuudhaan waliigaltee ni xumurama, bakka namni dhiyaate

dhiyeessicha sana ejjennoo tokko malee fudhatutti . ÿ Bifa Fudhatama : Kanneen
armaan gadii bifa fudhatama ta’uu danda’u. ÿ Afaaniin; ÿ Barreeffama keessatti; ÿ
Mallattoodhaan; ÿ Gochaan; ÿ Akkuma addatti dhiyeessaan tumame
12/1/2022 14. 14.

B. Hayyama
ÿ Mudaa hayyama kennuu
ÿ Adeemsa dhiyeessii & fudhatama keessatti hayyamni kennamu irraa bilisa ta’uu qaba
mudaa hayyama ykn hammeenya hayyamaa.
ÿ Mudaan hayyama ykn hammeenya hayyamaa kanneen armaan gadiiti.

ÿ Dogoggora: Dogoggorri jechuun hubannoo dogoggoraa ykn dogoggora jedhamee hiikama
amantaa waa’ee dhimma dhugaa ykn dhimma seeraa.
ÿ Hanna: Hanna jechuun bakka bu’ummaa sobaa, ibsa, gocha osoo beekanii ykn of
eeggannoo malee faayidaa meeshaa argachuuf jecha raawwatame jechuudha.
ÿ Dirqisiisuu: Dirqisiisuu jechuun balaa dhiyeenya dhufu, kan gara fuula duraa ta’uu
danda’u, ykn balaa battalaa nama waliigaltee raawwatu ofii isaa ykn firoota isaa dhiyoo
irratti maxxanfame jechuudha.
15. 15.
C. Kaayyoo Waliigaltee
ÿ Kaayyoon waliigaltee dirqama qaamolee waliigaltee
raawwatanii ti fkn, waliigaltee ijaarsaa keessatti, dirqama
hojjechiisaa fi kontiraaktara.
ÿ Kaayyoowwan ta’uu danda’an, jechuunis dirqama qaamolee waliigaltee mallatteessanii, kan
waliigaltee kan jedhaman:- .
ÿ dirqama raawwachuu (raawwii); ÿ

dirqama gochuu dhiisuu; yookiin ÿ
dirqama geessuu; ÿ Dirqamni
qaamolee waliigaltee mallatteessanii lamatti qoodamuu danda’a
jechoota bal’aa: Waadaa; fi Yaadannoowwan;
12/1/2022 16. 16.


C. Kaayyoo Waliigaltee ..... ÿ Wanti
waliigaltee (jechuunis waadaa & ilaalcha lamaan):- Hiikkaa gahaa kan qabu ta’uu
qaba; Kan danda'amu; Seera qabeessa; Safuu kan hin qabne miti.
ÿ Kaayyoon waliigaltee ijaarsaa gahaa ta’ee ibsamuu qaba.
ÿ Wanti waliigaltee, gahaa ta’ee ibsames, raawwachuu danda’uu ykn

dandeettii qabaachuu qaba.
ÿ Wanti waliigaltee seera qabeessa ta’a. Waliigalteewwan waliigaltee kaayyoo seeraan

alaa galmaan ga’uuf tajaajiluu hin danda’an.
ÿ Waliigalteewwanis faallaa gatiiwwan naamusaa fudhatama qaban (akka

qajeelfama sirrii ykn dogoggora) hawaasaa.
12/1/2022 17. 17.


D. Unka
ÿ Unka jechuun gosoota waliigaltee jechuu ta’uu danda’a.
ÿ Unka jechuun waliigaltee afaaniin ykn barreeffamaan gochuu jechuus ni danda’a.
ÿ Waliigaltichi bifa murtaa’een kan raawwatamu yoo ta’e, jechuudha

waliigaltee sana barreeffamaan ta’uu qaba.
ÿ
ÿ Haala kana keessatti unkaan rogummaa & ragaa waliigaltee waliin walqabatee jira
ofii isaatii.
ÿ Bifa jechuun haalawwan kana keessatti, tolchuu jechuu keenya

waliigaltee barreeffamaan yoo ta’e, seerri dirqamatti yoo tumame yookiin gareewwan fedhii
isaaniitiin yoo kana gochuu barbaadan.
12/1/2022 18. 18.


Kontiraata Ijaarsa Keessatti Maaliif
Fayyadamna? o Kaayyoon waliigaltee ijaarsa keessatti : ÿ
Bal’ina hojii ibsuu ÿ Yeroo murteessuu
ÿ Tumaalee baasii fi kaffaltii

hundeessuuf ÿ Dirqama & hariiroo
kaa’uu ÿ Balaa dachaa Bulchuu ÿ Mala
to’annoo Diriirsuu
ÿ Falmii Xiqqeessuuf ÿ Bu’aa
dinagdee invastimantii irraa argamu Fooyyessuuf o Akka
galmaan gahuu dandeenyuuf
ÿ Pirojektii ijaarsaa qulqullina qabu ÿ

Pirojektii ijaarsa yeroon ÿ Pirojektii
ijaarsaa baajata keessa jiru ÿ Pirojektii nagaan
raawwatame
12/1/2022 19. 19.
2.2 Sirna kenniinsa bulchiinsa bittaa fi

waliigaltee
12/1/2022 20. 20.

2.2 Sirna bittaa fi kenniinsa waliigaltee

2.2.1.1. Murtoowwan gosa waliigaltee murteessuu keessatti kennaman
ÿ Baay’ina waliigalteewwanii
ÿ Bu’uura kaffaltii
ÿ Sirna Kenniinsa Pirojektii
12/1/2022 21. 21.

Baay’ina Kontiraataa
Kontiraata Prime Tokko – baay’inaan, caalbaasii dorgommii fayyadama .
ÿ Abbaan qabeenyaa kontiraata w/ A/E & kontiraaktara qaba; garuu A/E & kontiraaktarri HIN godhan
waliigaltee qabaachuu
Kontiraata Prime dachaa – Abbaan qabeenyaa hojii sana hedduutti qooda
kontiraaktaroota & tokkoon tokkoon isaanii w/ kontiraata adda addaa qaba.
12/1/2022 22. 22.

Gosoota Waliigaltee Gurguddoo (aadaa)Kaffaltii irratti hundaa’an
12/1/2022 23. 23.

Kontiraata Waliigaltee Waliigalaa
ÿ Hojiin yeroo caalbaasii haala gaariin ibsamee ta’uu qaba.
ÿ Karoora fi ibsa guutummaatti qophaa’e
ÿ Baasii jalqaba irratti beekamaa fi dhaabbataa ta’e
ÿ Gatiin tokko kontiraata guutuu & Filannoo Kontiraaktaraa salphaadha.
ÿ Walitti qabaan baasii dabalataan baasii ol’aanaa fi bu’aa of keessatti qabata
ÿ Kaffaltii iskimii dhibbeentaa sagantaa qabame irratti hundaa’e (gaaffii adeemsa ji’aa) .
ÿ Kontiraaktarichi hojii xumuruuf malaa fi mala fayyadamuu fi
raawwii sirrii ta’eef itti gaafatamummaa kan qabu
ÿ Jijjiiramni rakkisaa fi baasii guddaa kan gaafatudha ( jijjiiramaaf gatii baasuun rakkisaadha).
ÿ Abbaa qabeenyaa irratti balaa xiqqaa, Kontiraaktara irratti balaa olaanaa
ÿ Balaan kontiraaktaraaf dhufu olaanaa waan ta’eef gatii baay’ee ol’aanaa uwwisuuf dhiyeessuu hin oolu
12/1/2022 24. 24.

Gatii Yuunitii (safartuu) .

ÿ Safartuu / Gatii yuunitiin caqasuu
ÿ Gatii dhumaa waliigalaa hin jiru
ÿ Baay’inni ykn hojiin baay’inaan yoo caale reetii irratti irra deebi’anii mari’achuu
galma jalqabaa.
ÿ Kaffaltiin kontiraaktaraaf kennamu safartuu irratti hundaa’a.
ÿ Hojii bakka baay’inni kanaan dura sirritti hundeeffamuu hin dandeenyeef mijataa dha
ijaarsi ni jalqaba.
12/1/2022 25. 25.

Kontiraata Gatii Yuunitii

• Balaa yeroo fi baasii (qoodame) .
ÿ Abbaa qabeenyaa : baay’ina waliigalaadhaaf balaadhaaf
saaxilame ÿ Kontiraaktara : gatii yuunitii murtaa’eef balaadhaaf saaxilame.
• Jijjiiramni baay’ina guddaa gatii yuunitii dabaluu ykn hir’isuu fiduu danda’a.
12/1/2022 26. 26.

Gatii Yuunitii / Barbaachisaa

ÿ Caccabsa gahaa fi hiika kutaalee hojii
ÿ Fakkiiwwan gahaa ta’an.
ÿ Kaffaltii safartuu hojiiwwan xumuraman irratti hundaa’uun.
ÿ Xiinxala baay’ina gatii yuunitii gatii caalbaasii waliigalaa madaaluuf

jijjiirama baay’ina ta’uu danda’u.
12/1/2022 27. 27.

Gatii Yuunitii / faayidaa isaa

ÿ Caalbaasii dorgommiidhaaf kan mijatu (caalbaasii wal bira qabuun salphaadha) .
ÿ Maamilchi tilmaama baasii waliigalaa sirrii ta’e qaba
ÿ Filannoo kontiraataaf salphaadha
ÿ Dafee jalqabuun ni danda’ama
ÿ Yeroo ijaarsaa hamma hojii garaagarummaa uumuun ni danda’ama
Flexibility : baay’ina fi bal’ina salphaatti sirreessuu ni danda’ama
12/1/2022 28. 28.

Gatii Yuunitii / miidhaa isaa

ÿ Baasii dhumaa jalqabarraa hin beekamne (BOQ qofatu tilmaama) details of
BOQ yeroo jalqabaa hin xumuramu
ÿ Hojjettoonni baay’ina xumurame safaruu fi yuunitii irratti gabaasa gochuu barbaachisan hin
xumurameera.
ÿ Kontiraaktaroota meeshaalee murtaa’an irratti gatii ol kaasuun hir’ina wal-simu ni godhu
kan gatii meeshaalee biroo irratti ,hanga waliigalaa caalbaasii osoo hin jijjiirin) .
ÿ Caalbaasiin baasii hojiiwwan yeroo gurguddoo kana irraa kaa’uuf bakka ifa ta’e hin qabu
wal bira qabuun bal’aan hiika xiqqaa ta’uu danda’a.
12/1/2022 29. 29.

Baasii Dabalata (Baasii Deebisuu) .

1. Baasii qabatamaa dabalataan deebii mariin taasifame baasii ol’aanaa fi bu’aa uwwisuuf.
2. Malawwan deebii deebii adda addaa : 1.1.
ÿ Baasii + dhibbeentaa
ÿ Baasii + kaffaltii dhaabbataa
ÿ Baasii + kaffaltii dhaabbataa + keewwata bu’aa qooduun.
3. Balaa olaanaa abbaa qabeenyaa
4. Araarama : gatii olaanaa wabii (GMP) balaa abbaa qabeenyaa hir’isa
yeroo ta’u faayidaa baasii dabalataa waliigaltee eeguu.
5. Gosa waliigaltee kana fayyadamuun kontiraaktarichi ifatti malee hojii jalqabuu danda’a
bal’ina pirojektii ibsame, baasii hundi ni deebi’a, bu’aan ni argama
12/1/2022 wabii ta’eera. 30. 30.

Baasii Dabalata(Baasii Deebisuu) .
7 Dizaayiniin osoo hin xumuramin hojiin dafee jalqabamuu danda’a
8. 8.
Yeroo hangi fi gosti hojii hin beekamnetti fayyadamuuf kan mijatu
9. 9. Maamiltoonni baasii waliigalaa ilaalchisee yaada xiqqaa qaba
10 Invoice, waraqaa kaffaltii, galmee meeshaa hunduu Injiinaraan sakatta’amuu qaba
fi odiitaroota isaa akkasumas kontiraaktara dhuguma kaffaltiin akka kaffalamu mirkaneessuuf
waliigaltee irratti hojjechuu fi deebi’ee kan kaffalamu ta’a.
12/1/2022 31. 31.

Baasii + Dhibbeentaa Baasii

ÿKaffaltiin = baasii pirojektii waliigalaa keessaa dhibbeentaa
ÿ jechuun (Baasii = $500.000, Kaffaltii = 2%) .
ÿKontiraaktarichi waliigaltee irratti maallaqa dhabuun isaa hin yaaddofne – .
hojii qulqullina olaanaa qabu argate.
Faayidaa Miidhaa isaa
Kontiraaktaraaf bu'aa kan qabu Hojii dafanii xumuruuf kaka'umsa hin qabu
Abbaan qabeenyaa gatii waliigalaa hin beeku
Baasii hojii sanaa yoo guddaa ta’e, olka’aa ta’a
kaffaltii abbaan qabeenyaa kaffalu
12/1/2022 32. 32.

Baasii + Kaffaltii Dhaabbataa
ÿ Kaffaltiin = lakkoofsa waliigalaa tilmaama jalqabaa keessaa dhibbeentaa
ÿ Hojiiwwan gurguddoo waggoota hedduu irratti kan itti fayyadamu
ÿ Fkn: pirojektii x(Baasii = Doolaara miiliyoona 200, Kaffaltii = 1%) .
ÿ $200 Million kaffaltii %1 = $2 Million
ÿ Kontiraaktarichi kontiraata irratti maallaqa dhabuun isaa hin yaaddofne – .
hojii qulqullina olaanaa qabu argate

Hanga kaffaltii jijjiiramni gatii osoo Meeshaalee qaaliin fi tooftaalee ijaarsaa
hin ilaalin murtaa’a ijaarsa saffisiisuuf itti fayyadamuu danda’u
12/pirojekticha saffisaan xumuruuf

kaka’umsa
1/2022 ni kenna 33. 33.
Baasii Dabalataan Kaffaltii Dhaabbataa
Bifa waliigaltee marii irra caalaa beekamaa ta’e
ÿ BAASII = Baasii kontiraaktarichi ijaarsa

meeshaalee
ÿ Kan of keessatti hammate: Hojii, meeshaalee, meeshaalee, fi baasii bulchiinsaa
ÿ KAFFALTII = Beenyaa ogummaa
ÿ Kan dabalatu: bu’aa
12/1/2022 34. 34.

Baasii + Kaffaltii Dhaabbataa +Keewwata Bu’aa Qoodamuu

ÿ Kontiraaktaroota baasii xiqqeessan badhaasa
ÿ Dhibbeentaan baasii GMP jalatti bu’aa ta’ee fudhatamee kan

kontiraaktara
ÿ Gatii Ol’aanaa Wabii (GMP) .
ÿ % bu’aa qoodamuu waliigaltee keessatti ibsameera
Onnachiiftuu ni kenna Kontiraaktarichi hanga kamiyyuu xuuxuu qaba
kontiraaktara maallaqa qusachuuf

GMP
Karoora & specs. bal’inaan ibsuu barbaachisa
12/1/2022 35. 35.

Baasii + Kaffaltii Dhaabbataa + Keewwata Bu’aa Qoodamuu
Jijjiiramni gosa waliigaltee kanaa gatii ol’aanaa wabii ta’e jedhama
(GMP) jedhamuun beekama.
ÿ Gosa waliigaltee kana keessatti kontiraaktarichi baasii waliigaltee irra ga’een deebifama
kaffaltii irratti hanga GMP, .
ÿ Kan bu’uuraan kophee ta’e; qabxii kana bira darbee kontiraaktarichi itti gaafatamummaa qaba
baasii dabalataa kamiyyuu daangaa pirojektii jalqabaa keessatti uwwisuuf
ÿ Keewwata onnachiiftuu, kan kontiraaktarichi akka argatu ibsu
bu’aa dabalataa pirojekticha GMP jalatti galchuuf.
12/1/2022 36. 36.

2.2 Sirna kenniinsa bulchiinsa bittaa fi

waliigaltee
2.2.2.2.2.2.2. SIRNA DHIHEESSII
PROOJEKTII (Mala Kontiraaktii
Ijaarsa& Bittaa) .
12/1/2022 37. 37.

Sirna Kenniinsa Pirojektii(PDS) .

PDS akkaataa hirmaattonni itti gurmaa’anii walitti dhufeenya uumuuf ibsa, jijjiirraa
galmootaa fi kaayyoo pirojektii abbaa qabeenyaa gara dhaabbata xumurameetti
Wantoonni filannoo PDS irratti dhiibbaa geessisan:
ÿ Shaakala, duudhaa, fi muuxannoo darbe;
ÿ Gorsa gorsitootaa;
ÿ Maddoota maallaqaa fi danqaawwan;
ÿ Itti fayyadama hojjettootaa fi kaappitaala hojii bu’a qabeessa ta’e;
ÿ Dantaa qooda fudhattoota pirojektii biroo
12/1/2022 38. 38.

Sirna Kenniinsa Pirojektii

Sirni kenniinsa pirojektii bu’uuraan naannoo bal’aa lamatti ramadama:
a) Hojii alaatti kan kennamu ; fi
b) Herrega humnaa
12/1/2022 39. 39.


Hojii alaatti kennuu
ÿ Dizaayinii/Caalbaasii/Ijaarsa (DBB) .
ÿ Dizaayinii/Ijaarsa (DB) .
ÿ Furtuu
harkaa ÿ Garaagarummaa
furtuu harkaa ÿ Bulchiinsa ijaarsaa
12/1/2022 40. 40.


Mala Aadaa (DBB): .
ÿ “mala aadaa ykn istaandaardii” ykn “dizaayinii-caalbaasii-ijaarsa” , .
ÿ Hojjechiisaan marsaa dizaayinii fi ijaarsaa adda addaa lamatti ramada

dhaabbilee (gorsaa/dizaayinaraa fi kontiraaktara).
Muuduu Muudamuu Main

Gorsaa Kontiraaktara
Ijaarsa
Dizaayinii hojjechuu
12/1/2022 41. 41.

Dizaayinii -Caalbaasii-Ijaarsa
Marsaa Tartiiba Sadii
1. Marsaa Dizaayinii
ÿ Abbaan qabeenyaa garee arkiteektootaa fi injinaroota qacaree pilaanii fi ispeeksii ijaara
caalbaasii gaafachuuf kan itti fayyadaman ta’uu ibsameera
2. Marsaa Caalbaasii
ÿ “adeemsa banaa”-caalbaasii gahumsa qabu kamiyyuu
ÿ “adeemsa filannoo”-lakkoofsi dorgomtoota dursanii filataman daangeffame
3. Marsaa Ijaarsa
ÿ Kontiraaktariin mo’ate Kontiraaktara Waliigalaa ta’a
ÿ Kontiraaktariin Waliigalaa kontiraaktaroota xiqqaa qacara
12/1/2022 42. 42.

Faayidaa Mala DBB

ÿ Pirojektoota bal’aa irratti raawwatiinsa kan qabu.
ÿ Akka gaariitti kan hundeeffamee fi salphaatti kan hubatamu.
ÿ Gahee qaama hundaaf ifatti ibsame.
12/1/2022 43. 43.

Miidhaa Mala DBB

ÿ Kalaqni kan hin fooyya’in;
ÿ Falmii qaamolee gidduutti uumamu;
ÿ Maamiltoonni balaa ni qabata; Abbaan qabeenyaa dogoggora & dhiisuuf itti gaafatamummaa qabu;
12/1/2022 44. 44.

12/1/2022 45. 45.

Mala Dizaayinii-Ijaarsa
ÿ Mala dizaayinii-ijaarsa sirna kenniinsa pirojektii waliigaltee tokko of keessaa qabuudha
hojjechiisaa pirojektii fi kontiraaktara dizaayinii-ijaarsa lamaan isaanii uwwisu gidduutti
dizaayinii fi ijaarsa pirojektii tokkoo.
ÿ Dizaayinii-ijaarsaan dizaayinii fi ijaarsa akkaataa
ÿ paaraameetota dizaayinii, .
ÿ ulaagaalee raawwii hojii fi
ÿ ulaagaalee biroo hojjechiisaan ykn bakka bu’aan isaatiin hundeessan.

Kontiraaktara
dizaayinii & ijaarsaa muuduu
Caalbaasii irratti dhiyaachuu Dizaayinii hojjechuu Ijaarsa

12/1/2022 46. 46.
ÿ Waliigaltichi ijaarsa dizaayinii tokko waliin mari’atamuu danda’a ykn bu’aa irraa kan ka’e ta’uu danda’a
piropozaalota dorgommii ta’an.
ÿ Filannoon gatii gadi aanaa irratti ykn tuuta ulaagaalee gatii (muuxannoo, .
hojjettoota, dandeettii walitti hidhamiinsaa fi kkf).
ÿ Dizaayin-ijaarsi abbaa qabeenyaa pirojektiidhaaf bakka qunnamtii tokko ni kenna
itti gaafatamummaa, dizaayinara-kontiraaktara furuu keessatti gargaaruun akka hin barbaachifne taasisa
falmii.
ÿ Ijaarsi kan jalqabu akkuma kutaan tokkoon tokkoon isaa dizaayinii
ta’een ÿ Marsaan dizaayinii fi ijaarsaa wal-irra bu’a
12/1/2022 47. 47.

ÿ Hojjechiisaan kontiraaktara tokkotti dhiyaata, tuuta ulaagaalee maal ibsu qabate
hojjechiisaan barbaada.
ÿ Kontiraaktarichi piropozaalota dhiyeessuun deebii kan kennu yoo ta’u, kunis oomisha akkasumas
hojii dizaayinii.
ÿ Amalli biraa waliigalteewwan mala kenniinsa Dizaayinii-Ijaarsa wabii ta’uu isaati
gatii guddaa (GMP). .

ÿ Akka kaka’umsa kontiraaktaraatti qusannaan kamiyyuu pirojekticha xumuruun taasifameef
gatiin GMP gadi ta’e yeroo tokko tokko maamila & the
kontiraaktara.
12/1/2022 48. 48.

Faayidaa Mala Dizaayinii-Ijaarsa

ÿ Kalaqaa fi fooyya’iinsa qulqullinaa karaa:
- Dizaayinoota filannoo fi mala ijaarsaa kan kontiraaktaraaf mijatu
dandeettiiwwan
- Filannoo dizaayinii, meeshaalee, fi mala ijaarsaa irratti jijjiirama qabaachuu.
ÿ Dhaabbanni tokko pirojekticha dizaayinii fi ijaarsa
ÿ Sagantaa geejjibaa hir’isuu
ÿ Yeroo qusata, kanaaf maallaqa qusata
ÿ Balaawwan irra caalaan isaanii gara dizaayinii-ijaarsaatti kan darban;
ÿ Yeroo baay’ee GMP;
12/1/2022 49. 49.

Miidhaa Mala Dizaayinii-Ijaarsa

ÿ Dhaabbilee ijaarsaa xixiqqoo, biyya keessaaf carraan hir’achuu.
ÿ Dorgomtoonni xiqqaachuu fi balaan dabaluu baasii jalqabaa ol’aanaa fiduu danda’a.
ÿ Baasii bittaa olaanaa.
12/1/2022 50. 50.

BAL’INA PROOJEKTII: 1.1.
ÿ Hojjechiisaa: 1.1.
Ethiopian Government; Represented by Ethiopian

Abbaa Taayitaa Daandiiwwanii/ERA/
ÿ Bakka Bu’aa Hojjechiisaa: 1.1.
Dhaabbata To'annoo Daandii Saffisaa Beejiing, Ltd. (BES),

Dhaabbata Gorsaa Chaayinaa
ÿ Kontiraaktara: 1.1.
Dhaabbata Ijaarsa Komunikeeshinii Chaayinaa

Limited (CCCC), Idil-addunyaa Chaayinaa
Kontiraaktara
BAL’INA PROOJEKTII (Cond): .
Baasii Pirojektii: Doolaara Miiliyoona 612 VAT malee

Maallaqaa fi qooda kaffaltii: qooda: 43% Kan naannoo
ETB , Qooda biyya alaa: 57% USD

Madda Faayinaansii: GOE %43 ETB fi
Mootummaa Chaayinaa (Import-Export Bank of China) %57 USD
Gosa Kontiraataa: Dizaayinii fi Ijaarsa
Gitaa Daandii: Daandii Saffisaa (Daandii Kaffaltii) .

Furtuu harkaa
ÿ Turnkey itti gaafatamummaa dizaayinii-ijaarsa irratti hojii fi/ykn dabalata
suphaa pirojektii xumurame.

ÿ Kenniinsa pirojektii furtuu harkaa bifa sadii: 1.1.
ÿ Dizaayinii-ijaarsa-hojjechuu-dabarsuu (DBOT) .
ÿ Dizaayinii-ijaarsa-hojjechuu-kunuunsuu (DBOM) .
ÿ Dizaayinii-ijaarsa-ofii-hojjechuu-dabarsuu(DBOOT) .
12/1/2022 53. 53.

Garaagarummaa furtuu harkaa ÿ
Garaagarummaan furtuu harkaa irratti mul’atu faayinaansii akka qaama ijootti dabalata.
ÿ FDBT (Fayinaansii, dizaayinii, ijaarsa, dabarsuu) .
ÿ FDBOT (Fayinaansii, dizaayinii, ijaaruu, hojjechuu, dabarsuu) .
ÿ FDBOOT (Fayinaansii, dizaayinii, ijaarsa ,qabachuu, hojjechuu, dabarsuu) .
12/1/2022 54. 54.

12/1/2022 55. 55.

Hoggansa Ijaarsa
CM gosa lama qaba: 1.1.
Garaagarummaan kun mala waliigaltee CM murteessa.
ÿ CM At Free/ akka Bakka Bu’aa & .
ÿ CM Balaa Irratti/ akka Ijaarsaatti.
12/1/2022 56. 56.

Hogganaa Ijaarsa (CM) akka Bakka bu’aa ta’ee

Kun bifa CM jalatti Hogganaan Ijaarsa akka bakka bu’aa
fi gorsaa, Abbaa Qabeenyaa.
ÿ Abbaan qabeenyaa kontiraaktaroota daldalaa waliin waliigaltee daldalaa dachaa ni seena & .
dhiyeessitoota.
ÿ Hogganaan Ijaarsa bu’uura kaffaltii tajaajilaatiin kan qabamu & ittiin hojjeta
waliigalteewwan daldalaa bulchuu & qindeessuun bakka bu’ummaan Abbaa Qabeenyaa
faayidaa Abbaa Qabeenyaa isa gaarii ta’e.
ÿ Abbaan qabeenyaa balaa waliigaltee tokkoon tokkoon daldalaa keessatti uumame hunda qabata
waliigalteewwan.
ÿ Bu’uuraan Abbaan qabeenyaa akka kontiraaktara waliigalaa mataa isaatti hojjechuu kan of keessatti hammate yoo ta’u, waliin
gargaarsa Hogganaa Ijaarsa tokkoo.
ÿ Bifa CM kun yeroo tokko tokko “CM akka Gorsaa” ykn
12/1/2022 “unka CM abbaan qabeenyaa qunname”. 57. 57.

Faayidaan isaas:
CM Bilisaan
ÿ Marsaa pirojektii hundaaf managing & administering ni kenna;
ÿ Karoora, dizaayinii, ijaarsa akka hojii walitti hidhameetti ilaala;
ÿ Baasii tokko tokko & to’annoo sagantaa;
CM Balaa Irra Jira
ÿ Maamiltoota hojjettoota gahaa hin qabneef gaarii;
ÿ Yeroo & baasii garmalee dabaluudhaaf itti gaafatamummaa qaba;
ÿ Kontiraaktaroota daldalaa ni qabata & ni bulcha;
ÿ Gamaaggama dizaayinii ijaarsa dandeettii;
ÿ Ejjennoo seeraa Kontiraaktara Waliigalaa wajjin walfakkaatu;
12/1/2022
ÿ GMP ni kenna;
58. 58.
Miidhaan isaas;
CM Bilisaan
ÿ Kontiraaktaroota daldalaa waliin hariiroo waliigaltee hin qabu;
ÿ Bu’aa pirojektii tokkoof itti gaafatamummaa waliigaltee hin qabu;
ÿ Maamiltoonni balaawwan jiran ni qabata;
CM Balaa Irra Jira
ÿ Bulchiinsa dachaa & waraqaa dabalataa;
ÿ Hojii waraqaa dabalataa maamilaaf;
ÿ Bulchiinsa tokko tokko dacha’uu;
12/1/2022 59. 59.

Herrega Humnaa
ÿ Abbootiin qabeenyaa Pirojektii pirojekticha hojjechuuf yeroo of bobba’an, ni
sirna kenniinsa herrega humnaa jedhama.
ÿ Yeroo itti fayyadama:
ÿ pirojektoonni xixiqqoo fi bakkeewwan fagoo waan ta’aniif isaan bira ga’uun rakkisaadha
ÿ Dhimma Baasii, Yeroo fi Qulqullina irratti faayidaa wal bira qabamee ilaalamu ni kenna.
ÿ Yeroo hanqinni dandeettii damee dhuunfaa irraa hojii baay’ee
pirojektoota gurguddoo fi teeknooloojiin haaraa ta’an.
ÿ Pirojektoonni dorgomtootaaf hawwataa yeroo hin taane.
12/1/2022 60. 60.

Bulchiinsa waliigaltee &

qulqulleessuu himannaa
12/1/2022 61. 61.

Adeemsa P&CM
P&CM adeemsa gurguddoo sadii of keessaa qaba:
1. Karoora Kontiraataa
2. Bulchiinsa Bittaa fi
3. Bulchiinsa Kontiraataa
Sirna Geejjibaa Boca Kontiraataa

Mala Bittaa
Bulchiinsa Kontiraataa
Gosa Waliigaltee
Bittaa Cufiinsa Kontiraataa
Waliigaltee Hooggansa
Waliigaltee
Karoora baasuu
Hooggansa
Qophii Bittaa
Caalbaasii irratti dhiyaachuu
Madaallii Caalbaasii & Beeksisa Fudhatama

12/1/2022 62. 62.
2.3. Adeemsa Karoora Kontiraataa

Adeemsi Karoora Kontiraataa karoora pirojektii of keessatti qabata
ÿ Sirna Geejjibaa
ÿ Mala Bittaa
ÿ Gosa Kontiraataa
12/1/2022 63. 63.

2.4.4. Adeemsa Bulchiinsa Kontiraataa
Hoggansi Kontiraataa bulchiinsa isaati
ÿ Adeemsaalee, .
ÿ Qooda fudhattootaa fi Raawwii hojii isaanii
ÿ Karoora, Raawwii fi Hordoffii +

Marsaa Madaallii dalagaalee Hooggansaa.
Adeemsa gurguddoo sadiitti idealized ta'eera. Isaan keessaa
ÿ Boca Kontiraataa, .
ÿ Bulchiinsa Kontiraataa, fi
ÿ Adeemsa Waliigaltee Cufuu
12/1/2022 64. 64.

Adeemsa Bulchiinsa Kontiraataa
12/1/2022 65. 65.

ÿ Boca Kontiraataa : adeemsa xiqqaa lama of keessaa qaba : 1.1.
ÿ Marii fi
ÿ Waliigaltee Waliigaltee mallatteessuu.
12/1/2022 66. 66.

Bulchiinsa Kontiraataa
Bulchiinsa Kontiraataa: adeemsa milkaa’inaan xumuramuu isaa mirkaneessudha
kan pirojektii ilaalamaa jiru haalawwan Haalawwan

Waliigaltee kana.
Itti gaafatamummaa waliigaltee Qooda Fudhattootaa adda baasuu.
ÿ Sanadoota Haala Waliigaltee Ilaaluu
ÿ Itti Gaafatamummaa Hordoffii baasuu
ÿ Waraqaa Cuunfaa Itti Gaafatamummaa Hordoffii Qopheessuu
12/1/2022 67. 67.

Bulchiinsa Kontiraataa itti fufa.....

Qaamolee ijaarsa pirojektichaa murteessuu fi hubachuu.
ÿ Fakkiiwwan Waliigaltee fi Ispeesifikeeshinii Teeknikaa Irra Deebiin Ilaaluu
ÿ Mala Ijaarsa fi Tartiiba Ijaarsa baasuu
ÿ Mala Ijaarsa fi Waraqaa Tartiiba Hundaa Irratti Qopheessuu
ÿ Sagantaa fi Caccabsa dhiyaate (Integrated) hojiiwwan akka
Caccabsa Jaarmiyaa, Cabbii Qabeenyaa fi Sagantaa fi Yeroo

Sagantaawwan.
Adeemsa Sochii, Hojii fi

Xumuraalee.
12/1/2022 68. 68.

Bulchiinsa Kontiraataa itti fufa.....

Haala Pirojektii guyyaa guyyaan fi / ykn yeroo yeroon gabaasuu fi Xumura.
Amaloota meeshaalee, fakkiiwwan suuqii, saamuda, ogummaa hojii fi

ni hojjeta.
Hojiiwwan Safaruu, Dandeettii Saayitii Galmeessuu fi Kaffaltii Mirkaneessuu fi

Xumuraalee
ÿ Safartuu Hojiitiif Take off sheet fi Bending Schedules fayyadamu
ÿ Malli Safartuu akkaataa gochaalee istaandaardiitiin ta’a
ÿ Site Potentials kan akka meeshaa, meeshaalee fi Humna Namaa bakka jiru waliin
gurmaa’ina iddoo sirrii ta’een galmaa’a
ÿ Kaffaltiin Dursaa, Yeroo fi Xumuraa mirkanaa’ee jira
Falmii Giddu-galeessa godhachuu.
12/1/2022 69. 69.

Cufiinsa Kontiraataa
Cufiinsa Kontiraataa dhimmoota Yeroo Suphaa fi
Hojiiwwan sirreeffamaa, Himata fi Falmii Hafe, yoo jiraate, Cufiinsa
kan Herregaa fi Ragaa Xumuraa.
12/1/2022 70. 70.

Haala waliigalaa sanadoota waliigaltee fi

haalota
71. 71.
Sanadoota ijaarsaa
Sanadoonni Ijaarsa sanadoota barreeffamaa fi giraafikii jedhamanii ibsama
dizaayinii pirojektichaa beeksisuudhaaf A/ En qophaa’e ykn walitti qabame
akkasumas waliigaltee ijaarsa isaa bulchuu.
Garee gurguddoo 2
1.Ulaagaalee Caalbaasii
Dorgomtoota hawwachuuf kan itti fayyadamu & adeemsa caalbaasii ibsa
2.Dokumantoota Waliigaltee
Ulaagaalee seeraan hojiirra ooluu danda’an kanneen qaama waliigaltee ta’an
Unka caalbaasii malee sanadoota ijaarsaa hunda hammachuu
12/1/2022 72. 72.

12/1/2022 73. 73.

Ulaagaalee caalbaasii sanadoota ijaarsaa

Sanada Caalbaasii(Caalbaasii).
Sanadoota ijaarsaa abbaa qabeenyaa-kontiraaktara osoo hin mallatteessiin dura dorgomtootaaf kennaman hunda
waliigaltee.
ÿ Caalbaasii irratti afeerraa
ÿ Qajeelfama dorgomtootaaf kennamu
ÿ Odeeffannoo dorgomtootaaf & daataa caalbaasii
ÿ Unka Caalbaasii
ÿ Haala waliigalaa waliigaltee
ÿ Haala addaa waliigaltee ÿ Ibsa
ÿ BOQ ÿ
Fakkiiwwan
74. 74.
Paakeejii Caalbaasii
Sanadoota kontiraaktarichi bira ga’uu fi irratti hojjechuu qabu a
murtii dorgomuu fi dhiisuu
Tuuta karooraa fi ibsa teeknikaa, Unka piropozaalii, waliigalaa
haalawwan, haalawwan addaa, .
Ibsa pirojektii ijaaramuu qabuu
12/1/2022 75. 75.

Unkaalee Waliigaltee Ijaarsa

ÿ Waliigaltee – sanada seera qabeessa, dirqama, barreeffamaa abbaa qabeenyaa & kontiraaktaraan mallattaa’e
ÿ Hariiroo fi dirqama jiru ni ibsa

ÿ Wabiidhaan sanadoota KONTIRAAKTAA BIRAA HUNDA of keessatti qabata
12/1/2022 76. 76.

Waliigaltee
ÿ sanada gabaabaa qaamni lamaan mallattaa’eedha
ÿ kutaalee waliigaltee sanaa kanneen biroo ni eereera
ÿ Waliigaltichi of keessaa qabaachuu qaba
ÿ Guyyaa waliigalticha
ÿ Maqaa fi teessoo qaamolee waliigaltee mallatteessanii
ÿ Ibsa bal’ina hojii

ÿ Turtii yeroo
ÿ Kaffaltii waliigaltee
ÿ Haala kaffaltii
ÿ Sanadoota biroo eeruun
12/1/2022 ÿ Mallattoo 77. 77.

Ispeesifikeeshinii
ÿ Ulaagaalee qulqullina meeshaa fi hojii waliigaltee tokkoo ni ibsu
ÿ Ispeesifikeeshiniin odeeffannoo ilaalchisee
ÿ Qulqullina meeshaalee
ÿ Qulqullina hojii
ÿ Mala dhaabuu fi dhaabuu
ÿ Ulaagaalee fi mala qorannoo fi sakatta’iinsaa
12/1/2022 78. 78.

Ispeesifikeeshiniin quubsuu qaba
ÿ Sirrummaa fi gahaa ta’uu teeknikaa
ÿ Tumaalee murtaa’oo fi ifa ta’an
ÿ Ulaagaalee haqa qabeessaa fi haqa qabeessa ta’an
ÿ Bifa yeroo caalbaasii fi ijaarsaa itti fayyadamuuf salphaa ta’e
ÿ Raawwachiisummaa seeraa
12/1/2022 79. 79.

Boondii
Boondiin bifa waliigaltee addaa qaamni tokko wabii itti kennudha
dirqama murtaa’e qaama biraatiin raawwachuu.
Akka idileetti pirojektoota ijaarsaa irratti gosti boondii sadii fayyadamu:

1. Boondii caalbaasii
2. Boondii raawwii hojii
3. Boondii kaffaltii
Hojii inshuraansii industirii ijaarsaa keessatti

Qajeeltoowwan waliigalaa
ÿ Bu’uuraan inshuraansii waliigalteedha. Inshuraansii fudhataan maallaqa walitti qabama, kaffaltii kaffaltii , . gara
inshuraansii haal-duree yoo taatee murtaa’e uumame inshuraansii beenyaa ni kenna
inshuraansii qaba
Seera addaa
ÿ Utmost Good faith ( waan beektu hunda hin ibsitu) deebii akka hin kennine ibsi
ÿ Dhala inshuraansii ta’uu danda’u
ÿ Subrogation (qaamni kasaaraa qaama biraa irra ga’eef kaffale akka fudhatu kan hayyamudha
mirga qaama biraa sanaa kasaaraa sana qaama sadaffaa irraa deebifachuuf) .
ÿ Indemnity (inshuraansii erga kasaaraa booda bakka battaluma kanaan duraa ture
ta'aa jiru ) .
84. 84.
haalota
Hojii inshuraansii industirii ijaarsaa keessatti

Haalota
ÿ Eenyu inshuraansii godhe
ÿ Balaa akkamii inshuraansii
ÿ Imaammatichi yeroo kam irratti bu’a qabeessa ta’a
Gosoota poolisii inshuraansii siiviil injinariingii
ÿ Indemnity ogummaa (maamiltoonni dagannoon dizaayinii mirkaneessuu qaba) ÿ Kontiraaktariin
balaa hunda (yeroo raawwii hojii waliigaltee irratti sababa kamiyyuu dhabuu ykn miidhaa geessisuu
of contract and maintenance period ) hunda hammate, kan jedhaman irraa kan hafe
balaa ala ta'e( hiikni fudhatama hin qabu) .
ÿ Itti gaafatamummaa qaama sadaffaa
kontiraaktaraa ÿ Itti gaafatamummaa hojjetaa kontiraaktara
85. 85.
Haala Waliigaltee
ÿ Mirgoota bu’uuraa, itti gaafatamummaa, fi hariiroo qaamolee dhimmi ilaallatu ni ibsu
adeemsa ijaarsaa keessatti waliigaltee caalaa bal’inaan
Haala waliigalaa Waliigaltichi
ÿ Haalli waliigalaa (tumaaleen) amalaafi hojimaata ittiin
tumaaleen waliigalticha akkaataa fudhatama qabuun hojiirra ooluu qabu

gochaalee industirii ijaarsaa keessatti raawwataman.
ÿ Hojii keessoo qaama kamiyyuu to’achuuf kan yaadaman miti
waliigaltee, hojiiwwan mirga waliigaltee irratti dhiibbaa uumuu danda’an malee
qaama biraa ykn hojii sana sirnaan raawwachuu.
12/1/2022 86. 86.

Haala waliigalaa Waliigaltichi

ÿ Hiikaa fi hiikkaa ÿ Safartuu
ÿ Bakka bu’oota Injinarootaa fi Injinaroota ÿ ÿ Walitti qabama yeroo
Ramaddii fi kontiraata xiqqaa ÿ Kontiraaktara xiqqaa kaadhimame
ÿ Sanadoota waliigaltee
ÿ Ragaa fi kaffaltii
ÿ Dirqama waliigalaa
ÿ Furmaata
ÿ Hojii hojjechuu
ÿ Balaa addaa
ÿ Meeshaa, biqiltuu fi hojii
ÿ Raawwii hojii irraa bilisa
ÿ Hojii irraa
dhorkamuu ÿ Jalqabuu fi harkifannaa

ta’uu ÿ Falmii furuu
ÿ Itti gaafatamummaa
ÿ Beeksisa
mudaa ÿ Jijjiirraa , dabaluu fi dhiisuu ÿ Kufaatii hojjetaa ÿ

ÿ Adeemsa himannaa
Jijjiirama baasii fi seeraa ÿ
Meeshaalee kontiraaktarootaa, hojiiwwan yeroo fi meeshaalee ÿ Maallaqaa fi safartuu
12/1/2022
jijjiirraa 87. 87.
Inistiitiyuutii Ispeesifikeeshinii Ijaarsa (CSI) .

1. Hiika 6. Kontiraaktaroota xiqqaa
2. Sanadoota waliigaltee 7. Waliigaltee addaan baasuu
8. Yeroo
3. Mirgaa fi itti gaafatamummaa
kan abbaa qabeenyaa 9. Kaffaltii fi xumura
4. Dirqama fi aangoo 10. Jijjiirama hojii
arkiteektii-injinarii 11. Eegumsa namaa fi qabeenya
12. Inshuraansii fi boondii

5. Mirgaa fi itti gaafatamummaa
kan kontiraaktara sanaa 13. Falmii
14. Waliigaltee addaan kutuu
15. Tumaalee adda addaa
88. 88.
Haalawwan iyyannoo addaa

Sababoota iyyata addaa sanaaf
ÿ Bakka jechoonni kutaa I addatti odeeffannoo dabalataa barbaadanitti ta’uu qaba
dabalatee.
ÿ Bakka gosa, haala yookiin naannoo barbaachisummaa keewwata dabalataa yookiin
keewwata xiqqaa.
ÿ Seerri biyyaa ykn haalawwan adda ta’an kan barbaachisu yoo ta’e an
kutaa I keessatti wal jijjiirraa, kutaa II keessatti kutaa tokkoffaa akka haqame ibsuu ykn bakka bu’aa kennuu
keewwata.
12/1/2022 89. 89.

Haala Dabalataa
Haal-duree waliigalaa bal’aa ta’e irratti raawwatiinsa qabaachuuf kan yaadamedha
ijaarsaa fi yeroo tokko tokko haala addaa wajjin akka walsimutti sirreeffamuu qaba a
pirojektii kenname.
• Kunis kutaa ispeesifikeeshinii kan jedhamu tokkoon raawwatama
haalawwan dabalataa ykn haala addaa.
Fakkeenyota beekamoo Haalota dabalataa:
– Baay’ina sanadoota waliigaltee
– Qajeelfama addaa kontiraaktaraaf kennuu
– Jijjiirama ulaagaalee inshuraansii
–Dokumantoota addaa abbaan qabeenyaa akka haal-duree kaffaltii dhumaatti barbaadu.
12/1/2022
90. 90.
Haala Dabalataa
Barreeffamoota dabalataa kanneen Haala Waliigalaa keessa jiran:
– Haala bakka pirojektiin itti argamu
– Tartiiba adeemsa hojii
– Yeroo hojiin itti fufuu qabu
– Abbaan qabeenyaa meeshaalee ykn meeshaalee kenne
– Waliigalteewwan biroo
– Ulaagaalee bulchiinsa waliigaltee kan hin baratamne
– Abbaan qabeenyaa dursee qabachuu
– Yeroo pirojektiin itti xumuramu
– Miidhaa qulqullaa’e
12/1/2022
91. 91.
Bulchiinsa waliigaltee &

qulqulleessuu himannaa
92. 92.
Bulchiinsa waliigaltee &Qubsuma himannaa

ykn mala falmii furuu
Dursa kennuu
Kontiraaktarichi sanadoota waliigaltee keessatti waldhabdee, dogoggora ykn garaagarummaa yoo argate, .
Waldhabdee akkasii furuu keessatti sanadoonni tartiiba armaan gadiitiin dursa kennu:
1. Waliigaltee
2. Ispeesifikeeshiniiwwan
3. Fakkiiwwan
12/1/2022 93. 93.

Bulchiinsa waliigaltee &Qubsuma

himannaa ykn mala falmii furuu
Dursa kennuu
Waliigaltichi ibsa ibsa irratti bulcha
Ispeesifikeeshiniiwwan fakkiiwwan irratti bulchu
Ispeesifikeeshiniiwwan bal’aa ibsa waliigalaa irratti bulchu
12/1/2022 94. 94.


Dursa kennuu
Ispeesifikeeshiniiwwan keessaa, tartiiba dursa:

1. Dabalata.
2. Haala Dabalataa (Haala Addaa) .
3. Qajeelfama Dorgomtootaaf.
4. Haala Waliigalaa.
5. Tumaalee Teeknikaa.
6. Ijaarsa Istaandardii.
12/1/2022 95. 95.


Dursa kennuu
Fakkiiwwan Keessatti:
1. Fakkiiwwan dimenshiniiwwan iskeelii irratti bulchu
2. Detail dwgs fakkiiwwan waliigalaa irratti bulchu
3. Jijjiirraa tartiiba dwgs govern over contract drawings
4. Dwgs waliigaltee dwgs istaandaardii irratti bulchu
5. Dwgs kontiraataa fakkii suuqii irratti bulcha
6. Dwgs suuqii kanneen ulaagaa waliigaltee irraa haalaan fagaatan
sanadoonni ajaja jijjiirraa barreeffamaa wajjin ta’uu qabu.
12/1/2022 96. 96.


(Ramaddii II) .
Bulchiinsa idilee Himannaa fi falmii waliigaltee irratti raawwatamu qabachuu
sanadoota
ÿ Marii
ÿ Jidduu seenummaa
ÿ Araara
ÿ Murtii kennuu
ÿ Giddu-galeessa
ÿ & Kanneen biroo
12/1/2022 97. 97.

Ch2 Contract Management 22

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ch2 Contract Management 22

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Machine Translated by Google

Boqonnaa 2: Bulchiinsa Kontiraataa

Barsiisaa: Fikreyesus Demeke (MSc) .

BOQONNAA 2: BULCHIINSA KONTIRAATA

2.2.2.2.2. Sirna bittaa fi kenniinsa waliigaltee

2.3. Adeemsa Karoora Kontiraataa

2.4.4. Adeemsa bulchiinsa waliigaltee

2.5.5. Himata ykn falmii furuu

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

Hiika & gama seeraa waliigaltee

waliigaltee (kaffaltii) tokkoof hojii sana hojjechuu akka qabu waliigaltee .

Akkaataa seera siviilii keewwata 1675tti:

Waliigaltee jechuun waliigaltee namoonni lamaa fi isaa ol akka gidduutti

(abbummaa jechuun mallattoo daldalaa ykn galmaa’e jechuudha ) .

ÿ Waliigaltee yoo xiqqaate qaamolee lamaa kaayyoo dirqama seeraa uumuuf

ÿ Kontiraata = dhiyeessii + fudhatama + ilaalcha.

seeraan raawwatiinsa qabaachuu.

Hiika & gama seeraa waliigaltee

ÿ Haquu (bahuu):- fudhatama argachuu isaa dura

ÿ Fudhatama: haal-duree tokko malee ta’uu qaba.

ÿ Yoo haalduree ta’e counter offer ta’a.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

ÿ Waliigaltichi bifa seeraan tumameen ta’a.

ÿDandeettii qaamolee waliigaltee mallatteessanii;

ÿHeyyama qaamolee waliigaltee mallatteessanii;(dhiyeessii &fudhatama) .

ÿMootummaa waliigaltee sanaa; fi

ÿBifa waliigaltee yoo jiraate;

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee A. Dandeettii ÿ

Dandeettii jechuun waliigaltee seeraan

Dandeettiin seeraa gosa lama qaba. ÿ

Dandeettii dhuunfaa (Ofii) ; fi ÿ Dandeettii

bakka bu’ummaa (Ejentii); ÿ Dandeettiin namootaa

seeraan kan fudhatamu yoo faallaan isaa mirkanaa’e malee.

ÿ Namoota uumamaa (qaama); yookiin ÿ

Namoota seeraa (seera qabeessa) ta’an;

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee ii.

into being & dandeettii seeraa isaanii. Kunis:-

ÿ Seera baasuun; (Qaama mootummaa yoo ta’e); fi

ÿ Galmeedhaan ; (Qaama mootummaa hin taane yoo ta’e);

ÿ Qaamoleen mootummaa (Ministeera, Komishinii, Biiroo,

hidhuu Seera Siivilii & seera addaa irraa madda

meeshaa (seera baasuu), qaama mootummaa addaa sana hundeessu.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

Korporeeshiniiwwan...) & jiraachuun isaanii seera qabeessa ta'e kan dhufu by

dhuunfaa & kanaanis dandeettii seeraa (daangeffame) waliigaltee seenuuf & .

kaayyoo, kan isaan uumamaniif.

12/1/2022 10. 10.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee A. Dandeettii ÿ

ÿ Daa’imman umuriin isaanii hin

12/1/2022 11. 11.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

12/1/2022 12. 12.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

o Amaloota Dhiyeessii: Isaan kun dhiyeessichi:- .

12/1/2022 13. 13.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

ÿ Fudhatama argachuudhaan waliigaltee ni xumurama, bakka namni dhiyaate

12/1/2022 14. 14.

ÿ Mudaan hayyama ykn hammeenya hayyamaa kanneen armaan gadiiti.

ÿ dirqama raawwachuu (raawwii); ÿ

12/1/2022 16. 16.

2.1.1. Dudhaalee Waliigaltee

ÿ Kaayyoon waliigaltee ijaarsaa gahaa ta’ee ibsamuu qaba.