სიზიფეს მითი

აბსურდი და თვითმკვლელობა

*შინაარსი*

მხოლოდ ერთი მნიშვნელოვანი ფილოსოფიური პრობლემა არსებობს -

თვითმკვლელობა. თუ ფილოსოფიურ პრობლემას განვიხილავთ იმ შედეგების
მნიშვნელოვნებით, რომლებსაც იგი იწვევს, პრობლემა, რომელიც ცხოვრების აზრს
უკავშირდება აშკარად ყველაზე მნიშვნელოვანია. ვინმე, ვინც თვლის, რომ ცხოვრება
არ ღირს, თავს მოიკლავს, ხოლო ისინი, ვინც თვლიან, რომ იპოვეს ცხოვრების რაღაც
აზრი მიდრეკილნი იქნებიან, რომ მოკლან ან მოკვდნენ ამ მნიშვნელობის დასაცავად.
სხვა ფილოსოფიური პრობლემები არ იწვევს მსგავს სასტიკ შედეგებს.

კამიუ ‘ფიქრობს’, რომ თვითმკვლელობა იგივე აღიარებაა, რომ სიცოცხლე არ ღირს.

ის ამ აღსარებას უკავშირებს იმას, რასაც ‘აბსურდის გრძნობას’ ეძახის. ზოგადად
ჩვენც ვცხოვრობთ მიზეზისა და მიზნის გრძნობით, გრძნობით, რომ რასაც ვაკეთებთ,
ვაკეთებთ კარგი/კეთილი და ღრმა/მრავლისმომცველი მიზეზების გამო. თუმცა, ჩვენ
შეიძლება განვიხილოთ ჩვენი ყოველდღიური ქცევები, როგორც ჩვევაზე
დაქვემდებარებული მოქმედება. ჩვენ უკვე აღარ აღვიქვამთ ჩვენს თავებს როგორც
ყველაფრისგან თავისუფალ მოქმედ სუბიექტად, არამედ რობოტისმსგავს არსებად. ამ
თვალთახედვით, ჩვენი ყოველდღიური ქმედება, სურვილი, მიზანი, მიზეზი უკვე
აბსურდი და უაზრო ხდება. აბსურდის გრძნობა მჭიდროდაა დაკავშირებული
ცხოვრების უაზრობის გრძნობასთან.

აბსურდის გრძნობა ასევე ეხმიანება გაუცხოებას (თემა, რომელიც კამიუს სხვა

ნაწარმოებსაც გასდევს[‘შავი ჭირი’ , ‘უცხო’(განსაკუთრებით უცხოს, წაიკითხეთ)).
ჩვენ, როგორც საღად მოაზროვნე სოციუმის წევრები ინსტინქტურად ვგრძნობთ, რომ
ცხოვრებას რაღაც მიზეზი, მიზანი და აზრი უნდა ჰქონდეს. ამ შემთხვევაში, ყოველი
ჩვენგან თავს ‘სახლში’ გრძნობს(იდეაში,ყველაზე კომფორტულ, კარგ ადგილას).
ხოლო ის, ვინც ‘აბსურდმა მოიცვა’ თავს უცხოდ გრძნობს სამყაროში, რომელმაც
განძარცვულია მიზეზებისგან. აბსურდის გრძნობა თითქოს გაგვასახლებს აზრიანი
არსებობის ‘სახლის კომფორტისგან’.

გავიმეოროთ, აბსურდის გრძნობა დაკავშირებულია იდეასთან, რომ ცხოვრება

უაზრობაა, ხოლო თვითმკვლელობა - იდეასთან, რომ ცხოვრება არ ღირს. მთავარი
შეკითხვა - იდეა, რომ სიცოცხლე უაზრობაა აუცილებლად იწვევს იმას, რომ
სიცოცხლე არ ღირს? თვითმკვლელობაა პასუხი აბსურდზე? თუმცა, არ უნდა
შეგვეშალოს ორი რამ - ის, რომ მხოლოდ ორი გაგრძელება გვაქვს[სიცოცხლე ან
სიკვდილი] და ის, რომ მხოლოდ ორი გზაა რომ ამ კითხვას ვუპასუხოთ(სულაც არა).
მრავალი ჩვენგანი ცხოვრებას აგრძელებს მხოლოდ(?) იმიტომ, რომ ნათელი პასუხი
არ აქვთ ამ კითხვაზე. გარდა ამისა, უამრავი წინააღმდეგობაა ადამიანების განსჯასა
და მათს ქცევებს შორის. მრავალნი, ვინც თავს იკლავს შეიძლება ფიქრობდნენ, რომ
ცხოვრებას მართლაც აქვს რაღაც აზრი და არსებობს ხალხი, ვინც თვლის, რომ
ცხოვრებას არ აქვს არანაირი აზრი და მაინც აგრძელებენ ცხოვრებას.

რა გვზღუდავს ჩვენ თვითმკვლელობისგან? ალბათ ის, რომ ჩვენი ცხოვრების

ინსტიქტები უფრო ძლიერია, ვიდრე მიზეზები, რომ თავი მოვიკლათ:
თავდაპირველად, ჩვენ ვიძენთ სიცოცხლეს ვეჩვევით, ვიდრე მივეჩვეოდეთ
აზროვნებას. ჩვენ ინსტინქტურად ვიცილებთ თავიდან პირისპირ შეჯახებას იმ
შედეგებთან ცხოვრების უაზრო ბუნებას რომ მოსდევს, რასაც კამიუ ‚აცილების აქტს’
ეძახის (Act of Eluding). ეს აქტი უმთავრესად გამოიხატება როგორც იმედი. სხვა
ცხოვრების იმედით ან ცხოვრების აზრის პოვნით, ჩვენ უკან გადავწევთ აბსურდის
(უაზრო ცხოვრების) შედეგებთან პირისპირ შეჯახებას.

კამიუ იმედოვნებს, რომ შეძლებს აბსურდის შედეგებისთვის თვალის გასწორებას. ის

ცდილობს, იდეა, რომ ცხოვრებას აზრი არ აქვს, აიღოს საწყის წერტილად და ნახოს
რა მოჰყვება მას და არა სრულად დაიჯეროს ეს იდეა.(კარგად არაა
ფორმულირებული, მაგრამ მიხვდებით, იმედია -_-). კამიუ არ ცდილობს, რომ
იმედით თუ თვითმკვლელობით გაექცეს აბსურდის გრძნობას, პირიქით, მას სურს
იცხოვროს ამ გრძნობით და ნახოს შეძლებს თუ არა ამას.

*კომენტარი*

საწყის წერტილად კამიუ ცდილობს აიღოს კითხვა, ჩვენ ვართ თავისუფალი

არსებები, სულითა და ღირებულებებით, თუ უბრალოდ რაღაცები, რაც მოძრაობს
უაზრო სისტემით. ამ ორი პერსპექტივის შერწყმა ფილოსოფიისა და რელიგიისთვის
უდიდესი გამოწვევაა(?).

ერთ ერთი ყველაზე აშკარა და, ამავე დროს, დამაბნეველი ფაქტი ადამიანის
არსებობის შესახებ არის, რომ ჩვენ გვაქვს ღირებულებები. ღირებულებების ქონა
უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ სურვილების ქონა. თუ მე რაიმე სურვილი მაქვს,
უბრალოდ მინდა და ვეცდები, რომ მივიღო კიდეც. თუმცა ღირებულებები ჩემი
სურვილების იქით მიდის, როდესაც ვაფასებ(დაფასება) რამეს, მე არა მხოლოდ ამის
სურვილი მაქვს, არამედ რაღაცნაირად განვსჯი, რომ რაღაც უნდა იყოს სასურველი.
როდესაც ვამბობ, რომ რაღაც უნდა იყოს სასურველი, ვგულისხმობ, რომ სამყარო
უნდა იყოს ასე მოწყობილი. მე მხოლოდ ვგრძნობ, რომ სამყარო უნდა იყოს ასე, თუ
ის უკვე ასე არაა მოწყობილი - თუ არ იარსებებს ქურდობა, სისულელე გამომივა
ვთქვა, რომ ადამიანებმა არ უნდა იქურდონ. ამგვარად, ღირებულებების ქონდა
იწვევს ჩვენს გრძნობას, რომ სამყარო უნდა იყოს სხვანაირი, ვიდრე ის არის.

ჩვენი შესაძლებლობა, დავინახოთ სამყარო როგორც არის და როგორც ‘უნდა’ იყოს,

ასევე შესაძლებლობას გვაძლევს ჩვენს თავს შევხედოთ ორი სხვადასხვა კუთხით.
ხშირად(უხშირესად), ჩვენ ვხედავთ ჩვენს თავებს და სხვებს, როგორც მსურველ,
თავისუფალ არსებებს, ადამიანებს, რომელთაც შეუძლიათ მოიფიქრონ და გააკეთონ
არჩევანი, მაგრამ ვინ წყვეტს რა არის საუკეთესო და მისდიოს/გაჰყვეს( აქ: ალბათ
უფრო განჭვრიტოს) კონკრეტულ დაბოლოვებებს. და რადგან ჩვენ გვაქვს
ღირებულებები, მხოლოდ და მხოლოდ იმას აქვს აზრი, რომ ჩვენ თავად დავინახოთ
ჩვენი თავის, როგორც ამ ღირებულებების საკუთარ თავში განმახორციელებელი
ძალა (მოკლედ, დავინახოთ საკუთარი თავი იმად, რაც დაიტევს/ შეძლებს ამ
ღირებულებების ქონას). აზრი არ ექნებოდა რაღაც თვისებების დაფასებას, თუ ჩვენ
თავად ვერ შევძლებდით ამ თვისებების საკუთარ თავში რეალიზებას.

ზოგადად ამ აზრის გარდა, არსებობს მეცნიერული მოსაზრებაც, რომელიც ცდილობს

სამყარო დაინახოს მარტივად, როგორც ის არის. ‘მეცნიერულად რომ ვთქვათ,
სამყარო თავისუფალია ღირებულებებისგან, შემდგარი მხოლოდ ნივთიერებისა და
ენერგიისგან, სადაც ‘უგონო’/’უაზრო’ ნაწილაკები ურთიერთობენ უკვე
განსაზღვრული გზებით. არავითარი საბაბი არ გვაქვს, ვიფიქროთ, რომ ადამიანები
თავისუფლდებიან ამ ‘კანონებისგან’. როგორც ჩვენ ვაკვირდებით ჭიანჭველების
მოქმედებას, რომლებიც მისდევენ ერთ მექანიკურ რუტინას, ისევე შეგვიძლია
წარმოვიდგინოთ ვინმე უცხოპლანეტელი მეცნიერი, რომელიც გვაკვირდება და
ასკვნის, რომ ჩვენი მოქმედებებიც ისეთივე ადვილად გამოსაცნობი და რუტინულია,
როგორიც ჭიანჭველებისა.

აბსურდის გრძნობა დაახლოებით იგივეა, როდესაც ჩვენს თავებს დავინახავთ მეორე

პოზიციაში. ამ შემთხვევაში ღირებულებებს არანაირი მნიშვნელობა აღარ აქვს, ხოლო
ღირებულებების გარეშე ცხოვრებას კარგავს აზრზს, მიზეზს თუ მიზანს. რა უნდა
გვამოძრავებდეს ცხოვრებაში თუ არა რაიმეს შეცვლის სურვილი, რა უნდა
გვამოძრავებდეს, რომ ერთი რამის გაკეთებას სხვა რამის გაკეთება ვარჩიოთ.

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ არასდროს გვიცდია ეს გრძნობა ფილოსოფიურად

განგვეილა, ყოველ ჩვენგანს გამოუცდია რაღაც წერტილში აბსურდის ეს გრძნობა.
დეპრესიის, გაურკვევლობის დროს შეიძლება ვკითხოთ ჩვენს თავს: ‘რა აზრი აქვს
საერთოდ რაიმეს კეთებას’?. ეს კითხვა ზუსტად აბსურდის გრძნობის აღიარებაა
(ვხვდებით თუ არა ამას), აღიარება, მიხვედრა იმისა, რომ არავითარი აზრი რამის
კეთებას არ აქვს.

კამიუ ხშირად ადარებს აბსურდის გრძნობას გადასახლების ადგილს. იმ მომენტიდან,

როდესაც ჩვენ გავაცნობიერეთ სამყაროს სინამდვილე, რომელშიც ღირებულებები არ
არსებობს, გავაცნობიერეთ ცხოვრება, რომელსაც მნიშვნელობა არ აქვს, უკან ვეღარ
დავიხევთ. ვერ ავდგებით და უბრალოდ ვერ დავივიწყებთ ან უარვყოფთ ამ
პერსპექტივას. აბსურდის ჩრდილი ყოველთვის გაჰყვება იმას, რასაც გავაკეთებთ. იმ
შემთხვევაშიც კი, თუ სიცოცხლეს გავაგრძელებთ ისე, თითქოს მას აზრი ჰქონია,
თითქოს გვაქვს მიზეზები, რომ მოვიქცეთ ასე(ან ისე), აბსურდი ყოველთვის
დაიცდის ჩვენს აზროვნებაში, როგორც უკმაყოფილო ეჭვი იმის შესახებ, რომ
შეიძლება არაფერსაც არ აქვს აზრი.

ძირითადად მიღებულია, რომ გადასახლების ეს ადგილი - აბსურდი -

დაუსახლებელია, თუ არანაირი მიზეზი არ გვაქვს რაიმეს კეთებისთვის, მაშინ
როგორ შეიძლება საერთოდ ოდესმე რამე ვაკეთოთ? ამისგან გაქცევის ორი გზა გვაქვს
- თვითმკვლელობა და იმედი. თვითმკვლელობა ასკვნის, რომ თუ ცხოვრებას
არანაირი აზრი არ აქვს, მაშინ არც ღირს სიცოცხლე. ხოლო იმედი უარყოფს, რომ
ცხოვრებას აზრი არ აქვს ‘ბრმა რწმენის’ მეშვეობით(რასაც მე სიბნელეს დავუძახებდი,
რაც ასე გავრცელებულია საქართველოში, უკეთესი - უკუნი).

კამიუ კი ცდილობ იპოვოს მესამე ალტერნატივა. შეიძლება, გავაცნობიეროთ, რომ

ცხოვრებას აზრი არ აქვს და, ამავე დროს, თავი არ მოვიკლათ? აუცილებელია, რომ
ვიმედოვნებდეთ მაინც, რომ ცხოვრებას რაღაც აზრი აქვს, რომ ვიცხოვროთ?
შეიძლება გვქონდეს ღირებულებები, თუ ვიცით, რომ ღირებულებები უაზრობაა?
კამიუ სხვამს კითხვამს, შესაძლებელია თუ არა მეორე მოდელით ვიცხოვროთ.

აბსურდის კედლები

*შინაარსი*

გრძნობა, რომელიც ატარებს უფრო მეტს ვიდრე სიტყვებმა შეიძლება გადმოგვცეს (და
სულაც არ არის სიყვარული). აბსურდის გრძნობა - როგორც შური ან გულუხვობა -
გვიყალივებს შეხედულებას სამყაროს შესახებ და ფორმას აძლევს ჩვენს
პერსპექტივებს(მთლად პერსპექტივა, როგორც მომავალი შესაძლებლობა
არა/Perspective ეს გაიაზრეთ). გრძნობა მსოფლმხედველობაა და სიტყვებზე ადრე
იჩენს თავს. რადგან აბსურდის გრძნობა რთული აღსაწერია, კამიუ გვთავაზობს
მონახაზებს, რომ ნათელი გახადოს, ის გამოცდილებები(შემთხვევები), რომელიც
ჩვენში ასეთ გრძნობას აღვიძებს.

ჩვენ შეიძლება ეს გრძნობა გავაღვიძოთ რუტინული გადაღლილობის სიღრმეში. ან

შეიძლება ეს გრძნობა მაშინ დაგვეუფლოს, როდესაც გავიცნობთ ჩვენს თავებს,
როგორც დროის მდინარეზე მოცურავე ხის მორს: ჩვენ ვერაფერს გავაკეთებთ, რომ
შევცვალოთ დროის ეს მიმდინარეობა ან გამოვეყოთ მას. ან შეიძლება მაშინ, როდესაც
დავინახავთ ნივთებს, დაცლილს ყოველგვარი მიზეზისა თუ მნიშვნელობისგან,
რომლებსაც ჩვენ მათ ვაძლევდით. აბსურდის მომენტში ჩვენ ამ ყველაფერს
აღვიქვამთ როგორც შიშველ ‘საგნებს’. ან მაშინ, როდესაც ვხედავთ მკვდარ სხეულს
და ვაცნობიერებთ, რომ ეს არის ყველას გარდაუვალი, ცივი და უაზრო დასასრული.

ეს მაგალითებია, რომლებიც აბსურდის გრძნობის ‘დარტყმას’ იწვევს

გამოცდილებების დონეზე. კამიუ ამბობს, რომ აბსურდმა შეიძლება გონებრივ
დონეზეც მოგვიცვას. გონებას ამოძრავებს ‘ერთიანობის ნოსტალგია’, მგზნებარე
სურვილი, რომ გავუგოთ სამყაროს რამე, გავაერთიანოთ იგი უფრო გასაგებ
მთელამდე. კამიუს მოჰყავს არისტოტელე, რომ დაგვანახოს ლოგიკური პრობლემა,
ერთი, ერთიანი ჭეშმარიტების დადგენისას. მეცნიერულ დონეზე, თეორიას შეუძლია
აღწეროს სამყარო, მაგრამ არ შეუძლია ბოლომდე ახსნას იგი. სამყარო შედგება
უამრავი სხვადასხვაობით და გვაქვს უამრავი პერსპექტივა მის გასაგებად, ამიტომ
თითქოს ფუჭია ყველა ცდა, რომ ვეძებოთ ერთი, ყველაფრისმომცველი ჭეშმარიტება,
სამყაროს აღქმის და გაგების ერთი სწორი გზა. გამაერთიანებელი მიზეზი, რომელიც
გვინდა, რომ სამყაროს მოვარგოთ არ არის ამ სამყაროში - სამყარო ფუნდამენტურად
ირაციონალურია.

კამიუ აიგივებს აბსურდს ამ დაპირისპირებასთან ჩვენს სურვილს, რომ ყველაფერი

ნათელი იყოს და სამყაროს ირაციონალურობის შეცნობას შორის. არც სამყარო და არც
ადამიანი თავისთავად აბსურდი არ არის. არამედ აბსურდი იჩენს თავს ამ ორს შორის
კონფროტაციისას.

ყოველთვის იყვნენ მოაზროვნეები, რომლებიც ცდილობდნენ შეწინააღმდეგებოდნენ

გამოცდილების ირაციონალურობას და არა უარეყოთ იგი. კამიუ აღნიშნავს, რომ
უკანასკნელმა საუკუნემ მრავალი ამგვარი მოაზროვნე ‘დაბადა’. ჰაიდეგერი
საუბრობს ტანჯვაზე, როდესაც უპირისპირდება აბსურდს, მაგრამ აცხადებს, რომ
ჩვენ ვპოულობთ უდიდეს სიფხიზლეს ამ ტანჯვაში და ა.შ მათი ჩამოთვლა [ჩვენ]
ბევრს არაფერს მოგვცემს.

*კომენტარი*

ეს თავი თითქოს თავიდან გადის იმ ნაკლოვანებებს, რომლებიც რაციონალურ

ფილოსოფიას გააჩნია და აღწერს ირაციონალურობის ფილოსოფიას, რომელიც
‚პასუხად’ დაიბადა. რაციონალიზმი, როგორც მას კამიუ იყენებს, არის იდეა, რომ
ადამიანის განსჯას შეუძლია ‘გაუგოს’ იმ სამყაროს, რომელშიც ცხოვრობს.
რაციონალისტი ფილოსოფოსი იმედოვნებს, რომ შეადგინოს სისტემა, რომლის
მიხედვითაც ყველა გამოცდილება ახისნება, მას სურს შეეძლოს რომ თქვას ერთხელ
და სამუდამოდ, თუ როგორ და რატომ ხდება ‘რაღაცები’. ცა ცისფერია ამის გამო, მე
ვარსებობ ამ მიზეზის გამო, სამყარო მუშაობს ამ გზით ამის გამო და სხვ.
რაციონალისტს უნდა, რომ სამყაროს რამე აზრი ჰქონდეს, ყველაფერი რომ ნათელი
გახდეს. რაციონალიზმი დამყარებულია იმედზე, რომ ჩვენ შეგვიძლია ყველაფერს
გამოვუძებნოთ მიზეზი, თუ რატომ და როგორ არის ის [ყველაფერი].

კამიუ უარყოფს რაციონალიზმს, თუმცა არანაირი ფილოსოფიური არგუმენტი არ

მოჰყავს მის წინააღმდეგ. იგი უბრალოდ იმეორებს, რომ ამ თავში ის მხოლოდ
იმეორებს და აწესრიგებს იდეებს, რომლებიც ყველასთვის ნაცნობია. ის არ
გვარწმუნებს, რომ რაციონალიზმს აქვს ხარვეზი, რადგან ჩვენ უკვე შევთანხმდით,
რომ მას მართლაც აქვს რაღაც ხარვეზი. თუმცა, ის ეხება მიზეზებს, თუ რატომ უნდა
ჩავთვალოთ რაციონალიზმი არადამაკმაყოფილებლად - ჩვენი უშედეგო ცდა, რომ
გავაერთიანოთ გამოცდილების სხვადასხვაობა და სხვ. - მიუხედავად ამისა, ეს
მიზეზები თავიანთ თავებსაც ვერ არწმუნებს. ეს არა მიზეზი, არამედ მაგალითებია,
თუ სად არის რაციონალიზმი ‘დაუცველი’.

[ვიღაც ჯეიმს ვუდსი როგორც იტყოდა] კამიუს ესე დამყარებულია რწმენაზე, თუმცა
უარყოფითზე. კამიუ მიმართულია, რომ სჯეროდეს ღმერთის არ-არსებობის და იმის,
რომ ცხოვრებას არ აქვს აზრი, იმაზე უფრო მეტად, ვიდრე იდავოს თვითონ ამ
ცხოვრების აზრზე[აზრის არ ქონაზე]. კამიუ არ ცდილობს იდავოს იმის შესახებ, რომ
სამყაროს, როგორც აბსურდის, დანახვა სწორი ხედვაა სამყაროს შესახებ, არამედ
ეჭვობს, რომ საერთოდ არსებობს ‘სწორი გზა/ხედვა’ სამყაროსი და ასევე, გვეუბნება,
რომ ხშირად სამყაროს, როგორც აბსურდის, აღქმა გარდაუვალია. აბსურდის გრძნობა
დროდადრო გვაწუხებს და, მოგვწონს თუ არა, სამყაროს სულაც არ აქვს აზრი და არც
ცხადია/ნათელია. ის არ ამბობს, რომ აბსურდის გრძნობა აუცილებლად მართალია,
არამედ ამბობს, რომ აბსურდის გრძნობა არსებობს გარდაუვლად. ის უფრო
დაინტერესებულია, თუ რას იწვევს ამ გრძნობით ცხოვრება, ვიდრე იმით, თუ
მართლაც ჭეშმარიტია თუ არა ეს გრძნობა.

კამიუ ჩამოთვლის მოაზროვნეებს, რომლებიც მასში ‘ირაციონალურის’ ასოციაციას

იწვევს, რაციონალიზმის უარყოფით. სადაც კამიუ იყენებს სიტყვას ‘ირაციონალური’
ჩვენ შეიძლება გამოვიყენოთ ‘ეგსისტენციალური’. ‘ეგზისტენციალიზმი’
დამაბნეველი ტერმინია გამოსაყენებლად, თუნდაც იმიტომ, რომ ძალიან ცოტა
ფილოსოფოსი უკავშირებდა თავის სახელს მას. თუმცა ეს ტერმინი იზიარებს ბევრ
თემას, რომელსაც კამიუ განიხილავს, კერძოდ, იდეას, რომ სამყარო თავისთავად,
უბრალოდ, არსებობს და ყველა მნიშვნელობა, რაც სამყაროს აზრს სძნეს, მხოლოდ
ადამიანის გონების მიერ არის მისადაგებული გარკვეული ფაქტის შემდეგ.

უნდა აღვნიშნოთ, რომ კამიუც და ყველა მოაზროვნეც, რომელსაც ახსნეებს, ღრმად

არიან დაკავშირებულნი კონტინენტური ევროპის ფილოსოფიურ ტრადიციას. ამ
ტრადიციაზე დიდი გავლენა იქონია ჰეგელმა და სხვა უფრო ადრინდელმა
რაციონალისტებმა, როგორებიცაა: დეკარტი და ლაიბნიცი. ეს ხაზს უსვამს ჩვენს
შესაძლებლობას, რომ დავალაგოთ მეტაფიზიკური ჭეშმარიტებები წმინდა გონებით.
ინგლისური ფილოსოფიის ტრადიცია, კი საპირისპიროდ, მიჰყვება უფრო ლოკისა და იუმის
ემპირიულ გზას. ეს ტრადიცია განიხილავს გრძნობებს, როგორც გამოცდილების ცოდნად
გარდაქმნის გზას..

დილემა, რომელსაც კამიუ შეეჭიდა აბსურდის განხილვისას, მხოლოდ კონტინენტური

რაციონალიზმის ტრადიციაში შეიძლება არსებობდეს. იდეა, რომ ჩვენს გონებას არ შეუძლია
გამოცდილებიდან აზრის გამოტანა უფრო ‘სასწრაფოა’ რაციონალისტისთვის, ვიდრე
ემპირიცისტისთვის. (ეს არ ვიცი, რამდენად სწორად ვთარგმნე და თუ გამოგვადგება
რამეში - The dilemma Camus faces in discussing the absurd could, in a sense, only exist in the
tradition of continental rationalism. The idea that our mind cannot make sense of experience is a
far greater emergency to a rationalist thinker than to an empiricist. This is not to dismiss Camus'
position so much as it is to place it in its proper context.)

ფილოსოფიური თვითმკვლელობა

*შინაარსი*

აბსურდი წარმოიშობა ორი შეუთავსებელი იდეის შეპირისპირებისა თუ

შედარებისას. მაგალითად, ვიტყვით, რომ აბსურდია თუ ვინმეს, ვისაც მოვიაზრებთ
უაღრესად პატიოსან და სათნო ადამიანად, საიდუმლოდ აქვს ვნებები დის მიმართ.
ჩვენ შევაპირისპირებთ ორ შეუთავსებელ იდეას, ერთი მხრივ პატიოსან და სათნო
ადამიანს, ხოლო მეორე მხრივ ინცესტური ვნებებით აღსავსე კაცს. აბსურდის
კონცეფცია, რომელსაც კამიუ განიხილავს, ასეთი შეპირისპირებისგანაც შედგება. ჩვენ
ვხედავთ ადამიანს, რომელსაც უნდა, რომ იპოვოს მიზეზი და ერთიანობა სამყაროში,
ხოლო მეორე მხრივ სამყაროს, რომელიც არაფერს აძლევს მას ამის გასაკეთებლად.
არც სამყაროში და არც ადამიანში აბსურდი ცალკე არ არის, მხოლოდ მათი
შეპირისპირებისას. ჩვენ ვხედავთ აბსურდს მხოლოდ მაშინ, როცა ავიღებთ ჩვენს
სურვილს გვქონდეს პასუხები და სამყაროს სიჩუმეს.

რომ დავადგინოთ, თუ რა მოჰყვება ასეთ უერთიერთობას, არ უნდა უარვყოთ

აბსურდი. თუ ვცდით, რომ შევათავსოთ ეს კონფლიქტი (პასუხები/სიჩუმე), მის
აცილებას უფრო შევეცდებით, ვიდრე მასთან დაპირისპირებას. კამიუ აღწერს ამ
დაპირისპირებას, როგორც იმედის უქონლობას, განუწყვეტელ უკუგდებას და
შეგნებულ დაუკმაყოფილებლობას. ამ კონფლიქტით ცხოვრება არც ადვილია და არც
სასიამოვნო, თუმცა კონფლიქტის დაძლევა არ გვაძლევს პასუხებს და უბრალოდ
უარყოფს აბსურდის პრობლემას. კამიუ დაინტერესებულია, შევძლებთ თუ არა
აბსურდით ცხოვრებას და არა შევძლებთ თუ არა მის დაძლევას.

კამიუ აღნიშნავს, რომ ეგსიტენციალისტი ფილოსოფოსები, ძირითადად, ცდილობენ

აიცილონ ეს კონფრონტაცია აბსურდთან. იასპერსი პოულობს
ტრანსცენდენტალურობას, არალოგიკური ნახტომით. ჩესტოვი ამტკიცებს, რომ
აბსურდი ღმერთია, რომ ღმერთი გვჭირდება რომ დაგვეხმაროს შეუძლებელსა
შეუთავსებელთან გამკლავებაში. კიერკეგარდი ცნობილია, მისი ‘რწმენის
ნახტომისთვის’, სადაც იგი აიგივებს ირაციონალურს რწმენასა და ღმერთთან.

კამიუ არ აპირებს, რომ განიხილოს თითოუელის აზრი, მხოლოდ მათი შეჯახება

აბსურდთან. თითოუელი ცდილობს როგორმე გადაჭრას კონფლიქტი გონებასა და
ირაციონალურ სამყაროს შორის. უმრავლესობა ამას ღმერთს უკავშირებს. როგორც
კამიუ აღნიშნავს, აბსურდი მხოლოდ მაშინ არსებობს, როდესაც არსებობს
კონფლიქტი ადამიანს გონსა და ირაციონალურ სამყაროს შორის, ხოლო
ჩამოთვლილი მოაზროვნები ცდილობენ უარყონ კონფლიქტის რომელიმე
კომპონენტი.

ეგზისტენციალი ფილოსოფოსები ცდილობენ, რომ იპოვონ ტრანსცენდენტალურობა

თვითონ აბსურდში. კამიუ კი ფიქრობს, რომ აბსურდი მოითხოვს, რომ არ
არსებობდეს არც შეთავსება და არც ტრანცენდენტალურობა.ეს ფილოსოფოსები
ცდილობენ გვერდი აუარონ აბსურდის ამ ლოგიკას და, ამგვარად, ფილოსოფიურ
თვითმკვლელობას ჩაიდენენ.

*კომენტარი*

კამიუ არ არის დაინტერესებული, რომ რაიმე სახის ინტელექტუალურ დებატში

ჩაერთოს. როგორც წინა თავში, სადაც უარყო რაციონალიზმი, კამიუ არ ცდილობს,
რომ დაამტკიცოს ამ მოაზროვნეების შეცდომები. ის არც აქ გვაძლევს არგუმენტებს,
თუ რატომ არის მათი აზრი მცდარი, უბრალოდ გვაძლევს მიზეზებს, თუ რატომ
ფიქრობს, რომ მათი ნააზრევი არადამაკმაყოფილებელია.

კამიუ ამცირებს პრობლემას, რომელიც აინტერესებს ორ ფაქტამდე: 1) ადამიანი

იმედოვნებს, რომ იპოვის სამყაროს რაიმე აზრს/მნიშვნელობას, 2) რაც არ უნდა იყოს
სამყაროს მნიშვნელობა, დაფარულია ადამიანისგან. მნიშვნელოვანია, რომ კამიუ არ
უარყოფს ღმერთის არსებობას ან არსებობს თუ არა რაიმე მნიშვნელობა ან მიზეზი
ყველაფრის უკან. ის, უბრალოდ, ამბობს, რომ არანაირი გზა არ აქვს, რომ იპოვოს
არსებობს თუ არა ღმერთი ან არსებობს თუ არა რაიმე მიზეზი/მნიშვნელობა. მისი
მიზანი არის, რომ დაადგინოს, შეუძლია თუ არა იცხოვროს მხოლოდ იმით, რაც
იცის. შესაბამისად, შეუძლია თუ არა იცხოვროს ორი ძირითადი ფაქტით, ან უნდა
იმედოვნებდეს თუ არა რამეს (ღმერთი, მნიშვნელობა, მიზეზი), ან უნდა ჩაიდინოს
თუ არა თვითმკვლელობა?

აბსურდი არის მიმართება, რომელიც აკავშირებს ორ ძირითად ფაქტს. აბსურდია,

რომ ვფიქრობდე, სამყაროს აქვს რაიმე აზრი/მნიშვნელობა, როდესაც სამყარო ასეთი
ჩუმი და უტყვია. და რადგან აბსურდის არის მიმართება, რომელიც აკავშირებს ორად
ორ ფაქტს, რომელიც უტყუარად ვიცი, კამიუ ამტკიცებს, რომ ჩვენი ფუნდამენტური
კავშირი სამყაროსთან სწორედ აბსურდია. აბსურდი არის ფუნდამენური
ჭეშმარიტება და კამიუ თავს მოვალედ თვლის მიჰყვეს მის ლოგიკას.

აბსურდი ასევე კონფლიქტიცაა. ჩვენ ვითხოვთ აზრს, მაგრამ სამყარო არაფერს

გვაძლევს. დაუკმაყოფილებლობა, რომელსაც განვიცდით, ფუნდამენტურია
აბსურდისთვის და რაიმე ცდა, რომ გადავწყიტოთ ეს დაუკმაყოფილებლობა, გაქცევაა
აბსურდიდან.

დავუბრუნდეთ ისევ ოთხ მოაზროვნეს. კამიუ მათ ადანაშაულებს იმაში, რომ არ

იპოვეს კონცეფცია იმაში, რაც შეუძლიათ იცოდნენ. ოთხივე გადის ძირეული
ფაქტების გარეთ, რომ დაამტკიცონ, რაღაც კიდევ არსებობს, რაღაც
ტრანსცენდენტალური, რაც გვიქრობს დაუკმაყოფილებლობას გამოწვეულს
აბსურდთან კონფრონტაციით. ისინი არ ცდებიან, როდესაც ამას აკეთებენ, მაგრამ
გარს უვლიან კამიუსთვის ძირეულ საკითხს: გვჭირდება კი დავამტკიცოთ კიდევ
რაიმეს არსებობს, იმისთვის რომ ვიცხოვროთ? კამიუს პრობლემა ჰიპოთეტურია: თუ
სხვა არაფერია გარდა რაციონალური ადამიანებისა ირაციონალურ სამყაროში,
შეიძლება კი ვიცხოვროთ ამ აბსურდულ სიტუაციაში.

კამიუს გზა აქ ფილოსოფიის გვერდის ავლითაა. ის მხოლოდ იმით არის

დაინტერესებული, შეიძლება თუ არა გარკვეული თეორემა არსებობდეს
(ცოცხლობდეს) და არა ჭეშმარიტია თუ არა ის. მისი სურვილი რომ ყოფილიყო,
დაემტკიცებინა თავისი მეტაფიზიკური პოზოცია, რომ დაედგინა რაღაც გარკვეული
საზღვრები, მაშინ უნდა ეზიდა პასუხისმგებლობა, რომელიც მოითხოვდა მისგან
დაემტკიცებინა თავისი აღმატებულობა სხვა ფილოსოფოსების მიმართ.

ეს ყველაფერი მნიშვნელოვანია, რადგან კამიუ სახიფათოდ უახლოვდება

მეტაფიზიკას, როდესაც ამბობს, რომ აბსურდი არის ფუნდამენტური
დამოკიდებულება ადამიანსა და სამყაროს შორის და რომ ჩვენი სწრაფვა
მიზეზის/აზრის გაგებისკენ და სამყაროს სიჩუმე არის ადამიანის არსებობის ორი
ძირითადი ფაქტი. კამიუს შეუძლია დაიცვას თავი, თუ იტყვის, რომ ეს მტკიცებები
არ მომდინარეობს სამყაროს პოზოტიური ცოდნიდან. აბსურდი ფუნდამენტური
მიმართებაა სამყაროსა და ჩვენ მიმართ, რადგან ის არ არის დამოკიდებული სხვა
ცოდნებზე სამყაროს შესახებ, რაც სცდება ჩვენთვის მოცემულის ფარგლებს.