1. შესავალი, გაცნობა.

1.1. გთხოვთ, მოგვიყვეთ თქვენს შესახებ - საიდან ხართ, როგორი იყო თქვენი ცხოვრება
თბილისში მიგრაციამდე?

რესპონდენტი 7: მადლობა პირველ რიგში რომ გაინტერესებთ დევნილების მდგომარეობა

იმიტომ რომ ნაკლებად ინტერესდება ხოლმე ხალხი და განსაკუთრებით სტუდენტები. მე
გალიდან ვარ და რა მკითხეთ კიდევ?

ინტერვიუერი: როგორი იყო თქვენი ცხოვრება თბილისში მიგრაციამდე?

რესპონდენტი 7: ჩვეულებრივი, რა ვიცი, აფხაზეთში მშობლებთან ერთად ვცხოვრობდი.

დედაჩემი მათემატიკას ასწავლიდა სანამ თბილისში გადმოვიდოდით საცხოვრებლად. ჩემი
მეუღლე თბილისში გავიცანი, ჩამოსვლის მერე.

რესპონდენტი 8: მე ვარ ცხინვალიდან დევნილი 1991 წლის 7 იანვრიდან, მიგრაციამდე

ვცხოვრობდი ჩემს მეუღლესთან და ორ შვილთან ერთად.

ინტერვიუერი: დიახ, თქვენი ცხოვრება როგრი იყო, როგორი ოჯახი გქონდათ მაშინ?

რესპონდენტი 8: მშობლები როცა თბილისში მომიწია უკვე საცხოვრებლად გადასვლა მაგ

დროს გარდაცვლილი მყავდა, ნორმალური ცხოვრება გვქონდა, დიდი ფუფუნება არ გვქონია
არასდროს, მაგრამ ვერც იმას ვიტყვი, რომ აი, გვიჭირდა და თავის გატანას ვერ ვახერხებდით,
კარგი სამეზობლო გვყავდა, ჩვენი სოფლის მეურნეობა გვქონდა, ბაღები, საქონელი გვყავდა
და რასაც ვიყენებდით საკვებად ყველაფერი ჩვენი მოყვანილი იყო და ჯანმრთელებიც
ვიყავით უფრო მაშინ.

რესპონდენტი 9: მე გაგრიდან ვარ წარმოშობით, ჩვეულებრივი ცხოვრება გვქონდა,

მშობლებთან და პატარა დასთან ერთად ვცხოვრობდი გაგრაში, ბედნიერად. ყოველ
შემთხვევაში ბედნიერები ვიყავით ომის დაწყებამდე.

1.2. გთხოვთ გაიხსენოთ, რა პროცესებმა გაიძულათ და როდის გადაწყვიტეთ თბილისში

მიგრირება?

რესპონდენტი 7: მე 1992 წელს დავტოვე აფხაზეთი 15 გვისტოს მე და ჩემმა მშობლებმა და

უამრავმა სხვა ადამიანმა და მათ შორის ბევრი დაჭრილიც იყო, სვანეთი ფეხით გამოვიარეთ,
ისეთი ადგილები ვიარეთ ფეხით, არ ვიცი... და თავიდან ნათესავებთან ვცხოვრობდით
სამეგრელოში, იქიდან გამომდინარე, რომ თბილისში საცხოვრებელი არ მქონდა თუმცა
თბილისში მალევე გადავედი სამეგრელოდან და უკვე 25 წელია მგონი, რაც აქ ვცხოვრობ.
ძირითადად ალბათ უფრო იმიტომ, რომ ცუდი მდგომარეობა იყო და პრაქტიკულად
სიკვდილს გამოვექეცით და სხვა არჩევანი არც იყო. ალბათ დევნილების უმეტესობამაც
ზუსტად მაგიტომ დატოვა თავისი სახლი, დარჩენა სიკვდილს უდრიდა, ისეთი
მდგომარეობა იყო, ჩემი ბიძა - მამაჩემის ძმა ამ ომს შეეწირა, იარაღით ხელში იბრძოდა და
მოკლეს რუსებმა, მე ბევრი არაფერი მახსოვს, მაგრამ დიდი დაფიქრება არ უნდა იმას, რომ
სრულიად უდანაშაულო ადამიანი იყო და თავისი სიცოცხლე შესწირა ომს, როგორც აი ახლა,
უკრაინაში რომ ბრძოლობენ ქართველები და უკრაინელებიც და უდანაშაულოდ კვდებიან,
ისე შეეწირა ისიც. მაგრამ ესეთი მდგომარეობაც რომ არ ყოფილიყო, იქ დარჩენა არ იქნებოდა
კარგი გადაწყვეტილება და არც ვნანობ ახლა რომ დავტოვეთ ასე ვთქვათ, ძველი
საცხოვრებელი და თბილისში გადმოვსახლდი, იმიტომ რომ თავს ქართველად ვთვლი,
იქიდან გამომდინარე, რომ ცხოვრების დიდი ნაწილი, უფროსწორად უდიდესი ნაწილი
თბილისში მაქვს გატარებული.

რესპონდენტი 7: მე 1992 წელს დავტოვე აფხაზეთი 15 გვისტოს მე და ჩემმა მშობლებმა და

უამრავმა სხვა ადამიანმა და მათ შორის ბევრი დაჭრილიც იყო, სვანეთი ფეხით გამოვიარეთ,
ისეთი ადგილები ვიარეთ ფეხით, არ ვიცი... და თავიდან ნათესავებთან ვცხოვრობდით
სამეგრელოში, იქიდან გამომდინარე, რომ თბილისში საცხოვრებელი არ მქონდა თუმცა
თბილისში მალევე გადავედი სამეგრელოდან და უკვე 25 წელია მგონი, რაც აქ ვცხოვრობ.
ძირითადად ალბათ უფრო იმიტომ, რომ ცუდი მდგომარეობა იყო და პრაქტიკულად
სიკვდილს გამოვექეცით და სხვა არჩევანი არც იყო. ალბათ დევნილების უმეტესობამაც
ზუსტად მაგიტომ დატოვა თავისი სახლი, დარჩენა სიკვდილს უდრიდა, ისეთი
მდგომარეობა იყო, ჩემი ბიძა - მამაჩემის ძმა ამ ომს შეეწირა, იარაღით ხელში იბრძოდა და
მოკლეს რუსებმა, მე ბევრი არაფერი მახსოვს, მაგრამ დიდი დაფიქრება არ უნდა იმას, რომ
სრულიად უდანაშაულო ადამიანი იყო და თავისი სიცოცხლე შესწირა ომს, როგორც აი ახლა,
უკრაინაში რომ ბრძოლობენ ქართველები და უკრაინელებიც და უდანაშაულოდ კვდებიან,
ისე შეეწირა ისიც. მაგრამ ესეთი მდგომარეობაც რომ არ ყოფილიყო, იქ დარჩენა არ იქნებოდა
კარგი გადაწყვეტილება და არც ვნანობ ახლა რომ დავტოვეთ ასე ვთქვათ, ძველი
საცხოვრებელი და თბილისში გადმოვსახლდი, იმიტომ რომ თავს ქართველად ვთვლი,
იქიდან გამომდინარე, რომ ცხოვრების დიდი ნაწილი, უფროსწორად უდიდესი ნაწილი
თბილისში მაქვს გატარებული.

რესპონდენტი 8: მე 1991 წელს, 7 იანვარს დავტოვე ცხინვალი, ამ თარიღს რა დამავიწყებს,

უკვე ისეთი მდგომარეობა იყო იქ, რომ დარჩენა უკვე აღარ შეიძლებოდა, ის კი არა, ჩვენს
თვალწინ, ჩვენი სახლიდან დაახლოებით ალბათ ასე 15-20 მეტრში, დავინახეთ როგორ
ჩაცხრილეს მამა-შვილი, ჩვენს მეხზობლად ცხოვრობდნენ, უკვე სახლიდან გადიოდნენ და
ალბათ არ ეგონათ, რომ ვინმე ესროდა და გაქცევის დროს ასე პიდაპირ შეეჩეხნენ სამხედრო
ფორმაში ჩაცმულებს სახეში და რაღაც უთხრეს, ორი წუთის განმავლობაში
ელაპარაკებოდნენ და მერე ასე პირდაპირ აიღეს და თავში ესროლეს ორივეს. მე და ჩემმა
მეუღლემ მაშინვე მოვიფიქრეთ და ჩვენ მშვიდობით დავტოვეთ იქაურობა, ჯერ თავიდან
რამდენიმე თვე ერთ სოფელში ვცხოვრობდით ჩემი მეუღლის დასთან სახლში, მაგრამ ნუ
რამდენი ხანი უნდა დავრჩენილიყავით, ისინიც ისედაც პატარა სახლში ცხოვრობდნენ და
ჩვენც ზურგზე ვაწვებოდით და მერე ჩემს დას ვთხოვე რომ თავისი სახლი დაეთმო
რამდენიმე თვით თბილისში, აქირავებდა ხოლმე თბილისში ვარკეთილში და იქ
ვცხოვრობდით კი არა ვცხოვრობთ მას შემდეგ, სახლი ჩემს დას ეკუთვნის, მაგრამ ახლაც ჩემი
ოჯახი ცხოვრობს შიგნით.

რესპონდენტი 9: იმდენი წელია უკვე გასული კარგად აღარც მახსოვს მე პირადად, მაგრამ
მშობლებისგან ვიცი, რომ უკვე როცა მშვიდობიანი მოსახლეობის დახოცვაზე გადავიდნენ
რუსები და აფხაზებიც და სროლები როცა გაძლიერდა, რა ვიცი აი, ყოველ წუთს სროლის ხმა
ისმოდა, მაშინ მიიღეს ჩემმა მშობლებმა აი ეს გადაწყვეტილება, რომ სადღაც უნდა
წავსულიყავით, რომ ომის ზონისგან ვყოფილიყავით შორს, თან მამაჩემი უკვე მოხუცებული
იყო იმ პერიოდში, ჯანმრთელობის პრობლემები ჰქონდა, თავის მძიმე ტრავმა აქვს
გადატანილი და ომის გამო ნერვიულობაზე უარესად გახდა და ისე მოხდა, რომ მამას
მკურნალობა თბილისში გავაგრძელეთ.

1.3. რამდენად რთული იყო ცხოვრების თბილისში გაგრძელების გადაწყვეტილების მიღება

[რა სირთულეები ახლდა თან]?

რესპონდენტი 7: რა თქმა უნდა ძალიან რთული იყო იმიტომ, რომ მშობლების დატოვება
მიწევდა და ეს ნიშნავდა, რომ აი, რომ დავტოვებდი აფხაზეთს ძალიან იშვიათადღა ვნახავდი
ჩემს მშობლებს და ეს იყო ცუდი, მაგრამ ისინი აფხაზეთში დარჩენას კი არ აპირებდნენ,
სამეგრელოში აპირებდნენ დედაჩემის დასთან ცხოვრებას და კი ხშირად შევძლებდი მათ
ნახვას მაგრამ ისეთი ურთიერთობა აღარ მექნებოდა რა თქმა უნდა, როგორიც ერთად
ცხოვრებისას. მაგრამ მაინც ისე მოხდა, რომ ისინიც დავითანხმე, რომ ჩემთან ერთად
გადმოსულიყვნენ თბილისში საცხოვრებლად და ჩემს მერე ორ წელში გადმოვიდნენ კიდეც.
მშობლების გარდა ჩემი რამდენიმე ძალიან ახლო მეგობარი აფხაზეთში დარჩა და
ურთიერთობა საერთოდ აღარ მაქვს ახლა მათთან და ესეც ერთ-ერთი სირთულე იყო.

რესპონდენტი 8: სიმართლე გითხრათ, რთული არ იყო იმიტომ, რომ შეიძლებოდა იქ

მოვეკალით და გასაქცევად გვქონდა საქმე ასე რომ ვთქვათ და დაფიქრების დროც აღარ
გვქონდა, ისე დავტოვეთ სახლი. სირთულეები იყო რა თქმა უნდა, ჯერ ის, რომ ძალიან
მერიდებოდა ჩემი დის, იმიტომ რომ თავისი საკუთარი სახლი დაგვითმო, საიდანაც
შეიძლებოდა სხვა სახის სარგებელი მიეღო, აიღო და დაუთმო ჩემს ოჯახს, ამის გარდა
რთული ის იყო, რომ თავი როგორ უნდა გვერჩინა ეგეც საკითხავი იყო, მაგრამ მაშინ ამაზე
ვერც ვფიქრობდით იქიდან გამომდინარე, რომ მხოლოდ ისეთ მშვიდ ადგილზე მოხვედრაზე
ვფიქრობდით, როგორ გითხრათ, სადაც სიკვდილის საფრთხე არ დაგვემუქრებოდა. და
რთული ისიც იყო, რომ ჩემი და ჩემი მეუღლის მშობლებისა და სხვა ნათესავების
საფლავების მონახულებასაც ვეღარ შევძლებდით, იქ დატოვებულ მიწაზე რომ აღარაფერი
ვთქვა.

რესპონდენტი 9: ძალიან რთული იყო, სადაც გავიზარდე და 18 წელი გავატარე, ის ადგილი

მივატოვე, მამაჩემმა მთელი ცხოვრება იქ გაატარა და წარმომიდგენია ის რას გრძნობდა.
რთული იმიტომ იყო, რომ არ გვქონდა წასასვლელი არსად, ნათესავები გვყავდა თბილისში
და წელიწანახევრის განმავლობაში მამაჩემის მამიდამ შეგვიფარა, მერე სამსახურიც ნახეს
მშობლებმა და პარატა ბინა ვიგირავეთ და ვცხოვრობთ ახლა იქ.

ინტერვიუერი: მადლობა. დევნილების კოლექტიურ საცხოვრებლებში ხომ არ გიცხოვრიათ?

რესპონდენტი 9: არა, არ მომიწია არც მე და არც მშობლებს არასდროს მანდ ცხოვრება, მაგრამ
ვიცნობ რამდენიმეს, ვინც ასეთ საერთოებში ცხოვრობს დღესაც და ვიცი, რომ საშინელი
მდგომარეობაა უმეტესობაში და რაც რემონტდება ისიც დევნილების ხელით, მაგრამ
რემონტიც რას უშველის მარტო, ისეთი ავარიული შენობებია დემონტაჟი თუ უშველის, სხვა
არაფერი.

1.4. რამდენი წევრისგან შედგება თქვენი ოჯახი, რა როლი ჰქონდათ ოჯახის წევრებს
მიგრაციის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების პროცესში?
 რესპონდენტი 7: ახლა ოთხი წევრისგან შედგება, მე, მეუღლე და ორი შვილი მყავს.
აფხაზეთში ცხოვრების პერიოდში მშობლებთან ერთად ვცხოვრობდი და სხვათაშორის
ისინიც იმ აზრზე იყვნენ, რომ უნდა დაგვეტოვებინა ჩვენ ჩვენი სახლი, რა თქმა უნდა არ იყო
ეს ადვილი, იმიტომ რომ მთელ ცხოვრებას როცა ერთ ქალაქში ატარებ და ბევრი ნაცნობი
გყავს იქ და ბევრი ნათესავი, განსაკუთრებით რთულია ასე უკან მოუხედავად წამოსვლა შენი
სახლიდან, მაგრამ გადაწყვეტილება მშობლებმა მიიღეს და მეც არ მქონდა საწინააღმდეგო
არაფერი, პირიქით როგორც აქამდე აღვნიშნე, მინდოდა რო უნივერსიტეტში ჩამებარებინა
და საკუთარი პროფესია მქონოდა.

რესპონდენტი 8: ჩემი მეუღლეც ზუსტად იმავეს ფიქრობდა, რასაც მე, რომ უნდა
დაგვეტოვებინა ცხინვალი და სხვაგან უნდა გაგვეგრძელებინა ცხოვრება.

ინტერვიუერი: რამდენი წევრისგან შედგება ახლა თქვენი ოჯახი?

რესპონდენტი 8: ჩემი მეუღლე და ორი შვილი ვცხოვრობთ, რომლებიც უკვე დიდები არიან,
ერთი მუშაობს მხოლოდ და ისე ორივეს დამთავრებული აქვთ უნივერსიტეტი.

რესპონდენტი 9: ორი წევრისგან შედგება, მე და ჩემი შვილი ვცხოვრობთ ერთად. დიდი

როლი ჰქონდათ, იმიტომ რომ მათ მიიღეს ეს გადაწყვეტილება, რთული იქნებოდა კი არა,
რთული იყო ძალიან, მამაც და დედაც სამწუხაროდ ორივე გარდაცვლილი მყავს და ჩემი და
ემიგრანტია იტალიაში, უკვე 16 წელია.

2. დევნილობის სტიგმა და საზოგადოებაში ინტეგრაციასთან დაკავშირებული სირთულეები.

2.1 როგორ დაგხვდათ თბილისის ურბანული საზოგადოება, გრძნობდით თუ არა თქვენი
სტატუსიდან გამომდინარე მათგან უარყოფით დამოკიდებულებას? გაიხსენეთ
კონკრეტული მოვლენები/მაგალითები ცხოვრების რომელიმე ეტაპიდან.

რესპონდენტი 7: საბოლოო ჯამში უნდა ითქვას, რომ საზოგადოება იყო მომზადებული

დევნილების მიღებისთვის და ბევრი ადამიანის, თბილისელის დახმარება მახსოვს,
მაგალითად, აი ტაქსის მძღოლისთვის საუბრისას რომ მითქვამს, რომ აფხაზეთიდან
დევნილი ვარ, ერთხელ მახსოვს უკვე გადახდილი თანხა დამიბრუნა უკან, შეიძლება შენ
უფრო გჭირდება ახლაო, მაგრამ უარყოფითი დამოკიდებულებაც მახსოვს.

ინტერვიუერი: რომ გაიხსენოთ კონკრეტული მაგალითი...

რესპონდენტი 7: მაგალითად, თავიდან რომ ჩამოვედი თბილისში, რაღაც დანაზოგი მქონდა

კიდევ კარგი, ვიქირავე ბინა ერთ-ერთი სახლის მეპატრონისგან, ბიზნესი ჰქონდა, შეიძლება
ითქვას ათამდე ბინას აქირავებდა და რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, უკვე ერთ თვეზე მეტ
ხანს ვცხოვრობდი თუ ზუსტად მახსოვს და როცა გაიგო, რომ დევნილი ვიყავი, ამ სტატუსის
ასოცირება პირდაპირ ფინანსების არარსებობასთან მოახდინა და მითხრა, რომ უნდა
დამეცალა ბინა, იმიტომ რომ შეიძლება ქირის გადასახადი ვერ გადამეხადა და ეს
პრობლემებს შეუქმნიდა და ნუ დავცალე ეს ბინა რა თქმა უნდა, სხვა რა უნდა მექნა. თუმცა ამ
შემთხვევის მერე დამჭირდა რამდენიმეჯერ ბინის გამოცვლა და ასეთი პრობლემა აღარ
მქონია, პირიქით ცდილობდნენ ხოლმე ბინის მეპატრონეები თავისთვის მოეკლოთ და რაღაც
შეღავათები გაეკეთებინათ ჩემთვის.
რესპონდენტი 8: სხვათაშორის ვერ ვიტყვი, რომ უარყოფითი დამოკიდებულება არ
მიგრძვნია.

ინტერვიუერი: რომ გაიხსენოთ კონკრეტული მაგალითი...

რესპონდენტი 8: აი მაგალითად, ხშირად მეკითხებოდნენ, „შენ ლტოლილი არა ხარ?“,

ლაპარაკის დროს სულ „ლტოლვილის“ იმით მიხსენიებდნენ და ზოგჯერ ისეთი ენით
დაუწყიათ საუბარი, რომ ნებისმიერი ადამიანი უხერხულ მდგომარეობაში ჩავარდებოდა,
ჯერ ერთი, ლტოლვილი სხვა რამეს ნიშნავს, სხვა ქვეყანაში რომ მიდიან საცხოვრებლად
იძულებით გადაადგილებული პირები, ეგ არის ლტოლვილი და მე და ჩემი ოჯახი იგივე
ქვეყნის დედაქალაქში დავსახლდით და მე ვფიქრობ, რომ აი ეს ლტოლვილებს რომ
გვეძახდნენ და უარყოფითი დამოკიდებულებები რომ არსებობს, იმისი შედეგია, რომ
ცნობიერების ნაკლებობაა ქვეყანაში საერთოდ დევნილების შესახებ იმიტომ, რომ ბევრისგან
მომისმენია უარყოფითი გამონათქვამები და დევნილების ნაწილს პარატა საცხოვრებელს
რომ აძლევენ კოტეჯს რომ ეძახიან, იმისიც შურს ზოგ ადამიანს. სინამდვილეში რასაც
ვიმსახურებთ დევნილები, იმას ვითხოვთ და ვითხოვდით ყოველთვის და რატო არ უნდა
ხალხს რაც გვეკუთვნის ის რომ მოგვეცეს, არ მესმის, სხვა ქვეყნებში უცხოელ ლტოლვილებს
ისეთი პატივისცემით ექცევიან და ჩვენ ქართველები სულ ერთმანეთის მტრობაში ვართ და
ამიტომაც ვართ ერთ ადგილას გაჩერებულები განვითარების გარეშე.

რესპონდენტი 9: უარყოფითი დამოკიდებულება მე პირადად არ მიგრძვნია, მაგრამ იყო

თავიდან ისეთი ფაქტები ბევრი - ამცირებდნენ დევნილებს, განსაკუთრებით თუ
აფხაზეთიდან იყვნენ და თუ სადმე იყვნენ შესახლებულები და ზოგი იყო, რომ თვითონ
აშენებდა პატარა სახლს და ამათ ყველაზე მეტად ამცირებდნენ, სახლებს სადაც აშენებდნენ,
ის ტერიტორიები უმეტესობას დაკანონებული არ ჰქონდა და ამის გამო ბევრი იტანდა
სხვების შეურაცხყოფას.

2.2 ხშირად დევნილები აღიქმებიან, როგორც კულტურულად „უცხო“ და საზოგადოების

წევრებს უჭირთ მათი სრულფასოვან წევრებად დანახვა. თქვენ თუ გიგრძვნიათ თავი
საზოგადოებაში, როგორც „უცხო“ და რა გავლენა მოახდინა მსგავსმა გამოცდილებამ
თქვენს განწყობებზე, ფსიქო-ემოციურ მდგომარეობაზე?

რესპონდენტი 7: უცხოში რას გულისხმობთ ზუსტად ალბათ კარგად ვერც გავიგებ, მაგრამ
იდეას ვხვდები და სხვათაშორის მიგრძვნია ასე თავი და რა თქმა უნდა გავლენას ახდენს
ადამიანის განწყობაზეც და ფსიქო-ემოციურ მდგომარეობაზეც ასეთი რამე, იმიტომ რომ
ისედაც ბევრი პრობლემა აქვთ დევნილებს და ზოგიერთი ადამიანის უმიზეზო უარყოფითი
დამოკიდებულება მათ მიმართ კიდევ უმძიმებთ მდგომარეობას. თავიდან კი იყო
შემთხვევები, მაშინ საკუთარ თავს მეც უცხოდ ვთვლიდი, მაგრამ მერე შევეგუე და ახლა
მგონი სრულად ვარ შეგუებული, ცხოვრების უდიდესი ნაწილი მაქვს გატარებული
თბილისში და აღარც მე ვგრძნობ თავს უცხოდ და აღარც სხვა ადამიანები აღმიქვამენ უცხოდ,
მაგრამ თავიდან აი, როცა პირველად ჩამოვედი თბილისში და მანამდე ნამყოფიც არ ვიყავი,
რთული იყო ნამდვილად.
რესპონდენტი 8: უცხოდ მიგრძვნია თავი რა თქმა უნდა, განსაკუთრებით აი სულ თავიდან,
როცა გადმოვედით საცხოვრებლად, მაგალითად ერთ-ერთ მეზობელს უთქვამს, რომ ჩვენ
ქართველები არ ვართ, აქ ცხოვრებას არ ვიმსახურებთ და ისინი არიან ქართველები და ისინი
უფრო მნიშვნელოვანები არიან სამეზობლოში, ანუ ჯერ ჩვენ ვართ, ქართველები და მერე
თქვენო, ასე გამოვიდა.

ინტერვიუერი: და ამან რა გავლენა მოახდინა თქვენზე, მაგალითად, განწყობაზე და

ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე?

რესპონდენტი 8: რა თქმა უნდა მოახდენდა გავლენას, მითუმეტეს როცა სამეზობლოში ახალი

ხარ, თან იტალიური ეზოს ტიპი იყო და სულ გარეთ იყვნენ მეზობლები, ახლოს იყვნენ
ერთმანეთთან და მაღაზიაშიც რომ გასულიყავი, ერთ-ორ მეზობელს გზაში აუცილებლად
შეხვდებოდი ისეთი ეზო იყო, სხვებიც ცხოვრობდნენ იმ ეზოში ჩვენს გარდა და ისე მახსოვს,
მაღაზიაში გასვლაც არ მინდოდა ხოლმე, იმიტომ, რომ ვიცოდი გამომელაპარაკებოდნენ და
რაღაც კითხვებს დამისვამდნენ ჩემი ოჯახის ე.წ ლტოლვილობაზე და მერე ვინანებდი, რომ
საერთოდ გავედი ეზოში [იცინის]. და ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე ახლაც კი იცით რა
ახდენს გავლენას? გორის ერთ-ერთ სოფელში, კირბალში ნათესავები მყავს და ძალიან
ხშირად მივდივარ ხოლმე და სულ ისმის სროლების ხმა იქ გამუდმებით, საოკუპაციო ხაზია
იქვე და როცა დაიწყებენ ასე სროლებს, მაშინვე ინსტიქტურად ტელევიზორს ვრთავ ხოლმე,
მგონია ხანდახან, რომ რაღაცა ისევ შეიძლება განმეორდეს ცამოწმენდილზე, როგორც იცის
რუსეთმა... და კიდევ იმასაც დავაკვირდი, რომ აი ქვეყანაში როცა ცოტა ისეთი მდგომაეობაა,
ნუ სულაც ასეთი მდგომარეობაა მაგრამ აი განსაკუთრებით როცა არის დაძაბული
მდგომარეობა ქვეყანაში, მაშინ იციან ხოლმე სროლების ატეხვა და ადამიანების გატაცება,
ზოგჯერ მთელი საღამო ისვრიან და მართლა გაფიქრებინებენ, რომ რაღაცას აპირებენ, ან რა
ვიცი, შეიძლება გვაშინებენ, რომ თუ არ ჩავწყნარდებით ქვეყანაში და ვიაქტიურებთ რო
რაღაც უკეთესობისკენ შეიცვალოს, ომს დაიწყებენ ისევ.

რესპონდენტი 9: სულ პირველად როცა ჩამოვედით თბილისში, მაშინ მართლა ვიყავით

უცხოები, ჯერ კიდევ გარკვევის პროცესში ვიყავით, რა როგორ ფუნქციონირებდა აქ, ბევრი
რამე არ ვიცოდით და უცხოებივით ვიქნებოდით რა თქმა უნდა, მაგრამ ახლა აღარ ვართ ასე,
ჩემი ოჯახი ყოველ შემთხვევაში. უცხოებად აღარც ითვლებიან დევნილები მგონი, იმდენი
წელი გავიდა, უკან დაბრუნების მოლოდინიც აღარავის აქვს, შეგუებულია დღევანდელ
მდგომარეობას უმეტესობა დევნილების.

2.3 შეაფასეთ, რამდენად რთული იყო სოციალური ურთიერთობების დამყარება ახალ

საცხოვრებელ გარემოში (მაგალითად, ახალ მეზობლებთან)?

რესპონდენტი 7: რა ვიცი, მე მაგალითად იმდენი სამეზობლო გამოვიცვალე იქიდან

გამომდინარე, რომ რამდენჯერმე დამჭირდა ნაქირავები ბინის დაცლა და სხვათაშორის
მეზობლებთან ასე ახლო ურთიერთობა არასდროს მქონია, მაგრამ ისე კონფლიქტებიც არ
მქონია არასდროს. მე ზოგადად, ისეთი ადამიანი ვარ, ცოტა ჩაკეტილივით და ალბათ ამიტომ
მეზობლებთან ინიციატივაც არ მქონია რაიმე სახის ურთიერთობის, რა ვიცი, მაგრამ
რამდენიმე წელი ვმუშაობდი პატარა სტამბაში და თანამშრომლებთან მქონდა საკმაოდ კარგი
ურთიერთობა. ახლა შეიძლება ითქვას აღარ ვმუშაობ, ხანდახან მშენებლობაზე თუ გავალ,
პარატ-პატარა რაღაცეები მასწავლეს აქ. მეზობლებთან არა, მაგრამ მაშინდელ ორი
თანამშრომელთან ახლო ურთიერთობა მაქვს ახლაც და ჩემს ძალიან ახლო მეგობრებად
ვთვლი.

რესპონდენტი 8: თავიდან დაახლოებით ორი-სამი წელი საერთოდ არ მქონდა ურთიერთობა

მეზობლებთან, იმიტოც ალბათ, რომ იმ სახლიდან გადასვლას ვაპირებდით და სულ ისეთი
გრძნობა გვქონდა, რომ ცოტა ცხნით ვიყავით იმ სახლში, მაგრამ მერე მეზობლებსაც
დავუახლოვდით და ნათესავიც შევიძინე... ჩემი პარატა შვილის ნათლია გახდა ჩვენი
მეზობელი და ახლაც ძალიან კარგად ვართ ერთმანეთთან და ხშირადაც ვსტუმრობთ და
ხშირი ურთიერთობაც გვაქვს. მასწავლებელი ვარ და თანამშრომლებთანაც კარგი
ურთიერთობა მაქვს, საერთოდ არ მახსოვს მათგან ისეთი რამე, არ ვიცი როგორ ვთქვა...
მეზობლებისგან და თანამშრომლებისგან არ მახსოვს ისეთი დამოკიდებულება, უარყოფითი
იმის გამო, რომ დევნილი ვარ, საერთოდ აღარც მაქვს ამაზე საუბარი ადამიანებთან იმიტომ,
რომ მგონია აღარაფერი შეიცვლება ამ კუთხით, მაგრამ თავიდან მართლა არ იყო ხალხის
მხრიდან ადექვატური რეაქცია დევნილებზე, ჩემს მიმართ არა, მაგრამ საერთოდ
დევნილების მიმართ რაღაც წამოძახილები იყო და არამგონია ამას დადებითად ემოქმედა
დევნილებზე, ისედაც იმდენი საშინელება გამოვიარეთ დევნილებმა, სიკვდილს ჩავხედეთ
თვალებში და როგორ არ უნდა შეეძლოს ადამიანს მეორე ადამიანის თანაგრძნობა, არ ვიცი.

რესპონდენტი 9: არ იყო რთული, აქ თავიდანვე გავიჩინეთ მეგობრები, რომ

გადმოვცხოვრდით, გვერდით მეზობელი მოდიოდა ხშირად, ყველაფერზე ვლაპარაკობდით
და დავუახლოვდით ერთი სიტყვით ერთმანეთს და ბევრი კარგი მახსოვს მისგან, ფულით
დახმარებაც მახსოვს, სიტყვიერი გვერდში დგომაც მახსოვს და როცა მჭირდებოდა
ყოველთვის დამხმარებია. მე ექთანიც ვიყავი ორ წელზე ცოტა მეტ ხანს ქართულ-
ჰოლანდიურ ჰოსპიტალში, მანამდეც მიმუშავია ექთნად და აქდანაც ბევრი ახლო მეგობარი
შევიძინე. ერთი სიტყვით, არ გამჭირვებია აქაურ ადამიანებთან დაახლოება, ყოველთვის
კარგად მხვდებოდნენ.

2.4 ვის მხარდაჭერას გრძნობდით ყველაზე მეტად და ყველაზე ნაკლებად (სახელმწიფო,

ოჯახი, მეგობრები, ნათესავები, მეზობლები, საზოგადოება, სხვა დევნილები)?

რესპონდენტი 7: ნათესავების მხარდაჭერას ყოველთვის ვგრძნობდი და ალბათ ყველაზე

მეტადაც. უკვე ითხარით კიდეც მგონი, სამეგრელოში რამდენიმე წელი ვიცხოვრე ჩემს
დეიდასთან და თბილისში ნათესავმა არა, მაგრამ მეგობარმა შემიწყო ხელი რომ მუშაობა
დამეწყო სტამბაში. ოჯახის მხარდაჭერაც მნიშვნელოვანია, მაგალითად, ახლა და 16 წელი
ხდება რაც დავქორწინდი და ეს პერიოდი ვცხოვრობ ჩემი მეუღლის სახლში ისანში და აქ
რომ არ ვცხოვრობდე და ისევ ნაქირავები რომ მქონდეს ბინა, ალბათ ვერც გადავიხდიდი
ახლა რომ სამუშაოებზე ანაზღაურებაა, ისეთი ანაზღაურება რომ მქონდეს. სახელმწფოს
მხარდაჭერა მხოლოდ იმაში ვიგრძენი, რომ დევნილის სტატუსი მომენიჭა მალევე
თბილისში ჩამოსვლიდან, სხვა მხრივ რა ვიცი, დევნილები ნაკლებად გრძნობენ საერთოდ
სახელმწიფოს დახმარებას, და ზოგადად ეგრეა, რომ თუ მთავრობას არ უჭერ მხარს, არც ის
გიჭერს მხარს.
 რესპონდენტი 8: მოკლედ გეტყვით, ყველაზე ნაკლებად სახელმწიფოს მხარდაჭერას ვგრძნობ
და ვგრძნობდი, არც ერთ მთავრობას საკმარისი ყურადღება არ მიუქცევია დევნილებისთვის
არასდროს, ყველაზე მეტად ნათესავების მხარდაჭერას ვგრძნობ, იმიტომ, რომ ჩემი დის
მხარდაჭერა რომ არა არ ვიცი ამხელა ოჯახით სად ვიცხოვრებდი და როგორი იქნებოდა ჩემი
ცხოვრება, მე კი გამიმართლა, მაგრამ ისეთებმა რა ქნან, ვისაც საცხოვრებელი არ ჰქონდა და
ახლაც არ მიუცია სახელმწიფოს, შესახლებულები არიან დანგრეულ შენობებში და საშინელ
პირობებში უწევთ ცხოვრება, 30 წელი გავიდა და ისევ ამდენი დევნილი უსახლკაროდ არის
დარჩენილი, მე კი არა, ყველა დევნილი გეტყვით ალბათ, რომ სახელმწიფო ყველაზე
ნაკლებად ეხმარებათ.

ინტერვიუერი: მადლობა. აი, თქვენთვის საზოგადოების მხარდაჭერას როგორ შეაფასებთ?

რესპონდენტი 8: ცუდად არა რა თქმა უნდა, მაგრამ მაინც მგონია, რომ უფრო უკეთესად
შეუძლია საზოგადოებას დევნილების დახმარება თუ არა სიტყვიერი მხარდაჭერა მაინც ასე
რომ ვთქვათ, მაგრამ ვერც საზოგადოებას გავამტყუნებ, იმდენი პრობლემაა ქვეყანაში,
ადამიანების უმეტესობა თავის რჩენაზეა ორიენტირებული და ასეთებს ვერ მოსთხოვ
გინდათ თუ არა დევნილებს დაეხმარეთ და დაუჭირეთ მხარიო [იცინის], დევნილებზე
არანაკლები პრობლემები აქვთ, ამის თქმა მინდა.

რესპონდენტი 9: ყველაზე მეტად ვის მხარდაჭერას ვგრძნობდით თქვენ? მეგობრების და

ნათესავების, რა თქმა უნდა. სულ თავიდან როცა ჩამოვედით, მამაჩემის მამიდა რომ არ
დაგვხმარებოდა საცხოვრებლით წარმოდგენაც არ მინდა რა გვეშველებოდა. სახელმწიფოს
დახმარებაც მახსოვს, მაგრამ არასდროს არ ყოფილა საკმარისი სახელმწიფოსგან მიღებული
დახმარებები.

2.5 თქვენი შეფასებით, შეძელით თუ არა „უცხოს“ იარლიყის მოშორება?

რესპონდენტი 7: ჩემი შეფასებით შევძელი კი, როგორც აქამდეც ვთქვი, მართლა უდიდესი
ნაწილი ცხოვრების აქ მაქვს გატარებული და არ ვთვლი თავს უცხოდ არანაირად.

რესპონდენტი 8: რა ვიცი, მე მგონია, რომ არ მაქვს უცხო ადამიანის იარლიყი, სკოლის

მასწავლებელი ვარ და ისე რომ ვთქვათ, ნაცნობებმა და აი მაგალითად, ჩემი მოსწავლეების
მშობლებმაც და მოსწავლეებმაც მგონი არც იციან, რომ დევნილის სტატუსი მაქვს, ამიტომ
მგონია რომ არც მქონია უცხოს იარლიყი.

რესპონდენტი 9: მე მგონია, რომ არც მქონია არასდროს უცხოს იარლიყი.

3. სხვადასხვა სერვისით სარგებლობასთან დაკავშირებული სირთულეები და პრობლემები.

3.1. მოგვიყევით და შეაფასეთ გქონიათ თუ არა განცდა, რომ თბილისის სხვა მოქალაქეებთან
შედარებით ნაკლებია თქვენი სხვადასხვა სერვისზე ხელმისაწვდომობა და ვერ
სარგებლობთ საჭირო სერვისებით (განათლება, ჯანდაცვა, იურიდიულ მომსახურება).
რომელი სერვისზე განიცდით ხელმისაწვდომობის ნაკლებობას ყველაზე მეტად?
რესპონდენტი 7: ყველაზე მეტად მაინც ჯანდაცვის სერვისებზე ხელმისაწვდომობაა
პრობლემა ჩემთვის და დევილთა უმეტესი ნაწილისთვის ალბათ. მე აი მაგალითად,
დიაბეტიანი ვარ, II ტიპის დიაბეტი მაქვს და ხშირად ისეთი პრობლემები მექმნება
ჯანმრთელობის მხრივ, ექიმთან რომ არ მივიდე, შეიძლება ფეხის ამპუტაციაც კი
დამჭირდეს. საყოველთაო დაზღვევა მაქვს, მაგრამ ეს მართლა არ არის საკმარისი, ისეთი
ანალიზებია ხოლმე საჭირო ხშირად, რასაც საყოველთაო დაზღვევა არ აფინანსებს და მე
ვიხდი. წამლებზე მაქვს შეღავათი, ლარიანი წამლების პროგრამა არსებობს, მაგრამ მანდაც
იმდენი ხარვეზია, კარგად ვერ მუშაობს, ოჯახის ექიმები ზოგჯერ არ წერენ რეცეპტს და
რეცეპტის გარეშე ვერ იყიდი ვერაფერს და როცა წერენ წამლების დიდი ნაწილი არ იყიდება
არცერთ აფთიაქში და არანაირი შეღავათი არ აქვს ამ ლარიან წამლებს მე თუ მკითხავთ.
მაგრამ მაინც ვერ ვიტყოდი, რომ თბილისის სხვა მოქალაქეებთან შედარებით ნაკლები
ხელმისაწვდომობა მაქვს სხვადასხვა სერვისებზე, რაც ჩამოთვალეთ, აი ეს ჯანდაცვაზე რაც
ვახსენე, ეგ ყველა მოქალაქის პრობლემა მგონია და ასეცაა, დევნილებისთვის გამორჩეული
პრობლემა არაა.
რესპონდენტი 8: სიმართლე გითხრათ, ისეთი განცდა არ მქონია, რომ სხვა ადამიანებზე
ნაკლები ხელმისაწვდომობა მაქვს, კარგი ხელმისაწვდომობა აქვთ იმათ, ვისაც ფინანსები
აქვთ, ასე არაა? როცა დამჭირდა მე მაგალითად, პატარა ოპერაცია მაქვს გაკეთებული და
ნახევარზე მეტი სახელმწიფომ დამაფინანსა, მაგრამ დაფინანსებასაც იმდენი ძალისხმევა
სჭირდება, მერიაში და საავადმყოფოში სიარული, იმდენივე დრო და ფული გეხარჯება, რაც
იმ სამედიცინო მომსახურებაში უნდა გადაიხადო, ან ვინმე უნდა გყავდეს მერიაში, რომ
დაგეხმაროს. განათლებას რაც შეეხება, ისე არის მგონი პროფესიული განათლების მიღება
შესაძლებელი უფასოდ, დევნილებისთვის.
ინტერვიუერი: თქვენ ან ოჯახის წევრებს ხომ არ გამოგიყენებიათ რაიმე ასეთი პროგრამა?

რესპონდენტი 8: არა, ჩვენ არ გამოგვიყენებია, ჩემმა შვილებმა ორივემ უნივერსიტეტი

დაამთავრეს და სხვა ასეთი პროფესიული პროგრამა არცერთს არ ჰქონია სურვილი, რომ
გაევლო.

რესპონდენტი 9: ვერ ვიტყოდი, რომ სხვა მოქალაქეებზე ნაკლები ხელმისაწვდომობა მაქვს,

მაგრამ ბევრ რამეზე არ მაქვს მე პირადად ხელმისაწვდომობა, მაგალითად, ხომ შეიძლება
არაფერი გტკიოდეს, მაგრამ რამე ავადმყოფობა გქონდეს, ვიტამინები გაკლდეს ან სიტყვაზე,
გინდოდეს გაიგო მაგალითად, ქოლესტერინის დონე როგორი გაქვს ორგანიზმში ან შაქრის
დონე, სულ რომ არაფერი გაწუხებდეს და ანალიზების ჩატარება გინდოდეს, ეს ისეთი ძვირი
ჯდება, რომ აღარ გინდება საკუთარი ჯანმრთელობის შემოწმება და მარტო დევნილებზე არ
ვამბობ, დევნილებს კიდევ აქვთ რაღაც მცირე შეღავათები, მაგრამ ბევრი ისეთია,
სოციალური დახმარებაც რომ არ აქვთ და მაინც ძალიან უჭირთ, ეს კიდევ ცალკე პრობლემაა,
ვისაც არ ეკუთვნის, იმათ იძლევათ და ვისაც ეკუთვნით, იმათ არ ეძლევათ. დევნილებმა 45
ლარიანი დახმარებით რამდენი რამე უნდა შეძლონ, ორი დღის სამყოფიც არაა, ახლა ისეთი
ფასი აქვს ყველაფერს, ფასები იზრდება და დახმარებები იგივე რჩება.

3.2. რამდენად ჩართული ხართ სამოქალაქო პროცესებში (არჩევნებზე სიარული,

არასასურველი მოვლენების გაპროტესტება, მოხალისეობრივი საქმიანობა).
3.2.1. თუ არ ხართ ჩართული, რა გიშლით ხელს სამოქალაქო პროცესებში ჩართულობაში?

რესპონდენტი 7: არჩევნებზე კი დავდივარ ყოველთვის როცა ტარდება და რაც არ მომწონს

ყოველთვის ვაპროტესტებ, ვცდილობ ხოლმე, რომ აქციებზეც წავიდე და თუ არ მივდივარ
მარტო იმიტომ, რომ ჯანმრთელობის მდგომარეობა არ მიწყობს ხელს. აი ეხლა მაგალითად,
საინფორმაციოდან გავიგე, რომ გალის რაიონებში ქართულის სწავლება აიკრძალა სკოლებში
და ძალიან დიდი პროტესტის გრძნობა მიჩნდება და არ ვიცი ესეთი ამბები და მოვლენები
გამოსწრდება თუ არა ოდესმე.

რესპონდენტი 8: კი, მე და ჩემი ოჯახის წევრებიც ყოველთვის ვცდილობთ, რომ არ

გამოვტოვოთ არჩევნები და სხვა ჩემი ნაცნობები თუ ნათესავებსაც იგივეს ვეუბნები
ყოველთვის, რომ წავიდნენ ხოლმე არჩევნებზე აუცილებლად. პროტესტი რა ვიცი, ქუჩაში
გასვლას სამწუხაროდ ვერ ვახერხებ ხოლმე, საკმაოდ დატვირთული გრაფიკი მაქვს ეს
რამდენიმე წელია, მაგრამ მგონია, რომ კარგად ვარჩევ რაც ხდება ქვეყანაში, იქიდან რომელია
შავი და რომელი თეთრი [იცინის].

რესპონდენტი 9: არჩევნებზე ყოველთვის დავდივარ და ბოლო 10-15 წელი არც

გამომიტოვებია არც ერთი მნიშვნელოვანი არჩევნები და დევნილების პროტესტი
ძირითადად, საცხოვრებლის თაობაზეა ხოლმე ანუ იმიტომ ხდება, რომ საცხოვრებელის
გადაცემას ან სადაც არიან დევნილები შესახლებულები, იმ ადგილის დაკანონებას ითხოვენ
ვისაც არ აქვს, იმათი პროტესტია უფრო, მაგრამ საერთოდ არ მგონია, რომ ვისაც აქვს სახლი
იმან არ უნდა მიიღოს ამ პროტესტში მონაწილეობა, ყველა დევნილმა და არადევნილებმაც კი
უნდა მიიღონ ჩემი აზრით მონაწილეობა ესეთ პროტესტში, ნორმალურ ქვეყანაში ეს ყველას
პრობლემა უნდა იყოს მაგრამ... მეც მინდოდა... ახლა ვიცნობ რამდენიმეს, საშინელ
პირობებში ცხოვრობენ ამ საერთო საცხოვრებლებში, მეც მინდოდა რამით დავხმარებოდი,
ახლა რომ იმართებოდა იანვარში აქციები, მაგრამ ჯანმრთელობაც არ მიწყობს ხელს,
სამსახურიც ამის გამო მივატოვე.

3.3. როგორი იყო თქვენი ეკონომიკური მდგომარეობა მიგრაციამდე და მიგრაციის შემდეგ,

მოგვიყევით თქვენი გამოცდილების შესახებ დასაქმების კუთხით, გყავდათ თუ არა
ვინმე მხედველობაში, ვინც დასაქმების პროცესში დაგეხმარებოდათ თუ მარტო
მოგიწიათ დასაქმების პრობლემასთან გამკლავება?
3.4.1 შეძელით თუ არა თქვენი პროფესიით დასაქმება, კარიერული წინსვლაზე
ზრუნვა?

რესპონდენტი 7: გალში როცა ვცხოვრობდი უკეთესი იყო რა თქმა უნდა, ყველაფერი გვქონდა
და ახლა მე და ჩემნაირ დევნილებს კი არა ანუ მარტო დევნილებს კი არა, ყველას უჭირს
ეკონომიკურად. პროფესიით ბიოლოგი ვარ, მაგრამ ამ პროფესიით არასდროს არ მიმუშავია
სიმართლე რომ გითხრათ [იცინის], სტამბაში ვმუშაობდი დაახლოებით 11 წელი,
ჟურნალებსა და გაზეთებს ვახარისხებდით ღამის ცვლაში და უფრო ფიზიკური სამუშაო იყო
ვიდრე გონებრივი. გალში არაფერი არ გვაკლდა, სახლი ყოველთვის სავსე გვქონდა
პროდუქტებით, სულ ახალი შეძენილი ავეჯი დავტოვეთ აფხაზეთში, ყველაფერი, მარტო
ავეჯი კი არა, რაც გვეცვა იმ დღისით, ისე წამოვედით, ყველაფერს რო ვტოვებდით მაგაზე
არც ვფიქრობდით, ალბათ იმიტომ, რომ თითქოს ვფიქრობდით, რომ დავბრუნდებოდით,
დაბრუნების მოლოდინი გვქონდა მაგრამ...

ინტერვიუერი: როგორ იპოვეთ სამსახური, ვინმე დაგეხმარათ თუ თვითონ მოახერხეთ?

 რესპონდენტი 7: არა, აქაც მეგობარმა შემიწყო ხელი დასაქმებაში. მარკეტშიც ვმუშაობდი
რამდენიმე წელი, საინტერესო სამუშაო გამოცდილება არ მაქვს სამწუხაროდ და აქედან
გამომდინარე კარიერაზე ზრუნვაც ვერ გამომივიდა, ალბათ უფრო იმიტომ, რომ სულ მქონდა
ფინანსური პრობლემები, ჯანმრთელობაზე ზრუნვაზე უფრო ვიყავი ორიენტირებული,
ვიდრე კარიერაზე.

რესპონდენტი 8: ეკონომიკურად მგონია, რომ ახლა უფრო მეტი შესაძლებლობა მაქვს, ვიდრე
ცხინვალში ცხოვრების დროს, მასწავლებლის ხელფასი მაქვს, ჩემი ერთი შვილიც მუშაობს
და ძირითად გვყოფნის თავის გატანისთვის და ცხინვალში როცა ვცხოვრობით არც
ვყიდულობდით არაფერს, ისეთი ბუნება გვქონდა, სუფთა წყაროები, ყველაფერი მოყავდათ
ჩემს მშობლებს საკუთარ ბაღებში და სამაგიეროდ ახლა გვაქვს ყველაფერი მარკეტებში
ნაყიდი. თავიდან იყო რთული, როცა გადმოვედით თბილისში, სამუშაო არცერთს გვქონდა
ოჯახში და მერე გავბედე და ჩვენ სახლთან ახლოს იყო სკოლა და იქ მივედი, დირექტორს
დაველაპარაკე და დავიწყე მუშაობა მასწალებლად, უკვე 16 წელზე მეტი იქნება, რაც
მასწავლებელი ვარ და არავინ დამხმარებია და დიდი ძალისხმევაც არ დამჭირვებია -
მივედი, დაველაპარაკე როგორც გითხარით დირექტორს და მალევე დავიწყე მუშაობა.

რესპონდენტი 9: ჩვეულებრივი, თბილისშიც და აფხაზეთშიც, არც ძალიან მდიდრები

ვყოფილვართ და არც ღარიბები. დასაქმებაზე ახლა ჩემი მეგობარი დამეხმარა ბოლო
სამსახურში, კარგად გამომდის ეს საქმე, მანამდეც მქონდა ექთნად მუშაობის გამოცდილება
და მაგიტომ უფრო ამიყვანეს, მაგრამ მერე ჯანმრთელობის გაუარესების გამო წამოვედი
სამსახურიდან, თან ვირუსი რომ გავრცელდა, უკვე ბევრი ვირუსიანი შემოყავდათ ჩვენს
საავადმყოფოში და მეშინოდა კიდეც, ისედაც არ იყო ისეთი ანაზღაურება ექთნებისთვის, არ
ღირდა გარისკვად. პროფესია არ მაქვს სამწუხაროდ, მაგრამ ბევრგან მუშაობის გამოცდილება
მაქვს და ახლა ვეძებ ისევ სამსახურს, ახლა შემოსავალი პრაქტიკულად არ მაქვს, ჩემი შვილი
მუშაობს, მაგრამ ისიც ძალიან მცირე ანაზღაურებით. ჩემი ემიგრანტი და მეხმარება
ყველაფერში.

4. სახელმწიფო და არასამთავრობო ორგანიზაციების ჩართულობა დევნილი მოქალაქეების

პრობლემების მოგვარებასა და მათი საზოგადოებაში ინტეგრაციის პროცესში.
4.1 მოგვიყევით სახელმწიფოს მიერ თქვენთვის და თქვენი ოჯახისთვის გაწეული
დახმარების შესახებ და შეაფასეთ, რამდენად შედეგიანი აღმოჩნდა მათი ჩართულობა?

რესპონდენტი 7: ერთადერთი დახმარება რაც მიმიღია დევნილთა სამინისტროდან იყო,

რაღაც პერიოდი ქირის ფული მერიცხებოდა, ისიც მხოლოდ სამი თვე და მერე ისევ ხელახლა
მიწევდა ბრძოლა და განცხადებების წერა ისევ რომ დამხმარებოდნენ, ისევ სამი თვით. 30
წელია, რაც დევნილი ვარ, მართალია მეუღლის სახლში ვცხოვრობდი მთელი ეს პერიოდი,
მაგრამ ბინაზე აპლიკაცია მაქვს შევსებული, იმიტომ, რომ ვფიქრობ მეკუთვნის, მაგრამ არ
დადგა არანაირად ჩემი ჯერი.

რესპონდენტი 8: სახელმწიფოს მხრიდან დახმარება ისეთი არ ყოფილა, რაიმე

მნიშვნელოვანი, მხოლოდ ის, რომ თავიდან მოგვენიჭა მე და ჩემს მეუღლეს დევნილების
სტატუსი და შვილებსაც რა თქმა უნდა. ჩემი მშობლები ახლა გარდაცვლილები არიან. და 45
ლარიანი დევნილის დახმარება მქონდა თვეში, მაგრამ ორი წელია მომეხსნა და მოხსნის
მიზეზად იცით რა მითხრეს? მასწავლებლის ხელფასი გაქვს და ამიტომ აღარ გეკუთვნითო.

რესპონდენტი 9: ორჯერ გავიკეთე სხვადასხვანაირი ოპერაციები და ორივეჯერ შევძელი და

დევნილი რომ ვარ თანხის რაღაც ნაწილი დავაფინანსებინე მერიაში, ერთი სულ ეხლა, ორი
წლის წინ დამჭირდა ფარისებრის ოპერაცია. სოციალური დახმარება არ მაქვს, რომ მქონოდა
სრულად სახელმწიფო დაფარავდა ოპერაციის თანხას, მაგრამ რაზეც დამაფინანსეს, იმაზეც
მადლობელი ვარ.

ინტერვიუერი: სხვა სახის დახმარება ხომ არ გახსენდებათ სახელმწიფოს მხრიდან?

რესპონდენტი: სამწუხაროდ არა...

4.2 მოგვიყევით თქვენი საცხოვრებელი პირობების შესახებ ჩამოსვლიდან დღევანდელ

დღემდე, გაუარესდა თუ გაუმჯობესდა ის წლების განმავლობაში?

რესპონდენტი 7: უფრო გაუმჯობესდა, იმიტომ რომ ახლა მეუღლის კუთვნილ სახლში

ვცხოვრობ, მეუღლესთან და ორ შვილთან ერთად და თავიდან საშინელი პირობები მქონდა,
ერთადერთხელ მქონდა ნორმალური პირობები ნაქირავებ ბინაში, როცა ანაზღაურებაც
ნორმალური მქონდა, მაგრამ ძალიან ცუდ პირობებში ცხოვრების გამოცდილებაც მაქვს,
სასმელი წყალიც რომ იშვიათად მოდიოდა, ისეთი ოთახი მქონდა ნაქირავები, სადღაც
წელიწადნახევრის განმავლობაში.

რესპონდენტი 8: ჩამოსვლიდან დღემდე ჩემი დის კუთვნილ სახლში ვცხოვრობ და უფრო

ვიტყოდი, რომ გაუმჯობესდა, 2010 წლისკენ ჩვენ შევავლეთ ცოტა ხელი, გავარემონტეთ და
ამიტომ ვმბობ, რომ გაუმჯობესდა.

რესპონდენტი 9: საცხოვრებელი პირობები გაუმჯობესდა თუ გაუარესდა? მგონი

გაუმჯობესდა, იქ, აფხაზეთში ძველ აშენებულ ორსართულიან სახლში ვცხოვრობდით,
დიდი სახლი იყო, მაგრამ ძველი იყო უკვე და რამდენიმე ოთახი იყო ცოტა ნორმალურ
მდგომარეობაში, გასარემონტებელი იყო სახლი და ახლა სამ ოთახიან ბინაში ვცხოვრობთ მე
და ჩემი შვილი და აქ უკეთესი მდგომარეობაა ცხოვრებისთვის გაგრის სახლთან შედარებით.

4.3 გაქვთ თუ არა მუდმივი საცხოვრებელი და რა დახმარება გაგიწიათ სახელმწიფომ

საცხოვრებელი პირობებით უზრუნველყოფის საკითხში?

რესპონდენტი 7: მუდმივი საცხოვრებელი მაქვს, მაგრამ როგორც გითხარით, სახელმწიფოს

დახმარებით არა, იმიტომ რომ მეუღლის კუთვნილ სახლში ვცხოვრობ უკვე 15 წელია.
განცხადება საცხოვრებლით უზრუნველყოფაზე მეც და ძალიან ბევრ დევნილს გვაქვს
შეტანილი, მაგრამ პასუხი არასდროს არ არის. ანუ რა არის იცით? საცხოვრებლით ეხმარებიან
ისეთებს, ვინც ძალიან ბრძოლობს და ყველაფერს აკეთებს, ყველას აწუხებს საკუთარი
საქმისთვის და თავისი გააქვს, ან ისეთებს აძლევენ ბინებს, ვინც მთავრობის მომხრეა და ანუ
ყველამ რომ იცის, რომ მთავრობის მომხრეა, ისეთებს აძლევენ ბინებს, არადა შეიძლება
საკუთარი სახსრებით ჰქონდეთ შეძენილი, მაგრამ მაინც ეძლევათ.

რესპონდენტი 8: როგორც გითხარით, მაქვს მუდმივი საცხოვრებელი, მაგრამ ვერ ვიტყვი,

რომ საკუთარია, იმიტომ, რომ ჩემს სახელზე არ წერია, ჩემი დის კუთვნილებაა და
 სახელმწიფოს არანაირი დახმარება არ გაუწევია ამ საკითხში, საცხოვრებელზე მოთხოვნა კი
გვაქვს, მაგრამ იმდენი ელოდება დაკმაყოფილებას, არამგონია ჩვენ ოდესმე გვეღირსოს.

რესპონდენტი 9: არანაირი დახმარება არ გაუწევია, ახლა ბინა მაქვს, მაგრამ ჩემი ყოფილი
მეუღლის სახლია ეს. ბინაზე განცხადებაც მაქვს გაკეთებული და ნელ-ნელა აძლევენ რა ვიცი.
მე ამ სახლში რომ ვცხოვრობ ალბათ ითვლება, რომ არ მეკუთვნის, საერთო საცხოვრებლებში
ვინც ცხოვრობენ, იმათ არ დაუკმაყოფილეს და მე ალბათ არ მეკუთვნის, არ ვიცი.

4.4 გსმენიათ თუ არა არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დევნილებისთვის გაწეული

დახმარების შესახებ? [თუ დიახ, თქვენთვის თუ გაუწევიათ დახმარება?]

რესპონდენტი 7: კი მსმენია, რამდენიმე წლის წინ დამიკავშირდნენ კიდეც და ასე ინტერვიუ

ჩაიწერეს და რა გვიჭირს და რა დახმარება გვჭირდება გვეკითხებოდნენ ათამდე დევნილს,
თუმცა სახელი აღარ მახსოვს რომელი ორგანიზაცია იყო. მაგრამ პირადად ჩემთვის
არასდროს გაუწევიათ დახმარება.

რესპონდენტი 8: არაფერი დახმარება არ გაუწევიათ და არც მსმენია სამწუხაროდ არაფერი.

რესპონდენტი 9: ვიცი ჩართული არიან ამ პროცესებში, მაგრამ არამგონია იმდენი რესურსები

ჰქონდეთ, რომ რამე მნიშვნელოვანი დახმარება შეძლონ, უფრო რაიმე ისეთი რომ ხდება,
მაშინ არიან ხოლმე ჩართული და ეხმარებიან დევნილებს.

ინტერვიუერი: და რა სახით ეხმარებიან ხოლმე, მაგალითად და თქვენ თუ დაგხმარებიან

რამეში?

რესპონდენტი 9: არა მე არა, მაგრამ აქციების ორგანიზებაში ეხმარებიან ხოლმე მაგალითად,

ტელევიზიებშიც დადიან და იქაც ლაპარაკობენ დევნილების პრობლემებზე და ესეც კარგია,
სხვა დიდი შესაძლებლობები მაგათ არ აქვთ, ისეთი შესაძლებლობები არ აქვთ რა თქმა უნდა,
როგორიც მთავრობას.

4.5 რა სახის კომუნიკაცია გაქვთ დე ფაქტო ხელისუფლებასთან [თუ დიახ, რა შედეგი აქვს
ამას?]

რესპონდენტი 7: არანაირი კომუნიკაცია არ მაქვს და არც მქონია 30 წლის განმავლობაში და

არც მაქვს სურვილი. ამ თემას ძალიან ჩაღრმავება სჭირდება და შორს მიმავალი საკითხია, მე
არ მაქვს არანაირი კონტაქტი და მგონია, რომ აქ მყოფ დევნილებსაც არ აქვთ, იქ გადასვლა
კიდევ სხვა საკითხია და რთული თემაა, აი, დრო იყო, როცა ნაკლებად პრობლემური იყო იქ
გადასვლა და შეეძლო ზოგს, გალის მოსახლეობას ვგულისხმობ, სხვა დევნილები
აფხაზეთიდან არც გადადიოდნენ, იმიტომ, რომ სად უნდა წასულიყვნენ, არც სახლი და არც
ახლობლები იქ უმეტესობას აღარ გვყავს.

რესპონდენტი 8: რა კომუნიკაცია, არავის არ აქვს მგონი კომუნიკაცია დე ფაქტო

ხელისუფლებასთან, შედეგებზე ხომ საუბარი ზედმეტია.

5. ინტერვიუს შეჯამება
5.1 თქვენი გამოცდილებიდან გამომდინარე შეაფასეთ, თუ რა არის/იყო თქვენი, როგორც
დევნილის ყველაზე მნიშვნელოვანი პრობლემა.
რესპონდენტი 7: ყველაზე მნიშვნელოვანი პრობლემა დევნილების დიდი ნაწილისთვის
საცხოვრებლის უქონლობაა ალბათ, მე რომ არ მქონდეს სახლი არ ვიცი, ალბათ დიდი ხნის
გარდაცვლილი ვიქნებოდი ახლა, იმიტომ რომ ბინის ქირის გადახდას ვერანაირად
შევძლებდი და დევნილების საერთო საცხოვრებელში თუ ვიცხოვრებდი ალბათ. ჩემთვის
მნიშვნელოვანი არის ალბათ უფრო ჯანმრთელობის პრობლემა, უფრო სწორად
ჯანმრთელობას რომ მივხედო და არასაკმარისი სახსრები რომ მაქვს ამისთვის, ისაა ჩემი
პრობლემა.

რესპონდენტი 8: ჩემი ყველაზე დიდი პრობლემა?

ინტერვიუერი: დიახ, აი მთელი დევნილობის პერიოდში რა იყო ყველაზე დიდი პრობლემა

თქვენთვის პირადად?

რესპონდენტი 8: ალბათ საკუთარი კუთვნილი სახლი რომ არ მაქვს, ეგაა ჩემი ყველაზე დიდი
პრობლემა, რომ ჩემი დის შეწუხება მიწევს, იქიდან გამომდინარე, რომ იმის სახლში
ვცხოვრობ ჩემი ოჯახით.

რესპონდენტი 9: რა ვიცი, ჩემი საკუთარი ბინა არ მაქვს, ამჟამად არც შემოსავალი მაქვს,
ფინანსების ფრობლემები მაქვს, ჩემი ემიგრანტი და მეხმარება მხოლოდ თავის გატანაში.
ახლა სამსახურსაც ვეძებ, ცოტა ისეთს, დიდი ის რომ არ სჭირდებოდეს, დატვირთვა,
ფიზიკური მაგრამ... თან ჩემ ასაკში არ არის ადვილი სამსახურის პოვნა.

5.2 რას დაამატებდით, რისი თქმაც გინდოდათ ინტერვიუს პროცესში და არ მოგეცათ

საშუალება?

რესპონდენტი 7: არაფერს აღარ დავამატებდი, რა ვიცი, მგონი ყველაფერზე ვისაუბრეთ და

ყველაფერს შევეხეთ.

რესპონდენტი 8: მე იმას დავამატებდი, რომ დევნილების მიმართ საერთოდ უფრო მეტ

ყურადღებას ვისურვებდი სახელმწიფოს მხრიდან, სხვა არაფერს.

რესპონდენტი 9: არა, რაც მინდოდა ვთქვი ყველაფერი.

ინტერვიუერი: კიდევ ერთხელ დიდ მადლობას გიხდით კვლევაში მონაწილეობისთვის,

ნახვამდის.

ორი ფაზააო, 1 ფაზაში ნარატიული და ინტერპრეტაციული ასპექტები უნდა

გავმიჯნოთო, ანუ მარტო ნარატიულზე გავამახვილოთ ყურადღება და რაღაც ცხრილი
უნდა გავაკეთოთო, მარცხენა სვეტში იქნება რესპონდენტების მოყოლილი ამბები,
მარჯვენაში თვითონ რესპონდენტების შეფასებები უნდა დავწეროთო და თითო
ინტერვიუსთვის თითო ესეთი ცხრილი კეთდებაო. 2 ფაზას სტრუქტურულ
შინაარსობრივი აღწერა ჰქვია და აქაც ჯერ ჩვენ თვითონ ინტერპრეტაციას არ ვახდენთ
და ამ ფაზაში ძირითადი ის არი, რო ბიოგრაფიაში მომხდარ ფაქტებს შორის კავშირი
ვიპოვოთ, მაგალითად დროში როგორ უკავშირდებაო, შეიძლება გარკვეული
მოვლენების დროში თანხვედრა იყოსო და ეს მესამე პირში უნდა დავწეროთ,
მაგალითად დაბომბვის მერე მიიღეს გადაწყვეტილება, რო ნათესავებთან ეცხოვრათ, ანუ
კაუზალური მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები უნდა ვიპოვოთ.