GEFI 1

KONTEKSTWALISADONG KOMUNIKASYON SA FILIPINO

PROF. PEGARES
______________________________________________________________________________________________________________
MIDTERMS
● Wika Bilang Tagahayag.
OUTLINE ● Wika Gamit sa Pagkikipagtalastasan.
● Wika ay Pasalita.
I. Wika
● Wika Bilang Simbolikong Panatao.
A. Gamit Ng Wika
B. Kahalagahan ng Wika sa Lipunan
C. Melinggwistik na Pagtatalakay sa Paglilinaw sa Ilang Mahalagang Konsepto
Wikang Filipino ● Ano nga ba ang wika at kung paano ito naiiba sa iba pang
D. Wika, Dayalek, Idyolek at Iba Pa karawagang pangwika gaya ng dayalek, idyolek at iba pa?
E. Katangian ng Wika Kailangan ang isang malawakang pag-aaral at pag-aanalisa
F. Dayalek kauganay ng mga ito,
G. Varayti at Varyasyon
H. Kongklusyon D. WIKA, DAYALEK, IDYOLEK AT IBA PA
II. References ● Ayon kay Hutch (1991), ang wika ay malimit na
III. Trans Authorship binibigyang-kahulugan bilang sistema ng mga tunog,
arbitraryo na ginagamit sa komunikasyong pantao
WIKA
● Si Bouman (1990) nagsabing ang wika ay isang paraan ng
komunikasyon sa pagitan ng mga tao, sa isang tiyak na
Isang bahagi ng pakikipagtalastasan na ginagamit araw-araw. lugar, para sa isang partikular na layunin na ginagamitan ng
Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na mga berbal at biswal na signal para makapagpahayag.
bantas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.
● Ayon kay Webster, ang wika ay kalipunan ng mga salitang
A. GAMIT NG WIKA ginagamit at naiintindihan ng isang maituturing na
● Gamit Instrumental komunidad. Ito ay naririnig at binibigkas na pananalita na
● Gamit Regulatori nalilikha sa pamamagitan ng dila at ng kalakip na mga
● Gamit Representasyonal sangkap ng pananalita.
● Gamit Interaksyonal
● Gamit Personal ● Si Sturtevant naman ang nagsabing ang wika ay isang
● Gamit Heuristik sistema ng mga arbitraryong simbolo ng mga tunog para sa
● Gamit Imahinatibo komunikasyon ng mga tao.

B. KAHALAGAHAN NG WIKA SA LIPUNAN ● Binigyang kahulugan naman ni Finnocchiaro ang wika

● Ang wika ay kultura, ayon kay Ngugi Wa Thiong (1987),
isang Afrikanong manunulat. Bilang kultura, isang
kolektibong kaban ng karanasan ng mga tao at ng
kasaysayan ang wika. Dahil sa wikang nakatala sa mga
librong pangkasaysayan at panliteratura, nakikilala ng
bayan ang kanyang kultura at natututuhan niya itong
angkinin at ipagmalaki.
● Sa paliwanag ni San Buenaventura (1985): "Ang wika ay
isang larawang binibigkas at isinusulat: isang hulugan,
taguan, imbakan o deposito ng kaalaman ng isang bansa,
isang ingat-yaman ng mga tradisyong nakalagak dito. Sa
madaling
C. MELINGGWISTIK NA PAGTALAKAY SA WIKANG
FILIPINO
bilang sistema ng arbitraryo, ng simbolong pasalita na
nagbibigay-pahintulot sa mga taong may kultura, o ng mga
taong natutuhan ang ganong kultura na makipagtalastasan
o makipagpalitan ng usapan.
● Ngunit sa lahat ng ito, natatangi ang pagpapakahulugan ni
Gleason (1961) sa wika. Ayon sa kanya, ang wika ay isang
masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at
isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga
taong nabibilang sa isang kultura.
● Samakatuwid, tama si Brown (1980) sa pagsasabing kung
pagsasama- samahin ang kahulugan ng wika sa isang
depinisyon, ang wika ay masasabing sistematiko, set ng
simbolong arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang kultura,
pantao at natatamo ng lahat ng tao.
E. MGA KATANGIAN NG WIKA

Melinggwistik na Pagtatalakay sa Wikang Filipino 1. ANG WIKA AY TUNOG

● Napakaraming kahulugan ang maikakapit sa wika hindi
lamang bilang gamit sa pakikipagtalastasan o instrument sa
mabisang pagpapahayag ng iniisip at nadarama ng tao. Sa
kahulugan ito, epektibong nagagamit ang wika bilang
midyum sa pakikipag-usap at pakikipag-uganayan ng tao sa
kanyang kapwa. Dahil dito, maituturing na pag-aari ng tao
ang wika at hindi ang wika ang nagmamay-ari sa tao dahil
nasa tao ang paraan kung paano ito gagamitin, sa anumang
paraan, maging sa mabuti o masama.
2. ANG WIKA AY ARBITRARYO
Iba't Ibang Opinyon at Saloobin
● Wika ay Kasangkapan
● Wika Para sa Komunikasyon Panlipunan.
● Sa pagsisipumal ng pagaaral ng wika ay unang
natutuhan ang mga tunog ng wikang pinag-aralan
kaysa ang pagsulat ng paglalahad. Ang mga ito ay
niririprisinta ng mga titik. Noong unang panahon,
ginamit ng mga katutubong Ehipto, Intsik, at Hapon
ang mga ideographs bilang paraan ng pagsulat. Ito ay
mga simbolong palarawan na ginamit upang magtala
ng mensahe mula sa isang tao papunta sa iba.
● Maraming tunog na binibigkas at ang mga ito'y
maaaring gamitin para sa iang tiyak na layunin.
 ● Ang ilan sa madalas na maging layunin niya sa
pagsasalita ay ang sumusunod: maglahad ng
impormasyon, magbigay ng sariling reaksyon o
opinyon, mangatwiran, atb.
3. ANG WIKA AY MASISTEMA
● Kung pagsama-samahin ang mga tunog ay
makabubuo ng makahulugang yunit ng salita,
gyaundin naman, kung pagsama-samahin ang mga
salita ay mabubuo ang pangungusap o paririla.
● Ang wikang Filipino ay masistema dahil sa pagbasa at
pagsulat mula kaliwa patungo sa kanan, na
nagpapahintulot sa atin na maunawaan at bigyan ng
kahulugan ang wika.
4. ANG WIKA AY SINASALITA
● Nabubuo ang wika sa tulong ng iba't-ibang sangkap ng
pananalita tulad ng labi, dila, ngipin, ilong, ngala-ngala
at lalamunan.
● Ang paglalapat ng ating mga labi ay nakalilikha ng
tunog na p, b, at m. Ang tunog na t, d, at n ay nalilikha
dahil sa pagdikit ng sa
● itaas na likurang bahagi ng ating ngipin,atb.
5. ANG WIKA AY NAGBABAGO
● Dahil sa patuloy na pag-unlad ng wika ay patuloy rin
itong nagbabago. Bahagi ng pagbabagong ito ang
pagkawala sa sirkulasyon ng ibang salita na itinuturing
na luma na o hindi na ginagamit tulad ng sumusunod:
- Lelong(matandang lalaki
- Salumpuwit-(silya o bangko)
- Salipawpaw -(eroplano)
● May mag salita sa Filipino na nagbabago ang
kahulugan ngunit hindi naman nagbabago ang baybay
at bigkas ng salita gaya ng
- Putok (tunog na likha ng baril o dinamita)
(mabahong amoy na nagmula sa ilalim ng
braso)
- Bomba (pampasabog(malaswang pelikula)
(balitang pasasabugin)
6. ANG WIKA AY MALIKHAIN
● Ang wika ay isang mabisang paraan ng pag-unlad ng
bansa. Bukod dito, may isa pang paraan para tuluyang
umunlad ito. Ito'y sa pamamagitan ng paglikha ng
salita. Tunay na nakagugulat ang mga salitang
nadaragdag sa ating talasalitaan dahil na rin sa
pagiging malikhain ng mga Pilipino.
● Ang wika ay sadyang malikhain dahil ito ay
nagbabago-bago kasama sa panahon. Sa
kasalukuyan, mabilis nang magkaroon ng iba't-ibang
kahulugan ang mga salita dahil sa pag-angat ng
maraming bagay.
F. DAYALEK
● Ang dayalek o dialect ay isang barayiti ng wika na
tumutukoy sa mga salita at paraan ng pananalita ng mga
tao ayon sa kanilang lokasyong heograpikal. Sa Pilipinas,
dahil pulo-pulo ang pagkakahati ng mga lugar, nabuo ang
iba't ibang wikang lokal at diyalekto.
● Maraming Linggwalista ang nagpapalagay na homojinyus
ang wika
● Ang DAYALEK ng tagalog ay sinasalita sa mga sumusunod
na lalawigan: Bulacan, Nueva Ecija, Batangas, Laguna,
Cavite, Quezon, Rizal, Atbp.
● Ito ay isang uri ng pormal na salita na karaniwang ginagamit
ng isang indibidwal sa isang natatangi o yunik na
pamamaraan. Ang bawat tao ay may kanya-kanyang istilo
ng pananalita.
● Tumutukoy sa nakagawiang paraan ng pagsasalita.
● May iba't ibang salik na nakapaloob dito kung bakit ito
nagaganap. Ang mga salik na ito ay ang gulang, kasarian,
hilig o interes, at istatus sa lipunan.
G. VARAYTI AT VARYASYON
VARAYTI
● Istilo ng prosa o istilo ng wika.
Halimbawa:
- Dayalek – ito ay sinasalita ng mga tao sa
heograpikong komunidad.
- Sosyolek - Ang varayting ito ay sinasalita ng mga tao
sa isang lipunan.
ANG VARAYTI NG WIKANG FILIPINO NA GINAGAMIT NG
MGA PROGRAMANG TALAKAYAN SA TELEBISYON
Tape recorder - intrumentong ginamit sa pagsusuri.
Mga kategorya na ginamit sa pagsusuri:
- Pahayag sa Filipino, ang buong pahayag ay sa
Filipino;
- Pahayag sa Ingles, ang buong pahayag ay sa Ingles;
- Palit-koda, pagsasama-sama ng dalawa o mahigit
pang makahulugang pahayag na nabibilang sa
dalawang sistema ng wika.
- Halong-koda, may nahahalo o nasisingit na salita na
mula sa ibang wika.
- Lumitaw sa pag-aaral na Filipino ang pangunahing
wikang ginagamit sa programang pinag-aaralan.
- Nagkakaroon ng palit-koda at halong-koda dahil sa
mga sumusunod na pagkakataon:
a. Kung nagpapaliwanag.
b. Kung nagsasalaysay ng isang karanasan.
c. Kung gumagamit ng mga nakasanayan ng
mga salita.
d. Kung nagrereklamo.
e. Kung nagpapahayag ng saloobin.
Sa pag-aaral ay natuklasan din mula sa nalikom na mga datos
na ang varayti ng wikang Filipino na ginagamit sa apat na mga
programang talakayan sa telebisyon ay ang mga sumusunod:
1. Panghihiram sa Ingles;
2. Buo o parsyal na panghihiram ng mga salitang-Ingles
at iba pang banyagang wika na iniangkop ang bigkas
sa Filipino;
3. Panghihiram ng mga salitang Ingles at Kastila na
kinabitan ng panlapi; at
4. Pagsisingit ng mga banyagang salita sa katutubong
wika.
VARYASYON
● Pagkakaiba sa mga aytem na pangwika. Maaaring nasa
tunog, mga salita o vokabularyo at sa istrukturang
gramatikal.
H. KONGKLUSYON
● Ang varayti ng Filipino na ginagamit sa mga programang
talakayan sa telebisyon ay naghihiram sa mga banyagang
wika gaya ng Ingles o Kastela. Karaniwan din na sa
talakayan ng mga host at panauhin ay nagpapalit-koda o
naghahalong-koda.
● Ang palit-koda at halong-koda ay naganap lamang sa
kategoryang Filipino-Ingles.
● Sa kabuuan, ang pangunahing wikang ginagamit sa apat na
programang talakayan sa telebisyon ay Filipino.
REGISTER
● Maraming naghahambing ng register sa dyalekto. Paano
nagkakaiba ang dalawa? Ang register ay varyasyon batay
 sa gamit samantalang ang dyalekto ay batay sa taong
gumagamit.

● Ang register ay tinatawag ding istilo sa pananalita. Ang

isang tao ay maaaring gumagamit ng iba't ibang istilo sa
kanyang o maging sa pagsulat upang maipahayag ang
kanyang nadarama.

● Ibang register ang ginagamit ng guro kapag kausap niya

ang prinsipal. Iba't ibang tauhan ang nasa maikling
kwentong isinakomiks. Iba rin ang gamit niyang register
kapag kausap niya ang kanyang mga kasamahang guro, at
lalong naiiba ang register niya kung kaharap niya ang
kanyang mga mag-aaral.

REPORTOIR NG FILIPINO AT DISKURSONG PAMBASA

● Ang pagtatakda ng landas ng ebolusyon ng lingua franca
mula Tagalog patungong Pilipino at Filipino ay patunay na
kinikilala natin ang konsentrikong pag-unlad ng wikang
pambansa Isa rin itong pagkilala na ang di linggwistikong
karanasan ng tao/di linggwistikong mundo ng tao ay higit na
nauuna/higit na mayaman kaysa sa kanyang linggwistikong
mundo/karanasan. Ang pagtanggap sa realidad na
kinakailangang lumawak nang lumawak ng bilog ang wikang
pambansa ay tahasang pagkilala sa demokratikong
karapatan ng lahat ng etnolinggwistikong grupo sa Pilipinas
na mapasali sa lingua franca upang lalo itong mapagyaman,
upang ang bilog nito ay lalong lalawak/lalaki. Ang unang
hakbangin, kung gayon, ng isang makatarungang
intelektwalisasyon ay ang pagtanggap sa kontribusyon ng
marami kung hindi man lahat ng mga etnolinggwistikong
grupo sa bansang ito.

LINGUA FRANCA
● Ang lingua franca ay hindi magdarahop sanhi nito. Bagkus,
higit na magiging katatangi-tangi ang intelektwal nitong
kakayahan kung seseryosuhin natin ito. Ang magiging
resulta ay isang dinamikong repertoire ng mga pag-iisip at
kamalayan, ng mga karanasan at pagpapahalaga.
Maiiwasan, sa bandang huli, ang gahum, ang dominasyon,
ang hejemoni ng isa/iilang pag-iisip.

● Sa higit na pratikal na pagsipat; hindi na Metro Manila ang

may kapangyarihang magtakda ng kung ano ang mainam,
mabuti, maganda at tama sa wika. Higit sa lahat,
pinoproblema at isa ang mga konseptong ito at hindi sila
tinatanggap na mga konseptong tapos na, absolute ang
pagpapakahulugan, at iwinawasiwas ng iilang
makapangyarihan terorista ng "puro" at "pino" at "edukado"
na wikang pambansa

● Wawakasan ng repertoire ng lingua franca ang

pagkahati-hati ng pag-iisip, isang paghahati- hati na
itinatakda ng kasalungat ng mga esensyalistikong
konseptong ginagamit bilang panukat: puro kontra di puro
(kung kaya ay polluted), pino kontra balbal, bulgar,
pangkanto, pangkalye, pangmasa (kung kaya ay polluted),
pino kontra balbal, bulgar, pangkanto, pangkalye, pangmasa
(kung kaya ay bastos), at edukado kontra pangmangmang,
walang utak, walang isip, walang diploma, di nakapag-aral
(kung kaya ay pagmumura lang ang alam at di alam ang
duluhan ng pagmamahal)