MIDTERMS REVIEWER
FILONE
ARALIN 1: KATUTURAN AT KAHALAGAHAN NG WIKA
Wika
• Ang wika ay taglay ng bawat isa sa atin at walang
bahagi ng buhay ang hindi nito saklaw.
• Sa ating araw-araw na pakikipagtalastasan,
malaking bahagi nito ang paggamit sa wika na
siyang humuhugis sa ating mga kaisipan at saloobin
na ating inihahayag.
• Ang wika ay ang salita o lipon ng mga salitang
ginagamit sa pakikipag-usap sa kapwa. Ito ang isa
sa mga mabisang paraan ng komunikasyon ng mga
tao upang maayos na mailahad ang kanilang
damdamin.
• Tinatawag din bilang “lengguwahe,”, ang wika ay
sinasabing tunog na nililikha ng dila. Ito rin ang
pinagmulan ng salitang lengguwahe, na “lingua”
ang ibig sabihin ay “dila.”
Katuturan ng Wika
Henry Gleason
• Ayon kay Henry Gleason, ang wika ay isang
sistematikong balangkas na mga sinasalitang tunog
na pinili at isinaayos sa paraang arbitaryo na
nagagamit sa pantaong komunikasyon.
• Ang paraang arbitraryo ay nangangahulugang
walang pagbabawal.
Edward Sapir
• Ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan
ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at
mithiin.
Lachica, 1993
• Ang mga tao’y nabubuhay sa mga simbolo na
kinokontrol naman nila. Ang kakayahan ng mga tao
na kontrolin ang mga simbolong ito ay napatangi sa
kanya sa iba pang nilikha. Ito rin ang ikinaiba ng tao
sa hayop.
Unknown
• Ang mga simbolo o tanda ay maaaring salita,
bilang, drowing, larawan, o anumang hugis na
kumakatawan sa konsepto, ideya o bagay.
Todd, 1987
• Ang wika ay isang set o kabuuan ng mga sagisag
na ginagamit sa komunikasyon – hindi lamang
binibigkas kundi ito’y isinusulat din.
• Ang mga tunog at sagisag na ito ay arbitraryo at
sistematiko. Dahil dito, ayon sa kanya, walang
dalawang wikang magkapareho bagamat bawat isa
ay may sariling set ng mga tuntunin.
1ST SEMESTER
PREPARED BY: MILLER DENZIL MALIPOL
Bouman
• Ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa
pagitan ng mga tao, sa isang lugar, para sa isang
partikular na layunin na ginagamitan ng mga berbal
at biswal na signal para makapagpahayag.
Maraming mga mananaliksik ang naging interesado sa
pagtuklas sa katuturan at sa katangian ng wika. Bagama’t
may mga wika sa mundo na hindi pa ganap na napag-
aaralan ng malaliman.
Narito ang mga kaisipang inilahad ng mga pag-aaral na
nakatuon sa pagtuklas at pag-unawa sa katangian ng wika
ayon sa ginawang paglalahat nina DIAZ-RICO AT WEED
• Kung nasaan man ang tao naroon ang wika
• Ang lahat ng wika ay nagbabago kasabay ng
pagbabago ng panahon
• Ang lahat ng sinasalitang wika ay pangunahing
binubuo ng mga tunog
• Ang bawat wika ay may kanya-kanyang kaanyuan
sa kung paano ito magagamit sa iba’t ibang layunin
• Ang wika ay masistemang balangkas sa pagbuo ng
salita at mga pangungusap
Kahalagahan ng Wika
• Ang wika ang nagiging instrument ng
komunikasyon.
o Kung walang wika, imposibleng maisakatuparan
ang pagkakaroon ng maayos at mabisang
komunikasyon.
• Mahalaga ang wika sa pagpapanatili,
pagpapayabong at pagpapalaganap ng kultura
ng bawat grupo ng tao.
o Nagkakahiraman ng kultura ang mga bansa sa
tulong ng wika. Kung walang wika, walang
magagamit na pantawag sa tradisyon at
kalinangan, paniniwala, pamahiin, at sa iba pang
bagay na kaugnay ng pamumuhay at
pamamaraan ng pamumuhay ng mga tao.
• Kapag may sariling wikang ginagamit ang isang
bansa, nangangahulugang ito ay malaya at may
soberanya.
o Wika ang tagapagbandila ng pagkakilanlan ng
isang bansa at ng mga mamamayan nito.
• Wika ang nagsisilbing tagapag-ingat at
tagapagpalaganap ng mga karunungan at
kaalaman.
o Nagkakaroon ng hiraman ng mga karunungan at
kaalamang nakasulat at nakalimbag dahil
naisasalin sa sariling wika ng isang bansa ang
karunungan at kaalamang nahiram at
nakapasok sa kanila mula sa ibang bansa.
 MIDTERMS REVIEWER
FILONE
• Mahalaga ang wika bilang Lingua Franca
o Lingua Franca – wikang natutunan natutunan
ng parehong tagapagsalita na may magkaibang
katutubong wika.
o Mas nakakaunawaan ang mga tao sa isang
bansa at nakabubuo ng ugnayan ang bawat
bansa sa daigdig sapagkat may wikang
nagsisilbing tulay ng komunikasyon ng bawat
isa.
• Hindi matatawaran ang kahalagahan ng wika sa
pakikipagtalastasan at pakikipag-ugnayan sa
pagkakaunawaan at pagkakaisa.
Ang pagkakaroon ng wika ay magreresulta sa isang
maunlad at masiglang sangkatauhang bukas sa
pakikipagkasunduan sa isa’t isa.
ARALIN 2: IBA’T IBANG TEORYA AT PINAGMULAN NG WIKA
Iba’t ibang Teorya ng Wika
• Teoryang Biblikal
• Teoryang Babble Lucky
• Teoryang Charles Darwin
• Teoryang Hocus Pocus
• Haring Psammatichos
• Teoryang Mama
• Teoryang Plato
• Teoryang Ding-Dong
• Teoryang Bow-Wow
• Teoryang Pooh-Pooh
• Teoryang Yo-he-ho
• Teoryang Ta-ta
• Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay
Teoryang Biblikal
• Ayon sa Bibliya, iisa lang ang wika noong unang
panahon kaya’t walang suliranin
pakikipagtalastasan ang mga tao. Naghangad ang
tao na higitan ang kapangyarihan ng Diyos, naging
mapagmataas at nag-ambisyong maabot ang
langit, at nagtayo ng pagkataas-taas na tore.
Teoryang Babble Lucky
• Ayon sa teoryang ito, nagmula ang wika sa mga
walang kahulugang bulalas ng mga tao na
nasuwertehang nakalikha at iniugnay sa mga
bagay-bagay sa paligid.
1ST SEMESTER
PREPARED BY: MILLER DENZIL MALIPOL
Teoryang Charles Darwin
• Nakikipagsapalaran ang mga tao kung kaya’t nabuo
ang wika: survival of the fittest, elimination of the
weakest. Ito ang simpleng batas ni Darwin. Upang
mabuhay ang tao, kailangan niya ng wika. Ito ay
nakasaad sa aklat na Lioberman (1975) na may
pamagat na “On the Origin of Language”, sinasaad
dito na ang pakikipagsapalaran ng tao para
mabuhay ang nagtuturo sa kaniya upang makalikha
ng iba’t ibang wika.
Teoryang Hocus Pocus
• Ayon kay Boeree (2003), ang pinanggalingan ng
wika ay tulad ng pinanggalingan ng maikal o
relehiyosong aspekto ng pamumuhay ng ating mga
ninuno.
Teoryang Psammatichos
• Sinasabi sa paniniwalang ito na bilang hari ng
Ehipto, gumawa ng isang eksperimento si
Psammatichos kung paano nga ba nakapagsasalita
ang mga tao. May dalawang sanggol siyang
pinalaki sa loob ng kuweba at mahigpit na ipinag-
utos na hindi dapat makarinig ang mga ito ng
anumang salita. Sa paglipas ng panahon, ano at
nakapagsalita raw ng “Bekos” ang dalawang bata
na ang ibig sabihin ay tinapay.
Teoryang Mama
• Tinutukoy nito ang unang sinabi ng sanggol, na
dahil hindi niya masabi ang salitang ina o ang Ingles
ay mother, sinasabi nya ang mama kapalit ng
mother.
Teoryang Plato
• Nalikha ang wika bunga ng pangangailangan.
Necessicity is the mother of all invention. Sa
sa paniniwalang ito gaya ng damit, tirahan at pagkain,
pangunahing pangangailangan din ito ng tao ang
wika kung kaya’t naimbento ito ng tao.
Teoryang Ding-Dong
• Ipinalalagay na ang lahat sa “kapaligiran ay may
sariling tunog” na kumakatawan sa nasabing bagay.
Teoryang Bow-Wow
• Ang “tunog na nililikha ng kalikasan”, anuman ang
pinagmulan, ang ginagagad ng tao. Ikinakabit nila
ang mga tunog na ito upang sabihin ang
pinanggalingan o tukuyin ang pinagmulan.
 MIDTERMS REVIEWER
FILONE
Teoryang Pooh-Pooh
• Ipinalalagay na ang tao ang siyang lumikha ng
tunog at siya ring nagbibigay ng kahulugan dito
batay na rin sa “kaniyang nadarama”. Sinasabi rin
na ito ay “bulalas ng matinding damdamin”.
Teoryang Yo-he-ho
• Ito ang teoryang nagsasabi na ang tao ay
bumabanggit ng mga salita kapag siya ay
gumagamit ng pisikal na lakas.
• Ito ang mga ekspresyon na nasasambit ng tao
kapag:
o Nagbubuhat ng mabigat na bagay
o Babaeng nagluluwal ng sanggol
o Atletang kalahok sa mga kompetisyon
Teoryang Ta-ta
• Nangangahulugang paalam o goodbye na
binibigkas ng dila nang pataas-pababa katulad din
ng “pagkampay ng kamay”. Sinasabi na ang
teoryang ito ang kumpas o galaw ng kamay ng tao
ay ginagawa niya upang magpaalam.
Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay
• Ang “pagkilos, pagsayaw, pagsigaw, pagbulong ng
mga taong kalahok o gumaganap sa mga ritwal at
sinaunang selebrasyon o okasyon ay lumilikha ng
mga tunog at pag-usal ng mga salita: na sa
kalaunan ay nabibigyan ng kaukulang kahulugan ng
mga tao.
Walang nakapagsasabi kung ang mga teoryang ito’y totoo
o walang batayan, subalit nagiging mahalaga ang mga ito
sa pagtalakay na pinagmulan ng wika.
Mga Katangian ng Wika
Dinamiko
• Patuloy itong nagbabago, dumarami at
nadargdagan.
May lebel o antas
• Ang wika ay maaaring pormal o di pormal.
1ST SEMESTER
PREPARED BY: MILLER DENZIL MALIPOL
Ang wika ay komunikasyon
• Sinasalita ang tunay na wika. Dapat nating tandaan
na ang wikang pasulat ay paglalarawan lamang ng
wikang sinasalita. Samakatuwid, mahalagang
gamitin ang wika sa pakikipagtalastasan.
Ang wika ay malikhain at natatangi
• Walang dalawang wikang magkatulad. May kani-
kaniyang katangian ang mga ito na dahilan upang
mamukod at maiba sa karamihan.
Ang wika ay kaugnay ng kultura
• Ang iba’t ibang larangan ng sining, paniniwala,
kaugalian, karunungan, at kinagawian ang
bumubuo sa kultura. Ang mga taong kabahagi sa
isang kultura ay lumilinang ng isang wikang
naaangkop sa kanilang mga pangangailangan sa
buhay.
Ang wika ay gamit sa lahat ng uri ng disiplina o
propesyon
• May isang partikular na wikang ginagamit sa bawat
disiplina o propesyon. Ito ang nagpapalawak sa
gamit ng wika upang maging mabisang instrumento
sa pagsulong ng isang lahi.
ARALIN 3: ANG FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA
Ano ang Wikang Filipino?
• Maraming nag-aakala na Tagalog din ito. Maging sa
ibang bansa, Tagalog din ang opisyal at
pambansang wika na kinikilala at itinututuri ng mga
lingguwista at ginagamit sa mga programa sa wika.
• Kaya mahalaga at kailangan ang maliwanag at
nauunawaang depinisyon ng wikang Filipino.
• Ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) Board of
Commissioners ay nagpalabas ng Resolusyon Blg.
92-1 na naglalahad ng batayang deskripsyon ng
Filipino.
• Isinusulat ito sa Ingles at isinalin sa Filipino ng
ganito:
o Ito ang katutubong wika, pasalita man o pasulat sa
Metro Manila, ang Pambansang Punong Rehiyon,
at sa iba pang sentrong urban sa archipelago, na
ginagamit bilang wika ng komunikasyon ng mga
etnikong grupo.
o Katulad ng alinmang wikang buhay, ang Filipino ay
dumaraan sa prosesa ng paglinang sa
pamamagitan ng mga panghihiram sa mga wika ng
Pilipinas at mga di katutubong wika at sa ebolusyon
ng iba’t ibang baryedad ng wika para sa iba’t ibang
sitwasyong sosyal at para sa mga paksa ng
talakayan at mataliksik na pagpapahayag.
 MIDTERMS REVIEWER
FILONE
Pagkakaiba ng Tagalog, Pilipino, at Filipino
• May kaibahan o pagkakaiba ang Tagalog, Pilipino at
Filipino ayon sa pagtalakay ni Almario (2017) sa
ikalawang edisyon “Aklat ng Bayan.”
• Mahaba-haba na rin ang kasaysayan ng wikang
pambansa sa Pilipinas. Una itong nalimbag, pati
ang katutubong paraan nito ng pagsulat, sa
Doctrina Cristiana (1953).
• Ang wikang pambansa ng Pilipinas, na tinatawag na
Pilipino ay nagmula sa wikang Tagalog.
• Sa tiyakang pagbanggit, nalinang ito mula sa isang
diyalekto ng Tagalog, ang diyalektong Tagalog-
Maynila. Mula sa Maynila, lumaganap ito gaya ng
patuloy nitong paglaganap sa pulo ng Luzon at sa
iba pang pulo ng Pilipinas.
• Ang Pilipino (sa ngayon), sa pagiging wikang pang-
ugnay na ginagamit sa iba’t ibang rehiyon
(interrogated language).
• Ang Pilipino ay patuloy sa pagbabago lalo na sa
bokabularyo nito dahil sa impluwensiya ng Kastila
at Ingles at ng iba pang mga wika sa Pilipinas.
• Ang pagbabagong ito ang lumilikha ng mga
pagkakaiba ng Pilipino at Tagalog at ng mga
pagkakatulad ng Pilipino at ng mga wikang di-
Tagalog.
Wikang Filipino
• Bakit tinawag na wikang Filipino ang wikang
Pilipino? Gnaito ang pagtalakay ni Dr. Virgilio S.
Almario sa kanyang Madalas Itanong Hinggil sa
Wikang Pambansa:
o Malalim ang naging batik ng akusayong purism
noong dekada 60 laban sa Wikang Pambansa
na tinawag na Pilipino. Ang pangalan mismo ay
patunay na Tagalog pa rin ito. Bakit?
o Dahil ang “Pilipino” ay nakabatay sa nagging
bigkas at baybay sa “Pilipinas”alinsunod sa
abakadang Tagalog na may 20 titik. Walang titik
F ang abakada dahil walang tunog na F sa
Tagalog.
o Ang pagtawag na “Filipino” sa Wikang
Pambansa ng 1987 Konstitusyon ay may
mahihiwatigang bagong mithiin.
o Una – nais nitong ihiwalay ang Wikang
Pambansa sa batik na Tagalog ng “Pilipino.”
o Ikalawa – nais nitong ipanukala ang saloobin na
totoong payamanin at linangin ang Filipino
bilang isang Wikang Pambansa.
o Ang Wikang Filipino ay katutubong wika na
ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng
komunikasyon, sa pagbigkas at sa pagsulat na
paraan ng mga pangkating katutubo sa buong
kapuluan.
1ST SEMESTER
PREPARED BY: MILLER DENZIL MALIPOL
o Sapagkat isang wikang buhay, mabilis itong
pinauunlad ng araw-araw at iba’t ibang uri ng
paggamit sa iba’t ibang pook at sitwasyon at
nalilinang sa iba’t ibang antas ng saliksik at
talakayang akademiko.
1. Wika ang salamin ng kultura ng isang bansa, ang
wikang Filipino ay salamin ng kultura ng Pilipinas.
Kung ang ating kultura ay maunlad sa teknolohiya,
ang wika natin ay tiyak na magkakaroon ng iba’t
ibang katawagan sa mga bagay na teknolohikal.
2. Kapag may pangangailangan, tulad sa mga
makabagong teknolohiya at agham, tiyak na lilikha
ng mga bagong salita na pupuno sa kakulangan ng
ating wika.
3. Ang tuon ng wikang Filipino ngayon ay
intelektuwalisasyon o modernisasyon upang ito'y
magamit nang mabisa sa mga pangangailangan at
sa mga pagbabago sa kasalukuyan at sa darating
na milenyo.
4. Ito ang dahilan kung bakit binago ang ating alpabeto
mula abakada. Nakasalalay ngayon sa mga kamay
ng kasalukuyang henerasyon ang hinaharap ng
wika.
Opisyal na wika
• Mga wikang ginagamit sa partikular na bansa
Katutubong wika
• Native Language
• Wikang unang natutuhan
Pambansang Punong Rehiyon
• National Capital Region
Urban
• Mga mauunlad na bayan/lungsod
Rural
• Mga liblib na lugar
Wikang buhay
• Wikang ginagamit araw-araw
Bakit kailangan ng National Language?
• 7,100 islands
• 170 language or 86 or 185 – kaya dapat may
pambansang wika na magbubuklod sa ating lahat
 MIDTERMS REVIEWER

FILONE 1ST SEMESTER

PREPARED BY: MILLER DENZIL MALIPOL

8 Pangunahing Wika sa Pilipinas Multilingguwalismo

• Ilocano, Pangasinan, Pampango, Tagalog, Bicol, • Ito ang patakarang pangwika kung saan nakasalig
Cebuano, Hiligaynon, Waray-Samarnon sa paggamit ng pambansang wika at wikang
Tagalog Pilipino Filipino katutubo bilang pangunahing midyum sa
1937 1959, KWF 1987 pakikipagkomunikasyon at pagtuturo bagama't
Manuel L. Virgilio Almario 28 titik hindi kinalilimutan ang wikang global bilang
Quezon mahalagang wikang panlahat.
20 letra (5 Ihiwalay sa Walong • Layunin nitong pakinisin at gamitin ang mga wikang
patinig, 15 Tagalog nadagdag: c, f, j, katutubo at/o wika ng tahanan (unang wika) bilang
katinig) ñ, q, v, x, z pangunahing wika ng pagkatuto at pagtuturo mula
sa una hanggang ikatlong baitang sa elementarya,
Naging basehan susundan ito ng Filipino o wikang pambansa bago
ng Wikang simulan ang pagtuturo sa Ingles.
Pambansa • Samakatuwid, kinakailangang maging bihasa muna
ang isang bata sa kanyang unang wika, sa
pangalawang wika, at kung mayroon pa, ikatlong
ARALIN 4: BILINGGUWALISMO AT MULTILINGGUWALISMO wika upang maituring siyang multilingguwal.
Bilingguwalismo
• Ito ay dahil ang bilingguwalismo ay ang
pagkakaroon ng isang indibidwal na magkasintulad
ng gamit at control sa dalawang magkaibang wika
(Bloomfield, 1935).
• Nangangahulugang ang isang taong bilingguwal ay
may sapat at pantay na kakayahan sa kanyang
dalawang wikang ginagamit,
• Nangyayari ang bilingguwalismo dahil sa
kakayahan ng tao na makipag-interact partikular na
ang makipag-usap.
• Inisa-isa ni Teresita Fortunato (2012), sa kanyang
presentasyon ng papel na may pamagat na “Ang
Wikang Filipino sa Akademya” ang mga tiyak na
tunguhin ng edukasyong bilingguwal:
o pagpapahusay ng pagkatuto sa pamamagitan
ng dalawang wika upang matamo ang mas
mataas na uri ng edukasyon;
o paglinang at pagpapayabong ng Filipino bilang
wikang panliterasi;
o paglinang ng Filipino bilang simbolong wika ng
pambansang pagkakaisa at identidad;
o pagpapanatili ng Ingles bilang internasyonal na
wika para sa Pilipinas at bilang ekslusibong wika
ng agham at teknolohiya.
• Nabanggit nina Constantino, Mangahis et. al (2005)
na ang pagkakaroon ng maraming wika ay isang
linggwistikong realidad na masasabing akmang
akma sa kalagayan ng Pilipinas at iba pang bansa
sa mundo. Upang tugunan ang bagay na ito, ang
tao ay gumagawa ng ilang pagtatakda o
pamantayang pangwika na naglalayong maisaayos
ang pagpapairal sa wikang gagamitin sa akademya,
pamahalaan, komersyo at iba pa.