KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

STEM Society Reviewer | 1st Semester ; 1st Midterm

★ Magamit ng mga tao - mahalagang aspekto

Kahulugan at Kabuluhan ng Wika
ng buhay, kultura, at lipunan.
★ Komunikasyon - ginagamit sa pakikipagusap
➔ 8 na Pangunahing Wika sa Pilipinas at pagpapahayag.
1. Tagalog
2. Cebuano
2.) Henry Sweet
3. Ilokano
- Ang wika ay pagpapahayag ng ideya sa
4. Hiligaynon
pamamagitan ng mga pinagsama-samang
5. Bikolano
tunog upang maging salita.
6. Waray
7. Kapampangan
3.) Ferdinand de Saussure
8. Pangasinense
- Ang wika ay isang pormal na sistema ng mga
Wika
simbolo na sumusunod sa patakaran ng isang
- Ay isang kasangkapang nag-uugnay sa mga
balarila upang maipahayag ang
tao sa isa’t isa sa loob ng isang tiyak na
komunikasyon.
pamayanan.
- Ito ang buhay ng tao
Dalubwika
- Isang taong nagpapalalim at nagpapalawak ng
Mga Dalubwika sa Pilipinas
kaalaman sa wika. Sila ang mga nag-aaral ng
estraktura, galaw, kahulugan, at pagbabago
ng wika. Bienvenido Lumbera
- Ang wika ay palatandaan ng identidad ng
Lingguwistika
isang bayan.
- Siyentipikong pag-aaral at pagsusuri ng wika.

Ang pinag-aaralan ng mga Virgilio Almario

- Ang wika bilang katutubong halagahan o value
Dalubwika/Linggwistika?
para sa marangal na buhay tungo sa wastong
pakikipagkapwa-tao.
1. Mga makrong kasanayan
2. Ugnayan ng Wika at Lipunan
3. Pagsasalin ng wika sa iba pang wika Ayon kay Nuncio (2016), ang gamit ng wika
4. Pagpapaunlad ng Wika sa Isang Bansa ay:

- Ayon sa mga dalubwika, ang wika ay walang 1. Gamit sa talastasan

isang tiyak na kahulugan. May sariling 2. Lumilinang sa pagkatuto
pagpapakahulugan sa wika ang bawat 3. Saksi sa panlipunang pagkilos
dalubwika. 4. Lalagyan o imbakan ng kultura
5. Tagapagsiwalat ng damdamin
6. Gamit sa imahinatibong pagsulat
MGA DALUBWIKA SA PILIPINAS

KATANGIAN NG WIKA
1.) Henry Allan Gleason Jr.
1. Ang wika ay tunog.
- Ang wika ay isang masistemang balangkas na
2. Ang wika ay arbitraryo.
sinasalitang tunog na isinasaayos sa paraang
3. Ang wika ay masistema.
arbitraryo upang magamit ng tao bilang bahagi
4. Ang wika ay sinasalita.
ng isang kultura sa komunikasyon.
5. Ang wika ay kabuhol ng kultura.
6. Ang wika ay nagbabago.
★ Masistemang Balangkas - May sinusunod na
7. Ang wika ay may kapangyarihang lumikha.
ayos o estraktura.
8. Ang wika ay may kapangyarihang makaapekto
★ Sinasalitang Tunog - gumagamit ng mga
sa Kaisipan at Pagkilos.
tunog at salita.
___________________________________
★ Arbitraryo - Maaring magbago ang ayos at
kahulugan ng wika.
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO
STEM Society Reviewer | 1st Semester ; 1st Midterm

MGA GAMIT NG WIKA AYON KAY HALLIDAY Interaksiyonal “Ako at Ikaw”

● Gamit na wika sa panlipunang ugnayan ng
tao.
Michael Alexander Kirkwood Halliday
● Nakatuon sa pakikipagkapwa, panlipunang
● April 3, 1925 - April 15, 2018
ekspresyon at pagbati.
● Isang briton na dalubwika na pinag aralan ang
Hal:
lingguwistikang tsino.
1. Paghiga ng bata sa dibdib ng tagapag-alaga
● Pinakamahalagang ambag niya ay ang
upang iparamdam na komportable siya rito o
“systemic-functional linguistics”.
mahal niya ito
2. Paulit-ulit na pagdikit ng kaniyang noo sa noo
Ayon kay Halliday, ang pagunlad ng wika ay dumaraan
ng tagapag-alaga
sa tatlong antas :

Personal “Narito ako”

1. Antas Protowika
● May mensaheng dapat maipaunawa ang tao
sa kaniyang kapwa, lalo na sa yugtong wala
pa siyang kakayahang asikasuhin ang sarili at
gawin ang mga bagay nang mag-isa.
Halimbawa: Kapag ang isang sanggol ay nagugutom,
nadudumi, naiihi, o naiinitan, kailangan niya itong
maipaintindi sa kaniyang tagapag-alaga o sa
sinumang kasama niya dahil hindi pa niya kayang
kumilos ng mag-isa upang makuha ang kailangan.
Sa antas protowika nalilinang ang unang apat na
tungkulin ng wika :
● Ginagamit ang wika sa pansarili at
humuhubog ng personal na identidad.
Hal:
1. Agad na pagtayo ng isang batang natumba
nang sumusubok lumakad at hindi pag-iyak
kahit nasaktan na nagpapakilala ng kaniyang
tapang.
2. Antas Transaksiyonal
● Ikalawang yugto.
● Leksikogrmatiko : Ang pagsama-sama ng
mga salita at ng pagiging malay sa tamang
ayos, bagama’t paunti-unti o ptutol putol ang
mga ito.

Instrumental “Gusto ko”

Dito nalilinang ang tatlo pang tungkulin ng wika:
● Tumutugon sa pangangailangan.
● Wikang gamit sa pagpapahayag.
Heuristiko “Sabihin mo sa akin kung bakit”
● Paglaganap at pangangailangan at pasadula.
● Wikang gamit sa pagtukas at pagaaral.
● Wikang gamit sa paglutas ng problema.
● Pagtatanong at pag-alam, pagdududa, at
Hal:
pagbuo ng palagay.
1. Pag-iyak ng bata kapag siya ay gutom na
upang siya ay pasusuhin,
Imahinatibo “kunwari..”
2. Pagkaaburido upang ipahayag na naiihi siya at
● Ginagamit ang wika sa malikhaing paraan,
nangangati dahil dumikit na ang ihi sa balat.
pagkatha, at imahinasyon.
Hal:
Regulatori “Gawin mo ang sinabi ko sayo”
1. Paglalaro ng mga bata ng bahay-bahayan na
● Nagkokontrol at nakaiimpluwensya
may papel na ginagampanan ang bawat isa,
● Wikang gamit sa panghihikayat, pag uutos, at
gaya ng pagiging “nanay” o “tatay” o “mga
paghiling.
anak”
● Pagbibigay ng panuto, direksyon, pagtupad ng
batas at pagtuturo.
Impormatibo “may sasabihin ako sayo”
Hal:
● Nagbibigay kaalaman at paninindigan.
1. Pagtataas ng braso ng bata upang buhatin
Hal:
siya ng kaniyang tagapag-alaga.
1) Pagkukuwento sa kaniyang mga magulang ng
2. Paghahabol sa isang tao upang hindi ito
nangyari sa paaralan o sa pagkukuwento niya
umalis
sa kaniyang mga kaklase ng kaniyang
3. Pangungulit sa tagapag-alaga upang ulit-ulitin
napanood.
nito ang bagay na nakapagpapatawa sa
sanggol
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO
STEM Society Reviewer | 1st Semester ; 1st Midterm
Masasabing tapos na ang yugtong transaksiyonal
kapag alam na ng bata ang tuloy tuloy na
pagpapahayag.
3. Antas ng Maunlad na Wika
● Ikatatlong yugto.
● Tuwiran nang nakapagsasalita ang isang tao
gamit ang kaniyang unang wika. Nakakabuo
na ng mga pangungusap.
● Pinipili rin ng nagsasalita kung alin ang
sasabihin at alin ang hindi (Jackson at
Stockwell, 1996)
KONSEPTONG PANGWIKA
Wikang Pambansa, Wikang Opisyal at Wikang Panturo
WIKA
● Ang wika ay ang pagkakalilanlan ng taong
gumagamit nito.
● Ito ang puwersang nagbibigkis sa
mamamayan ng isang bansa. Ito ang
pangkalahatang pagkakakilanlan ng
mamamayan dahil ang wika ang
impukan-hanguan at daluyan ng kultura
(Salazar, 1996)
● Ginagamit upang maipabatid ang kaisipan,
hangarin, at mithiin ng tao,
● Buhay patuloy na umuunlad
● Simbolo ng mayamang kultura ng lahi at susui
sa pagkakabuklod ng Isang Bayan.
Henry Allan Gleason Jr.
● Wika ay masistemang balangkas ng mga
tunog na pinili at isinaayos sa pamaraang
arbitraryo upang magamit ng mga taong
nabibilang sa isang kultura.
Charles Darwin
● Ang wika ay isang sining tulad ng paggawa ng
serbesa o pagbe bake ng cake, o ng
pagsusulat hindi rin daw ito tunay na likas
sapagkat ang bawat wika ay kailangan
munang pagaralan bago matutuhan.
1) Sistematikong Balangkas ng Wika
● ORTOGRAPIYA - Sistema ng Wastong
pagsulat
● PONOLOHIYA – Makabuluhang tunog at
kombinasyon.
● MORPOLOHIYA – Alituntunin sa pagbuo ng
salita.
● SINTAKSIS – Pagbuo ng pangungusap.
● SEMANTIKS – Kahulugan ng pangungusap.
2) Binibigkas na Tunog
● Ponema - pinakamaliit na yunit ng tunog na
may kaakibat na kahulugan.
● Simbolikong Gawaing Pantao - Na Nabuo sa
pamamagitan ng labi, dila, ngipin, galagid, at
gilagid.
3) Pinili at Isinaayos sa Paraang
Arbitraryo
● May salitang magkatulad ang baybay at
bigkas ngunit iba ang kahulugan.
Halimbawa : Hilom
Tagalog : Paggaling
Waray at Bikolano : Sikreto
Cebuano : Tahimik
4) Upang makamit ng mga Tao ang may
Isang Kultura
Dr Zeus Atayza Salazar
● Si Dr. Zeus Atayza Salazar ay itinuturing “Ama
ng Bagong Histograpiyang Pilipino”.
● Ipinanganak siya na panganay mula sa pitong
magkakapatid sa Tiwi, Albay noong Abril 29,
1934 mula kayla Ireneo Salazar at Luz
Salazar.
● Mula sa kanyang pag-aaral, at samakatuwid
na pagtuturo sa Europa siya ay natuto na
makapagsalita ang 10 na wika, at
nakakapgsulat sa wikang Filipino, Bicolano,
Ingles, Espanol, Pranses, Aleman, Italyano,
Ruso, at Malayo.
● Itinatag niya ang ADHIKA, Inc. at ang
Sangguni ng BAKAS, Inc. Mas kilala siya sa
kanyang pag-aaral ukol sa Pantayong
Pananaw.
Kultura
● Ito ay ang kabuuan ng isip, tuwid, damdamin,
kaalaman at karanasan na nagtatakda na
maangking kakayahan ng isang pangkat ng
tao walang kulturang hindi kaanay sa wika na
bilang sandigan at kaluluwa ay siyang
bumubuo humuhubog at nagbibigay diwa.
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO
STEM Society Reviewer | 1st Semester ; 1st Midterm
Virgilio Senadren Almario
● Siya ay kilalang awtoridad sa larangan ng
wikang Filipino at panitikan ng Pilipinas.
● Kilalang mananaliksik din si G. Almario at
pangunahing tuon ng kanyang mga
pananaliksik. Isa rin siya sa mga hinirang na
Outstanding Writers and Artists of the Century
ng CCP
● Dating direktor ng Surian ng Malikhaing
Pagsulat ng Unibersidad ng Pilipinas, si
G. Almario ay nagtapos ng kanyang AB sa
Political Science at MA sa Filipino sa
naturang unibersidad
Katangian ng Wikang Pilipino
● 5,000 BANYAGANG SALITA MULA SA
KASTILA
● 3,200 GALING SA MALAY
● 1,500 MULA SA TSINO
● 1,500 HIRAM NA SALITA MULA SA INGLES
AT ILANG DAAN MULA SA IBA PANG WIKA
GAYA NG GRIYEGO, SANSKRIT ,RUSSIAN
AT IBA PA.
Konseptong Pangwika
1.) Wikang Pambansa
● Wikang sama-samang itinaguyod ng
mga mamamayan sa isang bansa
para magsilbing simbolo ng kanilang
pagkakakilanlan.
● Ginagamit sa pag-awit ng
pambansang awit at panunumpa ng
katapatan sa watawat.
● Wikang daan sa pagkakaisa at
simbolo ng kaunlaran sa isang bansa.
● Estado ng pagiging Lingua Franca o
malakang sinasalita at nauunawaan
ng isang sambayanan.
2.) Wikang Opisyal
● Ito ang wikang naisabatas ng batas na
maging opisyal na wika ng
komukasyon, transaksiyon, o
pakikipag-ugnayan ng pamahalaan sa
sambayanan sa pasalita at pasulat na
paraan.
Halimbawa: Kung Ingles ang opisyal na wika ng isang
gobyerno,kapag nagpulong ang gabinete nito Ingles
ang dapat gamitin. Mas tiyak na opisyal na wika
samakatuwid
● Filipino at Ingles ang wikang opisyal sa
Pilipinas (1987 constitution)
● Sek. 7 = ang wikang opisyal sa Pilipinas ay
Filipino at hangga’t walang itinatadhana ang
batas, Ingles
3.) Wikang Panturo
● Ito ay nauukol sa wika ng pagtuturo at
pagkatuto ng mag-aaral, dito
nakasalalay ang pagiging literdado ng
sambayanan.
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
1934 - Tinalakay sa Kumbensyong Konstitusyonal
noong 1934 ang pagpili sa wika1934 Ang Pilipinas ay
isang arkipelago at dahil dito mayroong humigit
kumulang na 150 wika sinasalita sa ating bansa.
1935 - Artikulo XIII,Seksyon 3 ng Saligang Batas
1935, dapat daw gumawa ng mga hakbang ang
Kongreso tungo sa pagkakaroon ng isang wikang
Pambansa na nakabatay sa mga umiiral na
katutubong wika.
● Pangulong Manuel L.Quezon - naniniwala
siyang ang pagkakaroon ng isang
pangkalahatang wika na nakabatay sa isa sa
mga katutubong wika o diyalekto at ginagamit
ng buong sambayanan ay magiging isang
“tunay na bigkis ng pambansang pagkakaisa”
● Batas Komonwealth bilang 184 ang “Surian
ng wikang Pambansa (SWP)” - may
mandatong pumili ng katutubong wikang
gagamiting batayan para sa ebolusyon at
adapsyon ng wikang Pambansa ng Pilipinas
1937- Disyembre 30,1937 Iprinoklama ni Pangulong
Manuel L.Quezon ang wikang Tagalog upang maging
batayan ng Wikang Pambansa base sa
rekomendasyon ng Surian sa bisa ng Kautusang
tagapagpaganap Blg.134.Magkakabisa ang kautusang
ito pagkaraan ng dalawang taon.
1940 – Dalawang taon matapos mapagtibay ang
Kautusang Tagapagpaganap Blg.134 , nagsimulang
ituro ang wikang Pambansang batay sa Tagalog sa
mga paaralang pampubliko at pribado.
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO
STEM Society Reviewer | 1st Semester ; 1st Midterm
1946 - nang ipagkaloob ng mga Amerikano ang ating
Kalayaan , sa Araw ng Pagsasarili ng Pilipinas noong
Hulyo 4,1946 ay ipinahayag ding ang mga wikang
opisyal ng bansa ay Tagalog at Ingles sa bisa ng
Batas Komonwealth Bilang 570.
1959 - Noong Agosto 13,1959 pinalitan ang tawag sa
wikang Pambansa mula sa Tagalog ito ay naging
PILIPINO sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg,
7 na ipinalabas ni Jose E. Romero ang kalihim nuon
ng Edukasyon.
1972 – Muling nagkaroon ng mainitang pagtatalo sa
Kumbensiyong Konstitusyunal noong 1972
kaugnay ng usaping pangwika. Sa huli, ito ang
nagging probisyong pangwika sa
● Saligang Batas ng 1973, Artikulo
XV,Seksiyon 3,Blg.2 - Ang Batasang
Pambansa ay dapat magsagawa ng hakbang
para mapaunlad at pormal na mapagtibay sa
isang panlahat na wikang pambansang
kikilalaning FILIPINO. Dito unang ginamit ang
salitang Filipino bilang bagong katawagan sa
wikang Pambansa ng Pilipinas.
1987 – Saligang Batas ng 1987 pinagtibay ng
Komisyong Konstitusyunal na binuo ni dating
Pangulong Corazon C. Aquino ang implementasyon sa
paggamit ng Wikang Filipino. Nakasaad sa
● Artikulo XIV, Seksyon 6 - ang probisyon
tungkol sa wika na nagsasabing: “Ang wikang
Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nililinang ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa sa salig sa
umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang
mga wika”.
Corazon C. Aquino
● Nagbigay siya ng lubos na suporta sa
paggamit ng Filipino sa pamahalaan sa
pamamagitan ng :
● Atas Tagapagpaganap Blg.335 ,serye ng
1988 - Ito ay nag-aatas sa lahat ng
kagawaran, kawanihan,opisina,ahensiya, at
instrumentality ng pamahalaan na
magsagawa ng mga hakbang na kailangan
para sa layuning magamit ang Filipino sa
opisyal na mga transaksyon, komunikasyon, at
korespondensya.
Mga isinaalang –alang sa pagpili ng wika ayon
sa Batas Komonwealth Blg.184
1. Wikang pinakamaunlad sa estruktura ,
mekaniks at Literatura.
2. Wikang tinatanggap at ginagamit ng
pinakamaraming Pilipino.Noong ika-9 ng
Nobyembre 1937.
● Pinagtibay ng SWP ang isang resolusyon na
nagrerekomenda sa TAGALOG bilang batayan
ng Wikang Pambansa dahil ito wikang halos
tumugon sa mga pangangailangan ng Batas
Komonwealth Blg.184 .
● Pinagtibay ni Pangulong Manuel L.Quezon sa
bisa ng Kautusang tagapagpaganap Blg.134
na ipinatupad noong 1937.
Kautusang Pangkagawaran Blg.7 s.1959 ng
Edukasyon at Kultura
Kalihim Jose E. Romero
● Iniatas niya na kailanman tutukuyin ang
wikang Pambansa ang salitang “Pilipino” ang
gagamitin . Ang paggamit ng “Pilipino” sa halip
na “Tagalog” ay isang hakbang tungo sa
pagsasabansa ng wika na dati ay iniuugnay
lamang sa isang pangkat.ang mga Tagalog
(Catacataca at Espiritu ,2005) .
Pangulong Carlos P. Garcia
● Upang maitatak sa wikang Pambansa ang di
mapapawing katangian ng ating pagkabansa,
ang salitang Pilipino ay gagamitin sa pagtukoy
sa wikang ito.
Saligang Batas ng 1973
● Nagtakda naman sa Batasang Pambansa ng
paggawa ng mga hakbang tungo sa paglinang
at pormal na pagtanggap ng isang panlahat na
wikang Pambansa na tatawaging “Filipino”.
● Filipino ang napili ng katawagan ng
Kumbensiyong Konstitusyunal ng 1987 sa
layuning maisakatuparan ang pagkakaroon ng
matibay na instrument ng pagpapalaganap ng
impormasyon tungkol sa nagawa na at
ginagawa pa ng Bagong Lipunan.
(Pamahalaang Marcos)
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO
STEM Society Reviewer | 1st Semester ; 1st Midterm

FILIPINO REPLEKSYONG PAPEL

= DE JURE AT DE FACTO, na pambansang wika ng ● Pagrereplek o Pag-iisip.
bansa. ● Nailalabas kung ano ang mga nasa saloobin
● De Jure - legal at naayon sa batas. (artikulo mo at kung ano ang nararamdaman, naiisip, at
XIV, Seksyon 6 – 9, 1987 konstitusyon) nalalaman mo.
● De Facto = aktwal nang ginagamit at
tinatanggap ng mayorya ng mamamayang
Tatlong Bahagi ng Repleksyong Papel
Pilipino. 65 milyong Pilipino o 85.5%
(Philippine Census 2000)
Introduksyon
● Overview ng iyong karanasan. Binubuo ng 4-5
BILINGUWALISMO
na pangungusap bilang panimula ng iyong
● Tumutukoy sa dalawang wika . Isang pananaw
papel.
sa pagiging bilingguwal ng isang tao kung
● Kagaya ng Thesis Statement
nakapagsasalita siya ng dalawang wika na
pantay na kahusayan.
● Bilang patakarang pang edukasyon sa
Katawan
Pilipinas, nangangahulugan ng paggamit ng ● Dito ipapaliwanag ng mas mabuti ang iyong
Ingles at Filipino bilang panturo introduksyon. Isusulat mo ang aral na napulot
mo sa karanasang pinagusapan at ano ang
pagkalahatang paniniwala po sa karanasang
MULTILINGGWALISMO
pinaguusapan.
● Ito na ang pinaiiral na patakarang pangwika
sa edukasyon.
Konklusyon
● Ang pagpapatupad ng mother tongue-based
● Buod.
multilingguwal education o MBT-MLE ay
● Ipaliwanang kung paano binago ng karanasan
nangangahulugan ng paggamit ng unangwika
ang iyong pananaw at disposiyon sa buhay.
ng mga estudyante sa isang particular na
lugar. Halimbawa : sa Ilokos, Ilokano ang
wikang panturo.

Homogenous - mula sa salitang Griyego na

homogenes:
hom – uri o klase
genos – kaangkan o kalahi
● Isang klase mula sa iisang angkan o lahi
Sa wika, tumutukoy sa;
● pagkakaroon ng iisang anyo at katangian ng
wika.
● iisang porma o standard na anyo ng wika.

Heterogenous - pagkakaroon ng iba’t ibang porma o

barayti
● pagkakaiba –iba ng uri at katangian ng isang
wika.
● nakapaloob dito ang iba’t ibang konsepto ng
dayalektal na baryasyon sa wika.