‫الكترومغناطيس‬

‫فصل ‪ : 1‬آناليز برداري‬

‫مطالب گفته شده‪:‬‬

‫‪ -‬نمايش بردار‬
‫‪ -‬قواعد ساده برداري ‪ :‬جمع ‪ ،‬تفريق و ضربهاي برداري(ضزب عدد در بردار ‪ ،‬ضرب‬
‫داخلي و ضرب خارجي)‬

‫دستگاه هاي مختصات‪:‬‬

‫دستگاه هاي مختصات متعامد‪:‬‬

‫‪u1 , u2 ,u3‬‬ ‫ثابت هاي هر سطح‬

‫بردارهاي يكه (عمود بر سطح) ‪𝑎̂ u1 , 𝑎̂u2, 𝑎̂u3‬‬

‫‪𝑎̂u1 . 𝑎̂u2 =0‬‬

‫‪𝑎̂u1 . 𝑎̂u3 =0‬‬
‫‪𝑎̂u2 . 𝑎̂u3 =0‬‬

‫دستگاه هاي مختصات راستگرد‪:‬‬

‫‪𝑎̂u1 x 𝑎̂u2 = 𝑎̂u3‬‬

‫‪𝑎̂u2 x 𝑎̂u3 = 𝑎̂u1‬‬
‫‪𝑎̂u3 x 𝑎̂u1 = 𝑎̂u2‬‬
 ‫دستگاه مختصات دكارتي (مستطيلي – كارتزين)‪:‬‬

‫بردارهاي يكه ‪ 𝑎̂x :‬يا ̂𝑖 ‪ 𝑎̂y -‬يا ̂𝑗 ‪ 𝑎̂z -‬يا ̂𝑘‬

‫متعامد بودن صفحات ‪:‬‬

‫راستگرد بودن دستگاه ‪:‬‬

‫نمايش بردار ‪:‬‬

‫دستگاه مختصات استوانه اي ‪:‬‬

 ‫بردارهاي يكه‪:‬‬

‫‪𝑎̂r . 𝑎̂r =1 , 𝑎̂ . 𝑎̂ =1 ,𝑎̂z . 𝑎̂z =1‬‬

‫متعامد بودن صفحات ‪:‬‬

‫‪𝑎̂r . 𝑎̂ =0 ,𝑎̂ . 𝑎̂z =0 , 𝑎̂z . 𝑎̂r =0‬‬

‫راستگرد بودن دستگاه ‪:‬‬

‫‪𝑎̂r x 𝑎̂ =𝑎̂ z‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑎̂ x 𝑎̂z =𝑎̂ r‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑎̂z x 𝑎̂r =𝑎̂ ‬‬

‫نمايش بردار ‪:‬‬

‫دستگاه مختصات كروي ‪:‬‬
 ‫بردارهاي يكه‪:‬‬

‫‪𝑎̂R . 𝑎̂R =1 , 𝑎̂ . 𝑎̂ =1 , 𝑎̂ . 𝑎̂ =1‬‬

‫متعامد بودن صفحات ‪:‬‬

‫‪𝑎̂R. 𝑎̂ =0 ,𝑎̂ . 𝑎̂ =0 , 𝑎̂ .𝑎̂R =0‬‬

‫راستگرد بودن دستگاه ‪:‬‬

‫‪𝑎̂R x 𝑎̂ =𝑎̂‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑎̂ x 𝑎̂ =𝑎̂R‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑎̂  x 𝑎̂R =𝑎̂‬‬

‫نمايش بردار ‪:‬‬

‫بردار مكان ‪:‬‬

‫‪𝐴⃗ = x 𝑎̂x + y 𝑎̂y + z 𝑎̂z |𝐴⃗| = √𝑥 2 + 𝑦 2 + 𝑧 2‬‬

‫‪𝐴⃗ = r 𝑎̂r + z 𝑎̂z‬‬ ‫‪|𝐴⃗| = √𝑟 2 + 𝑧 2‬‬

‫‪𝐴⃗ = R 𝑎̂R‬‬ ‫𝑅 = |⃗𝐴|‬

 ‫تبديل در دستگاه هاي مختصات مختلف‪:‬‬

‫‪ -‬تبديل بردارها‬ ‫‪ -‬تبديل نقاط‬

‫تبديل دكارتي به استوانه اي و بالعكس‪:‬‬

‫تبديل نقاط‪:‬‬

‫تبديل بردارها‪:‬‬
 ‫تبديل استوانه اي به دكارتي‬

Ax = Ar cosA sin

Ay = Ar sinA cos

Az = Az

‫تبديل دكارتي به استوانه اي‬

Ar = Ax cosAy sin

A = -Ax sinAy cos

Az = Az
 ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫تبديل دكارتي به كروي و بالعكس‪:‬‬

‫تبديل نقاط‪:‬‬
‫تبديل بردارها‪:‬‬
 ‫حساب برداري‬

‫براي مطالعه انتگرال هاي خطي ‪ ،‬سطحي و حجمي بايد از تغييرات ديفرانسيلي مناسب با نوع انتگرال‬
‫و همچنين نوع دستگاه مختصات استفاده كرد‪.‬‬
 ‫عناصر ديفرانسيلي در دستگاه دكارتي‬

‫عناصر طول‪:‬‬

‫بردار عناصر طول ‪:‬‬

‫‪⃗⃗⃗⃗ | = √𝑑𝑥 2 + 𝑑𝑦 2 + 𝑑𝑧 2 ‬‬

‫𝑙𝑑|‪ ‬‬

‫عناصر سطح‪:‬‬

‫بردار عناصر سطح‪:‬‬

‫عنصر حجم ‪:‬‬

‫‪dv=dxdydz‬‬
 ‫عناصر ديفرانسيلي در دستگاه استوانه اي‬

‫عناصر طول‪:‬‬

‫بردار عناصر طول‪:‬‬

‫‪⃗⃗⃗⃗ | = √𝑑𝑟 2 + (𝑟𝑑𝜑)2 + 𝑑𝑧 2‬‬

‫𝑙𝑑|‪ ‬‬

‫عناصر سطح‪ :‬‬

‫‪‬‬
‫بردار عناصر سطح‪:‬‬

‫عنصر حجم ‪:‬‬

‫‪dv=rdrddz‬‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
 ‫عناصر ديفرانسيلي در دستگاه كروي‬

‫عناصر طول‪:‬‬

‫بردار عناصر طول‪:‬‬

‫‪⃗⃗⃗⃗ | = √𝑑𝑅 2 + (𝑅𝑑𝜃 )2 + (𝑅𝑠𝑖𝑛𝜃𝑑𝜑)2‬‬

‫𝑙𝑑|‪ ‬‬

‫عناصر سطح‪ :‬‬

‫بردار عناصر سطح‪:‬‬

‫عنصر حجم ‪:‬‬