Grade5 Quarter4 Combined

SDO MALABON CITY
FILIPINO
Napapanahong Alternatibong Tulay sa
Pagkatuto
Ikaapat na Markahan
1
MODYUL 1: IKALIMANG BAITANG
IKAAPAT NA MARKAHAN – UNANG LINGGO
Nakagagawa ng dayagram ng ugnayang sanhi at bunga
mula sa tekstong napakinggan
Natutukoy ang paniniwala ng may-akda ng teksto sa isang isyu
 Nakagagawa ng dayagram ng magpapakita ng ugnayang sanhi

at bunga mula sa napakinggan/nabasang teksto
 Natutukoy ang paniniwala ng may-akda ng teksto sa isang isyu
A. Panuto: Suriin at papag-aralan ang sanhi at bunga na inilalahad ng

diyagram.
Nagdulot ng mataas na ang walang tigil na pagbuhos

pagbaha sa mga ng ulan
mabababang lugar
Bunga Sanhi
1. Ano ang dahilan ng pagbaha sa mga mababang lugar?
Sagot: Ang walang tigil na pagbuhos ng ulan

 Ito ang sanhi o ang dahilan kung bakit nagkaroon ng
pagbaha sa mga mababang lugar.
2. Dahil sa walang tigil na pagbuhos ng ulan, ano ang nangyari?

Sagot: Nagdulot ng mataas na pagbaha sa mga mababang
lugar
 Ito ang kinalabasan o ang resulta sa mga naganap

na pangyayari.
2
B. Mga Panuto: Basahin ang balita at sagutin ang mga tanong sa ibaba
pagkatapos.
3 Nanay Wagi bilang Super Nanay ng Taon

ni Heloise N. Fangco
Idineklarang Super Nanay kahapon ang tatlong ina dahil sa
kanilang kontribusyon sa kanilang pamilya at barangay sa Torio, San
Jose, Batangas. Kinilala ang mga nanay na sina Maria Fuentes, Rosarita
Young at Dolores Ybut nang mapagtapos nila ang lahat ng kanilang mga
anak sa kolehiyo at makatulong bilang miyembro ng Volunteer kontra
Disaster sa kanilang barangay. Dagdag pa, tsampeon din ang tatlo sa
Gulayan ng Barangay tuon sa Backyard Gardening na isinusulong ng
Barangay Council. Ayon sa alcalde ng bayan na si Hon. Mario San Juan,
silang tatlo ay hindi lamang naging huwaran sa kanilang pamilya kundi
naging magandang halimbawa para sa lahat. “Natutuwa ako sa mabuting
halimbawang ipinakita ng mga super nanay natin,” dagdag pa ni Hon. San
Juan. Samantala, bawat isa ay nakatanggap ng tropeo, medalyang ginto
at Sampung Libong piso.
Mga Tanong:
1. Kung ikaw ang isa sa mga pinarangalan, ano ang iyong magiging
reaksiyon tungkol dito?
2. Sa iyong palagay, ano ang paniniwala ng may-akda tungkol sa
isyung kanyang isinulat?
Ang sanhi ay ang dahilan o paliwanag kung bakit naganap

ang pangyayari.
Ang bunga naman ay naglalahad sa resulta o kinalabasan ng
pangyayari.
Makatutulong ang pag-uugnay ng dahilan at ng resultang
kinalabasan upang lubos na maunawaan ang mga kaganapan.
Halimbawa: Napatid sa malaking kahoy si Upoy kaya
SANHI
siya ay napaiyak sa matinding sakit ng kanyang paa.
BUNGA
A
3
Panuto: Buoin ang diyagram sa pamamagitan ng pagbibigay ng
angkop na sanhi o bunga sa mga inilalahad na pangyayari.
SANHI BUNGA
Pagpapabaya sa pag-aaral
Malinis na kapaligiran
Pagtatapon ng basura sa
maling lugar
A. Panuto: Gayahin ang dayagram sa isang papel. Isulat ang

pangyayari o sanhi. Sa tapat ng bawat sanhi o dahilan,
ibigay ang maaaring epekto o bunga.
Pangyayari o Sanhi Epekto o Bunga

Halimbawa:
Isang malakas na bagyo ang Nasira ang mga pananim
dumating
1.
2.
3.
4.
5.
4
B. Mga Panuto: Sipiin ang mga pangungusap. Salungguhitan ang
Dahilan o Sanhi at bilugan naman ang Epekto o
Bunga.
1. Nanalo ang kanilang koponan dahil nagsanay silang mabuti.

2. Nakalimutan niya ang sinaing kaya ito ay nasunog.
3. Masayang-masaya si Mario dahil siya ang naging balediktoryan
ng klase.
4. Hindi kumain ng agahan si Nilo kaya siya ay nahilo.
5. Mataba ang lupa sa bukid ni Mang Tomas kaya marami siyang
inani.
Mga Sanggunian:
Filipino Ikaanim na Baitang Alternative Delivery Mode
6828 MISOSA Pangyayari at Epekto Nito
5
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKALAWANG LINGGO
Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pakikipagdebate
tungkol sa isang isyu
Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagsasalaysay
ng napakinggang/nabasang balita
 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pakikipagdebate

tungkol sa isang isyu
 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagsasalaysay
ng napakinggan/nabasang balita
Mga Panuto: Basahin at suriin ang pagtatalo o debate ng dalawang

mag-aaral tungkol sa isyung “Ano ang higit na
mahalaga, Sipag o Talino?” Sagutin ang mga tanong sa
ibaba nito pagkatapos.
Ang kasipagan Ano ang

ay ating puhunan mangyayari sa
upang umunlad iyong kasipagan
ang ating buhay. kung salat ka
naman sa
kaalaman?
 Ano ang isyung pinagtatalunan ng dalawang magkaibigan?

 Ang kasipagan ay ating puhunan upang umunlad ang ating buhay.
Anong uri ito ng pangungusap?
 Alin pangungusap sa diyalogo ang nagtatanong o naghihintay ng
kasagutan?
6
Ang pagdedebate o pagtatalo ay pagbibigay ng katwiran ng
magkaibang panig tungkol sa isang isyu. Inilalahad ng bawat panig ang
kanilang opinyon tungkol sa isang paksa. Sa paglalahad ng kanilang
opinyon, gumagamit sila ng iba’t ibang uri ng pangungusap.
 Pasalaysay - ay ang pangungusap na nagsasalaysay o
nagkukuwento. Nagtatapos ito sa tuldok
 Patanong - pangungusap na nagsisiyasat o
nagtatanong at naghahanap ng kasagutan. Nagtatapos
ito sa tandang pananong (?).
 Pakiusap - pangungusap na nagsasaad ng paghingi ng
pabor. Ito ay gumagamit ng magagalang na salita.
Nagtatapos ito sa tuldok o tandang pananong.
 Padamdam - pangungusap na nagsasaad ng matinding
damdamin. Nagtatapos ito sa tandang panamdam (!).
Mga Panuto: Isulat ang PS kung ang pangungusap ay pasalaysay,

PT kung ito ay patanong, PD kung padamdam at PU
kung pautos.
_____1. Saan nagpunta ang iyong ama?
_____2. Malaki ang ipinagbago ni Lea simula ng siya ay maulila.
_____3. Hoy! umalis kayo diyan.
_____4. Dakila ang pagmamahal ng isang ina.
_____5. Bakit ka malungkot sa iyong pag-alis?
_____6. Huwag kang umakyat diyan at baka ikaw ay mahulog.
_____7. Ikuha mo ang iyong kapatid ng kanyang makakain.
_____8. Wow, napakagandang tanawin!
7
_____9. Ilan ba sa inyo ang sasali sa paligsahan?
_____10. Ang mabuting mamamayan ay sumusunod sa mga
alituntunin ng pamahalaan.
Panuto: Basahin at unawain ang balita. Isalaysay muli ito

gamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap.
Mayor Cruz Nanguna sa Pasinaya

ni Heloise N. Fangco
Pinangunahan ni Hon. Clarito Cruz, alkalde ng Lungsod San

Agustin ang pasinaya ng Quarantine Center sa kanilang lungsod,
kahapon. Ang center ay proyekto ng lungsod at ng pamahalaang
probinsiyal upang tulungan ang mga nagpositibo sa COVID-19 ng
kanilang bayan at probinsiya.
“Alam ko na makatutulong ito sa mga kababayan natin na positibo
sa COVID. Ito’y isang pagkalinga ng mga opisyales ng ating bayan. Hindi
lang mga taga-San Agustin ang makakabenepisyo nito, dahil bukas din
ito sa ating mga kababayan sa buong probinsiya,” sabi ni Mayor Cruz.
Dinaluhan ito ng mga opisyales ng bayan, mga mamamayan ng
Lungsod ng San Agustin at mga doktor at nars ng kalapit na ospital.
“Malaki ang pasalamat natin kay Mayor Cruz dahil sa proyektong
ito. Alam naman natin na siksikan na ang mga pasyente sa ospital ng
ating bayan. Maliban diyan para na rin sa kapakanan ng mga pasyente
na hindi mahawaan ng pandemyang ito,” pahayag ng punong doktor ng
lungsod na si Dr. Leoncio Mosquera.
May 50 na kuwarto at kompleto sa mga pasilidad pang-medikal ang
naturang Quarantine Center.
Sanggunian:
Filipino– Ikaanim na Baitang Alternative Delivery Mode
8
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKATLONG LINGGO
Pagbibigay ng maaaring solusyon sa isang
naobserbahang suliranin
Paghahambing ng iba’t ibang dokumentaryo
 Nakapagbibigay ng maaaring solusyon sa isang naobserbahang

suliranin
 Napaghahambing ang iba’t-ibang dokumentaryo.
Ang suliranin ay anomang bagay na kailangang lutasin o solusyunan.

Samantalang ang solusyon ay lunas o sagot sa suliranin o problema.
Sa pagbibigay ng solusyon sa suliraning naobserbahan, dapat tandan
ang mga sumusunod:
 Alamin ang ugat ng suliranin
 Isipin ang maaaring maging solusyon
 Isipin ang mga taong makatutulong sa paglutas ng problema
 Isipin ang maaaring kalabasan o kahihinatnan
Halimbawa:
Suliranin:
Matinding pagbaha ang naranasan ng Marikina, Rizal, Cagayan at
iba pang lugar dahil sa bagyo.
Solusyon:
Huwag putulin ang mga puno sa kagubatan dahil napipigil nito ang
pagbaha.
9
Dokumentaryo – isang programang pantelebisyon o pelikula na
naglalahad ng mga katotohanan at impormasyon tungkol sa isyu o o
problemang panlipunan, politikal o historikal.
Katangian:
 Paksa – tumatalakay sa nilalaman ng dokumentaryo
 Layunin – nais ipahiwatig ng paksa bilang isang
dokumentaryo
 Anyo – nahuhugis habang nasa proseso na kung saan ang
mga diskusyon ay orihinal at ang mga tunog o tanawin ay
pinipili kung akma o karapat-dapat dito
 Estilo o Teknik – tumutukoy sa bawat pagkuha ng camera at
sa panahon ng pag-eedit nito
 Uri ng Karanasan – ninanais ng nasa likod ng dokumentaryo
na dapat hindi nakapokus sa bidang artista ang manonood
kundi sa paksa nito
Panuto: Basahin ang sumusunod na sitwasyon o suliranin at ibigay

ang maaari mong gawin ukol dito.
A. Nakarinig ka ng balita mula sa radyo. Nabanggit sa balita na

tumataas ang bilang ng mga taong nagkakaroon ng Covid-19.
Ngunit hindi maiwasang lumabas ang iyong mga pamilya dahil ito
ay mga naghahanapbuhay.
B. Napanood mo sa telebisyon na ipinagbabawal ang paglabas ng

mga kabataang may edad na 14 pababa. Nakita mo ang mga
kaibigan mo na mamamasyal.
10
C. Nabasa mo sa pahayagan na na mabilis ang paghawa ng Covid-19
ngunit kung susunod sa mga health protocols ay maaaring
maiwasan ito.
Panuto: Basahin ang dokumentaryo at sagutin ang mga

tanong pagkatapos.
Isang Araw lang Sagana
Pamumulot ng basura ang ikinabubuhay ng mag-anak ni Mang
Kardo. Sa araw-araw ay kumikita sila ng isandaang piso. Hindi sapat sa
limang bibig na kumakain sa araw-araw. Lalong hindi ito magkakasya
upang makapag-aral ang tatlo niyang anak, lalo pa at maysakit ang
kaniyang asawa.
Ngunit mayroon silang araw na lagi nilang pinakahihintay - ang Araw
ng Pasko. Sa araw na ito lamang nararamdaman ng mag-anak na sila ay
sagana. Marami silang natatanggap na regalo gaya ng pera, damit,
pagkain, at iba pang mga bagay na kailangan nila sa pang-araw-araw na
pamumuhay.
Nasabi niya tuloy sa kaniyang sarili, "isang araw lamang kaming
sagana".
Mga Tanong:
1. Tungkol saan ang nabasang dokumnetaryo?
2. Ano ang naramdaman mo matapos mabasa ang
dokumentaryo?
3. Kung ikaw si Mang Kardo, masaya ka rin ba kahit isang
araw ka lang sagana? Bakit?
4. Anong solusyon ang maaring mong ibigay sa suliranin
mula sa binasa?
11
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKAAPAT NA LINGGO
Paggamit ng iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagsali
sa isang usapan (chat)
Pagbibigay ng lagom o buod ng tekstong napakinggan
 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagsali sa

isang usapan (chat)
 Nakapagbibigay ng lagom o buod ng tekstong napakinggan
MAIKLING PAGPAPAKILALA SA ARALIN
Ang iba't ibang uri ng pangungusap tulad ng pasalaysay, patanong,

pautos, at padamdam ay magagamit sa pagsali sa isang usapan.
Ang Pangungusap ay may iba’t ibang uri

A. Ang Pangungusap na Pasalaysay
Ito ay pangungusap na nagsasalaysay, nagpapahayag o
nagsasabi ng isang bagay. Ginagamitan ito ng tuldok (.)
B. Pangungusap na Patanong:
Ito ay nagtatanong. Nagtatapos ito sa tandang pananong (?)
C. Pangungusap na Padamdam:
Ito ay nagpapahayag ng masidhing damdamin. Maari itong
masasaad ng pagkagulat, tuwa, sakit at iba pa. Nagtatpos ito sa
tandang padamdam (!)
D. Pangungusap na Pautos/ Pakiusap:
Ito ay nagbibigay ng utos o pakiusap. Ginagamitan ito ng
tuldok (.)
Ang buod o lagom ng teksto/kuwento ay ang kabuoang nilalaman

o paksa. Sa pagbubuod ng tekstong narinig/nabasa, mapaiikli sa dalawa,
tatlo o ilang pangungusap lamang ang isang buong talata.
12
GAWAIN: Panuto: Pakinggan/Basahin ang kuwento. Sagutin ang mga
tanong.
NAGING SULTAN SI PILANDOK

Dahil sa isang pagkakasalang ginawa ni Pilandok, siya ay
nahatulang ikulong sa isang hawla at itapon sa gitna ng dagat.
Makalipas ang ilang araw, ang sultan ay nanggilalas nang makita si
Pilandok sa kanyang harap na nakadamit ng magarang kasuotan ng
sultan. Nakasabit sa kanyang baywang ang isang kumikislap na
ginintuang tabak.
"Hindi ba itinapon ka sa gitna ng dagat?" nagtatakang usisa ng
sultan kay Pilandok.
"Siya pong tunay, mahal na Sultan."
"Papaanong nangyaring ikaw ay nasa harap ko ngayon at
nakadamit nang ganyan? Dapat ay patay ka na ngayon," ang sabi ng
Sultan.
"Hindi po ako namatay mahal na Sultan sapagkat nang sumapit ako
sa ilalim ng dagat ay nakita ko po ang aking mga ninuno. Sila po ang
nagbigay sa akin ng mga salapi, ginto, at pilak," paliwanag ni Pilandok.
“Sino po ang magnanais na mamatay sa isang kahariang masagana sa
lahat ng bagay?"
“Siguro'y nasisiraan ka na ng ulo,” tugon ng ayaw maniwalang
sultan. “Nalalaman ng lahat na walang kaharian sa ilalim ng dagat.”
"Kabulaanan!" sagot ni Pilandok. "Bakit po ako naririto ngayon? Ako
na ipinatapon ninyo sa gitna ng dagat. Ako na ikinulong ninyo sa hawla
ay naririto ngayon sa inyong harapan at kau-kausap ninyo," ang
pagpapatunay ni Pilandok. “Mayroon pong kaharian sa ilalim ng dagat at
ang tanging paraan ng pagtungo roon ay ang pagkulong sa hawla at
itapon sa gitna ng dagat."
Umakmang umalis si Pilandok upang magbalik na muli sa kaharian
sa ilalim ng dagat. "Ako po'y aalis na at marahil hinihintay na ako ng aking
mga kamag-anak."
"Hintay! "sansala ng sultan kay Pilandok. “Isama mo ako at nais
kong makita ang aking ninuno, ang sulat ng mga sultan, at ang iba pang
kamag-anak."
"Hindi po maaari iyon," sagot ni Pilandok. "Mag-isa kayong pupunta
roon sa loob ng isang hawla."
13
"Kung gayon ay ilagay mo ako sa loob ng hawla at itapon mo ako
sa gitna ng dagat." Tumayo ang sultan upang patunugin ang gong at
tumawag ng ilang kampon ngunit sinansala siya ni Pilandok.
"Huwag po kayong tatawag kaninoman kung nais ninyong makita
ang inyong ninuno. Ang isa pa po, ano ang mangyayari sa inyong
kaharian kung malalaman nila ang tungkol sa kaharian sa ilalim ng dagat?
Magnanais din sila marahil na makatungo sa kahariang iyon. Sino ngayon
ang mamumuno sa maiiwan?" tanong ni Pilandok sa sultan.
Sandaling nag-isip ang sultan at pagkaraan ay pangiting nagwika,
"Gagawin kitang pansamantalang sultan, Pilandok. Iiwan ko ngayon din
ang kautusang ikaw ang aking pansamantalang kahalili.”
"Hintay, mahal na Sultan," sansala ni Pilandok. "Hindi ninyo ako
dapat na ipaalam sa inyong mga ministro," dagdag pa niya.
"Ano ang dapat kong gawin?"
“Ililihim natin ang lahat ng ito. Basta't ipagkaloob ninyo sa akin ang
inyong singsing, korona, at ispada. Pag nakita ito ng inyong kabig, ako'y
kanilang susundin."
Pumayag naman ang sultan. Ipinagkaloob kay Pilandok ang lahat
ng kanyang hinihingi at sila ay tumungo sa may tabing-dagat. Ikinulong ni
Pilandok ang sultan sa loob ng isang hawla at isinakay sa isang lunday.
Pagdating sa laot ay inihagis ang hawlang kinakukulungan ng sultan at
ang sultan ay namatay. Mula noon, si Pilandok ang naging sultan.
Mga Tanong:
1. Ano ang dahilan ng panggigilalas ng sultan isang araw?
2. Paano nakaligtas si Pilandok sa tiyak na kamatayan?
3. Naniniwala ba ang sultan sa pahayag ni Pilandok? Bakit?
4. Paano nakumbinsi ni Pilandok ang sultan na pumunta sa kaharian sa
ilalim ng dagat?
5. Tama ba ang ginawang paraan ni Pilandok para siya ay maging isang
sultan?
6. Igawa ng buod o lagom ang kuwento.
14
PAG-ALAM SA MGA NATUTUHAN
Mga Panuto: Basahin ang usapan o dayalogo. Isulat sa patlang kung

anong uri ng pangungusap ang ginamit.
Ana: Maari po bang magtanong? 1. ____________

Maria: Oo naman! 2. ____________
Ano po ba ang nais ninyong malaman? 3.____________
Ana: Mayroon po kasi akong kaibigan na dito sa lugar ninyo nakatira.
4.____________
May kilala po ba kayong Sarah Rodriguez? 5.____________
Maria: Ang tinutukoy mo bang Sarah ay matangkad at balingkinitan ang
pangangatawan? 6. ____________
Ana: Opo. Siyanga po. Maari nyo po bang ituro kung saan ang bahay
niya? 7.____________
Maria: Lumakad ka patungo sa kaliwa at bumilang ng tatlo.
8.____________
Ang ikatlong bahay na makikita mo ay ang tirahan nina Sarah.
Ana: Naku! 9. ____________. Maraming salamat po. Sa wakas ay
magkikita na kami ng kaibigan kong si Sarah.
Maria: Walang anoman po. Mag - ingat po kayo sa daan.
10.___________
PANGWAKAS NA PAGSUSULIT
A. Panuto: Basahin ang talata at ibigay ang buod nito.
"Lupig"
Sa isang lupain ng kung tatawagin ay Ilam nakatira ang isang
binatang mandirigma na nagngangalang Sata, anak ni Kular, pinuno ng
kanilang lipi. Naging mabuting mentor si Kular sa anak na si Sata sa
larangan ng pakikipagdigma. Sinanay niya ito sa paghawak ng espada
upang ilaban sa mortal niyang kalaban na si Tamo.
15
At dumating ang araw ng pagtutuos. Gulat ang nadama si Satan at
hindi si Tamo ang kanyang makakaharap, ito si Rala ang nag-iisang
binata sa angkan ni Tamo.
Nagsimulang magpambuno ang dalawa. Pareho silang
magsinlakas at magsinggilas. Tumagal ang kanilang labanan ng mga
araw at linggo.
Sa tagal ng kanilang laban ay kapwa silang nakadama ng pagod.
Pareho silang hindi nasugatan at nagalusan man lamang. Bigla, nagising
sila sa katotohanan na hindi sila ang magkaaway. Ipit sila sa alitan ng
angkan at hindi nila alam ang puno't dulo nito.
Nagyakap ang dalawa at pinangakong ititigil na ang walang
kwentang alitan.
B. Panuto: Sumulat ng usapan gamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap

tungkol sa hindi ninyo malilimutang karanasan.
Mga Sanggunian:
file:///C:/Users/excel/Desktop/FILIPINO%20FILES/REFERENCES%20FOR%20SLE
M/Filipino%205%20Q4.pdf
16
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKALIMANG LINGGO
Pagbibigay ng mahahalagang pangyayari
Paggamit ng iba’t ibang uri ng pangungusap
sa pakikipanayam/pag-i-interview
 Naibibigay ang mahahalagang pangyayari

 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa
pakikipanayam/pag-i-interview
Ang mahahalagang impormasyon o pangyayari ay nagsisilbing

sumusuportang detalye sa paksa o sentrong pinag-uusapan sa isang
akda na maaaring nabasa, napakinggan o napanood.
Ang iba't ibang uri ng pangungusap tulad ng pasalaysay, patanong,

pautos, at padamdam ay magagamit sa pagsasagawa ng isang panayam.
Ang panayam ay isinasagawa upang makakuha ng mahahalagang

kaalaman o impormasyon buhat sa isang taong may sapat na kaalaman
tungkol sa isang paksa.
Sa pagsasagawa ng panayam sa isang tao, maaari mong ipakilala

ang iyong sarili o inyong pangkat at layunin ng isasagawang panayam sa
pamamagitan ng mga pangungusap na pasalaysay. Makukuha mo ang
mga impormasyong kailangan sa pamamagitan ng mga pangungusap na
patanong o pautos. Sa pagtatapos ng panayam, maaari mong ipahayag
ang iyong taos-pusong pasasalamat sa pamamagitan ng mga
pangungusap na padamdam.
17
Gawain 1
Panuto: Basahin ang isang halimbawa ng panayamat sagutin ang
mga tanong sa ibaba nito.
Ang Hari ng mga Dyip

Ang Kasipagan ay Landas sa Kaunlaran
"Pwede po bang malaman kung papaano kayo nakapagsimulang

magtayo ng motorshop?" ang tanong ko sa kanya.
“Noong 1963 namamasukan ako sa isang repair shop sa suweldong
₱325.00 isang buwan. Nagtiyaga ako rito hanggang makaipon ng
kaunting halaga. Pinalad akong makahiram ng ₱3,700.00 sa aking
kapatid na siyang ginamit ko sa pagtatayo ng isang motorshop. Noong
1954, nagawa ko ang una kong "Custom Built Jeep". Katulong ko ang
aking mga kapatid. Pagkaraan ng apat na taon, nagkaroon ng
maramihang produksyon ang aming shop. Kaalinsabay nito ay itinatayo
ko ang Sarao Motors Incorporated. Salamat naman sa Diyos at ang aming
mga ginawang dyip ay hindi lamang sa Pilipinas naipagbili. Ang Sarao
Jeep ay naitanghal na rin sa iba't ibang world fair.”
"Eh, saan naman po ang inyong motorshop?" ang tanong ko sa
kanya.
"Kung mapapadaan kayo sa Pulang Lupa, sa Las Pinas, ay doon
ninyo makikita ang aming paggawaan ng SARAO MOTORS," ang sagot
niya.
"Ilan naman pong dyip ang nagagawa ng inyong korporasyon araw-
araw?" ang usisa ko sa kanya.
"Halos daan-daang dyip ang nagagawa araw-araw ng aming
korporasyon," mahinahon niyang sagot sa amin.
Ang buhay ni G. Leonardo S. Sarao ay hindi lamang tagumpay sa
paggawa ng sasakyan. Mayroon din pala siyang Pagsanjan Tropical Hotel
and Resort. Siya rin ang pinuno sa Luzon ng Las Piñas Finance
Corporation. Miyembro rin siya ng Puerto Azul Beach Club, Makati Sports
Club, Philippine Columbian Club at marami pang kilalang samahan. Sa
18
kabila ng tinatamasang tagumpay sa buhay ni G. Leonardo Sarao, hindi
niya nalilimutan ang kanyang pinagmulan. Naging matulungin siya sa mga
nangangailangan at may mga problema. Kasiyahan ang laging nasa
mukha ng kanyang mga empleyado at manggagawa sa shop. Hindi
mabilang ang mga taong naging kabahagi niya sa biyaya ng pagsisikap
at pagpupunyagi. Talagang matulungin ang Hari ng mga Dyip na si
Leonardo S. Sarao.
Mga Tanong:
1. Saang larangan napatanyag si G. Leonardo S. Sarao?
2. Bakit siya tinaguriang Hari ng mga Dyip?
3. Papaano siya nagtagumpay?
4. Patunayan na hindi nakakalimutan ni Leonardo Sarao ang kanyang
pinagmulan.
5. Bakit masasabing huwaran ang kanyang buhay?
Gawain 2
Panuto: Pumili ng limang pangungusap na ginamit sa panayam/interview
na “Ang Hari ng mga Dyip” at isulat kung anong uri ito ng
pangungusap.
Panuto: Basahin ang kuwento at sagutin ang mga tanong.
Ang Kabayanihan ni Enteng
Noong Hulyo 12, 2000, isang kagimbal-gimbal na trahedya ang

nangyari sa Payatas sa Lungsod Quezon. Umabot sa halos 12,000
naghihikahos na pamilya ang napinsala nang gumuho ang dambuhalang
bundok ng basura. Tinatayang umabot sa 217 tao ang namatay sa
pangyayaring ito at maraming pamilya ang nawalan ng bahay.
Ang pangyayaring ito sa Payatas ay nagpakilala sa kabayanihan ng
isang batang bayani na si Vicente “Enteng” Tagle.
Nang mangyari ang trahedya, si Enteng ay sampung taong gulang
pa lamang. Si Enteng at ang kaniyang pamilya ay nakatira sa tambakan
ng basura. Dahil sa kahirapan ng buhay, namulat siya sa maagang
pagtatrabaho. Ngunit kahit salat sa maraming bagay ang bata, mulat si
19
Enteng sa kahalagahan ng pagmamahal at pagmamalasakit sa kaniyang
pamilya at kapuwa. Panganay siya sa anim na magkakapatid. Ang
kaniyang mga magulang ay sina Rosalinda na dating tumutulong sa isang
day care center at Stimson na isang construction worker.
Nang mangyari ang pagguho ng bundok ng basura, agad na inisip
ni Enteng na kailangang maging ligtas ang kaniyang isang taong gulang
na kapatid. Kaya sa gitna pagkakagulo ng mga tao, mabilis niyang
pinuntahan sa kuwarto ang kapatid. Niyakap niya nang mahigpit ang
kapatid habang naririnig nila ang nakabibinging pagguho ng bundok ng
mga basura.
Pagkaahon nila ay tuluyan nang gumuho ang kanilang bahay.
Pagkatapos ay narinig naman ni Enteng ang pag-iyak ng isang walong
taong gulang na bata na si Kikay, ang kaniyang kalaro na natabunan na
ng mga guho.
Noong Setyembre 2002, isa si Enteng sa itinampok sa Reader's
Digest Everyday Heroes bilang “The Little Rescuer.” Siya ang kauna-
unahang Pilipinong napabilang sa Everyday Heroes.
Kahanga-hangang isipin na ang isang batang tulad ni Enteng ay
nakapagligtas ng buhay ng mga kapuwa rin niya bata.
Mga Tanong:
1. Ano ang isang kagimbal-gimbal na nangyari noong Hulyo 12, 2000?
2. Ibigay ang mga pinsalang naidulot ng trahedya.
3. Sino ang batang kinilalang isang bayani nang mangyari ang trahedya?
4. Ano ang nagawa niyang kabayanihan?
5. Para sa iyo, anong uri ng katapangan ang ipinakita ni Enteng?
6. Sa iyong pananaw, ano ang napatunayan ni Enteng bilang isang bata?
A. Panuto: Itala ang mga mahahalagang pangyayari sa kuwentong

nabasa tungkol sa kabayanihan ni Enteng. (5 Puntos)
B. Panuto: Kung bibigyan ka ng pagkakataon na makapanayam ang

ating pangulo, ano-ano ang nais mong itanong sa kanya?
Gumamit ng iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagbuo ng
panayam. (5 puntos)
Mga Sanggunian:
20
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKAANIM NA LINGGO
Paggamit ng iba’t ibang uri ng pangungusap
sa pagkilatis ng isang produkto
Paggamit ng mga bagong natutuhang salita
sa paggawa ng sariling komposisyon
 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagkilatis

ng isang produkto
 Nagagamit ang mga bagong natutuhang salita sa paggawa
ng sariling komposisyon
Sa pagkilatis ng isang produkto ay maaari tayong gumamit ng iba’t

ibang uri ng pangungusap.
A. Ang Pangungusap na Pasalaysay
Ito ay pangungusap na nagsasalaysay, nagpapahayag o
nagsasabi ng isang bagay. Ginagamitan ito ng tuldok (.)
B. Pangungusap na Patanong:
Ito ay nagtatnong. Nagtatapos ito sa tandang pananong (?)
C. Pangungusap na Padamdam:
Ito ay nagpapahayag ng masidhing damdamin. Maari itong
masasaad ng pagkagulat, tuwa, sakit at iba pa. Nagtatapos ito
sa tandang padamdam (!)
D. Pangungusap na Pautos/ Pakiusap:
Ito ay nagbibigay ng utos o pakiusap. Ginagamitan ito ng
tuldok (.)
Ang komposisyon ay itinuturing na pinakapayak na paraan ng

pagsulat. Ang pagsulat ng mga natatanging karanasan, pagbibigay ng
interpretasyon sa mga pangyayari sa kapaligiran at puna sa mga
nabasang akda o napanood na pagtatanghal ay nagagawa sa
pamamagitan ng pagsulat ng komposisyon.
21
Gawain 1
panuto: Suriin natin ang mga produkto. Bumuo ka ng iba’t ibang uri
ng pangungusap sa pagkilatis sa mga produkto.
Gawain 2
Panuto: Sumulat ng isang talata. Gamitin ang higit sa anim na mga
sumusunod na salita buhat sa nabasang artikulo.
1. kagimbal-gimbal - kasindak-sindak, kakila-kilabot, nakapanlulumo

2. trahedya - kalunos-lunos o malungkot na pangyayari
3. naghihikahos - salat sa ikinabubuhay; maralita; naghihirap
4. napinsala - nasira
5. dambuhala - napakalaki
6. kalunos-lunos - kaawa-awa; kahabag-habag
7. kabayanihan - katapangang may lakip na tibay ng loob upang
maisakatuparan ang marangal na hangaring
makapagsilbi sa kapuwa at sa bayan
8. namulat - pagkakaroon ng kamalayan o kaalaman sa
isang bagay
9. salat - naghihirap sa kabuhayan; pagdaralita
10. humanga - damdamin ng kasiyahan at pagtataka sa
nakikitang kagandahan o anomang katangian
22
Panuto: Pumili ng isang paborito mong produkto. Kilatisin mo ito gamit

ang iba’t ibang uri ng pangungusap. Gumamit ng mga bagong
natutuhang salita sa pagbuo ng pangungusap.
Panuto: Pumili ng isang produktong nagbubuhat sa inyong

komunidad/bayan. Sagutin ang sumusunod na mga tanong.
1. Ano ang produktong ito?

2. Saan ito nagmumula?
3. Sino ang kilalang gumagawa nito?
4. Kailan ito nagsimulang natutuhang gawin ng mga tao sa inyong
komunidad?
5. Bakit ito ang kilalang produkto sa inyong lugar?
6. Paano nililikha/ginagawa ang produktong ito?
7. Paano mapauunlad ang produktong ito?
Mga Sanggunian:
23
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKAPITONG LINGGO
Nakapagtatanong tungkol sa impormasyong inilahad
sa isang dayagram, tsart, at mapa
Nakapipili ng angkop na aklat batay sa interes
 Nakapagtatanong tungkol sa impormasyong inilalahad sa isang

dayagram, tsart, at mapa
 Nakapipili ng angkop na aklat batay sa interes
Bakit ba napakahilig Nawiwili kasi akong

mong suriin ang ating pagmasdan ang
lokasyon ng mga
mapa?
lugar sa ating bansa
Aba! Napakaraming
Ano ba ang maaaring katanungan ang
maitulong sa ating ng maaaring sagutin ng
isang mapa? isang mapa. Tulad na
lamang ng laki at lawak
ng isang lugar.
Ang mapa ay isang larawan o representasyon sa papel ng isang

lugar na maaaring kabuoan o bahagi lamang nito na nagpapakita ng
pisikal na katangian ng mga lungsod, kabisera, mga daan, at iba pa.
Ang mapa ay gumagamit din ng iba’t ibang simbolo upang
kumatawan sa iba pang bagay. Ginagamit ang mga simbolong ito upang
ipahiwatig ang mga bagay, katangian at ibang impormasyon ukol sa mga
lugar o pook.
Ang bawat dayagram, tsart at mapa ay naglalaman ng iba’t ibang
impormasyon na maaaring makatulong sa katanungan nais malaman ng
isang mambabasa.
24
GAWAIN: Sagutin ang mga katanungan gamit ang mapa
1. Anong nakikita mo sa mapa?

2. Ano-ano ang nakikita mong simbolo?
3. Bukod pa sa mga simbolo ng anyong lupa at anyong tubig, ano
pa ang nakikita sa mapa?
4. Paano nakatulong sa iyo ang mapa?
5. Ano-ano ang kailangan mong malaman upang makagawa ng
pisikal na mapa?
6. Anong sangguniang aklat ang maaaring mong gamitin kung
ikaw ay mayroong interes sa mga kinalalagyan ng isang lugar?
25
Panuto: Isulat ito sa iyong sagutang papel ang mga impormasyong
inilalahad ng tsart.
Iskedyul ng Pagpapatala
(Early Registration)
Petsa Oras Antas
Marso 29-30, 2021 10:00 n. u. Kinder
Abril 5 -6, 2021 1:00 n. h. Baitang 1
Abril 7-8, 2021 1:00 n. h. Baitang 2
Abril 9-10, 2021 1:00 n. h. Baitang 3
Abril 11-12, 2021 1:00 n. h. Baitang 4
Abril 13 -14, 2021 1:00 n. h. Baitang 5
Abril 15-16, 2021 1:00 n. h. Baitang 6
26
Panuto: Suriin ang mapa ng rehiyong MIMAROPA. Sumulat ng
limang katanungan na maaaring masagutan ng mga
impormasyon na nakapaloob dito.
Mga Sanggunian:
LRMDS Portal
AP3-Q1-Module6.pdf
27
IKAAPAT NA MARKAHAN – IKAWALONG LINGGO
Pagsulat ng iskrip para sa radio broadcasting at teleradyo
Pagsulat ng maikling balita, editoryal,
at iba pang bahagi ng pahayagan
 Nakasusulat ng iskrip para sa radio broadcasting at teleradyo

 Nakasusulat ng maikling balita, editoryal, at iba pang bahagi ng
pahayagan
Panuto: Basahin at pag-aralan ang iskrip mula sa radio. Sagutin ang

tanong sa ibaba nito pagkatapos.
KOMENTARYONG PANRADYO KAUGNAY NG FREEDOM OF INFORMATION

BILL (FOI)
1. MSC: THEME INTRO UP & OUT… BIZ… BEAT….
2. Announcer : Mula sa Bulwagang Pambalitaan ng DZYX, narito ang inyong

pinagkakatiwalaang mamamahayag sina Roel Magpantay at Macky
Francia at ito ang Kaboses Mo.
3. Roel: Magandang umaga sa inyong lahat!
4. Macky: Magandang umaga partner!
5. Roel: Partner, talaga namang mainit na isyu ngayon yang Freedom of
Information Bill na hindi maipasa-pasa sa Senado.
6. Macky: Oo nga partner. Naku, sabi nga ng iba, kung ang FOI ay Freedom of
Income eh malamang nagkukumahog pa ang mga politiko na ipasa iyan
kahit pa nakapikit!
7. Roel: (TATAWA) Sinabi mo pa, partner!
8. Macky: Ano ba talaga yang FOI na ‘yan partner?
28
9. Roel: (UUBO) Sang-ayon sa seksyon 6 ng Panukalang batas na ito eh
bibigyan ng kalayaan ang publiko na makita at masuri ang mga opisyal
na transaksiyon ng mga ahensya ng gobyerno.
10. Roel: Sa tingin ko partner eh makatutulong pa nga yan dahil magiging mas
maingat sila sa pagdedesisyon at matatakot ang mga corrupt na opisyal.
11. Macky: Eh pano yan partner? Ayon kay Quezon Representative LorenzoTañada
III, ‘pag hindi pa naipasa ang FOI bago mag- Pasko eh mukhang tuluyan
na itong maibabasura.
12. Roel: (TATAWA) Naku! Naloko na!
13. MSC: BRIDGE… SFX…
Hinalaw at isinulat nina Cyrus Magpantay at Maricar Francia mula sa:

http://politikangpinoy.wordpress.com/2012/09/
Tanong:
Ano ang iyong napansin sa estruktura ng iskrip na iyong nabasa?
Ang iyong binasa sa itaas ay tinatawag na iskrip. Ito ay taguri sa

manuskrito sa isang audio-visual na ginagamit sa broadcasting.
Mga Hakbang sa Paggawa ng isang Iskkrip sa Radio Broadcasting
at Teleradyo
1. Gumamit ng maliit na titik sa pagsulat ng dayalogo.
2. Isulat sa malaking titik ang musika, epektong pantunog at
emosyonal na reaksyon ng mga tauhan.
3. Guhitan ang mga SFX (sound effects) at MSC (music).
4. Hindi lang ipinapakita ang paggamit ng musika at epektong
pantunog kundi kailangan ding ipakita kung paano gamitin ang mga
ito.
5. Kailangan ng bawat espasyo pagkatapos ng bawat linya sa iskrip
kapag makinilya o kinompyuter.
6. Lagyan ng numero ang bawat linya. Ilagay ang numero sa kabilang
bahagi bago ang unang salita ng linya upang maging madali ang
pagwawasto kapag magrerecord.
29
7. Ang mga emosyon o mga tagubilin ay kailangan isulat sa malaking
titik. Ginagamit lang ang mga ito upang ipabatid kung paano
sasabihin ang mga linya o dayalogo ng mga tauhan.
8. Gumamit ng mga terminong madaling maintindihan sa pagbibigay
ng indikasyon kung sino ang nagsasalita at anong uri ng tinig ang
maririnig.
9. Isulat sa malaking titik ang posisyon ng mikropono na gagamitin at
ilagay ito sa parentesis.
10. Mgalagay ng tutuldok o kolon pagkatapos isulat ang pangalan ng
tauhang magsasalita o pagkatpos isulat ang SFX at MSC.
11. Sa panibagong pahina ng iskrip umpisahan ang paglalagay ng
numero sa bawat bilang.
Sa pagsulat naman ng balita, ang pangunahing layunin nito ay

magbigay ng kaalaman sa mga mambabasa sa mga isyung napapanahon
at mahalagang pangayyari upang matuungan silang mabatid kung ano
ang nagaganap sa pamayanan at sa bansa araw-araw.
Ang editoryal o pangulong-tudling ay opinyon, pananaw at kuru-
kuro. Ang pagalalahas ng opinyon ay makiikita sa editoryal sapagkat ito
ang tagapagsalita ng pahayagan. Ang editoryal ay dapat naisusulat nang
mabuti at tumpak nang sa gayon ay makapagbunsod ng pagbabago.
GAWAIN:
Panuto: Basahin ang editoryal at sagutin ang mga tanong.
Kapag Guro’y Lumisan, Kabataang Pinoy Saan ka Tutungo?
Nakapanlulumo ang mga posibleng maganap sakaling tumugon ang

mga guro ng mga pampubliko at pribadong paaralan ukol sa anunsyong
naghahanap at tumatanggap ng mga titser ang malalapit na bansa.
Hindi maipagkakailang maaari matukso ang mga guro sa balitang ito

na ipinakikita sa telebisyon, naririnig sa radyo at natutunghayan sa
pahayagan, lalo na at humaharap tayo sa kasalukuyang krisis pang-
ekonomiya.
30
Sa tahasang sabi ay mababawasan ang ating bansa ng
mahahalagang tao na halos tumatayong pangalawang magulang
magulang ng mga kabataan.
Dagdag dito’y maaaring ang mga maiiwan na lamang ay yaong

malapit ng magretiro at ang indikasyon nito’y tunay na nakalulungkot
isipin. Unti-unting naglalaho ang mga guro na nagtuturo at tumutulong
upang palawakain ang kaalaman at malinang ang mga potensyal ng
bawat estudyanteng Pilipino.
Gayundin, lalong magiging mangmang ang kamalayan ng mga

kabataang nasa malalayo at liblib na lugar na kahit paano’y nahahangad
na umunlad ang buhay o dili kaya’y madagdagan ang kaalaman hinggil
sa iba’t ibang bagay.
Oo nga’t maaari mapabantog ang mga gurong Pilipino dahil sa

katalinuhan at kahusayan ng mga ito subalit ano naman kaya ang
kahahantungan ng mga kabataang Pinoy, saan kaya sila pupulutin?
Totoo rin na malaking tulong sa bansa ang pangyayaring ito sapagkat

kikita tayo ng mataas na dolyar kung mas marami ang mga manggagawa
natin sa iba’t ibang bansa. Ngunit huwag naman sanang maging dahilan
ito upang magbulag-bulagan at magbingi-bingihan ang kinauukulan.
Huwag naman sanang mangyari na tayong “nag-eexport” ng guro ay
siyang mag-iimport muli sapagkat naubusan na tayo.
Samakatuwid, hindi dapat pabayaan ng pamahalaan ang ating mga

guro. Sana’y ibigay ng kinauukulan ang dapat para sa kanila nang hindi
sila maakit na lisanin pa ang ating bansa.
Mga Tanong:
1. Sino ang maaring mangibang bansa upang doon magtrabaho?
2. Batay sa editoryal na iyong binasa, ano ang gampanin ang isang
guro?
3. Sa iyong pananaw, ang paglisan ba ng mga guro ay nakabubuti o
nakasasama sa ating bansa? Bakit?
31
Panuto: Sumulat ng balita at editoryal tungkol sa mga sumusunod na
paksa. Pagbatayan ang rubriks na ibinigay.
A. Paano makakaiwas sa paglaganap ng sakit na Covid-19
B. Pagpapatupad ng General Community Quarantie (GCQ)
RUBRIK SA PAGSULAT NG BALITA / EDITORYAL 5 4 3 2 1
PAGBABALANGKAS
 Pagsasaayos ng mga ideya ukol sa paksa.
NILALAMAN
 May malalim na paglalahad ng mga
impormasyong may kinalaman sa paksa.
BALARILA
 wastong gamit ng wika, bantas, baybay
5- Napakahusay 3- Katanggap-tanggap 1. Nangangailangan pa ng pagsasanay

4- Mahusay 2- Mapaghuhusay pa
Panuto: Sumulat ng isang iskrip sa radio broadcasting o teleradyo.

Umisip ng isang paksang maaaring pag-usapan. Lumikha
ng dalawang katauhan na siyang magiging karakter sa
iskrip. Pagbatayan ang rubriks na ibinigay sa pagbuo nito.
RUBRIK SA PAGSULAT ISKRIP SA RADIO 5 4 3 2 1

BROADCASTING/ TELERADYO
Malinaw na usapan sa dayalogo
Kaangkupan ng mga Salita
Orihinalidad
5- Napakahusay 3- Katanggap-tanggap 1- Nangangailangan pa ng pagsasanay

4- Mahusay 2- Mapaghuhusay pa
32
SDO MALABON CITY
ENGLISH
QUARTER 4
Supplementary Learning
Materials
33
SUPPLEMENTARY LEARNING MATERIALS IN ENGLISH 5
FOURTH QUARTER/WEEK 1
Analyze how visual and multimedia elements contribute to the meaning of tone
or beauty of a text: graphic novel.
EXPECTATIONS
This module is about:
• analyzing how visual and multimedia elements contribute to the meaning of tone
or beauty of a text (e.g., graphic novel).
After going through this module, you are expected to:
• analyze how visual and multimedia elements contribute to the meaning of tone, or
beauty of a text (e.g., graphic novel).
BRIEF INTRODUCTION
What is multimedia?
❖ Media that uses multiple forms of information content and information processing.
❖ Media that uses more than one medium of expression or communication.
Advantages of Multimedia
❖ Easy to use.
❖ Enhances text-only messages.
❖ Improves over traditional audio-video presentations
❖ Gains and holds attention
❖ Good for “computer-phobics”.
❖ Entertaining as well as educational
❖ Cost-effective
❖ Trendy
Analyze Visual and Multimedia Content

Imagine a story that is told through pictures and words. Now imagine that the pictures are
arranged on the page in sequential panels like they are in a comic book. The words appear in
speech bubbles or in text boxes. Suppose, too, that the story isn’t just about a superhero, but
about an event in history or a fantasy world or something else entirely. Adults as well as
children enjoy this kind of story. So, what kind of story are we talking about?
34
A graphic novel! In a graphic novel, the pictures and the words work together to tell
the story. The pictures are essential to the narrative. Without them, there is no “story.” This is
not necessarily the case in other kinds of stories.
For example, if someone gave you a book that happened to contain pictures and you
decided to just read the words, would you be able to tell what the story meant? Would you be
able to identify the author’s tone, or attitude toward the subject? Would you be able to
appreciate the story’s beauty? You probably would.
However, if you also looked at the pictures and heard someone read the words aloud,
you might better understand and appreciate the story. You could witness on the page the
beautiful scenes of a tale set in the Old West. You could hear your teacher demonstrate how
to whisper so quietly that even a sleeping giant would not wake!
Let us look at the following graphic novel.
Graphic Novel
Below, you will read a graphic novel. This graphic novel is a myth about how the Greek god
Prometheus gave fire to human beings. The story is told on two pages. You should read each
panel on the page from left to right, starting at the top.
Now let us analyze how the pictures and the words work together to help us understand the
meaning, tone, and beauty of the story.
Meaning
Take a look at the first two panels. Panel 1 on the top of the page tells who Prometheus is and
shows what he looks like. Panel 2 tells who Zeus is and what he looks like. It also shows a
conversation between Prometheus and Zeus. Are Prometheus and Zeus alike or different?
From the interaction between the pictures and the words, we can tell that Prometheus and
Zeus are quite different characters. Prometheus is kind and feels pity for the humans. Zeus is
cruel and has no sympathy for them.
35
• The text boxes and the pictures work together to tell the story. They tell and show who the
characters are and what events are happening. Sometimes the text boxes also advance the
story’s plot by providing additional information.
• The speech bubbles and the pictures also work together to tell the story. The speech bubbles
contain the characters’ dialogue. Each one points to the character in the picture who is
speaking. If a word appears in all capital letters, it means that this word is spoken very
forcefully. For example, Zeus tells Prometheus NEVER to give fire to humans.
Tone
Now let us see how the pictures and words work together to help us understand the author’s
tone, or attitude toward Prometheus’ behavior. Is the author sympathetic or unsympathetic
toward Prometheus? Below is an example of how to analyze the pictures and words. Continue
analyzing the rest of the panels.
From the interaction between the pictures and the words, we can tell that the author is
sympathetic to Prometheus’s behavior. Prometheus disobeys Zeus’s command because he
feels sorry for the people and wants to help them. The punishment he receives for disobeying,
especially when his intentions were good, is very harsh. The author seems to agree with the
people that Prometheus is a hero.
Beauty
Now let us see how the pictures and words work together to help us understand the story’s
beauty.
Panel 4 tells and shows how Prometheus climbs to the top of a mountain and lights a torch
from the sun’s fire. This is a very noble and majestic act. In Panel 5, we see what a difference
this makes to the people. The people are laughing and happy instead of miserable and
shivering, as they are in Panel 3. The last two panels tell and show how much Prometheus
suffers for the action of giving people heat and light. The sacrifice Prometheus makes for
others is what gives this story its beauty.
36
CHECKING YOUR UNDERSTANDING
In the story of Peter Pan, the main characters take a magical flight to Neverland.
Neverland is described in the following passage:
I don’t know whether you have ever seen a map of a person’s mind. Doctors
sometimes draw maps of other parts of you, and your own map can become intensely
interesting, but catch them trying to draw a map of a child’s mind, which is not only confused,
but keeps going round all the time. There are zigzag lines on it, just like your temperature on
a card, and these are probably roads in the island, for the Neverland is always more or less
an island, with astonishing splashes of color here and there, and coral reefs and rakish-looking
craft in the offing, and savages and lonely lairs, and gnomes who are mostly tailors, and caves
through which a river runs, and princes with six elder brothers, and a hut fast going into decay,
and one very small old lady with a hooked nose. It would be an easy map if that were all, but
there is also first day at school, religion, fathers, the round pond, needlework...chocolate
pudding day, getting into braces, say ninety-nine, three-pence for pulling out your tooth
yourself, and so on, and either these are part of the island or they are another map showing
through, and it is all rather confusing, especially as nothing will stand still.
Neverland exists in the mind of each child. On a separate sheet of paper, draw your
interpretation of Neverland using details from the passage above, along with your own ideas.
POSTTEST
Answer the questions below by encircling the letter of the best answer.
1. Which is an example of a multimedia element that can contribute to text?
A. a comic of the ending of a story
B. a picture of a main character
C. a diagram of a robot
D. a video of the main characters' quest across an unknown land
2. You read a story on your tablet and there are bold words throughout the story. When you
click on a bold word, a box appears on the screen and gives you the definition of the word.
This is an example of a multimedia element that _____.
A. helps set the tone of the story
B. clarifies the meaning of the word
C. helps you hear the sounds the main character would hear
D. helps you visualize what events are happening in the story
3. Which is a visual element that can contribute to a text?

A. a drawing of a character's home
B. an audio recording of a story
C. sound effects during a scary story
D. background music
References:
https://www.tutorified.com/wp-content/uploads/2019/10/5th_Grade_RL_5.7-1.pdf
https://www.pikist.com/free-photo-vwnoj
https://fifthgd.weebly.com/ccssela-literacyrl57.html
https://fifthgd.weebly.com/
https://www.education.com
37
Activity 1
DIRECTIONS: Read the excerpt then answer the questions.
The Raft
By Jim LeMarche
That afternoon, I stood in Grandma’s yard and watched my dad drive away.
Dust rose behind our car as it disappeared into the pines. “Well, we can’t stand here
all summer, “said Grandma. “C mon, Nicky, it’s time for supper.”
“Honey or maple syrup on your cornbread?” Grandma asked.

“I don’t like cornbread,” I mumbled, poking my finger into the syrup pitcher when she
wasn’t looking.
“If you’re going to do that, you’d better wash up first,” she said. She had eyes
in the back of her head. “Bathroom’s through there.”
I pushed the doorway curtain aside and walked into what would have been a
living room in anyone else’s house. Books were scattered everywhere-on the tables,
on the chairs, even on the floor. Three of the walls were cluttered with sketches and
stuffed fish and charts of the river. Several fishing poles hung from the fourth with a
tackle box, a snorkel, and a mask on the floor beneath them.
It looked like a river rat’s workroom, all right, except

that in the middle of everything was a half-finished carving
of a bear.
“Been carving that old fellow for years,” Grandma

called from the kitchen. “The real one hangs out at the
dump. Now come get your supper, before I feed it to him.”
38
1. How does the first illustration help us to understand how the boy is feeling?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Would you know how the boy was feeling without the illustration? Why?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. How does the second illustration add to the words that the author wrote?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
4. If you were going to draw an illustration for the story, what illustration would you
draw and why?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ACTIVITY 2
DIRECTIONS: Read the text. Then, select the phrase that best completes the
sentence.
1. Eliza stood beside the winding train. It seemed to go on for miles and miles!
The noise was unbearable at times and she was constantly dirty. Ma and Pa told her
that this would not be a fun way to travel but she was so excited to go that she said
she did not care. Now, all that Eliza can think of is a clean bed and a quiet rest.
1. Without the added image, the reader might_______________.
A. think Eliza is describing a car ride.

B. think Eliza is describing an actual train ride.
C. believe the author is confused.
D. think the author needs more details.
39
2. Tommy cannot decide what sort of top he should wear. Closing his eyes, he
imagines all the different ones he has.
Without the added image, the reader might

assume____________________________
A. that Tommy is talking about shirts.
B. that the author is undecided.
C. that Tommy is confused.
D. that Tommy is playing a game.
ACTIVITY 3
DIRECTIONS: Read the poem. Identify the author’s tone, or attitude toward the
subject. Of the three images to the right of the poem, draw the one which you think
best conveys or reinforces that tone. Then, briefly explain why.
Cats
Cats are sleek

Cats are slinky
Cats are stealthy
Cats are blinky

Cats are playful
Cats are proud
Cats are never, NEVER loud!
Cats are hunters

Cats are divas
I hope cats will never leave us!
1. What is the tone of the poem?

A. playful B. somber C. sarcastic
2. How does the picture you chose convey or reinforce the tone of the poem?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
REFERENCES:
http://www.lumoslearning.com
http://www.englishworksheetsland.com
40
Write paragraphs showing cause and effect.
EXPECTATIONS
In this module, you will learn to:
• Distinguish paragraphs that show cause and effect relationship.
• Write paragraphs showing cause and effect relationship.
BRIEF INTRODUCTION
A cause-and-effect paragraph is one that shows how two or more events are
connected. This type of paragraph is meant to explain and analyze why
something happened or how something occurred. Phrases you may have heard
that are like cause and effect are action and consequence and chain of events.
A cause-and-effect paragraph consists of three main parts:

Introduction, Body and Conclusion.
➢ Introduction: Describes the event or situation your paragraph will
explore. This includes your topic sentence, which may focus on what you
think is the main cause or effect of the event or situation.
➢ Body: Sentences providing evidence to back up your argument. If your
topic sentence states a cause, the body must consist of sentences
showing effects that support the topic. Same thing when your topic is an
effect, the body consists of sentences showing causes that support the
effect.
➢ Conclusion: The ending paragraph that brings closure to the main topic.
How to Write a Cause-and-Effect Paragraph?

1. Choose a topic.
Example: The Effects of Rapid Population Growth
2. Create an outline or graphic organizer.
Example:
Need for food,
shelter,
Problem on
employment and
environmental The Effects
peace and order
sanitation of Rapid
Population
Growth
Think of Ways on Shortage for

how to control supplies
the birth rate
41
3. Construct sentences based on the ideas from your outline/graphic
organizer.
Example:
• The rapid increase in population in a country is a root of
poverty.
• It greatly affects the need for food, shelter, employment,
health, as well as for peace and order.
• Problems on environmental sanitation or shortage of
supplies, whether organic or inorganic, are also attributed
to overpopulation.
• The government has sought ways on how to control birth
rate, one of which is a program in using contraceptives.
4. Arrange the sentences into paragraph.

Example:
The rapid increase in population in a country is a root of poverty. It greatly affects the
need for food, shelter, employment, health, as well as for peace and order. Problems
on environmental sanitation or shortage of supplies, whether organic or inorganic, are
also attributed to overpopulation. Hence, the government has sought ways on how to
control birth rate, one of which is a program in using contraceptives.
You can use the following signal words and phrases below:
Cause Language
• There are several reasons for...
• The main factors are...
• The first cause is...
• [Cause] leads to or might lead to [effect]
• This often results in...
Effect Language
• Before [cause]...Now [effect]...
• One of the results/outcomes of [cause] is...Another is...
• A primary effect of [cause] is...
• [Effect] often occurs as a consequence of [cause].
5. Review your work for clarity and logic.

Take note of the following technicalities in forming your paragraph.
➢ Indentation- an indentation is an empty space at the beginning
of a line to signal the start of a new paragraph.
42
➢ Capitalization- Each sentence in the paragraph must begin with
a capital letter. We also use capital letter for proper names of
person, place, etc.
➢ Punctuation Marks- Every sentence should include a period (.),
exclamation mark (!) or question mark (?) at the end.
6. Write the final draft.
The Effects of Rapid Population Growth
The rapid increase in population in a country is a root of

poverty. It greatly affects the need for food, shelter, employment,
health, as well as for peace and order. Problems on
environmental sanitation or shortage of supplies, whether organic
or inorganic, are also attributed to overpopulation. Hence, the
government has sought ways on how to control birth rate, one of
which is a program in using contraceptives.
ACTIVITIES
Activity 1
Below are good topics for making a cause-and-effect paragraph.
Choose one by checking the box on the left.
Internet influence on kids
The impact of COVID-19 on the system of education
Growing up with a single parent
What makes a good person?
Activity 2
Based on the topic you have chosen from Activity 1, list some ideas
(causes or effects) that you think would support your topic. On a separate
sheet, use the graphic organizer below.
43
Activity 3
On another sheet of paper, construct sentences based on the ideas you
have written in the graphic organizer in Activity 2. Feel free to add more
sentences if it is relevant to your topic. Be cautious in using capitalization and
punctuation marks.
REMEMBER
A cause-effect paragraph is meant to explain and analyze why

something happened or how something occurred.
A paragraph has introduction, body, and conclusion.
Read the following sentences. On your notebook, draw a heart if it states a

true statement about writing a cause-effect paragraph. Put an X if it does not.
________1 You must indent between paragraphs.

________2 We use capital letters to begin a sentence.
________3 We write paragraphs before making an outline.
________4 The body of a paragraph consists of supporting details
sentences.
________5 Sentences in the paragraph always begin with punctuation
marks.
POSTTEST
Go back to the sentences you made in Activity 3. Write the final draft of
your paragraph on the same sheet of paper you used. Use proper indentation,
capitalization, and punctuation marks. (10 points)
REFERENCES
• https://essayinfo.com/essays/cause-and-effect-essay/
• https://www.thoughtco.com/writing-cause-and-effect-essays-1212402
• https://courses.lumenlearning.com/englishcomp1v2xmaster/chapter/writing-
for-success-cause-and-effect/
• https://examples.yourdictionary.com/cause-and-effect-essay-examples.html
• https://www.youtube.com/watch?v=bZetJ03Ci_Y
• https://www.youtube.com/watch?v=fw_i2U9r9tc
44
Write paragraphs showing comparison and contrast.

EXPECTATIONS
This section of the module will help you learn about comparison and contrast texts.
Specifically, after this lesson, you shall be able to:

1.1. distinguish comparison and contrast texts.
1.2. write paragraphs showing comparison and contrast.
PRETEST
DIRECTIONS: Tell whether the sentence shows comparison and contrast. Check if it
shows comparison and contrast, cross if not.
1. COVID-19 is a dangerous virus that originated in Wuhan, China.

2. Sinovac and Moderna are both COVID-19 vaccines. The first is manufactured
in China while the latter is produced in the US.
3. If you forget to wear facemask and face shield when you go out, you will be at
risk of getting exposed to the virus.
4. Recent news reported that there is already a new variant of the COVID-19 virus
that came from the Philippines.
5. The Sinovac has an efficacy rate of 50.38% to 91.25% depending on the
clinical trial while Moderna has an efficacy rate of 95%.
BRIEF INTRODUCTION
At times, while reading texts, you will find that there some texts that show
similarities and differences of two subjects in a paragraph. These texts are called the
comparison and contrast type of texts. They present and organize the ideas in a
logical manner while pointing out the similarities and differences. Some transition
words and signal words that are used to show similarities and differences include both,
in the same manner, similarly, while, whereas, and unlike. Finding these transition or
signal words in a paragraph may give you clues that the paragraph you are reading is
a comparison and contrast type of text.
On the other hand, you can also write a comparison and contrast paragraph by
writing about the similarities and differences of two subjects. To organize your ideas
before writing them in a paragraph form, you may use a Venn diagram. A Venn
diagram shows relationships such as similarities and differences of ideas. It also
organizes visual information.
45
See the example below:
Apples Oranges
red, green Both orange
sweet fruits sour
edible fruit nutritious
covering have seeds
round
Paragraph:
Both apples and oranges are nutritious fruits. Both are round and have seeds.
However, apples are red or green in color. They taste sweet and have edible fruit
covering. On the other hand, oranges are colored orange. They often taste sour. You
cannot eat the outer covering of oranges.
It is good to eat both oranges and apples from to time to time because they
are both healthy and good for our body.
46
ACTIVITY 1
Below are examples of comparison and contrast type of texts. Tell what is
being compared/contrasted in each paragraph.
1. Both reading books at home and going on vacation are fun. Through reading,
you meet new people and see new places at less expense. When you don’t feel
like interacting with new friends you just stop reading.
Going on vacation gives you opportunity to meet new people in the flesh and
see new places with your eyes but you must spend much for your fare, your food,
and the entrance tickets to the tourist spots. Besides, when your newfound friends
become bothersome, you cannot get away from them easily.
2. I haven’t been to Bali, Indonesia but I have read about it. I have been to
Boracay that is why I know these two awesome tourist destinations are similar in
many ways. Both are small islands that have five beaches, hillside terraces and
cool green hills. Bali and Boracay boast of international cuisines because people
from all over the world visit them. However, Bali’s beaches are golden while those
of Boracay are white and the sand is fine as powder. A village in Bali is famous for
its gold and silver work. There is none of this in Boracay. There is a cultural center
in Bali called Ubud. On the other hand, there are only shops where you can buy
goods that are very Filipino in Boracay.
3. I never thought I would be homesick for my old school, but during my first week
at my new school, I kept thinking how happy I had been there and how uneasy I
was here. The trouble was, I didn’t know anybody yet. At my new school, I felt at
first that the teachers did not have time for me. Everyone seemed busy. Then I
remembered the time when I first started going to my old school. I had felt the
same way- a little lost and lonely- but after a while, I made friends. The strangeness
wore off. Remembering that made me feel there was hope for my new school after
all.
Source: Joy in Learning English 5
ACTIVITY 2
Look for three examples of paragraph that show comparison and
contrast.
ACTIVITY 3
Read the paragraph below. Then complete the Venn diagram that
follows.
The schools today and in the past are similar in a few ways and different in some
respects. Both have a learning room, a teacher, and books. However, the
classrooms in the past are considered concrete structures where learning should
take place. On the other hand, the classrooms today utilize technology like LCD
projectors, laptops, and other gadgets. Another is that lessons in the past were from
print materials while lessons of today are from e-books and other online platforms.
No matter how alike and different the schools in the past and today are, what matters
most is how effective learning takes place.
Source: Joy in Learning English 5
47
Using a Venn diagram, compare and contrast one of the following topics
below. Then, write a paragraph that shows comparison and contrast about it.
• Sinovac and Moderna Covid-19 vaccines
• Modular distance learning and Online learning
• General Community Quarantine (GCQ) and Enhanced Community
Quarantine (ECQ)
POSTTEST
Tell whether the sentence shows comparison and contrast. Check if it shows
comparison and contrast, cross if not.
1. Face-to-face learning and distance learning are both learning delivery modalities.
The first one entails having to go to school physically while the second one means
studying while being geographically away from the teachers.
2. You must practice independence and discipline to learn in the new normal in
education.
3. Many learners prefer to study using modules than attending online classes because
they have no means to access the internet. Modular learning is more inclusive than
online learning for many public-school learners.
4. Studying in school and studying at home are both difficult but rewarding tasks.
5. I manage my time so I can both study and play in a day.
REFERENCES
Castillo, Kristine Ericka C. (2016) Joy in Learning English 5. Quezon City, Philippines.
UPDATED Comparing COVID-19 Vaccines: Timelines, Types and Prices from
Biospace.com
Google images
www.canva.com/graphs/venn-diagrams
48
FOURTH QUARTER/ WEEK 5
Write paragraphs showing problem- solution relationships.
EXPECTATIONS
• Write paragraphs showing problem- solution relationships.
• Use graphic organizers to show the problem-solution relationships; and
• Observe indention rules, margin, and capitalization.
PRETEST
DIRECTIONS: Read the text and answer the questions that follow.
Jermel was going to watch for the first time the musical play Beauty and the
Beast at the Cultural Center of the Philippines. The problem was that Jermel did not
know much about the presentation. So, to solve his dilemma, he took some action.
First, he went to the library and read about musical plays. Then, he borrowed a book
in which he could read about “The Beauty and the Beast”. Little did he know that his
best friend’s aunt was a stage performer. So, he met her to personally ask about the
play. After accomplishing all of these, he confidently watched the play with his friends
and was very appreciative of the opportunity.
Questions:
1. What problem is presented in the text?
2. What solutions are presented to solve the problem of the character?
3. What are the signal words that provide hints to help you identify the solutions?
BRIEF INTRODUCTION
Some informational text types are organized by problem and solution. This text
begins with the presentation of a problem between individuals, among groups, or an
issue going on in the world. This is followed by one or more possible solutions that are
explained.
WRITING A PROBLEM-AND-SOLUTION PARAGRAPH
To write this type of text, you can do these:
1. Think of a problem and possible solution.
2. Organize your ideas in a graphic organizer:
PROBLEM
SOLUTION SOLUTION
SOLUTION
CONCLUSION
49
3. Write the sentences about the ideas in your organizer into a paragraph. Make sure
you follow the margins and the indentation rules.
EXAMPLE:
It was already five days away from Mother’s Day and Angelie had not decided
on what to offer her dear mother on that day. She did not have enough savings to buy
a gift. So, to solve her problem, she planned out things. First, she tried to save more
from her allowance. Second, she exerted more effort to help her mother in the
household chores every day. She saw to it that her mother’s vase had any kind of
fresh flowers every morning. Then, she started to scribble sweet notes on scrap
colored paper and fasten them on her mother’s cabinet door. Seeing these, her mother
could only smile. When the important day came, instead of surprising her mother with
a fine hairbrush, she got one big surprise from her early in the morning. It was a thank
you note that said,” You are the greatest daughter I’ve ever had! I love you so much…”.
PROBLEM: She did not have enough savings to buy a gift.
SOLUTION/S: She tried to save her allowance; she exerted more effort to help her
mother in the household chores and she saw to it that her mother’s vase had flowers
every morning.
SIGNAL WORDS: so, first, second, then
ACTIVITY
DIRECTIONS: Read the text below and answer the questions that follow.
Water shortage is becoming a serious problem in the city because of the
growing population. That is why the city government must take concrete steps to
address it. One solution is to make more water available through recycling. The
building of more desalination plants may be done but it is very expensive. Another
solution that the city officials are doing now is educating the people, so they do not
waste water. Meanwhile, there is also a move of the government to protect existing
water supplies from being polluted. There are some more ideas to help solve the
problem, but may be, the ultimate solution is that everyone must become actively
involved.
1. What is the problem presented? How did you know?
2. What are the solutions given?
3. What signal words or expressions introduce the solution?
REMEMBER
Being able to identify the problem and solution will help you understand the text
better.
50
DIRECTIONS: Read the text below. Use a graphic organizer to show the problem-
solution relationships.
Water shortage is becoming a serious problem in the city because of the

growing population. That is why the city government must take concrete steps to
address it. One solution is to make more water available for recycling. The building of
more desalination plants may be done but it is very expensive. Another solution that
the city officials are doing now is educating the people, so they do not waste water.
Meanwhile, there is also a move of the government to protect existing water supplies
from bring polluted. There are some more ideas to help solve the problem, but may
be, the ultimate solution is that everyone must become actively involved.
POSTTEST
DIRECTIONS: Write one problem-solution paragraph using the ideas in the

graphic organizer
PROBLEM
Joshua is doing his assignment which is due next day. Suddenly, a power shortage
occurs.
SOLUTION SOLUTION
SOLUTION Joshua ought to use Joshua may discuss the
Joshua must sleep early and wake up candlelight with care. assignment with parents.
early to finish his assignment.
CONCLUSION
Joshua submits his assignment the next day.
REFERENCES:
Joy in Learning English, Textbook for Grade 5, Castillo, K.E., et al., pp. 219-220,
222, 225
Joy in Learning English, Teacher’s Manual for Grade 5, Caro, A.Z.L., et al., pp.128,
133
51
WRITE A FEATURE ARTICLE.
EXPECTATIONS
In this module, you will learn to write a feature article.
PRETEST
Match the terms in Column A with their meaning in Column B.
A B
6. TITLE A. Consists of 3-4 paragraphs
7. BYLINE B. Should be catchy/also known as headline
8. BODY C. Summarizes the article
9. CONCLUSION D.Shows author’s name and affiliation
BRIEF INTRODUCTION
What is a Feature Article?
A Feature Article is a nonfiction piece of writing that focuses on a particular

topic. You can find them in newspaper, magazines, and online blogs.
The Basic Elements of a Feature article are:
• Heading / Title
• By Line
• Body (the main part of the article, 3-4 paragraphs)
• Conclusion (Ending paragraph of the article with the opinion or
recommendation, anticipation, or an appeal)
1. HEADING/TITLE: Must catchy & also needs to relate to the reader’s

search
term. The length of the heading must not exceed 5-6 words. Think
creatively & impress audience or readers with this one line & increase their
anxiety to continue to read your article. Known as the headline.
2. BY LINE: This shows the author’s name and his/her affiliation (If he /she is
an
in- house writer or a contributor). The byline can appear below the
headline or at the end of the article.
52
3. BODY: This is the presentation of details. Usually, the body
of the article consists of at least 3 to 4 paragraphs. This is the part where
your target readers get what they want to read in your article.
4. CONCLUSION: This summarizes your article. The final paragraph of an

article should be like a recommendation, anticipation, views, appeal, etc.
where readers’ must feel happy/satisfied with your article.
How to Write an Article?
❖ Choose/Pick your topic which is required for your target audience.

❖ Do some research and collect the needed information for your selected
topic.
❖ Organize all important topic-related facts & stats in a logical way.
❖ Write all your reader’s needs to influence & help them.
❖ Make your views unique & specific.
❖ Read, Revise, and Repeat.
❖ Cross-check the grammatical mistakes & avoid unnecessary &
repetitive lines.
ACTIVITY
Answer the questions inside the box to prepare for a sample of a Feature article.
What is your topic?

_____________________________________________________________
What is your point of view on this topic?
___________________________________________________________________
BONUS TIP:
How do I organize my writing into columns? Feature articles are set out in columns.
To organize your article into columns you need to:
1. Click on the ‘format’ tab on your tool bar in Microsoft Word.

2. A drop down menu will appear. Choose ‘columns.
3. Then you will be given a choice of how many columns you want. Before
making your choice and clicking ‘ok’, you can go down to the bottom of the
window where there is a field titled ‘Apply to’. This allows you to apply columns
to either the entire document or from this point forward.
4. After you have made your choices. Click ‘ok'
53
Feature Article Template
Headline: Use a dramatic statement or
alliteration.
Byline:
Your name
Introduction: Use one of the following
introduction techniques: -Question -
Contrast -Narrative
Paragraph One: Give the reader a bit of
background information about your topic.
That is, outline the basic situation.
Paragraph Two: Discuss one piece of
evidence that supports your point of view
on your topic. Include a quote where
necessary.
Paragraph three: What can you do? Use
the heading: What can you do? Explain
what the readers can do about the
issue/topic you are discussing. Is there a
hot line they can ring for info? Is there a
protest group they can join? Include a
quote where necessary.
Conclusion: You need to conclude your
article with an interesting point that will
keep your audience thinking about this
topic. You could discuss the impact your
topic could have on readers. Or you could
predict the future situation. Or perhaps you
could conclude with a discussion of what
could happen of people do not act on this
issue.
REMEMBER
A Feature Article is a nonfiction piece of writing that focuses on a particular topic.
Feature stories generally have a strong narrative line.
The Basic Elements of a Feature article are:
Heading / Title
Byline
Body (the main part of the article, 3-4 paragraphs)
Conclusion
54
1. MASTER THE OPENING LINE.
A. Ask the reader a question.

This is an easy way to get the reader’s attention and get them engaged without
a
whole lot of effort on your part.
B. Tell a story.
The brain also lights up when it encounters a story.
C. Use a shocking quote.

Another great way to start your article is to use an attention-grabbing quote.
D. Tell the reader to imagine.

Sparking the imagination is an instant way to draw the reader into the
experience of the article.
2. HAVE SOMETHING UNIQUE TO SAY.
Okay, so you have crafted an excellent first sentence, and you have your
reader’s
interest. Now, you must hold that interest by having something interesting and
uncommon to say.
3. KEEP IT SIMPLE.
We live in a world where most people have an attention span of only a few
seconds.
4. SPEAK DIRECTLY TO THE READER.
Whenever you are writing educational material for other people, you want to
use the word “you” as much (and as naturally) as possible.
5. EXPLAIN WHAT THE ARTICLE IS ABOUT.
The point of an introduction is exactly that: to introduce the content that will be
presented in an article.
6. EXPLAIN THE IMPORTANCE OF THE ARTICLE.
Once you have explained what the article is, now it is time to explain why people
should care.
55
Think of an event or something most memorable to you in this time of pandemic and
the reasons why it is unforgettable. Follow the basic elements of a Feature writing
and its format.
1. Get a partner and exchange work through messenger.

2. Read your partner’s sample feature writing thoroughly. Find areas where
improvement can be made, or corrections can be done in terms of
a. Use of punctuation marks: and
b. Use of transitional /signal words.
3. Discuss your findings with your partner.
4. Make the revisions as you write the final draft of your feature article.
POSTTEST
Write your own sample of an Article. Follow the Basic Elements of an Article.
REFERENCES
Joy in Learning English 5 Teacher’s Manual pp. 202-204
Joy in Learning English 5 Leaners Manual pp. 304,315-316
https://www.toppr.com/guides/business-correspondence-and-reporting/article-
writing/steps-of-article-writing/
https://www.quicksprout.com/a-step-by-step-guide-to-writing-a-compelling-article-
introduction/
https://www.aplustopper.com/article-
writing/#:~:text=Usually%2C%20an%20article%20is%20a,facts%2C%20stats%2C%
20or%20views.
https://www.google.com/search
https://www.matrix.edu.au/how-to-write-a-amazing-feature-article/
https://www.manvilleschools.org/cms/lib/NJ01912793/Centricity/Domain/1735/Featur
e%20Article%20Template%202.pdf
56
ACTIVITY 1
DIRECTIONS: Read and study the selection below, then answer the questions
that follow.
Global Warming
Ellie S., Grand Junction, CO
We can all stop denying it: global warming is a real problem. The early 2000s
was the hottest decade in history, and this phenomenon is not going to stop. Scientists
predict that by the end of this century, Earth’s climate will have risen between three
and ten degrees. Politicians will argue that the process is natural, that the Earth
naturally goes through periods of warming and cooling. Scientists, however, have
proven that even if the Earth is warming because of its natural cycle, the release of
greenhouse gases has sped up the process. There is one thing that no one can argue:
if we do not do something, the consequences will be harmful to our planet, and our
life, as we know it, will end.
What are the consequences of global warming? We are already seeing some,
including stronger typhoons, drier climate, rising sea levels, extinct species, and other
occurrences, if we allow this to continue. Have you seen “The Day After Tomorrow”?
Studies show the events in that movie to be surprisingly possible – though
exaggerated, we could be looking at a similar situation.
Many of us look up to our politicians to fix this problem. They have the means
to implement environmental policies, laws, and agreements. One such agreement is
the Kyoto Treaty that aims to reduce carbon dioxide emissions and other greenhouse
gases. However, we cannot merely rely on our politicians. After all, we are the ones,
not they, who will be dealing with the consequences in 50 years. We need to do
something.
What can we do? Miraculously, the solution is simple; we just need to work
together:
• Turn off the lights when not in use. Using energy does not just run up your
monthly bill but it also hurts the environment.
• Take shorter showers. There are other places to sing that do not require
running water.
• Unplug appliances when not using them. Even when they are not on, they
use energy when plugged.
• Use compact fluorescent bulbs. They produce the same amount of light as
regular ones but use less energy and last 10 times longer.
• Plant a tree. They are pretty; they are good for the environment.
• Recycle. It is simple. It will help us maximize the use things.
• Raise awareness.
We do not need amazing technology to change our course. We just need to
make more effort to stop global warming. Be a leader. Save the world so that you and
your children and your children’s children can live in it.
- Adapted from
http://teenlink.com/Past/2007/January/20863.html
57
QUESTIONS:
1. Why is global warming considered a real problem?
2. What are the reasons we are experiencing global warming?
3. What are the consequences of global warming?
4. As people of the Earth, how are we going to solve the problem of global
warming?
5. What are the attitudes that we need to process to save the Earth from global
warming?
ACTIVITY 2
Cause and Effect Relationship

Cause is known to be the reason for a certain situation.
Effect is the result of a certain action.
DIRECTIONS: Match the cause in column B with its effect in column A.
A B
_____1. rice shortage A. The truth will not prevail.

_____2. global warming B. People cannot sustain their
demands.
_____3. drought C. People cannot buy all their needs.
_____4. poverty D. There would be too much heat.
_____5. lack of jobs E. Plants will not grow easily.
_____6. dishonesty F. The price of rice will increase.
_____7. prices of commodities increase G. Famine will be widespread.
ACTIVITY 3
DIRECTIONS: Give a possible cause or effect for the following situations:
1. Cause: You failed to review for a certain examination.

Effect:
______________________________________________________________
2. Cause:
______________________________________________________________
Effect: You received an academic award this quarter.
3. Cause: You always think of positive things.

Effect:
______________________________________________________________
58
4. Cause: You are a student leader in school.
Effect:
______________________________________________________________
5. Cause:
______________________________________________________________
Effect: The students are well-disciplined and very respectful.
ACTIVITY 4
DIRECTIONS: Compose a paragraph showing cause and effect relationship.

Choose
among the topics below. Use the rubrics as your guide in writing. Use
a separate paper for this activity.
Topics:
1. Increasing number or COVID_19 patients in the Philippines
2. Flooding in Metro Manila
3. Protection of Wildlife and Endangered Animals
Paragraph Construction Rubrics: 5 4 3 2 1

1. Has a clear topic sentence?
2. Has supporting sentences?
3. Has a clear focus and relevance?
4. Has good word choice and tone?
5. Has correct grammar, punctuation, and spelling?
Total
where;
5 – Outstanding
4 – Very Satisfactory
3 – Satisfactory
2 – Needs Improvement.
1 – Not present
REFERENCES:
English Encounters: Reading 5, pages 146-150
http://www.successinteaching.info/SuccessInTeaching/News_36-12.html
59
WRITING PARAGRAPHS SHOWING COMPARISON AND
CONTRAST
ACTIVITY 1
DIRECTIONS: As you read the paragraph, underline the clue words that show
comparison/similarity and contrast/difference. Answer the questions
below.
Dogs
and
Cats
Dogs and Cats are the most popular pets in the world. They differ in many ways,
but they also have several similarities. One difference is that cats are known to be
agile, and they aren’t known to be athletic, per se. On the other hand, dogs are usually
great exercise pals as they enjoy running and hiking and will happily trek along on any
trip. Playtime with dogs and cats is also quite different. Dogs enjoy a game of fetch
while cats will often watch you toss a ball and then walk away, unwilling to join on your
game. Another difference between dogs and cats is the way they sound. A dog barks,
howls, or growls, whereas a cat meows or snarls. Dogs and cats also have similarities.
Both animals will usually make sounds when warning another animal or human to keep
their distance. They both naturally have territorial instincts, which means they have an
innate sense of responsibility to take charge in a situation and look after their young.
Furthermore, they belong to the same class Mammalia. They similarly can form strong,
meaningful bonds with their owners. Lastly, they also need love and care from their
pet parents as they both are great companions.
1. Is the paragraph above shows comparison and contrast between two subjects?
Yes.
2. What are the two subjects being compared?
Dogs and Cats
60
3. How do you know that the paragraph above is comparing and contrasting two
subjects?
The paragraph above is comparing and contrasting two subjects because of the
presence of clue words or transitional words used for comparing and contrasting
such as one difference, on the other hand, while, both, etc.
ACTIVITY 2
DIRECTIONS: Read the paragraph below. Using a Venn diagram write the words that
describe the similarities and differences of the two things.
Fruits Vegetables
Versus
Fruits and vegetables are important part of a healthy diet. Surprisingly, there
are major differences between fruits and vegetables. In contrast to a vegetable, some
fruit is the mature ovary of higher plants whereas vegetable is the edible parts of the
plant such as stalks, roots, leaves, tubers, bulbs or even flower buds. Fruits can be
vegetables but, all vegetables are not fruits. Most fruits contain seeds while vegetables
do not contain seeds. Furthermore, most fruits are sweet in taste unlike vegetables
which are distinct in taste and can be sweet, salty, or bitter. They are also different in
terms of colors. Fruits can be red, orange, yellow, green, purple, blue or black. On the
other hand, vegetables are mostly green in color. In reproduction, fruits facilitate the
sexual reproduction of plants by bearing seeds while vegetables involved in vegetative
reproduction. They also have some things that are the same. For instance, both fruits
and vegetables are rich in fiber. They both are low in fat and calories. Another similarity
is that fruits and vegetables are edible parts of a plant. Plants are cultivated for both
fruits and vegetables. Eating fruits and vegetables help boost our immune system
especially during this time of pandemic.
Step 1: At the left side of the Venn diagram, put the words that describe fruits.
Step 2: At the middle of the Venn diagram, put the words that describe similarities
between fruits and vegetables.
61
Step 3: At the right side of the Venn diagram, put the words that describe vegetables.
Differences Similarities Differences
Fruits
Vegetables
Example:
Example: Example:
• Mature ovary of
• Rich in • Edible parts
higher plants
fiber of the plant
ACTIVITY 3
DIRECTIONS: Read the paragraph below and fill-out the compare and contrast
diagram.
The Twin Sisters Nervy and Nelly
Nervy and Nelly are twin sisters. Even if they look very much alike, their
personality differs in many ways. Nervy is friendly and an outgoing person. On the
other hand, Nelly is timid and a very reserved person. Unlike Nervy, Nelly is more
focus on academic performance. Nervy is more incline to extracurricular activities in
their school such as volleyball and cheerleading. Furthermore, Nervy hates
Mathematics while Nelly loves the subject. Nervy spends time listening to music
whereas Nelly spends time reading books. They also have some things in common.
One similarity is that they both love pizza and milk tea. They enjoy watching comedy
movies too. Another similarity between Nervy and Nelly is that they are both
industrious especially on household chores. Most importantly, they are both respectful
towards their parents and elders. Nervy and Nelly is not just twin sisters, they also
treated each other like best friends. They never fought or had a misunderstanding
because they love one another.
62
Nervy Similarities Nelly
Example:
1. They look very much

alike.
Differences
Example: Example:
Nervy is friendly and an Nelly is timid and a very

outgoing person. reserved person.
63
64
SDO MALABON CITY
5
Self-Learning Modules in Mathematics

Fourth Quarter
65
MATHEMATICS SLEM GRADE 5 4th QUARTER
G5 SLEM # 1 – WEEK 1 – 4th QUARTER

AREA OF A CIRCLE
EXPECTATION
Learning Competency:
• Find the area of a circle.
• Solve routine and non-routine problems invoving area of a circle.
After going through this module, you are expected to find the area of a circle.
BRIEF INTRODUCTION OF THE LESSON
A street sweeper was working on her area when she noticed an open
manhole. For the safety of the pedestrians, she knew that she must find a cover for
the manhole. She found an old manhole cover in their stock room with a top surface
area of 3000 sq.cm. If the diameter of the open manhole is 60 cm, would the old
manhole cover be useful?
To know if the street sweeper would be able to use the cover that she found in their
stock room, we have to compare the area of the manhole to the area of the cover.
➢ Given that the diameter of the manhole is 60 cm. we know that the radius is 30 cm.
➢ 𝐴 = 𝜋𝑟 2 where 𝜋 = 3.14
= 3.14 x r x r
= 3.14 x 30 x 30
= 3.14 x 900
A = 2,286 sq.cm.
*The Area of the open manhole is 2,286 sq. cm and the area of the old manhole
cover is 3,000 sq. cm. Therefore, we can use the old manhole cover.
Every time it rains, Mrs. Flores saves water in a big clay jar called “tapayan”.
She covers them with a circular galvanized iron with a radius of 5 dm. What is the area
of the circular cover?
What is asked in the problem? – The area of the circular cover.
What are the given facts? – radius – 5 dm.
What is the formula for finding the area of a circle? – Answer: 𝐴 = 𝜋𝑟 2
Solution and Answer:
𝐴 = 𝜋𝑟 2
1. Substitute the given to the = 3.14 x 5 x 5
formula: = 3.14 x 25
𝜋 = 3.14 A = 78.50 sq.dm.
r = 5 dm
2. Evaluate the number
3. Use appropriate units. In area,
always insert the “square”
before the given units.
66
ACTIVITY
Write your answer on a separate sheet of paper. Show your complete solution.
Find the area of each circle
1. 2. 3.
6m 5.5 m 12 m
4. d = 8 cm 5. r = 7 cm

Choose the letter of the best answer. Write the chosen letter on a separate sheet of
paper.
1. A dinner plate has a diameter of 10.2 cm. What is the area of the dinner plate?
A. 81.67 cm² C. 93.84 cm²
B. 85.12 cm² D. 100.02 cm²
2. A dog is tied to a wooden stake in a yard. His leash is 3 m long, and he runs around
in circles pulling the leash as far as it can go. How much area does the dog have
to run around ?
A. 26.28 m² C. 29.66 m²
B. 28.26 m² D. 32.28 m²
3. A storm is expected to hit 7 mi in every direction from a small town of Malabon.

What is the area that the storm will affect?
A. 116.68 mi² C. 150.67 mi²
B. 124.83 mi² D. 153.86 mi²
4. Every December, an amusement park is constructed in Malabon Robinsons Town

mall. A carousel is the most favorite ride of the kids there. The diameter of the
carousel is 20.5 m. What is the area of the carousel?
A. 329.90 m² C. 392.90 m²
B. 328.90 m² D. 391.90 m²
5. A lawn sprinkler sprays water 4.5 ft in every direction as it rotates. What is the area
of the sprinkled lawn?
A. 56.885 ft² C. 63.585 ft²
B. 60.855 ft² D. 65.385 ft²
67

VOLUME OF CUBE AND RECTANGULAR PRISM
EXPECTATION
Learning Competency: Visualize the volume of cube and rectangular prism.
After going through this module, you are expected to visualize the volume of cube and
rectangular prism.
Look at the Rubik’s Cube.

What do you think is the volume of it?
A cube has 3 dimensions: length, width and height.

Volume is expressed in cubic units. It is the unit used
for measuring volume. The number of cubic units
needed to make or fill a solid figure is called the volume.
We write cubic units: (cu3).
The number of small cubes that make up the Rubik’s cube is its volume.
This is 1 cubic cm box.

1 cm
The figure above contains 27 cubes.
Therefore, its volume is 27 cubic units or 27 cm3.
Look at the container
What kind of solid figure is the container?
The container is a rectangular prism. The container contains 4 cubes on its length
and 2 cubes in its width.
This time let’s full the container with a cube.
How many cubes did we put inside the rectangular container?

➢ 16 cubes were put in the rectangular container in addition to the 8 cubes as base.
➢ Even without counting all the smaller cubes inside the container we can still find the
number of cubes inside it. We’re just going to count the cubes in one layer.
➢ As you can see we have 4 cubes in its length and 2 cubes in its width, we’re just going
to get the product of it which is 8 then count the layers of it which is 3. Therefore, just
68
multiply 3 and 8 so the product is 24 which means we have 24 smaller cubes inside
the rectangular container.
➢ When we get the total number of cubes that the container has, we are now looking for
the Volume.
Volume (V) is the number of cubic units needed to fill the shape. It is the amount of
space that occupied by space figure.
➢ Volume is three-dimensional (3D), composed of the area of the length (L x W)
times the height.
ACTIVITY
Read, analyze and solve.
1. The figure below shows a large cube made from 1 cubic cm. Using it, answer the
questions below.
a. How many layers are there vertically?

b. How many layers are there horizontally?
c. How many red blocks are there?
d. How many small cubes are there on the top layer?
e. How many 1cu. cm are there in all?

Use your centimeter ruler to find the volume of the following items.
1. your Science book 2. your Filipino book

________________ ________________
For items 3-5. Find the volume of each figure by counting the cubes.
3. 4.
5.
69

VOLUME AND THE UNIT OF MEASURE
EXPECTATION
Learning Competency: Name and use appropriate units of measure for volume.
After going through this module, you are expected to name and use appropriate
units of measure for volume
When Jasmin joined in their company’s summer outing, she was assigned to
bring beverages. Her boss said that 3 kiloliters of beverages, which are combinations
of soft drinks, water, and juices, should be brought. In the grocery store, she
observed that all beverages are sold in liters. How many liters of beverages should
she buy to equate to the amount that her boss required?
Solution:
What is asked? – How many liters of beverages should she buy to equate to the
amount that her boss required?
N = 3000 L *Therefore, Jasmin should buy 3000 liters of beverages
What are the given facts?-She was asked to bring 3 kiloliters of beverages?
Plan: Convert kiloliters to liters.
1 kiloliters = 1000 liters
3 kiloliters = 3000 liters
ACTIVITY
Write the best unit of measure to find the volume of the following: (mm3, cm3, dm3, m3)
1. water in a rectangular pool _____________________
2. a cubed ice before it melts _____________________
3. a dice _____________________
4. a blackboard eraser _____________________
5. oil in a rectangular box _____________________

What unit of measure will you use to find the volume of the following?
1. water in an aquarium –
2. a bag of cement –
3. a box of milk –
4. gasoline in a container –
5. shoe box –
70

CONVERSION
EXPECTATION
Learning Competency: Convert cubic cm to cubic m and vice versa; cu.cm to L and
vice versa.
.
After going through this module, you are expected to Convert cubic cm to cubic
m and vice versa; cu.cm to L and vice versa.

A truck delivers sand with the volume of 54 000 cm3. What is the volume of the
sand in cubic meter (m3)?
➢ In the given problem, you are asked to convert the volume of the sand which is
54 000 cm3 into m3.
➢ How are we going to do that? Let’s find out.
➢ Study these conversion units.
1. Convert 1 000 000 cm3 to m3
1 000 000 cu cm(cm3) to cu m(m3) = 1 000 000 ÷1 000 000 = 1 cu. m(m3)
2. Convert 1 m3 to cm3
1 cu m (m3) to cu cm(cm3) = 1 x 1 000 000= 1 000 000 cu. cm (cm3)
3. Convert 1 L to cm3
1L to 1 cu cm (cm3) = 1 x 1 000 cu cm= 1 000 cu cm
➢ Remember: converting 1 unit to another
1. Smaller unit to bigger unit we divide.
Example: centimeter to meter
Millimeter to kilometer
2. Bigger unit to smaller unit we multiply.
Example: meter to centimeter
Liter to centimeter
➢ Therefore, to convert 54 000 cm3 to m3 we simply divide it by 1,000,000
Since: 1m = 100cm
Therefore= 1 m x 1 m x 1 m= 100 cm x 100 cm x 100 cm
Thus, 1 m3= 1,000,000 cm3
54 000 ÷ 1,000,000 = 0.054 m3
54 000 cm3 = 0.054 m3
Another way:
54 000 cm3 = 1m3 = 54 000 x 1m3 = 0.054 m3
1 000 000 cm3 1 000 000
➢ To change 0.054 cubic meter to cubic centimeter we multiply by 1,000,000

Since: 1m = 100cm
Therefore: 1m x 1m x 1m = 100 cm x 100cm x 100cm
Thus, 1m3 = 1,000,000 cm3
Since you are converting larger unit to smaller unit (m3 to cm3), so the process
that we’re going to use is multiplication.
Look at this example:

54,000 dm3 = ____ cm3
Since, 1 cu dm = 1 000 cu cm
Therefore, 54,000 x 1 000 = 54,000,000 cm3
71
How about when we Convert Cubic Centimeters to Liters?
1. Convert 15 625 cm3 to L

Solution
First, convert cm3 to ml
1 cm3 = 1 ml
Volume in ml = Volume in cm3
Volume in ml = 15 625 ml
Then, convert ml to L
1 L = 1000 ml
➢ Set up the conversion to cancel out the desired unit. In this case, we want Liter
(L) to be the remaining unit.
L = (volume in ml) x (1 L ÷ 1000 ml)
L = (15 625 ÷ 1000) L
L = 15.625
2. Convert 442.5 cubic centimeters into liters.
➢ From the previous example, you should realize that a cubic centimeter is the
same volume as a milliliter
442.5 cm3 = 442.5 ml
From there, you just need to convert cm3 to liters.

1000 cm3 = 1000 ml = 1 L
Finally, convert the units. The 'trick' is to check the set-up of the conversion to make
sure the ml units is cancelled out, leaving you with liters for the answer:
volume in L = (volume in ml) x (1 L ÷ 1000 ml)
volume in L = 442.5 ml x (1 L ÷ 1000 ml)
volume in L = 0.4425 L
Note: Whenever a volume (or any reported value) is less than 1, always add the
leading zero before the decimal point to make the answer easier to read.
ACTIVITY

Convert the following to indicated units.
1. 1.46 cm3= _____liter
A. 0.146 B. 0.0146 C. 0.00146 D. 0.000146
2. 461.8 cm³ = ____ m³
A. 0.00004618 B. 0.0004618 C. 46.18 D. 4,618,000
3
3. 293.1 cm = _____liter
A. 0.2931 B. 2.931 C. 29.31 D. 293.1
4. 0.36 liter = ____ cm³
A. 0.0036 B. 0.036 C. 3.6 D. 360
5. 0.590 m³ = _____ cm³
A. 590 B. 5,900 C. 59,000 D. 590,000
72

VOLUME OF CUBE AND RECTANGULAR PRISM
EXPECTATION
Learning Competency: Find the volume of a given cube and rectangular prism
using cu.cm ( 𝑐𝑚3 ) and cu.m ( 𝑚3 ).
.
After going through this module, you are expected to find the volume of a given cube
and rectangular prism using cu.cm ( 𝑐𝑚3 ) and cu.m ( 𝑚3 ).

Read and study the problem below.
A storage box is 60 cm by 40 cm by 30 cm. What is the volume of the box?
The volume of a rectangular prism is equal to the product of its length, width and
height.
𝑉= 𝑙𝑥𝑤𝑥ℎ
𝑉 = 60𝑐𝑚 𝑥 40 𝑐𝑚 𝑥 30 𝑐𝑚
𝑉 = 𝟕𝟐𝟎𝟎𝟎 𝒄𝒎𝟑
ACTIVITY
Find the volume of these solid figures.
3m
1. 4.
3m
6m
2. S = 10cm 5.
3. 8cm
4 cm
10cm
73

Find the volume. Choose the letter of the best answer. Write the chosen letter on a
separate sheet of paper
1. The closet 1.4m wide, 1.5m deep and 2m tall. In the closet, there is a suitcase that
is 1.2m feet wide, 1m long and 1.5m tall. How much room is left in the closet?
A. 2.4m³ C. 4.2m³
B. 3.5m³ D. 5.4m³
2. A block that is 5cm wide, 8cm long, and 5cm tall. What is the volume of a tower
that is built by 3 blocks?
A. 300cm³ C. 500cm³
B. 400cm³ D. 600cm³
3. A drawer is a 1.5m wide, 1.2m deep and 1m tall. What is the volume of the drawer?
A. 1.26m³ C. 2.18m³
B. 1.8m³ D. 2.9m³
4. A desk is a 46cm, wide and 152cm long. It is 91cm above the floor. What is the
volume of space under the desk?
A. 348,272cm³ C. 636,272cm³
B. 427,722cm³ D. 727,636cm³
5. A cube is a rectangular prism with the same measurement of length, width and
height. If a cube is 1.12m tall, what is its volume?
A. 0.014m³ C. 1.4m³
B. 0.14m³ D. 140m³
74

SOLVING PROBLEMS INVOLVING VOLUME OF CUBE AND
RECTANGULAR PRISM
EXPECTATION
Learning Competency: Solve routine and non-routine problems involving volume of

a cube and rectangular prism in real-life situations using appropriate strategies and
tools.
.
After going through this module, you are expected to solve routine and non-routine
problems involving volume of a cube and rectangular prism in real-life situations using
appropriate strategies and tools.
A swimming pool has a length of 12 meters, a width of 6 meters, and a height

of 10 meters. How much water is needed to fill the swimming pool? How will you solve
the problem? You can solve the problem following these steps.
Steps Answer
• Understand
- The amount of water needed to fill the
1. Know what is asked in the aquarium.
problem. - 𝑙 = 12 m, 𝑤 = 6 m, ℎ = 10 m.
2. Know the given facts.

• Plan
3. Determine the operation or - Multiplication: 𝑉 =𝑙×𝑤×ℎ

formula to use.
• Solve - 𝑙 = 12 m, 𝑤 = 6 m, ℎ = 10 m
So, 𝑉 = 𝑙 × 𝑤 × ℎ; substitute 12 for 𝑙, 6
4. Show the solution using the for w, 10 for h
formula. V = 12m × 6m × 10m
V =720m3
• Check and Look Back
- Check your answer. - You need 720m3 of water to fill the

- State your answer. swimming pool.
ACTIVITY
Solve these problems.

1. How much space in a room will a cabinet occupy if it is 1.9 m long, 0.61 m wide,
and 2.74 m high?
2. A box is 3.5 dm long and 6 dm high. Its volume is 210dm3 . How wide is it?
3. A rectangular box is 25 cm. long, 12 cm wide and 20 cm tall. What is the volume
of the box?
75
4. A cube has a side measuring 20 cm. What is its volume?

5. The volume of a cube is 729𝑚3 . What is the measure of its side?

1. Jairo went to Fisher Mall – Malabon branch to buy a box for his present to his dad
JR. The box he bought has a dimension of 40 cm by 23 cm by 15 cm. What is the
volume of the box?
A. 12,460 cm³ C. 13,460 cm³

B. 12,880 cm³ D. 13,800 cm³
2. A flowershop in Bayan Malabon sells a rectangular flower vase with 12 inches

height, 5 inches length and 4.5 inches width. What is the volume of the flower
vase?
A. 270 in³ C. 36.3 in³

B. 27.94 in³ D. 42.1 in³
3. Ivy ordered a big cabinet with a measurement of 10ft tall, 4ft long and 5ft wide.
How many cubic feet does the cabinet has?
A. 100 ft³ C. 175 ft³
B. 150 ft³ D. 200 ft³
4. Roy bought a new Math, Science and English book at Pandayan Bookshop –
Malabon branch to be used for his study. Each book measures 12 inches by 10
inches by 2 inches thick. Find the total volume of the books that Roby bought.
A. 478 in³ C. 720 in³

B. 530 in³ D. 1,290 in³
5. Mau ordered a box of chocolates in a newly open chocolate store in Concepcion,

Malabon and plan to sell it online. He ordered a 40 inches cube box. If a single
chocolate measures 8 in³, how many pieces of chocolates will fit inside the box?
a. 6,500 pcs. C. 9,300 pcs.

A. 8,000 pcs. D. 12,450 pcs.
76

READING AND MEASURING TEMPERATURE USING
THERMOMETER
EXPECTATION
Learning Competency: Read and measure temperature using thermometer (alcohol

and/or digital) in degree Celsius.
.
After going through this module, you are expected to read and measure
temperature using thermometer (alcohol and/or digital) in degree Celsius.
Thea accompanied Via to the clinic because Via was not feeling well. The school
nurse used a thermometer to measure Via’s temperature. They found out that her
temperature was 39 ⁰C. It was higher than the normal body temperature which is 37⁰C.
So, the school nurse let Via rest in the clinic while waiting for her parent to fetch her.
Temperature refers to the hotness or coldness of a body or an object. To measure
temperature, we use a device called thermometer. The commonly used unit to
measure temperature is degree Celsius (⁰C).
There are different kinds of thermometers. Clinical thermometers are used to measure
body temperature. Examples of clinical thermometers are digital thermometer and
digital thermal thermometer.
➢ The thermometer, that is used to measure the temperature of water or air, has two
important elements: the temperature sensor and the scale.
➢ The temperature sensor is the bulb, while the scale shows the temperature.
➢ The liquid inside the scale that goes up and down as the temperature changes is alcohol
and is red in color.
➢ When water boils, the temperature rises to 100 ⁰C.
➢ The boiling point of water is 100 ⁰C. When water freezes, the temperature drops to 0⁰C.
The freezing point of water is 0⁰C.
What is the temperature being shown below?
The temperature is 1 The temperature is

line below 50. 1 line below 40.
50 – 1 = 49 40 – 1 = 39
Answer = 49 ⁰C Answer = 39 ⁰C
77
ACTIVITY Direction: Give the thermometer reading of the following

thermometers.
1. ________________ 2. ________________ 3. ________________
4. ________________ 5. ________________
1. It refers to the hotness or coldness of a body or an object.

A. temperature B. thermometer C. degree Celsius D. ˚C
2. What is the freezing point of water?
A. 0 ˚C B. 25 ˚C C. 37 ˚C D. 100 ˚C
3. What is 30 ˚C above the freezing of water?
A. 0 ˚C B. 20 ˚C C. 30 ˚C D. 100 ˚C
4. What is 4 degrees below 40 ˚C ?
A. 4 ˚C B. 34 ˚C C. 36 ˚C D. 44 ˚C
5. What temperature is 3 degrees below the boiling point of water?
A. 93 ˚C B. 97 ˚C C. 100 ˚C D. 103 ˚C
78

SOLVING PROBLEMS INVOLVING TEMPERATURE
EXPECTATION
Learning Competency: Solve routine and non-routine problems involving

temperature in real-life situations.
.
After going through this module, you are expected to solve routine and non-routine
problems involving temperature in real-life situations.

Read and study the problem:
At 6:00 AM, Miel went to the kitchen to bake banana cakes for her customers.
She noted that the temperature was 25.5˚C. At lunch time, the temperature rose by
11.2˚C. What was the temperature at lunch time?
➢ What kind of problem is this? This is a routine problem.

➢ What do you remember about routine problem? Routine problem has an
immediate answer.
➢ Let us try to answer the following questions about the problem.
Understand.
➢ What is asked? ➢ Temperature at lunch time
➢ What are the given facts? ➢ 25.5˚C – temperature at 6:00 AM

➢ 11.2˚C – rise of temperature at lunch time
Plan.
➢ What operation will you ➢ Addition ( rose means the
use to solve the problem? temperature increased)
➢ What is the mathematical ➢ 25.5˚C + 11.2˚C = N
sentence?
Solve.
➢ Perform the strategy 25.5˚C
+ 11.2˚C
36.7˚C
Check.
➢ Verify if the answer is ➢ Subtract: 36.7˚C – 25.5˚C = 11.2˚C
correct. (This means that 36.7˚C is 11.2˚C higher than
25.5˚C.)
Answer: Therefore, the temperature at lunch time was 36.7˚C.
79
Problem 2:
John felt that he had fever. His temperature was higher than normal. But they
have no medicine at home so he just took a quick shower to lower down his fever. He
was relieved to find out that his temperature dropped by 1.1˚C so he did not bother to
buy medicine. That night, his fever came back and his temperature rose by 2.1˚C. His
temperature was 38.8˚C. What was his body temperature at the beginning?
➢ What kind of problem is this? This is a non-routine problem.
➢ What is a non-routine problem? A non-routine problem can be solved in multiple
ways and with a variety of strategies.
➢ To solve this problem, Working Backwards will be used.
Number Sentence:
N – 1.1˚C + 2.1˚C= 38.8˚C
Solution Using Working Backwards
38.8˚C - 2.1˚C + 1.1˚C = 37.8˚C (In working backwards the
operations will be changed)
To Check:
(Using the number sentence, we write N as 37.8˚C, we get 38.8˚C.
37.8˚C – 1.1˚C + 2.1˚C = 38.8˚C
Answer: John’s body temperature at the beginning was 37.8˚C.
ACTIVITY
Direction: Read, analyze, and solve the given questions below.
The temperature on four different days in Baguio were 21˚C, 20.2˚C, 22˚C
and 24˚C. What was the average temperature?
1. What is asked in the problem? ___________________________________
2. What are the given facts? ________________________________________
3. What is the hidden question? ____________________________________
4. What is the mathematical sentence? ______________________________
5. What is the correct answer? ______________________________________

Read the problem carefully. Answer the questions that follow. Select the letter of
the correct answer.
The temperature in Manila was 30.3˚C in the morning while 37˚C in the
afternoon. What was the increase in temperature?
1. What is asked?
A. the increase in temperature B. the decrease in temperature
B. temperature in the morning D. temperature in the afternoon
2. What are the given facts?
A. 30.3˚C C. 37˚C
B. 30.3˚C and 37˚C D. temperature in Manila
3. What is the correct mathematical sentence?
A. 30.3˚C + 37˚C = N C. 37˚C – 30.3˚C = N
B. 37˚C + 30.3˚C = N D. 30.3˚C - 37˚C = N
4. What is the correct answer to the problem?
A. 6˚C B. 6.4˚C C. 6.5˚C D. 6.7˚C
80

LINE GRAPH
EXPECTATION
Learning Competency: Organize Data in Tabular Form and Present them in a Line
Graph.
.
After going through this module, you are expected to organize data in tabular form
and present them in a Line Graph.

Aling Fe’s grocery store daily earnings are as follows: Monday ₱15,000,
Tuesday ₱22,500, Wednesday ₱10,000, Thursday ₱20,000 and Friday ₱32,500.
Organize the data in tabular form and present them in a line graph.
Aling Fe’s Grocery Store

Days Daily Earnings
Monday ₱15,000
Tuesday ₱22,500
Wednesday ₱10,000
Thursday ₱20,000
Friday ₱32,500
A line graph is a type of chart used to show information that changes over time.
We plot line graphs using several points connected by a straight line. The line graph also
comprises of other parts such as the title that uses keywords to tell about the graph, two
axes known as x-axis (horizontal axis) and y-axis (vertical axis), scale shows the unit
used which aligns in y-axis and labels that shows what kind of data is presented on the
axes.
81
Remember:
In Plotting a Line Graph:

1. Draw the x-axis and y-axis on the paper.
2. Make sure to write the title above the table.
3. Label both the axes as per their respective factors.
4. Using the given data, point out the exact values in the graph.
5. Join the points using a line to make a trend.
ACTIVITY
Organize the following data in tabular form and presents them in a line graph.
1. Number of Birds sold in each month: January = 5, February = 9, March = 4, April

= 2 and May = 7.
2. Number of Coins collected in each year: 2012 = 20, 2013 = 6, 2014 = 25, 2015 =
10 and 2016 = 35.
3. Number of Corns sold per day: Monday =30, Tuesday = 80, Wednesday = 20,
Thursday = 70 and Friday = 50.
4. Number of Eggs lain in Josie’s Farm per day: Monday = 48, Tuesday = 72,
Wednesday = 20, Thursday = 50 and Friday = 33.
5. Temperature in Malabon per day = Monday = 340 C, Tuesday = 340 C,
Wednesday = 310 C, Thursday = 320 C and Friday = 330 C.
Write the letter of the best answer.
1. The following are the parts of a Line Graph except _______.

A. Title B. Degrees Celsius C. Axes D. Points
2. The following are the parts of a Tabular Form except _______.
A. Temperature B. Rows C. Title D. Columns
3. Complete the statement: The line graph is a type of chart that shows
information of ________ _________ _________.
A. temperature per day B. sales per week
C. changes over time D. due dates
4. In a line graph the title is located ________ the table.
A. right side of B. left side of C. inside D. above
5. After pointing out the exact values of the data in the graph, we join the points
using a ______ to make a trend
A. line B. horizontal axis C. label D. ray
82

INTERPRETATION OF DATA IN A LINE GRAPH
EXPECTATION
Learning Competency: Interpret data presented in different kinds of line graphs

(single to double-line graph).
.
After going through this module, you are expected to interpret data presented in
different kinds of line graphs (single to double-line graph).
Example 1
Tommy collects toy cars after every convention. Here is his record each year. Study the
graph and answer the following questions.
A line graph is commonly used

to display change over time as
a series of data points
connected by straight line
segments on two axes. The
line graph therefore helps to
determine the relationship
between two sets of values,
with one data set always being
dependent on the other set.
Questions:
1. How many toy cars were collected in 2014? __40__
2. How many toy cars were collected in 2010? __25__
3. Were more toy cars collected in 2012 or 2013? _2013_
4. Which year had the greatest number of toy cars collected? _2014_
5. Did the number of toy cars collected increase or decrease
between 2011 and 2012? _decrease_
How to interpret line graphs?
By observing the upward or downward incline of the lines connecting the points,
you can describe the trends in the data and predict future events for planning or
preparation.
Remember:
The most important part of your graph is the information, or data, it contains.
Line graphs can present more than one group of data at a time (double-line graph) in
these graph two sets of data are presented (see another example).
83
Example 2
Double line graph is a line graph representing two series of data in single graph.
Two Animal Centers presents their monthly sales of dogs using a line graph to compare
their data. Observe the graph then answer the questions that follow.
1. How many dogs were sold in May by the Pet Nursey? _5_
2. How many dogs were sold in January by Animal Town? _1_
3. Which store sold more dogs in February? _Animal Town_
4. Did the number of dogs sold increase or decrease between February and March
for Pet Nursery? _Increase_
5. Were an equal number of dogs sold at both centers in any one month? _Yes
(May)_
ACTIVITY
Single Line Graph interpretation.
84
Questions:
1. What was the air temperature at 6AM? ___________
2. What was the temperature at 10PM? ___________
3. Was the temperature higher at 10AM or 2PM? __________
4. The lowest temperature recorded was at what time? __________
5. Did the temperature increase or decrease between 2PM and 6PM? __________

Double-Line Graph interpretation.
1. What was the air temperature in April 1, 2014?

A. 80 C C. 6 0 C
0
B. 12 C D. 4 0 C
2. What was the air temperature in April 8, 2015?

A. 160 C C. 8 0 C
0
B. 14 C D. 6 0 C
3. Did the temperature increase or decrease between April 15 and April 22, 2014?
A. decrease C. both
B. increase D. none of the above
4. In 2015, on what day of April is the air temperature highest?

A. 29th B. 1st C. 15th D. 8th
5. What day in April 2014 is the air temperature coolest?

A. 22nd B. 1st C. 8th D. 15th
85

SOLVING PROBLEMS INVOLVING LINE GRAPH
EXPECTATION
Learning Competency: Solve routine and non-routine problems using data presented in a
line graph.
in a line graph.
After going through this module, you are expected to solve routine and non-routine problems
using data presented in a line graph.
Observe the line graph then solve the following problem.
Problem: What is the difference between the highest and the lowest temperature in Malabon?
To solve a problem, we are using a four-step strategy:

1. Understand 2. Plan 3. Solve 4. Check
Problem: What is the total number of dogs sold per animal center from January to May?
86
ACTIVITY
Single-line graph analysis.
Problem: What is the difference of air temperature between 2PM and 6PM?

Double-line graph analysis.
Problem: What is the difference between the highest temperature in the month of April
in the Year 2014 and 2015?

1. What does the problem ask for?
A. The highest temperature in the month of April.
B. The difference between the highest temperature in the month of May in
the Year 2014 and 2015.
C. The difference between the highest temperature in the month of April
in the Year 2014 and 2015.
D. The highest temperature in the month of May.
2. What are the given data?
A. 160C and 140C B. 120C and 140C
0 0
C. 16 C and 12 C D. 160C and 40C
3. What operation is to be used?
A. Addition B. Division
C. Multiplication D. Subtraction
4. What is the mathematical sentence?
A. 16 + 14 = N B. 16 – 14 = N
C. 16 – 12 = N D. 16 + 12 = N
5. What is the correct solution?
A. 16 + 14 = 30 B. 16 – 14 = 2
C. 16 – 12 = 4 D. 16 + 12 = 28
87

SOLVING PROBLEMS INVOLVING LINE GRAPH
EXPECTATION
Learning Competency: Draw Inferences based on data presented in a line graph.
After going through this module, you are expected to draw Inferences based on
data presented in a line graph.
Study the graph below then answer the questions that follows.
Illustration A
The term "inference" refers
to the process of using
observation and
background knowledge to
determine an outcome or a
conclusion that is logical.
Questions:
1. What is the hieght of the mongo plant on the first week? _2.5 centimeters_
2. What do you observed about the height of the mongo plant from first to fifth
week? _The height increases by 3 centimeters per week_
3. What could be its height on week 6? Why did you say so?
_Its height will be 17.5 centimeters, because the previous trend of the
increase of its height was by 3cm so adding 3cm from 14.5cm will results to
17.5 centimeters.
Remember:
To draw inference, it is important to:
• Observe the parts of the graph
• Understand the relationship being illustrated on the graph
• Make prediction based on the describe situation presented by the data on the graph
Another Example
Questions:
1. What was the heat index in
Metro-Manila on April 15 in 2015?
2016?
On April 15, 2015 the heat index is
370C while on April 15, 2016 the
heat index is 350C.
88
2. Did the temperature increase on April 8 in 2015 and 2016? _No_

3. What date in April was the highest heat index for the year 2015? What about in
2016? The highest heat index in the year 2015 was recorded on April 29 while in
the year 2016 it was on April 22.
4. How do you compare the average heat index in 2015 as compared to 2016?
The average heat index in 2015 is 37 0C while in the year 2016 it is 35.40C. The
average heat index between 2015 and 2016 decreases by 1.60C.
5. Do you think the heat index in 2017 or 2018 will increase or decrease? Why do
you say so? The heat index in 2017 or 2018 will decrease due to the pattern
given by the year 2015 and 2016.
ACTIVITY
Study and analyze the line graph then answer the questions below:
Questions:
1. How many baskets did each one makes
during the second practice day?
2. Who made more baskets on the fourth
session?
3. What is their average number of
successful attempts during the five-days
practice?
4. How many baskets did each one makes
all throughout the practices?
5. Who is more successful in making a
basket?
Write the letter of the best answer. Line graph inference.

1. What is the distance covered by each at 60
seconds?
A. 100m and 40m B. 120m and 40m
C. 80m and 110m D. 80m and 90m
2. What is the difference in the distance they covered
at 100 seconds?
A. 120m B. 100 meters
C. 90m D. 160C and 40C
3. What is Arnel’s distance covered at 120 seconds?
Angel’s distance covered?
A. 260m and 60m B. 210m and 90m
C. 260m and 110m D. 210m and 110m
4. How do you compare the speed of the two?
A. Angel was faster than Arnel.
B. They have the same speed.
C. Arnel traveled very far than Angel.
D. Arnel was faster than Angel.
5. What makes it possible that the other one reach
school faster the other?
A. By using a vehicle B. By eating healthy foods.
C. By walking up early D. By joining a .club.
89

EXPERIMENTAL PROBABILITY
EXPECTATION
Learning Competency: Describe Experimental Probability.
After going through this module, you are expected to describe experimental
probability.
James and Hermi are rolling a 1-6 number cube. When the cube shows 1, 2 or
3, James wins. When it shows 4, 5, or 6 Hermi wins.
A probability tells us how likely something is to happen.

If something cannot possibly happen, the probability is 0. If
something is certain to happen, the probability is 1.
The experimental probability of an event is found by

comparing the number of times the event occurs to the
total number of trials. When there is only one outcome
for an event, it is called a simple event.
Questions:
1) What is the probability that Hermi will win?
2) What is the probability that James will win?

3) Suppose they play a game for 120 times.
a) About how many times would you expect Hermi to win? 60 times_
b) About how many times would you expect James to win? _60 times_
c) Would you be surprised if James did not win exactly 60 times?
No, because every single trial is not certain to go with James or Hermi it will
depends upon the chances like an experiment.
Remember:
Experimental probability, is based on actual experiments and adequate

recordings of the happening of events. To determine the occurrence of any event, a
series of actual experiments are conducted.
90
Another Example
Jaime and Myka flip a coin. Jaime will win if it lands heads up. Myka will win if it
lands tails up.
Questions:
1
1) What is the probability that Jaime will win? 2
2) If they play 120 times, about how many games would you expect
Jaime to win? _60 times_
3) Compare your answers from Illustration A #3 and this example #1.
3 1
( Compare 6 of 120 and 2of 120) Are they the same or different?
3 1
They are the same because 6 of 120 is equal to 60 and 2 of 120 is also equal to
60.
3 1 3 1
4) Explain which probability is greater, 6 or 2 ? 6 is equal to 0.5 in decimals and 2 is
3 1
also equal to 0.5. Therefore, 6 is not greater than or the other.
2
ACTIVITY
Situation:
Jim and Namy are rolling a regular 1-6 number cube. Jim wins if 6 is rolled. Namy wins
if 1,2,3,4 or 5 is rolled.
1) Who do you think will win more often?

2) What fraction of the time do you think Jimmy will win?
3) What is Naomi’s probability of winning?
4) If they roll the cube 6 times, how many times would you expect Jimmy to win?
5) Should you be surprised if Jimmy did not win exactly 1 time out of 6 tries?

𝟏
Write 0 for impossible to happen, for equally likely to happen and 1 for certain to
𝟐
happen.
1) From a class of 25 boys and 25 girls, what is the probability that a girl is chosen
as a leader?
1
A. 0 B. 1 C. 2 D. 2
2) Without checking or looking, what is the probability that a red pen is drawn from a
box of red pen?
1
A. 1 B. 2 C. 2 D. 0
3) What is the probability that an apple is drawn from a box of mangoes and
oranges?
1
A. B. 2 C. 1 D. 0
2
4) Tossing a coin, what is the probability that the head shows up?
1
A. 0 B. 1 C. D. 2
2
5) What is the probability that an even number of dots show up if a die is rolled?
1
A. 1 B. 0 C. 2 D. 2
91

EXPERIMENTAL PROBABILITY - LISTING
EXPECTATION
Learning Competency: Perform an Experimental Probability and Records Result by

Listing.
After going through this module, you are expected to perform an experimental
probability and records result by listing.
The class will have a competition. Each group will have a question to answer, each
questions will vary upon the wheel’s selection on categories.
Illustration A The probability can be approximated by the

fraction
What is the probability of the wheel stopping at:
3
7 0
SCIENCE HISTORY
1
3
MATH GEOGRAPHY 7
7
Remember:
By doing probability experiment, we can determine the number of times an event
occur. We use a table and record the outcome of probability experiment .
Another Example
Refer to the Illustration A:

1. Based on the result of probability,
between the given 2 subjects,
in which subject is the wheel more likely to stop?
92
a. Science or Math They have the same probability so it will be either

b. History or Geography Geography, because History is not on the wheel
c. Math or History Math, because History is not on the wheel
d. Geography or Science Science, because it has greater probability
e. Geography or Math Math, because it has greater probability
2. What is the probability of landing on a Music subject? Explain your answer.

The probability of the wheel to stop on a Music subject is 0, because the said
subject was not included in the wheel.
ACTIVITY
Read carefully:
In a box, card letters of the word PHILIPPINES were inserted and jumbled. What is the
probability that the card to be taken-out is ___ .
1) = ______ 2) = ______
3) = ______ 4) = ______
5) = ______

Choose the letter of the best answer.
A container holds 10 boards that numbered 1 to 10. What is the probability of

drawing a board with:
1) Number 5?
5 1 1 3
A. 10 B. 10 C. 2 D. 10
2) Number 9?
1 3 9 2
A. 10 B. 10 C. 10 D. 10
3) Number less than 7?
7 4 6 5
A. 10 B. 10 C. 10 D. 10
4) Number more than 3?
7 3 6 10
A. B. C. D.
10 10 10 10
5) An even number?
1 5
A. 2 B. 10 C. 50% D. All of the above
93

ANALYZING DATA USING EXPERIMENTS
EXPECTATION
Learning Competency: Analyze Data Obtained from Chance using Experiments
Involving Letter Cards (A to Z) and Number Cards (0 to 20).
After going through this module, you are expected to analyze data obtained from
chance using experiments involving letter cards (A to Z) and number cards (0 to 20).

Study the following cards:
The cards above were shuffled inside a box.

One card is drawn. What is the probability of
drawing a card having the following letter/s? 1
4 2
0 9
M, A, T, H = Y V, E 9 I
9
3 1
L, O, V = 𝑜𝑟
9 3
An experiment is a situation involving chance or probability that leads to results
called outcomes.
An outcome is the result of a single trial of an experiment.
An event is one or more outcomes of an experiment.
Probability is the measure of how likely an event is.
Remember:
A favorable outcome is the outcome that you are looking for in an experiment.
Another Example
Study the situation below and answer the following questions.

Alex, Barry and Chad put 5 As, 4 Bs and 3 Cs in the box. They will take turns in
getting a letter from the box. They are trying to test the probability of getting their
favorite letter.
Alex – A Barry – B Chad – C
Questions:
1. What is the probability of each boys in getting their favorite letter?
5 4 1 3 1
a. Alex b. Barry 𝑜𝑟 c. Chad 𝑜𝑟
12 12 3 12 4
2. If you are next to Alex to pick up a letter and your favorite letter is B, What is the
probability of getting your favorite letter?
94
After Alex picks up a letter the number in the box will decrease, so the probability
4
of getting my favorite letter B is 11 .
3. Who in the 3 boys is most unlikely to get his favourite letter?

It will be Chad because his favorite letter is C that have the lowest probability of
3 1
or 4 .
12
ACTIVITY
Maribel put candies in a bag. 8 of the candies are red, 4 are yellow, 2 blue,
and 7 brown. She gave the bag of candies to Harley and Harry. Harley’s favorite
color is red and Harry’s is blue.
1. What is the probability of getting a:
a. Blue candy?
b. Red candy?
c. Yellow or Brown candy?
Assuming only the more likely outcome would happen, answer the following:
2. If Harley and Harry will take turns to get 1 candy each time, with Harley first and
followed Harry, what is the probability of?
d. Harley getting her favorite color?
e. Harry getting his favorite color?

Alphabet cards of the same size and shape were put in a bag. 4 cards have letter M,
3 cards have letter A, 1 card have letter T, and 2 cards has letter H.
1) What is the total number of possible outcomes?

A. 4 B. 7 C. 10 D. 8
2) What is the probability of picking a card with letter M?
4 3 6 5
A. 10 B. 5 C. 10 D. 10
3) What is the probability of picking a card with letter A?

3 3 3 4
A. 9 B. 10 C. 6 D. 10
4) What is the probability of picking a card with a consonant?

7 4
A. 7 B. 10 C. 4 D. 10
5) What is the probability of picking a card with letter A or H?

5 1
A. 10 B. 2 C. 50% D. all of the above
95

PROBLEMS INVOLVING EXPERIMENTAL PROBABILITY.
EXPECTATION
Learning Competency: Solve Routine and Non-routine Problems Involving
Experimental Probability.
After going through this module, you are expected to solve routine and non-
routine problems involving experimental probability.
Read the situation carefully then answer the problem step by step.
Illustration A
1. A bag contains 4 blue, 2 red, 1 white and 3 green marbles. Drawing out one marble
a time without looking, what is the probability that you will not draw a red marble?
Steps Answer
Understand
What does the problem ask for? The probability of not drawing a red marble.
What are the given data? 4 blue, 2 red, 1 white and 3 green marbles
Plan
Use the formula.
4 𝑏𝑙𝑢𝑒+1 𝑤ℎ𝑖𝑡𝑒+3 𝑔𝑟𝑒𝑒𝑛

Substitute the given: P(E) =
10 𝑚𝑎𝑟𝑏𝑙𝑒𝑠
Solve
Show how the solution is done 8 4
using the formula.
P(E) = 𝑜𝑟 𝑜𝑟 80%
10 5
Check and Look Back
The bag contains 10 marbles and 2 of those

State the final answer. are red. The probability of not drawing a red
8 4
marble is 10 𝑜𝑟 5 𝑜𝑟 80%.
Another Example
A die is thrown 100 times out of which 3 dots appeared 20 times.

Find the experimental probability of getting the number 3?
Steps Answer
Understand
The experimental probability of getting the
What does the problem ask for?
number 3 in a die.
Thrown 100 times and 3 dots appeared 20
What are the given data?
times
96
Plan
Use the formula.
20 𝑡𝑖𝑚𝑒𝑠 𝑡ℎ𝑒 3 𝑑𝑜𝑡𝑠 𝑎𝑝𝑝𝑒𝑎𝑟𝑒𝑑

Substitute the given: P(E) =
100 𝑡𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑡𝑟𝑖𝑎𝑙𝑠
Solve
Show how the solution is done 20 1
using the formula.
P(E) = 𝑜𝑟 𝑜𝑟 20%
100 5
Check and Look Back
The die is thrown 100 times out of which 3

dots appeared 20 times. The experimental
State the final answer. probability of getting the number 3 is
20 1
𝑜𝑟 𝑜𝑟 20%.
100 5
ACTIVITY
Problem:
A container with 12 red balls, 13 blue balls and 12 green marbles. Find the
experimental probability of not getting a green ball?

Forty pupils in Grade Six class took a summative test, 12 received Very-Good, 18-Good,
and 10-received Fair. What is the probability that the pupils that did not receive a Fair?
1. What does the problem ask for?

A. The probability of the pupils that did not receive a Fair score in the summative
test.
B. The probability of the pupils that received a Fair score in the summative test.
C. The probability of the pupils who took the test.
D. The probability of the pupils that did not receive a Good score in the
summative test.
2. What are the given data?
A. 12 Very Good, 10 Good and 18 Fair scores
B. 10 Very Good, 12 Good and 18 Fair scores
C. 12 Very Good, 18 Good and 10 Fair scores
D. 18 Very Good, 12 Good and 10 Fair scores
3. What is the total number of Grade Six pupils who took a summative test?
A. 30 B. 40 C. 50 D. 60
4. Using the formula, which of the following is the correct solution?
20 1 30 3
A. P(E) = 40 𝑜𝑟 2 𝑜𝑟 50% B. P(E) = 40 𝑜𝑟 4 𝑜𝑟 75%
40 10 1
C. P(E) = 40 𝑜𝑟 1 𝑜𝑟 100% D. P(E) = 40 𝑜𝑟 4 𝑜𝑟 25%
5. What is the final answer?
A. The probability of the pupils that did not receive a Fair score in the Summative
30 3
Test is 40 or 4 or 75%.
40
B. The probability of the pupils who took the test is 𝑜𝑟 1 𝑜𝑟 100%.
40
C. The probability of the pupils that did not receive a Fair score in the Summative
30 3
Test is 40 or 4 or 75%.
D. The probability of the pupils that did not receive a Good score in the
22 11
summative test is 40 𝑜𝑟 20 𝑜𝑟 55%.
97
98
SDO MALABON CITY
5
Supplementary Learning
Materials in Science
Earth and Space
Fourth Quarter
99
GRADE 5 SCIENCE
TH
4 QUARTER, MODULE 1 – Week 1
Weathering and Soil Erosion
Objective: At the end of the lesson, the pupils are expected to:
 Describe how rocks turn into soil. (S5ES-IVa-1)
INTRODUCTION OF THE LESSON:

Describe How Rocks Turn into Soil
Soil is the slow end product of rocks that have been exposed to weathering
processes. WEATHERING is the process of breaking down rocks into smaller
pieces. It can cause changes to the shape, size and texture of different landforms.
The weathering of rocks helps to form the basic components of soil. Soil is
very essential for human activities. It enables farming for food crops and others.
Humans cause increase in acid rain and pollution, which increases the amount of
weathering agents in the air, water and in land.
The two types of weathering are: Mechanical Weathering and Chemical
Weathering. MECHANICAL WEATHERING is the physical wearing away of rock
through mechanical processes such as: rock fracturing, breakage, freezing, and
thawing Examples of mechanical weathering are: frost wedging, frost heaving, the
plant roots tend to pull apart rocks, the grinding of rocks by impact and friction, when
animals dig the soil, and a change in temperature. CHEMICAL WEATHERING
involves a change in the composition of rocks that allow them to breakdown into
smaller pieces as a result of chemical reaction between minerals in rocks and
external agents like air and water.
The different AGENTS OF WEATHERING includes water, wind, temperature,
plants, animals, and humans. Water weathers rocks by dissolving it. Wind carries
sand or small rock particles that scratch the rocks surface. Burrowing animals can
break underground rocks or they bring the rocks into the surface. Human activities
such as construction of roads and buildings, logging, mining, and agricultural
production are major contributors to weathering of rocks.
100
Mechanical weathering or physical weathering is the breakdown of rocks into
pieces without any change in its composition. In this process, the size and shape of
rocks changes and this occurs because of the following factors shown in the table
below.
ACTIVITY 1
Directions: W rite the word TRUE if the statement is correct and if not replace the
underlined word(s) with the word(s) that will make the statement true.
_________1. Weathering is the process of breaking down rocks into smaller pieces.
_________2. Mechanical weathering is the chemical wearing away of rocks.
101
_________3.Chemical weathering involves a change in the composition of rocks that
allows them to break down into smaller pieces.
_________4. Water, temperature, plants and animals are different agents of rocks.
_________5. Soil is the slow end product of rocks that have been exposed to
weathering process.
ACTIVITY 2
Directions: Identify the picture as to CHEMICAL WEATHERING or MECHANICAL
WEATHERING.
1. _____________________________________
https://docplayer.net/docs-images/90/101947660/images/1-1.jpg
2. _____________
https://lbetancourtearthscience.weebly.com/lithosphere.html
3. ____________
https://www.ck12.org/c/earth-science/chemical-weathering/lesson/Chemical-Weathering-HS-ES/
102
4. ____________
http://www.scienceclarified.com/Ro-Sp/Rocks.html
5. __________
https://www.twinkl.ae/illustration/physical-weathering-black-and-white-2
ACTIVITY 3
Directions: Complete the diagram by supplying the missing information in each
circle.
AGENTS OF
WEATHERING
103
ASSESMENT:
Directions: Read each question carefully and choose the letter of the best answer.
1. Which shows the process of breaking down rocks into smaller pieces?
A. Erosion
B. Flooding
C. Runoff
D. Weathering
2. What will happen to the rocks when exposed to higher temperature?
A. Contracts
B. Evaporates
C. Expands
D. Sink
3. What type of weathering is characterized by the physical wearing away of
rocks?
A. Mechanical weathering
B. Chemical weathering
C. Emotional weathering
D. Psychological Weathering
4. Which involves a change in the composition of rocks that allow them to break
into smaller pieces?
A. Chemical weathering
B. Mechanical weathering
C. Emotional weathering
D. Psychological weathering
5. Which of the following is NOT an agent of weathering?
A. Water
B. Wind
C. Animal
D. Ice
Reference:
-Sarte, Evelyn T. et al., K12 Grade 5 Science and Beyond Borders, Unit IV Earth and Space, edited by Lilia M. Rabago , Published by Vibal
Group, Inc., pp. 154-157,
- Larisma, Evelyn T. et al., Kto12 Grade 5 The New Science Links Work text in Science and Health, Published by Rex copyrighted 2013, pp 260-
262.
-Teresita Amasol, Journey into the World of Science 5, Philippine Copyright 2003 by Diwa Scholastic Press Inc., pp 222-224.
104
GRADE 5 SCIENCE
4TH QUARTER, MODULE 2 – WEEK 2
SOIL EROSION IN THE COMMUNITY AND ITS EFFECT ON LIVING
THINGS AND THE ENVIRONMENT
Investigate the extent of soil erosion in the community and its effect on living
things and the environment. (S5FE-IVB-2)
 Identify the effect of soil erosion in the environment and living things;
 Demonstrate how water affect the amount of soil erosion;
 Realize the importance of knowing the effect of soil erosion on living things
and the environment to prevent its harmful effect.
INTRODUCTION OF THE LESSON

Erosion is the geological process in which earthen materials are worn away
and transported by natural forces such as wind or water. This natural process greatly
contributes to the soil formation and the formation of landforms by the factors that
affect it, like water, wind, animals and humans. However, human activities expand,
the rate of erosion increase globally that can cause a massive destruction of the
environment.
There are practices that can help control soil erosion:
Natural Vegetation – The simplest and natural way of controlling soil erosion, which
allow plants and trees to grow naturally without human interference. A
windbreak is a row of trees planted in a straight path which shield and protect
the plants and crops from strong wind.
Contour Plowing – Plants on mountainsides follow the contour or curve of the land
instead of planting the crops up and down the slope so as to slow down the
flow of water and the soil that it carries.
Strip Cropping – Planting different crops in strips lessen soil erosion since they hold
much water in the soil.
Terracing – Planting crops on terraces or steps built on the slopes of mountainsides.
It acts as a ridge to help slow down the flow of water that carries soil.
Crop Rotation – Planting crops in a different spot each year. A soil that has good
quality is moist. Moist soil cannot be carried away easily by wind and water.
Riprapping – Controlling soil erosion by building ripraps or chunks of stones or
rocks which are arranged on the edge of the slope.
Reforestation – The process of replanting an area with trees. Canopy, the
uppermost layer of the forest where most tree branches and leaves are found,
105
acts like an umbrella that lessens the impact of rain on the forest floor. This
lessens the rate soil erosion. Roots of trees spread out underground and keep
the soil more intact. The more intact a soil is, the less prone it is to soil
erosion.
ACTIVITY 1: Let the Water Flow

Directions: Demonstrate how the strength and volume of running water affect soil
erosion. Answer the following questions below.
Materials: plastic tub, soil, water, pebbles/small rocks.
Procedure:
1. Put the soil inside the plastic tub.

2. Arrange the soil in one side of the container.
3. Make a shallow hole on the soil and put the pebbles/small rocks at the side of
the shallow hole.
4. Poura little bit of water on the top of the shallow hole. Observe what will
happen to the soil and to the pebbles/small rocks after the water run through
the shallow hole.
5. Try to pour the water again but this time, add the volume of water. Observe
the difference from the first one what happen to the soil and to the
pebbles/small rocks after the water run through the shallow hole.
Critical thinking questions:
1. How does the water affect the soil? _____________________________

2. What do you think would happen if you continue pouring more water into the
soil? _________
3. Did the soil deform? Why do you think so? ________________________
4. Did the pebbles help to maintain the form of the soil? _______________
106
ACTIVITY 2
Directions : Match the description in Column A to its item in Column B.
Column A Column B
______ 1. Uppermost layer of the forest, A. windbreak
acts like an umbrella that lessens the impact
of rain on the forest floor.
______ 2. It spread out underground and keep B. canopy

the soil more intact. The more intact a soil is
the less prone it is to soil erosion.
______ 3. Shielding and protecting plants and C. roots

crops from strong wind.
______ 4. Planting on steps built on the slopes D. strip cropping.

of mountains.
______ 5. Alternately planting different crops E. terracing

in strips.
ASSESSMENT
Directions: Read and analyze the following question. Write your answer on your
answer sheet.
1. How animals contribute in soil erosion?

A. blow soil particles in one place to another
B. gardening and landscaping
C. digging the ground and carry small soil particles to their bodies
2. Which process refers to the movement of soil from one place to another place?
A. deposition B. weathering C. erosion
3. What is the best way to prevent soil erosion?
A. Re-planting trees.
B. Cutting down trees.
C. Constructing a wall around the denuded area
107
4. Which method best prevents soil erosion in high and steep mountains?
A. contour plowing B. terracing C. building dikes
5. Why would you join a “Plant A Tree” campaign in the community?

A. To be with friends with the people who are in the campaign
B. To beautify the community and conserve soil
C. To be recognized by barangay officials
REFERENCES:
PRINTED
-Sarte, Evelyn T. et al., K12 Grade 5 Science and Beyond Borders, Unit IV Earth and Space, edited
by Lilia M. Rabago , Published by Vibal Group, Inc.,
- Larisma, Evelyn T. et al., Kto12 Grade 5 The New Science Links Work text in Science and Health,
Published by Rex copyrighted 2013,
WEBSITE
www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.slideshare.net/mobile/ceanga
il/effects-of-soil-erosion
www.slideshare.net/mobile/ceangail/effects-of-soil-erosion&ved=2ahUKEwj0ur018u
www.sciencing.com/erosion-important-natural-process
108
GRADE 5 SCIENCE
4TH QUARTER, MODULE 3– WEEK 3

CHARACTERIZE WEATHER DISTURBANCES IN THE PHILIPPINES
AND DESCRIBE THEIR EFFECT TO DAILY LIFE
The Philippines lies in the typhoon belt. This is the reason why the country
often experiences different weather disturbances. Differences in air temperature and
pressures create weather disturbances.
Weather disturbances refer to any disruption that occurs in the Earth’s
atmosphere or referred to as natural disaster. Weather disturbances are devastating
causes damages to our lives and properties. Heavy winds can destroy power and
communication lines. Roads and bridges can be damaged due to heavy rainfall and
flooding; it also destroys our means of livelihood.
The Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services
Administration (PAGASA) keep track of cyclones that enter the Philippines Area of
Responsibility.
Weather Disturbances
Storms – Violent disturbances in the atmosphere caused by a sudden change in air

pressure and rapid air movements.
Thunderstorm – Localized storm cloud that produces thunder and lightning. It
brings heavy rain showers, as well as gusty winds over a large area when the warm,
moist air suddenly rises.
Tornado – A whirl funnel-shaped windstorm, which is usually developed from a

thunderstorm.
Cyclone – A weather disturbance characterized by a large whirling mass of air

moving in a clockwise direction.
When a cyclone is formed over the tropics, it is called a tropical cyclone.
Tropical cyclone is classified according to the strength of accompanying winds.
109
Types of Tropical Cyclone
Tropical Depression – A weak, low pressure disturbance with a definite surface

circulation. A tropical depression has a maximum wind speed of 61 kilometers per
hour (kph).
Tropical Storm- Moderate tropical cyclone with maximum wind speed of 62 to

88 kph. Severe tropical storm has a maximum wind speed of 89to 117 kph.
Typhoon – An intense tropical cyclone with maximum wind speed of 118 to

220kph. Most of the time, a typhoon is accompanied by heavy rains and strong
winds.
ACTIVITY 1
Directions: Put check (/) on the letters that describe the effect of typhoon, and cross
(x) if not.
____a. Crops planted by the farmers were destroyed by flood caused by heavy
rains.
____b. Flooding and landslides cause loss of lives and damage to properties.
____c. Thousands of families become homeless.
____d. Fishermen can go fishing and abundant catch awaits them.
____e. No power supply for several days due to fallen trees that caused damages to
electric post and power lines.
____f. People lose their homes and means of livelihood.
____g. Prices of basic commodities become cheaper.
____h. There are plenty of food supplies.
____ i. People can be killed, injured or lost during typhoon.
____j. Fishing boats can be damaged.
110
ACTIVITY 2
Directions: Complete the statements below by providing the correct type of weather
disturbance on each blank.
___________ has a wind speed greater than 118kph.

A __________ is a localized storm that produces thunder and lightning
A __________is a tropical cyclone with maximum wind speed of 62 to 88kph.
A __________is a whirling funnel-shaped windstorm.
___________ are classified into three according to the speed of wind namely,
tropical depression, tropical storm, and typhoon
Assessment:
Directions: Choose the letter of the best answer. Write on your answer sheet.
____1. You observe a funnel-shaped cloud with its tube directed downward.
What does it indicate?
A. Sharp flashes of lighting will be seen across the sky.
B. Loud roars of thunder will be heard.
C. A tornado is approaching.
D. A strong typhoon is coming.
____2. Which of the following will be severely affected by strong typhoon?
A. areas along the shores
B. high mountain
C. fertile valley and wide plateaus
D. all of the above
_____3. What kind of severe storm is characterized by lightning and thunder formed
in cumulonimbus clouds?
A. thunderstorm
B. storm
C. typhoon
D. tornado
_____4. Why weather bulletins, updates and warnings are are issued by PAGASA?
A. to give people time to prepare
B. to give people time to go and see a movie
C. to give people time for swimming
D. to give people time to party
111
_____5. Which speed makes a tropical cyclone to become a severe thunderstorm or
hurricane?
A. 61 kph or less C. 199 kph or more
B. 63 kph to 117kph D. none of the above
REFERENCES:
Evelyn T. Sarte, Ednaliza R. Garcia, Elisa A. Lopez, Mary Jean G. dela Cruz, Harold
A. Arradaz.Science Beyond Borders 5 Textbook ( Pasig City: Department of
Education Bureau of Learning Resources), 175-177.
112
GRADE 5 SCIENCE
4TH QUARTER, MODULE 4– WEEK 4
MELC: Infer the pattern in the changes in the appearance of the moon.
(S5ES-IVg-h7.5)

The moon is the only natural satellite that Earth has. A satellite is an object
that revolves around a larger object. The moon does not produce its own light. The
moon changes its appearance because of the different amounts of light it reflects
from the sun as it moves. Therefore, the illuminated portion of the moon changes as
seen from the earth. This apparent change in the appearance of the moon is known
as phases of the moon.
It takes 29 1/2 days for the moon to complete one cycle. This period is called
a month. In a month, there are eight phases that can be observed as the moon
revolves around the earth. When the moon is between the sun and the earth, the
moon seems to be hiding from earth. This phase is called new moon. At this phase,
the moon is not visible from earth since the side of the moon that faces the earth in
First Quarter Half Moon
not illuminated.
Waxing Gibbous Moon Waxing Crescent Moon
Full Moon
New Moon
Waning Gibbous Moon Waning Crescent Moon
Third Quarter Half Moon

WAXING
PHASES OF THE MOON

After new moon, when the moon seems to be growing, it is undergoing a waxing
phase. As the moon starts to appear in a semicircular form, waxing crescent starts
to appear. During the first quarter, half of the moon is lighted and visible. When
most of the portion of the moon is visible in the sky, it is known as waxing gibbous.
Then, the whole lighted side of the moon that is visible from Earth is known as the
full moon. A full moon appears as an entire circle in the sky.
113
WANING PHASES OF THE MOON
After full moon, the waning phase of the moon starts. It is when the moon
appears to be getting smaller each night. Waning gibbous appears after full moon.
Most of the portion of the moon is visible in the sky but this time, it gets smaller every
night. Then the last quarter will be seen followed by waning crescent.
Activity 1: What Phase Am I?

Directions: Name the underlined phases of the moon and answer the questions that
follow.
A B
114
Questions:
1. At what phase is the Moon when it is between the Sun and the Earth?
2. At what phase of the Moon is Earth between the Sun and the Moon?
3. The phases of the Moon when it starts to grow in semicircular appearance?
4. The phases of the Moon that being observed after full moon and appear to be
getting smaller every night?
Activity 2: Phases of the Moon

Directions: Complete the graphic organizer below by supplying the correct word
from the lists.
1. The moon goes through a cycle of phases, from

new moon to the next new moon over a period of
1st Quarter
________ days.
Full Moon 2. Moonlight is not seen on Earth during ________
moon.
29 ½ days 3. During a _________ moon, half of the moon’s
lighted part is seen after about one week.
New Moon 4. Half of the moon’s lighted part is seen after three
weeks during the ___________ moon.
3rd Quarter
5. All the lighted part of the moon is seen during
_____ moon.
ASSESSMENT
Directions: Choose the letter of the correct answer.
1. What phase of the moon occurs when its visible lighted portion seems to grow
bigger each night?
A. gibbous
B. waxing
C. waning
D. full moon
2. Which describes the phase of the moon when its visible lighted part grows
smaller each night?
A. waning
B. waxing
C. new moon
D. crescent-shaped
115
3. When does new moon occur?
A. When the moon is between the sun and Earth.
B. When the moon is halfway on its journey around Earth.
C. When the side of the moon facing Earth in not being lit by the sun.
D. When the moon has traveled one-quarter of its journey around Earth.
4. Which of these situations allow us to observe full moon?
A. If the moon is between Earth and the sun.
B. If the moon has traveled three-fourths of its orbit.
C. If the side of the moon facing Earth is half-lighted.
D. If the side of the moon facing Earth receives full sunlight.
5. What happens when moon is in its waning phases?
A. The moon does not receive sunlight for a week.
B. More of the lighted side can be seen.
C. A small part of its lighted side becomes visible.
D. We do not see the moon at all.
REFERENCE:
-Valencia, Nicetas G. et al., K to 12 Grade 5 Cyber Science Work text in Science and
Technology, published ,copyrighted 2018, by Rex Book Store , Inc. pp. 377-379.
-Franco, Aurora A. et al, K to 12 Grade 5 Science in Our World, published. Copyright
2014 by Vibal Group, Inc. pp. 259-261.
116
GRADE 5 SCIENCE
TH
4 QUARTER, MODULE 5 – WEEK 5
Constellations in the Sky
Objective:
 Identify star patterns that can be seen at particular times of the year.
(S5FE – IVi-j-9)

If you are going to observe the sky at night, you will notice the patterns formed
by group of stars. The groups of stars that form distinct patterns on the sky are called
constellations. Since ancient times, constellations are always helpful to people.
They used the appearance of certain stars to forecast weather. When stars are
visible, they expect a fair weather, but when stars are hidden behind the clouds, they
expect the next day to be cloudy or rainy.
Constellations are helpful to navigators too. When navigators are lost in the
sea, they use it as guide to determine direction. The patterns of the stars seen in the
sky are usually called constellation, although more accurately, a group of stars that
form a pattern in the sky is called asterism.
Astronomers use the term constellation to refer to an area of the sky. There
are some constellations that can be seen only during certain seasons of the year;
Big and Little Dippers, Polaris (the North Star), and Cassiopeia are constellations
that are seen in October night sky.
Some patterns of the stars in the sky:
Cassiopeia
- Consists of five stars that seem to form the letter
W.
https://quizlet.com/164687723/astronomy-30-constellations-and-key-features-you-need-to-know-for-class-flash-cards/
117
Ursa Major
- Resembles a big bear and is the third largest
constellation in the night sky. It is located in the
Northern hemisphere and composed of seven
stars; four of its stars make up a bowl, while its
three stars resemble a handle.
https://www.monuments.c
om/catalog/graphics-
32/outdoor-58
Orion
-The most recognizable constellation in the night
sky and is visible through out the world. Three of
its stars form the belt. This constellation is known
as Orion, the “Great Hunter”.
https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/orion-constellation-on-white-background-vector-10556170
Leo
- This constellation resembles an animal
figure – the Lion. It is located in the
Northern hemisphere.
https://www.kindpng.com/imgv/TwJTJx_leo-shoppe-leo-constellation-black-and-white-hd/
118
Ursa Minor
- Also known as the “Little Bear”, a
constellation located in the Northern sky. It
consists of seven stars that form a little dipper.
http://planetarium.ipsd.org/Subpage.aspx?id=282
WHAT I HAVE LEARNED:

 Constellations are group of stars that form distinct patterns in the sky. Used
to tell general directions and measure and tell season.
 Cassiopeia is named after Greek mythology legend the Queen.
 Orion is named after Greek mythology legend the Hunter.
 Navigator means sailor, seaman.
 Asterism is a group of stars that form a pattern in the sky; it is also a part of a
constellation that represents another object within the pattern.
 Ursa Major/ Great Bear is the real constellation that people referred to as
Big Dipper.
 Big and Little Dippers, Polaris (the North Star), and Cassiopeia are
constellations that are seen in October night sky.
 Radio Telescopes are used by astronomers to study objects too far to be
seen by ordinary telescope.
Activity 1: PATTERNS OF STARS

Directions: Identify the kind of star pattern or constellation being described in each
number.
________ 1. Consists of five stars that seem to form the letter W.
________ 2 .Known as the little bear.
________ 3. It resembles animal figure Lion
_________4. Shown with three bright star and three fainter stars aligned south of the
belt represent his sword.
_________5. Resembles a big bear.
_________6. Referred to as the hunter.
_________7. It is a constellation in which the North Star Polaris is found
_________8.Third largest constellation in the night sky.
_________9. Most recognizable constellation and can be seen throughout the world.
_________10.Other term for the Little dipper /Ursa Minor.
119
Activity 2: FILL ME UP
Directions: Explain the importance of constellation to people in your own words.
Use the graphic organizer.
Constellations are
Important
Answer
to humans/people
Activity 3: WHO AM I?
Directions: Identify the word/s being described in each number.
I am composed of I symbolize a lion

seven stars figure
1. 2.
I resemble a I have five stars that

hunter figure form letter W
3. 4.
120
ASSESSMENT
Directions: Write TRUE if the statement is correct and FALSE if not.
____1. A constellation is a group of stars that forms a pattern in the night sky.
____2. Constellations are seen only at night.
____3. Stars serve as guide in determining directions.
____4. The Orion constellation is referred to as the hunter.
____5. There are constellations that can be seen only on certain seasons of the
year.
____6. Constellations are important to people.
____7. Orion is one of the most recognizable constellations in the night sky.
____8. Cassiopeia, the Queen consists of five stars that forms letter W in the night
sky.
____9. Ursa Major resembles an eagle constellation.
____10.Constellations in the sky are seen on different times of the year.
____11.South Star Polaris is found in Ursa Minor.
____12.Radio telescopes are used by astronomers to study objects too far to be
seen by ordinary telescope.
____13.Polaris is also called the North Star.
____14.Big and Little Dipper are constellations seen in February night sky.
____15.North Star Polaris always points to earth’s North Pole.
121
122
SDO MALABON CITY
5
ARALING
PANLIPUNAN
Project L.E.N Localized and Engaging Note
Ikaapat na Markahan
123
IKALIMANG BAITANG - IKAAPAT NA MARKAHAN
Unang Linggo
NATATALAKAY ANG KAHULUGAN NG PATAKARANG MERKANTILISMO

Basahin at unawain ang sanaysay sa ibaba.
Ang Merkantilismo ay isang ideolohiya na umiral noong ika-16 na siglo sa mga bansa sa
Europa. Upang mapalawak ang kanilang kolonya, naniniwala sila na ang akumulasasyon at
pagtataglay ng maraming ginto at pilak ay makatutulong sa kanilang adhikain.
Ang kaisipang pang-ekonomiyang Merkantilismo ang namayani noong unang
panahon - sa panahong pananakop. Ito ang kaisipang isinulong ng mga
lider ng bansa sa Europa sa paniniwalang ang pagiging pinuno at
pagkakroon kapangyarihan ng isang bansa ay nakasalalay sa dami ng
taglay nitong ginto at pilak. Dahil dito, nagsilbing gabay ito sa mga
bansang kanluranin upang maggalugad at mag-unahan sa paghahanap
ng bagong teritoryo sa labas ng Europa. Ang sistemang Merkantilismo
rin ang naging dahilan kung bakit nagkaroon ng suliranin ang mga
bansang kolonya ng taga Europa, dahil sa sistemang ito, unti-unting naubos ang mga likas na
https://tinyurl.com/yxdzn67d
yaman na mayroon ang kolonyang bansa. Tanging ang mga bansang mananakop lamang
ang maaaring makinabang sa mga produkto ng kanyang bansang nasasakupan.
Ilan sa mga mahahalagang epekto ng Merkantilismo ay ang lalong

paglakas sa kapangyarihan ng mga bansang mananakop,
pagkakatatag ng malalakas na hukbong militar na siyang magtatanggol
sa mga bansang kolonya ng mga taga Europa. Bukod rito ginamit rin
bilang pambayad sa mga binibiling produkto at ginagawang transakyon
sa Barter
Sa loob ng maraming taon, ito ang nagdikta sa mga naging ekspedisyon ng mga taga
Europa sa buong daigdig. Subalit ng dumating ang ika-19 na siglo ay unti-unti itong humina
hanggang sa ito ay tuluyan ng nagtapos. Ang ideolohiyang ito ay napalitan ng higit na mas
liberal na patakarang pang-ekonomiko. Ang patakarang ito ay tintawag na sistemang
kapitalismo. Maraming bansa sa Asya ang unti-unting nakalaya sa Merkantilismo, isa ang
Pilipinas sa mga ito na nagsimula na ring buksan ang pintuan sa pakikilahoko sa
pandaigdigang kalakalan. Nagkaroon ng malaking pagbabago sa ekonomiya ng bansa dahil
na rin sa Rebolusyong Industriyal. Higit na mas nabigyan ng kahalagahan ang paraan ng
pagsasaka, bumilis ang transportasyon at komunikasyon, dumami ang mga naging ani at
produktong nailalabas ng bansa. Dahil dito, ay Nakita ng mga Pilipino ang mga paghihirap at
pasakit na kanilang naranasan. Namulat sila na maaari rin silang maging kapantay ng mga
Espanyol na hindi man lang nila naranasan.
GAWAIN: Itiman ang bilog ng mga pahayag na may kaugnayan sa Merkantilismo.

Nakapagpaunlad ng kalakalan.
Nagbigay ng suliranin sa kolonyang bansa.
Akumulasasyon ng ginto at pilak.
Paghahatian sa mga produkto.
Nagpayaman sa mga bansang mananakop.
Umiral na patakaran sa pakikipagkalakalan.
Isang paraan ng paghahanap-buhay.
Pagpapaligsahan sa pagtitinda ng produkto.
Nagbigay katwiran sa kolonyalismo.
124
TANDAAN
Ang Merkatilismo ay isang sistemeng pang-ekonomiya na namayani noong ika-16 na
siglos a mga bansa sa Europa. Ito ang ginamit nilang bayatan sa pagnanais na mapalawak
ang kanilang kolonya. Naniniwala ang mga taga Europa na sa pagkakaroon ng maraming
ginto at pilak ay higit na magiging malakas ang kanilang kapangyarihan.
Ginamit ng mga bansang mananakop ang doktrinang ito upang higit na mas mabigyan
ng pakahulugan ang kolonisasyon. Dahil dito ay higit na mas umunlad at yumaman ang mga
bansang mananakop subalit hindi nagtagal ay lumipas ito at napalitan ng higit na mas liberal
na kaisipang pang ekonomiya.
PANUTO: Isulat ang TAMA o MALI sa bawat patlang.
__________1. Isinusulong ng Merkantilismo ang kaisipang nakabatay sa dami ng ginto at
pilak ang kapangyarihan ng isang bansa.
__________2. Ginamit bilang kabayaran ng mga mananakop ang mga
ginto at pilak sa pakikipagpalitan ng produkto.
__________3. Naging mapayapa ang naging pamumuhay ng mga
Pilipino sa ilalaim ng patakarang Merkantilismo.
__________4. Isa sa epekto ng merkantilismo ay ang pagtatatag ng
Hukbong Militar na magtatangol sa bansang kolonya.
__________5. Kapangyarihan batay sa dami ng nasasakupan
ANG PAGBUBUKAS NG KANAL SUEZ SA PAG-USBONG NG DAMDAMING

MAKABAYANG PILIPINO

` Sabay-sabay nating alamin kung paano nagbukas ang isipan ng mga Pilipino sa mas
liberal na kaisipan upang umusbong ang kanilang damdaming Makabayan.
Basahin ay unawain ang sanaysay sa ibaba.

May mga pangyayaring naganap sa loob at labas ng bansa na naging dahilan sa pag-
usbong ng kamalayang makibaka ng mga Pilipino. Ilan sa mga ito ay ang pagbubukkas ng
Kanal Suez, pagsali sa malayang kalakalan, pag-labas ng panggitnang uri at paglitaw ng
liberal na kaisipan.
Ang Kanal Suez ay nagbukas sa pandaigdigang kalakalan noong ika 17 ng
Nobyembre taong 1869. Ito ay matatagpuan sa Egypt. Pinag-uugnay nito ang Red Sea at
Mediterranean Sea. Ang pagbubukas ng kanal na ito ang nagpadali sa pagpasok at paglabas
ng mga kalakal mula
Maynila patungong Espanya. Napaikli nito ng isang buwan ang paglalakbay mula Europe
patungong Maynila. Ito rin ang naging dahilan sa pagdating ng liberal na kaisipan papunta sa
iba pang bahagi ng daigdig. Bunsod ng pagbubukas ng daanang ito ay naging mas madali
ang pagpasok ng mga dayuhan patungong Pilipinas, dala ang kanilang mga sariling pananaw,
kaisipan at kultura, gayundin naman ang ibang mga Pilipino na nakapaglakbay sa labas ng
bansa. Maliban sa mga kalakal at produkto na nakakalabas - pasok sa Pilipinas, nakarating
rin sa bansa ang mga pahayagan, artikulo at aklat na naglalaman ng mga liberal na kaisipan.
Ang mga ito ay nagtatagalay ng mga ideyang tumatalakay sa kalayaan, pagkakapantay-
pantay at pagkakapatiran na mula sa mga bansang Europa at Amerika.
125
GAWAIN: Pagtapatin ang nasa Hanay A at nasa Hanay B. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
Hanay A Hanay B
1. Taon ng pabubukas ng A. Inteligentista
Suez Canal.
2. Bansa kung saan matatagpuan B. Nobyembre 17, 1869
ang Suez Canal.
3. Mga umunlad ang pamumuhay C. Egypt
ng magbukas ang Pilipinas sa
Pandaigdigang kalakalan. D. Europa
4. Katawagan sa mga anak ng mag-
asawang magkaiba ang lahi. E. Ilustrado
5. Mga Pilipinong nakapag-aral sa
labas ng bansa na nakakamit ng F. Mestizo
kaliwanagan. G. Panggitnang uri
TANDAAN
 Ang pagbubukas ng Suez Kanal ang nagbigay daan sa Pilipinas upang makasali sa
kalakalang pandaigdigan.
 Ang pagbubukas ng Suez Kanal ang nagbigay daan upang makasali ang ilan sa mga
negosyanteng Pilipino at nabigyan ng pagkakataon upang gumanda ang kanilang
pamumuhay.
PANUTO: Bilugan ang titik ng tamang sagot.
1. Ano ang tawag sa mga Pilipinong nakaangat sa lipunan at nakapag-aral?
A. Mestizo B. Illustrado C. Insulares D. Peninsulares
2. Ano ang pinaka mahalagang epekto ng pagbubukas ng Kanal Suez?
A. Bumilis ang pakikipagkalakalan sa labas ng bansa.
B. Naging madali na ang paglabas at pagpasok ng mga manlalakabay at
negosyante papunta sa Pilipinas.
C. Umikli ang panahon ng paglalakabay at napadali ang komunikasyon sa Maynila
patungong Espanya.
D. Pagpasok ng mga dayuhang may dalang liberal na kaisipan at iba’t ibang ideya
na nagmulat sa isipan ng mga Pilipino.
3. Ang mga akda niya ay ipinagbawal basahin noon dahil sa mga mensahe nito na
pagmamalabis, pagkaganid at pagmamalupit ng pinunong
Espanyol at prayle sa mga Pilipino. Sino ito?
A. Felix Hidalgo C. Jose Rizal
B. Graciano Lopez Jaena D. Mariano Ponce
4. Alin sa mga sumusunod na akda ang nagbunyag sa mga
kalabisan at kasamaan ng mga Prayle na isinulat ni Graciano
Lopez Jaena?
A. Caiingat Caayo C. Fray Botod
B. Dasalan at Tocsohan D. La Hija Del Fraile
5. Paano nakatulong ang Rebolusyong Pranses sa pagkakaroon ng kaisipang
makabayan ng mga Pilipino?
A. Nakatulong ito upang magkaroon sila ng kagustuhang maipaglaban ang kanilang
karapatan.
B. Mas lumawak at lumaki ang kanilang pag-unawa sa tunay na kahulugan ng
kalayaan.
C. Sumidhi ang ideya ng mga Pilipino ukol sa kalayaan, pagkakapantay-pantay,
demokrasya at katarungan para sa kanilang mga kababayan.
D. Naimpluwensyahan ng kaisipang liberalismo. ang kaisipan ng mga kabataang
nakap[ag-aral sa Europa
126
Ikalawang Linggo
NATATALAKAY ANG SANHI NG MGA REBELYON AT IBA PANG REAKSIYON
NG MGA PILIPINO SA KOLONYALISMO
A. Pansariling Dahilan
1. Lakan Dula at Rajah Sulayman (1574): Pinangakuan ng mga Kastila sina Lakan Dula
at Sulayman na hindi na sila pagbabayarin ng buwis sampu ng kanilang mga pamilya.
Hindi ito tinupad ng mga Kastila. Dahil dito ay sinalakay nila ang kuta ng mga Kastila
subalit napigilan sila ni Juan Salcedo at tiniyak na tutuparin ng mga Kastila ang
kanilang pangako.
2. Francisco Dagohoy (1744): Nag-alab ang galit ni Dagohoy ng hindi pahintulutan ng
isang prayleng Heswita na bigyan Kristiyanong libing ang kaniyang kapatid na
konstable. Hinimok ni Dagohoy ang iba pang Boholano na mag-aklas laban sa mga
Espanyol. Tumagal ang pag-aalsa hanggang 1829.
B. Pag-aalsang Pang Ekonomiko
1. Magalat (1596): Ang pag-aalsa ni Magalat sa Cagayan ay nag-ugat sa di-
makatuwirang paniningil ng buwis ng mga Espantol. Pinapatay si Magalat sa mga
katutubong inupahan ng mga Kastila.
2. Sumuroy (1649-1650): Pinamunuan ni Sumuroy ang pag-aalsa sa Samar laban sa
Sapilitang Paggawa. Alinsunod sa patakaran ng polo, pinadala ang mga Waray sa
Cavite malayo sa kanilang tahanan at pamilya upang pagawain ng barko dito.
Sumiklaba ng pag-aalsa sa Cavite at umabot sa Cebu, Bicol, Masbate, Camiguin,
Zamboanga at Mindanao. Humina ang kilusan hanggang sa nadakip si Sumuroy at
ipinapatay.
3. Francisco Maniago (1660 – 1661): Pinamunuan ang pag-aalsa sa Pampanga.
Tinutulan ng mga Kapampangan ang sapilitang paggawa sa galyon at sa hindi
pagbabayad ng pamahalaan sa mga biniling palay mula sa mga magsasaka. Nasupil
ang grupo ni Maniago no Gobernadoro-Henra; Sabiniano Manique de Lara gamit ang
“divide and rule policy.”
4. Diego Silang: Ang pang-aabuso ng alcalde mayor sa paggamit ng Indulto De
Comercio ang nag udyok kay Diego Silang upang pamunuan ang isang pag-aalsa na
nagsimula sa Vigan, Ilocos Sur at umabot hanggang Pangasinan at Lambak ng
Cagayan. Pinaslang si Diego Silang ng kanyang kaibigan na si Manuel Vicos. Ang
kanyang pag-aalsa ay ipinagpatuloy ng kanyang maybahay na si Gabriela Silang
subalit tulad ng kanyang asawa siya ay pinapatay rin.
C. Pag-aalsang Panrelihiyon
1. Pag-aalsa ng mga Igorot (1601): Nagsimula ang paghihimagsik ng mga Igorot noong
1601 ay dahil sa pagnanais ng mga Kastila na gawin silang mga Kristiyano. Hindi
nagtagumpay ang mga Espanyol na ipasailalim ang mga katutubo sa Kristiyanismo.
Ito ay nasupil ng mga Kastila sa tulong ng mga boluntaryong katutubong sundalo.
2. Pag-aalsa ni Bankaw (16021): Pinamunuan ni Datu Bancao ang rebelyon laban sa
simbahang Katolika ng Leyte. Sa tulong ng isang babaylan nagtayo sila ng mga
dambana ng anito at hinikayat ang ilang bayan na sumapi sa kanila at makilahok sap
ag-aalsa. Hindi nagtagumpay ang rebelyon ni Bancao at pinugutan siya ng ulo.
3. Pag-aalsa ni Tamblot (1621-1622): Ang pag-aalsa ay pinamunuan ng dating
babaylan na si Tamblot upang tutulan ang Kristiyanismo. Isinagawa ang pag-aalsa
127
kasabay ang pista ni St. Francis Xavier. Kagaya ng ilang pag-aalsa hindi ito
nagtagumpay, nasupil ito noong 1622 pagsapit ng Bagong Taon.
4. Pag-aalsa ni Apolinario Dela Cruz (1840): Kilala si Apolinario dela Cruz bilang si
Hermano Pule, siya ay isang Pilipinong nais maging pari. Subalit noong mga panahong
iyo ay hindi tinanggap ang mga Pilipino upang maging isang paring regular. Dahil sa
pangyayaring ito, itinatag niya ng isang kilusang pangkapatiran na tinawag na Cofradia
de San Jose sa Tayabas. Marami ang nahikayat na umanib sa kapatirang ito.
Tinanggihan ng mga Kastila ang kahilingan niyang kilalanin ang kapatirang ito, sa halip
dinakip ang daandaang tagasunod ng kapatiran. Si Hermano Pule ay hinuli at
ipinapatay sa harap ng taong bayan upang hindi pamarisan ang kanyang ginawa.
Gawain
PANUTO: Suriin kung kaninong pag-aalsa ang binabanggit sa hanay A, piliin ang letra ng
tamang sagot sa hanay B.
Hanay A Hanay B
_____1. Ang pag-aalsa sa Bohol ang pinakamatagal na pag-aalsa. A. Magalat

_____2. Pag-aalsa sa Cagayan na nag-ugat sa di makatuwirang
paniningil ng buwis. B. Francsico Dagohoy
_____3. Ang kaniyang pag-aalsa sa Ilocos ay umabot sa
Pangasinan at Cagayan. C. Tamblot
_____4. Pag-aalsa na pinamunuan ng isangdating babaylan
D. Francisco Maniago
upang tutulan ang kristiyanismo. Itinaon ang pagkilos sa
pista ni St. Francis Xavier.
E. Diego Silang
_____5. Pinamunuan ang pag-aalsa sa Pampanga. Tinutulan ng
mga Kapampangan ang sapilitang paggawa sa galyon. F. Bankaw
PANUTO: Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Isulat ang TAMA o MALI sa bawat
patlang bago ang bilang.
__________1. Hindi pinansin at ipinagwalang bahala ng mga Pilipino ang ginawang aksyon
at Sistema ng pamamahala ng mga Kastila sapagkat naging maayos naman
ang kanilang pamamalakad sa bansa.
__________2. Ang paghihimagsik ng mga Igorot noong 1601 ay dahilan sa hindi pagpayag
ng mga Kastilang gawin silang Kristiyano.
__________3. Ang pag-aalsa ni Magat Salamat sa Cagayan ay bunga ng labis na paniningil
ng buwis.
__________4. Si Diego Silang ay pinaslang ng kanyang kaibigan na si Manuel Vicos.
__________5. Ang pag-aalsa ni Francisco Dagohoy ay bunga ng hindi pagbibigay ng
marangal na libing sa kanyang kapatid.
128
NATUTUNTON SA MAPA NG PILIPINAS ANG MGA LUGAR NA
PINAGSIMULAN NG PAG-AALSA NG MGA MAKABAYANG PILIPINO

Ang pag-aalsa ay salitang nangangahulugang hindi pagsang-ayon o pagtutol sa
patakarang ipinaiiral na humahadlang sa kalayaan ng mga mamamayan. Ang ilan sa mga ito
ay ang mga sumusunod;
1. Lakan Dula at Sulayman: Nang mamatay si Legazpi, inalis ng pumalit sa kaniyang
posisyon na si Gobernador Heneral Guido de Lavezares, ang mga karapatang ibinigay ni
Legazpi sa mga katutubo. Pinagmalupitan at pinahirapan ang mga katutubo. Kung kaya’t
Malaki ang naging galit ni Rajah Lakandula at Rajah Sulayman na naging mitsa ng
kanilang pag-aalsa.
2. Magat Salamat (1587-1588): Higit na mas matindi ang ginawang pag-aalsa ni Magat
Salamat kaysa sa kanyang ama ni si Lakandula. Sa pagnanais na makamit muli ang
kalayaan ng mga katutubo, bumuo siya ng isang lihim na samahan na naganap noong
bahagi ng 1587. Binubuo ito ng mga kasapi na nagmula pa sa Gitnang Luzon, Pulo ng
Cuyo at Pandacan. Nakipagtulungan siya kina Juan Gayo at Dionisio Fernandez na
magpasok ng mga armas mula sa bansang Hapon. Hindi nagtagumapay ang ginawang
pag-aalsa dahilan sa pagtataksil ng kapwa Pilipino na si Antonio Surabao. Ipinakulong ni
Gobernador Heneral Santiago de Vera si Magat Salamat at pinabitay.
3. Magalat: Ang pagmamalabis ng ginawa ng mga Kastila sa pamamagitan ng, paniningil ng
buwis at pagpapatupad ng sapilitang paggawa ang naging dahilan kung bakit nagsagawa
ng isang pag-aalsa si Magalat sa lalawigan ng Cagayan.
4. Tapar (1663): Si Tapar ay isang babaylan mula sa lalawigan ng Panay sa Iloilo. Nanatili
sa kaniya ang pananampalataya ng mga sinaunang Pilipino. Nananalangin siya sa mga
Diwata at Anito. Nais niyang magtayo ng bagong sangay ng Kristiyanismo. Lumawak ang
kaniyang mga pangaral kalaunan sa mga lugar sa Laglag, Iloilo. Nagtayo siya ng isang
templo sa gitna ng gubat at tinawag siyang “Amang” ng kaniyang mga tagasunod.
Tinutulan ito ng paring Espanyol, nang mahulli ang kaniyang mga taga sunod kasama si
Tapar ay ipinakain ang katawan nila sa buwaya kahit buhay pa.
5. Dagohoy (1744-1829): Si Dagohoy ay tubong Bohol, ang kaniyang pag-aalsa ay nag-ugat
sa hindi pagpayag na bigyan ng bendisyon at Kristiyanong libing ang kaniyang kapatid ng
Heswitang pari na si Padre Gaspar. Ang kaniyang pag-aalsa ang tinuturing na pinaka
mahabang pag-aalsa sa kasaysayan ng Pilipinas.
6. Palaris: Si Juan Dela Cruz Palaris ang namuno sa isang pag-aalsa sa lalawigan ng
Pangasinan. Nahimok niyang sumapi ang mga mamamayan na mula sa karatig bayan
gaya ng Dagupan, Binalatongan, Bayambang, San Jacinto at Sta. Barbara. Ang kanilang
pag-aalsa ay dahil sa pagnanais na magkaroon ng reporma sa sistema ng pamamahala.
7. Bancao at Tamblot: Ang pag-aalsa ni Bancao at Tamblot ay nag-ugat sa pagpapatupad
ng Kristiyanismo sa bansa. Nais nilang talikuran ang pananampalayang Kristiyanismo at
bumalik sa pananampalataya ng kanilang mga ninuno. Pinamunuan ni Tamblot ang
rebelyon sa Bohol at sa Leyte naman ay si Bancao.
129
GAWAIN: Hanapin sa Hanay B ang tinutukoy sa Hanay A
Hanay A Hanay B
_____ 1. Nag-ugat ang kaniyang pag-aalsa dahil A.Bancao
sa labis na paniningil ng buwis at
sapilitang paggawa. B. Magalat
_____ 2. Ang kaniyang pag-aalsa ay nagnanais
ng reporma sa pamamahala. C. Palaris
_____ 3. Ang pagnanais na maibalik ang inalis
na karapatan sa mga katutubo ang D. Lakandula at Sulayman
kanilang ipinaglalaban.
E. Tapar
_____ 4. Isang babaylan na nagtatag ng isang
Bagong sangay ng Kristiyanismo. F. Magat Salamat
_____ 5. Pinamunuan ang pag-aalsa sa Bohol
na naglalayong talikuran ang
Kristiyanismo at maibalik ang
pananampalataya ng kanilang
mga ninuno.
PANUTO: Bilugan ang letra ng tamang sagot.
1. Ang pag-aalsa ni Magalat sa Cagayan ay bunga ng __________?
A. Sapilitang paggawa.
B. Labis na paniningil ng buwis.
C. Pagmamalabis ng mga prayle.
D. Pagnanais na maibalik ang naunang pananampalataya.
2. Ano ang ipinaglalaban ni Tamblot kung kaya’t siya ay nagsagawa ng pag-aalsa?
A. Nais niyang ibalik ang pananampalataya sa mga Diyos ng kanilang
mga ninuno.
B. Maibalik ang karapatang inalis ni Gobernador Heneral Guido de Lavezares na
ipinagkaloob ni Legazpi sa mga katutubo.
C. Pagpapadala sa mga mangagagawang taga-Samar sa Cavite upang gumawa ng
isang barko.
D. Pagtutuol nila sa sapilitang paggawa ng mga Espanyol.
3. Sino sa mga sumusunod ang nagtaksil sa kapwa Pilipino niya laban sa mga Kastila?
A. Antonio Surabao .B Francisco Rivera C. Miguel Vicos D. Pedro Ladia
4. Ano ang dahilan ng pagkabigo ng pag-aalsa si Magat Salamat?
A. Pagtataksil B. Nakapatay C. Natalo sa labanan D. Hindi nagtagumpay
5. Bakit hindi nagtagumapy ang mga rebelyong isinagawa ng mga Pilipino laban sa mga
Espanyol?
A. Kawalan ng pinuno. C. Kawalan ng pagkakaisa.
B. Kawalan ng armas. D. Kawalan ng sapat na dahilan.
130
Ikatlong Linggo
ANG PANANAW AT PANINIWALA NG MGA SULTANATO (KATUTUBONG
MUSLIM) SA PAGPAPANATILI NG KANILANG KALAYAAN

Nahirapan ang mga Espanyol na masakop ang
Pilipinas , dahil bukod sa pakikipaglaban gumamit sila ng mga
pamamaraan para mapasuko ang mga katutubo , subalit may
taglay na tapang at lakas ng loob at talino kayat hindi lahat ng
katutubo ay tinanggap ang kolonyalismo may ilang nasakop
sa kapatagan ng Luzon at Vizayas .Hindi nasakop ng
Espanyol ang mga Sultanato ng Maguindanao dahil sa
Pictureby:https://www.thinklink.com/
katapangan ng mga Muslim sa kalaban na mga scene/703209075936067584
Espanyol.Lalo silang naghigpit at naging mabagsik sa
pakikipaglaban nang hindi nila masakop ang Cordellera at Mindanao.Gumamit sila ng ibat–
ibang uri ng armas nagpada ekspedisyong military para matiyak ang pagkapanalo gumamit
pa sila ng taktika na devide and rule policy . Layunin na hindi pagkasunduin ang mga katutubo
nanghikayat din sila ng mga katutubo na labanan ang kapwa katutubo.Coldillera ang isa sa
hindi nasakop ng Espanyol marami ang naninirahan dito. Dahil sa ginto kaya nais silang
sakupin ng mga Espanyol, Bahagi ng pananakop ng mga Espanyol ay ang pagamit ng
kristianismo pero sa katunayan nais lamang nilang makuha ang deposito nga ginto. sa
Coldellera hindi sila nagtagumpay dahil sa pangangayaw ng mga Igirot (head hunting).Tulad
ng mga Muslim nahirapan rin ang Espanyol na sakupin ang Maguindanao .Pagsapit ng Ika 16
siglo mayroon tatlong matatag na Sultanato sa Mindanao ito ay ang Sultanato ng Sulu
,Sultanato ng Maguindanao at Sultanato ng Buayan .Ang mga Sultanato ay may aktibong
ugnayan sa bawat isa .Nabibigkis din sila ng ugnayan ipagtatanggol ang bawat isa.Hanggang
sa sumapit ang digmaang Moro dahil sa katapangan nanatili silang Malaya.
Gawain
PANUTO: Lagyan ng tsek (/) ang bilang kung ang pangugusap ay nagpapakita ng pananaw
at paniniwala ng mga Muslim at ekis (×) kung hindi.Gawin ito sa notbuk.
______1. Malaki rin ang pagpapahalaga ng mga Muslim sa kalayaan.
______2. Hindi sila basta nakikipagkasundo sa mga dayuhan.
______3. Ang pagsakop sa kanilang teritoryo ay nangangahulugan ng malaking digmaang
hanggang kamatayan
______4. Tinalikuran nila ang kanilang relihiyon at tinanggap ang relihiyong Katoliko.
______5. Ang pakikipaglaban ay pagpapakita ng kanilang pagtatanggol sa kanilang
kinagisnang relihiyon.
TANDAAN:
Mahalaga ang mga pananaw at paniniwala ng mga Sultanato. Sa pagpapanatili ng
kanilang kalayaan at mabigyan halaga ang kabayanihan ginawa ng mga katutubong Pilipino.
Upang ipaglaban ang ating kalayaan naunawaan natin na mahalaga ang ginawang pakikipag
laban ng ating mga ninuno. Kaya naman maipagmamalaki natin at maaaring gawing
halimbawa ang kanilang pananaw at kabayanihan. Bilang mga mamamayan ng bansang
Pilipinas, Ang katawagang “Moro”ay buhat sa “Moors”o ang pankat –etnikong sumakop sa
Spain. na tulad ng mga katutubong Filipino sa Mindanao ay mga taga sunod ng Islam ,Jihad
–banal na digmaan inilunsad ng mga muslim upang ipagtangol ang kanilang relihiyon at
131
paraan ng pamumuhay. May paniniwala sila ang kaluluwa ng nasawi sa pagdaraos ng Jihad
ay makakarating sa langit.Napahina ni kudarat ang pinasimulan ng mga Espanyol ang
pagpapalabas ng moro-moro o dulang nagpapakita ng labanan ng mga kristiano at mga
Muslim kung saan palaging panalo ang mga kristiano. sumikat ang ganitong paraan ng mga
Espanyol para palabasin na kalaban ng mga kristiano ang mga Muslim,bukod dito ay binago
ng kolanyalismong Espanyol ang Kultura at lipunan ng mga Filipino,nagbago ang uri ng
lipunan kung saan naging pinakamataas ay ang mga Espanyol sumunod ay ang mga mestizo
ang pinaka mababa ay ang katutubo.
PANUTO: Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Ano ang dahilan ng Digmaang Espanyol- Muslim?
A. Gusto ng mga Espanyol na sakupin ang teritoryo ng mga Muslim
B. Hindi kinilala ng mga Muslim ang kapangyarihan ng Espanya
C. Gustong makuha ng mga Muslim ang makabagong armas ng mga Espanyol
D. Nagrebelde ang mga Muslim dahil sa kalupitan ng mga Espanyol
2. Anong katangian ang ipinamalas ng mga Pilipinong Muslim na nakipaglaban sa mga
Espanyol?
A. Kasipagan
B. Katapangan.
C. Katalinuhan
D. Pagkakaisa
3. Bakit nakipagkasundo ang mga Espanyol sa Sultan ng Jolo?
A. Upang mahinto ang labanan.
B. Upang malinlang nila ang mga Muslim
C. Upang mahikayat ang mga Muslim sa relihiyong Katoliko
D. Upang kilalanin ng Muslim ang kapangyarihan ng Espanya.
4. Bakit hindi tuluyang nasakop ng mga Espanyol ang Mindanao?
A. Malawak ang lugar na ito.
B. Hindi interesado ang mga Espanyol dito.
C. Walang sasakyan ang mga Espanyol patungo rito.
D. Nagkaisa ang mga Muslim sa mga Espanyol.
5. Bakit pinayagan ng mga Espanyol na magkaroon ng kalayaan ang mga Muslim?
A. Masunurin ang mga ito.
B. Mayayaman ang mga ito.
C. Hindi nila unabot ang lugar na ito.
D. Hindi nila masupil ang mga ito.
NAPAGMAMALAKI ANG KABAYANIHANG GINAWA NG MGA KATUTUBONG

PILIPINO UPANG IPAGLABAN ANG ATING KALAYAAN

Kristiyanismo ang paraang ginamit ng mga banyagang Espanyol .Upang sakupin ang
Pilipinas Pero hindi lahat ng grupong Etniko ay kanilang nasakop sa kadahilanang
magkakahiwalay ang mga pulo sa ating bansa .Na nangunguna sa mga ito ay ang igorot sa
Cordillera at mga Muslim sa Mindanao .Tutukuyin at tatalakayin sa aralin ito ang mga
kadahilanan ng pagkakaroon ng digmaan sa pagitan ng mga Espanyol ,Igorot at mga Muslim
.Kung bakit hindi nagtagumpay ang mga Espanyol.Masusuri din ang naging tugon ng mga
katutubong pangkat sa armadong pakikipaglaban na inilunsad ng mga espanyol laban sa
kanila.
132
GAWAIN ; Piliin mula sa kahon ang bayaning tinutukoy sa bawat bilang. Isulat ang sagot sa
inyong notbuk.
Hermano Pule Francisco Dagohoy Tapar

Gabriela Silang Tamblot
_____________________1. Asawa ni Diego Silang na namuno rin sa pag-aalsa sa Ilocos.

_____________________2. Tinanggihan siyang magpari dahil hindi siya Espanyol.
_____________________3. Tumanggi ang mga paring Heswitang bigyan nang Kristiyanong
libing ang kanyang kapatid na isang kawani dahil namatay ito
sa duwelo.
_____________________4. Nais niyang bumalik sa dating pananampalataya.
_____________________5. Hinadlangan ni Fr. Francisco de Mesa ang pagtatag niya ng
isang relihiyong hango sa Kristiyanismo na naging dahilan ng
pagkakapatay niya sa pari.
TANDAAN:
Mahalaga sa mga katutubong Igorot ,Muslim ang kalayaan kaya naman hindi sila sumang-
ayon sa pagpapakilala ng Kristianismo bilang kapalit ng kanilang relihiyon kaya naman
nagpakita ng katapangan ang mga Igorot sa pamamagitan ng mga pangangayaw dahil nais
nila na manatiling Malaya sa mga mapagsamantalang mga dayuhan gayun din an gang mga
kababayan nating mga Muslim ayaw nila na mawala ang kanilang kalayaan kaya naman
buong tapang silang nakipaglaban sa mga dayuhan dahil gusto nila mapanatili ang kalayaan
lalo na sa aspeto ng relihiyon para sa kanila ang Islam ay di lamang relihiyon kundi paraan ng
pamumuhay gusto nilang mapanaltili ang salat ang pagdarasal ng limang beses sa isang araw
.May matatag at malakas na mga Sultanato ang mga Muslim na mag ugnayan sa Brunai at
Indonesia .Mas katangap-tangap ang Sultanato dahil hindi sapilitang,ipinasailalim sa
kapangyarihan ngSultan ang mga datu at Raja kinilala nila ang kanilang kapangyarihan
mamuno kasabay ng mga Sultan .
PANUTO: Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Sino ang nag-alsa nang hindi binigyan ng pagkakataon na maging pari?
A. Tamblot C. Dagohoy
B. Bangkaw D. Hermano Pule
2. Anu-ano ang naging dahilan ng pag-aalsa nina Lakandula, Diego Silang at
Dagohoy?
1. Pananakit 2.Tributo 3. Sapilitang Paggawa 4. Relihiyon
A. 1, 2 C. 1, 3
B. 2, 3 D. 1,4
3. Alin sa sumusunod ang mga dahilan ng pagkakabigo ng mga isinagawang pag-aalsa
sa Pilipinas?
1. Kakulangan ng Armas 3. Kakulangan ng Edukasyon
2. Kakulangan ng Pagkakaisa 4. Kakulangan ng Pagpapalano
A. 1, 2, 3 C. 1, 3, 4
B. 2, 3, 4 D. 1, 2, 4
4. Ano ang resulta ng pag-aalsa nina Malong at Tapar?
A. Sila ay nagtagumpay
B. Sila ay nabihag at ipinapatay
C. Sila ay nagtago sa kabundukan
D. Siya ay pinugutan ng ulo.
5. Bakit nabigo ang pag-aalsa ng mga Pilipino laban sa mga mananakop?
A. Wala silang pagkakaisa C. Wala silang armas
B. Wala silang sapat na dahilan D. Wala silang pinuno
133
Ikaapat na Linggo
DAHILAN NG MGA PAG-AALSANG NAGTAGUMPAY LABAN SA
KOLONYALISMONG ESPANYOL

Hindi naging patas ang mga Espanyol sa pangangasiwa sa Pilipinas kayat nagkaroon
ng kaguluhan sa ibat-ibang panig ng Pilipinas .Nagkaisa ang mga katutubong pangkat upang
labanan ang mga hindi makatarungan pagpapatupad ng mga Espanyol.Hindi man sila
nagtagumpal ay may natutuhan sila sa kanilang pakikpaglaban dulot ng pandaigdigan
pangyayari naisapuso ng mga Pilipino ang pagmamahal sa bansa kayat ninais nilang
makalaya sa pananakop ng mga Espanyol .Isang halimbawa nito ay ang Basi revolt .Ito ang
simula sa sapilitang pagpapatupad ng monopolyo .at sa rehiyong Ilocos ang pagpigil sa
produksyon ng local na alak na Basi.
GAWAIN 1
PANUTO: Sagutin ang maga sumusunod na tanong
1. Patas ba ang nagging pagtrato ng mga Espanyol sa mga Filipino?
2. Anong uri ng damdamin ang sumibol sa mga Filipino ng mga pahahong iyon?
3. Ano ang nagging tugon ng mga Filipino sa pangyayaring ito ?
4. Anu-ano ang nagging sanhi kung bakit nag-aklas ang mga Filipino laban sa mga
Espanyol?
5. Sa mahabang panahon ng pananakop ng mga Espanyol sa Pilipinas nagsawalang kibo ba

ang mga Filipino?
GAWAIN 2
PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na tanong
1 Isulat ang limang dahilan ng pagkabigo ng pag-aalsa
2. Magbigay ng sampung pag-aalsa sa Pilipinas sa panahon ng kolonyalismong Espanyol.
3. Anu-ano ang tatlong uri ng pag-aalsa.
Magbigay ng mga halimbawa ng mga sumusunod na pag-aalsa.

Pag-aalsang politikal Mga pag-aalsang pangrelihiyon Mga pag-aalsang
Ekonomiko
134
TANDAAN:
Dahil sa hindi makatarungan na pamamalakad sa pamahalaan at simbahan ng mga

Espanyol ay nag-alsa ang mga Filipino .Tinutulan nila ang mataas na buwis, sapilitang
paggawa, diskriminasyon sa lipunan nilahukan ng ibat-ibang sektor ng lipunan at mga lib-lib
na lugar sa Pilipinas. Maging si Lapu-lapu ay nag-alsa laban kay Ferdinand Magellan Isa si
Diego Silang na nagtagumpay na mapaalis ang mga Espanyol sa Ilocos.
PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Bakit nahirapan ang mga Espanyol na sakupin ang Cordillera?
2. Anong bahagi ang ginamit ng mga Espanyol upang sakupin ang Cordillera at Mindanao ?
3. Bilang Filipino ipinag mamalaki moba ang angking katapangan ng katutubo kung paano
nila pinag laban ang kalayaan ?Bakit?
4. Naniniwala kaba sa pinapaglaban ng mga katutubo at mga Sultanato? Bakit?
5. Ngayon napag aralan na natin ang paraan kung bakit hindi nagtagumpay ang ilan sa mga
pag-aaklas may naisip ka bang paraan kung papaano ito gawin ?
NAISA-ISA ANG MGA DI MAGANDANG IBINUNGA NG PAGKAKAWATAK-

WATAK NG MGA PILIPINO SA MGA PAG-AALSA LABAN SA
KOLONYALISMONG ESPANYOL

Dahil nga sa pang-aabuso ng mga Espanyol sa mga sa katutubo ang pagmamahal
sa bayan , Dito na nagkaroon ng mga pag-aalsa ang tatlong uri nito ay ang mga
Pangrelihiyon,Ekonomiko,Agraryo.Dahil sa mga sumusunod naka dahilanan kung kayat may
mga nabigong pag-aalsa.
1. Pagiging watak-watak ng Pilipinas .

2. Kakulangan sa kahandaan at kaalaman sa pakikidigma .
3. Kawalan ng maayos komunikasyon .
4. Pagkakaiba ng wika at dialekto.
5. Pagbabayad ng mga Espanyol sa mersenaryong katutubo.
Ang Pilipinas ay binubuo ng maraming magkakahiwalay na mga pulo. Ang mga

katutubo ay nag-aalsa ng magkakahiwalay at hindi nakakapag-usap ng maayos kung kayat
madali silang nagapi ng mga Espanyol. Gayun pa man walang pakialam ang Filipinong
mayayaman ang angkan sa mga pag-aalsang sapagkat wala silang pakinabang dito mula sa
mga Espanyol.Ang mga iba pang katutubo ay nagpagamit sa mga Espanyol dahil sa takot at
pangakong kayamanan nagawang kalabanin ng mga katutubo ang kapwa katutubo ,Hindi
nagging madali para sa mga Filipino ang makahikayat ng lalahok sa pinaplanong pag-aalsa
135
.May mga salik ang pagkabigo ng unang pag-aalsa may ambag ito sa paghubog at
pagpapatibay sa kamalayang pambansa.Dulot ng mga pang-aabuso sa agraryo at
pangangamkam ng mga prayle ng lupa mula sa katutubo kayat nag-alsa sa katagalugan sa
pangunguna ng mga bayan ng Lian at Nasugbo sa Batangas ang pangyayari ay nakarating
sa kay Ferdinand VI na dagliang ipinautos na ibalik ng mga prayle ang mga naturang lupang
pamana. Pero nag apila ang mga prayle kayat walang lupang naibalik sa mga katutubo
.Maituturing na isa sa pinaka tanyag na pag-aalsang pang relihiyon ay ang pag-aalsa ni pule
na naganap mula Hunyo 1840 hanggang Nobyembre 1841 sa pamumuno ni Apolinario dela
Cruz Sa murang edad hinangad nyang maging pari kaya naman noong 1829 sinubukan nya
pumasok ng Dominican sa Maynila at hindi sya pinayan ng mga prayleng kastila na maging
pari .Ilanpa sa mga tinutulan ng mga katutubo ay mataas na buwis ,sapilitang
paggawa,diskriminasyon at malupit na pamamalakad.Itinuturing na pinakamahabang pag-
aalsa sa pilipinas ang pinamunuan ni Francisco Dagohoy sa bohol noong 1744 Simula nang
magpataw ng mga bagong patakarang pang ekonomiya ang mga Espanyol .Higit na
nagpaalab sag alit ni Dagohoy ay ang hindi pagpaphintulot ng isang prayle ng Jesuit na bigyan
ng Kristianong libing ang kanyang kapatid na constable na namatay sa pagtugis sa isang
tulisan .
GAWAIN
PANUTO: Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa inyong pananaw tungkol sa dahilan ng mga
nabigong pag-aalsa ng mga katutubo laban sa mga Espanyol at ang hindi magandang
ibinunga ng pagkakawatak-watak ng mga Filipino laban sa kolonyalismong Espanyol.
RUBRIKS SA PAGMAMARKA SA SANAYSAY NAKUHANG PUNTOS
1.Malinaw na naipahayag ang mga dahilan ng mga pag-
aalsang nabigo laban sa kolonyalismong Espanyol
2. Mayos at malinis ang pagkakasulat ng sanaysay at

ugnayan ng mga kaisipan .
Kabuuang puntos
TANDAAN
Sa hindi magandang pamamahala ng mga Espanyol sumiklab ang rebelyon
nagkaroon ng tatlong uri ng pag-aalsa una Pag-aalsang Agraryo noong 1745 dahil sa
pangangamkam ng lupa ng mga prayle .Sumunod ay ang pag-aalsang pangrelihiyon hindi
pwedeng maging pari ang katutubo ,pwede lang silang maging paring sekular o mga paring
di nabibilng sa anomang ordeng relihiyoso at ang ikatlo ay ang pag-aalsang pang Ekonomiko
mahigpit natinutulan ng mga katutubong Filipino ang mga patakarang pangkabuhayan na
pinatutupad ng mga banyaga sa kanila .Pero nabigo ang karamihan sa kanilang pag-aalsa
dahil sa mga sumusunod na kadahilanan .
1. Pagkakawatak-watak ng Pilipinas magkakahiwalay na mga pulo kaya maliit na pag-

aaklas madaling nasupil ng mag Espanyol .
2. Kakulangan sa kahandaan at kaalaman sa pakikidigma, walang makabagong sandata
ang mga Filipino upang makipagsabayan sa mga Espanyol .
3. Kawalan ng maayos na komunikasyon dahil nga magkakalayo ang mga pulo ang ibat-
ibang lenguahe ang gamit ng mga katutubong FIlipino
4. Pagkakaiba ng wika at diayalekto
5. Pagbabayad ng mga Espanyol sa mersenaryong katutubo .
136
PANUTO: Hanapin ang sagot sa loob ng kahon.
A. paglaganap ng ng kristiyanismo sa bansa.

B. malupit na pamamahala ng mga prayle sa katutubo.
C. pag-aalsa ang naging tugon ng mga katutubo.
E. pag-aalsa ni Tapar at Hermano Pule
F. pag-aalsang politikal, ekonomiko at agrayo.
G. kakulangan sa kahandaan at pagkakawatak-watak.
1. Dahilan ng pagkakawatak-watak ng mga katutubong Filipino?

2. Ano-ano ang pag-aalsang naganap sa panahon ng kolonyalismo?
3. Ano-ano naman ang mga nabigong pag-aalsa?
4. Ano-ano ang hindi magandang ibinunga ng pagkawatak-watak ng mga Filipino?
5. Ano-ano ang naging reaksyon ng mga katutubo sa pamamahala ng mga prayle?
6. Paano pinamahalaan ng mga prayle ang mga katutubo?
7. Bakit naging makapangyarihan ang mga prayle sa panahon ng kolonyalismo?
137
Ikalimang Linggo
PARTISIPASYON NG MGA KABABAIHAN SA PAKIKIBAKA
PARA SA BAYAN
MAIKLING PAGPAPAKILALA NG ARALIN
ANG MGA KABABAIHAN
Bago pa man dumating ang mga Espanyol sa Pilipinas ang mga kababaihan ay
maigting na nakilahok sa mga gawaing pantahan. Ngunit tila nagbago ang mga kasanayang
ito simula nang dumating ang mga Espanyol sa ating bansa. Nagpataw ang mga Espanyol ng
pamahalaang kolonyal kung saan ang patakarang panlipunan ay kanilang ginamit para sa
kapakanan ng Espanya, ang nasabing pamahalaan ay nagdulot ng hindi mabuting epekto
para sa mga Pilipino katulad na lamang ng mga nangyari sa mga kababaihan. Ang mga
kababaihan ay nanatili na lamang sa kanilang mga tahanan upang gampanan ang kanilang
mga tungkulin. Dahil sumobra ang pang-aabuso at katiwalian ng mga ilang pinuno ng
Espanyol, naging ganap din ang partisipasyon ng mga kababaihan bilang katuwang ng kani-
kanilang mga kaanak. Ang mga kababaihan ay natutong maging mga mensahero,
manggagamot, sundalo, espiya, at tagaplano na katuwang at kasapi ng mga kalalakihang
nag-aalsa. Si Melchora Aquino o mas kilala sa tawag na Tandang Sora ang isa sa mga
pinakamahusay na halimbawa ng kababaihan na nakibaka laban sa mga Espanyol. Kahit na
siya ay may katandaan, buong-puso at buong tapang siyang kumupkop ng mga sugatang
naghimagsik. Sa tulong ng iba pang mga kababaihan, itinago nila ang mga sugatang
naghimagsik habang ginagamot at pinapakain. Ito ay patuloy nilang isinagawa nang palihim.
Sa kabilang dako, isa sa matatapang na kababaihan ay si Gabriela Silang na patuloy na
ipinaglaban ang sinimulang pag-aalsa ng kanyang asawa na si Diego Silang, laban sa
pagpapataw ng buwis sa mga katutubo.
GAWAIN
Panuto: Tukuyin kung sino sa mga sumusunod na kababaihang Pilipino sa hanay A ang
nagkaroon ng katawagan o bansag sa hanay B. Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa
sagutang papel.
Hanay A Hanay B
_____ 1. Gregoria de Jesus A. “Bayani ng Jaro”
_____ 2. Melchora Aquino B. “Ina ng Biak-na-Bato”
_____3. Trinidad Tecson C. “Lakambini ng

Katipunan”
_____4. Patrocinio Gamboa y Villareal D. “Ina ng Watawat ng

Pilipinas”
_____5. Marcela Agoncillo E. “Tandang Sora”
138
TANDAAN
Malaki ang naging partisipasyon ng mga kababaihan hindi lamang sa loob ng kanilang
tahanan gayundin sa pakikibaka para sa bayan. Naging katuwang sila ng mga kalalakihan na
naghimagsik dahil sa pang-aabuso ng mga Espanyol. Isa sa mahalagang naging papel ng
mga kababaihan ay ang paghilumin ang mga sugat na natamo ng mga nag-alsang PIlipino
laban sa pamamalakad ng mga Espanyol.
PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa bawat bilang. Piliin lamang ang titik ng
tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. Ano ang naging partisipasyon ni Gregoria de Jesus sa pakikibaka ng mga Pilipino laban sa
mga Espanyol?
A. nagtahi ng watawat ng Pilipinas.
B. tumulong sa pagbibigay ng pagkain sa mga magsasaka.
C. nagsilbing tagapag-ingat ng mahahalagang kasulatan ng katipunan.
D. buong tapang na humawak ng baril upang labanan ang mga nagtaksil na Pilipino.
2. Sino sa mga kababaihan ang hinangaan sa kanyang tapang at husay sa paghawak ng
sandata sa pakikipaglaban at tinaguriang “Ina ng Biak-na-Bato”?
A. Gabriela Silang C. Marcela Agoncillo
B. Patrocinio Gamboa y Villareal D. Trinidad Tecson
3. Siya ang isa sa mga humabi ng una at opisyal na watawat ng Pilipinas.
A. Patrocinio Gamboa y Villareal C. Trinidad Tecson
B. Marcela Agoncillo D. Gabriela Silang
4. Ano ang mahalagang papel na ginampanan ni Melchora Aquino sa pakikibaka ng mga
Pilipino laban sa mga Espanyol?
A. nagsilbing espiya siya ng mga Espanyol.
B. naggamot at kumupkop sa mga sugatang katipunero.
C. naghabi ng watawat ng Pilipinas.
D. taga-ingat ng mahahalagang kasulatan ng mga katipunero.
5. Bakit dapat hangaan at ipagmalaki si Gabriela Silang?
A. dahil sa husay niya sa pagtatago ng mga dokumento.
B. dahil sa tapang niyang ipagtapat ang lihim ng mga katipunero.
C. dahil siya ang kauna-unahang babaeng Pilipinong heneral na nagpamalas ng
katapangan at kagitingan para sa bayan.
D. dahil siya ang tagahatid ng mensahe sa mga katipunero.
PARTISIPASYON NG MGA KALALAKIHAN SA PAKIKIBAKA SA BAYAN AT

DAHILAN MGA DAHILAN SA PAGKAKABIGO NG MGA PAG-AALSA

Ang mga pangunahing dahilan ng mga pag-aalsa ay mauuri sa apat. Basahin at suriin
ang mga pahayag sa ibaba upang malaman mo ang mga paliwanag nito.
a. Pampolitika
 Ang pag-aalsa ni Lakandula ay nagsimula ng inalis sa kanya ni Gobernador-Heneral
Guido de Lavezares ang pribilehiyong malibre sa pagbabayad ng buwis na ipinagkaloob
ni Miguel Lopez de Legazpi.
 Sa pangunguna ni Andres Malong nag-alsa ang mga taga-Pangasinan ng dahil sa
pagmamalabis sa kapangyarihan ng mga Espanyol.
 Dahil sa ginawang katiwalian at pang-aapi ng mga mananakop nagsimula ang pag-aalsa
ni Diego Silang.
139
 Ang pag-aalsang pinangunahan ni Juan dela Cruz na taga-Pangasinan ay dahil sa pang-
aabuso at hindi pagkakaloob ng suporta ni Gobernador-Heneral Simon de Anda sa
kanilang lalawigan.
b. Ekonomiko o Pangkabuhayan
 Ang pag-aalsa ni Francisco Maniago sa Pampanga ay dahil sa hindi pagbabayad ng
mga biniling palay at produkto ng mga opisyal ng Espanya.
 Pinangunahan ni Sumuroy ang pakikipaglaban sa Samar dahil sa sapilitang
pagpapadala ng mga Espanyol ng mga manggagawa mula sa Visayas patungo sa
Cavite upang gumawa ng mga barkong pandigma at galyon.
c. Panrelihiyon
 Dahil sa pagtanggi ng paring Espanyol sa libing ng konstableng kapatid ni Francisco
Dagohoy na naaayon sa seremonyang katoliko, naganap ang pag-aalsa.
 Ang paghihimagsik ni Apolinario dela Cruz o Hermano Pule ay dahil sa pagtanggi ng
pamahalaang Espanyol na siya ay maging isang pari sapagkat siya ay isang katutubo.
Mas lalong sumiklab ito ng hindi payagan at kilalanin ang kanyang itinatag na kapatirang
panrelihiyon ang Cofradia de San Jose.
 Dahil sa pagpapakila ng mga Espanyol na ang relihiyong Kristyanismo (Katolisismo) ang
tunay na relihiyon at hindi ang Islam nagsimula ang pag-aalsa ni Sultan Kudarat sa
Mindanao.
MGA DAHILAN NG PAGKAKABIGO NG MGA PAG-AALSA LABAN SA MGA KASTILA

Kung susumahin, ang mga isinagawang pag-aalsa ng mga Filipino ay humantong sa
pagkakabigo dala ng iba’t ibang kadahilanan:
1. Pagiging watak-watak o hiwa-hiwalay ng Pilipinas

Ang mga pag-aalsang isinagawa ng mga ninuno ay para lamang sa kanilang sariling
bayan at lalawigan.
2. Kakulangan sa mga kaalaman at kahandaan sa pakikidigma.
Ang mga armas na ginamit ng mga nag-alsang Pilipino ay naturang yari lamang sa
mga katutubong materyales katulad ng bolo, tabak, at sibat. Samantalang ang mga
Espanyol ay may mga sapat n kagamitang pandigma.
3. Walang maayos na komunikasyon.
Naging malaking hamon para sa mga sinaunang Pilipinong nag-alsa ang pagkakaroon
ng maayos na ugnayan sa kapwa Pilipino.
4. Pagkakaiba-iba ng mga wika at diyalekto.
Lubhang hindi madali para sa mga nag-alsang Pilipino ang makahikayat ng mga
dagdag na lalahok para sa mga pag-aalsa, dahil sa pagkakaiba-iba ng mga na ginagamit
na wika at diyalekto sa ibat’ ibang lugar sa Pilipinas.
5. Pagbabayad ng mga Espanyol sa mersenaryong katutubo.
May mga katutubong palihim na nakikipagtulungan sa mga Espanyol na nagpapabatid
sa pamahalaan ng mga napipintong pag-aalsa o rebelyon.
GAWAIN
Panuto: Tukuyin kung ang mga pag-aalsang isinagawa ng mga sumusunod na bayaning
Pilipino ay pag-aalsang PAMPOLITIKA, PANRELIHIYON o EKONOMIKO.
__________ 1. Datu Bancao __________ 6. Diego Silang

__________ 2. Francisco Maniago __________ 7. Andres Malong
__________ 3. Francisco Dagohoy __________ 8. Tamblot
__________ 4. Lakandula __________ 9. Agustin Sumuroy
__________ 5. Apolinario dela Cruz __________ 10. Magat Salamat
140
TANDAAN
 Mayroong mga kalalakihan ang nanguna sa iba’t-ibang pag-aalsa laban sa mga
Espanyol kaakitbat ang iba’t ibang kadahilanan, ang mga ito ay ang mg sumusunod:
1. Lakandula 6. Francisco Dagohoy
2. Diego Silang 7. Juan Sumuroy
3. Francisco Maniago 8. Sultan Kudarat
4. Andres Malong 9. Apolinario dela Cruz
5. Juan dela Cruz Palaris
 Ang mga dahilan o sanhi ng pagkakabigo na mga isinagawang pag-aalsa ng ating mga
sinaunang Pilipino ay ang mga sumusunod:
1. Pagiging watak-watak o hiwa-hiwalay ng Pilipinas
2. Kakulangan sa kaalaman at kahandaan sa pakikipagdigma
3. Walang maayos na komunikasyon
4. Pagkakaiba-iba ng mga wika at diyalekto
5. Pagbabayad ng mga Espanyol sa mga mersaneryong katutubo
Pagtambalin. Piliin sa Hanay B ang tamang sagot na tinutukoy sa Hanay A. Isulat sa patlang
ang tamang sagot.
Hanay A
Hanay B
___1. Nagpaigting ng kanyang pag-aalsa ay ng hindi
A. Pag-aalsa ni
payagan ang kanyang kapatirang panrelihiyon na
Francsico Dagohoy
kanyang itinatag, ang Confradia de San Jose.
___2. Ang pag-aalsang ito sa Pangasinan ay ng di

B. Pag-aalsa ni
suportahan ng Gobernador-Heneral Simon de
Francisco Maniago
Anda ang lalawigan, gayundin ang malupitang
pang-aabuso ng mga Espanyol.
___3. Ang pag-aalsang ito sa Pampanga ay ng dahil sa C. Pag-aalsa ni Juan

hindi pagbabayad ng mga opisyal ng pamahalaang dela Cruz Palariz
Espanyol sa mga binili nitong palay at produkto.
____4. Dahil sa pagmamalabis ng pamahalaang Espanyol

sa mga katutubo sa Pangasinan ay naganap din D. Pag-aalsa ni
ang pag-aalsang ito. Apolinario dela Cruz
___5. Isang kilalang pag-aalsa na ang sanhi ay ang hindi

E. Pag-aalsa ni Andres
pagpayag na bigyan ng Kristyanong libing ang
Malong
kaniyang konstableng kapatid.
141
Ikaanim na Linggo
MGA PARTISIPASYON NG MGA KATUTUBONG PANGKAT SA PAKIKIBAKA
PARA SA BAYAN
IBA’T IBANG KATUTUBONG PANGKAT NA NAKIBAKA PARA SA BAYAN
Bukod pa sa iba’t ibang mga kalalakihan at kababaihan na nakibaka para sa bayan,

may mga kilala ring iba’t ibang pangkat ng katutubo na matapang na hinarap ang mga
Espanyol upang ipaglaban ang bawat karapatan at kalayaan. Ang mga pangkat ng mga
katutubo na nag-alsa sa ating bansa ay ang mga sumusunod na ipinakikita ng talahanayan
sa ibaba.
Pag-aalsa Taon Lugar Nanguna
Magat Salamat, Martin

Tondo,
Pag-aalsa ng mga Datu 1587-1588 Pangan, Juan Banal at
Maynila
Pedro Balingit
Felipe Catabay at Gabriel
Pag-aalsa ng mga Gaddang 1621 Cordillera
Dayag
Pag-aalsa ng mga Igorot 1625-1627 Cagayan Mga Igorot
Pag-aalsa ng mga Itneg 1625-1627 Cagayan Miguel Lanab at Alababan
Pag-aalsa ng mga Magtangaga 1715 Cagayan Francisco Rivera
Mababatid sa talahanayan na nasa itaas ang iba’t ibang katutubong pangkat na

nakibaka para sa bayan laban sa Espanyol. Kalakip ang taon ng kanilang pag-aalsa, at mga
lugar sa Pilipinas kung saan matatagpuan ang mga katutubong pangkat at ang mga nanguna
o namuno sa naturang pag-aalsa.
GAWAIN
Panuto: Tukuyin sa hanay B kung anong katutubong pangkat ang pinamunuan ng mga
sumusunod na nanguna sa pakikibaka laban sa mga Espanyol na nasa hanay A. Isulat ang
titik ng tamang sagot sa patlang.
Hanay A Hanay B
_____ 1. Magat Salamat A. mga Datu
_____ 2. Felipe Catabay B. Gaddang
_____ 3. Francisco Rivera C. Muslim
_____ 4. Sultan Kudarat D. Magtangaga
_____ 5. Miguel Lanab E. mga Itneg
142
TANDAAN
Bukod sa mga kalalakihan at kababaihan, malaking tulong rin ang naging
partisipasyon ng iba’t ibang katutubong pangkat upang makamit ang kalayaan at karapatan
ng ating bansa. Ang mga ito ay ang mga sumusunod:
1. Pag-aalsa ng mga Datu ng Tondo
2. Pag-aalsa ng mga Gaddang
3. Pag-aalsa ng mga Igorot
4. Pag-aalsa ng mga Itneg
5. Pag-aalsa ng mga Magtangaga ng Cagayan
Panuto: Kilalanin kung anong pag-aalsa ng mga pangkat ng katutubong Pilipino ang
inilalarawan sa bawat bilang. Piliin sa ibaba at isulat ang tamang sagot sa inyong sagutang
papel.
1. Ito ay pag-aalsa kung saan humikayat sa mga katutubo na magnakaw, dumumi sa mg
imahen ng Santo at sunugin ang mga simbahan bilang protesta sa sapilitang
pagbibinyag sa kanila sa Kristiyanismo.
2. Ninais ng mga datu na mabawing muli ang kanilang kalayaan at karangalan kaya
isinagawa nila ang pag-aalsang ito.
3. Dahil sa pagmamalabis ng mga Espanyol, pinamunuan ni Felipe Catabay at Gabriel
Dayag ang pangkat ng mga katutubo sa pag-aalsang ito.
4. Pag-aalsang isinagawa upang tutulan ang sapilitang pagbibinyag sa mga Igorot.
5. Pag-aalsang pinamunuan ni Francisco Rivera sa Cagayan.
Pag-aalsa ng mga Datu Pag-aalsa ng mga Magtangaga

Pag-aalsa ng mga Igorot Pag-aalsa ng mga Gaddang
Pag-aalsa ng mga Itneg Pag-aalsa ng mga Muslim
MGA SANHI AT BUNGA NG PAKIKIBAKA NG

MGA KATUTUBONG PANGKAT

MGA SANHI AT BUNGA SA PAKIKIBAKA NG MGA KATUTUBONG PANGKAT
Mula ng pamahalaan ng Espanyol ang bansang Pilipinas, marami silang nabago

pagdating sa mga dating nakasanayan at nakaugalian na ng mga sinaunanang Pilipino. Kung
kaya hindi nakapagtataka na iba’t ibang sektor na ng bansa ang lumahok sa iba’t ibang
pakikibaka para sa bayan. Kabilang na dito ang mga katutubong pangkat ng Pilipinas na
nagmula sa iba’t ibang lalawigan sa bansa.
Tunghayan ang talahanyan upang malaman ang mga naging sanhi at bunga sa
naganap na pakikibaka ng mga katutubong pangkat.
Pag-aalsa ng
mga Katutubong Sanhi Bunga
Pangkat
Pag-aalasa ng Sa Pangunguna nina Magat Salamat, Natuklasan ng maaga ang
mga Datu ng Juan Banal, Martin Pangan at Pedro naganap na pag-aalsa kung
Tondo Balingit, ninais ng mga Datu na kaya ipinapatay at ipinatapon
143
mabawi ang muli sa mga Espanyol ang mga nadakip na pinuno sa
ang kanilang kalayaan at karangalan. ibang bahagi ng bansa.
Pinangunahan ito nina Felipe Sa huli napayapa sila ng
Catabay at Gabriel Dayag. Dahil prayleng Dominikano na si
Pag-aalsa ng
nagalit ang isang katutubong pangkat Padre de Santos Tomas.
mga Gaddang
ng Gaddang sa pagmamalabis ng
mga pinuno.
Pagtutol sa pagbibinyag sa mga Hindi napasailalim ang mga
Igorot ng hilagang Luzon sa Igorot ng mga Espanyol.
Pag-aalsa ng
Kristiyanismo alinsunod sa utos ni
mga Igorot
Gobernador-Heneral Francisco de
Tello de Guzman.
Dahil sa sapilitang pagbibinyag sa Sa utos ni Gobernador-Heneral
kanila sa Kristiyanismo Fernando de Silva noong 1627
pinangunahan nina Miguel Lanab at nasupil ang nasabing pag-
Alababan ang pagpugot sa ulo ng aalsa.
Pag-aalsa ng
dalawang misyonerong Dominikano
mga Itneg
at nanghikayat sa mga Itneg na
magnakaw, dumumi, sa mga imahe
ng santo, at sunugin ang mga
simbahan bilang pag poprotesta.
Hinimok ang mga katutubo na isauli Kaagad din nasupil ng mga
ang mga rosaryong ibinigay ng prayle Espanyol ang rebelyon dahil
Pag-aalsa ng at pinigilan ang pagtangkilik sa marami ding tumalikod bunga
mga Kristyanismo. Ito ay sa pangunguna ng marahas na pamumuno ni
Magtangaga ni Francisco Rivera na nagnais na Rivera.
matawag na “Papa Rey” (Papa p
‘Pope’, at hari).
GAWAIN: Gamit ang diagram, sa iyong sariling pangungusap ibigay ang mga sanhi sa
isinagawang pakikibaka ng mga katutubong pangkat laban sa mga Espanyol.
Mga Sanhi ng
Pag-aalsa ng
mga
Katutubong
Pangkat
TANDAAN
Ang mga katutubong pangkat na nagmula sa iba’t ibang bahagi ng bansa ay may kani-
kanilang dahilan o sanhi kung bakit patuloy na nakibaka para sa bayan sa panahon ng
pamamahala at pagsakop ng mga Espanyol sa ating bansa. Gayunpaman, sa kabila ng iba’t
ibang dahilan ng kanilang pakikibaka para sa bayan, nauwi ang kanilang pag-aalsa sa iba’t
ibang bunga o epekto. Mayroon man nagtagumpay sa isinagawang pag-aalsa ngunit
mababanaag na mas marami pa rin ang nabigo sa mga pag-aalsa ng mga katutubong
pangkat.
144
145
Ikapitong Linggo
NAISA-ISA ANG MGA PARAANG GINAWA NG MGA MAKABAYANG PILIPINO SA
PAGKAMIT NG HINAHANGAD NA KALAYAAN

Sa tulong ng mga larawan at ilang impormasyon tutukuyin sa araling ito ang mga
paraang ginawa ng mga makabayang Pilipino sa pagkamit ng hinahangad na kalayaan at ang
mga mahahalagang pangyayari sa pag-usbong ng maagang pag-aalsa ng makabayang
Pilipino, Gayundin ang kahalagahan ng pagsusumikap ng ating mga ninuno para makamit
ang kalayaan. . Ang mga ito ay may kinalaman upang bawat isa sa atin ay malaman ang
kahalagahan kung paano nagsumikap ang ating mga ninuno para makamit ang kalayaan.
Basahin ang impormasyon sa baba.
Paraang ginawa ng mga makabayang Pilipino sa pagkamit ng hinahangad na kalayaan.
1. Ang Unang Pag-aalsa: Lakan Dula at Sulayman (1574)
- Hindi pagtupad sa ipinangako sa kanila ni Gobernador- Heneral Miguel Lopez de Legazpi
na malibre sa pagbabayad ng buwis at polo ang mga kayang mga kaanak.
2. Ang Pag-aalsa ni Magat Salamat (1587-1588)
- Nagtatag siya ng lihim na samahan upang ipaglaban at makamit muli ang kalayaan ng
mga katutubong Pilipino.
3. Ang rebelyon ni Gaddang (1621)
- Dahil sa pagmamalabis ng mga Espanyol, Pinamunuan nina Felipe Catangay at Gabriel
Tayag Paghihimagsik ng mga Gaddang sa Cagayan Valley.
4. Ang rebelyon ni Bancao at Tamblot (1621-1622)
– Ang Pag-aalsa sa Bohol ay pinamunuan Tamblot.Sa layte, ito ay pinamunuan ni bancao.
Naganap ang rebelyon panrelihiyon dahil nais talikdan ng ilang Pilipino ang Kristiyanismo.
Nais nilang bumalik sa pananampalataya sa mga diyos ng kanilang mga ninuno.
5. Ang rebelyon ni Sumuroy (1641-1650)
– Sa pamumuno ni Juan Sumuroy ng Samar, nahikayat ang mga tao upang labanan ang
mga Espanyol. Nag-alsa sila dahil sapilitang pag tatarabaho sa paggawa ng mga barko
sa Cavite.
6. Ang rebelyon ni Maniago (1660-1661) – Pinamunuan ni Francisco Maniago ang rebelyon
ng mga Kapangpangan. Nagrebelde sila noong Oktubre 1660 dahil nais nilang maging
malaya. Tinutulan nila ang sapilitang Pagpapatrabaho.
7. Ang rebelyon ni Malong (1660-1661) – Si Andres Malong ay naakit sa panagawan ni
Maniango na mag-alsa laban sa kalupitan ng mga Espanyol.
8. Pag-aalsa ni Tapar (1663) – Isang babaylan si Tapar. Itinitag niya sa Oton, Panay ang
isang bagong relihiyon na parang binagong anyo ng Kristiyanismo noong 1663.
GAWAIN
Lagyang ng tsek sa loob ng kahon ang tamang salita kung ito ay naglalarawan ng
dahilang ng pag-aalsa ng katutubong Pilipino.
__ Pagbawi sa nawalang kalayaan
__ Sapilitang Paggawa
__ Kahigpitan sa relihiyon
__ Paniningil ng labis-labis na buwis
__ Pang-aabuso ng mga katutubong Pilipino
__ Pangangamkam sa mga lupain ng ating mga ninuno ng mga pinunong Espanyol
146
TANDAAN
Iba’t – ibang mahahalagang pangyayari sa bansa ang nagbigay- daan sa mga Pilipino
upang magising sa katotohanan. Mahal nila ang bansang Pilipinas at gusto nilang maging
Malaya. Maraming pang-aabuso at pagpapahirap ang ginawa ng mga Kastila sa mga Pilipino.
Pinagsamantalahan nila ang kanilang mga karapatan at kayamanan.Subalit, unti-unting
naunawaan ng mga Pilipino ang kahalagaan ng pagiging Malaya.
PANUTO: Piliin at bilugan ang letra ng wastong sagot sa bawat tanong.
1. Bakit napasailalim sa pananakop ng mga Espanyol ang mga Pilipino noon?

A. Gumamit ng dahas ang mga Espanyol.
B. Walang sariling relihiyon ang Pilipino noon.
C. Marami sa mga Pilipino ay Muslim.
D. Dahil kusang nagpasakop ang mga katutubong Pilipino.
2. Ano-ano ang mga mahahalagang pangyayari sa pag-usbong ng maagang pag-aalsa

ng mga makabayang Pilipino? Ilan sa mga ito ay ang _______?
A. Sekularisasyon, La Ilustracion C. Pagbubukas ng Suez Canal
B. Tatlong Paring Martir D. lahat ng nabanggit
3. Bakit hindi tuluyang nasakop ng mga Espanyol ang Mindanao?

A. Malawak ang lugar na ito
B. Hindi interesado ang mga Espanyol
C. Walang sasakyan ang mga Espanyol patungo rito
D. Nagkakaisa at lumalaban ang mga Muslim
4. Bakit hindi nagtagumapay ang mga pag-aalsa ng mga Pilipino laban sa mga
Espanyol?
A. Wala silang pinuno C. wala silang anumang aramas
B. Wala silang pagkakaisa D. wala silang sapat na dahilan
5. Bakit mahalaga na malaman nating ang kahalagahan ng pagsusumikap ng ating mga

ninuno upang makamit ang hinahangad na kalayaan?
A. Upang pahalagahan natin an gating bansa
B. Upang tayo ay maging isang magandang modelo ng bawat kabataan
C. Upang isa tayo sa maging sanhi ng kaguluhan sa bansa
D. A at B
147
NAIISA-ISA ANG MGA BAYANING PILIPINO AT KANILANG MGA NAGAWA
TUNGO SA PAGKAKAMIT NG KALAYAAN
Sa tulong ng mga larawan at ilang impormasyon tutukuyin sa araling ito ang mga
bayaning Pilipino at kanilang mga nagawa tungo sa pagkakamit ng kalayaan, Gayundin ang
kahalagahan ng ginawang pag-aalsa ng mga bayaning Pilipino na may malaking naiambag
sa pagkamit ng kalayaan . Ang mga ito ay may kinalaman upang bawat isa sa atin ay malaman
ang kahalagahan kung paano nagsumikap ang ating mga ninuno para makamit ang kalayaan.
Basahin ang impormasyon sa ibaba.
Ilan sa mga bayanin Pilipino at ang ginawang pag-aalsa na may malaking naiambag sa
pagkamit ng kalayaan.
 Juan Ponce Sumuroy 1649-1650

-Isang waray na namuno sag mga rebolusyonaryo sa saligan Visayas.
-Nagsimula ang pakikipaglaban ni Sumuroy sa bayan ng palapag na ngayon ay
Hilagang Samar na lumaganap sa buong mundo.
-Ang pinag-ugatan ng pag-aaklas si Sumuroy at kaniyang mga kasama,nang
sapilitang pagawain ng mga Espanyol ang mga tao sa Silangang Visayas at karatig
na rehiyon, sa pagwaan ng barko, na noong ay sa Cavite.
 Francisco Dagohoy
-Pinamunuan ni Francisco dagohoy o si Francisco Sendrijas sa totoong buhay, ang
may pinakamatagal na rebelyon sa kasaysayan ng Pilipinas. --Nagsimula ang pag-
aalsa si Dagohoy nang tanggihan ng kura paroko na si Gaspar Morales na bigyan ng
Kristyanong libing ang kanyang kapatid na namatay. Pinatay nya ang pari at hinikayat
ang mamamayan ng Bohol na bumangon at lumaban sa mga Espanyol.
-Namundok sila at nagtatag ng isang malayang pamahalaan sa kabundukan.
 Lakan Dula
-Nobela ni Alberto Segismundo Crus, ang Lakandula (1946) ay hingil sa
transpormasyon ng pamayanan mulang kadakilaan tungong kabulukan, at kung
paanong bumangon ang mga tao upang baguhin ang gayong abang kondisyon.
Inilahad sa nobela ang Lakandula, na dating makasaysayan pook at maringal, at
naghunos na bulokat marahas na pook para sa mga residente roon.
 Diego Silang
-Si Diego Silang(1730-1763), bayani ng ilokos, ay ang pinuno ng isang matagumpay
na pag-aalsa laban sa mga Espanyol bago naganap ang himagsikang Pilipino. Siya,
at ang kanyang asawa na si Gabriela Silang ang nanguna sa landas tungo sa paglaya
ng mga Pilipino.
 Gabriela Silang
-Si Maria Josefa Gabriela CARIÑO o Gabriela Silang,ang tinaguriang “Joand’Arc ng
Ilocos”, ay isa sa mga kababaihang na lumaban kasama ang iba pang Pilipino noong
panahon ng rebolusyon.
 Tamblot
Siya babaylan mula sa bohol, Pilipinas, na siyang nagtaguyod ng Tambalot Uprising
mula 1621 hanggang 1622 noong panahon ng Kastila. Siya ay gumawa ng isang
148
himala upang tutulan ang kristiyanismo at maibalik ang tunay na paniniwala ng mga
Pilipino.
 Hermano Pule
-Si Apolinario De la Cruz (22 Hulyo 1814 4 Nobyembre 1841) na nakilala rin bilang si
hermano Pule(“Kapatid na Lalaking pule”) o puli, ay isang Pilipino na namuno ng isang
pangunahing himagsikan laban sa pamamalakad ng mga kastila sa Pilipinas, na batay
sa isang pakikibaka para sa kalayaang panrelihiyon at kasarinlan.
 Magat Salamat
-Si Magat Salamat (1550-1595) ang prinsipe ng kaharian ng tondo at ang
pangalawang anak ni Raha Lakandula.Ipinagpatuloy niya ang pag-aalsa sa sinimulan
ni Raha Lakandula ang kanyang ama ang himagsikan laban sa mga kastila . Namatay
si Magat Salamat habang siya ay nahimbing sa kanyang pagtulog noong taong 1595.
Bilang pagpupugay sa kanya isang mababang paraalan sa may Tondo ang pinangalan
sa kanya.
Gawain
Ipaliwanag.
1. Anong aral ang dapat mong matutuhan mula sa ginawa ng ating mga ninuno sa
pagkakamit ng kalayaan noon?
_______________________________________________________________
2. Paano maisasabuhay ng mga Pilipino ang aral na ito?
________________________________________________________________
TANDAAN
May mga bayaning Pilipino ang nagpakita ng kanilang saloobin at gumawa ngparaan
upang makamit ang kalayaan ng Pilipinas. Ito ay nagbigay- daan sa mga Pilipino upang
magising sa katotohanan. Mahal nila ang bansang Pilipinas at gusto nilang maging Malaya.
Maraming pang-aabuso at pagpapahirap ang ginawa ng mga Kastila sa mga Pilipino.
Pinagsamantalahan nila ang kanilang mga karapatan at kayamanan. Subalit, unti-unting
naunawaan ng mga Pilipino ang kahalagaan ng pagiging Malaya.
Isulat ang tamang titik bago ang bawat bilang. Pumili ng tamang sagot mula sa Hanay B.
HANAY A
HANAY B
_____1. Nagtatag ng Confradia de San Jose
A. Dagohoy
_____2. Namuno sa pinakamahabang pag-aalsa sa
Pilipinas laban sa mga Espanyol. B. Hermano Pule
_____3. Pinuno sa pag-aalsa sa Ilo-ilo na tinagurian
ang sarili na Diyos na Makapangyarihan C. Tapar
_____4. Nagpatuloy ng pag-aalsa na sinimulan ng
kanyang ama na si Lakadula D. Sumuroy
_____5. Isang waray na namuno sag mga E. Magat Salamat
rebolusyonaryo sa salingan Visayas.
149
Ikawalong Linggo
NATATALAKAY ANG KAHALAGAHAN NG PAGGANAP NG SARILING
TUNGKULIN SA PAGSULONG NG KAMALAYANG PAMBANSA

Tayo, bilang bahagi ng pagkabuo ng Pilipinas. Madalas ay tinatanong natin sa ating
sarili, may halaga ba ako sa aking bansa?
Oo! Ikaw ay mahalaga sa pagtaguyod ng ating bansa. Ang bawat isa sa atin ay mahalaga
dahil lahat tayo aymay papel na ginagampanan upang magpatuloy sa pag-unlad ang ating
bansa.
Kung ang pamahalaan ay may layunin mabuti ang kalagayan ng kabuhayan ng mga
mamamayan upang matamo ang kaunlaran ng ating nasyon, hindi ito maisasakatuparan
kung hindi tutulong ang mga mamamayan.
Pakikipagkapwa-tao
Mahalaga ang mabuting pakikipagkwa sa ating mga kapwa mamamayan. Lagi ngang
sinasabi na ‘’no man is an island” kaya naman marapat lamang na magdudulot ng
pagkakaisa.
Tamang saloobin sa paggawa

Mahalaga rin na mayroon tayong mabuting saloobin sa paggawa. Nagiging madali ang mga
gawain kung ito ay pinagtutulungan at binibigyan ng tamang pansin at oras. Kung laging
positibo ang isang mamamayang Pilipino, sigurado na siya ay magiging produktibo.
Tangkilikin natin ang ating mga produkto

Sa ganitong paraan mapatatatag natin ang ating ekonomiya. Uunlad ang mga local na
industriya, maraming mga Pilipino ang mahihikayat na mamumuhay at magtatayo ng mga
negosyo, at maraming magkakaroon ng trabaho sa ating bansa.
Gamitin natin nang wasto ang mga likas na yaman

Dito tayo kumukuha ng ating ikinabubuhay kaya naman marapat lamang natin itong alagaan
upang magkaroon tayo ng sustainable development o ang matalinong paggamit ng mga
likas na yaman. Dahil dito, hindi kaagad mauubos ang mga pinagkukunang-yaman at
mayroon pang matitira para sa susunod na henrerasyon.
Pahalagahan at pagyamanin natin ang kultura nating mga Pilipino

Bilang isang mamamayan, tungkulin natin na mapaunlad ito dahil ang kultura ang
nagbibigay-buhay sa ating bansa at isa ito sa mga nagiging batayan ng kaunlaran.
Bantayan natin ang kalayaang ipinaglaban ng ating mga ninuno. Pawis, dugo, at buhay ang
ipinuhunan nila para maipsa sa atin ang kalayaan hindi na nila natikman.
150
GAWAIN
PANUTO: Bilugan ang mga pangungusap na nagsasaad ng pagiging maunlad ng isang
bansa.
1. May mga natapos sa pag-aaral na umalis ng bansa upang manilbihan sa sariling bansa.
2. Marami ang bilang ng hindi nakakabasa at nakakasulat.
3. Ang mga 15 taong gulang na kabataan pababa ay nagtatatrabaho.
4. Masaya ang nakararaming mamamayan na nanunung-kulan sa pamahalaan.
5. Sapat at makatuwiran ang kinikita ng mga tao.
6. Laganap ang rebelyon at krimen sa mga lalawigan.
7. Maraming dayuhan ang dumadalaw at namumuhunan sa ating bansa.
8. Naabuso ang likas na yaman.
9. Hindi nakikinig sa pangulo ng bansa at hindi sinusunod ang mga batas.
10. Walang krimen na naitala sa loob ng isang buwan.
TANDAAN
Ang bawat isa sa atin ay mahalaga dahil lahat tayo ay may papel na ginagampanan upang
magpatuloy sa pag-unlad ang ating bansa. Kung ang lahat ng Pilipino ay gagawin ang kaniya-
kaniyang tungkulin bilang isang mamamayan ng Pilipinas, sigurado ang kaunlaran ng ating
bansa at magkakaroon ng kapayapaan. Dahil ang maliit na gawa, kapag pinagsama-sama ay
tiyak na magbubunga ng isang malaking pagbabago.
PANUTO: Isulat ang T kung katotohanan at M kung walang katotohanan ang sumusunod na
pangungusap.
_____1. Ang paggamit ng wasto sa likas na yaman ay isa sa mga tungkulin na dapat mong
gampanan sa bayan.
_____ 2. Ang pag-aaral ng mabuti ay nakatutulong para sa ikauunlad ng iyong sarili.
_____ 3. Higit na iyong susuportahan ang mga produkto sa ibang bansa.
_____ 4. Ang mga batas sa iyong bansa ay nararapat lamang na sundin.
_____ 5. Ang kultura ng iyong bansa ay dapat lamang na pagyamanin.
151
NAIPALILIWANAG ANG KAHALAGAHAN NG KAMALAYANG PAMBANSA
TUNGO SA PAGKAKAISA

Mga dahilan sa pag-aalsa ng mga katutubo laban sa mga espanyol.
1. Pagbawi sa nawalang kalayaan.
2. Pag-aabuso at masamang Gawain ng mga pinunong espanyol.
3. Pangangamkam ng mga lupain ng mga pinunong espanyol.
4. Sapiliting paggawa.
5. Kahigpitan ng relihiyon.
6. Paniningil ng labis-na buwis.
Mga bunga ng pag-aalsa ng mga Pilipino

Nabigo ang lahat ng pag-aalsa ng mga Pilipino laban sa mga espanyol.
Nabigo sila dahil kulang sila sa pagkakaisa at kulang ang kakayahan ng mga lider na
namuno sa pagbabangon. Marami sa kanila ang walang maayos na plano at kulang
sa mga armas. Nagpangkat-pangkat sila at nahati sa iba’t-ibang tribo.
Pumanig sa mga espanyol ang karamihan sa mga Pilipino noon. Naging
sunod-sunuran din sila sa mga kagustuhan ng mga tao. Naging mas matapat pa sila
sa mga espanyol kaysa sa kapwa nila Pilipino. Sinamahan rin ng mga Espanyol ang
pagkakawatak-watak ng mga katutubo. Ginamit ang mga Espanyol ang mga Pilipino.
Dahil sa lakas na kaugalian ng mga Pilipino magtimpi at matiisin, sila ay nanatiling
alipin ng mga dayuhan sa mahabang panahon.
Naging mahalaga rin ang mga naunang pag-aalsa kahit puro kabiguan ang
kinalabasan ng mga ito. Dahil dito, napatunayan na ang lahing Pilipino ay may
pagmamahal sa kalayaan. Nakita rin nila ang kahalagahan ng pagkakaisa at
pagsamasama-sama upang matamo ang kanilang nilalayon.
GAWAIN
Gawain 1:
PANUTO: Ano-ano ang mga dahilan kung bakit ang mga pag-aalsa at mga rebolusyong
sinimulan ng mga Pilipino ay kadalasang hind nagtatagumpay?
1. ___________________________________________________
2. ___________________________________________________
3. ___________________________________________________
4. ___________________________________________________
5. ___________________________________________________
152
Gawain 2:
PANUTO: Sumulat ng isang maikling liham o mensahe tungkol sa pagpupunyagi ng mga
katutubong Pilipino.
___________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
__________________________________________ .
TANDAAN
Ilan sa mga dahilan ng pagkabigo ng mga rebolusyong inilunsad ng mga Pilipino ay ang mga
sumusunod:
1. Pagkakaroon ng ibat-ibang diyalekto
2. Hindi pagkakaisa
3. Kawalan ng nasyonalismo
4. Pagkawatak-watak
5. Makasariling mithiin at adhikain sa pakikipaglaban
6. Kakulangan sa armas at kasanayan sa paggamit nito.
Makalipas ang mahabang panahon ng pakikibaka laban sa mga Espanyol ay unti-unting

nabuo ang Nasyonalismo sa mga Pilipino
Ang mga nagbunsod ng pagkakabuo ng pagkakaroon ng Nasyonalismo ng mga Pilipino ay

ang mga sumusunod:
o Ang pagbubukas ng Suez Canal
o Ang paglaki o pagdami ng nabibilang sa Middle Class
o Ang pagdating sa Pilipinas ni Gobernador Heneral dela Torre
o Ang isyu ng Sekularisasyon
o Ang pagbitay sa 3 Paring Pilipino na sina Padre Mariano
PANUTO: Sabihin kung TAMA o MALI.
________ 1. Isa sa dahilan ng pagkabigo ng mga rebolusyong inilunsad ng mga Pilipino ang
kanilang hindi pagkakaisa.
________ 2. Ang mga Heneral ng mga kilusan ng rebolusyon ay walang sapat na kakayahan
sa paghawak ng armas.
________ 3. Maliban sa mga kalalakihan ay may mga kababaihan na kasapi sa katipunan at

kasama rin sa pakikidigma.
________ 4. Hindi man naging matagumpay ang mga naunang pag-aalsa naging simbolo
naman ito ng pagiging makabansa ng sinaunang Pilipino
________ 5. May mga Pilipinong sumanib sa mga Espanyol at nilabanan ang kapwa Pilipino
sa panahon ng pag-aalsa.
153
154
SDO MALABON CITY
5
MAPEH
Self-Learning Modules
Ikaapat na Markahan
155
MUSIKA 5
IKAAPAT NA MARKAHAN – WEEK 1
ANG ANTAS NG DAYNAMIKS
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang nakagagamit ang angkop na
terminong pangmusika sa pagpapahiwatig nang pagkakaiba-iba ng daynamiks.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Anong antas ng daynamiks ang tumutukoy sa pag-awit ng mahina?
A. Piano B. Crescendo C. Forte D. Decrescendo
2. Paano inaawit ang lirikong may simbolong (f)?
A. Mahina B. Mahina papalakas C. Malakas D. Mabagal
3. Paano inaawit ang lirikong may simbolong (mp)?
A. Mahina papalakas C. Malakas papahina
B. Di gaanong mahina D. Di gaanong malakas
4. Anong antas ng dinamika ang tumutukoy sa pag-awit sa pamamaraang mahina papalakas?
A. Mezzo piano B. Decrescendo C. mezzo forte D. Crescendo
5. Anong antas ng dinamika ang tumutukoy sa pag-awit sa pamamaraang di gaanong malakas?
A. Mezzo piano B. Decrescendo C. mezzo forte D. Crescendo
BALIK-TANAW
Panuto: Sagutin ang tanong sa ibaba.
Ano-ano ang mga elemento ng musika na iyong natutunan? Ipaliwanag ang bawat isa.
ARALIN 1: ANG ANTAS NG DAYNAMIKS
Ang Dinamika ay tumutukoy sa paglakas at paghina ng pag-awit at pagtugtog. Ang pagsunod sa
mga sagisag ng daynamiks ay nagbibigay ng kakaibang sigla at kahulugan nito.
Piano (p) mahina
mezzo piano (mp) di gaanong mahina
Forte (f) malakas
mezzo forte (mf) di gaanong malakas
crescendo < mahina papalakas
decrescendo > malakas papahina
UNANG GAWAIN: (Kritikal na pag-iisip)

Panuto: Isulat ang T kung tama ang isinasaad sa pangungusap at M naman kung mali.
1. Mahalaga ang pagkakaroon ng kaalaman sa pag-awit ng may wastong lakas at wastong hina.
2. Ang daynamiks ay pinagsama-samang tunog ng musika.
3. Ang antas o simbolong daynamiks ay ginagamit sa paglakas at paghina ng awit.
TANDAAN
 Ang Daynamiks ay tumutukoy sa paglakas at paghina ng pag-awit at pagtugtog.
 May iba’t-ibang antas ng daynamiks: piano (mahina), mezzo piano (di gaanong mahina), forte
(malakas) mezzo forte (di gaanong malakas), crescendo (mahina papalakas), decrescendo
(malakas papahina)
PAG-ALAM SAMGA NATUTUHAN
Panuto: Sa awit na “Ako ay Pilipino”, isulat ang liriko na angkop sa mga antas ng daynamiks.
1. piano: ___________________________________________________________
2. mezzo piano: _____________________________________________________
3. forte: ____________________________________________________________
4. mezzo forte: ______________________________________________________
5. crescendo: _______________________________________________________
Panuto: Tukuyin kung anong dinamika ang angkop na gamitin sa mga sumusunod:
1. malakas: ________________ 4. di-gaanong mahina: ________________
2. di gaanong malakas: ________________ 5. malakas papahina: ________________
3. mahina: ________________
156
SINING 5
PAGKILALA SA IBA’T IBANG PAMAMARAAN SA PAGGAWA NG 3-DIMENSIONAL
CRAFTS TULAD NG MOBILE, PAPIER-MÂCHÉ JAR AT PAPER BEADS
INAASAHAN
Nakikilala ang iba’t-ibang pamamaraan sa paggawa ng 3-dimensional crafts tulad ng mobile, papier-
mâché jar at paper beads. A5EL-IVb
UNANG PAGSUBOK
Tukuyin kung ang mga likhang sining ay halimbawa ng mobile art, papier-mache o paper beads.
______ 1. Taka ng Paete, Laguna _____ 4. Greeting Card Mobile
______ 2. Laruan ng sanggol sa kuna _____ 5. Kurtinang Beads
______ 3. Kwintas na pang-etniko
BALIK-TANAW
Anu-ano ang mga kasangkapan na nakasabit sa inyong tahanan? Anu-anong materyales ang ginamit
upang ito ay mabuo?
Ang mobile art ay free- Ang Paper- mache (Papier- Ang paper beads ay
moving ng sculpture, ito ay mâché) o taka ay nagmula sa nagmula pa sa bansang
likhang-sining na nagmula sa China at ito ay nakilala sa iba’t- Inglatera kung saan ang mga
bansang “China” na ibang bahagi ng Europe, ito ay kababaihan ay matiyagang
karaniwang makikitang salitang Pranses na ang ibig nagbibilot ng maliliit na papel
sabihin ay “chewed paper” o upang makulayan at matuhog
nakasabit sa kuna ng bata, ang
nginuyang papel. Sa Paete,
iba ay sa bintana na kung para gawing palamuti sa
Laguna tanyag na paggawa ng
minsan ay tumutunog kapag papier-mache ng mga durog na katawan gayundin upang
nahahanginan. papel na binuo sa pamamagitan maging palamuti sa bahay tulad
ng glue, starch o pandikit. kurtinang gawa sa tinuhog na
GAWAIN 1 beads.
Tukuyin ang mga paraan sa paggawa ng paper beads sa pamamagitan ng pagguhit ng masayang
mukha 😊 sa linya.
1. Ang paper beads ay gawa mula sa binilot o inirolyo na maliliit na papel na kinulayan at
dinisenyuhan.
2. Ang paggawa ng paper beads ay nagmula pa noong unang panahon sa bansang Inglatera.
3. Isang teknik sa paggawa ng paper beads ay ang pagsukat ng bibiluting papel upang makagawa ng
pare-parehong laki at hugis ng paper beads.
4. Kinakailangan na matiyaga at masusi ang paggawa ng paper beads.
5. Sa paggawa ng paper beads hindi na isinasaalang-alang ang sukat at espasyo para makagawa ng
pare-parehong hugis ng nito.
TANDAAN
Mobile art ay isang free-moving hanging sculpture. Papier-mache o taka ay pinagdikit-dikit ng maliliit
papel sa hulmahan. Paper beads ay mga binilot na papel at tinuhog
Iguhit ang parisukat kung ang paraan ay tumutukoy sa mobile; tatsulok kung paraan na
sinasagawa sa papier-mache; at bilog kung tumutukoy sa paraan ng paggawa ng paper beads.
1. Habang inirorolyo ang papel ay huwag kalilimutan lagyan ng glue sa gawing gitna at sa gawing
dulo ng binibilot na papel.
2. Sa paraang paggamit ng pinilas na papel, mahalaga na magkaroon ng moldeng gawa sa matigas
na bagay tulad ng kahoy.
3. Lutuin at ihanda ang pandikit na gagamitin sa pamamagitan ng paghahalo-halo ng harina at tubig
at pakuluin hanggang kumulo at lumapot.
4. Gamit ang matibay na pandikit, kunin ang balanse ng mga disenyo o nais na palamuti na isasabit
5. Gumamit ng alambre, makapal na tali o lubid upang isabit ang mga palamuti.
157
EDUKASYONG PANGKATAWAN 5
IKAAPAT NA MARKAHAN - – WEEK 1
KABUTIHANG DULOT NG PHILIPPINE PHYSICAL ACTIVITY PYRAMID SA
PAGSASAYAW
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga-aaral ay inaasahang maisagawa ang iba’t-ibang mga
kasanayan na kasangkot sa pagsasayaw. PE5RD-IVc-h-4
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Isulat T kung totoo at H kung hindi ang bawat pangungusap. Isulat sa sagutang papel.
1. Ang pagsasayaw ay isang aktibidad na ginagawa 2-3 beses sa isang Linggo.
2. Ang sayaw na singkil ay pambansang sayaw ng Pilipinas.
3. Sa pamamagitan ng pagsasayaw tayo ay makakakuha ng magandang benepisyo.
4. Kailangan maging magarbo ang iyong kasuotan sa paglahok sa pagsasayaw.
5. Maging maingat sa pakikilahok sa pagsasayaw.
BALIK-TANAW
Paano natin maisasagawa ang mga kasanayan sa pagsasayaw?
Ano-anong benepisyo ang nakukuha sa pagsasayaw?

Ang pang-araw-araw na gawain gaya ng paglalakad, pagtulong sa gawaing bahay at pag-akyat-
baba sa hagdan ay nakatutulong sa iyong kalusugan at kakayahang pangkatawan, lalo na kung
sasabayan pa ng mga aktibidad gaya ng pagbibisikleta, pagsasayaw at paglahok sa mga isport.
Nakatutulong na maglinang ng mga health-related at skill-related component ang mga ito. Ang mga
gawaing ito ay nagiging daan upang mas mapaunlad pa ang resistensiya ng katawan sa paggawa,
mapalakas ang iba’t-ibang bahagi ng katawan, mas mapabuti ang koordinasyon at iyong postura ay
bubuti, ang posibilidad na magkaroon ng sakit sa puso ay mababawasan at ang iyong timbang ay
magiging tama.
GAWAIN 1
Panuto: Isulat ang HR kung ito ay tumutukoy sa heath related o SR kung tumutukoy sa skill related.
1. Pagsayaw ng Polka sa Nayon. 4. Pagsayaw ng Maglalatik.
2. Pagsayaw ng Cariñosa. 5. Pagsayaw ng Ballroom.
3. Pagsayaw ng Zumba.
TANDAAN
Ang Philippine Physical Activity Pyramid ay isang representasyon ng mga pang-araw-araw na
gawain. Nagsisilbi itong gabay sa pagpili ng mga aktibidad na nararapat sa iyong kailangan.
Mahalagang matukoy ang mga aktibidad na makatutulong sa iyo upang makamit ang iyong layuning
pangkalusugan.

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
Ano ang kahalagahan ng Philippine Pyramid Activity sa pang-araw – araw na buhay?
Panuto : Hanapin sa kahon ang mga nawawalang salita upang mabuo ang ideya ng pangungusap.
progreso pagsunod kalusugan benepisiyo nakakatulong
1. Ang _____________ ay isinasagawa ng 2-3 araw sa isang Linggo.
2. Sa pagsasayaw isang gawain sa Philippine Physical Activity Pyramid ay makakakuha ng _______.
3. _____ang Philippine Physical Activity Pyramid sa pagtukoy sa iyong kalakasan at kahinaan sa
pagsasayaw.
4. Sa pamamagitan ng pagsasayaw, kailangan makita ang iyong ______kung ito ay iyong ginagawa.
5. Mahalagang ingatan ang ating __________ kung tayo’y nagsasayaw.
158
EDUKASYONG PANGKALUSUGAN 5
IKAAPAT NA MARKAHAN - – WEEK 1
MGA KATANGIAN AT LAYUNIN NG PANGUNANG LUNAS
INAASAHAN
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mag-aaral ay inaasahan na:
o Naipaliliwanag ang kahulugan ng pangunang lunas.
o Natutukoy ang mga katangian ng pangunang lunas.
o Natutukoy at naipapaliwanag ang mga layunin ng pangunahing lunas.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Buuin ang mga letra upang makabuo ng mga salita.
1. SRKLISUYANO 4. ETASPNEY
2. KASUNA 5. PANANGNGU NASLU
3. YUBAH
BALIK-ARAL
Panuto: Ano-ano ang pag-unlad na kasanayan sa buhay upang maiwasan ang mga gateway drug?

Ang paunang tulong panlunas o paunang lunas (first aid) ay pagbibigay ng pangunang tulong, at
pangangalaga sa taong napinsala ng sakuna o karamdaman. Napakahalagang may kaalaman sa
paglapat ng pangunang lunas upang maging handa sa anumang sakuna na maaaring mangyari.
GAWAIN 1: “TAMA o MALI”

Panuto: Iguhit ang kung TAMA ang isinasaad ng pangungusap at kung ang isinasaad ay
MALI.
1. Ang paunang tulong panlunas ay ibinibigay sa mga taong nais maisalba ang buhay.
2. Sasailalim sa mga pagsasanay ang mga taong nagbibigay ng pangunang lunas.
3. Ang pangunang lunas ay maaari ding ibigay sa mga hayop.
4. Dapat lamang na unahin munang suriin at subuking lutasin ang mga suliraning may kaugnayan sa
daanan ng
hangin (bibig at ilong) ng pasyente.
5. Ang unang layunin ng pagbibigay ng pangunang lutas ay upang maisalba ang buhay.
GAWAIN 2:
Panuto: Makipanayam sa mga nakakatandang kasama sa tahanan o mag saliksik sa google tungkol
sa pgbibigay ng pangunang lunas sa mga sanggol at matatanda na biglang nagkasakit o napinsala.
Isulat ito sa sagutang papel.
TANDAAN:
Ang paunang tulong-panlunas o pangunang lunas (first aid) ay ang pagbibigay ng pangunahing
magagawang tulong, kalinga, at pangangalaga sa mga taong nasaktan ng sakuna o karamdaman.
Panuto: Isulat ang TAMA sa inyong kuwaderno kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at MALI
kung hindi wasto.
1. Ang Pangunahing lunas ay napakahalaga sapagkat nakapagpapanatili o nakapagpapatagal ito ng
buhay ng isang tao.
2. Naiiwasan ng pangunang lunas ang paglala ng mga pinsalang natamo o naramdaman.
3. Ang pangunang lunas ang dahilan kung bakit nadagdagan ang kirot o sakit na nararamdaman ng
taong napinsala.
4. Ang pangunang lunas ay hindi nakapagpapatagal ng buhay ng isang tao.
5. Ang mga taong magbibigay ng panunang lunas ay may sapat na kaalaman at kasanayan.
Sanggunian: Masigla at malusog na katawan.
159
MUSIKA 5
IKA-APAT NA MARKAHAN - WEEK 2
ANG ANTAS NG DAYNAMIKS
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:nakagagamit ang angkop na
terminong pangmusika sa pagpapahiwatig nang pagkakaiba-iba ng daynamiks.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Pagtapatin ang hanay A at hanay B ayon sa mga antas ng daynamiks.
A B
______1. piano A. malakas papahina
______2. mezzo piano B. di gaanong malakas
______3. forte C. di gaanong mahina
______4. mezzo forte D. malakas
______5. decrescendo E. mahina
BALIK-TANAW
Panuto: Isulat ang titik ng angkop na simbolo ng antas ng dinamika sa bawat bilang.
A. > B. < C. f D. p E. mp
______1. decrescendo ______3. mezzo piano ______5. piano
______2. Crescendo ______4. forte

ARALIN 1: ANG ANTAS NG DINAMIKA
piano (p) mahina
mezzo piano (mp) di gaanong mahina
forte (f) malakas
mezzo forte (mf) di gaanong malakas
crescendo < mahina papalakas
decrescendo > malakas papahina
UNANG GAWAIN
Panuto: Umawit ng lalala na may tunog na malakas papahina at rarara na may tunog na mahina
papalakas.
IKALAWANG GAWAIN
Panuto: Kopyahin sa iyong kwaderno ang liriko ng awiting “Ako ay Pilipino” at isulat sa itaas ng liriko
ang angkop na simbolo sa bawat daynamiks.
TANDAAN
Ang dinamika ay tumutukoy sa paglakas at paghina ng pag-awit at pagtugtog na may iba’t-ibang
antas o simbolo:

Ano ang daynamiks? Ano-ano ang mga antas ng daynamiks? Ilarawan ang bawat antas.
Panuto: Tukuyin kung anong dinamika ang angkop na gamitin sa mga sumusunod:
________1. Kumanta si Sarah na may boses mahina papalakas.
________2. Ang kantang “Ikaw na ang Bahala” ay inaawit ng mahina.
________3. Bumirit si Regine Velasquez sa dulo ng liriko.
________4. Natapos ni Eric ang pagkanta nang malakas papahina
________5. Hindi gaanong malakas ang boses ng nagbabasa sa koro.
160
SINING 5:
MGA POSIBILIDAD NA MAAARING PAGGAMITAN NG MGA NILIKHANG 3-D CRAFTS
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang nasisiyasat ang mga posibilidad na
maaaring paggamitan ng mga nilikhang 3-D crafts. A5EL-IVc.
UNANG PAGSUBOK
Lagyan ng tsek ( / ) kung ang pangungusap ay nagpapakita ng maaaring paggamitan ng mga
nilikhang 3-D crafts at ekis ( X ) kung hindi.
1. Maaaring gawing dekorasyon sa tahanan o silid-aralan ang papier-mache at mobile.
2. Maaaring kainin at nguyain ang papier-mache.
3. Ang paper beads ay maaaring gawing palamuti sa katawan.
4. Maaaring gamitin sa pagbuo ng isang art exhibit ang mga 3D crafts.
5. Maaaring ibenta sa napakamahal na halaga ang mga 3-D crafts.
BALIK-TANAW
Punan ng tamang sagot ang mga patlang.
1. Ang ____________ ay salitang France na may ibig sabihin na “chewed paper”.
2. Ang ___________ ay isang free-moving hanging sculpture.
3. Ang _________ ng Paete, Laguna ay ang tanyag na aplikasyon ng papier-mache sa Pilipinas.

Mga posibleng paggamitan ng mga 3-D Crafts. Maaaring gawing dekorasyon sa tahanan o silid-
aralan ang papier-mache at mobile. Ang paper beads ay maaaring gawing palamuti sa katawan.
Maaaring gawing hanapbuhay o pagkakakitaan ang nalikhang 3-D crafts sa pamamagitan ng
pagbebenta nito. Maaaring ipangregalo ang mga 3-D crafts. Maaaring gamitin sa pagbuo ng isang art
exhibit. Maaaring gawing libangan, pang-alis ng stress at pampalipas oras.
GAWAIN 1:
Sinasabi na ang 3D crafts ay maaaring pagkakitaan lalo na kung ito ay
natatangi at maganda. Sa loob ng kahon ay gumuhit ka ng sarili mong
disenyo ng alahas gamit ang paper beads o disenyo ng mobile art na
maaaring isabit sa bahay.
TANDAAN
Ang paggawa ng mga likhang sining tulad ng mobile, papier mache at paper beads ay maaring
mapakinabangan natin bilang palamuti sa katawan at kapaligiran at mas lalo na kung
mapagkakakitaan sa pamamagitan ng pagbenta dito ay lubos na makakatulong sa atin at sa ating
pamilya.

Ano-ano ang posibleng paggamitan ng 3D crafts?
PANGWAKAS NA GAWAIN
Piliin sa kahon kung ano ang gamit ng 3-D crafts na pinapakita sa bawat pangungusap.
Dekorasyon sa tahanan Palamuti sa katawan
Art exhibit Ipangregalo Hanapbuhay o pagkakakitaan
1. Si Alice ay gumagawa ng mga mobile upang ipandagdag sa kaniyang pag-aaral.

2. Nilalagay ni Maria ang kurtinang beads sa kanilang tahanan tuwing sumasapit ang Pasko.
3. Ang mga bata ay nagsama-sama at inipon ang kanilang mga 3-D crafts para sa paaralan.
4. Kaarawan ng pamangkin ni John kaya naghanda siya ng isang makulay na mobile art na maaaring
isabit sa kuna nito.
5. Matitingkad na kulay at napakaganda ng mga suot na kwintas at pulseras ni Troy kaya nasungkit
niya ang Unang Karangalan sa Pambansang Kasuotan.
161
EDUKASYONG PANGKATAWAN 5:
SUMAYAW PARA SA KALUSUGAN
INAASAHAN
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Lagyan ng √ kung ang mga sumusunod ay tama at X kung mali at isulat sa sagutang papel.
1. Magsuot ng tamang damit at sapatos para sa pagsasayaw.
2. Kailangan sumayaw agad ng walang warm-up exercise.
3. Maging kumpiyansa sa sarili at may respeto sa ibang tao kung ikaw ay magsasayaw.
4. Maliit na espasyo ang kailangan gamitin sa pagsasayaw.
5. Ingatan ang iyong sarili sa pagsasayaw upang makaiwas sa sakuna.
BALIK-TANAW
Ano-anong mga sayaw ang iyong napag-aralan at ang iyong naging karanasan sa pagsasayaw
noong ikatlong kwarter?

Ang sayaw ay isang pisikal na akitibidad na nagbibigay ng pagkakataon sa ating katawan na
gumawa ng iba’t ibang galaw sa loob ng tinakdang oras at lugar. Tinuturing ito ng iba bilang isang uri
ng ehersisyo. Para sa ilan naman, isa itong libangan na nagbibigay saya. Kung titingnan ang
Philippines Physical Activity Pyramid sa naunang aralin nirerekomenda ang pagsasayaw nang
dalawa hanggang tatlong beses sa isang linggo
Marami kang mapagpipiliang sayaw mula sa iba’t ibang genre tulad ng classical ballet, hip-hop at
maging street dancing. Maaaring subukin ang iba’t ibang uri ng tradisyunal na sayaw ng Pilipino tulad
sa mga natutuhan noong ikatlong kwarter. Anuman ang iyong piliin siguraduhing ito ay angkop o
nahahanay sa iyong interes at nakakatulong makamit ang iyong layunin pangkalusugan.
GAWAIN 1
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa kahon at isulat ang letra nang tamang sagot sa sagutang papel.
A. Ballroom
B. Street dancing
C. Classical ballet
1. 2. 3. 4. 5. D. Folkdance
E. Hip-hop
TANDAAN
 Ang pagsasayaw ay nakakatulong sa paglinang ng mga health-related fitness gaya ng
flexibility, muscular strength, at cardiovascular endurance.
 Nakakatulong din itong mapabuti ang iyong skill-related components gaya ng balanse at
koordinasyon.

1. Ilang beses ang nirerekomenda ang pagsasayaw?
2. Paano nakakatulong ang pagsasayaw sa ating kalusugan?
Panuto : Iguhit ang sa patlang kung ang pangungusap ay tama at kung mali.
1. Ang pagsasayaw ay isang akitibidad upang lumakas ang aking kalusugan.
2. Nagagamit ko nang husto ang aking mga muscle o kalamnan sa aking pagsasayaw.
3. Nawawalan ako ng tiwala sa aking sarili pag ako’y nagkamali sa pagbalanse ng dahil sa pagsasayaw.
4. Sa pagsasayaw ay nakakatulong sa Cardiovascular Endurance upang hindi madaling mapagod.
5. Gagawin kong araw araw ang pagsasayaw hanggang ako ay manghina.
162
EDUKASYONG PANGKALUSUGAN 5:
PANUNTUNAN NG PANGUNANG LUNAS
INAASAHAN
o Naipapaliwanag ang bawat panuntunan sa pangunang lunas.
o Natutukoy ang mga panuntunan ng pangunang lunas.
o Nasusunod at naipapatupad ang panuntunan ng pangunang lunas.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Isulat ang TAMA kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at MALI kung hindi wasto.
1. Unang isaalang-alang ang kaligtasan ng napinsala.
2. Huwag tiyakin kung ligtas na lapatan ng pangunang lunas ang biktima ng pinsala o karamdaman.
3. Laging humIngi ng tulong pag kailangan.
4. Isagawa ang madaling askyon at unahin muna ang hindi dapat unahin.
5. Magsagawa ng pangunang pagsusuri.
BALIK-TANAW
Panuto: Ano-ano ang mga layunin ng pangunang lunas? Isulat ito sa puso.
Ang panuntunan ng pangunang lunas ay dapat na tiyaking ligtas na lapatan ng pangunang lunas
ang biktima ng pinsala o karamdaman. Unang isaalang-alang ang kaligtasan ng napinsala.
Magsagawa ng pangunang pagsususri, isagawa ang madaliang aksiyon o kilos, unahin ang dapat
unahin at humingi ng tulong.
GAWAIN 1: “IGUHIT NATIN”

Panuto: Iguhit ang mga gagawin mo sa sumusunod na mga sitwasyon. Gumamit ng coupon bond
para dito.
A. May kaklase kang nahimatay sa loob ng silid-aralan.
B. May kaklase ka na may balinguyngoy (nosebleed), at hindi mo alam kung paano siya lalapatan ng
pangunang lunas.
GAWAIN 1: “ITALA MO”

Panuto: Magtala ng mga pangkaraniwang uri ng aksidente na nangyayari sa bahay at isulat ang mga
wastong pamamaraan kung paano ito binibigyan ng mga paunang lunas (first aid). Maaaring
magtanong sa inyong mga magulang o i-mensahe sa facebook ang inyong Barangay Health Worker.
Gawin ito sa sagutang papel.
TANDAAN
Ang paglapat ng pangunang lunas ay maaaring makapagligtas ng buhay ng biktima.
Panuto: Kulayan ng berde ang kahon kung dapat bigyan ito ng pangunang lunas. Kulayan
ito ng pula pag hindi.
1. Nakakita ka ng isang kotseng nagliliyab at sa loob ay may isang tao na nawalan ng malay.
2. Nabalian ang iyong kaklase sa paa dahil sa kanyang pagtalon-talon sa hagdan.
3. Nabagok ang ulo ng isang ale habang siya ay naglalakad sa gitna ng kalsada at ito ay
nawalan ng malay.
4. Nakainom ng lason ang iyong kapatid.
5. Nagtatakbuhan kayo ng kapatid mo ng may pag-iingat sa sarili.
163
MUSIKA 5:
ANG TEMPO
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang natutukoy o nakikilala ang
iba’t ibang uri ng tempo
UNANG PAGSUBOK
1. Aling elemento ng musika ang naglalarawan ng bilis at bagal ng awitin o tugtugin?
A. rhythm B. melody C. dynamics D. tempo
2. Alin sa mga sumusunod ang mabilis na tempo?
A. largo B. presto C. allegro D. vivace
3. Alin sa mga sumusunod ang mabagal na matatag na tempo?
A. accelerando B. largo C. ritardando D. presto
BALIK-TANAW
Panuto: Magtala ng limang (5) pangungusap sa kahalagahan ng pag-awit ng may wastong lakas at
wastong hina gamit ang antas ng dinamika.
MAIKLING PAGPAPAKILAAA SA ARALIN

Sa musika, ang tempo ay tumutukoy sa bagal at bilis ng isang awit o musika. Mahalaga na malaman
mo ang iba-ibang tempo at kahulugan nito. largo – mabagal na mabagal, presto – mabilis na mabilis,
allegro – mabilis, moderato – katamtamang tempo, andante – katamtaman ang bagal ngunit regular
ang pagitan, vivace – mabilis at masigla, ritardando, papabagal na tempo, acceleramdo – papabilis
na tempo.
UNANG GAWAIN
Panuto: Basahin ang sumusunod na mga salitang mula sa Italya at sabihin ang kahulugan
ng bawat isa.
ritarando vivace presto moderato

andante allegro accelerando largo
TANDAAN
Ang tempo ay isang elemento ng musika na naglalarawan sa bilis o bagal ng musika.

Ano ang kahulugan ng tempo? Bakit mahalaga na matutunan ang tungkol sa tempo? Ano-ano ang
mga tempo na iyong natutunan? Ano ang inyong naramdaman habang nakikinig kayo sa mga awitin?
Panuto: Makinig muli sa awiting “Kalesa”, “Dalagang Pilipina”, at “Purihin Ka Aming Panginoon”.
Isulat ang angkop na tempo sa bawat liriko.
Mga Linya ng Awiting Kalesa, Dalagang Pilipina, at Purihin Ka Aming Panginoon Tempo
Kalesa ay panghatid t’wina nung panahon nina Maria Clara 1.
Kalesa’y may pang-akit na taglay, maginhawa’t ‘di maalinsangan (unang bahagi) 2.
Matulin din sa kalsada tumatakbong maginhawa wala pang gasoline (dulong bahagi) 3.
Ang dalagang Pilipina parang tala sa umaga 4.
Purihin Ka aming Panginoon, Ikaw ang Diyos mula noon hanggang sa habang 5.
panahon
164
SINING 5
IKAAPAT NA MARKAHAN - Week 3
Paggamit ng Kaalaman sa Kulay, Hugis at Balanse sa Paggawa ng Mobile,
Paper Mache at Paper Beads
INAASAHAN
Nagagamit ang kaalaman sa kulay, hugis at balanse sa paggawa ng mobile, papier mache
at paper beads. A5PL-IVd
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Isulat kung TAMA kung ang pangungusap ay wasto at MALI kung hindi wasto.
1. Sa paggawa ng mga kwintas, pulseras at hikaw ay mainam na walang pattern na sinusundan para
madaling makatapos.
2. Magandang tingnan ang isang 3D kung iba-iba ang sukat at hindi pantay-pantay ang distansya ng
mga disenyo nito.
3. Tamang gamitin ang pula sa gitna ng maroon at pink para lalong lumitaw ang kulay nito.
4. Sa paggawa ng mobile kailangan ay balanse ang pagkakalagay ng mga disenyo.
5. Si Maria ay naglalagay ng isang kabibe sa pagitan ng tatlong sunod-sunod na bilog para mas
maayos tingnan ang kaniyang polseras.
BALIK-TANAW
Ano-ano ang pangunahing kulay?

Ang mga Pilipino ay likas na mahusay sa sining tulad ng paggamit ng kulay, hugis at espasyo.
Dahilan sa ating pagiging malikhain ay naipapamalas maging sa ibang panig ng mundo ang mga
likhang sining na sariling atin at tatak Pinoy. Masasalamin sa bawat kulay at linya ang kultura na
mayroon tayo. Ang mga disenyong nalilikha ay nagpapakita ng katangian mayroon ang mga Pilipino.
Sa bawat likhang-sining na mayroon ang kulturang Pilipino, mapapansin na ito ay may sinusundang
pamantayan pagdating sa mga kulay, hugis at balanse.
GAWAIN 1:
Masdan ang mga larawan, paaano mo mapapaganda ang isang 3D craft.
Paano pa mas mapapaganda ang mga likhang sining na ito? Ano ang pamantayan na
susundin mo sa paggamit ng kulay, hugis at balanse sa paggawa ng disenyo? Ano-ano
ang maaari mong gawin upang ito ay maging magara at kaaya-aya sa paningin kahit na ang
mga materyales na ginamit ay mga recycled na at luma?
paper beads paper mache mobile art
TANDAAN
Ang mga gawang sining tulad ng mobile, papier mache, paper beads ay mapapaganda
sa pamamagitan ng paggamit ng ibat-ibang elemento ng sining tulad kulay, hugis at
balance.

Ano-ano ang mahahalagang element ang kakailanganin sa paggawa ng mobile?
PANGWAKAS NA GAWAIN
Lagyan ng Tsek (  ) ang mga hakbang na gagawin mo sa paggawa ng 3D crafts.
1. Gagamit ako ng napakaraming kulay.
2. Iba-iba ang pattern na gagawin ko sa isang mobile art.
3. Sisiguraduhin kong pare-parehong sukat ng aking paper beads.
4. Kapag malaki ang hulmahan ko sa papier mache ay dadamihan ko din ang glue na lalagay ko.
5. Gusto ko ay may magaan at mabigat na disenyo akong ilalagay sa aking mobile art.
165
Mga Kasanayang Ginagamit sa Sayaw
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga-aaral ay inaasahang maisagawa ang iba’t-ibang
mga kasanayan na kasangkot sa pagsasayaw. PE5RD-IVc-h-4
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa sa loob kahon. Isulat sa sagutang papel ang tamang
sagot.
1. Anong posisyon ang yumuko sa iyong kapareha at sa mga nanonood.
2. Anong posisyon inilalagay ang kanan o kaliwang paa sa harap ng kaliwa (o kanan)
habang bahagyang nakayukong paharap ang katawan at naka –cross ang mga kamay
sa harap ang kanan (o kaliwa) sa ibabaw ng kaliwa (o kanan)
.
HAYON-HAYON SALUDO TAP DOSIDO SAROK
BALIK-TANAW
Panuto: Kilalanin ang tamang posisyong ng kamay sa pagsasayaw. Pagtapatin ang hanay
A sa hanay B.
Isulat ang letra ng tamang sagot. HANAY B
HANAY A A. Unang posisyon
B. Ikalawang posisyon
C. Ikatlong posisyon
D. Ikaapat na posisyon
1. 2. 3. 4. 5. E. Ikalimang posisyon

Mga Pangunahing Posisyon at Galaw
Hayon-hayon - ilagay ang isang braso sa harap at isang braso sa likod sa may baywang (Gawin ito
nang salitan) Sarok - ilagay ang kanan o kaliwang paa sa harap ng kaliwa (o kanan) habang
bahagyang nakayukong paharap ang katawan at naka–cross ang mga kamay sa harap ang kanan (o
kaliwa) sa ibabaw ng kaliwa (o kanan) Saludo - yumuko sa iyong kapareha at mga nanonood.
Do-si-do - humarap sa iyong kapareha,umabante at dumaan sa direksiyon ng kaniyang kanang
balikat. Bumalik sa kanilang puwesto sa pamamagitan ng pagdaan sa direksiyon ng inyong kaliwang
balikat. Tap - I-tap ang sahig sa pamamagitan ng iyong balls of the feet.
GAWAIN 1
Panuto: Ano-ano ang iba’t-ibang posisyon at galaw sa pagsasayaw? Isulat sa sagutang papel.
TANDAAN
Ang mga katutubong sayaw ng Pilipinas ay nagmula sa iba’t ibang bayan at probinsiya na pinasa
sa mga sumusunod na henerasyon. May mga pangunahing posisyon at galaw na ginagamit nang
paulit-ulit sa mga katutubong sayaw.
PANG-ALAM SA NATUTUNAN
Panuto: Isulat sa iyong “Ang Aking Journal” ang iyong nararamdaman sa pagsagawa ng mga
galaw sa pagsayaw
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot sa sa loob kahon. Isulat sa sagutang papel ang tamang
sagot.
1. Anong posisyon ang tina-tap ang sahig sa pamamagitan ng iyong balls of the feet.
2. Anong posisyon ang inilalagay ang isang braso sa harap at isang braso sa likod sa may baywang.
(Gawin ito nang salitan)
3. Anong posisyon ang humaharap sa iyong kapareha, umabante at dumaan sa direksiyon ng
kaniyang kanag balikat. Bumalik sa kanilang puwesto sa pamamagitan ng pagdaan sa direksiyon
ng inyong kaliwang balikat.
A. HAYON-HAYON .B. SALUDO C. TAP D. DOSIDO E. SAROK
166
Mga Karaniwang Pinsala at Kondisyon
INAASAHAN
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mag-aaral ay inaasahan na: natutukoy ang mga
karaniwang pinsala at kondisyon nangangailangan ng pangunang lunas.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Hanapin ang mga salitang pinsala. Isulat ito sa inyong sagutang papel.
b a n l i n g u y n g o y
a a e y a s j j j q s g s
k k a g a t i n s e k t o
c l j k m n d o s a s k e
k a s a l o k s l s u q k
a n i m a l b i t e g l l
m o g k q k k a k k a k a
s n a k e b i t e g t s a
BALIK-TANAW
Panuto: Ano ang dapat mong gawin kapag may napinsala sa isa sa iyong mga kamag-aral o
kaibigan ngunit hindi mo alam ang lapat ng pangunang lunas. Itala ito sa inyong sagutang papel.

Ang sumusunod ay ilan sa karaniwang pinsala at kondisyon. Ito ay ang mga sugat/wound,
Balinguyngoy/nosebleed, kagat ng insekto/insect bite, kagat ng hayop/ animal bite, kagat ng ahas/
snake bite.
GAWAIN 1: “DUGTUNGAN MO”

Panuto: Punan ang patlang upang makabuo ng pangungusap.
1. Upang makasagip ng buhay_________________________.
2. Ang paunang lunas ay______________________________
3. Malaki ang maitutulong ng taong may kaalaman sa paunang lunas dahil________________.
4. Napakahalaga na may kaalaman ang bawat isa sa paglapat ng pangunahing lunas_______.
5. Ang mga pinsala at kondisyon ay ang mga___________________.
TANDAAN
Ang mga sugat, Balinguyngoy, kagat ng insekto, kagat ng hayop, kagat ng ahas ay kailangan ng
mabilisang aksyon at solusyon upang hindi lumala o mapabayaan.

Panuto: Magsaliksik gamit ang internet ilarawan ang mga pinsala o kondisyon na sumusunod.
1. balinguyngoy- 2. sugat- 3. kagat ng insekto 4. kagat ng hayop 5. kagat ng ahas-
PANGWAKAS NA MGA GAWAIN

Panuto: Ayusin ang mga letra sa loob ng panaklong upang makabuo ng salita ayon sa inilalarawan
ng parirala.
(gatsu) 1.Karaniwang pinsala na nanyayari at kailangan ng daliang gamutan.
(ngoynguybali) 2. pagdurogo ng ilong.
(etibinsect) 3. sugat na nagawa ng mga insekto.
(etibekans) 4. sugat na kailangan ng mabilisang solusyon dahil sa pagtuklaw sa napinsala.
(etiblamanim) 5. kadalasan nakakapinsala ito ng rabies sa isan
167
MUSIKA 5
IKA-APAT NA MARKAHAN - Week 4
ANG TEKSTURA NG MUSIKA
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang nailalarawan ang tekstura ng
awitin
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Isulat TAMA kung wasto ang sinasaad sa bawat pangungusap o MALI kung di wasto.
_______1. Ang tekstura ay elemento ng musika na tumutuon sa patong-patong na tunog ng musika.
_______2. Manipis ang tekstura ng awit na may tatlong linya ng musika.
_______3. Ang pag-awit ng solo ay nakabubuo ng polyphonic texture.
_______4. Lahat ng awitin ay maaaring pagtambalin bilang round song.
_______5. Ang mga awitin ng mga koro ay laging may polyphonic texture.
BALIK-TANAW
Panuto: Lagyan ng tsek (/) kung wasto ang isinasaad sa pangungusap at ekis (X) kung hindi wasto.
_______1. Ang galaw ng isang uod ay maaaring ihambing sa tempo ng largo.
_______2. Mabagal ang tempo ng mga oyayi.
_______3. Angkop ang tempo ng allegro sa mga awiting pampatulog sa mga bata.
_______4. Walang kaugnayan ang bilis ng awitin sa damdaming ipinapahayag nito.
_______5. Tanging mga salitang Italiano lamang ang maaaring gamitin upang ilarawan ang bilis ng
isang awitin.

Ang monophonic texture ay napapansin sa mga komposisyon na may iisang himig ng musika na
pamboses o pang-instrumento. Ang homophonic texture ay binubuo ng dalawang patong ng tunog.
Isang mula sa melody, kadalasan mula sa boses ng mang-aawit at ang isa naman ay mula sa isang
instrumentong pansaliw sa melodiya. Ang polyphonic texture ay binubuo ng dalawa o higit pang linya
ng musika. Naririnig ito sa pag-awit ng round songs at partner songs.
UNANG GAWAIN
Panuto: Isulat ang pagkakaiba at pagkakatulad ng tatlong tekstura na iyong natutunan gamit ang
dayagram sa ibaba.
Monophonic Texture
Homophonic Texture Polyphonic Texture
TANDAAN
Ang tekstura ay elemento ng musika na nagsasaad kung gaano karami ang tunog o melodiya na
naririnig sa isang awit. Ang monophonic texture ay napapansin sa mga komposisyon na may iisang
himig ng musika na pamboses o pang-instrumento. Ang homophonic texture ay binubuo ng
dalawang patong ng tunog. Isang mula sa melody, kadalasan mula sa boses ng mang-aawit at ang
isa naman ay mula sa isang instrumentong pansaliw sa melodiya.
Ang polyphonic texture ay binubuo ng dalawa o higit pang linya ng musika. Naririnig ito sa pag-awit
ng round songs at partner songs.

Bakit kailangan nating matutunan ang tektura ng musika?
Panuto: Pakinggan ang mga awitin sa ibaba at ilarawan ang tekstura nito. Isulat ang sagot sa
sagutang papel.
___________1. Gregorian Chant ___________4. Viva La Musica
___________2. Adoro Te Devote ___________5. Leron-Leron Sinta
___________3. Bahay Kubo
168
SINING 5
Pagbuo ng Disenyo sa Paggawa ng 3D Crafts Tulad ng Mobile, Paper Mache at Paper
Beads
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang nakakabuo ng disenyo sa
paggawa ng 3D crafts tulad ng mobile, paper mache at paper beads. A5PR-IVf
UNANG PAGSUBOK
Isulat sa tamang hugis ang mga materyales na nasa loob ng kahon kung saang 3D crafts
kinakailangan ang mga kagamitan
Mobile Mga gamit na Paper

kailangan sa Mache
Art mobile art,
paper mache
at paper
beads
Paper
Beads
BALIK-TANAW
Bakit mahalaga ang paggamit ng kaalaman sa kulay, hugis at balanse sa paggawa ng mobile, paper
mache at paper beads?

Mga hakbang sa paggawa ng paper beads:
1.Iguhit ang hugis na napili mong papel. 5. Gumawa ng maraming paper beads ayon sa
2. Irolyo ang papel sa tingting o stick. disenyong nais mo.
3. Lagyan ng pandikit ang dulo nito. 6. Tuhugin ang mga beads gamit ang sinulid o nylon.
4. Hayaan itong matuyo. Kung ito ay tuyo 7. Lagyan ito ng lock.
na,
GAWAIN 1:
Gumawa ng kwintas o polseras gamit ang mga paper beads. Sundin ang mga hakbang na tinalakay
sa “Maikling pagpapakilala ng aralin”. Isaalang- alang ang pamantayan sa Pangwakas na pagsusulit.
TANDAAN
Maaari mong gamitan ng iba’t-ibang pamamaraan ang pagdidisenyo ng 3D crafts gaya ng pag-uulit
ng mga kulay at hugis, pagkakaroon ng pattern, at pagsasaalang-alang ng konsepto ng balanse para
sa matibay at di matutumba na likhang sining.
Balikan ang likhang sining ng bata sa Gawain 1, markahan ito ayon sa pamantayan na makikita sa
rubric.
Nakabuo ng isang orihinal na disenyo 5 4 3 2 1
Naipahayag ang kaisipan at damdamin sa paglikha ng disenyong gagamitin sa 5 4 3 2 1
paggawa ng proyekto
Nagamit ng maayos ang kulay, hugis at balance sa paggawa ng disenyo. 5 4 3 2 1
Malinis na naisagawa ang disenyo at naibalik sa lalagyan ang lahat ng 5 4 3 2 1
kagamitang ginamit.
Natapos at nakapagpasa sa takdang oras 5 4 3 2 1
169
GALAW NG SAYAW
INAASAHAN
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot.
1. Anong mahalagang parte sa pagbuo ng iyong sayaw at dapat tignan kung anong mga
instrumentong dapat gagamitin.?
A. Bilang ng mananayaw B. Musika C. Tema D. Ritmo
2. Ano ang maaaring makakatulong sa paglikha ng mga galaw sa sayaw?
A. Ritmo B. Tema C. Musika D. Kwento
3. Ano ang kinakailangan pag-isipan bago magplano sa iyong pagtatanghal sa sayaw?
A. Ritmo B. Bilang ng mananayaw C. Tema D. Kasuotan
BALIK-TANAW
Panuto: Kilalanin ang tamang posisyong ng paa sa pagsasayaw. Piliin ang tamang sagot sa
kahon at isulat sa sagutang papel.

Ang katutubong sayaw ay nagpapakita ng tungkol sa kultura, tradisyon, at gawain ng mga taong
lumikha nito. Ang ilan sa mga ito ang mga sumusunod:Tema- pag-isipan ang pangunahing ideya ng
iyong sayaw. Lahat ng gagamitin mula sa kasuotan, galaw at props ay kailangang magkaugnay sa
tema. Musika- ang iyong pipiliing musika ay may mahalagang parte sa pagbuo ng iyong sayaw. Ritmo
- ito ay nakakatulong sa paglikha ng mga galaw sa sayaw. Dito maipapamalas ang angking galing sa
pagsayaw sa saliw ng musika. Kuwento - ang ating katawan ay maaaring gamitin upang magpahayag
ng isang kwento. Bilang ng mananayaw -planuhin ang bilang ng mga mananayaw para sa
pagtatanghal. Maliit ba o maliit ang iyong pagtatanghal? Kasuotan - ito ang unang nakikita ng
manonood. Props/Materyales- Pumili ng props o materyales na kinakailangan at angkop sa sayaw.
GAWAIN 1
Panuto: Sagutin ang mga tanong at isulat sa loob ng grapikong bulaklak ang tamang sagot
1. Anu- ano ang mga mamahalagang bagay na kailangan
mong tandaan sa paglikha ng sayaw?
TANDAAN
Ang ritmo ay nakakatulong sa paglikha ng mga galaw sa sayaw.

Panuto: Isulat sa iyong Fitness Diary ang karanasan sa pagsasayaw.
1. Ano ang maaaring makakatulong sa paglikha ng mga galaw sa sayaw?
A. Ritmo B. Tema C. Musika D. Kwento
2. Anong mensahe ang ipinakikita kung ikaw ay gagawa ng isang interpretative dance?
A. Props/materyales B. Kasuotan C. Kwento D. Tema
3. Ano ang kinakailangan pag-isipan bago magplano sa iyong pagtatanghal sa sayaw?
A. Ritmo B. Bilang ng mananayaw C. Tema D. Kasuotan
170
MGA PINSALA AT KONDISIYON
INAASAHAN
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mag-aaral ay inaasahan na: naipapamalas ang nararapat
na pangunang lunas para sa mga pangkaraniwang pinsala.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Tukuyin ang mga salita o kagamitan na ginagamit sa mga pinsala o kondiiyon.
Isulat ito sa loob ng bilog.
1. Alkohol 6. Ice
2. Betadine 7. sugar
3. Band aid 8. towel
4. Cotton 9. wood
5. aloe vera 10. lemon
BALIK-TANAW
Ano-ano ang mga pinsala o kondisyon? Bakit kailangan nating tulungan ang mga napinsala o may
karamdaman?

Karaniwang pinsala at kondisyon ay sugat, pagdurugo ng ilong, kagat ng insekto, kagat ng
hayop, paso, pagkalason sa pagkain, pamumutla at pagkahimatay at Sprains/Bali. Ang lahat
ng ito ay nangangailangan ng daliang lunas.
GAWAIN 1: “ITALA MOI”

Panuto: Isulat sa malinis na papel ang mga nararapat gawin o mga pangunang lunas sa mga
pinsala o kondisyon.
1. sugat-_____________________ 4. kagat ng hayop-___________________
2. balinguyngoy-_______________ 5. kagat ng ahas-________________________
3. kagat ng insekto-____________
GAWAIN 2: “MAGSALIKSIKI”
Panuto: Makipanayam sa mga nakakatandang kasama sa tahanan tungkol sa pgbibigay ng
karagdagang impormasyon sa pagbibigay ng pangunahing lunas sa may sakit o napinsala.
Isulat ito sa sagutang papel.
TANDAAN
Mahalagang malaman ang nararapat na pangunang lunas para sa mga karaniwang
pinsala o karamdaman.
Panuto: Isulat ang TAMA kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at MALI kung hindi
wasto.
1. Ang sprain o bali ay isang pinsala sa isang litid na nagkakaroon ng siwang kung kayat
nagkakaroon ng pamamaga.
2. Ang pagkahimatay at pamumutla ng isang tao ay nangyayari kapag hindi sapat ang daloy
ng dugo sa iyong utak. Ito ay kalimitang maikling oras lamang.
3. Nangangailangan ng agarang pansin ang isang pasyenteng napaso kung ito ay malubha
at magdudulot sa pasyente ng ritableng pakiramdam at labis ng sakit
4. Karamihang reaksiyon ng kagat ng insekto ay ang pamumuti ng balat at pagiging makinis.
5. Karaniwang hindi nangangailangan ng daliang pagdadala sa ospital.
171
MUSIKA 5
PAG-AWIT NG ROUND SONG
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang nakaka-awit ng round song na
may tatlong parti.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Lagyan ng tsek (/) ang patlang kung wasto ang isinasaad sa pangungusap at ekis (X) naman
kung hindi.
_______1. Ang round song ay binubuo ng dalawang melodiya na mula sa magkaibang awitin.
_______2. Ang mga round songs ay nakabubuo ng monophonic texture.
_______3. Ang round song ay mga awitin na may dalawa, tatlo, o higit pang bahagi na inaawit ng
dalawa, tatlo, o higit
pang mga pangkat.
_______4. Inaawit ng sabay-sabay ang round song.
_______5. Mahalaga ang pagsunod sa tamang rhythm at pitch sa pag-awit ng isang round song.
BALIK-TANAW
Panuto: Isulat ang T kung tama ng isinasaad sa pangungusap at M kung mali.
_______1. Lahat ng awitin ay maaaring pagtambalin bilang round song.
_______2. Ang tekstura ay elemento ng musika na tumutugon sa patong-patong na tunog ng musika.
_______3. Ang mga awitin ng mga koro ay laging may polyphonic texture.
_______4. Ang pag-awit ng solo ay nakabubuo ng polyphonic texture.
_______5. Manipis ang tekstura ng awit na may tatlong linya ng musika.

Ang round song ay mga awitin na may dalawa, tatlo, o higit pang bahagi na inaawit ng dalawa,
tatlo, o higit pang mga pangkat. Inaawit ng pangkat ang parehas na melodiya, subalit nagsisimula sila
sa iba’t ibang pagkakataon. Mahalaga sa pag-awit ng ganitong mga kanta ang kakayahan sa
pagsunod sa tamang rhythm at pitch.
UNANG GAWAIN: VOCALIZATION

Panuto: Isagawa ang simpleng vocalization gamit ang so-fa syllables.
IKALAWANG GAWAIN
Panuto: Magsanay sa pag-awit ng round song na may tatlong (3) parti. Ihanda ang sarili para sa
pagtatanghal.
TANDAAN
Ang round song ay mga awitin na may dalawa, tatlo, o higit pang bahagi na inaawit ng dalawa, tatlo, o
higit pang mga pangkat. Sinisimulan ng bawat pagkat ang pag-awit sa iba’t ibang pagkakataon.

Ano ang kaibahan ng round song sa tipikal na pag-awit ng isang kanta? Paano naging masining ang
round song? Ano ang mga dapat isaalang-alang sa pag-awit ng round song?
Panuto: Umawit ng round song na may tatlong part. Isaalang-alang ang sumusunod na pamantayan.
Pamantayan Napakahusay Mahusay Bahagyang Kailangan Pang

(4) (3) Mahusay (2) Paunlarin (1)
Maayos at inaawit sa tamang
tempo ang round song.
Angkop ang paggamit ng kilos at
tinig sa pagtatanghal.
Masining ang pagkakatanghal.
172
SINING 5: IKAAPAT NA MARKAHAN - Week 5
Pagpapakita ng pagiging Malikhain sa Paglikha ng Paper Beads
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang naipapakita ang pagiging
malikhain sa paglikha ng paper beads A5PR-IVg
UNANG PAGSUBOK
Isulat TAMA kung pahayag ay wasto o MALI kung mali.
1. Ang paper mache ay ginawa mula sa sa papel na inirolyo upang makabuo ng beads.
2. Ang paper beads ay gawa mula sa bililot o inirolyo na maliliit na papel na kinulayan at
dinisenyuhan
3. Sa paggawa ng paper beads mahalaga na hilaw ang gagamiting pandikit sa hulmahan.
4. Isang teknik sa paggawa ng paper beads ay ang pagsukat ng bibiluting papel upang
makagawa ng pare-parehong laki at hugis ng paper beads.
5. Ang paggawa ng paper beads ay nagmula pa noong unang panahon sa bansang
Inglatera.
BALIK-TANAW
Anu-ano ang mga dapat isaalang-alang sa paggawa ng paper beads? K_ _ _ _ (isa-alang alang ang
komplimentaryo para di masakit sa mata), S _ _ _ _ (dapat ay pare-pareho ang laki at liit ng mga
beads), H _ _ _ _ (maaaring gumamit ng oval, rectangle o cylinder na disenyo).

Ang paggawa ng paper beads ay nagsimula sa England noong Victorian Era. Ito ay karaniwang
sama-samang ginagawa ng kababaihan noon.
GAWAIN 1: PAGGAWA NG PAPER BEADS

Mga Kagamitan: papel, lapis, gunting, pandikit, ruler, stick, brush, barnis sinulid at karayom
1. Ihanda ang mga kagamitan.
2. Sa pamamagitan ng lapis, markahan ang papel at gupitin ito pagkatapos.
3. Kunin ang stick, magsimula sa malaking bahagi ng papel papaliit.
4. Pahirin ang labis na pandikit at dahan-dahang tanggalin sa stick ang
paper beads. Ilipat ang paper beads at hayaang matuyo.
5. Tuhugin ang mga paper beads gamit ang sinulid at karayom upang makagawa ng
kwintas.
6. Maaaring barnisan ang paper beads upang tumibay at maging makintab.
Maaring gumamit ng ibat-ibang 18 pattern ng paper beads.
Sumangguni sa larawan. Markahan ang sarili mong gawa.
TANDAAN
Ang paggawa ng paper beads ay nakakatulong upang magamit muli ang mga lumang papel o
magazine bilang panibagong kagamitan. Nalilinang nito ang pagiging malikhain ng mga mag-aaral sa
pamamagitan ng paggawa ng ibat-ibang disenyo mula ditto
HULING PAGSUBOK
rubric.
Nakabuo ng isang orihinal at malikhaing paper beads 5 4 3 2 1
Ang paper mache jar ay gawa sa mga lumang kagamitan 5 4 3 2 1
Nagamit ng maayos ang pag-uulit ng mga kulay, hugis at balance sa 5 4 3 2 1
paggawa ng paper beads
Malinis at maayos na naisagawa ang paper beads at 5 4 3 2 1
naibalik sa lalagyan ang lahat ng kagamitang ginamit. (maaaring
magpasa ng larawan ng before and after ng iyong pinaggawaan na lugar)
173
Iba’t-ibang mga Kasanayan na Kasangkot sa Pagsasayaw.
INAASAHAN
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Lagyan ng kung ang mga sumusunod ay tama at kung mali.
1. Kailangan ang ekspresyon ng mukha sa pagsasayaw.
2. Mamili ng malaking espasyong gagamitin sa pagsasayaw.
3. Sumimangot habang nagtatanghal sa pagsasayaw
4. Pumili na lang na kahit anong musika sa pagtatanghal.
5. Maging simpleng kasuotan lang ang iyong isuot sa pagsasayaw.
BALIK-TANAW
Panuto: Subukin i-ehersisyo ang mga muscles sa iyong mukha. Gawin ang mga sumusunod
na ekspresyon.
1. Ngumiti ng todo 3. Sumimangot 5. Magmukhang nahihiya
2. Umiyak 4. Natatakot

Ang paggamit ng angkop na ekspresyon ng mukha. Ang choreography ay tumutukoy sa
sining sa paglikha ng mga galaw at pattern para sa sayaw na itatanghal ng mga mananayaw.
Kailangang maging malikhain kung nanaising maging choreographer at makapaglikha ng mga
sayaw. Sa pag-choreograph, nalalaman mo ng kapasidad ng flexibility ng iyong katawan.
Nasusubukan mo ng mga galaw na kayang gawin ng iyong katawan. Ang iyong muscular
strength, at endurance ay napapabuti rin lalo na sa mga dance routine na may lifting, acrobatic
movement, at iba pa.
GAWAIN 1
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa kahon at isulat ang letra nang tamang sagot sa sagutang papel.
______ 1. Singkil A. Nakasimangot

______ 2. Maglalatik B. Nakangiti
______ 3. Polka sa Nayon C. Magmukhang nahihiya
______ 4. Itik-itik D. Kinakabahan
______ 5. Cariňosa E. Ngumiti ng todo
TANDAAN
Ang choreography ay isang sining ng pagdisenyo ng galaw para sa mga mananayaw.

Ano-anong mga ekspresyon ang ipinapakita habang nagsasayaw? Paano ito
nakakatulong sa iyo habang sumasayaw?
Panuto: Lagyan ng kung ang mga sumusunod ay tama at kung mali.
1. Maging simpleng kasuotan lang ang iyong isuot sa pagsasayaw.
2. Pumili na lang na kahit anong musika sa pagtatanghal.
3. Kailangan ang ekspresyon ng mukha sa pagsasayaw.
4. Sumimangot habang nagtatanghal sa pagsasayaw
5. Mamili ng malaking espasyong gagamitin sa pagsasayaw.
174
EDUKASYONG PANGKALUSUGAN 5:
Maging Laging Handa sa mga Karaniwang Pinsala at Kondisyon ng Katawan
INAASAHAN
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mag-aaral ay inaasahan na naipapaliwanag ang kahalagahan
ng pangunang lunas para sa mga karaniwang pinsala at kondisyon ng katawan
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Ilarawan ang mga dapat gawin sa mga sumusunod na pinsala. Isulat sa sagutang papel.
1. Sugat 3. Kagat ng insekto 5. Kagat ng ahas
2. Kagat ng hayop 4. Balinguyngoy
BALIK-TANAW
Ano ang dapat mong gawin kapag may napinsala sa isa sa iyong mga kamag-aral o kaibigan ngunit
hindi moa lam ang lapat ng pangunang lunas?

Ang paunang lunas o first aid ay ang pagbibigay ng pangunahing magagawang tulong, kalinga, at
pangangalaga sa mga taong napinsala ng sakuna o karamdaman. Isinasagawa ito ng isang taong
pangkaraniwan hanggang sa panahong maaari nang ibigay ang mas dalubhasang tulong pansagip
buhay ng mga manggagamot.
GAWAIN 1:
Panuto: Punan ang mga kahon ng kahalagahan ng pagkakaroon ng kaalaman sa pagbibigay ng
pangunang lunas.
Kahalagahan ng Pagkakaroon ng
Kaalaman sa Pagbibigay ng Pangunang
Lunas
TANDAAN
May mga hakbang na karaniwang ginagawa at kailangan tandaan. Ilan dito ay ang paglilinis
ng sugat gamit ang sabon at tubig, pagpapadugo ng sugat upang matanggal ang kamandag
at paglalagay ng benda para hindi kumalat ang kamandag.

Panuto: Kumpletuhin ang pangungusap upang makabuo ng saloobin.
Upang makatulong sa iba sa oras ng pangangailangan, ako ay __________________.
Panuto: Isulat ang TAMA sa inyong kuwaderno kung wasto ang isinasaad ng pangungusap
at MALI kung hindi wasto.
1. Ang pagbibigay ng paunang tulong na palunas ay kinasasangkapan ng karaniwang takbo
ng pagiisip at pandama ng isang tao,
2 Ang paunang lunas o first aid ay ang pagbibigay ng pangunahing magagawang tulong,
kalinga, at pangangalaga.
3. Ang kaisaisang pinakamahalagang pagsasanay na matatanggap ng manlulunas ay ang
paunang pagsusuri.
4. Ang layunin ng paunang lunas ay para mapanatili ng buhay.
5. Ang pagbibigay ng paunang lunas ay hindi kailangan ng pagsasanay tungkol rito.
Sanggunian:
https://tl.wikipedia.org/wiki/Paunang_lunas
Masigla at malusog na katawan at isipan pahina 212-213
175
MUSIKA 5
IKA-APAT NA MARKAHAN – WEEK 6
ANG MGA MAJOR TRIAD
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahan na nagagamit ang mga major triad
sa mga simpleng awitin
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Tukuyin kung tonic, subdominant at dominant ang mga sumusunod na larawan.
1. 2. 3. 4. 5.
BALIK-TANAW
Panuto: Sagutin ang mga tanong sa ibaba.
1. Paano kantahin ang round song na awit?
2. Ano-ano ang mga isaalang-alang sa pag-awit ng round song?

ARALIN 5: ANG MGA MAJOR TRIAD
Ang tonic, sub-dominant at dominant ang tinatawag na major triads. Ang harmonic interval ay
binubuo ng dalawa o higit pang mga note at tone na magkaugnay at inaawit o tinutugtog nang sabay.
Ang major triads ay may harmonic interval na harmonic thirds
Tonic: C Chord Subdominant: F Chord Dominant: G Chord
UNANG GAWAIN
Panuto: Isulat ang liriko ng awiting “Atin Cu Pung Singsing” sa iyong kwaderno.
TANDAAN
Ang tonic, sub-dominant at dominant ang tinatawag na major triads. Ang pinakasimpleng chord ay
tinatawag na triad.

Ano-ano ang katawagan sa major triads I, IV at V ng harmonya? Ano ang harmonic interval ng
major triads?
Panuto: Isulat ang degree (I, IV, V) ng awiting “Leron-Leron Sinta”.
Leron – Leron Sinta
(1) Leron-leron sinta buko ng (2.) papaya
Dala-dalaý buslo sisidlan ng (3.) bunga
Pagdating sa dulo nabali ang (4.) sanga
Kapos kapalaran (5.) humanap ng iba
176
SINING 5
Pagpapakita ng pagiging Malikhain sa Paglikha ng Papier Mache Jar
INAASAHAN
Naipapakita ang pagiging malikhain sa paglikha ng mobile arts.(A5PR-IVf)
UNANG PAGSUBOK
Ilagay ang mga likhang-sining na makikita sa loob ng kahon, ayon sa kanilang grupong
kinabibilangan
MOBILE PAPER MACHE PAPER BEADS
kwintas sisidlang kahon de-sabit na laruan ng bata pulsera

kurtina greeting cards mobiles laruang kabayo wind chime jar
BALIK-TANAW
Ano -ano ang mga kagamitan sa paggawa ng mobile? Paano magiging kapaki-pakinabang
ang mga nagawang mobile arts?
MAIKLING PAGPAPAKILALA SA ARALIN.
Ang simpleng mobile ay maaaring magawa sa pamamagitan ng mga disenyo na
ikinakabit sa isang tali, o lubid. Isa pang madaling gawing mobile ay gawa mula sa
dalawang nakasabit na bagay sa isang patpat o piraso ng alambre na nakasabit sa
isang tali na kung saan ay malayang nkagagalaw nang may balance. Ang isang mobile
ay pahirap ng pahirap kung dadagdagan ang mga bagay na nakasabit na maaaring
gumalaw ng malaya na may balance.
GAWAIN 1: Paggawa ng isang mobile art

Mga Kagamitan: papel, straw, clay at iba pa, sinulid, yarn o tansi, hanger na matibay,
pandikit at gunting
Mga Hakbang:
1. Magdesisyon sa bilang o dami ng gagamiting bagay sa iyong mobile at paraan sa pagkakabit
nito. Maaaring gumamit ng maraming mga bagay ngunit siguraduhin lamang na magtataglay
ito ng balance.
2. Siguraduhin na may sapat na distansya upang di magbungguan ang mga bagay.
3. Gumamit ng sinulid o tansi sa bawat bagay na napili mo upang maging pantay ang
pagkakasabit nito. Gumamit ng pandikit upang manatili ang sinulid o tansi at ang disenyo sa
pwesto niyo.
TANDAAN
Sa paggawa ng mobile arts ay mahalaga na isa-alang alang ang paggamit ng repetition of colors and
shapes, balance at space. Mahalaga din na magkakaugnay sa bawat isa ang mga kulay nito, may
sapat na espasyo at balance.
rubric.
Nakabuo ng isang orihinal at malikhaing mobile arts 5 4 3 2 1
Ang mobile arts jar ay gawa sa mga lumang kasangkapan na patapon na at 5 4 3 2 1
maaaring i-recycle
paggawa ng mobile arts
Malinis at maayos na naisagawa ang mobile arts at 5 4 3 2 1
naibalik sa lalagyan ang lahat ng kagamitang ginamit. (maaaring magpasa
ng larawan ng before and after ng iyong pinaggawaan na lugar)
177
SINGKIL
INAASAHAN
UNANG PAGSUBOK
1. Saan nagmula ang sayaw na Singkil?
A. Cotabato B. Sulu C. Maranao D. Marawi
2. Anong kasuotan ng babaeng mananayaw sa sayaw na singkil?
A.Baro’t Saya B. Malong C.Elegante D. Maria Clara
3. Kailan naisulat ang alamat ng Singkil?
A. Ika-14 na siglo B. Ika-16 na siglo C. Ika-15 na siglo D. Ika-17 na siglo
BALIK-TANAW
Panuto: Pagtapatin ang mga posisyon ng kamay at paa.
A B
1. 2. 3. A. B. C.
4. 5. D. E

Ang Singkil ay isang sikat na sayaw ng mga taga-Maranao na ginaganap sa panahong
ng pagdiriwang at iba pang kasiyahan at kapistahan.
Babaeng mananayaw ang sentro ng sayaw na ito at sinasabing ito ay isang maharlikang
sayaw ng mga Muslim o ng mga dugong bughaw.
GAWAIN 1
Panuto: Isulat T kung totoo at H kung hindi ang bawat pangungusap. Isulat sa sagutang papel.
1. Ang singkil ay nagmula sa mga lalawigan ng Cotabato na ginaganap tuwing may kasiyahan.
2. Sentro ng sayaw na Singkil ang mga kababaihang nakasuot ng mga kasuotang Baro’t Saya.
3. Ayon sa alamat, ang mga kawayan na ginagamit sa sayaw ay kumakatawan sa mga puno na
bumabagsak sa lupa na dulot ng paglindol.
TANDAAN
Ang pagsasayaw ng Singkil ay pagpapakita ng paggalang at pagmamahal sa lugar na pinagmulan
nito
PAG-ALAM SA NATUTUNAN
Panuto: Sagutin ang mga tanong.
Paano ito makakatulong upang mapataas ang antas ng iyong pangangatawan?
1. Ano ang pangalan ng Prinsesa sa alamat?
A. Prinsesa Mayumi B. Prinsesa Malumi C. Prinsesa Ganding D. Prinsesa Gandingan
2. Saan nagmula ang sayaw na Singkil?
A. Cotabato B. Sulu C. Maranao D. Marawi
4. Ano anong instrument ang ginagamit sa pagsasayaw ng Singkil?
A. Kulintang at Agung B. Agung at Gitara C.Tambol at Maracas D. Kulintang at Tipani
178
Pangunang Lunas para sa ibang mga Pinsala at Kondisyon
INAASAHAN
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mag-aaral ay inaasahan na:natutukoy ang iba pang mga pinsala at
kondisyon na maaaring biglaang manyari o tumama sa isang tao.
UNANG PAGSUBOK
1. Napakahalagang mag-aral at magsanay ng mga pangunang lunas sa bawat pinsala at kondisyon
2 Kumain ng paunti unti ng malambot upang madaling matunawan.
3. Putukin ang paltos upang maibsan ang sakit nito.
4. Iwasang galawin sa kinalalagyan ang taong napinsala.
5. Huwag uminom ng mga gamot na kontra sa diarrhea kung hindi madalas ang pagdumi.
BALIK-TANAW
Ano-ano ang mga pangunang lunas para sa mga karaniwang pinsala at kondisyon?

Napakahalagang mag-aral at magsanay ng mga pangunang lunas sa bawat pinsala at kondisyon
dahil hindi natin tiyak na maaaring mangyari sa atin, sa mga taong nakapaligid sa atin. Ang mga ibang
pinsala ay ang mga paso, pagkalason, kawalang malay, pinsalang musculoskeletal.
GAWAIN 1:
Panuto: Kapanayamin ang inyong mga magulang. Alamin kung anong nararapat na
pangunang lunas sa bawat pinsala at kondisyon na nakasulat sa loob ng kahon.
Pulikat Lapnos Kawalang malay Pilay Pagkalason
TANDAAN
Mainam na matuto ng mga nararapat na pangunang lunas para sa iba’t ibang mga
pinsala at kondisyon.
PAG-ALAM SA NATUTUHAN:
Panuto: Isulat o iguhit sa inyong sagutang papel ang dapat gawin o ilapat na pangunang lunas sa
bawat pinsala at kondisyon.
1. paso 2. Kawalang malay 3. Pagkalason 4. Pulikat 5. pilay
Panuto: Tukuyin ang mga pinsala sa Hanay B ng may pangunang lunas na nasa Hanay
A.
Hanay A Hanay B
1. Huwag puputukin ang paltos. A. Pulikat
2. Uminom ng fluid gaya ng tubig, sabaw at juice. B. Pilay
3. Suriin ang pulso at paghinga ng malakas. C. Paso
4. Warm compress para sa pamamaga. D. Walang malay
5. Marahang unatin at masahihin. E. pagkalason
Sanggunian:
Masigla at malusog na katawan at isipan pahina 214-215
179
MUSIKA 5
ANG MGA MAJOR TRIAD
INAASAHAN
Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang: nagagamit ang mga major triad
sa mga simpleng awitin.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Tukuyin ang tamang degree ng awiting Ati Cu Pung Singsing. Isulat ang titik ng
tamang sagot.
A. I B. II C. IV D. V
(1.) Atin cu pung singsing metung yang (2.) timpukan
Amana que iti quing indung (3.) ibatan
Sangkan queng sininup queng metung a (4.) caban
Me wala ya iti ecu (5.) ca malayan
BALIK-TANAW
Panuto: Awitin muli ang ang Leron-Leron Sinta at Sitsiritsit.

Ang tonic, sub-dominant at dominant ang tinatawag na major triads. Ang harmonic interval ay
binubuo ng dalawa o higit pang mga note at tone na magkaugnay at inaawit o tinutugtog nang sabay.
Ang major triads ay may harmonic interval na harmonic thirds.
UNANG GAWAIN
Panuto: Iguhit ang tonic, subdominant, at dominant chord.
1. Tonic: C Chord 2. Subdominant: F Chord 3. Dominant: G Chord
TANDAAN
 Ang tonic, sub-dominant at dominant ang tinatawag na major triads.
 Ang pinakasimpleng chord ay tinatawag na triad.

Panuto: Ilarawan ang tatlong major triad gamit ang Venn Dayagram.
Panuto: Isulat ang degree (I, IV, V) ng awiting “Sitsiritsit”.
Sitsiritsit
(1.) Sitsiritsit (2.) alibangbang,
salaginto (3.) salagubang
Ang babae sa (4.) lansangan
Kung gumiri’y parang (5.) tandang
180
SINING 5
Pagpapakita ng pagiging Malikhain sa Paglikha ng Paper Mache Jar
INAASAHAN
Naipapakita ang pagiging malikhain sa paglikha ng papier mache Jar A5PR-IVg
UNANG PAGSUBOK
Lagyan ng 😊 kung ang pangungusap ay hakbang sa paggawa ng papier mache, malungkot ☹ na
mukha kung hindi.
1. Ito ay nginuyang papel o chewed papers
2. Pagluluto ng pandikit na gagamitin mula sa galapong o giniling na bigas o gawgaw.
3. Ang mga lumang dyaryo ay pinagdidikit-dikit at inilalapat sa molde.
4. Pinapatuyo ito at binibiyak pagkatapos upang tanggalin ang molde
5. Pinagdidikit muli ito at pinipintahan upang magkaroon ng disenyo.
BALIK-TANAW
Ano-ano ang mga kagamitan sa paggawa ng 3D crafts?
Ang Paete, Laguna ay natanyag sa taka na likhang sining ng mga tao doon. Kadalasan sa
kanilang modelo ay gumagamit sila ng imahe ng kabayo, ito ay kanilang pinipintahan at nilalagyan ng
mga dekorasyon upang maging maganda at kaaya-aya sa paningin.
Kagamitan: Mga lumang dyaryo, pandikit/pinakuluang gawgaw, molde ng banga/hulmahan, wax,
cutter, pintura o barnis, sandpaper, glue stick o rugby at paint brush
Mga Hakbang sa Paggawa:
1. Ihanda ang mga kagamitan.
2. Pahiran ng manipis ng wax ang molde.
3. Pahiran ng pandikit ang lumang dyaryo at patungan ito ng isa pang pahina ng dyaryo.
4. Idikit ito sa molde. Maaring punitin ang dyaryo ayon sa molde upang maiwasan ang gusot.
5. Ibilad sa araw upang matuyo.
6. Sa tulong ng nakatatanda, hiwain ang taka gamit ang cutter upang makuha ang molde.
7. Idikit muli ang taka sa pamamagitan ng glue stick o rugby.
8. Balutan muli ng dyaryo na may pandikit ang parte ng pinaghiwaan.
9. Patuyuin muli at pakinisin ito gamit ang sandpaper.
10. Pintahan ayon sa nais na disenyo.
GAWAIN 1:
Isagawa ang mga hakbang na nasa itaas upang makagawa ng papier mache jar. Isaalang alang
ang pamantayan sa rubrics na makikita sa pangwakas na pagsusulit.
TANDAAN
Ang taka, katulad ng mga ibang likhang-sining ay sumasalamin sa mayamang kultura ng
mga Pilipino.
rubric.
Nakabuo ng isang orihinal at malikhaing mobile arts 5 4 3 2 1
Ang mobile arts jar ay gawa sa mga lumang kasangkapan na patapon na 5 4 3 2 1
at maaaring i-recycle
paggawa ng mobile arts
Malinis at maayos na naisagawa ang mobile arts at 5 4 3 2 1
naibalik sa lalagyan ang lahat ng kagamitang ginamit. (maaaring
magpasa ng larawan ng before and after ng iyong pinaggawaan na lugar)
181
MAGLALATIK
INAASAHAN
UNANG PAGSUBOK
1. Saan lugar ginaganap ang orihinal na Maglalatik?
A. Binan B. Bicol C. Laguna D. Binan,Laguna
2. Anong patron ang mayroon sa kanilang bayan?
A.San Bartolome B. San Lorenzo Ruiz C. San Isidro Labrador D. San Isidro
3. Anong uri ng sayaw ang Maglalatik?
A. Moro-moro B. War Dance C. Sayaw sa bao D. Sayaw sa Niyog
BALIK-TANAW
Panuto: Kilalanin ang tamang Katutubong sayaw sa larawan. Pagtapatin ang hanay A sa hanay B.
Isulat ang letra nang tamang sagot sa sagutang papel.
HANAY A HANAY B
A. Singkil
B. Maglalatik
1. 2. 3. C. Polka sa Nayon
D. Itik – Itik
E. Cariñosa
4. 5.
Ang Maglalatik ay ang digmaang sayaw na katutubo
sa Binan, Laguna. Gumagamit ng bao ng niyog ang mga
nagsasayaw. Kanilang inilalagay ito sa likod, dibdib,
balakang at hita. Pumapalo sila sa mga bao ng niyog
ayon sa tugtog ng Maglalatik.
GAWAIN 1
Panuto: Isulat ang Tama kung ang isinasad sa pangungusap ay tama, Mali naman kung hindi.
1. Sa pagsasayaw dapat ipakita ang saya at respeto.
2. Ang katutubong sayaw ay magandang warm-up exercise.
3. Dapat ka bang magalit sa iyong kapartner kung ito ay nagkamali?
TANDAAN
Ang mga katutubong sayaw ng Pilipinas ay nagmula sa iba’t ibang bayan at probinsiya na pinasa
sa mga sumusunod na henerasyon.
PAG-ALAM SA NATUTUHAN
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
Ano ang masasabi mo sa katutubong sayaw na Maglalatik?
1. Anong patron ang mayroon sa kanilang bayan?
A. San Bartolome B. San Lorenzo Ruiz C. San Isidro Labrador D. San Isidro
2. Ano naman ang kasuotan ng Christian pag sila ay magsasayaw ng maglalatik?
A. Basang Polo B. Basang Sando C. Basang Pantalon D. Basang T-shirt
3. Saan lugar ginaganap ang orihinal na Maglalatik?
A. Binan B. Bicol C. Laguna D. Binan, Laguna
4. Anong kulay ang sinusuot ng lalaking Kristiyano pag sila ay magsasayaw ng maglalatik?
A. Asul B. Puti C. Pula D. Berde
5. Anong uri ng sayaw ang Maglalatik?
A. Moro-moro B. War Dance C. Sayaw sa bao D. Sayaw sa Niyog
182
IKAAPAT NA MARKAHAN –WEEK 7
Pangunang Lunas para sa ibang mga Pinsala at Kondisyon
INAASAHAN
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mag-aaral ay inaasahan na naipapamalas ang kaalaman
ng mga nararapat na pangunang lunas sa iba’t ibang pinsala.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Punan ang mga panunahing lunas ng mga sumusunod na pinsala. Piliin ang sagot
sa loob ng kahon.
1. Kawalang malay
A. Masahiin ang namamanhid na kalamnan
2. Pilay B. Itaas ang napinsalang bahagi sa maayos at komportableng posisyon.
3. Paso C. Huwag papuputukin ang paltos.
4. Pulikat D. Paupuin ang may karamdamang sa isang silya.
5. Pagkalason E. Uminom nang maraming fluid gaya ng tubig, sabaw at juice.
BALIK-TANAW
Ano-ano ang mga pangunang lunas sa ibang mga pinsala at kondisyon?
Pinsala o kondisyon Pangunang lunas
Paso at lapnos Huwag puputukin ang paltos.
Pagkalason sa pagkain Uminom ng fluid gaya ng tubig, sabaw at juice
Kawalang malay Pahigain na ang ulo ay mas mababa kaysa kinalalagyan ng paa.
Pilay at pulikat Gumamit ng cold compress, unatin at masahiin ang namamanhid na
kalamnan.
GAWAIN 1:
1. Mainam na matuto ng mga nararapat na pangunang lunas.
2 Hindi nakakasagip ng buhay na nasa panganib ang taong may kaalaman sa pangunang lunas.
3. Hindi mahalagang malaman ang nararapat na lunas.
4. Malaki ang maitutulong ng taong may kaalaman ng pangunang lunas sa kapwang nasangkot
sa sakuna.
5. Ang paglapat ng pangunang lunas ay maaaring makapagligtas ng buhay ng biktima.
Panuto: Iguhit sa inyong sagutang papel ang dapat gawin sa mga sumusunod:
1. Kawalang malay 3. Pagkalason 5. Pulikat
2.Paso 4. Pilay
TANDAAN
Maaaring makasagip ng buhay na nasa panganib ang taong may kaalaman sa pangunang
lunas.
Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang mga pangunahing lunas ng mga sumusunod na kondisyon.
Pilay Pulikat Pulikat Pagkatanggal ng buto Paso Pagkalason Kawalang malay
1. Masahiin ang namamanhid na kalamnan

2. Itaas ang napinsalang bahagi sa maayos at komportableng posisyon at lagyan ng malamig na
pantapal.
3. Huwag papuputukin ang paltos.
4. Paupuin ang may karamdaman sa isang silya.
5. Uminom nang maraming fluid gaya ng tubig, sabaw at juice.
183
MUSIKA 5
ANG MGA MAJOR TRIAD
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang nagagamit ang mga major
triad sa mga simpleng awitin.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Punan nang wastong sagot ang bawat patlang
_________1. Ito ay mga harmony ang binubuo ng 3 nota.
_________2. Ugat ito ng harmonyang tonic.
_________3. Ito ang ugat na nota ng dominant sa major scale.
_________4. Ang Roman numeral IV na triad ay tinatawag ding _______.
_________5. Ito ang mabubuo sa pagsasama-samang 2 o higit pang mga tunog sa iisang
pagkakataon.
BALIK-TANAW
Panuto: Isulat ang liriko at degree ng awiting Sitsiritsit.

Ang tonic, sub-dominant at dominant ang tinatawag na major triads. Ang harmonic interval
ay binubuo ng dalawa o higit pang mga note at tone na magkaugnay at inaawit o tinutugtog
nang sabay. Ang major triads ay may harmonic interval na harmonic thirds.
UNANG GAWAIN
Panuto: Kantahin ang awiting “Kayliit ng Mundo”.
Kayliit ng Mundo
Ito ay mundo ng katuwaan
Ng kalungkuta’t, pagmamahalan
Pangamba, pag-aasa, at pagbibigayan
Dapat isaaalang-alang
O kayliit ng mundo
O kayliit ng mundo
O kayliit ng mundo
Kayliit ng mundo
TANDAAN
Ang tonic, subdominant at dominant ang tinatawag na major triads. Ang pinakasimpleng
chord ay tinatawag na triad.

1. Sa musika, ano ang kailangan upang magkaroon ng maayos at magandang tono kahit
sabay-sabay ang mga tunog?
PANGWAKAS NA GAWAIN
Panuto: Lagyan ng degree ang bawat liriko ng awiting “Kayliit ng Mundo”.
184
SINING 5
Pagpapakita ng pagiging Malikhain sa Paglikha ng Kwintas, Polseras at ID
Lanyard
INAASAHAN
Pagkatapos ng bawat aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang naipapakita ang pagiging malikhain
sa paglikha ng kwintas, polseras, ID lanyard gamit ang makukulay na papel at lumang magasins
A5PR-IVh
UNANG PAGSUBOK
Ibigay ang mga posibleng gamit ng paper beads:
1. _________________ 2. _____________________ 3._________________
BALIK-TANAW
Ano -ano ang mga kagamitan sa paggawa ng paper beads?

Ang paggawa ng paper beads gamit ang mga
lumang dyaryo o magasin at makukulay na papel ay isang
uri ng 3D at sculpture na likhang-sining . Ang paggawa ng
paper beads ay maaring isagawa sa pamamagitan ng
pag – ikot ng makukulay na papel sa tingting o stick. Sa
pamamagitan ng gawaing sining na yari sa papel
mapayayaman natin ang ating imahinasyon sa paggawa
ng mga beads at magkakaroon pa ng pakinabang ang
mga papel na patapon na at luma.
GAWAIN 1:
Kagamitan:
luma at makukulay na papel , ting-ting o stick , gunting , glue, pisi o tali
Mga Hakbang sa Paggawa

1. Linisin ang mesang paggagawaan at lagyan ng lumang dyaryo.
2. Maggupit ng pira-pirasong makukulay na papel.
3. Iikot ang pira -pirasong papel sa ting-ting o stick at dikitan ng glue ang dulo nito.
4. Hayaan ng ilang minuto para matuyo
5. Gawin ito ng ilang ulit .
6. Pagnatuyo na ang beads tanggalin ito sa ting-ting o stick.
7. Pag nakagawa na ng marami ilagay ito sa pisi o tali hanggang makabuo ng kuwintas o bracelet at
ibuhol ang dulo.
TANDAAN
Ang mga bagay na makikita sa paligid o pamayanan ay maaaring gamitin sa paggawa ng paper
beads.
rubric.
Nakabuo ng isang orihinal at malikhaing paper beads 5 4 3 2 1
Ang paper mache jar ay gawa sa mga lumang kagamitan 5 4 3 2 1
paggawa ng paper beads
Malinis at maayos na naisagawa ang paper beads at naibalik sa 5 4 3 2 1
lalagyan ang lahat ng kagamitang ginamit. (maaaring magpasa ng
larawan ng before and after ng iyong pinaggawaan na lugar)
185
Physical Education 5
ITIK-ITIK
INAASAHAN
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Lagyan ng √ kung ang mga sumusunod ay tama at X kung mali at isulat sa sagutang papel.
1. Ang sayaw ng Itik-itik ay sa saliw ng rondalya.
2. Sa galaw ng bibe ginaya ang sayaw ng itik itik.
3. Sa masayang tagpong ito iniluwal ang mimertikong sayaw ng Itik-itik
4. Ang kasuotan ng babae sa pagsayaw ng Itik-itik ay Maria Clara.
5. Camisa de chino at puting pantalon naman ang suot ng kalalakihan.
BALIK-TANAW
1. Natatandaan mo pa ba ang aralin tungkol sa mga sayaw natin napag-aralan?
2. Anong sayaw ang iyong napili? Saan ka nadalian? At nahirapan?
Maikling Pagpapakilala ng Aralin

Ang Itik-itik ay isang sayaw na nagsimula sa masiglang pagsayaw
ng sabay sa saliw ng musikang Dejado ni Cayetana (na mas kilala sa
palayaw na Kanang) para sa mga bisita sa isang binyagan sa Carmen,
Lanuza, Surigao.
Sa kalagitnaan ng kanyang pagsasayaw ay napansin niya ang
nakakatuwang galaw ng mga itik sa paligid na kaniyang ginagad. Dahil
nakakatawag pansin ang mga galaw ni Kanang , nagsimula na rin
siyang gayahin ng mga iba pang mga bisita. Sa masayang tagpong ito
niluwal ang mimetikong sayaw ng itik-itik.
GAWAIN 1
Panuto: Ayusin ang ginulong letra sa loob ng panaklong upang mabuo ang pangungusap. Ilagay sa
patlang ang tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. Ang sayaw ng _______ (acňrsaoi) ay tumutukoy sa paggiging mapagmahal at malambing.
2. Ang ______ (nisiklg) ay nagmula sa lalawigan ng Maranao.
3. Isang halimbawa ng social dance ang katutubong sayaw na______________(plkoa as nonay)
4. Isang uri ng katutubong sayaw sa Pilipinas na may mabilis na galaw habang pinatutunog ng mga
mananayaw ang mga bao ng buko___________(lgamatkial)
5. Sayaw na ginaya sa isang itik_____________(kiit-tkii)
TANDAAN
May mga pangunahing posisyon at galaw na ginagamit nang paulit-ulit sa mga katutubong sayaw
PAG-ALAM SA NATUTUNAN
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong,
Ano-ano ang di mo malilimutang karanasan habang nag eensayo ng sayaw na hindi mo malilimutan?
Panuto: Piliin ang letra nang tamang sagot at Isulat sa sagutang papel.
1. Anong katutubong sayaw na nakilala si Kanang?
A. Cariňosa B. Singkil C. Maglalatik D. Itik-Itik
2. Anong hayop ginaya ang sayaw na Itik-itik?
A. Bibe B. Manok C. Itik D. Gansa
3. Anong instrument ang ginamit sa pagsasayaw ng Itik-Itik?
A. Gitara B. Rondalya C. Ukelele D. kudyapi
4. Ano ang kasuotan ng babae sa pagsayaw ng Itik-itik?
A. Maria Clara B. Kimona C. Baro’t Saya D. Patadyong
5. Saang lugar nagmula ang sayaw na Itik-Itik?
A. Surigao B. Quezon C. Batangas D. Bicol
186
Pangunang Lunas para sa Ibang mga Pinsala at Kondisyon
INAASAHAN
o Natutukoy ang iba pang mga pinsala pinsala at kondisyon.
o Naipapamalas ang kaalaman ng mga nararapat na pangunang lunas sa iba’t ibang pinsala
karamdaman.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Buuin ang mga letra upang makabuo ng mga salita.
1. YALIP 3. SONKAPAGLA 5. TAKLIPU
2. YALMA- GNALAWAK 4. LAPSON
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Ilapat ang pangunang lunas sa bawat pinsala at kondisyon.
1. paso 3. Pagkalason 5. Pilay
2. Kawalang malay 4. Pulikat

Ang paglapat ng pangunang lunas ay maaaring makapagligtas ng buhay ng biktima.
Malaki ang maitutulong ng taong may kaalaman ng pangunang lunas sa kapwang nasangkot
sa sakuna. Mainam na matuto ng mga nararapat na pangunang lunas para sa iba’t ibang mga
pinsala at kondisyon.
GAWAIN 1:
Panuto: Iguhit ang kung tama ang isinasaad ng pangungusap at kung mali
1. Dapat lamang na unahin munang suriin at subuking lutasin ang mga suliraning may
kaugnayan sa daanan ng hangin (bibig at ilong) ng pasyente.
2. Sasailalim sa mga pagsasanay ang mga taong nagbibigay ng pangunang lunas.
3. Ang pangunang lunas ay maaari ding ibigay sa mga hayop.
4. Ang paunang tulong panlunas ay ibinibigay sa mga taong nais maisalba ang buhay.
5. Ang unang layunin ng pagbibigay ng pangunang lutas ay upang maisalba ang buhay.
TANDAAN
Ang mga layunin ng pangunang lunas: mapatagal o mapanatili ang buhay ng tao; mabawasan at
maiwasan ang paglala ng pinsala.

Panuto: Makipanayam sa mga nakakatandang kasama sa tahanan o mag saliksik sa google tungkol
sa pagbibigay ng pangunang lunas sa mga tao napinsala. Isulat ito sa sagutang papel.
PANGWAKAS NA GAWAIN
1. Ang mga taong magbibigay ng panunang lunas ay may sapat na kaalaman at kasanayan.
2. Ang pangunang lunas ay hindi nakapagpapatagal ng buhay ng isang tao.
3. Ang pangunang lunas ang dahilan kung bakit nadagdagan ang kirot o sakit na nararamdaman ng
taong napinsala.
4. Naiiwasan ng pangunang lunas ang paglala ng mga pinsalang natamao o naramdaman.
5. Ang Pangunahing lunas ay napakahalaga sapagkat nakapagpapanatili o nakapagpapatagal ito ng
buhay ng isang tao.
187
188
SDO MALABON CITY
5
Edukasyon
sa Pagpapakatao
Ikaapat na Markahan
189
SLeM 1: IKAAPAT NA MARKAHAN ESP 5
ARALIN 1: PAGSASAALANG-ALANG SA KABUTIHAN NG
KAPWA DULOT NG PAGMAMAHAL AT PANANALIG SA DIYOS
INAASAHAN
Ang modyul na ito ay dinisenyo at isinulat upang ikaw ay matulungan na

maunawaan at maipapakita sa kapwa na ang pananalig at pagmamahal sa Diyos ay
naipapamalas sa pamamagitan ng:
● pagsasaalang-alang sa kapakanan ng kapwa at sa kinabibilangang
pamayanan
● pakikiisa sa pagdarasal para sa kabutihan ng lahat at
● pagkalinga at pagtulong sa kapwa
UNANG PAGSUBOK
Basahin at unawain ang mga pangungusap. Isulat ang titik ng wastong sagot sa
patlang.
_____ 1. Dumalaw sa bahay ninyo ang paborito mong pinsan. Nagustuhan niya ang
bago mong laruan subalit hindi mo pa ito nilalaro. Alin ang pinakamainam mong
gawin?
A. Itago ang paboritong laruan.
B. Sabihin sa nanay na ayaw mong ipahiram.
C. Ipahiram nang may kasiyahan ang laruan sa pinsan.
D. Ayain ang pinsan sa labas para hindi mahiram ang iyong laruan.
_____ 2. Oras na para kumain ang lahat. Napansin mong kaunti ang nalutong kanin
ng nanay mo. Ano ang iyong gagawin?
A. Mauna nang kumain.
B. Paunahin na ang mga kapatid para kumain.
C. Magsaing at pumasok na lamang sa kuwarto.
D. Huwag nang kumain at matulog na lamang.
____ 3. Nagkaroon ng feeding program sa inyong barangay para sa mga batang

tulad mo. Napansin mo ang isang batang tila gutom na gutom sa bandang unahan
ng pila mo. Hindi ka pa naman masyadong gutom. Alin ang mainam mong gawin?
A. Paunahin na sa pila ang batang gutom.
B. Hayaan lamang siyang pumila nang tahimik.
C. Kuwentuhan siya ng masarap na pagkain.
D. Sumingit sa pilang kinatatayuan niya.
190
____ 4. Naglalakad kayo ng nanay mo sa kalsada. Mayroong babae na tila
nagmamadali. Ano ang gagawin mo?
A. Magbigay daan para sa kanya.
B. Huwag pansinin at maglakad lang.
C. Sadyaing bagalan ang paglalakad.
D. Makipag-unahan sa kanya sa paglalakad.
____ 5. Nabasa mo ang chat ng kaibigan mo na nasa ospital ang kanyang tatay.
Nanghihingi siya ng panalangin. Ano ang gagawin mo?
A. Maglalaan ng panalangin para sa kagalingan ng ama ng kaibigan.
B. Sasabihin na isasama ito sa iyong panalangin kahit hindi naman.
C. Wala kang gagawin sa nalaman mo.
D. Magkunwaring hindi mo nabasa.
BALIK-TANAW
Lagyan ng tsek (/) ang patlang kung ang pangungusap ay nagpapakita ng

pananalig sa Diyos at pagsasaalang-alang sa kabutihan ng kapwa at ekis (x) naman
kung hindi.
_____ 1. Tuwing gigising si Joel, siya ay nananalangin muna upang magpasalamat

sa Diyos bago lumabas ng silid.
_____ 2. Nagpapasalamat si Joan sa Diyos sa pagkakaroon niya nang maayos at

tahimik na buhay.
_____ 3. Oras na upang kumain ang buong pamilya, pinangunahan ni tatay ang
pasasalamat sa Diyos sa pamamagitan ng panalangin.
_____ 4. Sinasali ni Maya ang kaligtasan ng mga Frontliners sa tuwing siya ay

nananalangin.
_____ 5. Tinapon mo ang gamit mong face mask sa gilid ng inyong bahay.
Sa mga pagkakataong kailangan natin ang pagdamay at pagmamalasakit sa

ating kapwa, napapatunayan natin ang kabutihan at pagmamahal ng Diyos sa atin.
Ang pag-abot ng tulong sa ating kapwa at ang pagsasaalang-alang sa kanilang
kabutihan ay isang dakilang gawain na dapat taglayin ng bawat isa higit lalo na sa
kasalukuyang panahon ng pandemya.
191
GAWAIN: “Suriin Mo!”
Suriin ang bawat pangungusap. Lagyan ng tsek (/) ang patlang kung sang-ayon ka
sa sinasabi nito at ekis (X) naman kung hindi.
______1. Ang gumawa nang mabuti sa kapwa ay kasiyahan ng taong nananalig at

nagmamahal sa Diyos.
______ 2. Nakasaad sa Banal na Kasulatan na “magpasalamat sa lahat ng bagay.”
______ 3. Ang pananatili sa loob ng bahay sa panahon ng Pandemya ay
pagsasaalang-alang sa kabutihan ng sa kapwa.
______ 4. Makakatulong ka sa iyong kabarangay kung pipigilan mo ang iyong sarili
na huwag munang maglaro sa labas ng bahay.
______ 5. Sumali sa Prayer Brigade Online para maligtas sa kapahamakan ang mga
kababayan na nasa ibang bansa.
TANDAAN
Ang pananalig at pagmamahal sa Diyos ay naipapakita sa pamamagitan ng

pagdarasal at pagpapasalamat sa Kanya sa lahat ng pagkakataon. Naipapamalas din
natin ito sa pamamagitan ng paggawa ng mabuti at pagmamalasakit sa kapwa
sapagkat kasiyahan ng isang taong may pananampalataya sa Diyos ang kumalinga at
tumulong sa iba.
Sagutin ang mga tanong sa ibaba at isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
1. Bakit mahalaga ang pananampalataya at pananalig sa Diyos?

2. Sa anong mga pagkakataon mo maipapakita ang iyong pananalig at
pagmamahal sa Diyos? Magbigay ng tatlo hanggang limang pagkakataon.
Basahing mabuti ang bawat aytem. Piliin ang pinaka-angkop na sagot at isulat ang
titik sa sagutang papel.
_____ 1. Napabalitang may UK Variant ng COVID- 19 virus na nakapasok sa ating

bansa. Dahil dito, sinabihan ka ng nanay mo na hindi ka puwedeng maglaro sa labas
ng inyong bahay. Ano ang gagawin mo?
A. Susunod sa nanay at sa bahay na lamang maglaro upang hindi
mahawa o makahawa sa iba.
192
B. Magdadahilan na bibili lang ng makakain sa labas upang makalabas
ng bahay.
C. Huwag pansinin ang sinasabi ni nanay.
D. Lalabas ako kapag tulog na si nanay.
____ 2. Nakakainip sa loob ng bahay. Nakita mo ang bibliya sa may lamesa. Ano
ang mainam mong gawin sa pagkakataong ito?
A. Kunin ang bibliya at basahin.
B. Kunin ang bibliya at ibigay sa nanay.
C. Kunin ang bibliya at isama sa mga laruan.
D. Tingnan lamang ang bibliya at hayaang nasa mesa.
____ 3. Marami pa rin ang taong lumalabas sa inyong lugar kahit sinabihan na silang
iwasang lumabas. Marami pa rin sa kanila ang hindi nagsusuot ng face mask. Alin
ang maaari mong gawin upang makatulong sa kanila?
A. Huwag silang intindihin.
B. Magsuot ng face mask.
C. Sabihan sila nang pasigaw na magsuot ng face mask.
D. Sumigaw na may pulis saka sabihing magsuot ng face mask.
____ 4. May kapitbahay kayong bata na labis ang paghihirap dahil kulang na kulang
sila sa makakain at walang trabaho ang kanyang mga magulang. Alin ang mainam
mong gawin?
A. Magpaalam sa nanay at abutan siya ng makakain.
B. Lumabas ng bahay at ipanghingi siya ng pagkain sa ibang tao.
C. Lumabas ng bahay at ayain siyang manghingi ng pagkain sa mga tao.
D. Lumabas ng bahay at tumawag ng ibang bata at pagtawanan ang bata.
____ 5. Nakapanood ka ng video ng mga batang nagkakalkal ng basura dahil hindi

pa sila kumakain. Awang-awa ka sa kanilang kalagayan. Alin ang maaari mong
gawin upang makatulong sa kanila?
A. Bigyan sila ng pagkain.
B. Bigyan sila ng maraming pera.
C. Huwag na lamang silang pansinin.
D. Magtawag ng ibang bata at pagtawanan sila.
193
SLeM 2: IKAAPAT NA MARKAHAN ESP 5
ARALIN 1: PASASALAMAT SA DIYOS,
PAGMAMAHAL SA KANYA
INAASAHAN
Ang modyul na ito ay dinisenyo at isinulat upang mapag-isipan at mapag-aralan. Ito

ay makakatulong sa iyo upang ikaw ay
● nakapagpapakita ng iba’t ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Basahin ang bawat pangungusap. Isulat ang wastong sagot sa
patlang.
____ 1. Naligtas ang pamilya ni Jojo sa sunog. Dahil dito lalong lumalim ang
kanyang pananampalataya sa Diyos. Ano ang wastong kilos na makikita kay Jojo?
A. Tumalon at sabihing ligtas kami.
B. Tumingala sa langit at magpasalamat.
C. Sumigaw nang sumigaw habang umiiyak.
D. Panoorin lamang ang mga nasusunog pang mga bahay.
____ 2. Nakapasa ka sa pagsusulit na ibinigay sa inyo. Alin ang mainam mong

unang sasambitin?
A. Salamat po nanay.
B. Ngumiti ka na lamang.
C. Salamat po mahal kong guro.
D. Salamat po Panginoong Diyos.
____ 3. Araw ng Linggo. Marami ang nagpapatugtog ng mga awitin. Mayroong rap,
rhythm and blues, love songs at awiting papuri sa Diyos.Gusto mo ring
magpatugtog. Alin ang iyong patutugtugin?
A. Rap B. Love songs C. awiting papuri sa Diyos D. rhythm and blues
____4 . Mabuti at magalang ang iyong mga magulang. Bilang pasasalamat sa

Diyos, ano ang gagawin mo?
A. Igalang at sundin ang utos ng iyong mga magulang.
B. Iwasang makipag-usap sa iyong mga magulang.
C. Pabayaan ang mga magulang.
D. Wala kang gagawin.
194
____ 5. Maging mabuting anak sa lahat ng pagkakataon. Sundin, igalang at
kalingain ang iyong mga magulang nang sa gayon ay__________ang iyong buhay.
A. humaba B. umunlad C. magbago D. tumagal
BALIK-TANAW
Lagyan ng tsek (/) ang patlang bago ang bawat bilang ng pangungusap na
nagpapakita ang mga tauhan sa Bibliya ng pasasalamat sa Diyos at ekis (X) naman
kung hindi.
____ 1. Nananalangin si Daniel sa Diyos araw-araw.
____ 2. Nagtrabaho si Joseph na may pagpapakumbaba sa mga pinuno ng Ehipto.
____ 3. Umawit si Haring David ng papuri sa Diyos saanman siya magpunta.
____ 4. Sinunod ni Abraham ang Diyos na ipagkaloob sa kanya ang kanyang kaisa-
isang anak.
____ 5. Buong pusong nanalangin si Hesus sa bundok.
Ang Diyos, sa Kanyang kadakilaan ay palagi nating masasandalan sa kahit

na anong hamon na dumarating sa ating buhay. Higit lalo na sa kasalukuyang
sitwasyon na may pandemya dulot ng COVID-19 virus kung saan hindi na naging
normal ang takbo ng buhay na ating nakasanayan. Maraming buhay ang nawala
dahil sa virus na ito, gayundin ang pagkawala ng maraming hanapbuhay at
makakain. Napuno ng takot ang bawat isa sa virus na nakakahawa.
Ngunit, nagmumula sa Diyos ang sagot sa bawat hamon na ito. Tumutugon

Siya sa ating mga panalangin at nagbibigay kasapatan sa ating mga
pangangailangan. Sa lahat ng ito, dapat tayong magpasalamat sa Kanya.
Paano mo maipapakita ang iyong pagmamahal at pasasalamat sa Diyos?
GAWAIN 1: Gumuhit ng masayang mukha sa patlang kung ang pahayag ay

nagpapakita ng pasasalamat sa Diyos at malungkot na mukha naman kung hindi.
_____1. Umawit ng mga papuring awitin.

_____ 2. Makisali sa mga Bible Study online.
_____ 3. Ipagwalang bahala ang ibang bata, kaibigan at kapwa.
_____ 4. Magdasal bago kumain.
_____ 5. Ipanalangin ang mga kapwa bata lalo na kung sila ay may karamdaman
195
TANDAAN
Ang bawat nilalang ay may sandata sa kanyang pamumuhay. Ito ay ang

pananalangin. Marami ring paraan ang kayang gawin ng tao upang maipakita
ang pasasalamat sa Diyos.
Ginagamit ang facebook sa pagpapakita ng pasasalamat sa Diyos. Ang
pagdaraos ng pananambahan o misa online na, ang mga awiting papuri at ang
mga kuwento sa bibliya ay mapapanood na rin sa Youtube. Naipapamalas din
natin ang ating pasasalamat sa Diyos sa pamamagitan ng pagtulong o paglingap
sa iba.
Pumili ng isa sa mga gawain na nais mong gawin.
1. Gumuhit o magdikit ng isang larawan na nagpapakita ng pagpapasalamat sa

Diyos
2. Sumulat ng isang maikling panalangin tungkol sa iyong pangangailangan.
Basahin at unawain ang mga pangungusap. Piliin at isulat ang titik ng wastong
sagot.
____ 1. Sama-samang nananalangin bago matulog ang mag-anak nila Mang Arnold.
Ano ang ipinakita ng mag-anak na ito?
A. pagiging buo ng pamilya
B. pagpapasalamat sa Diyos
C. pagiging masunurin
D. pagiging madasalin
196
____ 2. Nakita ng isang mayaman ang isang matandang lalaki na nagangalakal
upang kumita ng pera at magkaroon ng pambili ng pagkain. Alin ang maaaring gawin
ng mayaman?
A. Bigyan siya ng kaunting pagkain.

B. Bigyan siya ng lumang damit.
C. Bigyan siya ng trabaho.
D. Bigyan siya ng barya.
____ 3. Nagkasakit ang lolo ni Adrian dahil matanda na ito. Ano ang mainam na
gawin ni Adrian?
A. Ipagluto ng mamahaling pagkain ang kanyang lolo na maysakit.

B. Tulungan ang lolo sa pagpapainom nito ng kanyang mga gamot.
C. Iwanan ang lolo at maglaro sa labas.
D. Ibili ng maraming damit.
____ 4. Nalilibang si Alyssa sa panonood sa Youtube. Alin ang mainam niyang

panoorin?
A. mga kuwento sa Bibliya

B. mga kuwento ng pakikidigma
C. mga kuwento ng hayop
D. mga kuwento ng mga hari at reyna
____ 5. Ang araw ng Linggo ay banal na araw ayon sa kautusan ng Diyos at

kaugalian ito ng mga mananampalataya. Ano ang mainam na unahing gawin sa
araw ng Linggo?
A. Mag piknik kasama ang mga kaibigan.

B. Makipaglaro sa mga bagong kaibigan.
C. Matulog at magpahinga.
D. Magsimba online.
.
197
IKAAPAT NA MARKAHAN ESP 5
Ikatlong Linggo
KARAGDAGANG GAWAIN
KasanayangPampagkatuto:
Nakapagpapakita ng tunay na pagmamahal sa kapwa tulad ng;
1.1Pagsasaalang –alang sa kapakanan ng kapwa at sa kinabibilangang pamayanan
Gawain 1.
Panuto: Sumulat ng mga paraaan ng pagpapakita ng pagsasaalang-alang sa
kapakanan ng isang “Kaibigan”.
1.
2.
3.
Kaibigan
4.
5.
Gawain 2
Panuto: Sumulat ng sitwasiyon at paraan ng pagpapakita ng pagsasaalang-alang sa
kapakanan ng mga tao sa kinabibilangang pamayanan.
Sitwasiyon Mga Paraan ng Pagpapakita ng

Pagsasaalang-alang sa KapakananNila
1. 1.
2. 2.
3 3.
4. 4.
5. 5.
198
Gawain 3
Panuto: Iguhit ang iyong pamayanan at itala ang mga magagandang katangian ng
mga tao rito.
Pamayanan Ko
Mga katangian ng mga Tao Rito
11
199
Gawain 4
A. Panuto: Lumikha ng samahan ng mga batang nasa ika-limang baitang sa inyong
lugar ngayong pandemya. Ano-anong mga Gawain ang maaari niyong
gawin na magpapakita ng pagsasa-alang –alang sa kapakanan ng bawat
isa sa inyo? Itala ang inyong napagkasunduan sa tsart sa ibaba.
Mga Gawaing magpapakita • ____________________

ng pagsasaalang -alang sa
kapakanan ng bawat kasapi • ____________________
Mga suliraning maaaring

• ___________________
kaharapin ng bawat kasapi • ___________________
Mga Solusyon na maaari
ninyong pagtulungang gawin • __________________
para sa kapakanan ng bawat • __________________
isang kasapi
• ______________________
Mga
kapitbahay • ______________________
na lola
• _______________________
Mga
kapitbahay
na mga
• _______________________
nanay
• _____________________
Mga
kapitbahay • ______________________
na mas bata
sa iyo
200
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 5
Ika-apat na Markahan – Ikaapat na Linggo
KARAGDAGANG GAWAIN
KasanayangPampagkatuto:
Nakapagpapakita ng tunay na pagmamahal sa kapuwa tulad ng:
1.2 Pakikiisa sa pagdarasal para sa kabutihan ng lahat
Gawain 1
Panuto: Basahin at unawain ang pangungusap. Lagyan ng S kung sang-ayon at HS
kung hindi.
____ 1. May nabasa ka sa facebook na nag-aanyaya ng panalangin para sa mga
nagkasakit dahil sa COVID-19. Nag- comment ka ng “Amen”.
_____ 2.“ Ipanalangin natin ang ating mga kababayan na OFW na maging ligtas
sila sa ibang bansa”
_____3. Kabilang Si Analyn sa Girl Scout of the Philippines sa Malabon. May

programa silang ”Oras ng Pananalangin para sa Bansa” kaya nakisali ka sa
gawaing ito.
_____ 4. Sa inyong group chat, humihingi ng panalangin ang isa ninyong

kasamahan para sa maysakit niyang tatay, ibinahagi mo ito sa iba para dumami
pa ang manalangin para sakanya.
_____5. Ni minsan ay hindi pinansin ni Alfred ang mga paanyaya ng panalangin

sa facebook dahil hindi raw ito mahalaga.
Gawain 2:
Pagsasagawa
Basahin ang mga hakbang sa pananalangin at isulat ang nais sabihin sa Diyos.
Mga Hakbang sa Pananalangin Mga Gagawin o Sasabihin sa Diyos
1.Pagpupuri sa Diyos
201
2. Paghingi ng tawad sa mga
nagawang kasalanan o
pagkakamali
3. Pagpapasalamat sa mga
biyayang natatanggap
4.Paghingi ng mga kailangan sa

Diyos
Gawain 3
Pagsasapuso
Panuto: Sumulat ng iyong karanasan na ikaw ay nagdasal para sa kabutihan
o kaligtasan ng mga frontliners at iba pang kapuwa-tao. Isulat sa kahon ang
iyong naging panalagin.
202
Gawain 4.
A. Panuto: Lumikha ng isang awiting papuri sa Diyos. Isulat ito sa kahon.Tandaan na
ang awiting papuri ay isang panalangin din.
Awiting Papuri
sa Diyos
B. Panuto: Gumawa ng Talaan ng mga mahahalagang tao sa inyong pamayanan na

maaari mong ipanalangin sa panahon ng pandemya.
Pangalan ng
mga
namumuno sa _____ _____
barangay
Pangalan ng
duktor sa
barangay
_____ ______
Pangalan ng
pulis sa inyong
lugar
______ ______
203
Ika-apat na Markahan – Ikalimang Linggo
KARAGDAGANG GAWAIN
Kasanayang Pampagkatuto :
Nagpapakita nang tunay na pagmamahal sa kapuwa tulad ng:
1.3 Pagkalinga at pagtulong sa kapuwa
Gawain 1
Pagpapakahulugan
I.Panuto: Magbigay ng limang salitang maaring iugnay sa salitang “Pagkalinga” at
“Pagtulong”.
Pagkalinga o Pagtulong
1. __________________________
2. __________________________
3. _________________________
4. __________________________
5. __________________________
204
II.Panuto: Sumulat ng limang sitwasiyon na naipapakita mo ang pagkalinga o
pagtulong sa kapuwa.
1. ______________________________________________________________
______________________________________________________________
2. ______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. ______________________________________________________________
______________________________________________________________
4. ______________________________________________________________
______________________________________________________________
5. ______________________________________________________________
______________________________________________________________
Gawain 2
Pagsasagawa
Panuto: Basahin ang nakatalang gawain sa unang hanay. Lagyan ng tsek and
angkop na hanay kung ito ay nagpapakita ng pagkalinga at pagtulong sa
kapuwa o hindi.
MGA GAWAIN OO HINDI

1. Nagbibigay ka ng tulong sa iyong mga
kaibigan at kaklase na nahihirapang tapusin
ang kanilang gawain sa paaralan.
2. Hindi mo pinapansin ang mga pinsan mong
nakikitira sa inyo.
3. Tinatapunan mo ng basura ang bakuran ng
iyong kapitbahay.
4. Sinasabay mo sa pagtatapon ng basura ang

basura ng kapitbahay ninyong Senior Citizen.
5. Hinahatian mo ng pagkain ang kaklase mong

walang baon.
205
Gawain 3
Pagsasapuso
Panuto: Sumulat ng sanaysay na may 50-100 na salita tungkol sa kahalagahan ng
pagkalinga at pagtulong sa kapuwa.
______________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Gawain 4
A. Panuto: Suriin ang bawat talata sa ibaba. Sabihin kung ito ay nagpapakita ng
pagkalinga at pagtulong sa kapuwa o hindi. Ipaliwanag ang iyong sagot.
1. Si Jonathan ay anak ng inyong kasambahay at siya rin ay iyong

kaklase sa ika-limang baitang. Sila ay nakikitira sa inyong bahay kaya sabay
kayong nag oonline class at sumasagot ng modyul. Araw-araw ay iniiwanan
ka ng mama mo ng pagkain para kainin habang sumasagot ng modyul
habang si Jonathan ay hindi binibigyan ng nanay niya. Dahil sa nakita mong
wala siyang pagkain kaya inalok mo ito, pero kailangan nya munang sagutan
ang iyong modyul.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. Dahil sa COVID 19 pandemic kaya ang klase ngayong taon ay maaring

modyular, online o TV/RBI. Napansin mo na ang iyong kaibigan na si Pia ay
hindi nakakasali sa inyong online classes. Isang araw pumunta ang nanay
niya sa bahay niyo, kaya naitanong mo sa kanya kung bakit hindi nakakapag
online class si Pia. Ang binigay na dahilan ng nanay niya ay dahil wala silang
pambili ng cellphone na gagamitin sa online class. Kaya kinausap mo ang
mama mo na kung puwede sabay nalang kayo ni Pia mag online class sa
bahay niyo para makahabol siya sa inyong aralin. Sumang ayon naman agad
ang mama mo dahil ito ay malaking tulong para kay Pia.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
206
B. Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Isulat kung Tama o Mali
ang sinasabi nito.
_____1.Nagkaroon ng gift giving operation sa inyong lugar. Marami kayong

magkakapatid ang nakatanggap. Nakita mo ang iyong kaibigan na wala pang
natatanggap at ibinigay mo ang iyong bahagi sa kanya.
_____ 2. Gustong maglaro ng kapatid mo ng bago mong laruan. Hindi mo pa ito

nagagamit pero ipinahiram mo pa rin.
_____ 3. May bagong biling cellphone ang nanay mo. Kailangang gamitin ng
kapatid mo iyon sa kanyang online Kumustahan at ikaw din ay gagamit nito.
Ipinagamit mo muna sa kanya iyon.
_____ 4. Marami kang nakitang kalat sa kalye ng inyong lugar. Kumuha ka ng sako
at inilagay mo ang mga ito dito at dinala sa basurahan.
______ 5. May balat ng saging sa kalsada at naglalakad si lola Iska malapit dito.
Tiningnan mo lang kung ano ang susunod na mangyayari kay lola.
______ 6. Nabasa mo ang panawagan sa facebook na nangangailangn ng kaunting

donasyon ang isang grupo ng kabataan upang iabot ang tulong sa mga pamilya ng
mga nahawaan ng COVID-19 kaya agad naghulog sa numero ng G-cash na
kanilang binigay.
______ 7. Inabutan ni Larry ng tinapay ang anak ng babaeng pulubi sa tabi ng daan.
______ 8. Nag donate ng dugo sa Red Cross si Aleng Nancy para maisalin ito sa
kapareho niyang type ng dugo sa oras ng emergency.
______ 9. Si Ben ay lumalabas pa rin ng kanilang bahay para maglaro kahit na

bawal ito sa oras panahon ng Pandemya.
______ 10. Kaarawan ni Barbie kaya nagluti siya ng pansit at nagbigay siya sa mga
barangay tanod nanagbabantay sa kanilang lugar.
207
Ika-apat na Markahan – Ikaanim na Linggo
KARAGDAGANG GAWAIN
Kasanayang Pampagkatuto:
Nagpapakita nang tunay na pagmamahal sa kapuwa tulad ng:
1.3 Pagkalinga at pagtulong sa kapuwa
Gawain 1
Pagpapakahulugan
Panuto: Isulat sa bawat talulot ng bulaklak kung sino-sino ang tinutukoy na kapuwa.
KAPUWA
208
Gawain 2
Pagsasagawa
Panuto: Pag-aralan ang nasa larawan. Sabihin kung paano mo maipapakita ang
pagkalinga at pagtulong sa kapuwa base sa sitwasiyon na nasa larawan.
1.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
2.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
3.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
4.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
5.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
____________________________________
Gawain 3
209
Pagsasapuso
Panuto: Batay sa iyong sariling karanasan, gumuhit ng pagkakataon o pangyayari

na nagpapakita ka ng pagkalinga at pagtulong sa kapuwa. Magbigay ng
maiksing paliwanag tungkol sa iginuhit.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
210
Gawain 4
Pagsusuri
Panuto: Tukuyin sa mga sumusunod na panungusap ang nagpapakita ng

pagkalinga at pagtulong sa kapwa. Isulat ang PPK kung nag papakita ng
pagkalinga at pagaaruga sa kapwa at HPP naman kapag hindi nag
papakita ng pagkalinga at pagaaruga. Isulat ang sagot sa patlang bago ang
pangungusap.
_________ 1. Pag-aasikaso sa mga bisitang pumupunta sa inyong bahay,

mayaman man o mahirap.
_________ 2. Pagtataray sa mga batang nagtitinda ng sampaguita sa

simbahan.
_________ 3. Pagbibigay ng mga pagkain na hindi na kaya pang maubos sa

kapitbahay.
_________ 4. Hindi pagpansin sa mga kaanak na humingi na tulong sa iyong

mga magulang.
_________ 5. Pag-alalay sa kaklase na may kapansanan.
________ 6. Pagbibigay donasyon para sa mga nasunugan.
________ 7. Pag-alay ng panalangin para sa mga nakakasakit dahil sa

COVID 19.
________ 8. Pagsaawalang bahala sa Minimum Health Protocol na inilabas

ng IATF.
________ 9. Lalayuan ang mga Frontliners.
________ 10. Pagbibigay pagkain sa pulubi na nasa gilid ng daan.
211
Ika-apat na Markahan Ikapitong Linggo
KARAGDAGANG GAWAIN
Kasanayang Pampagkatuto:
Nakapagpapakita ng iba’t ibang paraan ng pasasalamat sa diyos
Gawain 1
Pagpapakahulugan
A. Panuto: Magbigay ng mga salita o parirala na nagsasalawarawan sa “Diyos”.
1. _______________________________________________
2. _______________________________________________
3. _______________________________________________
4. _______________________________________________
5. _______________________________________________
B. Panuto: Gumawa ng talata na may limang pangungusap gamit ang mga salita o
parirala na nagsasalawarawan sa “Diyos” na iyong binanggit sa taas.
______________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Gawain 2
Pagsasagawa
Panuto: Sabihin kung ang sumusunod ay nagpapakita ng pasasalamat sa Diyos.
Ipaliwag ang iyong sagot.
1. Pagdarasal bago matulog, pagkagising at bago kumain.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
212
2. Hindi pagpansin sa mga taong humihingi ng tulong.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Pagtulong sa mga gawain ng inyong simbahan.

______________________________________________________________
______________________________________________________________
4. Pagsisimba tuwing Linggo o Araw ng Pagsamba.

______________________________________________________________
______________________________________________________________
5. Pagtulong sa iba na may inaantay na kapalit.

______________________________________________________________
______________________________________________________________
Gawain 3
Pagsasapuso
Panuto: Sumulat ng liham para sa Diyos, na kung saan napapaloob ang iyong
pasasalamat sa kanya para sa lahat ng biyayang iyong natanggap
________________________
________________________
________________________
__________________________,
______________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_______________________,
_______________________
213
Gawain 4
Pagsusuri
Panuto: Basahin ang bawat sitwasiyon. Sabihin kung ito ay nagpapakita ng

pasasalamat sa Diyos. Ipaliwanag ang iyong sagot.
1. Nakita mo at ng iyong mga kaibigan ang kaklase mong si Alyanah. Nakaupo siya
sa mga daliri niya sa paa, karaniwang posisyon sa pananalangin ng mga Muslim.
Kayo ay mga Kristiyano. Nakaluhod o nakaupo kayo kapag nananalangin, kaya
pinagtatawanan siya ng iba mong kasama kaya tumawa ka na rin.
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
2. Habang ikaw ay naglalakad ay may napansin kang pitaka sa gilid ng daan. Nung
tiningnan mo ng loob ay may laman itong pera at ID ng kapitbahay ninyo. Agad kang
umuwi at nagpasama sa nanay mo upang ibalik ang pitaka sa may ari.
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
214
Ikaapat na Markahan- Ikawalong Linggo
Karagdagang Gawain
Kasanayang Pampagkatuto: Nakapagpapakita ng iba’t ibang paraan ng

pasasalamat sa Diyos.
Gawain 1
Pagpapakahulugan
Panuto: Mula sa tinalakay na aralin patungkol sa

iba’t ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos, lagyan ng pagpapakahulugan ang
bawat titik tulad ng isang accrosstic.
P- _________________________________________________________________
A- _________________________________________________________________
S- _________________________________________________________________
A- _________________________________________________________________
S- _________________________________________________________________
A- _________________________________________________________________
L- _________________________________________________________________
A- _________________________________________________________________
M- _________________________________________________________________
A- _________________________________________________________________
T- _________________________________________________________________
Gawain 2
Pagsasagawa
A. Basahin at Unawain.
Ang bawat tao sa mundo sa nangangailan ng kapuwa upang matugunan ang

kanyang pangagailangan. Isa itong mabuting gawain at resposableng pagtugon
upang maipadama ang ating pagmamahal sa kapuwa.
Ngunit, sa paksa ng Espiritwalidad, ang ating mga pagkakawang-gawa ay
bunga lamang ng ating pananampalataya at pagmamahal sa Diyos. Ang pagtulong at
paglingap sa mga nangangailangan ay isang bagay na itinuturo ng Diyos sa atin.
Marapat lamang sa Diyos natin ipaabot ang ating mga hiling, pananalig at
pasasalamat.
215
Paano nga ba natin mapapalago ang ating Espiritwalidad at pananamplataya
sa Diyos? Lagyan ng Tsek ang gawin kung ito ay nagpapalago sa ating
pananamplataya sa Diyos at ekis naman kung hindi.
______ 1. Pag-aaral at pagbabasa ng Bibliya.
______ 2. Pagliban sa pananambahan.
______ 3. Pakikinig sa pagtuturo at sermon ng pari o pastor.
______ 4. Pananalagin sa bawat pagkakataon.
______ 5. Pagwawalang- bahala sa mga nakasulat sa Bibliya.
______ 6. Pagsamba tuwing araw ng Linggo.
______ 7. Pagdalo ng Bible Youth Camp.
______ 8. Pag- awit ng mga Himno ng simbahan.
______ 9. Pakikipag-usap sa katabi habang nangangaral ang pari, pastor o ministro.
______ 10. Pagsali sa Sunday School tuwing Linggo.
B. Pagsulat ng panalangin para sa pamilya

Ano ang panalangin mo para sa iyong pamilya? Isulat sa loob ng kahon.
216
C. Panuto: Basahin ang bawat sitwasiyon. Ano ang gagawin mo upang maiwasto
ang maling ugali at maipakita ang pasasalamat sa Diyos.
1. Ngayong nakararanas tayo ng kahirapan dahil sa COVID 19 pandemic, hindi ka

na nananalangin at nawawalan ka na ng pagtitiwala sa Diyos. Ayaw mo na rin
tumulong sa mga kapitbahay mo, dahil iniisip mo na lahat naman ng tao ngayon ay
may pangagailangan pati na rin kayo.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
2. Palagi kang sumisigaw kapag nag-uutos ka sa inyong kasambahay.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
C. Mag-isip ng mga pagkakataon kung saan mo maipapakita ang iyong

pananampalataya sa Diyos. Iguhit mo ito sa loob ng kahon sa ibaba.
1. 2.
3. 4.
5. 6.
217
Gawain 3
Pagsasapuso
A. Panuto: Sumulat ng tula na may dalawang saknong na nagpapasalamat sa
Diyos.
_______________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
B. Panuto: Sumulat ng isang pangako sa loob ng puso sa ibaba na mamahalin mo

ang Diyos ng buong puso at palaging tutulong sa mga nangagailangan.
218
Gawain 4
Pagsuri
A. Panuto: Isulat ang OPO kung ginagawa at HINDI PO kung hindi ginagawa.
_____1. Nakisali sa panalangin para sa mgaHeatlth workers ng Malabon.
_____ 2. Nanalangin para sa iyong Nanay at Natay.
_____ 3. Ipinagdasal mo ang mga Frontliners na kumakalinga sa mga maysakit.
_____ 4. Ipinagdasal mo si Pangulong Rodrigo Roa Duterte.
_____ 5. Nanalangin ka para sa kaligtasan at kaayusan ng bansang Pilipinas.
B. Panuto: Lagyan ng / kung nagawa mo na para sa kapakanan ng lahat at x kung

hindi
_____ 1. Ipinapanalangin ang mga maysakit na Covid-19
_____2. Ipinapanalangin angmga batang nasa loob ng ospital.
_____3. Ipinagdarasal ang kaligtasan ng mga nasa kalsada.
_____4. Ipinagdarasal angmga guro sa Malabon na maging ligtas sa lahat ng oras.
_____ 5. Ipinapanalangin ang mga tinder sa palengke.
219
SANGGUNIAN:
MELCs – Edukasyon sa Pagpapakatao 5

Batayang Aklat, ESP 5 – Ugaling Pilipino sa Makabagong Panahon, p. 172
Slide share.net
Deped click.com
Banal na Kasulatan
https://www.google.com/search?q=pambubulas+black+and+white&tbm=isch&source=iu&ictx
=1&fir=OJcgx8X
https://www.google.com/search?q=pagsimba++clip+artblack+and+white&tbm=isch&ved=2a
hUKEwjpkKfy0-HvAhVFYZQKHUj8BFEQ2-cCegQIABAA&oq3-
fglXM%252CNbbEh_yxt8e7RM%252C
220
SDO MALABON CITY
5
Supplementary
Learning Materials in
Edukasyong
Pantahanan at
Pangkabuhayan
Sining Pang-Industriya
Ikaapat na Markahan
221
UNANG LINGGO
MGA KAALAMAN SA GAWAING KAHOY, METAL, KAWAYAN AT
IBA PANG LOKAL NA MATERYALES SA PAMAYANAN
INAASAHAN
Pagkatapos ng SLeM na ito, ikaw ay inaasahan nang:

1. natatalakay ang mga kabutihang dulot ng gawaing kahoy, metal, kawayan
at iba pang lokal na materyales sa pamayanan;
2. natutukoy ang mga hanapbuhay at mga karaniwang kasangkapan sa
gawaing kahoy, metal, kawayan at iba pang lokal na materyales sa
pamayanan; at
3. naipamamalas ang pagpapahalaga sa gawaing kahoy, metal, kawayan at
iba pang lokal na materyales sa pamayanan.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Piliin ang titik ng pinakatamang sagot at isulat ito sa iyong

sagutang papel.
1. Bakit mahalaga ang mga gawaing pang-industriya?

A. Nagbibigay ito ng aliw. C. Nagbibigay ng pera
B. Nagbibigay ito ng pagkain. D. Nagbibigay ito ng hanapbuhay.
2. Ang proyektong tulad ng bangkito at kabinet ay nabibilang sa anong
gawain?
A. kahoy B. kawayan C. metal D. plastik
3. Napakahalaga sa ating gawain ang mga kasangkapang may talim. Sino
ang gumagawa ng mga ito?
A. alahero B. latero C. panday D. welder
4. Anong uri ng mga bagay ang ginagamit sa recycling?
A. bago B. magaganda C. nagagamit pa D. patapon na
5. Si Mang Jose ay gumagawa ng bahay. Ano ang tawag sa kanya?
A. karpintero B. minero C. tubero D. welder
Alam mo ba na kabilang sa magagandang katangian ng mga Pilipino ay ang

pagiging malikhain, masinop at matiyaga lalo na sa larangan ng paggawa? Sa SLeM
na ito, malalaman mo ang iba’t ibang gawaing pang-industriya, mga hanapbuhay at
mga kasangkapang ginagamit sa bawat gawain. Makatutulong ito upang lalo pang
malinang ang iyong kaalaman sa paggawa at maihanda ka sa mga susunod na aralin
at gawain. Malaki ang matitipid mo kung alam mo na ang mga gawaing ito. Kung
malawak ang iyong kaalaman sa paggawa, magiging madali rin ang iyong
paghahanapbuhay. At, tiyak uunlad ang kabuhayan ng iyong pamilya.
222
I. Katangian ng mga Gawaing Pang-Industriya at mga Hanapbuhay
A. Gawaing Kahoy (Woodworking) –
Nabibilang sa gawaing ito ang mga
bagay na ginamitan ng kahoy bilang
pangunahing materyales. Maraming bangkito
cellphone upuan
hanapbuhay sa gawaing kahoy. stand
Mga Pangunahing Hanapbuhay sa Gawaing Kahoy:
pagkakarpinterya pagpapanapos pagmumuwebles
B. Gawaing Metal (Metal Works)-Ang

ginagamit na materyales sa gawaing
ito ay metal tulad ng bakal, tanso,
aluminyo, lata, pilak at iba pa. Marami
itong pakinabang sa ating kabuhayan. dustpan napkin holder décor
Mga Pangunahing Hanapbuhay:
latero panday welder
C. Gawaing Kawayan (Bamboo Craft)

– Ang pangunahing materyales sa
gawaing ito ay kawayan. Maraming
gamit ang kawayan sa pang-araw-araw
nating buhay. Ginagawa itong
taniman, flower vase, upuan, barbecue flower vase paso barbeque
sticks, alkansiya at iba pa. Nagbibigay sticks
ito ng marangal na hanapbuhay.
Mga Pangunahing Hanapbuhay
-paggawa ng mga dekorasyon -pagtatanim ng kawayan
-paggawa ng mga muwebles -pagtitinda ng mga produkto
-pagpoproseso ng kawayan -pagpapanapos ng mga produkto
223
D. Iba pang Gawain (Plastic Recycling) – Ang
mga patapong bagay na makikita sa iyong
pamayanan, tulad ng plastic, ay napakikina-
bangan pa. Ginagawa itong taniman, alkansiya at
iba pa. Recycling ang tawag dito. Naibebenta ang alkansya
taniman
mga kapaki-pakinabang na proyekto mula rito.
Nakapagbibigay ito ng marangal na hanapbuhay
at nakatutulong sa pangangalaga ng ating
kapaligiran.
Mga Pangunahing Hanapbuhay
-pagkakalap ng mga gamit’ na plastic -pagdidisenyo
-pagpoproseso ng mga plastic -pagbebenta ng produkto
Gawain
Panuto: Hanapin mo sa kahon ang gawaing tumutukoy sa bawat larawan.
Piliin lamang ang titik ng tamang sagot at isulat ito sa iyong sagutang papel.
1.______ 2.________ 3. ________ 4. _______ 5. _______
A. gawaing kawayan B. gawaing kahoy C. plastic recycling
D. gawaing metal E. gawaing elektrisidad F. paghahayupan
TANDAAN
Ang mga pangunahing gawaing pang-industriya ay binubuo ng gawaing

kahoy, metal, kawayan at iba pan g lokal na materyales na matatagpuan sa
pamayanan. Nagbibigay ito ng marangal na hanapbuhay. Nakadaragdag-kita rin ito
sa mag-anak at nakapagpapagaan ng kanilang pamumuhay. Dapat ding tandaan
na nakatutulong sa paglikha ng mga proyekto ang malawak na kaalaman sa
paggawa. Maraming kabutihang dulot sa ating buhay ang sining pang-industriya.
Higit itong mahalaga at kapaki-pakinabang lalo na sa panahon ng krisis tulad
pandemya.
SINO AKO?
Panuto: Tukuyin kung sino siya. Piliin sa hugis bilu-haba ang titik ng salita
ng tamang sagot at isulat ito sa iyong sagutang papel.
224
1. “Ako ang gumagawa ng bahay mo. Tinitiyak ko na pagdating ng bagyo ay
ligtas ang buhay mo. Sino ako?”
2. “Ako ang gumagawa ng mga kasangkapang may talim na ginagamit mo sa
paggawa ng mga proyekto. Sino ako?”
3. “Ako ang gumagawa at kumukumpuni ng bubong na yero ng bahay mo.
Sino ako?”
4. “Ako ang gumawa ng mga cabinet, aparador at upuan. Sino ako?”
5. “Ako ang tumutulong upang mabawasan ang mga basura sa ating
kapaligiran. Sino ako?”
A. panday C. taga-recycle E. karpintero

B. magmumuwebles D. latero F. welder
PANGWAKAS
NA PAGSUSULIT
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat tanong. Piliin at isulat sa

kuwaderno o sagutang papel ang titik ng tamang sagot.
1. Anong proseso ang dapat gawin sa mga patapong bagay upang

mapakinabangang muli?
A. cleaning B. coloring C. painting D. recycling
2. Kung ang basura ay isa sa malaking suliranin, ano ang pinakamainam na dapat
mong gawin bilang isang mabuting mamamayan?
A. Mag-recycle. C. Magpatulong sa basurero.
B. Magtinda ng basurahan. D. Ilagay sa tabi ang mga basura.
3. Sa paggawa ng barbecue at banana cue sticks, anong materyales ang dapat
gamitin?
A. kahoy B. kawayan C. metal D. plastik
4. Ito ang kasangkapang ginagamit na pamukpok ng paet.
A. c-clamp B. gunting sa yero C. lagari D. mallet
5. Nasira ng bagyo ang bubong na yero ng bahay ninyo. Sino ang dapat na
magkumpuni nito?
A. karpintero B. latero C. panday D. welder
Sanggunian:
Del Castillo, Cleofe, et al. Makabuluhang Gawaing Pantahanan at Pangkabuhayan. Adriana Publishing Co., Inc. Quezon City,
1999.
Millare, Romeo A. Edukasyong Pangkabuhayan sa Gawaing Pang-Industriya at Elementaryang Pagsasaka. Wishing Star
Enterprises (WSE), Philippines, 2008.
Peralta, Gloria A., et al. Kaalaman at Kasanayan Tungo sa Kaunlaran. (Batayang Aklat). Vibal Group Inc., 2016.
Inihanda ni: MANUNULAT: ALIZARDE B. LORICO; Dalubguro II, Gen. Emilio Aguinaldo Integrated School, Elem. Dept.,
Lungsod ng Maynila; TAGAGUHIT: SILVER C. CALICDAN, Guro II, Tanza Elementary School, Lungsod ng Navotas;
TAGASURI NG WIKA: JOAN J. SAINZ, Guro II, Bagumbong Elementary School, Lungsod ng Caloocan
225
IKALAWANG LINGGO
MGA MAHAHALAGANG KASANAYAN SA GAWAING KAHOY,
METAL, KAWAYAN AT IBA PANG LOKAL NA MATERYALES SA
PAMAYANAN
INAASAHAN
Sa tulong ng SLeM na ito, ikaw ay inaasahang:

1. nauunawaan ang iba’t ibang mga kasanayan sa gawaing kahoy, metal,
kawayan at iba pang lokal na materyales sa pamayanan;
2. natutukoy ang iba’t ibang mga kasanayan sa gawaing kahoy, metal,
kawayan at iba pang lokal na materyales sa pamayanan; at
3. napahahalagahan ang mga kasanayang natutunan para sa gagawing
proyekto sa susunod na aralin.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Piliin at isulat sa sagutang papel ang titik ng wastong sagot.
1. Upang makagawa ng kaaya-aya at makabuluhang proyekto mula sa mga plastic

bottle, kinakailangan mong ipakita ang pagiging __________________.
A. malikhain B. matipid C. matulungin D. maunawain
2. Ano ang dapat mong gawin sa minarkahang sukat bago lagariin ang kahoy?
A. eskwalahin B. ipitin C. lihain D. takpan
3. Maaring kulayan ang mga linas o bamboo strips sa pamamagitan ng pagbabad sa
pinakulong tubig na may asin, tawas at pangkulay. Anong kasanayan ito?
A. paghahabi B. pagkukulay C. pagpuputol D. pagtitistis
4. Anong kasanayan ang tinutukoy kung gumamit ka ng barnis sa iyong proyekto?
A. pagpapakinis B. pagpapanapos C. pagpuputol D. pagsusukat
5. Nais mong maging eksato at lapat na lapat ang iyong proyekto kaya naman sa
simula palang ay pinaghusayan mo na ang ________________.
A. pagkukulay B. pagbibilang C. pagpapakinis D. pagsusukat
BALIK-TANAW
Panuto: Punan ang patlang ng wastong sagot. Piliin ang salita sa loob ng
kahon sa ibaba.
1. Gumamit ka ng ________ sa pagsusukat upang proyekto mo’y maging eksakto at
lapat na lapat.
2. Nagkukumpuni ng bubong ang tatay mo, inutusan ka niyang iabot sa kanya ang
pamutol ng yero kaya ____________ ang inabot mo.
3. Magpuputol ka ng kahoy para sa iyong proyekto kaya _________ ang gagamitin
mo.
4. Nasira ang pinto ng bahay ni Lito, mabuti na lamang at ang tatay niya ay isang
mahusay na ____________ kaya naman mabilis niyang naayos ito.
5. Maraming naipong plastic bottle si Ana at naisip niyang ______________ ang mga
ito at gawing alkansya.
226
lagari karpintero gunting yero
ruler i-recycle martilyo
Maliban sa wastong saloobin at kaalaman sa gawaing kahoy, metal, kawayan

at plastik, mahalaga rin na iyong matutuhan ang iba’t ibang kasanayan sa paggawa
ng kapakipakinabang na mga bagay na yari sa mga ito. Ang bawat kasanayan na
iyong matututunan ay maaari mong gamitin para sa sariling pangangailangan sa
tahanan at maging sa pagbuo ng proyekto. Suriin sa ibaba ang ilan sa mga kasanayan
sa gawaing kahoy, metal, kawayan at iba pang mga lokal na materyales na
matatagpuan sa pamayanan.
Ngayon ay ating tukuyin ang mga karaniwang kasanayan sa gawaing kahoy.
227
Gawain
Panuto: Gamitin ang iyong imahinasyon. Isiping mabuti ang nais mong gawing
proyekto sa bawat gawain ayon sa mga materyales na makikita sa pamayanan. Isulat
ang mga kasanayang maari mong gawin upang mabuo ito.
Proyektong Gawa Proyektong Gawa Proyektong Gawa Iba pang

sa Kahoy sa Metal sa Kawayan Materyales Tulad
ng Plastik
Pangalan ng Pangalan ng Pangalan ng Pangalan ng
Proyekto: Proyekto: Proyekto: Proyekto:
________________ ________________ ________________ ________________
Mga Kasanayan: Mga Kasanayan: Mga Kasanayan: Mga Kasanayan:

_________________ ________________ _________________ _________________
TANDAAN
Mahalagang matutunan ng batang katulad mo ang mga pangunahing

kasanayan sa gawaing kahoy, metal, kawayan at iba pang lokal na materyales na
matatagpuan sa pamayanan. Ang mga kasanayang iyong natutunan katulad ng
pagsusukat, pagpuputol o paglalagare, pagbubuo, pagpapakinis at paglalagay ng
panapos ay iyong magagamit hindi lang sa pagbuo ng proyekto kundi sa
pagsasaayos din sa loob ng inyong mga tahanan.
Panuto: Kilalanin kung anong kasanayan ang ipinapakita sa bawat larawan.
________________1. __________________2. _________________3.
________________4. __________________5.
228
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
Ngayon ay ating alamin ang inyong natutuhan sa araling ito. Basahin at

unawaing mabuti ang panuto at mga tanong sa ibaba.
Panuto: Piliin at isulat sa iyong sagutang papel ang titik ng wastong sagot.
1. Maliban sa kaalaman, ano pa ang dapat mong matutunan sa paggawa ng

proyektong kapakipakinabang?
A. kasanayan B. pagpapahalaga C. pakikipagkapwa D. pag-uugali
2. Ano ang gagawin mo kung gusto mong maging lapat na lapat at eksakto ang iyong
proyekto kapag ito ay binuo mo?
A. bilangin B. pakinisin C. kulayan D. sukatin
3. Ang proyekto sa gawaing kahoy ay maari mong buuin sa pamamagitan ng
pagpapako, pagtuturnilyo at ___________________.
A. pagbibiyak B. pagdidikit C. pagpapanapos D. pagpuputol
4. Bago mo pahiran ng panapos na materyales ang proyekto, ano ang dapat mong
gawin upang maging maayos ang kalalabasan nito?
A. pakinisin B. patuyuin C. putulin D. tupiin
5. Ang madalas na ginagamit sa pagbuo ng proyekto sa gawaing kawayan tulad ng
basket ay _________________.
A. paghahabi B. paglililok C. pagtotorno D. pagtutupi
Sanggunian:
Millare, Romeo A. Edukasyong Pangkabuhayan sa Gawaing Pang-Industriya at Elementaryang Pagsasaka. Wishing Star
Enterprises. Quezon City, 2008.
Agap at Sikap: Batayang Aklat (MBF Mercantile, Inc., Edisyong Pampaaralang-bayan, Muling Limbag, 1996).
Peralta, Gloria A., et al. Kaalaman at Kasanayan Tungo sa Kaunlaran. (Batayang Aklat). Vibal Group Inc. Quezon City, 2016.
Inihanda ni: MANUNULAT: ROMMEL Y. ROJO, Dalubguro II, Paaralang Elementaryang Herminigildo J. Atienza, Lungsod ng
Maynila; LARAWANG GUHIT: SILVER C. CALICDAN, Guro II, Paaralang Elementarya ng Tanza, Lungsod ng Navotas
TAGASURI: ABIGAIL J. ALFAJORA, Guro II, Paaralang Elementaryang Aurora A. Quezon, Lungsod Quezon
IKATLONG LINGGO
PAGGAWA NG MALIKHAING PROYEKTO NA GAWA SA KAHOY,
METAL, KAWAYAN AT IBA PANG MATERYALES NA MAKIKITA SA
KOMUNIDAD
INAASAHAN
Natutukoy ang mga hakbang sa paggawa ng Cellphone Rack na ginagamitan

ng kahoy, metal, kawayan, at iba pang materyales na makikita sa kumunidad.
Naisasagawa ang mga hakbang sa pagbubuo ng mga proyekto tulad ng
Cellphone Rack na ginagamitan ng kumbinasyon ng kahoy, metal, kawayan at iba
pang materyales na matatagpuan sa kumunidad.
229
Naipapahayag ang pagpapahalaga sa mga proyektong gawa sa kahoy, metal,
kawayan at iba pang materyales na makikita sa kumunidad.
UNANG PAGSUBOK
MAMILI KA
A. Panuto: Basahing mabuti at unawain ang mga sumusunod. Piliin ang letra ng
tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.
1. Ang Anos at Bayog ay ilan lang sa pinakakilalang uri ng halaman dahil sa taglay
nitong tatag. Anong uri ng halaman ito?
A. kahoy C. niyog
B. kawayan D. palmera
2. Ito ay tumutukoy sa mga balat ng malalaking hayop, katulad ng baboy, baka at
kambing na ginagamit sa paggawa ng bag, sinturon at sapatos.
A. atay C. bulalo
B. bituka D. katad
3. Ano ang unang nararapat na isaalang-alang sa paggawa ng mga gawaing
pang- industriya?
A. oras ng paggawa
B. kasuotang pantrabaho
C. uri ng proyektong gagawin
D. mga kagamitan at kasangkapang kakailanganin
4. Ano ang angkop na kagamitan ang dapat mong gamitin sa pagkuha ng tamang
sukat ng taas, lapad at kapal ng proyektong nais mong gawin?
A. dangkal C. medida
B. eskuwala D. metro
5. Anong uri ng lagari ang ginagamit na pamutol nang paayon sa hilatsa ng
kahoy?
A. coping saw C. keyhole saw
B. cross-cut saw D. rip saw
BALIK-TANAW
Batay sa mga aralin sa pagpaplano ng gawain, mahalagang isaisip ang

pakinabang ng proyektong gagawin. Mahalagang isaalang-alang ang gamit ng mga
ito, personal man, pantahanan o pampaaralan upang maging kapaki-pakinabang din
ang lakas, panahon at halagang ginugol sa paggawa ng mga ito. Nararapat na
kinapapalooban din ang mga ito ng maka-agham at makabagong pamamaraan upang
mapaunlad ang teknolohiyang umiiral sa pamayan.
Sa pagpasok ng Bagong Normal sa porma ng Edukasyon, gagamit tayo ng mga

gadgets na magpapagaan at tutulong sa atin upang matugunan ang demand ng
230
pagkalap ng kaalaman at pakikipagtalastasan tulad ng laptop at mga cellphone. Ang
mga ito ay gagamitin natin sa pagdalo sa virtual meetings, webinars at ang ating online
classes.
Upang mas maging maayos at makapagpokus sa mga nabanggit,
nanganagilangan tayo ng stand o mapaglalagyan ng ating gadgets. Dito’y maaari
tayong gumawa ng cellphone rack nang may minimal na paggugol, kung hindi man
libre dahil sa pagreresikulo.
Gawain
Paggawa ng Improvised Cellphone Rack
Mga Kailangang Materyales Maaaring pamalit na materyales
Isang pirasong tabla- - - - 2cm. x 6cm. x 30cm. -makapal na karton
Isang pirasong tabla- - - - 2cm. x 6cm. x 6cm. -makapal na karton
Tatlong pirasong aluminum rod- -20cm long x 1cm. in diameter--banana q stick
Dalawang pirasong PVC pipe #1/2—10cm.long - kawayan
Dalawang pirasong PVC pipe #1/2----8cm.long - kawayan
`Isang maliit na mighty bond - all purpose glue
pintura o varnish
kapirasong papel de liha
Mga Hakbang sa Paggawa

1. Maghanda ng tabla na may sukat na 2cm.x 6cm.x 30cm. (kapal/ lapad/ haba).
Sumukat ng tig 6.5cm. Sa magakabilang dulo nito.
2. Ihanda ang isang pirasong 2cm.x 6cm. X 6cm. Sumukat ng tig 2cm sa
magkabilang gilid nito. Markahan ito pagkatapos ay hatiin sa dalawa. Markahan at
butasan ang mga ito.
3.Maghanda ng tatlong pirasong aluminum rod na may habang 20cm. X 1cm in

diameter
4. Maghanda ng tig dalawang pirasong PVC # ½ na may habang 10c. at 8cm.

Tapyasan nang bahagya ang isang dulo ng mga ito.
Tandaan: kung may mapagkukunan ng kawayan sa inyong lugar, maaaring ito ang
gamitin sa gawaing ito.
5. Ihanda ang tabla. Idikit dito and dalawang pirasong stand. Makabubuting gumamit
ng Mighty Bond o anumang kauri nito
6. Kunin ang tatlong pirasong aluminum rod, ipasok ito nang may kaukulang pag-
iingat upang maiwasang matanggal ang stand sa pagkakadikit
Tandaan: Maaaring gumamit ng binilog na patpat ng kawayan kung may
mapagkukunan nito sa inyong lugar
7. Pagdikitin ang 10cm. At 8cm. na PVC na magkaayon ang tapyas, idikit ang mga
ito sa gilid ng magkabilang stand. Lagyan din ng pandikit ang ilalim ng mga ito upang
mas maging matibay. Sa puntong ito ay mayroon ka nang Cellphone Rack.
Congratulations!
231
TANDAAN
Mahalagang makilala ang iba’t-ibang kagamitan at kasangkapan sa

pagbuo ng mga kapaki-pakinabang na proyekto. Sa pamamagitan ng mga
materyales na nasa paligid, maaari kang makagawa ng proyekto at kahit mga
patapong gamit o bagay ay maari pang mapakinabangan sa pamamagitan ng
pagiging malikhain at mapamaraan sa paggawa. Mahalagang ring isaalang-
alang ang pangkalahatang kaligtasan habang gumagawa.
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
PAG-UGNAYIN MO
Basahin nang may pag-unawa ang mga nakatala sa Hanay A, pagkatapos ay
hanapin sa Hanay B ang tinutukoy na kagamitan. Piliin at isulat ang letra ng tamang
sagot sa iyong sagutang papel
Hanay A Hanay B
1. pambaon ng pako A barena
2. pang-ipit ng materyales na lalagariin, kakatamin obubutasan B brace
3. lagaring pamputol nang paayon sa hilatsa ng kahoy C claw hammer
4. gamit sa paggawa ng maliliit na butas sa kahoy D coping saw
5. gamit sa paggawa ng malalaking butas sa kahoy E cross cut saw
6. pamputol ng pakurba sa proyektong yari sa kahoy F diturnilyador
7. pampahigpit o pampaluwag ng turnilyo G gato
8. pampakinis ng ibabaw ng kahoy o tabla H katam
9. panukat ng mga kasangkapan at materyales I mallet
10.panghasa ng mga kasangkapan tulad ng pait J metro
K oil stone
L ripsaw
Sanggunian EPP5IA-0f-6
Grade 5 Industrial Arts Learning Materials
Manunulat: ELIJIO A. BANOG, Tagapag-ugnay sa EPP/TLE, Paaralang Elementaryang Timoteo Paez, Sangay ng mga
Paaralang Panlungsod-Lungsod ng Pasay; Tagasuri ng Wika: BEBOT BAUTISTANO, Dalubguro 1, Paaralang Elementarya
Doña Ata, Lungsod ng Valenzuela; Tagaguhit: SILVER C. CALICDAN, Guro II / Tagapag-ugnay sa MAPEH, Paaralang
Elementarya ng Tanza, Lungsod ng Navotas
IKA-APAT NA LINGGO
Paggawa ng Extension Cord
INAASAHAN
Layunin:
1. Natutukoy ang mga hakbang sa paggawa ng extension cord.
2. Naisasagawa nang may pag-iingat ang mga hakbang sa paggawa extension cord.
3. Natatalakay ang kahalagahan ng pagtataglay ng kasanayan sa paggawa ng
extension cord.
232
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang isinasaad ng bawat pangungusap.

Ilagay sa loob ng kahon ang tsek (√) kung wasto ang pahayag at ekis (×) naman
kung mali.
1. Ang philips screwdriver ay ginagamit para luwagan o higpitan ang tornilyo

na ang daloy ay hugis krus.
2. Ang lamp holder ay nagsislbing bukasan o patayan ng kuryente.
3. Ang male plug ay isinasaksak sa convenience outlet para dumaloy ang

kuryente paputa sa kasangkapang pinapagana na kuryente.
4. Sa flat cord ipinadadaan ang kuryente papunta sa mga kagamitan.
5. Ginagamit ang circuit breaker pangprotekta sa de-kuryenteng kasangkapan

na kusang pumuputok upang putulin ang daloy ng kuryente kapag
nagkaroon ng short circuit.
BALIK-TANAW
Ang kaalaman sa paggamit at pagkukumpuni ng mga kagamitan at materyales

na may kinalaman sa elektrikal ay nakatutulong upang mabawasan ang gastusin sa
tahanan. Mahalagang isaisip ang pakinabang ng proyektong gagawin. Ito ay maaaring
gamit na personal, pantahanan o pampaaralan upang maging kapaki-pakinabang din
ang lakas, panahon at halagang ginugol sa paggawa nito. Ang proyektong gagawin
ay kailangang makabuluhan at makakatulong sa pamilya at pamayanan. Ang mga
hakbang at paraan ng napiling proyekto ay madaling maisagawa.

Sa araling ito, malalaman at mauunawaan naten ang kahalagahan ng gawaing
pang-elektrisidad. Ang gawaing Pang-elektrisidad ay isa sa mahalagang lawak sa
Edukasyong Pangkabuhayan. Dito makakamit ng mga mag-aaral ang batayang
kaalaman at kasanayan tungkol sa elektrisidad, mga kaukulang pag-iingat at mga
pangkaligtasang gawi upang makaiwas sa sakuna na may kaugnayan sa kuryente.
Sa SLEM na ito maipapakita ang simpleng paggawa ng proyekto o gawain na
may kinalaman sa elektrisidad na maari mong pagkakitaan o maging hanapbukay.
Ang pagiging elektrisyan ang hanapbukay ng mga taong may kaalaman at kasanayan
sa paggawa kaugnay ng kuryente. Ibayong pag-iingat nga lmang ang dapat na laging
isaisip.
Narito and isang halimbawa ng Gawain.
233
Paggawa ng Extension Cord
Kailangang kagamitan:
A. Materyales
6 metro flat cord #18

1 piraso convenient outlet
1 piraso male plug na goma
B. Kasangkapan
1.plais- ginagamit sa kawad ng kuryenteng pinuputol
at pagpilipit ng mga kawad na dugtungan.
2. Long nose plier- ginagamit pamputol ng kawad ng

kuryente at pagpilipit ng mga kawad na kailangang
malayo sa mga kawad ng kuryenteng may mataas
na boltahe.
3. distornilyador- ginagamit pampihit o pampaikot ng
mga turnilyo.
4. gwantes- ginagamit na proteksyo sa kamay
5. electrical tape- ginagamit pambalot ng mga talop

na kawad ng kuryente.
6. tester- ginagamit sa pagsubok ng mga gamit

upang malaman kung may kuryenteng dumadaloy
dito.
7. wire cutter- ginagamit pamputol ng pambalot ng

kuryente.
C. Hakbang sa Paggawa
1.Ihanda ang plano sa pagbuo ng proyekto.
234
2. Ihanda lahat ng mga kagamitan at kasangkapan.
3. Ihanda ang kawad. Kailangan paghiwalayin ang

mga magkatabing kawad ng magkbailang dulo at
balatan ang dulo ng 10-15 sentimentro.
4. Luwagan ang mga turnilyo ng outlet. Ikutin ang

isang binalatang dulo ng kawad sa kaliwang bahagi
at ang isa naman ay kanang bahagi. Gamit ang
distornilyador, ipitin nang mahigpit ang turnilyo.
Ilagay ang pansara ng maayos.
5. Buksan ang male plug. Makikita ang dalawang

turnilyo, luwagan ng bahagya at ikutin sa
magkabilang turnilyo ang magkahiwalay na kawad
sa pamamagitan ng underwriter’s knot upang
matiyak na dadaluyan ng kuryente ang mga
terminal.
6. Kailangan higpitan muli ang turnilyo upang maipit

ang kawad.
7. Kailangan isarang muli ang plug at subukang

gumamit ng tester kung dumadaloy ang kuryente.
D. Pag-iingat sa Pagagawa
1.Iwasang gumawa ng basa ang kamay.
2. Gumawa sa tamang lugar o istasyon.
3. Gumamit ng tamang kasangkapan at kasuotan sa paggawa
4.Gumawa ng may patnubay at gabay ng magulang o
nakatatanda.
235
Gawain
PANUTO: Isulat sa patlang ang letrang T kung tamang gawi ang
sinasaad ng pangungusap, M kung mali at itama ang maling salita.
_____ 1. Iwasan ang kasangkapang kinakalawang.
_____ 2. Gumamit ng fuse sa pagsubok ng mga gamit para malaman kung
may kuryenteng dumadaloy.
_____ 3. Gumamit ng kahit anong uri ng tape sa pagbalot ng kawad ng
kuryente.
_____ 4. Maging maingat sa paggawa ng extension cord.
_____ 5. Ihanda ang kasankapan at materyales bago simulan ang proyekto.
TANDAAN
Ang paggawa ang extension cord ay simpleng proyekto na ginagamitan ng

elektrisidad. Upang maging ligtas at maayos ang bawat gawaing may kinalaman sa
elektrisidad nararapat isaalang-alang ang paggamit ng personal na kagamitang
pangkaligtasan. Ito ay mga kagamitan na ginagamit upang maiwasan ang anumang
uri ng aksidente na dulot ng init, ingay, kemikal, mekanikal, at elektrikal. Ang
wastong kaalaman sa paggawa ng proyekto ay nagpapaunlad ng kasanayan,
nakakatipid ng oras at lakas.
Ang kuryente ay mabuting kaibigan ngunit masamang kaaway, kung hindi
marunong at maingat sa paggamit nito, maaari itong makalikha ng sakuna o
disgrasya.
Pag-aralan mong muli ang sumusunod na hakbang sa paggawa ng Extension

Cord. Isaisahin mo ang mga hakbang sa pagbubuo ng iyong proyekto. Sa puntong ito
ay handa ka nang isagawa ang mga hakbang sa pagbubuo ng iyong Extension Cord
gamit ang mga materyales na kasama ng iyong portfolio. Gawin mo ito nang may
sapat na pag-iingat. Dapat ay may patnubay ng magulang o nakatatanda sa
paggawa.
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
PANUTO: Basahin at tukuyin ang isinasaad ng bawat pangungusap. Piliin sa

loob ng kahon ang tamang sagot at isulat ito sa patlang.
claw hammer distornilyador electrical tape flat screwdriver
flat cord fuse gwantes long nose plier plais
stubby screwdriver tester wire cutter
236
__________1. Ginagamit pamputol ng kawad ng kuryente at pagpilipit ng mga kawad
na kailangang malayo sa mga kawad ng kuryenteng may mataas na
boltahe
__________2. Ginagamit sa kawad ng kuryenteng pinuputol at pagpilipit ng mga
kawad na dugtungan
__________3. Dito ipinadadaan ang kuryente papunta sa mga kagamitan
__________4. Ginagamit pamputol ng pambalot ng kuryente
__________5. Ginagamit pambalot ng mga talop na kawad ng kuryente
__________6. Ginagamit sa pagsubok ng mga gamit upang malaman kung may
kuryenteng dumadaloy dito
__________7. Ginagamit na proteksyon sa kamay
__________8. Ginagamit pampihit o pampaikot ng mga turnilyo
__________9. Ginagamit pamukpok o pan tanggal o bunot ng pako
__________10. Ginagamit ito para luwagan o higpitan ang turnilyo na ang dulo ay
manipis na pahalang
Sanggunian
 Peralta, Gloria A., EdD et al. 2016. Kaalaman at Kasanayan Tungo sa Kaunlaran 5 Batayang Aklat, Quezon City,
Philippines;
 Deliarte, Evelyn D. EdD et al. 2015. Makabuluhang Gawaing Pantahanan at Pangkabuhayan 5 Batayang Aklat K-12
Edition, Quezon City, Philippines;
 Lee, Estifania Gloria L. 2016. Masiglang Pamumuhay para sa Kinabukasan 5 Quezon City, Philippines;
Inihanda ni: Manunulat: DIANA B. QUITAY, Guro II, Paaralang Elementaryang Timoteo Paez, Lungsod ng Pasay; Tagaguhit:
SILVER C. CALICDAN, Guro II, Paaralang Elementarya ng Tanza, Lungsod ng Navotas; Tagasuri ng Wika: BEBOT B. NO
Dalubguro I, Paaralang Elementaryang Doña Ata, Lungsod ng Valenzuela
IKA-LIMANG LINGGO
BATAYANG KAALAMAN AT KASANAYAN SA GAWAING PANG-
ELEKTRISIDAD
INAASAHAN
Sa pagtatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahan na:

1. natatalakay ang mga kaalaman, kasanayan sa gawaing elektrisidad.
1.1. natutukoy at nagagamit ang mga kasangkapan at kagamitang
pang elektrikal ng may pag-iingat
UNANG PAGSUBOK
PANUTO: Basahin at unawain ang mga sumusunod. Ilagay ang numero ng

bawat sitwasyon sa TAMA kung nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi.
TAMA MGA SITWASYON: MALI

1. Ang kaalaman sa paggamit ng kagamitang
elektrisidad ay mahalaga.
2. Panatilihing basa ang mga kasangkapan.
3. Gamitin ang mga kagamitan nang maayos
at ligtas.
4. Huwag suriin ang kagamitan bago gamitin.
237
5. Basahin at unawaing mabuti ang manwal ng
paggamit ng kasangkapang elektrisidad.
BALIK-TANAW
PANUTO: Basahin ang mga sumusunod na pahayag. Lagyan ng tsek (✔) sa

ibaba ng 👍 kung ito ay nagpapahayag ng katotohanan sa paggawa ng extension
cord at sa 👎 kung hindi.
👍 👎 MGA PAHAYAG
1. Bago gumawa, dapat na ihanda muna ang mga kagamitang
kakailanganin sa paggawa ng proyekto
2. Ang flat head screw drive ay dapat ginagamit sa paggawa ng extension
cord
3. Panatilihin ang seguridad at kaligtasan sa paggawa ng mga
proyektong elektrikal
4. Sa pagputol ng mga kable, gumamit ng kahit anong matatalim na
bagay
5. Balatan ng cutter ang magkabilang dulo ng kable ng ginagawang
proyekto

Ang elektrisidad ay nagbibigay ng ginhawa sa pamumuhay ng isang indibidwal.
Nakakatulong din ito para mapagaan ang ating mga gawain. Napakahalaga nito sa
ating pamilya at sa buong komunidad.
URI NG KAGAMITAN AT KASANGKAPANG PANG-ELEKTRISIDAD

Ang kagamitang elektrikal ay aparato na tumutulong sa isang elektrisiyan
upang makabuo at makapagbigay ng serbisyong may kinalaman sa elektrisidad.
Samantalang ang kasangkapang elektrikal naman ay makina na pinapagana ng
elektrisidad.
1. KAGAMITANG PANGKAMAY – ginagamitan ng kamay at hindi na kailangan

ng elektrisidad. Halimbawa: pliers, hammer, puller, at hacksaw
2. KAGAMITANG DE-MOTOR – ginagamitan ng kamay at ng elektrisidad
upang gumana at magamit. Halimbawa: Electric Drill
3. KAGAMITANG DE-BOMBA (Pneumatic Tools) – gumagana sa tulong ng air
pressure
Tamang Paggamit at Pangangalaga ng Kagamitan at Kasangkapang Pang-
Elektrisidad
Ang wastong kaalaman at pangangalaga sa mga kagamitan at kasangkapang
pang-elektrisidad ay mahalaga upang mapanatili ang pakinabang nito. Paraan ng
paggamit sa ilang kagamitang pang-elektrikal
238
1. SCREWDRIVER – hawakan ito sa handle. Kung
nais sikipan ang screw, ipihit sa kanan; kung nais
naman itong luwagan, ipihit sa kaliwa.
2. MARTILYO – hawakan itong mabuti at tiyakin

ang sapat na may sapat na puwersa. Itapat ang
bakal ng martilyo sa pupukpukin at tantiyahin muna
bago ito gawin.
3. PLIERS – hawakan ito sa bahaging nakabalot

ang insulator upang maiwasan na makuryente
kapag may live wire na madikitan ang pliers. Gawin
ito gamit ang isang kamay.
4. HACKSAW – ilagay sa ayos ang blade ng

hacksaw sa magkabilang dulo. Higpitan ang mga
lock para hindi matanggal ang pagkakabit. Itapat ito
sa proyekto at hawakan ng isang kamay ang
hawakan at isang kamay sa unahan. Igalaw lang ito
sa isang direksiyon.
5. PORTABLE ELECTRIC DRILL - gamit ang

chuck key, ilagay ang drill bit sa nguso ng drill at
higpitan. I-tsek ang baterya nito bago gamitin.
Gamit ang dalawang kamay, hawakan ng maayos
ang drill, isa sa hawakang bahagi at isa sa katawan
nito.
TAMANG PANGANGALAGA NG IBA’T-IBANG KAGAMITAN AT KASANGKAPAN

PANG-ELEKTRISIDAD
Mga paraan kung paano ang tama at epektibong pamamaraan sa pangangalaga ng

iba’t-ibang kagamitan at kasangkapang elektrikal.
KAGAMITANG ELEKTRIKAL
1. Sa lahat ng oras, panatilihing malinis at tuyo ang mga ito
2. Ang mga kagamitan ay dapat na gamitin ng maayos at may sapat na
kaligtasan.
3. Bago gamitin, suriin muna ang bawat kagamitang kakailanganin.
KASANGKAPANG ELEKTRIKAL
1. Unawain muna ang manwal ng kasangkapan elektrikal bago gamitin
2. Ang kasangkapan elektrikal ay dapat gamitin nang wasto.
3. Ang kasangkapang gagamitin ay dapat na siguraduhing walang sira o hindi
depektibo.
239
4. Gamitin nang may lubos na pag-iingat ang mga kasangkapang elektrikal.
5. Pagkatapos gamitin, linisin ang bawat kasangkapan. Ilagay ang mga ito sa
tama at ligtas na lugar.
Gawain
PANUTO: Gamit ang ginulong letra, isulat sa patlang kung ano ang tinutukoy
sa bawat bilang.
OMYALRIT ______________1. Ginagamit na pamukpok at pangtanggal
ng pako
SRCEW REVIRD __________2. Ginagamit sa paghigpit o pagpapaluwag ng
turnilyo
SRIEPL ___________3. Ginagamit na pamutol ng wires, kable o pako
CIRTCELE LLIRD __________4. Kagamitang pangbutas na ginagamit upang
makagawa ng maliliit na butas karaniwan sa
kahoy ng hindi ito napuputol
WASHCAK _____________5. Kagamitang pamutol na ginagamit sa pagputol
ng bakal
TANDAAN
Upang maging ligtas at maayos ang bawat gawaing may kinalaman sa

elektrisidad, nararapat na isaalang-alang ang paggamit ng mga wastong
kagamitang pang-elektrisidad. Ang wastong kaalaman at pangangalaga sa mga
kagamitan at kasangkapang pang-elektrisidad ay mahalaga upang mapanatili ang
pakinabang nito
Ang mga kagamitang ito ay dapat na gamitin nang wasto at may buong
pang-iingat upang maiwasan ang anumang uri ng aksidente na dulot ng init, ingay
kemikal, mekanikal at elektrisidad.
PANUTO: Piliin ang mga kagamitang nasa kahon, Ilagay sa ULAP kung ito ay
kagamitang pangkamay, drowing ng ARAW kung kagamitang de-motor at BITUIN
kung kagamitang de bomba.
Electric Drills
Hacksaw
Martilyo
Pliers
Vacuum
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
240
Panuto: Taglay mo na ba ng mga sumusunod na katangian? Tsekan 🗹 ang
hanay OO kung taglay mo na at HINDI kung hindi pa.
KASANAYAN/ KAALAMAN OO HINDI
1.Napapanatilihing malinis at tuyo ang mga kasangkapan
pang-elektrisidad
2.Nagagamit ng maayos at nasusuri muna ang bawat
kagamitang kakailanganin.
3.Binabasa at inuunawang mabuti ang manwal ng
kasangkapan elektrikal bago gamitin.
4.Sinisiguradong walang sira o hindi depektibo ang mga
kagamitang gagamitin.
5.Pagkatapos gamitin, nililinis ang bawat kasangkapan at
nilalagay ang mga ito sa tama at ligtas na lugar
Sanggunian
Mga larawan at guhit mula kay Gng. Irish Gee D. Tumanguil, Guro sa Makati Elementary School
Peralta, Gloria A. EdD. (2016) Kaalaman at Kasanayan tungo sa Kaunlaran 5;
Inihanda ni: IRISH GEE D. TUMANGUIL; MANUNULAT, Guro 1, Paaralang Elementarya ng Makati, Lungsod ng Makati;
SILVER C. CALICDAN, Tagaguhit, Guro II, Paaralang Elementarya ng Tanza, Lungsod ng Navotas; EDNA A. DELINA,
TAGASURI NG WIKA, Dalubguro II, Paaralang Elementarya ng Canumay West, Lungsod ng Valenzuel
IKA-ANIM NA LINGGO
BATAYANG KAALAMAN AT KASANAYAN SA GAWAING PANG-
ELEKTRISIDAD
INAASAHAN
Sa pagtatapos ng SLeM na ito, inaasahan na ikaw ay:

1. natatalakay ang mga kaalaman, kasanayan at materyales na ginagamit sa
gawaing elektrisidad
1.1.1 natutukoy at nagagamit ang mga kasangkapan at kagamitang
pang elektrikal
UNANG PAGSUBOK
PANUTO: Basahin at unawaing mabuti ang mga pahayag tungkol sa mga

kasangkapan at kagamitang elektrikal. Isulat sa patlang kung TAMA o MALI ang
isinasaad ng pangungusap.
_____1. Takpan ang mga walang balot na kable ng kuryente ng elektrikal tape.
_____2. Magpasok ng metal na bagay sa loob ng isang de-kuryenteng
kasangkapan.
_____3. Siguraduhin na ang bawat kasangkapang gagamitin ay walang sira o
depektibo.
_____4. Gamitin ang mga kagamitang elektrisidad nang maayos may sapat na
kaligtasan.
_____5. Hayaang paglaruan ng mga bata ang mga kasangkapan at kagamitan
sa elektrisidad.
241
BALIK-TANAW
APRUB o DIS-APRUB
Kung sa tingin mo ang pahayag ay nagpapahayag ng katotohanan, lagyan ng
tsek ang👍 at sa hanay naman ng 👎 kung hindi.
👍 👎 MGA PAHAYAG
1.Sundin ang wastong paggamit ng mga kagamitan at kasangkapan
sa elektrisidad upang maiwasan ang aksidente.
2.Ilagay ng maayos ang blade ng hacksaw at higpitan ito upang hindi
matanggal sa pagkakabit.
3. Gumamit ng Underwriter’s knot sa paggawa ng extension cord.
4. Gamitin ang pipe cutter sa paghigpit at pagluwag ng turnilyo.
5. Mainam gamitin ang mga kasangkapang de-kuryente kung basa
ang kamay.
Ang elektrisidad ay nagbibigay ng ginhawa sa pamumuhay ng isang indibidwal.

Sa pamamagitan ng mga kagamitang pinapagana ng elektrisidad sa ating bahay, gaya
ng washing machine, refrigerator, blender, electric stove at iba pa, nakatutulong ang
mga ito upang mapagaan ang ating gawain. Dagdag pa rito, ang ilang mga
kagamitang pinapagana elektrisidad gaya ng radio, cellphone, at TV ay
nakapagbibigay ng impormasyon at aliw sa atin. Tunay ngang ang elektrisidad at ang
mga kagamitang pinapagana nito ay napakahalaga sa bawat pamilya at sa buong
komunidad.
Ngunit, paano kung may nasira kayong gamit sa bahay na ginagamitan ng
elektrisidad? Alam mo ba ang maaari mong gawin upang ito ay kumpunuhin? Pamilyar
ka ba sa mga kasangkapang gagamitin upang ito ay maayos at muling mapagana?
Narito ang mga iba’t ibang kasangkapan at kagamitang elektrikal na maaaring
gamitin sa pagkukumpuni ng mga sirang kagamitan sa bahay. Sa tamang paggamit
nito, makatipid pa kayo sa halip na bumili ng bago.
Kasangkapan at Kagamitang Elektrikal
Kagamitang Panghigpit
PANGALAN PARAAN NG PAGGAMIT
Philips Screwdriver Kagamitang pangturnilyo, pagsindirit o pangroskas na
tiyakang dinisenyo upang magkabit, magpasok,
maghigpit, magluwag, at magtanggal ng mga turnilyo. Ito
ay ginagamit sa mga turnilyong may hugis krus sa ulo.
242
Stubby Screwdriver Ito ay akma sa mga turnilyo na nasa masikip na
espasyo kung saan hindi kasya/hindi abot ng
pangkaraniwang screwdriver.
Standard/Flat Ito ay ginagamit na panghigpit, pagluwag, at pagtanggal

Screwdriver ng mga turnilyo na may hugis pahalang ang dulo.
Claw Hammer Ginagamit na pamukpok o pangtanggal/pambunot ng

pako.
Kagamitang Pang Hawak

Combination Pliers Panghawak o pamputol ng wire, kable o maliit na pako.
Long Nose Pliers Ginagamit sa maliliit na espasyo dahil sa manipis na

dulo nito at para sa maninipis na kable ng kuryente.
Bench Vise Ginagamit na pang-ipit sa mga materyales tulad ng

kahoy at bakal kung ito ay bubutasan, puputulin o
kakatamin.
Kagamitang Pamutol
Hacksaw Pamutol ng bakal, tubo, at iba pang uri ng metal.
Pipe Cutter Ito ay may pakurbang hugis na ginagamit sa pagputol

ng metal na tubo.
243
Side Cutting Pliers Pamutol ng maliliit o malalaking wire.
Kagamitang Pambutas
Gimlet Ginagamit upang makagawa ng maliliit na butas
karaniwan sa kahoy ng hindi ito napuputol.
Kagamitang pambutas ng kahoy na ginagamitan ng

talim o tinatawag na balibol. Ito ay hinahawakan ,
pinapaikot, at dinidiinan upang lumikha ng butas
Hand Drill
Portable Electric Drill Gamit upang makagawa ng maliit na butas sa mga
metal o sementadong pader.
Iba Pang Materyales

Electrician’s Knife
Ito ay ginagamit bilang pangbalat ng wire o kable ng
kuryente.
Pipe Bender
Gamit sa pagbaluktot ng mga metal na tubo.
Wire Puller (Fish wire) Panghila ng wire sa loob ng conduit o raceway para ito
ay makalabas nang mabilis at hindi sumabit sa loob.
Wire Stripper Kasangkapang pang-elektrikal na ginagamit na

pambalat ng wire na may sukat na #10 (2.6mm)
hanggang #16 (1.3mm).
244
Ginagamit pang protekta sa de-kuryenteng
kasangkapan na kusang pumuputok upang putulin ang
daloy ng kuryente kapag nagkaroon ng “short circuit.”
Fuse
Circuit Breaker Pangprotekta sa de-kuryenteng kasangkapan na

kusang pinuputol ang daloy ng kuryente tuwing
magkakaroon ng overload o short circuit.
Clamps Ginagamit para masigurong maayos ang pagkakabitan

ng mga wire at conduit upang hindi ito mahugot o
matanggal sa pagkakabit
Tester Ginagamit sa pagsubok kung ang isang bagay ay

may dumadaloy na kuryente o wala.
Electrical Tape Ginagamit upang maiwasan ang makoryente.

Binabalutan ang mga wire na nabalatan pati ang mga
dugtungan ng mga wire.
Male Plug Isinasaksak sa convenience outlet para dumaloy ang

kuryente papunta sa kasangkapang pinapagana ng
kuryente.
245
Convenience outlet Nagsisilbing pinakamadaling pinagkukunan ng
kuryente para sa mga de-kuryenteng kasangkapan.
Dito isinasaksak ang male plug at kadalasan ay
nakakabit sa pader o extension cord.
Bulb Isang uri ng aparato na lumilikha ng liwanag sa

pamamagitan ng kuryente.
Gawain
PANUTO: Dahil mayroon ka ng ideya sa mga pagkukumpuni ng mga
kagamitang elektrikal gamit ang mga iba’t-ibang kasangkapan, ngayon naman ay
susukatin ang kaalamang iyong natutunan sa bawat bilang. Piliin at isulat sa patlang
ang tamang sagot.
Stubby Screwdriver Elektrisidad Hacksaw
Long nose Pliers Gimlet Portable Electric Drill
_____1. Kagamitang pamutol na ginagamit sa pagputol ng bakal.

_____2. Nagbibigay ito ng ginhawa sa ating pamumuhay dahil pinagagaan nito
ang ating mga gawain.
_____3. Ito ay ginagamit bilang panghawak sa maninipis na kable ng kuryente
at ginagamit sa maliliit na espasyo dahil manipis na dulo nito.
_____4. Tumutukoy sa kagamitang pangbutas na ginagamit upang makagawa

ng malilit na butas karaniwan sa kahoy ng hindi ito napuputol.
_____5. Kagamitang panghigpit na akma sa mga turnilyo na nasa masikip na
espasyo kung saan hindi kasya/hindi abot ng pangkaraniwang
screwdriver.
TANDAAN
Upang maging ligtas at maayos ang bawat gawaing may kinalaman sa

elektrisidad, nararapat na isaalang alang ang paggamit ng mga wastong
kagamitang pang-elektrisidad.
Ang iba’t ibang kasangkapan at kagamitang elektrikal ay kagamitang
panghigpit, kagamitang pang hawak, kagamitang pamutol, kagamitang pambutas
at iba pang materyales.
246
Ang mga kagamitang ito ay dapat na gamitin nang wasto at may buong
pang-iingat upang maiwasan ang anumang uri ng aksidente na dulot ng init, ingay,
kemikal, mekanikal at elektrisidad.
PANUTO: Tukuyin ang pinakamainam na kagamitang kakailanganin sa mga

sumusunod na sitwasyon. Isulat ang iyong sagot sa patlang bago ang bilang.
______________1. Nais ni Billy na balatan ang kable ng kuryente na nabili niya.
______________2. Napansin ni Ana na kulang ang turnilyo sa kanyang saksakan.
Nais niya itong lagyan at napansin niya na hugis krus ang dulo
nito.
______________3. Nais malaman ni Atoy kung ang isang bagay ay may dumadaloy
na kuryente o wala.
______________4. Gustong bunutin ni Jeffrey ang nakalawit na pako sa kanilang
sahig.
______________5. Sementado na ang pader nina Lito. Nais niyang gumawa ng
maliliit na butas para sa isasabit na kwadro.
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
PANUTO: Bilang pangwakas na gawain, pag-aralang maigi ang mga pahayag

na nasa Hanay A at itambal sa Hanay B.
HANAY A HANAY B
1. Ito ay kagamitan sa panghigpit na akma sa mga A. Pipe Cutter
turnilyo na nasa masikip na espasyo kung saan hindi
kasya o hindi abot ng mga pangkaraniwang
screwdriver
2.Kagamitang panghawak na para sa maninipis na B. Stubby Screwdriver
kable ng kuryente. Ginagamit sa maliliit na espasyo
dahil sa manipis na dulo nito
3. Pamutol ng bakal C. Tester
4. Ginagamit upang makagawa ng maliliit na butas D. Hand Drill
karaniwan sa kahoy ng hindi ito napuputol
5.Ginagamit na pagsubok kung ang isang bagay E. Long Nose Pliers
ay may dumadaloy na kuryente o wala F. Gimlet
Sanggunian
Kaalaman at Kasanayan tungo sa kaunlaran 5 (Batayang Aklat) Kagawaran ng Edukasyon * Republika ng Pilipinas
2DmcQ9QF6BAgKEEs&biw=1280&
0211j0j9&sourceid=chrome&ie=UTF-8
https://en.wikipedia.org/wiki/Tagalog_Wikipedia
Manunulat Gerry D. Gueco, Teacher I, Francisco Benitez Elementary School III, Lungsod ng Makati; TagaguhitSilver Calicdan,
Teacher II; Tagasuri ng wika, Teacher III, Cruz na Ligas Elementary School, Lungsod Quezon
247
IKA-PITONG LINGGO
Pagbuo ng Plano ng Proyekto na Nakadisenyo Mula sa Materyales
na Makikita sa Pamayanan na Ginagamitan ng Elektrisidad
INAASAHAN
Sa pagtatapos ng SLeM na ito, inaasahang ikaw ay

1. naiisa-isa ang mga kagamitan, materyales at mga hakbang sa pagbuo ng
proyektong ginagamitan ng elektrisidad;
2. nakabubuo ng plano ng proyekto na nakadisenyo mula sa iba’t-ibang
materyales na makikita sa pamayanan (halimbawa: kahoy, metal, kawayan,
at iba pa) na ginagamitan ng elektrisidad na maaring mapagkakakitaan; at
3. natatalakay ang kahalagahan ng pagbubuo ng plano ng proyekto.
UNANG PAGSUBOK
Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangugusap. Isulat ang titik ng tamang
sagot sa inyong sagutang papel.
1. Ang paggawa ng isang gawain ay magiging madali at kasiya-siya kung may plano
ng proyekto. Ano ang masasabi mo rito?
A. mali ang pangungusap
B. medyo tama ang pangungusap
C. sang-ayon ako sa pangungusap
D. hindi ako sang-ayon sa pangungusap
2. Ano ang dapat ihanda bago magsimula ng isang proyekto upang matiyak na
magiging maayos ang pagsasagawa ng gawain?
A. mga pamamaraan C. talaan ng materyales
B. plano ng proyekto D. badyet sa paggawa ng proyekto
3. Saan dapat isulat ang intensiyon o dahilan kung bakit gagawin ang isang
proyekto?
A. rubrik sa paggawa C. talaan ng kagamitan
B. layunin ng proyekto D. hakbang sa paggawa
4. Alin sa mga sumusunod na bahagi ng plano ng proyekto ang naglalaman ng
bilang, yunit, at deskripsiyon ng mga bagay na gagamitin?
A. pamagat ng plano C. talaan ng materyales
B. paraan ng paggawa D. listahan ng kasangkapan
5. Saan matatagpuan ang krokis ng disenyo ng proyektong gagawin?
A. pangalan ng proyekto C. paraan ng paggawa
B. talaan ng materyales D. guhit o ilustrasyon
BALIK-TANAW
Panuto: Basahin at unawain ang mga pangugusap. Isulat sa inyong

sagutang papel ang salitang Tama kung wasto ang isinasaad ng pangugusap at
Mali kung hindi tama. Kung mali, salungguhitan ang salitang nagsasaad ng mali sa
pangungusap
248
at isulat ang tamang sagot. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
1. Ang side cutting pliers ay pamutol ng wires at kable ng kuryente.

2. Combination pliers ang ginagamit upang luwagan o higpitan ang turnilyo.
3. Sa electrical tape dumadaloy ang kuryente mula male plug hanggang outlet.
4. Ang male plug ay isinasaksak sa female plug o outlet upang dumaloy ang
kuryente papunta sa kasangkapang pinapagana ng kuryente.
5. Karaniwang ginagamit sa pagawa ng extension cord ang standard screwdriver at
Philips screwdriver.
Alam mo ba ang kasabihang, “Plan your work and work your plan”? Ano kaya
ang ibig sabihin nito? Ito ay nangangahulugan na bago tayo gumawa ng isang gawain
o proyekto, kailangan ang masusing pagpaplano.
Maaring maitanong mo, bakit kaya mahalaga ang paggawa ng isang plano?
Ang pagbuo ng isang plano at pagsasagawa nito ay makakatulong upang maging
madali at maayos ang pagsasagawa ng proyekto. Makakatulong din ang plano ng
proyekto upang makatipid tayo sa panahon, oras, at lakas sa paggawa ng proyekto.
Ang karaniwang bahagi ng plano ng proyekto ay ang mga sumusunod:
I. Pangalan ng Proyekto
II. Layunin ng Proyekto
Isinusulat dito ang dalawa o tatlong dahilan at intensiyon kung bakit
gagawin ang isang proyekto.
III. Guhit o Ilustrasyon ng Disenyo
Makikita rito ang krokis ng disenyong napili para sa proyekto. Kasama sa
guhit ng disenyo ang mga maliit na detalyeng kailangan tulad ng sukat at
kulay ng mga materyales na gagamitin sa paggawa.
IV. Talaan ng Materyales at Kagamitan
Ito ang listahan ng mga materyales at kagamitang gagamitin sa paggawa
ng proyekto. Matatagpuan dito ang bilang, yunit, deskripsiyon, at halaga
ng mga materyales na kakailanganin sa pagbuo ng proyekto.
V. Talaan ng Kagamitan at Kasangkapan
Itinatala rito ang mga kagamitan at kasangkapang kakailanganin upang
mabuo ang gagawing proyekto.
VI. Hakbang sa Paggawa
Isinusulat dito ang wastong pamamaraan sa paggawa ng proyekto.
VII. Pagpapahalaga sa Natapos na Proyekto
Gawain
Panuto: Suriin ang bahagi ng plano ng proyekto. Punan ng angkop na salita
Ang mga patlang upang makumpleto ang nawawalang bahagi ng plano ng proyekto.
Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
Bahagi ng Plano ng Proyekto
I. Pangalan ng Proyekto
II. _______________ ng Proyekto
III. Guhit o Ilustrasyon ng _______________
IV. Talaan ng _______________ at Kagamitan
V. Talaan ng _______________ at Kasangkapan
249
VI. Hakbang sa _______________
TANDAAN
Ang masusing pagbabalak o pagpaplano ng proyekto ay isang

mahalagang hakbang upang maging matagumpay ang isang gawain. Ito ang
magsisilbing gabay upang matapos ng mabilis at maganda ang iyong proyekto.
Makabubuti kung gagamit ng recycled materials o materyales na
madaling matagpuan sa pamayanan sa paggawa ng proyektong ginagamitan
ng elektrisidad na maaaring mapagkakakitaan.
Panuto: Bumuo ng plano ng proyektong napili ayon sa sumusunod na bahagi.

Tandaan na ang proyekto ay dapat na nakadisenyo mula sa iba’t-ibang materyales
na makikita sa pamayanan na ginagamitan ng elektrisidad na maaring
mapagkakakitaan, halimbawa ay lampshade o lantern lamp. Maaring magsaliksik
sa internet o magtanong sa nakatatandang kasama sa tahanan upang magkaroon
ng ideya sa gagawing plano ng proyekto. Gumamit ng karagdagang papel kung
kailangan. Gawing batayan ang Rubrik sa Paggawa ng Plano ng Proyekto.
Pangalan ng Mag-aaral: ___________________ Baitang at Seksiyon: _____________

Petsa ng Pagsisimula ng Paggawa: _____ Petsa Pagtatapos sa Paggawa: ____
I. Pangalan ng Proyekto: _________________________________________________

II. Layunin:
a. __________________________________________________________________________
b. __________________________________________________________________________
III. Guhit o Ilustrasyon ng Disenyo
IV. Materyales at Kagamitan

Bilang Yunit Deskripsiyon Halaga ng Kabuuang
(Pangalan at Katangian) Isang Piraso Halaga
V. Kagamitan at Kasangkapan
1.
VI. Hakbang sa Paggawa
1.
2.
250
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap na nagsasaad ng mga

impormasyon sa pagbubuo ng plano ng proyekto. Punan ang patlang ng angkop na
salita upang mabuo ang diwa ng mga pangungusap. Isulat ang mga kasagutan sa
iyong sagutang papel.
1. Alamin ang mga materyales at _ _ _ _ _ _ _ _ _ na gagamitin upang matapos

nang maayos at mabilis ang plano ng proyekto.
2. Tiyakin ang wastong kasangkapang kakailanganin sa pagbuo ng proyekto at
isulat ito sa talaan ng mga kagamitan at _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
3. Ilagay sa plano ng proyekto ang wastong hakbang sa _ _ _ _ _ _ _ ng napiling
proyekto upang walang masayang na panahon, oras, lakas, at materyales sa
pagbuo nito.
4. Ang magagandang saloobin sa natapos na proyekto ay dapat na itala sa
huling bahagi ng plano ng proyekto. Ito ay ang _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ sa
natapos na proyekto.
5. Bumuo ng plano ng _ _ _ _ _ _ _ _ na isinasaalang-alang ang paggawa ng
kapaki-pakinabang na bagay na maaaring mapagkakakitaan.
Sanggunian:
 Peralta, Gloria A., EdD et al. 2016. Kalaman at Kasanayan Tungo sa Kaunlaran 5 Batayang Aklat. Quezon
City, Philippines:
 Anastacio, Luzviminda G. et al. 2002. Sanayang Aklat sa Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan 5.
Quezon City, Philippines:
 Pamahalaan ng Republika ng Pilipinas. 1992. Umunlad sa Paggawa Batayang Aklat sa Edukasyong
Pantahanan at Pangkabuhayan para sa Ikalimang Baitang. Quezon City: Instructional Materials
Corporation Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports.
Inihanda ni: MANUNULAT: RUSSET U. PALABAY, Guro I, Paaralang Elementarya ng Mandaluyong, Lungsod ng
Mandaluyong; SILVER C. CALICDAN, Guro II, Paaralang Elementarya ng Tanza, Lungsod ng Navotas; TAGASURI NG WIKA:
EDITHA V. VILLAMOR, Dalubguro I, Paaralang Elementarya ng Kuta Bonifacio, Lungsod ng Makati
IKA-WALONG LINGGO
PAGBUO NG PLANO NG PROYEKTO
INAASAHAN
Sa araling ito, mauunawaan ninyong mag- aaral na may iba’t ibang materyales
na makikita sa paligid ng pamayanan na magbubukas sa inyong kaisipan na kahit mga
patapong bagay ay maaari pang pakinabangan at pagkakitaan. Kinakailangan
ninyong;
1. makabubuo ng plano ng proyekto na nakadisenyo mula sa iba’t ibang materyales
na makikita sa pamayanan (halimbawa: kahoy, metal, kawayan, atbp.) na ginagamitan
ng elektrisidad na maaaring pagkakitaan.
2. naiisa-isa ang mga kagamitan / materyales na kailangan sa pagbubuo ng proyekto.
3. nalalaman ang mga pamamaraan na dapat sundin sa paggawa ng proyekto.
251
UNANG PAGSUBOK

1. Isang uri ng halaman na matatagpuan sa Tsina, Hapon, Malaysia, Pilipinas at ibang
Asyanong bansa at ito rin ay nagagamit bilang handicrafts na pang-kultura at pagkain.
A. tikiw C. kawayan
B. kugon D. water lily
2. Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng kagamitan na yari sa metal?
A. sandok C. dust pan
B. lampshade D. bahay
3. Kung ang halaga ng isang pirasong tabla na may sukat na 3/6’ x 8’ ay Php 50.00,
magkano ang iyong ilalaan para sa dalawang piraso?
A. Php 100.00 C. Php 120.00
B. Php 150.00 D. Php 140.00
4. Alin sa sumusunod na proyekto ang gagawin mo na maaring gamitan ng
elekrisidad?
A. tool box C. cellphone holder
B. dust pan D. bamboo lantern
5. Uri ng bakal na ginagamit sa pagluluto, at paggawa ng mga bagay na pwedeng
pakinabangan ng mga tao tulad ng silong ng bahay at maging ang mga pira -pirasong
metal ay maaari pa ring magamit bilang materyales sa gagawing proyekto, tulad ng
lampshade at iba.
A. aluminyo C. metal
B. alloy D. tanso
BALIK-TANAW
Panuto: Sagutan ang sumusunod na tanong sa inyong sagutang papel.

(5 puntos bawat tanong)
1. Ano ang kabutihang dulot ng paggawa ng extension cord?
2. Ano ang kahalagahan ng kaalaman sa paggawa ng proyekto na
ginagamitan ng elektrisidad?
3. Ano ang kabutihang dulot ng pagkakaroon ng kaalaman sa elektrisidad?
Ang ating bansa ay sagana sa materyales na mayroon sa mga pamayanan.

Ilan sa mga ito ay mga halamang tanim at iba pang yamang- dagat. Bawat materyales
ay may angkop na gamit na dapat alamin upang makagawa ng higit na maganda at
matibay na proyekto.
Ilan sa mga materyales na matatagpuan sa pamayanan ay ang
sumusunod:
1. Tabla at kahoy- ito ay nagmula sa mga puno tulad ng molave, narra, yakal,
kamagong, apitong, at iba pa. Tiyakin lamang na ang uri ng kahoy na gagamitin ay
tuyong- tuyo upang maiwasan ang pag- urong, pagkiwal, at madaling pagkabulok nito,
at pagkasira ng ginawang proyekto.
252
2. Kawayan- ang kawayan ay isang uri ng halaman na matatagpuan sa Tsina, Hapon,
Malaysia, Pilipinas at ibang Asyanong bansa. Ito rin ay nagagamit bilang handicrafts
na pang-kultura, at pagkain. Napagkukunan ang mga kawayan ng mga nakakaing
mga usbong na kung tawagin ay labong. Tinatawag na kawayanan ang taniman ng
mga kawayan. Buho naman ang tawag sa matigas na kawayan.
3. Metal- ito ay isang uri ng bakal na ginagamit sa pagluluto, at paggawa ng mga
bagay na pwedeng pakinabangan ng mga tao tulad ng silong ng bahay at maging ang
mga pira -pirasong metal ay maaari pa ring magamit bilang materyales sa gagawing
proyekto, tulad ng lampshade at iba.
B. Pagsasagawa ng Lampshade
Mga materyales at kagamitan:
2 Wire na may habang 22 pulgada, Kinulayan o binarnisang sanga ng
(tanggalin ang insulator sa magkabilang kahoy
dulo)
1 switch Gunting
1 plug Cutter
1 bulb Glue stick and glue gun
1 Bulb receptacle Paint
1 plastic bottle (1.5 L) Paint brush
Kinulayang tabla/board Ibang materyales sa pagdidisenyo
Pamamaraan sa Pagsasagawa ng Lampshade:
1. Gamit ang gunting at cutter, putulin ang plastic bottle at kunin ang itaas na
bahagi nito.
2. Lagyan ng kapirasong butas ang takip nito.
3. Matapos putulin, lagyan ito ng disenyo sa pamamagitan ng paggupit sa
laylayan nito ng magkakasalubong pakurbang linya.
4. Ulit-ulitin ito paikot hanggang sa mag-abot ang mga ito. (maaari din kayong
mag-isip at gumawa ng sarili ninyong disenyo.)
5. Matapos lagyan ng disenyo ay atin naman itong kukulayan. Maaari kayong
gumamit ng kahit na anong kulay ang inyong nais.
6. Matapos itong kulayan, itabi muna ito sa isang ligtas na lugar upang patuyuin
ang iba pang kagamitan o palamuti sa bahay.
Mga Bahagi ng Plano ng Proyekto
1. Pangalan ng Proyekto
Nasasaad ang pangalan ng proyektong gagawin na pinili ng mga mag-aaral sa
kalipunan ng mga proyektong nakalaan sa lawak ng pinag-aralan.
2. Layunin sa Paggawa
Isinasaad dito ang mga dahilang na bungsod upang gawin ang ganitong uri ng
gawain.
3. Kwenta ng Materyales
Kalipunan ng materyales na kailangan sa paggawa ng kalakip na mga
paliwanag tungkol sa uri nito, sukat, bilang halaga ng bawat isa, at kabuuang halaga
na magugugol sa paggawa ng proyekto.
4. Mga Kasangkapang Gagamitin
Dapat malaman ang mga kasangkapang gagamitin sa paggawa upang matiyak
na ang mga kailangang gamit na kasangkapan ay mayroon at maihanda para sa
paggawa.
5. Guhit o Krokis ng Proyekto
Larawan ng proyektong gagawin na isinalarawan sa pamamagitan ng krokis na
aysometriko o ortograpiko na may kaukulang sukat na gagawing batayan sa paggawa.
253
6. Pamamaraan sa Paggawa
Talaan ng sunod-sunod na hakbang sa paggawa mula sa una hanggang sa
matapos ang proyekto.
Gawain
Panuto: Basahin ang mga pangungusap. Isulat ang salitang TAMA kung ang
diwang isinasaad ay wasto at MALI naman kung hindi. Salungguhitan ang salitang
mali sa pangungusap at itama ito. Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel.
_____1. Maraming kasanayan ang matutuhan sa gawaing kahoy na tunay na
kapaki- pakinabang.
_____2. Ang pagkakarpentero ay dapat matutuhan ng mga batang mag-aaral hindi
lamang panghanapbuhay kundi para na rin sa sariling pangangailangan.
_____3. Ang dustpan, lampshade at flower vase ay ilan lamang sa mga halimbawa
ng mga kagamitan na yari sa kahoy.
_____4. Kung may sapat na kaalaman at kasanayan sa gawaing kahoy ay maaari
ng magkumpuni ng mga sirang upuan at lamesa.
_____5. Mahirap matukoy kung ang isang bagay ay yari sa gawaing kawayan.
TANDAAN
Sa pagbuo ng kapaki- pakinabang na proyekto, may ilang materyales na

matatagpuan sa pamayanan na maaaring magamit tulad halimbawa ng kawayan,
kahoy o iba’t ibang metal. Sa pagpaplano nito dapat isaalang- alang ang mga
materyales na matatagpuan sa pamayanan gayon din ang wasto at malinaw na
pamamaraan na siyang magiging gabay upang makagawa ng kapaki- pakinabang
na proyekto na maaaring mapagkakitaan.
PANGWAKAS NA
PAGSUSULIT
Panuto: Punan ang patlang ng angkop na salita o mga salita upang mabuo ang
pangungusap sa bawat bilang. Isulat ang iyong sagot sa kwaderno.
1. Sa pagpaplano maiiwasan ang _______________.
2. Ang kabuuang anyo ng proyekto ay makikita sa ______________.
3. Ang ruler, lagare, katam at martilyo ay itinatala sa ______________.
4. Mahalagang ihanda at gawin muna ang ______________ bago
magsimulang gumawa.
5. Ang _______________ ay karaniwang tumutubo sa lahat ng pook ng
Pilipinas.
Sanggunian
Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan – Grade 5 Learner’s Manual. Department of Education. First Edition 2016
Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan – Grade 5 Teacher’s Guide. Department of Education. First Edition 2016
Most Essential Learning Competency. Accessed June, 2020. www.lrmds.gov.ph. Accessed June, 2020. www.google.com
Ventura.Ana.B., Deliade.Evelyn.,D. Makabuluhang Gawaing Pantahanan at Pangkabuhayan 5 Batayang Aklat pp.142-147
Umunlad sa Paggawa Batayang Aklat sa Baitang 5, 1995. pp 162-163
Inihanda ni: Manunulat ng SLeM at Activity Sheet: RYAN JOSEPH T. SIMBAJON, Guro I, Paaralang Elementarya ng
Mandaluyong, Lungsod ng Mandaluyong; Tagaguhit: CLEMENTE G. BALDERAMA JR., Dalubguro I, Paaralang Elementarya
ng Emilio D. Jacinto, Lungsod ng Manila; Tagasuri ng Wika: MELLANY R. ARANDIA, Dalubguro I, Paaralang Elementarya ng
Comembo, Lungsod ng Makati
254

Grade5 Quarter4 Combined

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grade5 Quarter4 Combined

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SDO MALABON CITY

 Nakagagawa ng dayagram ng magpapakita ng ugnayang sanhi

A. Panuto: Suriin at papag-aralan ang sanhi at bunga na inilalahad ng

Nagdulot ng mataas na ang walang tigil na pagbuhos

Sagot: Ang walang tigil na pagbuhos ng ulan

2. Dahil sa walang tigil na pagbuhos ng ulan, ano ang nangyari?

 Ito ang kinalabasan o ang resulta sa mga naganap

3 Nanay Wagi bilang Super Nanay ng Taon

Ang sanhi ay ang dahilan o paliwanag kung bakit naganap

A. Panuto: Gayahin ang dayagram sa isang papel. Isulat ang

Pangyayari o Sanhi Epekto o Bunga

1. Nanalo ang kanilang koponan dahil nagsanay silang mabuti.

 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pakikipagdebate

Mga Panuto: Basahin at suriin ang pagtatalo o debate ng dalawang

Ang kasipagan Ano ang

 Ano ang isyung pinagtatalunan ng dalawang magkaibigan?

Mga Panuto: Isulat ang PS kung ang pangungusap ay pasalaysay,

Panuto: Basahin at unawain ang balita. Isalaysay muli ito

Mayor Cruz Nanguna sa Pasinaya

Pinangunahan ni Hon. Clarito Cruz, alkalde ng Lungsod San

 Nakapagbibigay ng maaaring solusyon sa isang naobserbahang

Ang suliranin ay anomang bagay na kailangang lutasin o solusyunan.

Panuto: Basahin ang sumusunod na sitwasyon o suliranin at ibigay

A. Nakarinig ka ng balita mula sa radyo. Nabanggit sa balita na

B. Napanood mo sa telebisyon na ipinagbabawal ang paglabas ng

Panuto: Basahin ang dokumentaryo at sagutin ang mga

 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagsali sa

MAIKLING PAGPAPAKILALA SA ARALIN

Ang iba't ibang uri ng pangungusap tulad ng pasalaysay, patanong,

Ang Pangungusap ay may iba’t ibang uri

Ang buod o lagom ng teksto/kuwento ay ang kabuoang nilalaman

NAGING SULTAN SI PILANDOK

Mga Panuto: Basahin ang usapan o dayalogo. Isulat sa patlang kung

Ana: Maari po bang magtanong? 1. ____________

A. Panuto: Basahin ang talata at ibigay ang buod nito.

B. Panuto: Sumulat ng usapan gamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap

 Naibibigay ang mahahalagang pangyayari

MAIKLING PAGPAPAKILALA SA ARALIN

Ang mahahalagang impormasyon o pangyayari ay nagsisilbing

Ang iba't ibang uri ng pangungusap tulad ng pasalaysay, patanong,

Ang panayam ay isinasagawa upang makakuha ng mahahalagang

Sa pagsasagawa ng panayam sa isang tao, maaari mong ipakilala

Ang Hari ng mga Dyip

"Pwede po bang malaman kung papaano kayo nakapagsimulang

PAG-ALAM SA MGA NATUTUHAN

Panuto: Basahin ang kuwento at sagutin ang mga tanong.

Ang Kabayanihan ni Enteng

Noong Hulyo 12, 2000, isang kagimbal-gimbal na trahedya ang

A. Panuto: Itala ang mga mahahalagang pangyayari sa kuwentong

B. Panuto: Kung bibigyan ka ng pagkakataon na makapanayam ang

 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagkilatis

MAIKLING PAGPAPAKILALA SA ARALIN

Sa pagkilatis ng isang produkto ay maaari tayong gumamit ng iba’t

Ang komposisyon ay itinuturing na pinakapayak na paraan ng

1. kagimbal-gimbal - kasindak-sindak, kakila-kilabot, nakapanlulumo

Panuto: Pumili ng isang paborito mong produkto. Kilatisin mo ito gamit

Panuto: Pumili ng isang produktong nagbubuhat sa inyong

1. Ano ang produktong ito?

 Nakapagtatanong tungkol sa impormasyong inilalahad sa isang

Bakit ba napakahilig Nawiwili kasi akong

Ang mapa ay isang larawan o representasyon sa papel ng isang

1. Anong nakikita mo sa mapa?

Petsa Oras Antas

Marso 29-30, 2021 10:00 n. u. Kinder