ΔΙΙΔΡΥΜΑΤΙΚΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ

Θεσσαλονίκη, 21/01/2023

ΜΑΘΗΜΑ:
F04: "Ο ανθρώπινος παράγοντας στη διαχείριση
κινδύνων, κρίσεων και καταστροφών"

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
«Διαχείριση κρίσεων στην Παλαιά Διαθήκη:
Ο λιμός στην Αίγυπτο {Κεφ. Γένεσης}»

Επιβλέπων καθηγητής: Καράμπελας Γεράσιμος

Ονοματεπώνυμο σπουδαστή: Κωνσταντίνος Μικάλεφ του Νικολάου

{Αξιωματικός Πυροσβεστικού Σώματος}
1. Εισαγωγή:

Ο λιμός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες και επιδραστικότερα είδη κρίσεων
στην ανθρωπιστική και οικονομική πτυχή μιας κοινωνίας, ανεξαρτήτως από την
εποχή (στο χρονοδιάγραμμα της ιστορίας) που παρουσιάζεται, και ανεξάρτητα από
τις περιστάσεις που επικρατούν σε μια ευρύτερη περιφερειακή – γεωγραφική
περιοχή, ήπειρο ή τμήμα αυτής.
Ο αριθμός των ανθρώπων που πλήττονται από την πείνα – λιμό παγκοσμίως ανήλθε
σε 828 εκατομμύρια το 2021, σημειώνοντας αύξηση περίπου 46 εκατομμυρίων από
το 2020 και 150 εκατομμυρίων μετά από το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19.
Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, το 2021, το 9,8% του παγκόσμιου
πληθυσμού επλήγη από πείνα. Σημαντικοί παράγοντες της επισιτιστικής ανασφάλειας
περιλαμβάνουν ένοπλες (εμφύλιες ή όχι) συγκρούσεις, ακραία φαινόμενα/
καταστροφές και οικονομικές περιστάσεις- καταστάσεις, σε συνδυασμό πάντα και με
την αυξανόμενη ανισότητα μεταξύ πτωχών και πλουσίων ανά τον κόσμο..
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο αριθμός των ακραίων καιρικών
καταστροφών έχει διπλασιαστεί. Ως αποτέλεσμα, οι εσοδείες έχουν μειωθεί και
αναπόφευκτα οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί. Η κλιματική κρίση τροφοδοτεί
κρίσεις λιμών και καθώς η οργάνωση του συστήματος διατροφής έχει πια αποκτήσει
μια ευρεία κλίμακα, επηρεάζονται όλο και περισσότερες χώρες και πληθυσμός..
Και σύμφωνα με τα τωρινά δεδομένα, αυτή δεν είναι μια τάση που δεν φαίνεται να
μειωθεί σύντομα. Κοιτάζοντας προς το μέλλον, τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν
υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο και θερμότερες ακραίες συνθήκες,
άνοδο της στάθμης της θάλασσας στις παράκτιες περιοχές και συχνότερες ξηρασίες
σε άλλες περιοχές. Το Κέρας της Αφρικής βιώνει αυτή τη στιγμή τη χειρότερη
ξηρασία των τελευταίων 40 ετών. Ενώ η κλιματική αλλαγή μπορεί να είναι ένα
δύσκολο θέμα προς διαχείριση και αφομοίωση, οι ανθρώπινες επιπτώσεις είναι
σαφείς και πολύ απτές: Εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πραγματικά κάποια πηγή
τροφής, εν μέρει ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ακολουθούν
τέσσερις τρόποι με τους οποίους η κλιματική αλλαγή και η πείνα συμβαδίζουν — και
γιατί πρέπει όλοι να ανησυχούμε.
Ο λιμός αποτελεί πιο περίπλοκο πρόβλημα από την 'έλλειψη τροφίμων': Είναι μια
πρόκληση της αγοράς και της διανομής, αποτέλεσμα μιας μακράς, αργής μείωσης της
πρόσβασης σε τρόφιμα. Όπως προαναφέρθηκε, αυτή η μείωση μπορεί να συμβεί για
πολλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένων των καταστροφών που σχετίζονται με το
κλίμα -όπως ξηρασία-, συγκρούσεις, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές,
χρόνια υποανάπτυξη, αδύναμη διακυβέρνηση και κακή διαχείριση ή έλλειψη πόρων.
Ο κύκλος του λιμού μπορεί να πυροδοτείται από ένα συγκεκριμένο συμβάν
καταστροφής, αλλά είναι συχνά ένας συνδυασμός αυτών των παραγόντων που ωθεί
μια χώρα ή μια περιοχή σε λιμό.
Δεδομένα και γνωρίσματα σχετικά με τον λιμό ως κρίση:
 Οι περισσότεροι λιμοί μπορούν να προβλεφθούν, και πράγματι προβλέπονται πολύ
πριν 'εμφανιστούν'. Μπορεί όσοι δεν επηρεάζονται ή δεν εμπλέκονται άμεσα, να
αντλούν δεδομένα που προκύπτουν μετά από την εμφάνιση ενός λιμού, η
πραγματικότητα όμως είναι πως οι διάφοροι παράγοντες επιδεινώνουν μια
κατάσταση από χρόνια ή και δεκαετίες πριν εμφανιστούν τα ορατά αποτελέσματα.
Οι κοινωνίες που ευρίσκονται σε ευπαθή κατάσταση, κινδυνεύουν να περάσουν το
κατώφλι του λιμού, έπειτα από ένα καταστροφικό γεγονός/ συμβάν, λχ ένα
τσουνάμι ή μια ακολουθία γεγονότων, όπως αρκετά έτη χαμηλών βροχοπτώσεων
που έχουν ως αποτέλεσμα παρατεταμένη ξηρασία και αποτυχημένες συγκομιδές.
 Μια ένοπλη σύγκρουση μπορεί να επιδεινώσει τα υπάρχοντα δεδομένα και
καταστάσεις: Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία -τον Μάρτιο του 2022- έδειξε
τον ρόλο που παίζει η σύγκρουση στην επιδείνωση της πείνας. Η Ουκρανία και η
Ρωσία παρέχουν το ένα τρίτο των παγκόσμιων προμηθειών σίτου και από ότι
φίνεται, οι επιπτώσεις της εισβολής στον εφοδιασμό τροφίμων θα είναι
μακροχρόνιες. Οι τιμές των καυσίμων, των βασικών τροφίμων και των
λιπασμάτων έχουν αυξηθεί με πρωτοφανή ρυθμό μετά την εισβολή στην
Ουκρανία, και ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να οδηγήσει ασθενείς οικονομικά χώρες
ανά τον πλανήτη στο φάσμα του λιμού...
 Η αντιμετώπιση των εμφανών επιπτώσεων και του κύκλου κρίσεως ενός λιμού,
απαιτεί κάτι περισσότερο από μια επείγουσα βοήθεια και από τόνωση
προερχόμενη από εξωτερικούς φορείς. Η πιο αποτελεσματική πρόληψη του λιμού
έρχεται μέσω της συνεχούς συνεργασίας τον πληθυσμό στις πληγείσες κοινότητες,
των επενδύσεων σε τοπικό επίπεδο και μακροπρόθεσμων λύσεων όπως και της
ενίσχυσης πόρων και στρατηγικών (που θα πρέπει να αναλύονται προφανώς πριν
από μια κρίση), λαμβάνοντας πάντα υπόψιν τα τοπικά γνωρίσματα, δεδομένα,
γεωγραφικά- κλιματικά χαρακτηριστικά, κοινωνική υφή, εδαφικό ανάγλυφο κοκ.
 Οι περιοχές που λαμβάνουν συστημική και τυπική βοήθεια από εξωτερικές πηγές
μπορεί να εξαρτώνται από αυτή την βοήθεια, αντί να επικεντρώνονται στην
αξιοποίηση πόρων για να αντιμετωπίσουν στρατηγικώς τον κύκλο του λιμού.
 Δεν υπάρχουν λύσεις ταχείας δράσης για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας κρίσης.
Όπως ο λιμός δεν εμφανίζεται 'από τη μια μέρα στην άλλη', ομοίως και η επίλυσή
του (ή ακόμα και η πρόληψη ενός άλλου λιμού στην ίδια περιοχή) δεν επέρχεται
με γρήγορο τρόπο. Οι ανθρωπιστικές προσπάθειες πρέπει να υιοθετήσουν μια
προσέγγιση βασισμένη στον κίνδυνο και μια μακροπρόθεσμη άποψη, εκτός από
την κάλυψη των άμεσων αναγκών των λιμοκτονούντων πληθυσμών, που όμως
επιτελούνται ανεπαρκώς και με καθυστέρηση που επιφέρει ζωτικής σημασίας
αρνητικό πρόσημο.

2. Διαχείριση του λιμού:

Στο Κεφάλαιο της Γένεσις (47:13-27), περιγράφεται η βαρύτητα και επίδραση που
είχε ο λιμός την εποχή εκείνη (πιθανόν 1800π.Χ.) στην περιοχή:
13
Ωστόσο, δεν υπήρχε τροφή σε ολόκληρη την περιοχή επειδή ο λιμός ήταν σοβαρός.
Και η Αίγυπτος και η Χαναάν χάθηκαν λόγω της πείνας.
14
Ο Ιωσήφ μάζεψε όλα τα χρήματα που βρίσκονταν στην Αίγυπτο και τη Χαναάν ως
πληρωμή για τα σιτηρά που αγόραζαν, και τα έφερε στο παλάτι του Φαραώ.
15
Όταν τελείωσαν τα χρήματα του λαού της Αιγύπτου και της Χαναάν, όλη η
Αίγυπτος ήρθε στον Ιωσήφ και είπε: «Δώσε μας φαγητό. Γιατί να πεθάνουμε
μπροστά στα μάτια σου; Τα λεφτά μας έχουν τελειώσει».
16
«Τότε φέρτε τα ζώα σας», είπε ο Ιωσήφ. «Θα σου πουλήσω τροφή σε αντάλλαγμα
για τα ζώα σου, αφού τα χρήματά σου έχουν φύγει».
17
Έφεραν λοιπόν τα ζώα τους στον Ιωσήφ, και τους έδωσε τροφή σε αντάλλαγμα για
τα άλογά τους, τα πρόβατα και τα κατσίκια τους, τα βοοειδή και τα γαϊδούρια τους.
Και τους έδινε εκείνο έτος τροφή σε αντάλλαγμα για όλα τα ζώα τους.
18
Όταν τελείωσε εκείνο το έτος, ήρθαν σε αυτόν τον επόμενο χρόνο και του είπαν:
«Δεν μπορούμε να κρύψουμε από τον κύριό μας το γεγονός ότι αφού τα χρήματά μας
έχουν φύγει και τα ζώα μας ανήκουν σε εσάς, δεν υπάρχει τίποτα άλλο για τον κύριό
μας εκτός από τα σώματά μας και η γη μας.
19
Γιατί να χαθούμε μπροστά στα μάτια σας -εμείς και η γη μας επίσης; Αγοράστε
εμάς και την γη μας σε αντάλλαγμα για τροφή, και εμείς με την γη μας θα είμαστε
σκλάβοι του Φαραώ. Δώσε μας σπόρο για να ζήσουμε και να μην πεθάνουμε και να
μην ερημώσει η γη».
20
Έτσι ο Ιωσήφ αγόρασε όλη την γη στην Αίγυπτο για τον Φαραώ. Οι Αιγύπτιοι,
ένας και όλοι, πούλησαν τα χωράφια τους, γιατί η πείνα ήταν πολύ μεγάλη γι' αυτούς.
Η γη έγινε του Φαραώ,
21
και ο Ιωσήφ υποβάθμισε τον λαό σε υποτέλεια, από τη μια άκρη της Αιγύπτου
στην άλλη.
22
Ωστόσο, δεν αγόρασε την γη των ιερέων, επειδή έπαιρναν κανονικό μερίδιο από
τον Φαραώ και είχαν αρκετό φαγητό από το μερίδιο που τους έδωσε ο Φαραώ. Γι'
αυτό δεν πούλησαν τη γη τους.
23
Ο Ιωσήφ είπε στον λαό: «Τώρα που αγόρασα εσάς και τη γη σας σήμερα για τον
Φαραώ, ορίστε για εσάς σπόρους για να φυτέψετε τη γη.
24
Αλλά όταν έρθει η σοδειά, δώστε το ένα πέμπτο στον Φαραώ. Τα άλλα τέσσερα
πέμπτα μπορείτε να τα κρατήσετε ως σπόρο για τα χωράφια και ως τροφή για εσάς
και τα νοικοκυριά σας και τα παιδιά σας».
25
«Μας σώσατε τις ζωές», είπαν. «Είθε να βρούμε εύνοια στα μάτια του κυρίου μας.
θα είμαστε δέσμιοι του Φαραώ».
26
Έτσι ο Ιωσήφ καθιέρωσε ως νόμο σχετικά με τη γη στην Αίγυπτο -σε ισχύ ακόμη
σήμερα- ότι το ένα πέμπτο της παραγωγής ανήκει στον Φαραώ. Μόνο η γη των
ιερέων δεν έγινε του Φαραώ.
27
Τώρα οι Ισραηλίτες εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο στην περιοχή 'Goshen'. Εκεί
απέκτησαν περιουσία και καρποφόρησαν και αυξήθηκαν πολύ σε αριθμό.
Ο τρόπος που υιοθέτησε και το management που εφάρμοσε ο Ιωσήφ:
Ο Ιωσήφ επιτέλεσε το έργο το οποίο του είχε ορίσει ο Φαραώ: Πρωταρχικός του
στόχος ήταν να εκπονήσει ένα 'σχέδιο αντιμετώπισης κρίσης', διατηρώντας σχετική
μέριμνα για την υποβοήθηση εκτέλεση καθηκόντων σε υπόλοιπα στελέχη που είχαν
επωμισθεί την αντιμετώπιση της κρίσης αυτής. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν επεδίωξε
να εκμεταλλευτεί την νέα του θέση ως επικεφαλής της 'βασιλικής αυλής' για
προσωπικό όφελος.
Διατήρησε την πίστη του στον Θεό, δίνοντας στα παιδιά του ονόματα που απέδιδαν
τιμή στον Θεό για την 'θεραπεία' του -συναισθηματικού του- πόνου καθώς και για το
γεγονός ότι ο θεός του επέτρεψε να είναι γόνιμος (Γέν. 41:51-52). Επιπλέον,
αναγνώριζε ότι οι αρετές της σοφίας και της διάκρισής που διέθετε, ήταν χάρη Θεού.
Παρ' όλα αυτά διατηρούσε την πεποίθηση πως έχει πολλά να μάθει σχετικά με την γη
της Αιγύπτου -ιδιαίτερα τη γεωργική της παραγωγή. Το έργο του Ιωσήφ -καθώς ήταν
ορισμένος ανώτερος διαχειριστής- είχε αντίκτυπο ουσιαστικά σε κάθε πρακτικό
τομέα της ζωής του έθνους. Το επιτελείο του θα απαιτούσε να μάθει πολλά σχετικά
με την νομοθεσία, την επικοινωνία, την διαπραγμάτευση, την μεταφορά, τις ασφαλείς
και αποτελεσματικές μεθόδους αποθήκευσης τροφίμων, την κατασκευή, την
οικονομική στρατηγική και την πρόβλεψη, την τήρηση αρχείων, τη μισθοδοσία, τον
χειρισμό συναλλαγών -τόσο μέσω νομίσματος όσο και μέσω ανταλλαγής- το
ανθρώπινο δυναμικό και την απόκτηση ακίνητης περιουσίας. Οι εξαιρετικές του
ικανότητες (όσον αφορά την "σχέση" με τον Θεό και τους ανθρώπους) δεν
λειτουργούσαν σε χωριστούς τομείς, αλλά ως ομοιογενείς. Κύριο συστατικό της
επιτυχίας του Ιωσήφ απαντιόταν στην αποτελεσματική ενσωμάτωση των 'θείων
χαρισμάτων' και των επίκτητων ικανοτήτων του. Για τον Ιωσήφ, όλα αυτά ήταν
θεόσταλτη μέριμνα.
Ο Φαραώ είχε ήδη χαρακτηρίσει τον Ιωσήφ ως "διακριτό και σοφό" (Γέν. 41:39), και
αυτά τα χαρακτηριστικά επέτρεψαν στον Ιωσήφ να επιτελέσει το έργο του
στρατηγικού σχεδιασμού και της διοίκησης. Οι εβραϊκές λέξεις για 'σοφός' και
'σοφία' ("hakham" και "hokhmah") αντικατοπτρίζουν ένα υψηλό επίπεδο διανοητικής
αντίληψης, ενώ συνάμα χρησιμοποιούνται και για ένα ευρύ φάσμα πρακτικών
δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της χειροτεχνίας του ξύλου, των πολύτιμων λίθων
και του μετάλλου (Έξοδος 31:3-5. 35:31-33), ραπτική (Έξοδος 28:3· 35:26, 35),
καθώς και διοίκηση (Δευτ. 34:9· 2 Χρ. 1:10) και νομική δικαιοσύνη (1 Βασιλ. 3:28).
Αυτές οι δεξιότητες υπήρχαν και στους 'άπιστους', αλλά οι σοφοί της Βίβλου
απολαμβάνουν την ιδιαίτερη ευλογία του Θεού που σκοπεύει ο Ισραήλ να δείξει τις
οδούς του Θεού στα έθνη (Δευτ. 4:6).
Ως πρώτη του πράξη, «ο Ιωσήφ... πέρασε από όλη τη γη της Αιγύπτου» (Γέν. 41:46)
για μια 'περιοδεία επιθεώρησης'. Ο λόγος που το έπραξε ήταν ο εξής: Ήθελε να
εξοικειωθεί με τους ανθρώπους που εργάζονταν στην γεωργία, να μελετήσει τις
τοποθεσίες και τις ιδιόμορφες συνθήκες των χωραφιών, τις καλλιέργειες, τις διόδους
(οδούς) καθώς και τα μέσα μεταφοράς. Όμως επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό να
επιτελεσθεί από ένα άτομο μόνο (όσο ικανός, χαρισματικός, ευφυής και να είναι
κάποιος), ο Ιωσήφ δημιούργησε ένα είδος ‘σώματος επιθεώρησης και αξιολόγησης’.
Δηλαδή αυτό που έκανε ήσαν η παρόμοιο με την ίδρυση και επίβλεψη εκπαίδευσης
ενός "Υπουργείου Γεωργίας Ανάπτυξης" (ή κάτι αντίστοιχο..).
Κατά τη διάρκεια των 'επτά ετών της αφθονίας', ο Ιωσήφ αποθήκευσε τα σιτηρά στις
πόλεις (Γέν. 41:48-49). Κατά τη διάρκεια των 'επτά ισχνών ετών' -που ακολούθησαν-
ο Ιωσήφ διένειμε σιτηρά στους Αιγύπτιους και σε άλλους ανθρώπους που επλήγησαν
από τον εκτεταμένο λιμό. Για να επιτευχθούν να παραπάνω σε μια περίοδο και
καθεστώς μοναρχίας, σίγουρα θα απαιτούνταν εξαιρετικές ικανότητες.
Ο Ιωσήφ ανακουφίζει τη φτώχεια του λαού της Αιγύπτου (Γένεση 47:13-26)
Όταν οι κάτοικοι της Αιγύπτου δεν είχαν πια χρήματα, ο Ιωσήφ τους επέτρεψε να
ανταλλάξουν τα ζώα τους έναντι τροφής. Αυτό το σχέδιο κράτησε για ένα χρόνο κατά
τη διάρκεια του οποίου ο Ιωσήφ συνέλλεξε αρκετά άλογα, πρόβατα, κατσίκες,
βοοειδή και γαϊδούρια (Γέν. 47:15-17).
Το επόμενο βήμα ήταν το εξής: Θα έπρεπε να καθορίσει την αξία αυτών των ζώων
και να δημιουργήσει ένα δίκαιο σύστημα ανταλλαγής. Όταν η τροφή σπανίζει και η
πείνα επηρεάζει την ψυχολογία και την λήψη αποφάσεων του ατόμου, οι άνθρωποι σε
μια κοινωνία ενδιαφέρονται πρωτίστως για την επιβίωση των ίδιων (και των
αγαπημένων τους). Η παροχή πρόσβασης σε σημεία διανομής τροφίμων και η
ομοιόμορφη μεταχείριση των ανθρώπων γίνονται εξαιρετικά σημαντικά διοικητικά
ζητήματα, τα οποία αποτελούν πρόκληση για μια ομάδα διαχείρισης κρίσεων..
Όμως, όταν όλα τα ζώα είχαν δοθεί (ως αντάλλαγμα με τροφή), ο λαός ήταν
πρόθυμος να πουληθεί – υποδουλωθεί (δηλ. να γίνουν σκλάβοι) στον Φαραώ.
Επιπλέον, του παραχώρησαν έναντι αντιτίμου την γη που είχαν (Γέν. 47:18-21).
Ο Ιωσήφ επέτρεψε μεν στους ανθρώπους να πουλήσουν την γη τους και να
υποδουλώσουν, αλλά δεν τους εκμεταλλεύτηκε ούτε χρησιμοποίησε με άσχημο τρόπο
την αδυναμία τους. Ο Ιωσήφ αντιλήφθηκε ότι η πτυχή της ιδιοκτησίας θα έπρεπε να
εκτιμηθεί ορθά -σε αντάλλαγμα με σπόρους και άλλα δημητριακά (Γέν. 47:23). Έτσι,
θέσπισε έναν διαρκή νόμο σύμφωνα με τον οποίο οι καλλιεργητές απέδιδαν το 20%
της σοδειάς που παράγουν στον Φαραώ. Αυτό συνεπάγονταν την δημιουργία ενός
'συστήματος παρακολούθησης και επιβολής' για την συμμόρφωση των πολιτών με
την νομοθεσία, όπως και την δημιουργία ενός προγράμματος με σκοπό την διαχείριση
των εσόδων.
Αποτίμηση της προσέγγισης του Ιωσήφ
Η φτώχεια και οι συνέπειές της αποτελούν -μεταξύ άλλων- μια οικονομική πτυχή.
Σύμφωνα με την αντίληψη του Ιωσήφ, το πρώτο καθήκον ενός διαχειριστή –
επικεφαλής διαχείρισης κρίσεων είναι να συντελέσει στην εξάλειψή της φτώχιας και
τον επακόλουθων της. Όμως δεν θα πρέπει να αναμένεται πλήρη επίτευξη του
σκοπού, έως ότου 'εκπληρωθεί η βασιλεία του Θεού'.
Οι πιστοί μπορεί να μην έχουν τη δύναμη να διαχειριστούν τις ιδιάζουσες περιστάσεις
οι οποίες απαιτούν από τους ανθρώπους να κάνουν δύσκολες επιλογές, αλλά
μπορούμε να βρούμε τρόπους να υποστηρίξουμε τους ανθρώπους καθώς αυτοί -ή
ίσως και εμείς οι ίδιοι- αντιμετωπίζουν. Η επιλογή μιας 'λιγότερο καταστροφικής
επιλογής' μπορεί να είναι απαραίτητη εργασία, ακόμα και εάν είναι επιβαρυντική για
την συναισθηματική και ψυχολογική ισορροπία του ατόμου. Κατά την επιτέλεση του
έργου του, ο ηγέτης/ διαχειριστής, δύναται να βιώσει μια 'ένταση' η οποία μάλλον
προκύπτει από την ενσυναίσθηση που έχει για τους άπορους, όμως συνάμα θα πρέπει
να αναλαμβάνει την ευθύνη της επιτέλεσης αποφάσεων που θα είναι προσοδοφόρες
για τους ανθρώπους όπως και για τα κέντρα εξουσίας στα οποία είναι μέρος ένας
ηγέτης/ επικεφαλής. Ο Ιωσήφ βίωσε την καθοδήγηση του Θεού σε αυτά τα δύσκολα
καθήκοντα, ενώ συνάμα έλαβε και την υπόσχεση του Θεού που του είπε ότι "δεν θα
σε αφήσω ποτέ ούτε θα σε εγκαταλείψω" (Εβρ. 13:5).
Ευτυχώς, εφαρμόζοντας τη θεόσταλτη δεξιοτεχνία και την σοφία του, ο Ιωσήφ
επέφερε την λύση στην Αίγυπτο στην κρίση που προέκυψε από την αγροτική
καταστροφή. Όταν παρουσιάστηκαν τα επτά έτη της καλής εσοδείας, ο Ιωσήφ
ανέπτυξε ένα σύστημα αποθήκευσης προκειμένω να αποθηκεύει τα σιτηρά που θα
χρησιμοποιούνταν κατά την επερχόμενη ξηρασία (και λιμό..). Όταν έφτασαν τα επτά
χρόνια της ξηρασίας, ο Ιωσήφ άνοιξε τις αποθήκες και παρείχε αρκετή τροφή για να
αντιμετωπίσει η Αίγυπτος την επισιτιστική κρίση. Η σοφή στρατηγική του και η
αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου επέτρεψαν στην Αίγυπτο να προμηθεύει
σιτηρά ακόμα και στον υπόλοιπο κόσμο (δηλ. τα 'περιφερειακά έθνη') κατά τη
διάρκεια του λιμού (Γέν. 41:57). Σε αυτήν την περίπτωση, η εκπλήρωση της
υπόσχεσής του από τον Θεό ότι 'οι απόγονοι του Αβραάμ θα ήταν ευλογία για τον
κόσμο' δεν συνέβη μόνο προς όφελος των ξένων εθνών, αλλά και δια μέσω της
παραγωγικού μηχανισμού ενός ξένου έθνους -της Αιγύπτου-.
Στην πραγματικότητα, η ευλογία του Θεού για το λαό του Ισραήλ ήρθε μόνο μετά και
μέσω της ευλογίας του προς τους ξένους. Ο Θεός δεν καθόρισε έναν Ισραηλίτη στην
γη του Ισραήλ που θα φρόντιζε για την ανακούφιση του Ισραήλ κατά τη διάρκεια του
λιμού. Αντίθετα, ο Θεός έδωσε τη δυνατότητα στον Ιωσήφ, εργαζόμενος εντός και
μέσω της αιγυπτιακής διακυβέρνησης, να φροντίζει για τις ανάγκες του λαού του
Ισραήλ (Γέν. 47:11-12). Ωστόσο, δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε τον Ιωσήφ, καθώς ο
ίδιος, ως αξιωματούχος μιας ενίοτε καταπιεστικής κοινωνίας, έγινε μέρος της δομής
εξουσίας της, και επέβαλε προσωπικά τον θεσμό της δουλείας σε μεγάλο αριθμό
υπηκόων (Γέν. 47:21).
Τρόπος διαχείρισης του Ιωσήφ και εφαρμογές του (Γένεση 41:46-57· 47:13-26)
Το ενδιαφέρον του Κεφαλαίου της Γένεσης, για την διαχείριση της επισιτιστικής
κρίσης από τον Ιωσήφ, έγκειται περισσότερο στην επίδρασή της στην οικογένεια του
Ισραήλ, παρά στην ανάπτυξη αρχών για αποτελεσματική διαχείριση. Ωστόσο, στον
βαθμό που η εξαιρετική ηγεσία του Ιωσήφ μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για
τους ηγέτες της σημερινής εποχής, μπορούμε να αντλήσουμε ορισμένες πρακτικές
εφαρμογές από το έργο του:
1. Εξοικείωση όσο το δυνατόν περισσότερο με την κατάσταση των πραγμάτων όπως
υπάρχουν κατά την έναρξη των επιχειρήσεων διαχείρισης.
2. Προσευχή προς τον Κύριο, ώστε να δωρίσει την χάρη της 'διάκρισης' σχετικά με
την μέλλουσα τροπή των περιστάσεων, ούτως ώστε τα σχέδια που θα εκπονηθούν να
είναι 'σοφά' και 'γνωστικά'.
3. Πρέπει να υπάρχει πρωτίστως αφοσίωση στον Θεό και μετά να περιμένουμε από
αυτόν να κατευθύνει και να καθιερώσει τα σχέδιά μας.
4. Αναγνώριση με ευγνωμοσύνη και σεβασμό στα δώρα που έχει δώσει ο Κύριος.
5. Παρόλο που οι άλλοι αναγνωρίζουν την παρουσία του Θεού στη ζωή μας και τις
ιδιαίτερες ικανότητες που διαθέτουμε, δεν πρέπει αυτά να προβάλλονται ως μια
ιδιοτελή προσπάθεια προκειμένω να κερδηθεί σεβασμός.
6. Συνεχής εκπαίδευση για το πώς πρέπει να εφαρμόζεται ένα επιχειρησιακό πλάνο,
το οποίο πρέπει να εκτελείται με ιδανικό και αποτελεσματικό τρόπο.
7. Αναζήτηση του τι είναι καλό για τους άλλους, έχοντας επίγνωση ότι ο Θεός μας
τοποθέτησε στην θέση αυτή ώστε να είμεθα ένα είδος ευλογία για την κοινωνία.
8. Οφείλουμε να είμαστε δίκαιοι σε όλες τις συναλλαγές σας, ειδικά όταν οι
περιστάσεις είναι δυσχερείς και απειλητικές για την διαβίωση και επιβίωση.
9. Παρόλο που η υποδειγματική υπηρεσία μας μπορεί να μας ωθήσει σε μια εξέχουσα
και ιδανική θέση σε ένα σύστημα εξουσίας, πρέπει να θυμόμαστε την θεμελιώδη
αποστολή μας ως υπηρέτες του Θεού.
10. Να αξιολογούμε την ιερότητα των αμέτρητων τύπων τιμητικής εργασίας που
χρειάζεται μια κοινωνία.
11. Οφείλουμε να παρέχουμε γενναιόδωρα τον καρπό της εργασίας μας, όσο το
δυνατόν ευρύτερα σε αυτούς που πραγματικά το χρειάζονται -ανεξάρτητα από το τι
γνώμη έχουμε για αυτούς.
12. Ας αποδεχθούμε το γεγονός ότι ο Θεός μπορεί να μας φέρει σε έναν
συγκεκριμένο τομέα εργασίας κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Αυτό δεν
σημαίνει ότι κάτι έχει πάει στραβά ή ότι βρισκόμαστε εκτός θελήματος του Θεού.
13. Να διαθέτουμε κουράγιο ότι ο Θεός θα μας καταστήσει κατάλληλους για το
δύσκολο έργο της διαχείρισης μιας κρίσης.
14. Αποδοχή του γεγονός ότι, κάποιες φορές, οι άνθρωποι πρέπει να επιλέξουν αυτό
που θεωρούν καλύτερο ανάμεσα από δύο πολύ δυσάρεστες αλλά αναπόφευκτες
καταστάσεις.
15. Να πιστεύουμε ότι αυτό που κάνουμε δεν θα ωφελήσει μόνο αυτούς που
βλέπουμε, γνωρίζουμε και συναντάμε ή μαθαίνομε για αυτούς αλλά και ότι ο
στρατηγικός σχεδιασμός μας έχει την δυνατότητα να αγγίξει ζωές για τις επόμενες
γενιές. Ο Θεός είναι σε θέση να επιτύχει πολύ περισσότερα από όσα μπορούμε να
ζητήσουμε ή να φανταστούμε (Εφεσ. 3:20).

3. Οι τρόποι αντιμετώπισης την σημερινή εποχή:

Οι ηγέτες – managers που επιδιώκουν να παρέχουν ανακούφιση από καταστροφές και

να μειώσουν εντελώς τον κίνδυνο λιμού ακολουθούν ένα μοτίβο που έχει τα
παρακάτω γνωρίσματα:
 Χρησιμοποίηση οικονομικών και άλλων πόρων για την καταπολέμηση της
φτώχειας και των διαρθρωτικών ανισοτήτων που δημιουργούν τις συνθήκες για
την εμφάνιση ενός λιμού
 Υποστήριξη τοπικών οργανώσεων και φορέων που ευρίσκονται κοντά στους
πληθυσμούς που κινδυνεύουν από λιμό, καθώς οι τοπικοί φορείς είναι αυτοί που
αντιλαμβάνονται τι λειτουργεί και τι όχι, και θα είναι αυτοί που δυνητικά
αντιμετωπίζουν επαναλαμβανόμενους κύκλους κινδύνου εμφάνισης λιμού.
 Υιοθέτηση μιας προσέγγισης δύο διόδων και εξισορρόπηση μεταξύ της
υποστήριξης για άμεσες ανάγκες υπό καθεστώς ετοιμότητας και προσπάθειες
οικοδόμησης ανθεκτικότητας.
 Χρηματοδότηση της έρευνας για τις υποκείμενες αιτίες του λιμού σε διάφορες
περιοχές.
 Χρηματοδότηση της έρευνας για την αποτελεσματικότητα του μετριασμού, της
προσαρμογής και του προγραμματισμού ανθεκτικότητας ώστε να προσδιορισθεί
ποιες στρατηγικές και προσεγγίσεις λειτουργούν για την πρόληψη του λιμού και
ποιες όχι.
 Ανάπτυξη στρατηγικές για τον μετριασμό μελλοντικών καταστροφών σε
συνεργασία με εδραιωμένους, καλά συνδεδεμένους παράγοντες σε κοινότητες που
είναι επιρρεπείς σε λιμό.
 Επενδύσεις σε γεωργικές τεχνολογίες και μεθόδους ενίσχυσης των καλλιεργειών
χωρίς να επηρεάζεται το περιβάλλον. Η αμειψισπορά, για παράδειγμα, μπορεί να
βοηθήσει στην πρόληψη της υποβάθμισης του εδάφους.
 Επενδύσεις σε καινοτόμα συστήματα αποθήκευσης και διανομής τροφίμων. Ο
λιμός δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μια τοπική (ή ευρύτερη) κοινότητα δεν έχει
φαγητό. Μπορεί να σημαίνει ότι ορισμένες ομάδες έχουν φαγητό ενώ άλλες δεν
έχουν, όμως κάποιοι παράγοντες -έλλειψη επικοινωνίας και/ή πρόσβασης-
εμποδίζει την τροφή να διανεμηθεί σε αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
 Υποστήριξη της κλιμάκωσης της κλιματικής ανθεκτικότητας σε όλα τα συστήματα
τροφίμων, συμπεριλαμβανομένης της επένδυσης σε κλιματικά "έξυπνες"
γεωργικές πρακτικές και λύσεις που θα συμβάλλουν προς την προσαρμογή και
ανταπόκρισης ενάντια στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
 Εκπόνηση προγραμμάτων 'έγκαιρης προειδοποίησης' ενάντια στην επισιτιστική
ανασφάλεια και λιμό, και διατήρηση μιας 'προληπτικής στάσης' παρακολουθώντας
τις επόμενες πιθανές κρίσεις χρησιμοποιώντας διάφορους πόρους και συστήματα.
 Οι κυβερνητικές πολιτικές συχνά επιδρούν στην ώθηση των πληθυσμών που
βρίσκονται σε κίνδυνο σε μια κατάσταση επισιτιστικής κρίσης και λιμού. Μια
εξωτερική παρέμβαση όπως και η υπεράσπιση των ευπαθών πληθυσμών μπορούν
να βοηθήσουν στην συνειδητοποίηση μιας κατάστασης, ώστε να προληφθεί και
αποφευχθεί μια τέτοια κρίση..

4. Σύνοψη:
Η επισιτιστική κρίση και ο λιμός, αποτελούν καταστάσεις που παρουσιάζονται στην
ανθρώπινη κοινωνία, από την αρχή της ιστορίας του ανθρωπίνου γένους: Είτε έχουν
εκδηλωθεί την εποχή των Νεάντερταλ, είτε κατά την εποχή του Ιωσήφ στην Αίγυπτο,
είτε κατά τον 1ο – 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, είτε κατά τα τελευταία χρόνια (εν μέρει
συνάρτηση της κλιματικής αλλαγής). Κοινός παρανομαστής είναι ότι, ενώ η κρίση
αυτή μπορεί να δημιουργήσει άμεσες επιπτώσεις στην ανθρώπινη κοινωνία (καθώς,
ακόμα και μια ημέρα χωρίς λήψη τροφής επιφέρει αρνητικό αντίκτυπο στον άνθρωπο
ως έμβιο όν, πόσο μάλλον μια μακροχρόνια κατάσταση…) τα εργαλεία για την
πρόληψη, αντιμετώπιση, διαχείριση του λιμού είναι απαραίτητο να διαμορφώνονται
κατάλληλα, συνάρτηση είτε της αιτίας, είτε την αφορμής, είτε των ειδικών
γνωρισμάτων και καταστάσεων. Πράγματι, ο λιμός και η επισιτιστική κρίση έχουν
αφήσει το δικό τους στίγμα στην ανθρωπότητα, και αυτό δεν οφείλεται σε κάποια
ανεπαρκή διαχείριση ή τρόπο προσέγγισης, αλλά μάλλον στην περιπλοκότητα του
κύκλου ενός τέτοιου είδους κρίσης. Ο λιμός δεν είναι απλά μια επίφοβη και
δυσάρεστη κατάσταση, αλλά ένα γεγονός που έχει οδηγήσει την ανθρωπότητα σε
τρομερές καταστάσεις.
Στην περίπτωση του Ιωσήφ και του λιμού στην Αίγυπτο, παρατηρείται μια
ανθρωποκεντρική φιλοσοφία που αναδεικνύει την ικανότητα, αντίληψη, προσέγγιση
ενός χαρισματικού και ηγετικού ατόμου, που ενεργεί για το κοινό καλό..
Παρόλο που τα γνωρίσματα, γνώσεις, φιλοσοφία, σοφία ενός ηγέτη – διαχειριστή –
manager στον κύκλο διαχείρισης καταστροφών (στην συγκεκριμένη περίπτωση,
λιμού) έχουν πάντοτε θετικό και ουσιαστικό πρόσημο στον τρόπο αντιμετώπισης, δεν
πρέπει να μας διαφεύγει ότι ο λιμός δεν είναι απλά μια κρίση, αλλά αποτελεί ένα
αποτέλεσμα γεγονότων, καταστάσεων, πολιτικών, φυσικών συντελεστών,
λειτουργικών πλαισίων, και παραγόντων που πολλές φορές, παρόλο που είναι εφικτή
η παρατήρηση τους, δεν είναι εφικτός ο μετριασμός τους. Για αυτό τον λόγο, μάλλον
θα πρέπει να επέλθει μια νέα, διαφορετική υιοθέτηση τέτοιου είδους κρίσης, διότι
όντως ανήκει σε μία διαφορετική κλίμακα, και είναι εκτός των ανθρωπίνων
δυνατοτήτων να επέλθει μια αποδοτική και αποτελεσματική αντιμετώπιση είτε στην
εποχή μας, είτε στο μέλλον..

5. Βιβλιογραφία:
1. Coogan M. (2008). The Old Testament: A Very Short Introduction. Oxford
University Press, Oxford, UK
2. Lee Gifford K. and Jason Sobel R. (2022) The God of the Way: A Journey into the
Stories, People, and Faith That Changed the World Forever. Thomas Nelson, Illinois,
USA
3. Moffic E. (2021) Reading the Old Testament Through Jewish Eyes Leader Guide.
Abingdon Press, Nashville USA
4. Matthews V. and Moyer J. (2012) The Old Testament: Text and Context. Baker
Academic, Ada Michigan
5. Bartholomew G. (2022) The Old Testament and God. Baker Academic, Ada
Michigan
6. Hess R. (2016) The Old Testament: A Historical, Theological, and Critical
Introduction. Baker Academic, Ada Michigan
7. House P. (2018) Old Testament Theology, IVP Academic, Westmont, Illinois.
8. Hoffmeier J. (1999) Israel in Egypt: The Evidence for the Authenticity of the
Exodus Tradition. Oxford University Press, Oxford, UK
9. Osman A. (2014) The Lost City of the Exodus: The Archaeological Evidence
behind the Journey Out of Egypt. Bear & Company, Rochester, Vermont USA
10. Cecilia M., Ruiz M. and Ness I. (2019) The Oxford Handbook of Migration
Crises. Oxford University Press, Oxford, UK

6. Άλλες πηγές:
1.https://www.academia.edu/8167754/Biblical_Perspectives_on_Migration_and_Miss
ion_Contributions_from_the_Old_Testament
2. https://www.scalabriniani.org/wp-content/uploads/2020/12/Sussidi_05-en.pdf
3.https://www.biblesociety.org.uk/uploads/content/bible_in_transmission/files/2015_s
pring/BiT_Spring_2015_Strine.pdf
4.https://www.greatplainsumc.org/files/ministries/mj_bible_immigration_handbook.pdf
5. https://www.greatplainsumc.org/files/ministries/mj_bible_immigration_handbook.pdf