Professional Documents
Culture Documents
متریال کلاس تراپیوتیک فشار خون
متریال کلاس تراپیوتیک فشار خون
دکتر نمازی ،دکتر خواجوی راد ،دکتر ابراهیم پور ،دکتر محبی ،دکتر علی عسگری ،دکتر امینی و دکتر صالح
به نام خدا
معرفی دوره تراپیوتیک
یکی از چالش های مهم دانشجویان پزشکی در دوره بالینی و حتی پس از فارغ التحصیلی تجویز صحیح دارو ها و مهارت کافی در نسخه نویسی
است و پس از فارغ التحصیلی مدت ها طول می کشد تا با مطالعه و تمرین به این مهارت دست یابند .نقص در توانایی تجویز صحیح داروها
علاوه بر آسیب مستقیمی که به بیماران می رساند منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس پزشک و ناتوانی وی در درمان بیماران نیز خواهد
شد لذا دست یابی به مهارت و دانش کافی در این زمینه در دوران تحصیل بسیار ضروری است.
دانشجویان پزشکی در دوره مبانی طب بالینی و تحت عنوان دوره فارماکولوژی به صورت بسیار مفصل با اصول این علم و انواع دسته های
دارویی آشنا می شوند و مهارت های پایه در این زمینه را کسب می کنند اما در دوره بالینی فرصت کافی برای مهارت آموزی در این حیطه
برایشان فراهم نمی شود و علیرغم اهمیت این موضوع ،جای مشخصی در برنامه گروه های آموزشی بالینی برای این امر در نظر گرفته نشده
است .از سوی دیگر حجم بالای مطالب درسی در دوره بالین نیز فرصت کافی برای مطالعه در این حیطه را از دانشجویان سلب کرده است.
با توجه به ضرورت حل این معضل ،بر آن شدیم تا با همکاری جمعی از اعضای هیات علمی گروه داخلی و فارماکوتراپی برنامه مدونی را جهت
پوشش دادن درمان دارویی بیماری های شایع در دوره پزشکی عمومی آماده کنیم .هدف نهایی این برنامه تربیت پزشکان عمومی است که در
زمان فارغ التحصیلی مهارت کافی در نسخه نویسی و تجویز داروهای شایع را دارند .در تدوین این برنامه به موارد زیر توجه شده است:
*استفاده از منابع معتبر و به روز و خلاصه سازی مطالب و نکات مهم که تا حد زیادی بتواند محدودیت وقت دانشجویان را جبران
نماید و پس از فارغ التحصیلی نیز برایشان راه گشا باشد.
*پرداختن به داروهای شایع موجود در بازار ایران.
*پوشش دادن شایع ترین بیماری هایی که یک پزشک عمومی با آنها روبرو می شود.
*پرهیز از پرداختن به مطالب تخصصی و فوق تخصصی که برای یک پزشک عمومی ضروررتی ندارند.
*استفاده از روش های آموزشی تعاملی جهت ماندگاری بیشتر مطالب.
در نهایت باید تاکید نماییم تا در مورد هر یک از عناوین رفرنس های بسیار گوناگونی وجود دارد که می تواند در برخی مطالب تا حدی متفاوت
باشند و لذا مطالب ارائه شده در این برنامه به هیچ عنوان ناقض منابع دیگر نیست و به طور کامل دانشجویان را از مطالعه منابع دیگر بی نیاز
نخواهد کرد.
ضمن آرزوی مفید و قابل استفاده بودن مطالب آموزشی این دوره از شما خواهشمندیم با ارائه نظرات خود در ارتقای این برنامه ما را یاری
بفرمایید.
1
کلیات درمان هیپرتانسیون
در برخورد با فرد مبتلا به هیپرتانسیون ابتدا باید وجود سایر فاکتورهای خطر مربوط به ) CVD ( cardio vascular diseaseرا
این فاکتور ها 2دسته می باشند ،یا قابل تغییر هستند و یا اینکه غیر قابل تغییر می باشند:
SBP DBP
mmHg mmHg
Normal <120 and <80
Elevated 120-129 and <80
HTN
Stge1 130-139 or 80-89
Stge2 140 or >90
2
*در کتاب اصول طب داخلی هاریسون تعریف به صورت زیر است:
SBP DBP
mmHg mmHg
Normal <120 and <80
Prehypertension 120-139 or 80-89
Stge1 Hypertension 140-159 or 90-99
Stge2 Hypertension >160 or >100
Isolated systolic
>140 and <90
hypertension
-در طی دو هفته اول پس از شروع درمان دارویی و یا هرگونه تغییر دوز دارو،ایده آل است که فشار خون چک و ثبت گردد---- .
-توصیه شده است ،اندازه گیری فشار خون حین درمان در منزل و در دو زمان جداگانه انجام شود :صبح قبل از دریافت دوز
-در هنگام برخورد با یک بیمار با فشار خون بالا باید مراقب این دو نوع پرفشاری خون بود:
در این حالت فشار خون سیستولیک (بدون درمان ) بالای 131 mmHgولی کمتر از 161 mmHgو فشار خون دیاستولیک
بالای 80 mmHgولی کمتر از 111 mmHgمی باشد .چنین بیمارانی نیاز به ارزیابی دوره ای فشار خون جهت دست یابی به
در این حالت بیمار در منزل فشار خون سیستولیک ( بدون درمان ) 121-129 mmHgو دیاستولیک75-79 mmHg
دارد دارد ولی در مطب فشار خون نرمال است ،و در عین حال دچار آسیب ارگان است.
3
-در برخورد با یک بیمار مبتلا به هیپرتانسیون در ابتدا باید در کنار معاینه فیزیکی یک سری تست های آزمایشگاهی و پارا کلینیکی
انجام داد و گاهی نیاز می شود به دلایل ثانویه پرفشاری خون نیز توجه داشت و آن را در بیمار رد کرد ( به عنوان مثال شروع پرفشاری
FBS,CBC, Scr (eGFR),Na ,K+, Ca, TSH, Lipid profile, U/A ,ECG
-2بررسی هایی که بر حسب مورد در برخی بیماران ضرورت می یابد:
پس از انجام بررسی های فوق و رد علل ثانویه فشار خون ،بیمار تحت درمان دارویی و غیر دارویی قرار می گیرد .درمان غیر دارویی
شامل رژیم غذایی ،ورزش ،کاهش وزن ،قطع سیگار و الکل می باشد.
درمان دارویی
در انتخاب رژیم دارویی برای بیمار باید به شرایط بالینی ( میزان فشار خون ) ،پارامتر های آزمایشگاهی ،بیماری های همراه و میزان
ریسک ده ساله حوادث قلبی و عروقی توجه داشت .جهت محاسبه ریسک حوادث قلبی عروقی می توانید از نرم افزار آنلاین زیر استفاده
نمایید:
)(/http://tools.acc.org/ASCVD-Risk-Estimator-Plus/#!/calculate/estimate
لازم به ذکر است که بیماران دیابتی و بیماران نارسایی مزمن کلیوی ) (CKDجزو بیماران پر خطر محسوب می شوند.
4
داروهای خط اول درمان :
-1بتابلوکرها :متوپرولول ،بیزوپرولول ،کارودیلول ،لابتولول (باید توجه داشت که آتنولول طبق مطالعات انجام شده تفاوتی با پلاسبو
-3نیترات وریدی
-6دیورتیکهای لوپ :فوروزماید ( باید توجه داشت این دارو خط اول درمان نمی باشد و در شرایط پرفشاری خون همراه با شرایط
ادماتوز مثل نارسایی قلبی استفاده می شود و می تواند فشار خون را پایین بیاورد)
* نکته مهم :بدیهی است در انتخاب دارو (در صورتی که منع مصرفی وجود نداشته باشد) ،ابتدا از داروهای خط اول انتخاب می شود
،و سپس در صورتی که پاسخ درمانی ایجاد نشد ( هدف درمانی حاصل نشد) ،از داروهای خط دوم استفاده می گردد.
-در stage IIبیماری و یا زمانی که عدد فشار خون بیش از 20/10 mmHgبا عدد هدف فشار خون فاصله داشته باشد ،از ابتدا
از درمان ترکیبی استفاده می شود ( داروی آنتی هیپرتانسیو از 2کلاس دارویی متفاوت و از خط اول ).
-برای بیماران با stage IIو یا BP≥160/100 mmHgباید سریعا درمان آغاز شود و به دقت پایش شده و دوز داروها تنظیم گردد
5
-در ،stage Iدرمان تک دارویی شروع می شود و با هدف دست یابی به ، BP<130/80 mmHgمرحله به مرحله افزایش
-به طور کلی ارزیابی پاسخ به درمان ،ماهانه انجام می شود تا بیمار به شرایط پایدار برسد.
هدف ا ز کنترل پرفشاری خون جلوگیری از عوارض پرفشاری خون مانند حوادث قلب و عروقی می باشد .بنابراین هنگام
برخورد با یک بیمار با پرفشاری خون باید ابتدا مشخص نماییم که جهت درمان پیش گیری اولیه هست ( بیمار بدون شواهد
-1در پیش گیری اولیه در بیماری که هیچ سابقه ای از بیماری قلب و عروق نمی دهد و ، ASCVD<10%در صورتی
-2در پیش گیری اولیه در بیماری که هیچ سابقه ای از بیماری قلب و عروق نمی دهد و ، ASCVD≥10%در صورتی
-3در پیش گیری ثانویه درمان دارویی زمانی شروع می شود که SBP≥130یا DBP≥ 80باشد.
*ابتلا به دیابت و CKDافراد را در گروه پرخطر قرار می دهد که حتی در Stage 1فشارخون نیز نیازمند درمان
دارویی هستند.
-دراین جا اگر بیمار در Stage Iیا elevated BPاست و ریسک ده ساله ASCVD< 10%است ،باید درمان غیردارویی
-اگربیمار در stage Iبا ریسک ASCVD ≤10%است علاوه بر تغییر سبک زندگی درمان تک دارویی نیز شروع و بیمار در طی
-چنانچه بیمار در stage IIبیماری باشد و یا فشار خون وی بیش از 20/10 mmHgبا عدد هدف فاصله داشته باشد ،باید
6
* در این بیماران هدف درمانی BP< 130/80 mmHgاست.
* داروی انتخابی :یک یا چند داروی خط اول با مکانیسم متفاوت انتخاب شود.
شروع درمان دارویی در این گروه زمانی است که BP ≥ 130/80 mmHgباشد. -
انتخاب درمان تک دارویی و یا ترکیبی مطابق دستور العمل گفته شده در بند فوق ،می باشد. -
الف -بدون پروتئین اوری :تمام داروهای خط اول درمان کارایی یکسان دارند.
ب -با پروتئین اوری ( : )urine Alb/cr≥30mg/g or urine Alb≥300 mg/dayمهار کننده های ACEو یا
در این بیماران شروع درمان دارویی در BP≥ 130/80 mmHgمی باشد. -
انتخاب بین درمان تک دارویی و یا درمان ترکیبی مطابق دستور العمل گفته شده در بند اول ،می باشد. -
الف -بدون پروتئین اوری :تمام داروهای خط او ل درمان کارایی یکسان دارند.
ب -بیمارا ن با Stage 1or 2 CKDبا پروتئین اوری ( urine Alb/cr≥30mg/g or urine Alb≥300
)mg/dayیا Stage 3 CKDو به بالا ،داروی انتخابی یک ACE Inhibitorمی باشد .در صورتی که بیمار
نتواند داروی ACE. Inhibitorرا تحمل کند ،از داروی ARBاستفاده می شود.
7
انتخاب بین درمان تک دارویی و ترکیبی مطابق دستور العمل گفته شده در بند اول ،می باشد. -
در این بیماران با پرفشاری خون ) (BP≥130/80 mmHgشروع با بتا بلاکرها ACE.Inhibitor/ARB،می باشد. -
چنانچه بیمار به هدف درمانی نرسید ،اگر بیمار مبتلا به آنژین صدری باشد ،آملو دپین به رژیم بیمار اضافه می گردد .اگر بیمار -
مبتلا به آنژین نباشد ،یکی از سه داروی آملودپین ،مدر تیازیدی و یا اسپرینولاکتون به رژیم دارویی بیمار اضافه می شود.
-در ) HF r EF ( heart failure with reduced EF, EF ≤ 40%از ترکیب دارویی زیر استفاده می شود:
مدرهای لوپ مثل فوروزماید می باشد .در صورتی که علی رغم دریافت مدر ،فشارخون بیمار کنترل نشد
-در این بیماران جهت کنترل حجم می توان از مدرهای لوپ مثل فوروزماید استفاده کرد.
-در صورت عدم کنترل فشار خون ،می توان ACE.Inhibitor / ARBو بتابلاکراستفاده نمود.
8
پوشش شکل دارویی ملاحظات تواتر دوز نام دارو
بیمه مصرف
هیپو ناترمی ،هیپوکالمی ،هیپرکلسمی ،هیپر اورسمی( در
قرص 51میلی بیماران با سابقه نقرس حاد احتیاط شود مگر این که بیمار تحت 1بار 6225-51 هیدرو کلر تیازید
دارد Hydrochlorthi
گرم درمان با داروهای کاهنده اسید اوریک باشند) . در روز میلی گرم در روز
azide
-هیپر گلیسمی :در بیماران دیابتی نیز احتیاط شود
تریامترن)-ترکیبی
قرص 25و51 1بار 1تا 2قرص در
دارد مانند موارد فوق ،بدون ایجاد هیپوکالمی )H
میلی گرم در روز روز
Triamteren-H
با داروهای ARBو یا مهار کننده های رنین استفاده نشود. شروع 1225تا 25
هیپر کالمی می دهد ،به خصوص در بیماران نارسایی مزمن کلیه میلی گرم دو تا
قرص 25و51 و یا دریافت کنندگان فرآورده های حاوی پتاسیم ویا مدرهای کاپتوپریل
دارد دو تا سه بار سه بار در روز تا
میلی گرم نگهدارنده پتاسیم در بدن . Captopril
حداکثر 151
احتمال نارسایی حاد کلیوی در بیماران با تنگی دو طرفه عروق
میلی گرم در روز
کلیوی وجود دارد.
در بیماران با سابقه آنژیوادم با داروهای ، ACE.Inhاستفاده 225تا 41میلی انالاپریل
9
دیورتیک ترجیحی در بماران با علایم نارسایی قلبی است.
قرص 41میلی گرم 21تا 81
این دارو در GFR<30ml/minبر دیورتیک تیازیدی ارجح
آمپول دو بار در فوروزماید
دارد است. میلی گرم
20mg/1cc روز Furosemide
عوارض دارو :هیپو کالمی ،هیپوناترمی ،هیپر اورسمی، در روز
40mg/2ccrvw
هیپومنیزمی ،هیپوکلسمی
داروی انتخابی در آلدوسترونسم اولیه و پرفشاری خون مقاوم به
درمان است.
در نارسایی شدید کلیه ،مصرف همزمان با مدرهای نگهدارنده 25تا 51
قرص 25و111 یک تا دو اسپیرینولاکتون
دارد پتاسیم و فرآورده های پتاسیم پرهیز شود. میلی گرم
میلی گرم بار Spironolactone
این دارو اغلب در پرفشاری خون مقاوم به درمان به سایر داروها در روز
اضافه می شود ،حتی اگر آلدسترونیسم نیز مطرح نباشد.
از عوارض مهم دارو :ژینکو ماستی و کاهش قوای جنسی است.
بتا بلاکرها :بتا بلاکرها به عنوان خط اول درمان توصیه نمی شود ،مگر این که بیمار همزمان نارسایی قلبی و ایسکمی قلب داشته باشد
قرص 10-2.5 انتخابی
ندارد 225و 5و 11 1بار میلی گرم بیزوپرولول
میلی گرم بتابلاکر ترجیحی در شرایطی است که فرد اختلالات در روز Bisoprolol
برونکواسپاستیک داشته باشد. 111-411 متوپرولول
2بار
ترکیبی با خواص
قرص 1225-51 بتا و آلفا بلاکری
دارد 6225و 1225و 25 داروی ترجیحی در نارسایی قلبی با برون ده کاهش یافته قلب 2بار میلی گرم کارودیلول
میلی گرم در روز Carvedilol
11
قرص 2-21میلی پرازوسین
دارد 2-3بار
1و 5میلی گرم هیپوتانسیون وضعیتی ایجاد می کند به خصوص در سالمندان گرم در روز Prazosine
قرص 2و 5میلی در بیمارانی که همزمان BPHدارند ،انتخاب ترجیحی است 1-21میلی ترازوسین
دارد 1-2بار
گرم گرم در روز Trazosin
داروهای اورژنس
آمپول
دارد 10mg/2cc کمک گرفت از دوز 21میکرو گرم در Nitroglycerin
50 mg/2cc از دیگر عوارض دارو ،تاکی کاردی رفلکسی است. دقیقه ،می توان افزایش
در هنگام استفاده از این دارو باید مطمئن شدکه بیمار در طی دوز را 11میکرو گرم در
24ساعت گذشته از سلیدنافیل استفاده نکرده باشد. دقیقه داشت.
دوز ماکزیمم 211میکرو
گرم در دقیقه است
آمپول لابتالول
دارد در بیماران با کریز فشارخون
100 mg/20cc Labetalol
توجه :پروپرانولول کاربردی در کنترل فشارخون بالا ندارد اما در جداول دارویی این خانواده دارویی آورده شده
-در حالت end organ damage ، urgencyدیده نمی شود و 24تا 72ساعت فرصت هست تا فشار خون بیمار پایین آورده
شود .در این شرایط با حفظ آرامش بیمار از داروهای کوتاه اثر خوراکی مثل کاپتو پریل یا کلونیدین استفاده می شود .ضمن این که
باید توجه داشت آیا بیمار قبلا سابقه ای از فشاری خون دارد یا خیر .اگر جواب مثبت است باید به دنبال یافتن علت کریز فشار خون
بود که از شایع ترین علل آن عدم همکاری بیمار در مصرف صحیح داروست .و باید جهت درمان نگهدارنده ،تنظیم دوز و تعداد داروها
11
انجام شود .در صورتی که بیمار سابقه ای از پر فشاری خون را نمی دهد ،مانند یک کیس جدید پرفشاری خون ،اقدامات تشخیصی و
آزمایشگاهی و ..انجام شود ودر نهایت انتخاب صحیح داروها( همانند آن چه که توضیح داده شد) برای بیمار صورت پذیرد.
-در حالت ( end organ damage ، emergencyقلب ،کلیه ،مغز ،چشم ،عروق ) دیده می شود .در این حالت با توجه به
درگیری اندام نهایی ،نوع داروی استفاده شده و زمان دست یابی به عدد فشارخون هدف ،متفاوت می باشد .ولی به طور کلی ،در طی
یک ساعت اول ،مجاز است که فشارخون متوسط شریانی فقط 25تا 31درصد کاهش داده شود .سپس در طی 2تا 6ساعت بعد ،
عدد فشارخون به 160/100-110 mmHgبرسد .و سسپس در طی 24تا 48ساعت به عدد هدف رسانده شود (.مثلا <130/80 :
) mmHg
12
Refrences:
1- American Heart Association Guideline 2017.
2- Harrison's Principles of Internal Medicine, 20e, 2018.
3- Branwaldُs heart disease: a text book of cardiovascular medicine, 11th e, 2018.
13
14