Reference1 Persian : Katzung & Trevor 11 Edition year

2009

Reference 2 English : Katzung & Trevor 11 Edition year 2011

 ‫نسخه نویسی‬

‫ادویه اساسی ادویه مجاز‬

‫• ادویه اساسی ‪ :‬ادویه می باشد که نیازمندی‬
‫های صحی اکثریت افراد جامعه‬
‫را رفع نماید‬
‫• ادویه مجاز ‪ :‬ادویه می باشد که از طرف‬
‫وزارت صحت کشور اجازه تولید وتورید آن داده‬
‫شده باشد‬
 ‫نسخه نویسی‬
‫نسخه ‪ :‬تعریف‬
‫عبارت از در خواست تحریری ومستند طبیب وسایر‬
‫پرسونل ذیصال ح به فارمسست غرض کنترول و‬
‫تفویض دوا به مریض در صورت که عاری از‬
‫نواقص تخنیکی باشد‬
‫در نسخه نویسی باید نکات ذیل‬
‫مراعات گردد‬
‫بدون قلم خوردگی و خوانا باشد‬ ‫‪‬‬
‫باید نام جنریک دوا تحریر گردد‬ ‫‪‬‬
‫از نوشتن نام های شفری خودداری گردد‬ ‫‪‬‬
‫از هرگونه سفارش به دواخانه ها اجتناب‬ ‫‪‬‬
‫گردد‬
‫ادویه مذکور شامل لست ادویه اساسی‬ ‫‪‬‬
‫باشد‬
‫آدرس مکمل وشماره تیلفون تجویز کننده‬ ‫‪‬‬
‫باید تحریر گردد‬
 ‫شهرت مکمل مریض ( اسم جنس ‪ ،‬وسن به‬ ‫‪‬‬
‫خط خوانا تحریر گردد‬
‫سمبول ‪ Rx‬که مخفف اخذ نماید است باید تحریر‬ ‫‪‬‬
‫گردد‬
‫خلص تشخیص مرض باید تحریر گردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫هدایات به مریض باید به زبان های ملی از طرف‬ ‫‪‬‬

‫طبیب وسایر پرسونل ذیصالح ارایه گردد‬
‫تکرار هدایات باید بروی پاکت از طرف فارمسست‬ ‫‪‬‬
‫باید تحریر گردد‬
‫داکتر وفارمسست در تفاهم با هم باید مسایل‬ ‫‪‬‬
‫چون انترکشن دوائی را در نظر بگیرد‬
‫اجزای عمده یک نسخه‬
 ‫اجزای نسخه‬
‫هویت تجویز کننده را مشخص میکند نام‬ ‫‪.1‬‬
‫تعین نوع سند (درجه حرفه ای )‬ ‫‪.2‬‬
‫آدرس داکتر‬ ‫‪.3‬‬
‫شماره تماس داکتر‬ ‫‪.4‬‬
‫تاریخ نوشتن نسخه‬ ‫‪.5‬‬
‫نام وسایر مشخصات مریض سن‬ ‫‪.6‬‬
‫نام دوای تجویز شده‬ ‫‪.7‬‬
‫قدرت دوا تجویز شده‬ ‫‪.8‬‬
‫مقدار دوا که تجویز شده‬ ‫‪.9‬‬
 ‫‪.......‬ادامه‬
‫‪ .11‬هدایات کامل مصرفی دوا‬
‫‪ .12‬اطالعات مربوط به اجرای مجدد نسخه‬
‫‪ .13‬ظروف که حاوی دوا است باید اطفال به آن‬
‫بازی نکند‪.‬‬
‫‪ .14‬نوشتن هدایات بروی پاکت دستوروهشدار‬
‫ها‬
‫‪ .15‬امضاء وسایر نشانه طبیب‬
‫‪ .16‬سایر موضوعات تجویز گر‬
‫‪ .17‬شماره جواز طبیب یا تجویز گننده‬
 ‫اجزای یک نسخه ستندرد‬
‫‪1 Johan b MD‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 1‬نام داکتر‬
‫‪Northeast DR‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 2‬درجه حرفه‬
‫‪4 (234)- 6789‬‬
‫‪ 3‬آدرس داکتر‬
‫‪For‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪sDate‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 4‬شماره تماس داکتر‬
‫‪address‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ 5‬تاریخ تجویز‬
‫‪8‬‬ ‫‪ 6‬هویت مریض‬
‫‪Rx‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪Drug name and strenght‬‬ ‫‪ 7‬آدرس مریض‬
‫‪10‬‬ ‫‪Quantity‬‬ ‫‪ 8‬نام دوا‬
‫‪11‬‬ ‫‪ 9‬قدرت دوا‬
‫‪refill time‬‬ ‫‪ 10‬مقدار دوا‬
‫‪OR‬‬ ‫‪ 11‬هدایت مصرفی‬
‫‪Lntil‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪ 12‬اطالعات اخذ بعدی‬
‫‪Child proof‬‬
‫‪container 13‬‬ ‫‪ 13‬اطالعات ظروف دوا‬
‫‪Warning‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪MD‬‬ ‫‪ 14‬هشدار ها‬
‫‪14‬‬ ‫‪Ad1234567‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪ 15‬امضا طبیب‬
‫‪license NO‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪ 16‬شماره ثبت داکتر‬
‫‪ 17‬شماره جواز داکتر‬
 ‫نکات عمده در نسخه نویسی‬
‫‪ ‬تاحد امکان باید از پولی فارمسی جلوگیری گردد‬

‫‪ ‬در صورتیکه مریض چندین تکلیف داشته باشد‬

‫‪ ‬باید اول مریض جدی تری تداوی گردد‬

‫‪‬از تجویز بیشتر زرقیات جلوگیری گردد‬

‫‪‬از نام جنریک استفاده گردد‬

‫‪‬غذای که نباید با دوای مذکور گرفته شود به‬

‫مریض فهمانده شود مانند تتراسکلین با شیر‬
‫ولبنیات‬
 ‫‪ ..............‬ادامه‬

‫‪ ‬نسخه نباید مطابق به خواست مریض‬

‫نوشته شود‬
‫‪ ‬تاحد امکان از ترکیب نمودن دوا جلوگیری‬
‫شود‬
‫‪‬انتی اسید ها با مستضرات آهن نباید هم‬
‫زمان تجویز گردد‬
 ‫تجویز ادویه برای اطفال و‬
‫کهنساالٍن‬
‫نسخه نویسی برای اطفال‬
‫جواب و عکس العمل های اطفال به خصوص‬
‫نوزادان در مقابل ادویه نسبت به کاهالن متفاوت‬
‫است‬
‫دوران نوزادی یعنی یعنی ‪ 30‬روز اول حیات طفل‬
‫باید احتیاط صورت گیرد‬
‫‪ ‬فلتریشن ناکافی کلیه ها‬
‫‪ ‬عدم کفایه انزایم های کبدی‬
 ‫مقدار ادویه برای اطفال‬
‫خیلی ها کوشش گردد تا مقدار ادویه مندرج‬
‫لست ادویه اساسی یا مجاز وبا در فورمولیر‬
‫ملی افغان تذکر شده باشد ‪.‬‬
‫ادویه برای اطفال‬
‫به اساس وزن بدن‬
‫مساحت وجود‬
‫فیصدی دوز کاهل‬
‫وباید تا حد ممکن از زرقیات جلوگیری شود‬
 ‫ادامه‬
‫نباید دوا را باغذا ویا شیر چوشک یکجا تجویز‬
‫نمود باعث عمل متقابل میگردد‬

‫ویا اطفال غذا را مکمل اخذ ننماید درین صورت‬

‫دوز دوا تکمیل نگردد‬
 ‫تجویز ادویه برای کهنساالن‬
‫برای کهنساالن باید دوا به احتیاط تجویز گردد‬
‫زیرا ‪:‬‬
‫‪ ‬کهنساالن چندین مرض دارد و چندین ادویه را‬
‫میگرند ‪.‬‬
‫‪ ‬توزیع ومیتابولیزم دوا در چنین افراد ناکافی‬
‫است ‪.‬‬
‫‪ ‬کلیرانس کلیوی نیز کاهش یافته ‪.‬‬
‫در تجویز دوا نزد کهن ساالن باید‬
‫نکات ذیل در نظر گرفته شود‬
‫‪ ‬ابتدا باید تصمیم گرفته شود که آیا مریض به‬
‫دوا ضرورت دارد یا نه‬
‫‪ ‬در صورت تجویز باید تعداد محدود ادویه تجویز‬
‫گردد‬
‫‪ ‬مقدار کمتر از دوز کاهالن تجویز گردد‬
‫‪ ‬هدایات بصورت منظم وحوصله مندی تذکر‬
‫گردد‬
‫‪ ‬رژیم غذائی مریض باید کنترول گردد‪.‬‬
 ‫تجویز ادویه در دوران حاملگی‬
‫بیشتر دواهای که یک خانم حامله مصرفمیکند‬
‫از پالسنتا عبور نموده وتاثیرات تیراتوجنیک‬
‫خود را باالی جنین در حال رشد وارد میکند‬
‫تاثیٍر‬ ‫ترایمستر هٍا‬ ‫ادویه‬
‫در تداوی فرط فشار خون‬ ‫در سه ماه اول حاملگی‬ ‫‪Acetazolamid‬‬
‫در حاملگی استفاده ندارد‬ ‫از تطبیق اجتناب شود‬
‫آسیب کلیوی‬ ‫در هر سه‬ ‫نهی کننده های ‪ACE‬‬
‫مصرف بیشتر آن سبب‬ ‫هر سه‬ ‫باربیتورات ها‬
‫وابستگی نوزاد میشود‬
‫هیپوگالیسیمی نوزاد‬ ‫هرسه‬ ‫کلور پروپامید‬
‫سبب وابستگی نوزاد‬ ‫هرسه‬ ‫دیازیپم‬
‫سمیت عصب هشتم‬ ‫هر سه‬ ‫استرپتومایسین‬
‫سو شکل ها‬ ‫هرسه‬ ‫ترای میتادون‬
 ‫انترکشن های دوائی‬
‫‪ ‬بصورت عموم عمل متقابل دوائی بدو شکل‬
‫یعنی ‪:‬‬
‫‪ ‬عمل متقابل فارمکوکنتیکی‬
‫‪ ‬عمل متقابل فارمکودینامیکی‬
‫‪ ‬برسی فارمکوکنتیک دوا ها‬
‫‪ ‬عمل متقابل فارمکو دینامیکی‬
‫تعریف ‪ :‬تاثیر یک دوا توسط یک دوای دیگر‬
‫کاهش یا افزایش دهد بدون آنکه غلظت‬
‫پالزمائی آن تغییر نماید‬
 ‫تغییرات ‪ ph‬معده‬
‫تغییر در جذب‬
‫‪ ‬مثال برای جذب کیتو کینازول فمی یک میحط‬
‫اسیدی در معده ضرورت است در صورت‬
‫تجویز مشترک انتی اسید ها مانند‬
‫‪ cimetidine‬ویا ‪ omeprazol‬باعث کاهش‬
‫اسیدیتی محیط معده گردیده و از جزب آن‬
‫جلوگیری میکند‬
‫‪ ‬باید در فواصل زمانی دو تا سه ساعت از هم‬
‫دور گرفته شود‬
 ‫‪2‬‬
‫‪ ‬تغییر در توزیع‬
‫‪ ‬زمانی رخ میدهد که دو ادویه توانائی اتصال‬
‫با پروتین های پالزما دشته باشد‬
‫‪ ‬مانند وارفرین و فینایل بوتازون‬
‫وارفرین تمایل کمتر با پروتین های پالزما نسبت‬
‫به فینایل بوتازون دارد‬
‫نتیجه خطر؟‬
 ‫‪3‬‬
‫‪ ‬تغییر در میتابولیزم‬
‫‪ ‬فینو باربیتال با هارمون های ستروئیدی‬
‫‪ ‬فینوباربیتال سبب تنبه میتابولیزم هارمون‬
‫های ستروئیدی مانند استروجن و‬
‫پروجسترون شد ه و از تاثیرات هارمون های‬
‫مزکور جلوگیری میکند‬
 ‫‪4‬‬
‫‪ ‬تغییر در اطراح ادویه‬
‫‪ ‬سلی سالت ها با قلوی کننده ها‬
‫غلظت سیرومی سلی سالت ها در ‪ ph‬بول‬
‫‪ 6.5‬به ‪ 30‬مایکرو گرام فی ملی لیتر میرسد‬
‫در صورتیکه ‪ ph‬به ‪ 5.5‬برسد علظت‬
‫سیرومی سلی سالت ها دو چند میگردد‬
‫رول ‪ ph‬چیست ؟‬
 ‫چه کسی میتواند دوا تجویز کند‬
‫مجوز تجویز دوا بیشترین مسئولیت قانونی‬
‫هرنوع صدمه که ناشی از تجویز دوا باشد به‬
‫عهده دارد ‪..........‬‬
‫تجویز گران در گذشته محدود بود ‪ .‬در سالهای‬
‫اخیر این جواز گسترده تر شده ودر ایاالت‬
‫متحده امریکا بدرجات مختلف – شامل ‪:‬‬
‫فارمسستان ‪،‬نرس ها ‪ ،‬معونین داکتر و‬
‫معونین دوکتوران چشم نیز میتواند باشد‬
 ‫این تحول یک استقالل صحی را در عرصه طبابت‬
‫آغاز کرد ‪ .‬وبصورت فعال توسط صنف های حرفه‬
‫ئی آغاز کرد ‪.‬‬
‫واین باعث شد که کاهش مصرف اقتصادی در‬
‫عرصه طبابت بار آورد ‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬مریضیکه مبتالبه استما توسط داکتر‬
‫تشخیص شده جهت تجویز ادویه به‬
‫فارمسست ارجاع میگردد ‪ .‬وفارمسست در‬
‫هماهنگی با داکتر معالج ادویه را تجویز میکند ‪.‬‬
‫در ایاالت متحده امریکا موسساتی وجود دارند که‬
‫امتیاز تجویرز دوا را نظارت میکنند که عبارت از‬
‫بورد های ایاالتی میباشد‬
 ‫ادویه تحت کنترول‬
‫این دوا تحت نظر یک تجویز گر متخصص تجویز‬ ‫‪‬‬
‫میگردد‬
‫شامل ادویه ذیل است‬ ‫‪‬‬

‫بنزودیازیپین ها و باربیتورات ها شامل‬ ‫‪‬‬

‫‪diazepam bromozepam phenobarbital‬‬
‫وغیره‬
‫انلجیزیک های اوپوئید ‪ :‬مورفین ‪ ،‬پنتازوسین‬ ‫‪‬‬
‫وغیره‬
 ‫استفاده معقول ادویه‬
‫‪ ‬استفاده معقول ادویه ‪:‬‬
‫عبارت از تجویز ادویه مناسب ‪ ،‬مطابق به‬
‫ضرورت ‪ ،‬بمقدار کافی ‪،‬مدت معین و قیمت‬
‫مناسب با ارایه معلومات واضح و هدایات‬
‫الزمه به مریضان میباشد‬
 ‫سیکل استفاده معقول ادویه‬
‫‪..‬‬
‫تشخیص‬

‫استفاده‬
‫‪Rational‬‬
‫مناسب ادویه‬ ‫تجویز‬
‫‪Usage of‬‬
‫توسط مریض‬ ‫ادویه‬
‫‪Drugs‬‬

‫توزیع مناسب‬
‫ادویه به‬
‫مریض‬
‫تجویز منطقی ادویه و نسخه‬
‫نویسی‬
‫‪:‬پیشنیازات‬
‫معلومات در مورد نسخه ‪-‬‬
‫طرز ارایه معلومات درست به مریض ‪-‬‬
‫مراقبت از تداوی ‪-‬‬
‫تجویز منطقی ادویه و نسخه‬
‫نویسی‬
‫تعین درست پرابلم های مریض ‪1-‬‬
‫تعین درست اهداف تداوی ‪2-‬‬
‫انتخاب دوای مناسب ‪3-‬‬
‫تحریر درست نسخه ‪4-‬‬
‫ارایه معلومات درست به مریض ‪5-‬‬
‫مراقبت از تداوی ‪6-‬‬
 ‫نسخه‬
‫‪:‬تعریف‬
‫سند رسمی و مستند به دواساز جهت ‪-‬‬
‫توزیع دوا‬
‫‪:‬نسخه دارای اجزای ذیل است‬
‫اسم‪.‬آدرس و نمیر تلفون داکتر ‪-‬‬
‫تاریخ ‪-‬‬
‫اسم‪.‬عمروآدرس مریض ‪-‬‬
‫– )‪Rp (Superscription‬‬
‫– ‪Inscription‬نوشته‬
‫– ‪Subscription‬تصدیق‬
‫– ‪Transcription‬نقل‬
 ‫سواالت (فارمکولوژی )‬
‫‪ ‬سوال ‪ :‬مریضی از درد دایمی ناحیه از سر‬
‫خویش رنج میبرد و همیشه از ادویه‬
‫‪ NSAIDs‬استفاده میکند مریض مزکور بکدام‬
‫خطر مواجه بوده ؟‬
‫‪ ‬جواب زخم های معده و خونیریزی در‬
‫استفاده دوامدار‬
‫‪ ‬عدم استطباب ‪ :‬نزد کسانیکه اسیدیتی بلند‬
‫معده دارند‬
 ‫سوال ‪ :‬در قسمت استفاده انتی بیوتیک ها‬ ‫‪‬‬
‫کدام نکات از لحاظ انترکشن در نظر گرفته‬
‫شود‬
‫جواب ‪:‬باکتریو سید وباکتریو ستایتک با هم‬ ‫‪‬‬
‫انتاگونیزم بوده و باید درین قسمت دقت گردد‬
‫سوال ‪:‬چرا ادویه که با فین توئین یکجا تجویز‬ ‫‪‬‬
‫میگردد تاثیرات کمتر داشته‬
‫جواب ‪ :‬فین توئین سبب افزایش انزایم های‬ ‫‪‬‬
‫کبدی میتابولیز کننده میگردد‪.‬‬
 ‫سوال ‪:‬بیتا بالکر ها نزد کدام افراد عدم‬ ‫‪‬‬
‫استطباب دارد ؟‬
‫جواب نزد افرادیکه استمًا دارند‬ ‫‪‬‬

‫و استما چیست ؟‬ ‫‪‬‬

‫سوال ‪ :‬مریضی که استمًا دارد ودارای فشار‬ ‫‪‬‬

‫بلند است شما چه توصیه میکنید ؟‬
‫بیتا بالکر های انتخابی بیتا ‪ 1‬که بیشتر در‬ ‫‪‬‬
‫قلب و اوعیه تاثیر نموده وباالی قصبات تاثیر‬
‫ندارد‬
 ‫‪ ‬سوال ‪ :‬در نزد مریضانیکه فشار های بلند‬
‫دارند و هم چنان دیابت داشته و ادویه ضد‬
‫دیابت مصرف میکند ایا ادویه بیتا بالکر تجویز‬
‫میگردد یا نه ؟‬
‫‪ ‬جــواب ‪ :‬نزد مریضان دیابت که انسولین و یا‬
‫سایر ادویه ضد دیابت مصرف میکنند باید بیتا‬
‫بالکر های انتخابی استفاده گردد‬
‫‪ ‬بیتا بالکر های غیر انتخابی سبب میشود تا‬
‫افراز گلو کاگون و تجزیه گالیکوجن از کبد‬
‫کاهش نموده سویه گلوکوز خون کاهش‬
‫میکند و سبب حمالت هایپو گالیسیمی‬
‫شده وحتی سبب مرگ‬
 ‫‪ ‬سوال ‪ :‬تاثیرات بیتا بالکر ها باالی قلب و‬
‫اوعیه چه بوده چه میدانید ؟‬
‫‪ ‬جواب ‪ inotropic‬منفی ( کاهش قدرت‬
‫تقلصی قلب ) و ‪ cronotropic‬منفی یا‬
‫کاهش تعداد تقلصات در فی واحد زمان‬
‫که این هردو در فشار خون رول دارد‬
‫‪ ‬سوال ‪ :‬کولشیسین چیست وبه کدام منضور‬
‫استفاده میشود ؟‬
‫‪ ‬جواب الکلوئید بوده دارای خاصیت ضد‬
‫روماتیزم و ضد سرطان بوده‬
 ‫سوال ‪ :‬انتی هیستامینیک ها دارای کدام‬ ‫‪‬‬
‫عوارض بوده ؟‬
‫جـــواب ‪ :‬عوارض عمده آن خواب الودگی و‬ ‫‪‬‬
‫رکودت کاهش فعالیت بوده و این عوارض‬
‫ناشی از نهی آخذه های ‪ :‬ادرینر ژیک ‪،‬‬
‫سیروتونین ‪ ،‬و کولینرژیک میباشد‬
‫سوال ‪ :‬چند انتی هستامینیک را نام ببرید ؟‬ ‫‪‬‬

‫سوال ‪ :‬انتی هستامینیک ها با کدام ادویه‬ ‫‪‬‬

‫سینرجیزم است ؟‬
‫جواب با تما م ادویه ‪ sedative‬ها‬ ‫‪‬‬
 ‫سوال ‪ :‬سودیم کرو مو گالیکیت از جمله‬ ‫‪‬‬
‫کدام دوا ها بوده ؟‬
‫جواب ‪ :‬سبب نهی افراز هستامین از حجرات‬ ‫‪‬‬
‫‪ must‬شده و تاثیرات انتی هستامینیک ها را‬
‫وارد میکند‬
‫سوال ‪ :‬ادویه ضد اسید معده مانند‬ ‫‪‬‬
‫فاموتیدین و سیمیتدین باعث کاهش‬
‫اسیدیتی معده میشود در صورت تجویز‬
‫همزمان کیتوکینازول چه خواهد شد ؟‬
‫وسایر ادویه با سیمیتدین‬ ‫‪‬‬