‫درمان اختالل وسواس اجباری‬

‫دکترتوالیی‬

‫‪1‬‬
 ‫معیارهای تشخیص‬

‫• وجود ‪ Obsessive‬یا ‪ Compulsive‬یا هر دو‬

‫• وسواس و اجبار باید موجب اختالل بارز در زندگی فرد ( در عملکرد شغلی‪ ،‬اجتماعی و سایر‬
‫موارد مهم) گردد و فرد روزانه بیشتر از یک ساعت خود را به اعمال تکراری اختصاص دهد‪.‬‬

‫• وسواس و اجبار نباید بدلیل اثرات فیزیولوژیک یک ماده ( دارو یا مواد و داروهایی که مورد‬
‫سوء استفاده قرار می گیرند) یا بیماری دیگری باشد‪.‬‬

‫• سایر اختالالت روانپزشکی نباید توجیه کننده عالئم بیمار باشد‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫مشخصه‬
‫• بابینش‬
‫• بدون بینش یا هذیان‬
‫• بینش کم‬
‫• مرتبط با تیک‬

‫‪3‬‬
 ‫الگو‬
‫• آلودگی‬
‫• تردید‬
‫• افکار مزاحم مثال در مورد خشم یا چنسی که شرم آور است‬
‫• تقارن‬

‫‪4‬‬
 ‫‪OCD‬درمان اختالل‬

‫جایگزینهای احتمالی‬ ‫خط دوم‬ ‫خط اول ( دارای تاییدیه)‬

‫داروهای ضد تشنج‬ ‫کلومی پرامین‬ ‫فلوکستین‬

‫داروهای ضد جنون‬ ‫سیتالوپرام‬ ‫فلووکسامین‬
‫فنلزین‬ ‫اس سیتالوپرام‬ ‫سرترالین‬
‫ونالفاکسین‬ ‫پاروکستین‬

‫‪5‬‬
 ‫‪SSRI‬‬
‫حداکثردوز‬ ‫دوز اولیه ()‪ mg/day‬دوز هدف معمول‬ ‫نام دارو‬
‫روزانه ()‪mg‬‬ ‫( )‪mg/day‬‬

‫‪80‬‬ ‫‪60-40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫فلوکستین‬

‫‪300‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪50‬‬ ‫فلووکسامین‬

‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪50‬‬ ‫سرترالین‬

‫‪60‬‬ ‫‪40-60‬‬ ‫‪20‬‬ ‫پاروکستین‬

‫‪250-100‬‬ ‫‪250-100‬‬ ‫‪25‬‬ ‫کلومیپرامین‬

‫‪80‬‬ ‫‪60-40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫سیتالوپرام‬

‫‪40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫اس سیتالوپرام‬

‫‪6‬‬
7
 ‫نکات‬
‫• درمان حداقل ‪ ۱۲‬هفته الزم است ادامه یابد و برای دسترسی به پاسخ درمانی حداقل یک تا دو‬
‫سال باید دارو را ادامه داد‬
‫• تقویت درمان وسواس با آنتی سایکوتیک ها مطالعات زیادی وجود دارد به خصوص دو داروی‬
‫ریسپریدون و آریپیپرازول‬
‫• بیماران مبتال به تیک ووسواس‬
‫• داروهای دیگر برای وسواس شامل ممانتین ریلوزول‪ ،‬کتامین‪ ،‬الموتریژین و یا‪ n‬استیل سیستئین‬
‫• در بیماران جوان تر شروع با درمان شناختی رفتاری منطقی تر است و در بیمارانی که عالئم‬
‫شدیدتری دارند یا همراه با افسردگی هستند شروع با دارو درمانی منطقی است‬
‫• ترکیب ‪ CBT‬و دارو درمانی بخصوص مفید است‬
‫• جراحی اعصاب شامل سینگال تومی‪ ،‬کپسوالتمی و سایر جراحی ها‬
‫• تحریک مغز‬
‫‪8‬‬
 ‫• بیمارانی که به یک دارو جواب ندهند از نوع دیگری استفاده می شود‬
‫• اختالل بدریخت انگاری بدن‬
‫• داروی ‪ssri‬را میتوان با بوسپیرون یا آریپیپرازول و ‪maoi‬جدید‬
‫• ‪ ۸‬درصد بیمارانی که به جراحی پالستیک مراجعه می کنند ممکن است از اختالل بدریخت‬
‫انگاری رنج ببرند‬
‫• اختالل احتکار‬
‫• درمان دارویی ‪ ssri‬یا ونالفاکسین است‬
‫• موثرترین درمان این اختالل مدل شناختی رفتاری است‬
‫• ‪ ۱۸‬درصد بیماران به دارو و ‪CBT‬پاسخ می دهند‬
‫•‬
‫•‬
‫‪9‬‬
 ‫• اختالل کندن مو‬
‫• درمانهای کلومیپرامین ‪ssri‬و ونالفاکسین و ‪nac 1200‬تا ‪ 24000‬و‪AP‬‬
‫• خط اول درمان در بالغین ‪NAC‬و اگر افسردگی هم وجود دارد ‪ssri‬در موارد مقاوم به‬
‫درمان از ‪ap‬با میزان پایین استفاده می شود‬
‫• آموزش وارونه سازی عادت یا ‪hrt‬‬
‫• اختالل خراش پوست‬
‫• درمان آن مشکل است ولی داروهای ‪ssri‬و الموتریژین و ‪NAC‬و آنتی سایکوتیک درمان‬
‫غیر دارویی ‪hrt‬و ‪cbt‬کوتاه مدت‬

‫‪10‬‬
 ‫نمونه ‪:1‬‬
‫• خانم ج ‪ 33‬ساله‪ ،‬خانه دار‪ ،‬متاهل و دارای تحصیالت ناتمام دبیرستانی است‪ .‬در مراجعه‬
‫به روان پزشک‪ ،‬در پاسخ به پرسش از وسواس می گوید اصال وسواس ندارم اما از این‬
‫که در این سه سال بیشتر وقت خود را با افکاری بی معنا و خنده دار تلف کرده ام خیلی‬
‫ناراحتم‪ .‬می گوید دائما این فکر را دارم که اگر بی خیال باشم ممکن است زلزله بیاید و‬
‫برای جلوگیری از آن اعداد زوج را می شمارم‪ .‬اصال نمی توانم بی خیال باشم و انگار‬
‫مجبورم که این اعداد را بگویم‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫نمونه ‪:2‬‬
‫• آقای چ ‪ 22‬ساله‪ ،‬مجرد‪ ،‬دیپلمه و بیکار به دلیل اضطراب شدید مراجعه کرده است‪ .‬در‬
‫مصاحبه‪ ،‬شکایات بی شماری را بدون وقفه بر زبان می آورد و منتظر پرسش یا توضیح‬
‫پزشک نمی شود‪ .‬می گوید خانواده اش وقت کافی برای گوش دادن به شکایات او صرف‬
‫نمی کنند و االن هم نگران است که همه چیز را نگفته باشد‪ .‬هنگامی که پزشک به‬
‫زحمت موفق می شود حرف او را قطع کند و نکاتی را برایش توضیح دهد‪ ،‬او مکررا‬
‫سخن پزشک را قطع می کند و با تکرار مو به موی آن نکات‪ ،‬از پزشک می خواهد تایید‬
‫کند که همه چیز را به درستی فهمیده است‪.‬‬
‫• در پایان جلسه و پس از خروج از اتاق ویزیت‪ ،‬دوباره در را باز می کند و از الی در از‬
‫پزشک می پرسد‪« :‬آقای دکتر چیزی را جا نینداختم؟»‬

‫‪12‬‬
 ‫نمونه ‪:3‬‬
‫• خانم خ ‪ 33‬ساله‪ ،‬معلم دبستان و متاهل‪ ،‬از سال های پیش دچار وسواس شدیدی در مورد‬
‫آلودگی و نجاست است‪ .‬او هر روز ساعت ها به شستشوی بی مورد دست ها یا استحمام می‬
‫پردازد‪ .‬همسرش که از رفتار او به ستوه آمده‪ ،‬اغلب یا به درگیری کالمی با او مشغول است و‬
‫یا رفتارهای او را مسخره می کند‪ .‬همسرش می گوید‪« :‬او اصال سعی نمی کند خوب شود و‬
‫خودش مقصر است»‪.‬‬
‫• خانم خ دو فرزند ‪ 7‬و ‪ 9‬ساله دارد که برای جلوگیری از خشم مادر‪ ،‬تن به اجرای برخی از‬
‫آیین های وسواسی او داده اند‪ :‬آن ها مجبوراند هر روز چند بار دوش بگیرند و دست هایشان را‬
‫پس از برداشتن از هر چیزی که بر زمین اتاق افتاده با صابون بشویند‪.‬‬
‫• خانم خ افسرده نیست و سابقه ای از اختالالت شخصیتی‪ ،‬طبی یا مصرف مواد ندارد‪ .‬در معاینه‬
‫فیزیکی نیز یافته ای غیر عادی به دست نیامد‪.‬‬
‫• پرسش‪:‬‬
‫چه درمانی برای این بیمار مناسب است؟‬

‫‪13‬‬
 ‫نمونه ‪3A‬‬
‫• خانم خ در نمونه ‪ 3‬یک ماه بعد دوباره به همان پزشک مراجعه کرده و در این مدت هفته‬
‫ای یک بار یا دوبار در جلسات رفتاردرمانی شرکت کرده است‪ .‬می گوید تمرینات‬
‫رفتاری را کم و بیش انجام داده ولی شدت وسواس تغییری نکرده است‪ .‬همسرش می‬
‫گوید تمرینات را زیاد جدی نمی گیرد‪ .‬روزهای اول شروع دارو مقداری سوزش شکم‬
‫داشته که به تدریج برطرف شده و اکنون تنها شکایتش از دارو‪ ،‬خمیازه است‪ .‬دوز دارو‬
‫به روزانه ‪ 60‬میلی گرم افزایش داده می شود‪.‬‬
‫• پرسش‪:‬‬
‫• در چه مدتی انتظار پاسخ درمانی داریم؟‬

‫‪14‬‬