‫ردسنامه مدرییت بیماریاهی هورمونی (‪)1‬‬

‫ل‬‫ی‬‫تحص‬
‫سال ی ‪89-89‬‬

‫معاونت آموزشی داروخاهن اهی دانشکده داروسازی‬

‫دانش گاه علوم زپشکی تهران‬

‫فهرست مطالب‬

‫‪ )1‬دیابت‬
‫‪ )1-1‬آشنایی با نسخ بیماران مبتلا به دیابت‬
‫‪ )2-1‬اصول مشاوره به بیماران مبتلا به دیابت در داروخانه‬
‫‪ )3-1‬توصیه پیرامون روش زندگی در بیماران مبتلا به دیابت‬
‫‪ )4-1‬تمرین نسخ بیماران مبتلا به دیابت‬
‫‪ )2‬اختلالات غده تیروئید‬

‫هایپوتیروئیدیسم‬ ‫‪)1-2‬‬
‫‪ )1-1-2‬آشنایی با نسخ بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‬
‫‪ )2-1-2‬داروهای مورد استفاده در نسخ بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‬
‫‪ )3-1-2‬اصول مشاوره به بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‬
‫هیپرتیروئیدیسم‬ ‫‪)2-2‬‬
‫‪ )1-2-2‬آشنایی با نسخ بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدیسم‬
‫‪ )2-2-2‬داروهای مورد استفاده در نسخ بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدیسم‬
‫‪ )3-2-2‬اصول مشاوره به بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدیسم‬
‫‪ )4-2-2‬تمرین نسخ بیماران مبتلا به اختلالات غده تیروئید‬
 ‫‪ -1‬دیابت‬

‫بیماران مبتال به دیابت‬

‫آشنایی با نسخ بیماران مبتال به دیابت‬

‫اصول مشاوره به بیماران مبتال به دیابت در داروخانه‬

‫توصیه پیرامون روش زندگی‬

‫باید به خاطر بسپاریم‬

‫به طورکلی اهداف مورد نظر در درمان بیماران دیابتی عبارتند از‪:‬‬

‫‪ -1‬کنترل قند خون در محدوده توصیه شده‬

‫‪ -2‬کنترل علایم هیپرگلیسمی (پرادراری‪ ،‬پرنوشی‪ ،‬کاهش وزن‪ ،‬خستگی‪ ،‬عفونتهای مکرر و کتواسیدوز) و پیشگیری از بروز علایم هیپرگلیسمی‬
‫(اضطراب‪ ،‬تپش قلب‪ ،‬تعریق و عصبانیت)‬
‫‪ -3‬حفظ رشد فیزیکی و مغزی کودکان‬
‫‪ -4‬به حداقل رساندن یا حذف سایر عوامل خطرساز بیماریهای قلبی‪-‬عروقی (چاقیف پرفشاری خون‪ ،‬سیگار و هیپرلیپیدمی)‬
‫‪ -5‬جلب همکاری بیمار با تیم درمانی‬
‫آشنایی با نسخ بیماران مبتلا به دیابت‪:‬‬ ‫‪)1-1‬‬
‫مهارکنندههای آلفاگلوکوزیداز‬ ‫تیازولیدیندیونها‬ ‫بیگوانیدها‬
‫آکاربوز معمولا به تنهایی استفاده نشده و به سایر داروها‬ ‫اثربخشی این دارو نسبت به سولفونیلاورهها و‬ ‫متفورمین در صورت عدم وجود موارد منعمصرف‬
‫اضافه میشود‪ .‬در صورت مصرف با غذا‪ ،‬باعث کنترل‬ ‫متفورمین کمتر است‪ .‬پیوگلیتازون به صورت‬ ‫داروی انتخابی ضدقند خوراکی در درمان بیماران مبتلا‬
‫قندخون بعد از غذا میشود‪ .‬ماکزیمم دوز آن در وزن‬ ‫ترکیبی با انسولین‪ ،‬سولفونیلاورهها یا مگلیتینید‬ ‫به دیابت نوع ‪ 2‬میباشد‪ .‬ماکزیمم دوز مصرف آن‬
‫کمتر از ‪ 50 mg ،60 kg‬سه بار در روز و در وزن بالای‬ ‫استفاده میشود‪ .‬این دارو تا ماکزیمم ‪ 45 mg‬قابل‬ ‫‪ 2500 mg/day‬است‪.‬‬
‫‪ 100 mg ،60 kg‬سه بار در روز است‪.‬‬ ‫مصرف روزانه است‪.‬‬
‫سولفونیلاورهها‬

‫مگلیتینیدها‬ ‫در صورت عدم پاسخ به حداکثر دوز متفورمین ‪(3‬‬

‫مهارکننده ‪DPP-4‬‬
‫داروی رپاگلیناید‪ ،‬که به دلیل جذب سریع (در‬ ‫)‪ g/day‬این داروها اضافه میشوند‪ .‬در صورت منع‬
‫داروی سیتاگلیپتین در مقایسه با متفورمین داروی‬
‫عرض ‪ 1‬ساعت به اوج خودش میرسد)‪ ،‬لقب‬ ‫مصرف متفورمین‪ ،‬سولفونیلاورهها داروهای جایگزین به‬
‫ضعیفتری است‪ .‬از این دارو به عنوان خط دوم درمان‬
‫انسولین خوراکی را گرفته است‪.‬‬ ‫عنوان خط اول درمان هستند‪.‬‬
‫زمانی که متفورمین و ورزش قادر به کنترل قندخون‬
‫این دارو معمولا در صورت عدم پاسخ به‬ ‫حداکثر دوز روزانه‬ ‫نام دارو‬
‫نباشد استفاده میشود‪ .‬ماکزیمم دوز روزانه آن ‪100‬‬ ‫‪20 mg/day‬‬
‫متفورمین یا تیازولیدیندیونها‪ ،‬جهت کنترل‬ ‫گلیبنکلامید‬
‫‪ mg‬در روز است‪.‬‬
‫قندخون بعد از غذا به رژیم غذایی (ماکزیمم ‪4‬‬ ‫یکباره رهش‪ 323 :‬میلیگرم‬ ‫گلیکلازید‬
‫‪ mg‬بعد از هر وعده غذا معادل ‪ 16 mg‬در روز)‬ ‫پیوستهرهش‪ 123 :‬میلیگرم‬
‫اضافه میشود‪.‬‬
 ‫انسولین‬
‫انسولین تنها در مواردی که اصلاح روش زندگی و مصرف کاهندههای قند خون خوراکی کنترل کافی بر دیابت نوع ‪ 2‬نشان نمیدهند‪ ،‬به کار میرود‪ .‬انسولین میتواند به‬
‫درمانهای خوراکی اضافه شده و یا بهتنهایی تجویز گردد‪ .‬در صورت تجویز انسولین بهتنهایی معمولا دوبار تزریق اشکال متوسطالاثر یا یکبار تزریق اشکال طولانیاثر در روز‬
‫مورد نیاز است‪ .‬دوزبندی انسولین در بیماران بر دو قسمت تقسیم میشود‪:‬‬

‫انسولین بازال یا پایه‪ :‬میزان انسولین پایدار و ثابت در بدن است‪ .‬که برای کنترل آن از انسولین های طولانیاثر یا متوسط الاثر استفاده میشود‪:‬‬ ‫‪.1‬‬
‫زمان مصرف‬ ‫طول اثر‬ ‫نام انسولین‬

‫هنگام خواب‬
‫قبل از صبحانه‬ ‫طولانیاثر (طولانیاثرتر از گلارژین)‬ ‫دتمیر )®‪(Levemir‬‬

‫هنگام خواب‬ ‫گلارژین )®‪(Lantus‬‬

‫طولانیاثر‬

‫قبل از شام‬
‫قبل از صبحانه‬ ‫متوسط الاثر‬ ‫ایزوفان )®‪(NPH‬‬

‫انسولین بولوس‪ :‬جهت جلوگیری از هایپرگلایسمی بعد از غذا مصرف میشود که برای کنترل آن از انسولینهای کوتاهاثر یا سریعاثر استفاده میشود‪:‬‬ ‫‪.2‬‬
‫زمان مصرف‬ ‫طول اثر‬ ‫نام انسولین‬

‫قبل از صبحانه و نهار و شام‬ ‫کوتاهاثر‬ ‫رگولار‬

‫سریعاثر‬ ‫آسپارت )®‪(Novolog®, Novorapid‬‬
‫گلولایزین )®‪(Apidra‬‬
‫لیسپرو )®‪(Humolog‬‬
‫انسولینهای ترکیبی (ترکیب انسولین کوتاهاثر و طولانیاثر) جهت بیمارانی که نمیتوانند از رژیمهای پیچیدهتر انسولین سود ببرند‪ ،‬به کار گرفته میشود‪:‬‬ ‫‪.3‬‬
‫زمان مصرف‬ ‫نام انسولین‬

‫قبل از صبحانه و شام‬ ‫‪30/70‬‬

‫‪Novomix‬‬

‫سایر داروها‬

‫بروموکریپتین‪ :‬به علت میزان اثر کم‪ ،‬عوارض گوارشی فراوان و در دسترس بودن داروهای موثرتر‪ ،‬کمتر مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫داروهای درمان هایپرتنشن‪ :‬فشارخون بیماران دیابتیک باید در هر ویزیت اندازهگیری شود و در صورت نیاز دارودرمانی آغاز گردد‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫دارودرمانی پروفایل لیپید بیمار‪ :‬پروفایل لیپید بیماران باید حداقل یکبار در سال اندازهگیری شده و در صورت نیاز دارودرمانی آغاز شود‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫داروهای آنتی پلاکت‪ :‬جهت پیشگیری ثانویه از حوادث قلبی و عروقی در بیماران پس از اولین تجربه حادثه قلبی و عروقی صورت گیرد‪.‬‬ ‫‪.4‬‬
 ‫اصول مشاوره به بیماران مبتلا به دیابت در داروخانه‪:‬‬ ‫‪)2-1‬‬
‫مشاوره به بیماران در مراجعه با نسخ دارویی‪:‬‬
‫پس از انجام مراحل اولیه مشاوره‪ ،‬به انجام مشاوره دارویی به شرح زیر بپردازید‪:‬‬
‫نحوه مصرف داروها و مدیریت عوارض دارویی شایع‪:‬‬
‫متفورمین‪:‬‬
‫‪ ‬دارو بعد از غذا مصرف شود‪.‬‬
‫گلیبنکلامید‪:‬‬
‫‪ ‬دارو همراه غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬جهت کاهش هایپوگلایسمی بیمار دوزهای بالاتر از ‪ 10 mg‬دارو منقسم مصرف شود‪.‬‬
‫گلیکلازید‪:‬‬
‫‪ ‬دارو همراه غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬اشکال سریعرهش دارو در دو دوز منقسم و آهستهرهش به صورت تک دوز همراه صبحانه مصرف شود‪.‬‬
‫پیوگلیتازون‪:‬‬
‫‪ ‬دارو با یا بدون غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬به بیمار توصیه کنید سطح آنزیمهای کبدی را به صورت دورهای چک نماید‪.‬‬
‫رپاگلیناید‪:‬‬
‫‪ ‬دارو ‪ 15-30 min‬قبل از غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬این دارو فقط هنگام مصرف وعده غذایی مصرف شود‪ .‬در صورتی که یک وعده غذایی مصرف نشد دوز قبل آن وعده‬
‫غذایی هم مصرف نشود‪.‬‬
‫آکاربوز‪:‬‬
‫‪ ‬همراه اولین لقمه غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬به بیمار توصیه کنید آنزیمهای کبدی بیمار طی سال اول هر سه ماه و از آن پس دورهای چک شود‪.‬‬
‫سیتاگلیپتین‪:‬‬
‫‪ ‬دارو با یا بدون غذا مصرف شود‪.‬‬
 ‫انسولین‪:‬‬
‫‪ .1‬انواع سرنگ انسولین‪:‬‬
‫جهت تزریق انسولین فقط باید ازسرنگهای مخصوص تزریق انسولین استفاده کرد‪.‬‬
‫ویژگیهای اختصاصی این نوع سرنگها مثل قطرکم سرنگ‪ ،‬طول کوتاه سوزن و خطوط ریز و تقسیمبندی واحدها روی بدنه‬
‫سرنگ‪ ،‬باعث میشودکه تزریق انسولین با دقت و به درستی انجام‬
‫شود‪.‬‬
‫یک سرنگ انسولین از اجزای مختلفی تشکیل شده است که شامل‬
‫پیستون‪ ،‬سرپیستون‪ ،‬سرسوزن و درپوش میباشد‪.‬‬
‫خطوط ریز و اعدادی از ‪ 01‬تا ‪ 011‬روی بدنه سرنگ دیده میشوند‪،‬که‬
‫برحسب واحد میباشند‪.‬‬
‫روبروی هرخط بزرگ یک عدد وجود دارد‪ .‬مثلا عدد ‪ 01‬نشاندهنده ‪ 01‬واحد انسولین است‪.‬‬
‫خطوط ریزترکه بین اعداد وجود دارند‪ ،‬هرکدام نشاندهنده دو واحد هستند‪.‬‬
‫سرنگهای انسولین درحجمهای‪ 01‬واحدی‪ 01 ،‬واحدی و‪ 011‬واحدی موجود است‪.‬‬
‫در سرنگ ‪ 01‬واحدی‪ ،‬هرخط ریز معادل ‪ 1/0‬واحد میباشد و گنجایش ‪ 01‬واحد انسولین را دارند‪.‬‬
‫سرنگهای ‪ 01‬واحدی‪ ،‬دارای ‪ 01‬خط ریز بوده و هر خط کوچک معادل یک واحد است وگنجایش نیم میلیلیتر انسولین را‬
‫دارند‪.‬‬
‫سرنگ ‪ 011‬واحدی‪ ،‬دارای ‪ 01‬خط ریز بوده و هرخط کوچک معادل ‪ 2‬واحد است وگنجایش یک میلیلیتر انسولین را دارند‪.‬‬
‫‪ .2‬انتخاب سرنگ انسولین مناسب‪:‬‬
‫برای انتخاب سرنگ مناسب سه نکته را باید درنظر گرفت‪:‬‬
‫‪ ‬قطرسوزن‪ :‬با واحدی به نام گیج اندازهگیری میشود‪ .‬هرچه گیج بالاتر باشد قطر سوزن نازکتر است‪.‬‬
‫‪ ‬طول سوزن‪ :‬با واحدی به نام میلیمتر اندازهگیری میشود‪ .‬حجم سرنگ‪ ،‬میزان انسولین موجود در سرنگ را تعیین‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪ ‬حجم سرنگ‪ :‬با واحدی به نام میلیمتر (واحد) اندازهگیری میشود‪ .‬حجم سرنگ‪ ،‬میزان انسولین موجود در سرنگ را‬
‫تعیین میکند‪.‬‬
‫‪ .3‬کلیاتی در خصوص تزریق انسولین‪:‬‬
‫نحوه تزریق انسولین‪ :‬زیر جلدی‬
‫محل تزریق انسولین‪ :‬ران‪ ،‬هیپ‪ ،‬بازو و شکم است که به ترتیب‬
‫سرعت جذب در آنها افزایش مییابد‪.‬‬
‫تا فاصله ‪ 0‬سانتیمتری از اطراف ناف تزریق نباید صورت گیرد‪.‬‬
‫به منظورجلوگیری از آسیب بافتی‪ ،‬تزریق بعدی باید حداقل در‬
‫فاصله ‪ 0/0‬سانتیمتری محل تزریق قبلی انجام گیرد‪.‬‬
‫به منظور کاهش احتمال تزریق عضلانی و همچنین برای تحمل‬
‫بهتر‪ ،‬در همه بیماران استفاده از سوزنهای ‪ 6‬میلیمتری‪ ،‬زاویه تزریق باید‪ 50‬درجه باشد‪.‬‬
‫درصورت افزایش فعالیت یا تغییر در رژیم غذایی حتی برای مدت کوتاه‪ ،‬امکان نیازبه تنظیم دوز انسولین دریافتی وجود دارد‪.‬‬
 ‫‪ .4‬نحوه تزریق انسولین‪:‬‬
‫دمای انسولین تزریقی باید مشابه دمای اتاق باشد‬
‫(‪ 01‬دقیقه قبل از تزریق‪ ،‬ویال انسولین از یخچال‬
‫خارج شود)‪.‬‬
‫پوست محل تزریق با پنبه الکل ضدعفونی شود‪ .‬در‬
‫صورتی که از پنبه الکلی استفاده میشود‪ ،‬آنقدر صبر‬
‫کنند تا الکل خشک شود‪.‬‬
‫به کمک کشیدن پوست یا جمعکردن قسمت بزرگی از محل تزریق بین انگشتان‪ ،‬پوست ثابت نگه داشته شود (این کار برای‬
‫جلوگیری از تزریق عضلانی انسولین است)‪.‬‬
‫با دست دیگر سرنگ همانند قلم در دست گرفته شده و سوزن آن به صورت عمودی تا آخر وارد پوست شود‪ .‬سپس کمی‬
‫پیستون آن به عقب کشیده شود‪.‬‬
‫درصورتی که خون وارد سرنگ شد سوزن وارد رگ شده است‪.‬‬
‫در صورتی که خونی وارد سرنگ نشد با فشار دادن پیستون به جلو درمدت کمتراز ‪ 0‬ثانیه دوز مصرفی را تزریق شود‪.‬‬
‫پس از تزریق پنبه الکل کنار سوزن نگه داشته شود و سوزن مستقیما از بدن خارج شود‪ .‬پنبه الکل در محل تزریق فشار داده‬
‫شود‪.‬‬
‫یکی از شایعترین عوارض ناشی از تزریق انسولین لیپودیستروفی است‪.‬‬
‫بهترین راه برای جلوگیری از این عارضه شایع‪ ،‬تغییر محل تزریق است‪ .‬به دلیل تفاوتهای موجود در سرعت جذب انسولین‪،‬‬
‫تغییر محل تزریق باید ماهانه باشد نه روزانه‪.‬‬
‫‪ .5‬نحوه آماده سازی دوز‪:‬‬
‫جهت آماده سازی دوز مراحل زیر را به بیمار آموزش دهید‪:‬‬
‫‪ -0‬درپوش پلاستیکی بالای درپوش آلومینیومی را بردارید و درپوش لاستیکی را باپنبه الکل تمیز نمایید‪.‬‬
‫‪ -2‬سرنگ را با عقبکشیدن پیستون آن به اندازه دوز مورد نیاز از هوا پرکنید‪.‬‬
‫‪ -0‬کلاهک محافظ را برداشته و س رسوزن را از قسمت درپوش لاستیکی وارد ویال انسولین کنید و هوای داخل سرنگ را وارد‬
‫سرنگ را وارد ویال کنید‪.‬‬
‫‪ -5‬ویال و سرنگ را وارونه کنید و به آرامی تکان دهید‪.‬‬
‫‪ -0‬به همان حالت وارونه کنید و به آرامی تکان دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬به همان حالت وارونه دوز صحیح انسولین را به داخل سرنگ بکشید‪.‬‬
‫‪ -7‬قبل از اینکه سرنگ را از ویال بیرون بیاورید‪ ،‬مطمین شوید که حباب هوا داخل سرنگ وجود ندارد چرا که وجود آن‬
‫سبب کاهش مقدار انسولین خواهد شد‪ .‬اگر داخل سرنگ حباب هوا وجود داشت به کنارههای سرنگ در حالت عمومی‬
‫چند ضربه وارد کنید تا حبابها در بالا به صورت شناور قرار گیرند‪ .‬سپس باجلو راندن پیستون آنها را خارج کرده و‬
‫مجددا دوز صحیح را وارد کنید‪.‬‬
‫‪ -8‬هرگز باقیمانده انسولین در سرنگ را به داخل ویال برنگردانید‪.‬‬
‫‪ -9‬درصورتیکه یک نوع انسولین داخل سرنگ کشیدهاید‪ ،‬میتوانید انسولین داخل سرنگ را تا ‪ 0‬هفته داخل یخچال نگه‬
‫دارید‪.‬‬
 ‫‪ .6‬نحوه مخلوطکردن انسولین انسانی ‪ NPH‬و رگولار‪:‬‬
‫‪ -0‬ابتدا سوسپانسیون انسولین ‪ NPH‬را با غلطاندن‬
‫ویال در کف دست مخلوط کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬سپس به اندازه دوز مورد نیاز انسولین انسانی‬
‫‪( NPH‬مثلا به میزان ‪ 8‬واحد) سرنگ را با عقب‬
‫کشیدن پیستون آن از هوا پرکنید‪.‬‬
‫‪ -0‬سرنگ را داخل ویال انسولین ‪ NPH‬کرده و هوا‬
‫را به داخل آن تزریق کرده و سپس سوزن را‬
‫خارج کنید (مراقب باشید سوزن با محتویات ویال‬
‫تماس پیدا نکند)‪.‬‬
‫‪ -5‬سپس به اندازه دوز مورد نیاز انسولین انسانی رگولار (مثلا ‪ 5‬واحد) سرنگ را از هوا پرکرده و داخل ویال آن تزریق کنید‪.‬‬
‫ولی این بار سوزن را خارج کنید‪.‬‬
‫‪ -0‬ویال و سرنگ را وارونه کنید و دوز ‪ 5‬واحد از انسولین رگولار مورد نیازرابه داخل سرنگ بکشید‪ .‬قبل از اینکه سرنگ را از‬
‫ویال بیرون بکشید مطمین شوید که حباب هوا داخل سرنگ وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ -6‬در نهایت سوزن را از ویال انسولین انسانی رگولار خارج کرده و به ویال انسولین انسانی ‪ NPH‬یکنواخت شده واردکنید و‬
‫‪ 8‬واحد انسولین ‪ NPH‬مورد نیاز رابه داخل سرنگ بکشید‪.‬‬
‫‪ -7‬تزریق باید بلافاصله بعد از ترکیب شدن انجام شود‪.‬‬
‫‪ .7‬آماده سازی قلم انسولین‪:‬‬
‫قبل از استفاده اجازه دهید انسولین به دمای اتاق برسد‪.‬‬
‫‪ .8‬در رابطه با قلم انسولین‪:‬‬
‫‪ -0‬درپوش قلم را بردارید و قلم را ‪ 01‬مرتبه بین کف دستها بچرخانید‪ .‬مهم است که قلم به طور افقی نگه داشته شود‪.‬‬
‫‪ -2‬قلم را ‪ 01‬مرتبه به سمت بالا و پایین حرکت دهید به گونهای که محتویات داخل کارتریج از یک انتها به انتها دیگر‬
‫حرکت کنند‪.‬‬
‫‪ -0‬قلم انسولین را نباید به سمت جلو عقب تکان دهید‪.‬‬
‫‪ -5‬غشا لاستیکی قلم را با گوش پاک کن ضدعفونی کنید و سوزن را به قلم بپیچانید‪.‬‬
‫‪ -0‬در مدت استفاده مقدار کمی هوا ممکن است داخل کارتریج جمع شود‪ .‬برای پیشگیری از تزریق هوا و اطمینان از تزریق‬
‫دوز صحیح باید‪:‬‬
‫‪ ‬انتخابکننده دوز را بچرخانید تا نشانگر مقابل عدد‪ 2‬واحد قرار بگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬قلم را طوری نگه دارید که سوزن به سمت بالا قرار گیرد و چند نوبت به آهستگی با انگشت به کارتریج ضربه‬
‫بزنید تا هرگونه حباب هوا در قسمت فوقانی کارتریج جمع شود‪.‬‬
‫‪ ‬درحالی که سرقلم به سمت بالاست دکمه فشاری را تا انتها فشار دهید‪ .‬انتخابکننده دوز به عدد صفر باز‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ -6‬یک قطره انسولین باید درنوک سوزن ظاهر گردد‪ .‬در غیر این صورت سوزن راتعویض کنید و اینکار راحداکثر تا ‪6‬بار‬
‫تکرار کنید‪ .‬اگر هنوز یک قطره انسولین ظاهر نشد قلم معیوب است و یک قلم جدید باید استفاده شود‪.‬‬
‫‪ -7‬کنترل کنید که نشانگر دوز روی عدد صفر باشد‪ .‬سپس انتخابکننده دوز را بچرخانید تا عدد واحد مورد نیاز برای تزریق‬
‫انتخاب شود‪.‬‬
‫تداخلات نسخه‪:‬‬
‫از بیمار درباره سوابق داروییاش سوال کنید‪.‬‬
‫تداخلاتی که در نسخ بیماران مبتلا به دیابت اتفاق میافتند به دو دسته هستند‪:‬‬
‫‪ ‬تداخلات مربوط به داروهای درمان دیابت بیمار‪:‬‬
‫‪ .1‬سولفونیلاورهها و رپاگلیناید‪ :‬ریسک افت قند خون در بیماران وجود دارد‪ .‬به بیمار توصیه کنید علایم افت قندخون را‬
‫درنظر بگیرد‪.‬‬
‫‪ .2‬سولفونیلاورهها و سیتاگلیپتین‪ :‬سیتاگلیپتین ممکن است باعث افزایش اثر هایپوگلایسمیک سولفونیلاورهها شوند‪ .‬در‬
‫صورت مصرف همزمان به بیمار توصیه کنید علایم افت قندخون را در نظر بگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬تداخلات مربوط به داروهای متفرقه موجود در نسخه با داروهای درمان دیابت بیمار‪:‬‬
‫تداخلات و نحوه مدیریت داروهای بیمار را در آپتودیت یا ‪ Drugs.com‬چک کنید‪ .‬درصورتی که تداخلات قابل مدیریت‬
‫بودند‪ ،‬نحوه مدیریت آنها را به بیمار آموزش دهید‪ .‬اما درصورتی که از تداخلات تهدیدکننده حیات بودند‪ ،‬مانند‬
‫تداخلاتی که باعث ‪ QT Prolongation‬میشوند‪ ،‬آن را با پزشک مربوطه در میان بگذارید‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫بیماری به داروخانه شما مراجعه میکند و نسخه خود را به شما تحویل میدهد‪ .‬در جلد داخلی دفترچه بیمار با قرمز‬
‫نوشته شده است که به کوتریموکسازول حساسیت‬
‫دارد‪ .‬نسخه بیمار به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪Tab Melix (Glibenclamide) 5 mg N=200‬‬
‫صبح و شب ‪ 1‬عدد‬
‫‪Cap Tamsulosin 0.4 mg N=100‬‬
‫صبحها ‪ 1‬عدد‬
‫‪Cap Glomet (Metformin) 1000 mg N=100‬‬
‫صبحها ‪ 1‬عدد‬
‫‪Tab Losartan 50 mg N=100‬‬
‫طبق دستور‬
‫‪Tab ASA 80 mg N=100‬‬
‫طبق دستور‬
‫‪Cap Supracal N=100‬‬
‫طبق دستور‬
‫‪Cap Oramin-F N=100‬‬
‫طبق دستور‬
‫بیمار دیروز این داروها را تهیه کرده است و با‬
‫مطالعه بروشور داروی ملیکس متوجه شده در بیمارانی که به این دارو حساسیت دارند نباید استفاده شود‪ .‬بیمار از شما‬
‫سوال دارد که چون قبلا سابقه آلرژی دارویی داشته آیا مصرف این دارو ایرادی دارد یا خیر؟‬
 ‫توضیحات‪:‬‬
‫سولفانامیدها به دو دسته تقسیم میشوند‪:‬‬
‫‪ .1‬سولفانامیدهای آنتیبیوتیکی مانند کوتریموکسازول‬
‫‪ .2‬داروهای سولفانامیدی غیرآنتیبیوتیکی‪:‬‬
‫‪ ‬هیدروکلروتیازید‬
‫‪ ‬فوروزماید‬
‫‪ ‬کاهندههای قند خون مانند گلیبنکلامید‬
‫‪ ‬داروهای ضد درد مانند سلکوکسیب‬
‫‪ ‬سوماتریپتان‬
‫‪ ‬سولفاسالازین‬
‫واکنش به سولفانامیدها به صورت راش یا کهیر بروز میکند و بعد از ‪ 2-3‬روز رخ میدهد‪ .‬و در موارد شدید به صورت‬
‫استیون جانسون و ‪ TEN‬میباشد‪.‬‬
‫در بروشور دارویی داروها با ساختار سولفانامییدی هشدارهایی درباره عدم مصرف در موارد حساسیت به داروهای با‬
‫ساختار سولفانامیدی آمده است‪ .‬در این موارد‪ ،‬باید اول از بیمار پرسیده شود قبلا چه نوع واکنشی به این دارو داده است‪،‬‬
‫تا متوجه شویم شدت آلرژی خفیف یا شدید بوده است‪ .‬درصورتی که آلرژی بیمار به دارو از نوع استیون جانسون یا‬
‫‪ TEN‬بوده است‪ ،‬بیمار نباید از سایر داروهای با ساختار سولفانامیدی استفاده نماید‪.‬‬
‫اما در صورتی که آلرژی بیمار خفیف و پوستی بوده استف میتوان از سایر داروها با ساختار سولفانامیدی استفاده کرد‬
‫(زیرا این داروها مانند هیدروکلروتیازید یا گلیبنکلامید داروهای مهمی جهت درمان بیماران با پرفشاری خون یا قند خون‬
‫هستند و منع مصرف بیمار می توان خطوط درمانی او را محدود نماید)‪ ،‬ولی برای مصرف دوباره از داروهای با ساختار‬
‫سولفانامیدی از نوع آنتیبیوتیکی باید حتما حساسیتزدایی انجام گیرد‪.‬‬
‫نکات اختصاصی‪:‬‬
‫از بیمار بپرسید آیا بیماری دیگری دارد یا خیر؟‬
‫درباره برخی داروها باید نکاتی را به بیماران به صورت اختصاصی متذکر شوید‪:‬‬
‫‪ .1‬متفورمین‪:‬‬
‫‪ ‬درصورتی که نسخهای حاوی داروهای حاجب بود‪ ،‬حتما از بیمار سوابق بیماری او را بپرسید و در صورتی که بیمار‬
‫مصرفکننده داروی متفورمین بود‪ ،‬به علت خطر اسیدوز لاکتیک به دنبال نارسایی کلیوی ناشی از مواد حاجب‪ ،‬به بیمار‬
‫توصیه کنید این دارو قبل از تصویربرداری و تا ‪ 44‬ساعت بعد از آن موقتا قطع شود‪.‬‬
‫‪ ‬از بیمار بپرسید چه مدت است این دارو را مصرف میکنند‪ .‬جهت بیماران با مصرف مزمن متفورمین یا بیماران با علایم‬
‫کمبود ویتامین ‪ ،B12‬مصرف کلسیم یا مولتیویتامین حاوی کلسیم و ویتامین ‪ B12‬را توصیه نمایید‪.‬‬
 ‫مکملهای مناسب افراد دیابتیک‬

‫‪ .2‬سولفونیلاورهها‪:‬‬
‫‪ ‬این داروها در موارد زیر منع مصرف دارند‪:‬‬
‫دیابت نوع ‪1‬‬ ‫‪o‬‬
‫بارداری و شیردهی (به جز گلیبنکلامید)‬ ‫‪o‬‬
‫سابقه واکنشهای حساسیتی به این داروها و سولفانامیدها‬ ‫‪o‬‬
‫نارسایی شدید کلیوی و کبدی‬ ‫‪o‬‬
‫بیماریهای حاد (مانند جراحی‪ ،‬عفونتها و ‪)MI‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ ‬گلیبنکلامید در بیماران مسن یا بیماران با اختلال عملکرد کلیه یا سایر عواملی که بیمار را در خطر هیپوگلایسمی قرار‬
‫میدهند‪ ،‬باید با احتیاط مصرف شود‪ .‬به بیمار علایم هیپوگلایسمی را آموزش دهید‪.‬‬
‫‪ .3‬پیوگلیتازون‪:‬‬
‫‪ ‬این دارو در موارد زیر منع مصرف دارد‪:‬‬
‫دیابت نوع ‪1‬‬ ‫‪o‬‬
‫نارسایی قلبی کلاس ‪ 3‬و ‪4‬‬ ‫‪o‬‬
‫خانمهای با مشکل عدم تخمکگذاری در سنین قبل از یائسگی (احتمال تحریک تخمکگذاری در زنان مبتلا به‬ ‫‪o‬‬
‫‪ PCOs‬و بروز بارداری ناخواسته)‬
‫سابقه حساسیت به دارو‬ ‫‪o‬‬
‫‪ ‬بیماران دچار استئوپروز یا کاهش دانسیته استخوان‪ :‬باید از سایر داروهای ضد دیابت استفاده شود‪.‬‬
‫‪ ‬بیماران دچار ادم‪ :‬از سایر داروهای ضد دیابت (سولفونیلاورهها‪ ،‬رپاگلیناید‪ ،‬سیتاگلیپتین و لیراگلوتاید) استفاده شود‪.‬‬
 ‫‪ .4‬در صورتی که بیماران هرگونه از بیماریهای زیر را داشتند‪ ،‬انتخاب مناسب درمانی داروهای ضددیابت در بیماران خاص‬
‫به شرح زیر است‪:‬‬
‫داروهایی که باید در نظر گرفته شوند‬ ‫عدم استفاده‬ ‫بیماری‬

‫‪ ‬انسولین‬ ‫‪ ‬گلیبنکلامید‬ ‫بیماران با کاهش عملکرد کلیه‬

‫‪ ‬سیتاگلیپتین (نیاز به تنظیم دوز دارد)‬ ‫‪ ‬متفورمین‬
‫‪ ‬پیوگلیتازون‬
‫‪ ‬انسولین‬ ‫‪ ‬آکاربوز‬ ‫بیماران با اختلال عملکرد کبدی‬
‫‪ ‬سیتاگلیپتین‬ ‫‪ ‬متفورمین‬
‫‪ ‬رپاگلیناید‬ ‫‪ ‬پیوگلیتازون‬
‫‪ ‬سولفونیلاورهها‬
‫‪ ‬سیتاگلیپتین‬ ‫‪ ‬انسولین‬ ‫در بیماران چاق یا دچار اضافه وزن‬
‫‪ ‬لیراگلوتاید‬ ‫‪ ‬سولفونیلاورهها‬
‫‪ ‬متفورمین‬ ‫‪ ‬رپاگلیناید‬
‫‪ ‬پیوگلیتازون‬
‫‪ ‬سولفونیلاورهها‬ ‫‪ ‬متفورمین‬ ‫بیماران با نارسایی قلبی‬
‫‪ ‬رپاگلیناید‬ ‫‪ ‬پیوگلیتازون‬
‫‪ ‬سیتاگلیپتین‬
‫‪ ‬لیراگلوتاید‬
‫‪ ‬انسولین‬

‫‪ ‬آکاربوز‬ ‫‪ ‬انسولین‬ ‫بیماران با سابقه هیپوگلایسمی‬

‫‪ ‬رپاگلیناید‬ ‫‪ ‬گلیبنکلامید‬
‫‪ ‬متفورمین‬

‫یادمان باشد‬

‫مشاوره به بیماران سرپایی مبتلا به دیابت‪:‬‬

‫مدیریت عوارض ناشی از دیابت و پیشگیری از بروز آنها‪:‬‬
‫دیابت یک بیماری مزمن است که در طول زمان میتواند عوارض مختلفی را سبب شود‪ .‬برخی از این عوارض که از موارد مراجعه زیاد بیماران‬
‫دیابتیک به داروخانه میباشد و نحوه پیشگیری و مدیریت آنها در زیر آمده است‪:‬‬
‫‪ )1‬رتینوپاتی دیابتی‪:‬‬
‫معاینات دورهای چشمپزشکی در افراد دیابتی جهت تشخیص و پیشگیری از بروز یا پیشرفت رتینوپاتی ضروری است‪.‬‬
‫در افراد مبتلا به دیابت‪ ،‬معاینات چشمپزشکی پس از اولین بار‪ ،‬معمولا به صورت سالانه انجام میگیرد‪.‬‬
‫خطر بروز رتینوپاتی به مدت زمان ابتلا به دیابت و نوع دیابت بستگی دارد و در دیابت نوع یک بیشتر است‪.‬‬
 ‫عواملی از قبیل عدم کنترل قند خون‪ ،‬فشار خون بالا‪ ،‬نفروپاتی‪ ،‬دیس‬
‫لیپیدمی‪ ،‬سیگار کشیدن و بارداری نیز عوامل خطری هستند که بروز و‬
‫شدت رتینوپاتی را افزایش میدهند و بنابراین باید مد نظر قرار بگیرند‪.‬‬
‫‪ )2‬پیشگیری از زخم پای دیابتی )‪:(Diabetic foot‬‬
‫دیابت سبب کاهش جریان خون به داخل پاها و تخریب اعصاب حسی‬
‫نواحی انتهایی بدن (پاها) میشود و از این طریق خطر بروز زخم پای دیابتی‬
‫را به وجود میآورد‪ ،‬این عارضه اغلب تا زمانی که شدید نشده مورد توجه قرار نمیگیرد‪.‬‬
‫افراد دیابتی باید هر روز پاهای خود را معاینه کنند و به همه مناطق پا بالاخص بین انگشتان از بابت وجود خشکی‪ ،‬زخم‪ ،‬تاول‪ ،‬قرمزی و حرارت‬
‫توجه کنند‪.‬‬
‫در معاینات دوره ای افراد دیابتی‪ ،‬پزشک نیز پاها را از بابت جریان خون و اختلالات حسی بررسی میکند و این گونه بررسیها به صورت سالانه‬
‫تکرار میشود‪ .‬پوست نازک شده‪ ،‬پاهای سرد‪ ،‬وجود زخم و شکنندگی پوست همگی از جمله مواردی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند‪.‬‬
‫آموزشهای لازم برای بیمار دیابتی در مورد مراقبت از پاها‪:‬‬
‫‪ ‬کنترل قند خون‪ :‬مسلما تنظیم قند خون و رژیم غذایی مناسب در جلوگیری از پیشرفت ضایعات یا بروز آنها در پای افراد دیابتی‬
‫موثر خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬بررسی روزانه پاها‪ :‬بیمار باید هرروز پاهای خود را به دقت از نظر وجود ضایعات مختلف بررسی کند‪.‬‬
‫‪ ‬شستشوی روزانه پاها‪ :‬بیمار باید هرروز پاهای خود و به ویژه لابهلای انگشتان را بشوید و کاملا خشک کند‪.‬‬
‫‪ ‬کوتاه کردن ناخنها‪ :‬ضمن مراقبت از پوست اطراف ناخن باید بیمار ناخنها را کوتاه نگه دارد‪.‬‬
‫‪ ‬پوشش پاها‪ :‬پوشیدن جورابهای نخی مناسب‪ ،‬عوض کردن روزانه جورابها‪ ،‬عدم استفاده از جورابهای تعمیر شده و گرم نگه داشتن‬
‫پاها در فصول سرد سال با جوراب پشمی مناسب به این بیماران توصیه میگردد‪ .‬استفاده از کفش مناسب از نظر جنس و اندازه و عدم‬
‫وجود جسم خارجی در آن یکی از اصول مهم در پیشگیری از زخم شدن پا در افراد دیابتی است‪ .‬چنانچه به علت وجود زخم پزشک‬
‫صلاح بداند که بیمار از کفش و صندلهای طبی استفاده نماید‪ ،‬استفاده از آنها ضرورت خواهد یافت‪.‬‬
‫‪ ‬کاهش فشار وارد بر پا‪ :‬با استفاده از ابزارهای مناسب طبی و آموزشهای لازم باید تا حد امکان از وارد شدن فشار بیش از حد به پا‬
‫جلوگیری نمود‪ .‬کاهش وزن نیز مسلما در این امر موثر خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬ترک سیگار‪ :‬در صورت مصرف سیگار ترک آن ضروری است‪.‬‬
‫‪ ‬جراحیهای پیشگیرانه‪ :‬از آنجا که بدشکلیهای ساختاری پا میتوانند زمینه ساز زخمی شدن آن شوند در مواردی بهتر است با انجام‬
‫عمل جراحی پیشگیرانه به صورت انتخابی اقدام به اصلاح این بدشکلیها نمود‪ .‬همچنین درمان پینهها نیز میتواند اقدام موثری جهت‬
‫پیشگیری باشد‪.‬‬
‫‪ ‬مراجعات پزشکی‪ :‬علاوه بر آنکه بر حسب صلاحدید پزشک بیمار باید به موقع جهت انجام معاینات منظم مراجعه نماید‪ ،‬با دیدن‬
‫هرگونه ضایعه در پا بیمار باید فورا به پزشک معالج خود مراجعه کند و از هرگونه دستکاری روی آن جدا خودداری نماید‪.‬‬

‫نحوه مصرف‬
‫به بیمار توصیه کنید روزانه پاهای خود را‬
‫شستشو داده و با ملایمت آنها را خشک‬
‫نماید‪.‬‬
‫سپس با مقدار مناسب با کرم پرپینآلا‪ ،‬کف پا‬
‫و بین انگشتان خود را چرب نماید‪.‬‬
‫به بیمار توصیه کنید ابتدا موضع زخم را با‬
‫سرم نرمال سالین شستشو داده سپس روی‬
‫زخم را با میزان کافی از پماد بپوشاند‪،‬‬
‫در آخر یک لایه از پماد را بر روی پارچه‬
‫مخصوص (رویال یا ساتن) مالیده و بر روی‬
‫زخم قرار دهد‪ ،‬پانسمان را بعد از ‪ 24‬ساعت‬
‫باز کرده و مراحل ذکر شده در بالا را مجدداً‬
‫تکرار نماید‪.‬‬
‫این روند را هر ‪ 24‬ساعت یکبار تا بهبودی‬
‫کامل زخم ادامه دهد‪.‬‬
‫مقدار توصیه شده کپسول خوراکی روزانه ‪2‬‬
‫عدد به صورت منقسم میباشد‪ .‬طول مدت‬
‫درمان با نظر پزشک معالج میباشد ولی‬
‫شرکت سازنده ‪ 45‬روز را پیشنهاد کرده است‪.‬‬
‫کرم آنژیپارس حاوی ‪ % 3‬از ماده موثره است‬
‫که باید روزانه دوبار به موضع مالیده شود‪.‬‬
‫بهتر است دور زخم لایه ضخیم و روی آن لایه‬
‫خیلی نازک از دارو مالیده شود‪ .‬توصیه شده‬
‫است که قبل از استفاده‪ ،‬محل زخم با سرم‬
‫شستشو یا آب و کمی شامپو بچه شسته و‬
‫خشک شود‪.‬‬
‫محصولات داروخانهای زخم پای دیابتی‬
‫توضیحات‬ ‫نام محصول‬
‫کرم پرپینآلا از خواص عصاره گیاه پرپین جهت‬
‫درمان زخم پای دیابتی‬
‫از جمله عناصر موجود در این پماد‪ ،‬آلکانین و‬
‫شیکونین موجود در ریشه گیاه ابوخلساء(هواچوبه)‬
‫می باشد که به عنوان ترکیبات فعال زیستی از این‬
‫دسته گیاهان شناسایی شده اند‪ .‬آلکانینها دارای‬
‫خواص ضد التهابی‪ ،‬ضد باکتری‪ ،‬ضد تومور و ضد‬
‫سرطان میباشند‪.‬‬
‫اشکال مختلف شیکونین موجود در گیاهان این‬
‫خانواده دارای خواص ضدقارچ‪ ،‬آنتیباکتریال‪ ،‬ترمیم‬
‫زخم و ضد التهابی میباشد‪.‬‬
‫ترکیب اصلی داروی آنژی پارس از گیاه‬
‫‪ Melilotus Officinalis‬است‪ .‬این دارو به‬
‫شکل کپسول خوراکی ‪ 100mg‬و کرم موضعی ‪%3‬‬
‫موجود است‪ .‬این دارو از طریق بهبود خونرسانی به‬
‫بافت در درمان زخم پای دیابتی مورد استفاده قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫سایر محصولات موضعی‪ :‬درمان های موضوعی برای زخم پای دیابتی وجود دارد که شامل‪:‬‬
‫استفاده از کرم های حاوی نقره‬ ‫‪.1‬‬
‫محلول پلی هگزامتیلن بیگوانید)‪(PHMB‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ژل یا پماد محتوی عسل‬ ‫‪.3‬‬
 ‫‪ )3‬پیشگیری از عوارض کلیوی دیابت‪:‬‬

‫دیابت میتواند عملکرد کلیهها را تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬

‫انجام آزمایشاتی جهت سنجش پروتئینوری (آلبومینوری یا میکروآلبومینوری) می تواند در تشخیص اختلال عملکرد کلیه در مراحل اولیه مفید‬
‫باشد‪ .‬چنانچه آزمایشات نشاندهنده وجود پروتئینوری باشند‪ ،‬کنترل قند خون و چربی خون (کلسترول و ‪ )TG‬ضروری میباشند‪.‬‬
‫‪ )4‬پیشگیری از عوارض قلبی –عروقی دیابت‪:‬‬

‫جهت پیشگیری از عوارض قلبی‪-‬عروقی دیابت علاوه بر کنترل قند خون موارد زیر توصیه میشوند‪:‬‬
‫ترک سیگار‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬کنترل فشار خون بالا به کمک اصلاح شیوه زندگی و دارو درمانی‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬کنترل چربی خون (کلسترول و ‪ :)TG‬داروهای پایینآورنده چربی خون از دسته استاتینها‪ ،‬خطر بروز سکته قلبی‪ ،‬سکته مغزی و مرگ‬ ‫‪-‬‬
‫را در افراد دیابتی بالای ‪ 43‬سال حتی با چربی خون طبیعی‪ ،‬کاهش میدهند‪ .‬انجمن دیابت آمریکا میزان ‪ LDL‬بهینه در افراد دیابتی‬
‫را کمتر از ‪ 100mg/dl‬اعلام میکند‪.‬‬
‫‪-‬مصرف آسپیرین با مقدار ‪ 80-100 mg/day‬در تمام افراد دیابتی که در معرض خطر عوارض قلبی و عروقی قرار دارند‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ )5‬پیشگیری از گاستروپارزی در افراد دیابتی‪:‬‬
‫افزایش زمان تخلیه معده یا گاستروپارزی حالتی است که در آن فرد پس از آغاز غذا خوردن‪ ،‬به سرعت احساس سیری کرده و از تهوع و‬
‫استفراغ رنج میبرد‪ .‬این عارضه یکی از ناراحتیهای شایع افراد دیابتی میباشد که معمولا با علایم زیر همراه است‪:‬‬
‫تهوع (با یا بدون استفراغ)‬ ‫‪-‬‬
‫درد شکمی‬ ‫‪-‬‬
‫احساس پری و سیری بلافاصله بعد از خوردن غذا‬ ‫‪-‬‬
‫نفخ‬ ‫‪-‬‬
‫کاهش وزن‬ ‫‪-‬‬
‫برای تشخیص گاستروپارزی آزمونهای تشخیصی نظیر آندوسکوپی‪ ،‬آزمون مصرف باریم خوراکی یا اسکینتیگرافی انجام میگیرند‪.‬‬
‫توصیههای زیر در کنترل و بهبود علایم گاستروپارزی در بیماران مفید میباشند‪:‬‬
‫‪ ‬خوردن وعدههای غذایی کوچک و متعدد (بجای ‪ 3-2‬وعده مفصل)‬
‫‪ ‬کاهش مصرف غذاهای چرب‬
‫‪ ‬کاهش مصرف غذاهای نفخزا و پرفیبر (میوه‪ ،‬سبزی و حبوبات)‬
‫‪ ‬کنترل قند خون‬
‫‪ ‬درصورتی که بیمار همچنان دچار این مشکل بود تجویز متوکلوپرامید و پروبیوتیک توصیه میشود‪.‬‬
‫یکی از جنبههای نوروپاتی بروز نوروپاتی اتونوم در دستگاه گوارش است که منجر به ایجاد یبوست مزمن در این بیماران میشود‪ .‬که به این منظور‬
‫پودر پسیلیوم تجویز میشود‪.‬‬
‫‪ )6‬پیشگیری از نوروپاتی دیابتی‪:‬‬
‫درد های نوروپاتیک دردهایی هستند که در اثر آسیب به اعصاب بروز کرده و معمولا با احساس سوزش‪ ،‬تیزی و زخم همراه هستند‪.‬‬
‫دردهای نوروپاتیک معمولا شبها و در حین استراحت بدتر میشوند‪ .‬در برخی موارد شدت این دردها زندگی افراد را مختل کرده و ایجاد‬
‫اضطراب و افسردگی میکند و افراد دیابتی که از دردهای نوروپاتیک رنج میبرند علاوه بر کنترل قند خون میتوانند از دارودرمانی جهت کنترل‬
‫درد و همچنین فیزیکالتراپی به توصیه پزشک بهرهمند شوند‪.‬‬
 ‫در مواردی که نوروپاتی محدود باشد میتوان از کرم کپسایسین نیز استفاده نمود که البته به‬
‫علت سوزش ابتدایی هنگام استعمال کمتر مورد پذیرش بیمار قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ )7‬پیشگیری از بروز افت قند خون در افراد دیابتی‪:‬‬
‫افراد مبتلا به دیابت به علل مختلفی ممکن است دچار هایپوگلایسمی شوند که شایعترین آنها‬
‫در زیر مذکور است‪:‬‬
‫مصرف بیش از حد دارو (انسولین یا داروهای خوراکی)‬ ‫‪-‬‬
‫عدم مصرف به موقع و به اندازه غذا‬ ‫‪-‬‬
‫ورزش بیش از حد بدون کاهش مقدار انسولین یا خوردن ماده قندی‬ ‫‪-‬‬
‫فاصله زیاد بین وعدههای غذایی‬ ‫‪-‬‬
‫مصرف بیش از حد الکل‬ ‫‪-‬‬
‫علایم افت قند خون در افراد گوناگون متفاوت است اما معمولا با گرسنگی‪ ،‬احساس نگرانی‪ ،‬تعریق و لرزش همراه است‪ .‬با بروز این علایم فرد باید‬
‫قند خون خود را بررسی کرده و در صورت پایین بودن‪ ،‬جهت افزایش آن اقدام نماید‪.‬‬
‫اگر کاهش قابل توجهی در میزان قند خون ایجاد شود علایم شدیدتری به شکل زیر بروز خواهند کرد‪:‬‬
‫احساس ضعف و ناتوانی در راه رفتن‬ ‫‪-‬‬
‫اختلال دید‬ ‫‪-‬‬
‫احساس منگی و گیجی‬ ‫‪-‬‬
‫از حال رفتن یا تشنج‬ ‫‪-‬‬
‫برخی از بیماران دیابتی به علایم سبک و اولیه افت قند خون توجه نمیکنند و بنابراین تا زمانی که علایم تشدید نیافتهاند متوجه افت قند خون‬
‫خود نیستند‪ .‬این حالت اغلب در افراد مبتلا به دیابت نوع یک که بین ‪ 13-5‬سال است که به این بیماری مبتلا شده اند‪ ،‬اتفاق میافتد‪.‬‬
‫افراد الکلی و کسانی که انسولین مصرف میکنند و قند خون خود را در بازه بسیار نزدیک به طبیعی نگه میدارند نیز ممکن است در معرض‬
‫خطر بروز این مساله قرار بگیرند‪ .‬در صورت بروز افت قند خون توصیههای زیر به کار میآیند‪:‬‬
‫مصرف یک ماده قندی سریعالاثر مانند نصف فنجان آب میوه‪ ،‬یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل‪ 4-6 ،‬عدد آب نبات و‪ ...‬افراد دیابتی‬ ‫‪-‬‬
‫همیشه باید یک منبع قندی سریعالاثر به همراه داشته باشند‪.‬‬
‫مصرف یک نوبت گلوکاگون به صورت شات و با توصیه پزشک‪ .‬در برخی موارد پزشک توصیه میکند که بیمار شات گلوکاگون به‬ ‫‪-‬‬
‫همراه داشته باشد تا در صورت بروز افت قند خون توسط خود بیمار یا همراهان وی مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫چنانچه جهت برطرف کردن افت قند خون گلوکاگون مصرف شود بیمار باید با پزشک معالج خود جهت تغییر مقدار داروهای کاهنده‬ ‫‪-‬‬
‫قند خون پس از مصرف گلوکاگون مشورت نماید‪.‬‬
‫پس از برطرف شدن حالت افت قند خون‪ ،‬بیمار باید قند خون خود را ظرف ‪ 3-2‬روز آینده با دورههای کوتاهتری بررسی کند تا از‬ ‫‪-‬‬
‫بروز افت قند خون مجدد پیشگیری گردد‪.‬‬
‫در شرایطی که افت قند خون سبب ایجاد علایم ذیل گردد‪ ،‬بیمار باید به بیمارستان انتقال یابد‪:‬‬
‫وجود حالت پریشانی یا گیجی ‪ 15 min‬پس از مصرف گلوکاگون‬ ‫‪-‬‬
‫از حال رفتن بیمار و در دسترس نبودن گلوکاگون‬ ‫‪-‬‬
‫پایین بودن قند خون پس از درمان (مصرف قند سریعالاثر یا گلوکاگون)‬ ‫‪-‬‬
 ‫باید به خاطر بسپاریم‬
‫توصیه پیرامون روش زندگی در بیماران مبتلا به دیابت‪:‬‬ ‫‪)3-1‬‬
‫برای کنترل قند خون و هموگلوبین ‪ A1C‬در بیماران دیابتی تنظیم رژیم غذایی‪ ،‬انجام فعالیت بدنی (ورزش)‪ ،‬و دارودرمانی میتواند استفاده شود‪.‬‬
‫مشاوره با متخصصان تغذیه جهت تنظیم رژیم غذایی مناسب با نیاز بیماران دیابتی‪ ،‬اهمیت بسیاری دارد‪ .‬توصیههای زیر از سوی داروپزشکان میتواند‬
‫برای بیماران دیابتی مفید باشد‪:‬‬
‫‪ -1‬زمان صرف غذا‪:‬‬
‫غذا در هر روز باید در زمان مشخصی مصرف شود‪ ،‬به ویژه در افرادی که انسولین طولانیاثر )‪ (NPH‬یا کاهنده قند خون خوراکی نظیر‬
‫سولفونیلاوره یا مگلیتیناید مصرف میکنند‪ ،‬این امر اهمیت بیشتری دارد‪ .‬چنانچه در این دسته بیماران یک وعده غذایی حذف شود‪ ،‬فرد در‬
‫معرض خطر بروز هایپوگلایسمی قرار میگیرد‪ .‬کسانی که در روز چندبار تزریق انسولین دارند یا افرادی که از کاهندههای قند خون خوراکی‬
‫مانند متفورمین استفاده میکنند انعطافپذیری بیشتری در مورد زمان مصرف غذا دارند‪ .‬در این دسته از بیماران خطر بروز هایپوگلایسمی در‬
‫اثر مصرف نکردن یک وعده غذایی کمتر از گروه قبلی میباشد‪ .‬غذاهای پرچربی مانند پیتزا آهستهتر از غذاهای کمچربی تجزیه میشوند و‬
‫بنابراین در افرادی که انسولین کوتاه اثر قبل از وعده غذایی مصرف میکنند ممکن است قند خون بعد از خوردن یک وعده پرچربی ابتدا دچار‬
‫کاهش شود اما ساعتی بعد از آن مجددا افزایش یابد‪.‬‬
‫‪ -2‬کاهش وزن‪:‬‬
‫اغلب افراد مبتلا به دیابت نوع دو اضافه وزن دارند و کاهش وزن اندکی به میزان ‪ 13-5‬درصد وزن اولیه میتواند به کنترل قند خون در آنها‬
‫کمک نماید‪ .‬مصرف کالری روزانه کمتر حتی قبل از مشاهده کاهش وزن میزان قند خون را کاهش میدهد‪ .‬بنابراین کاهش وزن از طریق ورزش‬
‫و رژیم غذایی کمکالری بسیار مفید میباشد‪.‬‬
‫‪ -3‬جلوگیری از افزایش وزن‪:‬‬
‫افزایش وزن یک عارضه جانبی از مصرف انسولین در بیماران دیابتی نوع دو میباشد که توصیههای زیر جهت پیشگیری از بروز آن ارائه‬
‫میگردد‪:‬‬
‫‪ ‬اندازهگیری منظم وزن (هفتهای یکبار)‬
‫‪ ‬در صورت مشاهده افزایش وزن در حدود یک کیلوگرم باید میزان کالری مصرفی کاهش و فعالیت بدنی افزایش داده شود تا از‬
‫افزایش وزن بیشتر جلوگیری به عمل آمده و وزن اضافی نیز کاهش یابد‪ .‬در صورت اندازهگیری منظم وزن‪ ،‬تغییرات اندک بهوجود‬
‫آمده در وزن مشاهده میشود و بنابراین تقلیل این میزان اندک آسانتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬زمانی که قند خون بهخوبی کنترل میگردد جهت پیشگیری از افزایش وزن باید کالری مصرفی را به میزان ‪ 253‬تا ‪ 333‬کالری در‬
‫روز کاهش داد‪.‬‬
‫‪ ‬چنانچه قند خون در زمان مشخصی از روز پایین باشد و فرد احساس افت قند نماید‪ ،‬باید مقدار مصرف داروی خوراکی یا انسولین‬
‫مصرفی بیمار کاهش یابد‪ ،‬اضافه کردن یک وعده غذایی (اسنک) به جای کاهش مقدار مصرف دارو توصیه نمیشود‪.‬‬
‫‪ -4‬ورزش‪:‬‬
‫ورزش به میزان ‪ 33‬دقیقه در روز و در اغلب روزهای هفته پیشنهاد میگردد‪ .‬افراد مصرفکننده انسولین با داروهای ضد قند با آثار افت قند‬
‫خون‪ ،‬باید قبل و بعد از ورزش‪ ،‬قند خون خود را بررسی کنند‪ .‬در صورتی که فرد دیابتی در حین ورزش دچار افت قند خون شود توصیههای‬
‫زیر به کار میرود‪:‬‬
‫‪ ‬اگر قند خون بین ‪ 03-51‬میلیگرم در دسیلیتر باشد‪ ،‬باید فرد ‪ 15-13‬گرم کربوهیدرات سریعالاثر (نصف فنجان آب میوه یا ‪4-6‬‬
‫عدد آبنبات) مصرف نماید‪.‬‬
‫‪ ‬اگر قند خون کمتر از ‪ 53‬میلیگرم در دسیلیتر باشد باید فرد ‪ 33-23‬گرم کربوهیدرات سریعالاثر مصرف نماید و بعد از ‪ 15‬دقیقه‬
‫مجددا قند خون را بررسی کند‪ ،‬اگر هنوز هم قند خون پایین باشد‪ ،‬دستورالعمل فوق یکبار دیگر باید تکرار گردد‪ .‬در صورتیکه تا‬
‫وعده غذایی بعدی بیش از یک ساعت زمان وجود دارد‪ ،‬باید ‪ 15‬گرم کربوهیدرات اضافهتر بههمراه ‪ 24‬گرم پروتئین (نصف ساندویچ‬
‫نان و پنیر) مصرف شود‪ .‬آنچه اهمیت دارد این است که در مواقع افت قند خون‪ ،‬بیش از حد‪ ،‬خوراکی مصرف نشود زیرا علاوه بر‬
‫بالارفتن قند خون‪ ،‬در درازمدت سبب افزایش وزن میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬در مورد افراد مصرفکننده انسولین توصیه می شود که مقدار انسولین برای مواقع ورزش مجددا تنظیم گردد تا از افت قند خون در‬
‫اثر ورزش جلوگیری شود‪.‬‬
‫‪ -5‬تغذیه در بیماران مبتلا به دیابت‪:‬‬
‫توصیههای عمومی به افراد مبتلا به دیابت به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪ .1‬میزان کربوهیدرات مصرفی‪ 50-60% :‬کالری روزانه باید از کربوهیدراتها تامین شود که بهتر است حداکثر ‪ 10-15%‬آن از قندهای‬
‫ساده و بقیه از قندهای مرکب تهیه شود‪.‬‬
‫‪ .2‬میزان چربی مصرفی‪ 20-30% :‬کالری روزانه باید از چربیها توصیه شود که بهتر است بیشتر از چربیهای غیراشباع باشد‪.‬‬
‫‪ .3‬پروتئینها‪ 10-15% :‬از کالری روزانه باید از پروتئینها تامین شود که بهتر است هر دو نوع پروتئین حیوانی و گیاهی استفاده گردد‪.‬‬
‫‪ .4‬فیبر غذایی‪ :‬استفاده از غذاهای پرفیبر مانند سبزیها‪ ،‬میوهها‪ ،‬غلات با سبوس و حبوبات در برنامه غذایی روزانه فرد مبتلا به دیابت توصیه‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ -6‬کنترل قند خون‪:‬‬
‫محصولات پایش گلوکز خون‪:‬‬
‫اصطلاح ‪ SMBG‬یعنی ‪ Self Monitoring Blood Glucose‬به فرآیند کنترل قند خون توسط خود بیمار در خانه با دستگاهی به نام‬
‫گلوکومتر گفته میشود ‪.‬این روش بسیار کم زحمت و نسبتا دقیق است کنترل قند خون برای همه بیماران دیابتی و به طور خاص بیمارانی که‬
‫انسولین دریافت میکنند‪ ،‬توصیه میشود‪.‬‬

‫به طور کلی برای تست قند خون به مواد زیر نیاز است‪:‬‬
‫دستگاه تست قند خون‪ :‬برای نشان دادن قند خون‬
‫نوار تست‪ :‬برای جمع آوری خون‬
‫لنست یا سوزن کوچک‪ :‬که داخل قلم لنست گذاشته میشود و برای‬
‫سوراخ کردن انگشت استفاده میشود ‪.‬‬
 ‫قلم لنست‪ :‬اگر دکمه قلم لنست فشرده شود‪ ،‬انگشت سوراخ میشود‪ .‬اغلب‬
‫لنستها برای تعیین شدت ضربه قابل تنظیم هستند‪.‬‬
‫مراحل آموزش پایش قند خون به بیمار‪:‬‬
‫دستگاه را روشن و امتحان کنید‪.‬‬
‫قلم لانست را یک بار تا آخر بکشید تا بتواند درون انگشت شلیک شود‪.‬‬
‫نوار اندازه گیری را درون دستگاه قرار دهید‪.‬‬
‫ازبیمار بخواهید دستان خود را با آب و صابون شسته و با حوله خشک کند‪.‬‬
‫قلم لانست را کنار انگشت بیمار بزنید‪ ،‬زیرا درد آن کمتر از نوک انگشتان‬
‫است‪.‬‬
‫به بیمار توصیه کنید که هر بار از یکی از انگشتان خود برای این منظور استفاده کند‪.‬‬
‫قطره خون را روی نوار قرار دهید که درون خود دستگاه مکیده میشود‪.‬‬
‫پس از چند ثانیه قندخون برروی دستگاه مشخص میشود‪.‬‬
‫سپس نوار تست را دور بیندازید و سوزن درون قلم لانست را تعویض نمائید‪.‬‬
‫‪ -7‬محصولات افراد دیابتی موجود در داروخانه‪:‬‬
‫داروهای گیاهی زیادی در داروخانهها جهت پایین آوردن قندخون بیماران وجود دارد که باید برای توصیه آنها به بیماران‪ ،‬بیمار تحت نظر پزشک‬
‫معالج قرار گیرد که از گیاه گالگا‪ ،‬بذر شمبلیله و ‪ ...‬میباشند‪.‬‬

‫شکر رژیمی کاندرل حاوی آسپارتام و آسه سولفام پتاسیم‪ ،‬شیرینکنندهای کم کالری‬ ‫قندهای رژیمی دیابت‬
‫است که جایگزین مناسبی برای قند و شکر میباشد‪ .‬میزان اندک کالری و‬
‫کربوهیدرات کاندرل (کمتر از‪ 13‬درصد شکر)‪ ،‬مصرف این محصول را برای افراد‬
‫دیابتی امکانپذیر ساخته است‪.‬‬

‫هنگام تحویل داروهایی از قبیل شربتها باید توجه کنید که محصولاتی باشد که فاقد قند )‪ (Suger Free‬باشد‪.‬‬
 ‫توجه کنیم‬
‫تمرین نسخ بیماران مبتلا به دیابت‪:‬‬ ‫‪)4-1‬‬

‫‪Tab Glutazone 15 mg N=90‬‬

‫عصرها ‪ 1‬عدد‬
‫‪Tab Diabezide MR 60 mg N=240‬‬
‫صبح و شب ‪ 1‬عدد‬
‫‪Tab Glucophage 1 gr N=120‬‬
‫ظهرها ‪ 1‬عدد‬
‫‪Tab Zipmet 50/500 mg N=240‬‬
‫‪Tab Cinnamon plus N=100‬‬
‫‪Tab Rosuvastatin 5 mg N=120‬‬
‫هر شب ‪ 1‬عدد‬

‫‪ .1‬گلوتازون‪:‬‬
‫‪ ‬همان پیوگلیتازون میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬دارو با یا بدون غذا مصرف شود و آنزیمهای کبدی بیمار پایش شود‪.‬‬
‫‪ .2‬دیابزید‪:‬‬
‫‪ ‬همان داروی گلیکلازید میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬دارو همراه غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ .3‬گلوکوفاژ‪:‬‬
‫‪ ‬همان متفورمین است‪.‬‬
‫‪ ‬داروبعد از غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ .4‬زیپمت‪:‬‬
‫‪ ‬ترکیب متفورمین و سیتاگلیپتین است‪.‬‬
‫‪ ‬دارو بعد از غذا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ .5‬سینامون پلاس‪:‬‬
‫‪ ‬سینامون پلاس باکاناسان )‪ (Cinnamon Plus‬ترکیبی از ویتامین های گروه ب‪ ،‬زینک‪ ،‬کرومیوم و سینامون (دارچین زیلانیکوم) است‪.‬‬
‫‪ ‬موارد مصرف‪ :‬کمک به تنظیم متابولیسم قند و چربی‬
‫‪ ‬روش مصرف‪ :‬روزانه ‪ 1‬تا ‪ 2‬قرص با وعده غذایی اصلی همراه با مایعات مصرف شود‪.‬‬
‫‪ .6‬رزوواستاتین‪:‬‬
‫‪ ‬دارو شب بعد از شام مصرف شود‪.‬‬
 ‫‪ -2‬اختلالات غده تیروئید‬

‫بیماران مبتال به اختالالت غده تیروئید‬

‫آشنایی با نسخ بیماران مبتال به اختالالت غده تیروئید(به‬

‫تفکیک)‬

‫اصول مشاوره به بیماران مبتال به اختالالت غده تیروئید (به‬

‫تفکیک)‬

‫توصیه پیرامون روش زندگی‬

‫اختلالات تیروئیدی به دو دسته تقسیم میشوند‪:‬‬

‫‪ .1‬هیپوتیروئیدیسم‪ :‬یک سندرم بالینی است که به دلیل کمبود هورمونهای تیروئیدی اتفاق میافتد‪.‬‬
‫‪ .2‬هیپرتیروئیدیسم‪ :‬یک سندرم همراه با افزایش متابولیسم بدن است که به علت تولید مقادیر بالای هورمونها تیروئید ایجاد میشود‪.‬‬

‫باید به خاطربسپاریم‬
‫هیپوتیروئیدیسم‪:‬‬ ‫‪)1-2‬‬
‫‪ )1-1-2‬آشنایی با نسخ بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‪:‬‬
‫هیپوتیروئیدیسم به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم میشود‪ .‬در هایپوتیروئیدیسم اولیه اختلال ناشی از اختلال غده تیروئید میباشد و هیپوتیروئیدیسم‬
‫ثانویه مربوط به نقص عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز میباشد‪ .‬هیپوتیروئیدیسم میتواند بدون بزرگی غده تیروئید (بدون گواتر)‪ ،‬با بزرگی غده‬
‫تیروئید (گواتر) و ناش ی از داروها (آمیودارون‪ ،‬اتیونامید‪ ،‬مواد حاجب حاوی ید‪ ،‬ریفامپین‪ ،‬اینترلوکین‪ ،‬اینترفرون آلفا‪ ،‬لیتیم‪ ،‬تیوسیانات‪ ،‬بوتازون و‬
‫سولفونیلاورهها) باشد‪.‬‬
‫‪ )2-1-2‬داروهای مورد استفاده در نسخ بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‪:‬‬
‫‪ -1‬لووتیروکسین (ال‪-‬تیروکسین یا ‪:)T4‬‬
‫‪ ‬دوز مورد نیاز آن در بالغین‪ 1.6-1.7 µg/kg/day ،‬است‪ .‬دوز معمول آن ‪ 100-125 µg/day‬میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬دوز مورد نیاز افراد مسن ‪ 50-100 µg/day‬و کودکان ‪ 10-15 µg/kg/day‬میباشد‪.‬‬
‫‪ -2‬لیوتیرونین )‪:(T3‬‬
‫‪ ‬به علت نیمه عمر کوتاه‪ ،‬قیمت بالاتر و پتانسیل بیشتر برای ایجاد سمیت قلبی نسبت به لووتیروکسین کمتر استفاده میشود و تنها‬
‫مورد مصرف آن در بیمارانی است که مشکل تبدیل ‪ T4‬به ‪ T3‬دارند‪.‬‬
 ‫‪ )3-1-2‬اصول مشاوره به بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‪:‬‬
‫تنها داروی درمان هیپوتیروئیدیسم که در نسخ مشاهده می شود لووتیروکسین است که یا به تنهایی و یا به همراه سایر داروها در نسخ مشاهده‬
‫میشود‪.‬‬
‫پس از انجام مراحل اولیه مشاوره‪ ،‬به انجام مشاوره دارویی به شرح زیر بپردازید‪:‬‬
‫نحوه مصرف داروها و مدیریت عوارض دارویی شایع‪:‬‬
‫لووتیروکسین‪:‬‬
‫‪ ‬مصرف دارو به صورت تک دوز است‪.‬‬
‫‪ ‬دارو صبحها ناشتا مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬این دارو میتواند ‪ 2‬ساعت بعد از وعده غذایی یا شب هنگام خواب نیز مصرف شود‪.‬‬
‫‪ ‬قرصهای لووتیروکسین را برای کودکان میتوان خرد کرد و با شیر مادر یا شیرخشک مخلوط کرد (لووتیروکسین نباید با‬
‫شیر حاوی سویا مخلوط شود زیرا جذب دارو کاهش مییابد)‪.‬‬
‫‪ ‬به بیمار توصیه کنید از غذاهای حاوی فیبر‪ ،‬آهن و سویا با مقادیر بالا اجتناب کند‪.‬‬
‫تداخلات نسخه‪:‬‬
‫از بیمار درباره سوابق داروییاش سوال کنید‪.‬‬
‫همچنین از آنجا که این دارو معمولا همراه با سایر داروهای بیمار در نسخ دیده میشود‪ ،‬تداخلات مهم آن را باید به خاطر بسپارید‪:‬‬
‫نکات‬ ‫نام دارو‬

‫میزان نیاز به لووتیروکسین افزایش مییابد‪.‬‬ ‫استروژن‬

‫مصرف آنها با لووتیروکسین ‪ 4‬ساعت فاصله باشد‪.‬‬ ‫آهن‪ ،‬منیزیم‪ ،‬کلسیم‪ ،‬اورلیستات و‬
‫کلستیرامین‬
‫مصرف آنها با لووتیروکسین ‪ 12‬ساعت فاصله باشد‪.‬‬ ‫رالوکسیفن‬

‫نباید با لووتیروکسین مصرف شوند‪.‬‬ ‫فراوردههای حاوی آلومینیوم‬

‫هیپرتیروئیدیسم‪:‬‬ ‫‪)2-2‬‬
‫‪ )1-2-2‬آشنایی با نسخ بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدیسم‪:‬‬
‫مهمترین علل هیپرتیروئیدی عبارتند از‪ :‬بیماری گریوز‪ ،‬گواتر‪ ،‬مصرف زیاد فراوردههای تیروئیدی‪ ،‬تومورها و داروها (ید‪،‬آمیودارون‪ ،‬اینترلوکین‪،‬‬
‫اینترفرون آلفا و لیتیم)‪.‬‬
‫‪ )2-2-2‬داروهای مورد استفاده در نسخ بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدیسم‪:‬‬
‫‪ -1‬تیوآمیدها‪:‬‬
‫متیمازول‪ :‬دوز نگهدارنده آن ‪ 5-10 mg‬در روز و ماکزیمم دوز آن ‪ 60 mg/day‬میباشد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫پروپیلتیویوراسیل‪ :‬دوز نگهدارنده آن ‪ 50-150 mg‬در روز و ماکزیمم دوز آن ‪ 1200 mg/day‬میباشد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
 ‫‪ -2‬ید‪:‬‬
‫لوگل‪ :‬هر قطره این فراورده حاوی ‪ 8 mg‬ید میباشد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫یدید پتاسیم اشباع‪ :‬هر قطره این فراورده حاوی ‪ 50 mg‬ید میباشد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ -3‬داروهای بتابلاکر (معمولا پروپرانولول)‪ :‬جهت کنترل علایم پرکاری تیروئید تا زمان شروع اثر تیوآمیدها و ید رادیواکتیو‪ ،‬آمادهسازی بیمار قبل از‬
‫عمل جراحی و نیز کنترل علایم محیطی در طوفان تیروئیدی (لرزش اندام و تپش قلب) استفاده میشود‪.‬‬
‫داروی پروپرانولول با دوز ‪ 10-40 mg‬هر ‪ 6‬ساعت یا در مواقع نیاز جهت حفظ ضربان قلب کمتر از ‪ 133‬در دقیقه استفاده میگردد‪.‬‬
‫‪ :CCBs -4‬دیلتیازم )‪ (60 mg/TDS‬و وراپامیل )‪ (40 mg/TDS‬در موارد عدم تحمل بتابلاکرها استفاده میشوند‪.‬‬
‫‪ -5‬کورتیکواستروئیدها‪ :‬در مشکلات چشمی‪ ،‬طوفان تیروئیدی (به صورت وریدی) و کمای میگزدم به صورت قرص پردنیزولون ‪(50-140‬‬
‫)‪ mg/divided dose‬و وریدی )‪ (Amp Hydrocortisone 50-100 mg QID‬استفاده میشوند‪.‬‬
‫‪ )3-2-2‬اصول مشاوره به بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم‪:‬‬
‫پس از انجام مراحل اولیه مشاوره‪ ،‬به انجام مشاوره دارویی به شرح زیر بپردازید‪:‬‬
‫نحوه مصرف داروها و مدیریت عوارض دارویی شایع‪:‬‬
‫تیوآمیدها‪:‬‬
‫‪ ‬متیمازول یک بار در روز (در برخی موارد منقسم) و پروپیلتیویوراسیل سه تا چهار بار در روز مصرف میشود‪.‬‬
‫ید‪:‬‬
‫‪ ‬در لیوان کامل آب‪ ،‬آبمیوه یا شیر حل شود‪.‬‬
‫‪ ‬جهت کاهش عوارض گوارشی با غذا یا شیر مصرف شود‪.‬‬

‫توجه کنیم‬
‫‪ )4-2-2‬تمرین نسخ بیماران مبتلا به اختلالات غده تیروئید‪:‬‬

‫‪Amp Robaxin N=1‬‬

‫نصف سمت چپ ران و نصف سمت راست ران‬
‫‪Tab Prouracil N=60‬‬
‫طبق دستور‬
‫‪Cap Celexib 200 mg N=20‬‬
‫‪BID‬‬
‫روباکسین همان متوکاربامول است که به عنوان شلکننده عضلانی مورد‬
‫مصرف داردف و سلکوکسیب ‪ NSAID‬میباشد‪.‬‬
‫داروی پروپیلتیواوراسیل جهت درمالن هایپرتیروئیدیسم تجویز شده‬
‫است‪.‬‬