‫كنترل آسان ديابت‬

‫‪1‬‬ ‫فهرست مطالب‬

‫کنترل آسان دیابت برای همیشه‬

‫‪2‬‬ ‫مقدمه ‪........................................................................‬‬

‫‪4‬‬ ‫دیدگاه جدید برای کنترل دیابت ‪...............................‬‬
‫‪5‬‬ ‫هدف از اين کتابچه ‪..................................................‬‬
‫‪6‬‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت ‪...........................................‬‬
‫‪16‬‬ ‫گام دوم‪ :‬شناخت الفبای دیابت ‪................................‬‬
‫‪18‬‬ ‫گام سوم‪ :‬مدیریت دیابت ‪.........................................‬‬
‫‪29‬‬ ‫گام چهارم‪ :‬مراقبت های دوره ای ‪............................‬‬
‫‪30‬‬ ‫از همین امروز شروع کنید ‪........................................‬‬
‫‪31‬‬ ‫کمک بیشتر برای کنترل دیابت ‪.................................‬‬
‫‪32‬‬ ‫سفیر دیابت باشید ‪.....................................................‬‬
‫‪33‬‬ ‫مراجع علمی‪..............................................................‬‬
‫‪34‬‬ ‫جداول كنترل ديابت ‪.................................................‬‬
‫‪36‬‬ ‫معرفی انجمن دیابت گابریک ‪...................................‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫مقدمه‬
‫‪2‬‬

‫مقدمه‬

‫آیا اولین بار وقتی فهمیدید مبتال به دیابت شده اید‪ ،‬دنیا در نظرتان تیره وتار شد و نمی توانستید‬
‫زندگی بدون شیرینی را تصورکنید؟‬
‫آیا با وجود اینکه دستگاه اندازه گیری قندخون دارید‪ ،‬از ترس باال بودن قند از آن استفاده‬
‫نمی‌کنید؟‬
‫آیا از گفتن اینکه دیابتی هستید‪ ،‬خجالت می‌کشید؟‬
‫شما هم از این که شیرینی نخورید‪ ،‬چربی نخورید‪ ،‬درهر ساعت هرچیزی که می خواهید‬
‫نخورید‪ ،‬خسته شده اید؟‬
‫نزد دکتر نمی روید چون می ترسید معلوم شود‬
‫قندتان باالست؟‬
‫شما هم وقتی قراراست آزمایش قند بدهید‪ ،‬یک‬
‫هفته تمام پرهیز غذایی می کنید تا قندتان پایین‬
‫بیاید؟‬
‫آیا این مسائل را تجربه کرده اید؟ ممکن است‬
‫حاالتی بدتر یا تصوراتی دیگر نیز در افکارشما‬
‫وجود داشته باشد‪ ،‬هیچ مانعی ندارد‪ ،‬شما هم به‬
‫جمع ما بپیوندید‪ .‬ما هم این مراحل را گذرانده ایم‬
‫و می خواهیم شریک تجربیات‪ ،‬غمها‪ ،‬شادیها‪،‬‬
‫نگرانیها ومشکالت شما باشیم‪.‬‬
‫در انجمن دیابت گابریک‪ ،‬همه ما با شما از یک خانواده ایم‪ .‬دراینجا گردهم آمده ایم تا به‬
‫کسانی کمک کنیم که با ما در«شیرینی بیش ازحد» مشترک هستند‪ .‬تلخی قند را ما هم چشیده‬
‫ایم ولی شیرینش کرده ایم‪ .‬ما برای شما یک خبر خوب داریم‪ :‬دیابت قابل کنترل است فقط‬
‫اگر تصمیم بگیرید به خودتان کمک کنید و کمی شیوه زندگیتان را تغییر دهید‪ .‬کافی است‬
‫که بخواهید‪ .‬ما خواستیم و شد‪ .‬شما هم می توانید و ما دراین راه همراه و همدل شماییم‪ .‬در‬
‫هر مرحله ای از دیابت که هستید‪ ،‬حتی اگر دچار عوارض آن شده اید‪ ،‬جلوی ضرر بیشتر را‬
‫بگیرید‪ .‬از همین حاال سعی کنید‪ ،‬فردا دیر است‪.‬‬
‫خانم احمدی ‪ 55‬ساله با قند ناشتای ‪ 290‬به گابریک مراجعه کرد‪ .‬او درشرح حالش‬
‫می‌گوید‪10« :‬سال بود دیابت داشتم‪ ،‬هر وقت قراربود آزمایش بدهم از یک هفته قبل مطلق ًا‬
‫نان و برنج و شیرینی جات و‪ ...‬نمی خوردم تا جواب آزمایشم قابل قبول باشد‪ ،‬اما همیشه‬
‫قندم باال بود‪ ،‬هیچ وقت نمی دانستم که چه کارهایی باید انجام بدهم‪ .‬گاهی اوقات برای آنکه خودم را‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫مقدمه‬
‫‪3‬‬

‫تنبیه کرده باشم‪ ،‬شبها بدون خوردن شام می خوابیدم‪ .‬هیچ میوه و شیرینی نمی خوردم‪ ،‬اگر دلم میوه‬
‫می خواست فقط میوه های ترش انتخاب می کردم و اگر غذایی حاوی برنج یا نان می خوردم بعد‬
‫یک لیمو ترش بزرگ می‌خوردم تا قند غذا را بسوزاند! همیشه افکار منفی و حس گناه داشتم‪.»....،‬‬

‫ایشان به علت عدم آگاهی‪ ،‬اشتباهات زیادی مرتکب شده بودند‪.‬‬

‫اگر شما هم چنین افکار ناراحت کننده ای در سر دارید‪ ،‬بد نیست بدانید‪:‬‬
‫دیابت بیماری ای است که ‪ 245‬میلیون نفر در جهان به آن مبتال هستند‪ .‬در ایران هم بیش از‬
‫‪ 3/5‬میلیون نفر دیابت دارند و افراد زیادی نیز در معرض ابتال به آن هستند‪.‬‬
‫خانم احمدی که بسیار افسرده بود مشکلی بزرگتر از دیابت داشت و آن ناآگاهی بود‪ .‬او در‬
‫ذهن خود باورهای غلطی داشت که بین مردم رایج است‪ .‬بد نیست بدانید‪ :‬میزان قند میوه‬
‫ارتباط زیادی به شیرینی یا ترشی آن ندارد‪ .‬یک لیموترش بزرگ درست به اندازه یک پرتقال‬
‫قند دارد‪ .‬اگر شما شام نخورید بدن برای کمبود قند شروع به ساختن گلوکز می کند و حتی‬
‫گاهی نخوردن یک وعده غذایی باعث باال رفتن قند خون نیز می شود‪.‬‬
‫برای آنکه بتوانید به خود کمک کنید‪ ،‬باید بدانید در کنترل دیابت‪ ،‬بجز مصرف دارو‪ ،‬رفتارهای‬
‫خود فرد دیابتی نیز اهمیت زیادی دارد‪ .‬اغلب پزشکان به علت مشغله زیاد نمی توانند به بیمار‬
‫خود آموزشهای الزم را بدهند‪.‬‬

‫بیمار دیابتی نیاز به آموزش دارد‪ .‬تنها زمانی می توانیم دیابت خود‬
‫را به خوبی کنترل کنیم که بپذیریم مسوول سالمت خود هستیم و‬
‫بقیه افراد تنها نقش کمکی دارند‪.‬‬

‫خانم احمدی‪ ،‬بعد از آشنایی با گابریک و شرکت در کالسهای آموزشی و مراجعه مداوم به‬
‫پزشک معالجش در مدتی کوتاه توانست‪ %10‬از وزن خود را کاهش دهد و قند ناشتایش را‬
‫به ‪ 120‬برساند‪.‬‬
‫او می گوید‪« :‬آشنایی با گابریک برای من یک فرصت فوق العاده بود‪ .‬حاال احساس خوبی دارم‬
‫خوشحالم از اینکه در درمان خودم نقش فعال دارم‪».‬‬
‫خانم احمدی‪ ،‬هم اکنون قند خون خود را به خوبی کنترل نموده و هر سه ماه یکبار به پزشک‬
‫خود مراجعه می کند‪ .‬ایشان از اعضای فعال انجمن دیابت گابریک هستند‪ .‬هر ماه در برنامه‬
‫های زنگ ورزش با دیابت شرکت کرده و از سفیران دیابت گابریک شده اند و به دیابتی های‬
‫دیگر نیز انگیزه کنترل بهتر دیابت را می دهند‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫دیدگاه جدید برای کنترل دیابت‬ ‫‪4‬‬

‫دیدگاه جدید برای کنترل دیابت‬

‫در دیدگاه جدید که حاصل آخرین تحقیقات دانشمندان است‪ ،‬نقش کلیدی در کنترل دیابت‬
‫و پیشگیری از عوارض را فرد دیابتی‪ ،‬شخص ًا بر عهده دارد‪.‬‬

‫در این روش‪ ،‬تیمی به نام «تیم مدرسین دیابت»‪ ،‬به کمک فرد دیابتی و پزشک معالج او می آیند‪.‬‬
‫وظایفی نظیر راهنمایی و کمک برای تنظیم یک رژیم غذایی صحیح و آموزش تمرینات‬
‫ورزشی مناسب و نیز حمایت و پشتیبانی روحی فرد از هر لحاظ بر عهده این تیم آموزشی‬
‫است‪ .‬به کمک این تیم‪ ،‬فرد دیابتی پاسخ تمام سواالت و ابهامات خود را می یابد‪.‬‬
‫طبق استاندارد فدراسیون جهانی دیابت‪ ،‬هر فرد دیابتی باید ساالنه حداقل ‪ 15‬ساعت آموزش‬
‫ببیند‪ .‬بر اساس تحقیقات انجام شده‪ ،‬وجود یک تیم حرفه ای از مدرسین دیابت و شرکت‬
‫در کالس آموزشی در کنار راهنمایی های پزشک‪ ،‬باعث کاهش بسیار زیاد عوارض دیابت و‬
‫افزایش سالمت روحی و جسمی فرد دیابتی می گردد‪.‬‬
‫مطابق توصیه های انجمن دیابت آمریکا‪ ،‬کنترل دیابت وظیفه یک گروه است و فرد دیابتی‬
‫در مرکز این گروه قرار دارد‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪5‬‬ ‫هدف از این کتابچه‬

‫هدف از این کتابچه‬

‫با کمک گرفتن از اطالعات موجود در این کتابچه‪ ،‬شما مختصرا ً با دیابت آشنا می شوید‪.‬‬
‫ولی هرگز انتظار نداشته باشید که تمام اطالعات موجود در ده ها جلد کتاب را تنها با خواندن‬
‫کتابچه ای کوچک بدست آورید‪ .‬این کتابچه در واقع آغاز راه است‪ .‬برای کنترل آسان دیابت‬
‫باید همواره به دنبال افزایش دانش خود باشید‪.‬‬
‫کالس های آموزشی انجمن دیابت گابریک‪ ،‬مسیر آموختن را برای شما آسانتر می کند‪.‬‬
‫همچنین ما می کوشیم در فصل نامه هایی که از طریق پست در اختیار همه اعضای گابریک‬
‫قرار می گیرد‪ ،‬آخرین خبرها و نتیجه آخرین پژوهشها در زمینه دیابت را در اختیارتان‬
‫بگذاریم‪.‬‬

‫در این کتابچه‪ ،‬چهار گام برای کنترل آسان دیابت تعریف شده است‪ .‬بکار گیری‬
‫صحیح این چهار گام‪ ،‬شما را در مقابل عوارض دیابت بیمه می کند‪.‬‬

‫‪ -1‬در گام اول‪ ،‬شما با مفاهیم پایه دیابت آشنا می‌شوید‪.‬‬

‫‪ -2‬در گام دوم‪ ،‬شما با الفبای کنترل دیابت آشنا می‌شوید‪( .‬یاد می گیرید جهت جلوگیری‬
‫از عوارض دیابت‪ ،‬باید قند‪ ،‬چربی و فشار خون را کنترل کرد)‬
‫‪ -3‬در گام سوم‪ ،‬شما با پایه های مدیریت و کنترل دیابت آشنا می شوید‪( .‬تغذیه‪ ،‬فعالیت‬
‫جسمانی‪ ،‬اندازه گیری شخصی قند خون و دارو)‬
‫‪ -4‬در گام چهارم‪ ،‬شما با آزمایش های دوره ای و مراقبت های شخصی جهت پیشگیری از‬
‫عوارض دیابت آشنا می‌شوید‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬ ‫‪6‬‬

‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬

‫چرا قند خون باال می رود و دیابت به وجود می آید؟‬

‫انسولین یکی از هورمون های بدن است که از طریق سلول های بتا (جزایر النگرهانس) در لوزالمعده‬
‫ترشح می گردد‪ .‬انسولین‪ ،‬وظیفه انتقال قند داخل خون به درون سلول و تبدیل آن به انرژی را بر عهده‬
‫دارد‪ .‬در برخی از افراد ديابتی‪ ،‬تمام یا بخشی از سلول های بتا از بین رفته اند که نتیجه آن کاهش یا‬
‫قطع ترشح انسولین است‪ .‬در حالی که در بدن برخی دیگر‪ ،‬انسولین به مقدار کافی ترشح می شود ولی‬
‫انسولین تولید شده به خوبی عمل نمی کند‪ .‬لذا در افراد دیابتی‪ ،‬غلظت گلوکز (قند) در داخل خون‬
‫زیاد می گردد و اصطالح ًا قند خون باال می رود‪.‬‬

‫نحوه تشخیص دیابت‬

‫‪ -‬قند خون ناشتای کمتر از ‪ 100‬نشانه‬

‫عدم ابتال به دیابت و قند خون ناشتای‬
‫بیشتر از ‪ 126‬نشانه دیابت می‌باشد‪.‬‬
‫همچنین قند خون ناشتای ‪ 100‬تا ‪126‬‬
‫را اصطالح ًا پیش دیابت می‌گویند‪.‬‬

‫‪ -‬چنانچه قند خون دو ساعت پس از‬

‫صرف صبحانه اندازه گیری شود‪ ،‬عدد‬
‫کمتر از ‪ 140‬در افراد غیر دیابتی و عدد‬
‫بزرگتر از ‪ 200‬در افراد مبتال به دیابت‬
‫و عدد بین ‪ 140‬تا ‪ 200‬در افراد مبتال به‬
‫پیش دیابت نشان داده می‌شوند‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪7‬‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬

‫دیابت و انواع آن‬

‫دیابت‪ ،‬همان بیماری معروف مرض قند یا باال بودن قند خون می باشد‪.‬‬

‫ديابت نوع يک‬

‫در اين نوع ديابت‪ ،‬سلول های انسولین ساز لوزالمعده (سلول های بتا)‬
‫تخریب می شوند و توليد انسولين در بدن بسيار کم شده و يا متوقف‬
‫می گردد‪ .‬ديابت نوع يک معموال در دوران کودکی يا نوجوانی آغاز‬
‫می شود‪ .‬این افراد نياز حتمی به تزریق انسولین دارند‪.‬‬

‫ديابت نوع دو‬

‫اين نوع دیابت‪ ،‬عموم ًا در سنين باالی ‪ 30‬سال خود را نشان‬
‫می دهد و شايع ترين نوع دیابت نیز می باشد‪ .‬در اين حالت‬
‫بدن هنوز قادر به ساخت مقاديری انسولين است ولی يا این‬
‫مقدار کم است یا انسولين مترشحه از لوزالمعده نمی تواند‬
‫وظايف خود را به خوبی در بدن انجام دهد‪ .‬این نوع دیابت‬
‫معموالً در مراحل اولیه با رعایت رژيم غذایی مناسب‪ ،‬فعالیت‬
‫منظم ورزشی و کاهش وزن‪ ،‬قابل کنترل است‪ .‬ولی در نهايت‪،‬‬
‫افراد زيادی برای کنترل دیابت خود‪ ،‬نياز به داروهای خوراکی‬
‫و يا حتی تزریق انسولین پیدا می کنند‪ .‬وراثت (سابقه دیابت در‬
‫بستگان درجه اول)‪ ،‬اضافه وزن‪ ،‬چربی و فشار خون باال‪ ،‬کم تحرکی و‪ ...‬می تواند احتمال ابتال‬
‫به این نوع دیابت را افزایش دهد‪.‬‬

‫دیابت حاملگی‬
‫دیابت حاملگی اغلب موقتی است‪ .‬این نوع دیابت در طول‬
‫دوران بارداری ظاهرمی‌شود‪ .‬حفظ قند خون در حد طبیعی و‬
‫کنترل دیابت حاملگی برای تولد نوزادی سالم‪ ،‬بسیار حیاتی‬
‫است‪ .‬اغلب پس از تولد نوزاد‪ ،‬این نوع دیابت برطرف می گردد‬
‫ولی در صورت آماده بودن زمینه ارثی‪ ،‬می تواند به صورت‬
‫دیابت نوع دو ظهور کند‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬ ‫‪8‬‬

‫مرحله پيش دیابت‬

‫پیش از ابتال به دیابت نوع دو‪ ،‬اغلب به مدت چند سال سطح قند خون در حد دیابت پنهان‬
‫می باشد‪ .‬این محدوده‪ ،‬باالتر از حد نرمال بوده ولی آن قدر باال نیست که فرد در گروه‬
‫دیابتی ها قرار گیرد‪.‬‬
‫مرحله پيش ديابت به دو صورت وجود دارد که یکی اختالل در قند خون ناشتا و دیگری‬
‫اختالل در تحمل گلوکز است‪.‬‬
‫مطالعات اخیر نشان داده است که برخی از آسیب های دیررس بدنی (عوارض بلند مدت‬
‫دیابت) خصوص ًا ناراحتی های قلبی و سیستم گردش خون ممکن است قب ً‬
‫ال و در زمان‬
‫مرحله پيش ديابت اتفاق افتاده باشد‪.‬‬
‫اگر در مرحله پيش ديابت و یا در معرض ابتال به آن قرار دارید‪ ،‬راه های گوناگونی برای‬
‫کسب اطالع و آگاهی در زمینه عوامل موثر در پيش ديابت و روش های پیشگیری از بروز‬
‫دیابت نوع دو وجود دارد‪.‬‬

‫اگر در مرحله پیش دیابت هستید‪ ،‬اصالح الگوی تغذیه و افزایش‬

‫فعالیت بدنی‪ ،‬بروز دیابت را در شما به تعویق می اندازد‪.‬‬

‫انجمن دیابت گابریک بخشی از منابع و فعالیتهای خود را به آموزش روش‌های تغذیه‌ای صحیح‬
‫و فعالیت‌های بدنی مناسب اختصاص داده است‪ .‬اگر در مرحله پيش دیابت هستيد می‌توانيد از‬
‫توصیه‌هاي ما برای تغییر روش تغذی ‌ه و فعالیت های بدنی خود سود ببريد‪ .‬همچنین‪‌،‬با شرکت‬
‫در کالس های آموزشی قادر خواهيد بود بروز دیابت را به تعویق بیاندازيد‪.‬‬

‫افراد در معرض ابتال به دیابت‬

‫افرادی که بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتال به دیابت‬

‫قرار دارند‪ ،‬باید به صورت دوره ای به پزشک مراجعه‬
‫نموده و تحت آزمایش قرار بگیرند‪ .‬عواملی که خطر‬
‫مبتال شدن به دیابت را افزایش می دهند‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫• قرار داشتن در مرحله دیابت پنهان‬
‫• سابقه خانوادگی (سابقه ابتال به دیابت در پدر‪ ،‬مادر‪،‬‬
‫خواهر یا برادر)‬
‫ً‬
‫• اضافه وزن و چاقی خصوصا در ناحیه شکم‬
‫• سن باالی ‪ 45‬سال‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪9‬‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬

‫• فشار خون باال‬

‫• چربی خون باال‬
‫• کم تحرکی‬

‫چگونه از بروز دیابت پیشگیری کنیم یا آن را به تعویق بیاندازیم؟‬

‫امروزه به علت زندگی ماشینی‪ ،‬کاهش فعالیت های بدنی و رژیم غذایی پر کالری و پر‬
‫چرب‪ ،‬سن بروز دیابت نوع دو به طور چشمگیری افزایش یافته است‪ .‬بسیاری افراد به علت‬
‫بی تحرکی‪ ،‬چاقی و رژیم غذایی نادرست‪ ،‬در جوانی به دیابت نوع دو مبتال می شوند‪.‬‬
‫مرحله پيش دیابت یک وضعیت جدی پزشکی است که قابل درمان می باشد‪ .‬خبر خوب‬
‫اینکه‪ ،‬جدیدترین مطالعات انجمن دیابت آمریکا بیانگر آن است که افرادی که در مرحله‬
‫پيش دیابت قرار دارند‪ ،‬می توانند با تغییر در رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی‪ ،‬از پیشرفت‬
‫بیماری به سمت بروز دیابت نوع دو جلوگیری کنند‪ .‬آن ها حتی ممکن است قادر به‬
‫بازگرداندن قند خون خود به محدوده نرمال نیز باشند‪ .‬این مطالعات همچنین نشان می دهد‬
‫که برخی از درمان ها‪ ،‬پیشرفت دیابت را به تأخیر می اندازد‪ .‬رعایت رژیم غذایی صحیح و‬
‫افزایش فعالیت بدنی در این زمینه بهترین نتیجه را خواهد داشت‪.‬‬
‫لذا‪ ،‬تشویق فرزندانمان به ورزش کردن و افزایش اگاهی در زمینه تغذیه سالم‪ ،‬گام مهمی‬
‫در جهت پیشگیری از دیابت در فرزندان می‌باشد‪.‬‬
‫کتاب «دیابت‪ ،‬راه پیشگیری» از انتشارات انجمن دیابت گابریک حاوی نکات مهمی در‬
‫خصوص نحوه پیشگیری از دیابت می‌باشد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬ ‫‪10‬‬

‫دیابت را جدی بگیرید‬

‫چیزی به نام دیابت خفیف وجود ندارد‪ .‬اگر قند خون حتی کمی باالتر‬
‫از حد مجاز باشد دیابت است و باید کنترل شود‪ .‬کنترل دیابت به راحتی‬
‫امکان پذیر است ولی اگر کنترل نشود خطرناک است‪.‬‬

‫عدم کنترل دیابت (قند خون باال و یا پایین)‪ ،‬موجب بروز عوارض بلند مدت و کوتاه مدت‬
‫ديابت می گردد که در ادامه شايعترين آنها توضيح داده خواهند شد‪:‬‬

‫عوارض بلند مدت‬

‫تاری دید و نابينايی (رتینوپاتی)‬

‫عدم کنترل قندخون‪ ،‬تاثیرات مخربی‬

‫بر عروق شبکيه چشم دارد‪ ،‬می‌تواند‬
‫موجب بروز تاری ديد و نابينايی شود‪.‬‬
‫معموالً رتینوپاتی در مراحل اولیه‪ ،‬هیچ‬
‫اختاللی در دید ایجاد نمی کند و عالمت‬
‫خاصی ندارد‪.‬‬

‫افراد دیابتی برای پیشگیری از این عارضه باید‬

‫به صورت دوره ای برای معاینه ته چشم‪ ،‬به‬
‫متخصص چشم (فوق تخصص شبکیه) مراجعه‬
‫نمایند‪ .‬با تشخیص به موقع‪ ،‬می توان بروز این‬
‫عارضه را متوقف کرد‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪11‬‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬

‫آسيب کليوی (نفروپاتی)‬

‫در صورت باال بودن قند خون‪ ،‬کليه ها شدیدا ً آسيب می‌بینید که نتیجه این آسیب می‌تواند‬
‫از کار افتادگی کلیه ها و نیاز به دیالیز و پیوند باشد‪ .‬افراد دیابتی با کنترل قند خون و فشار‬
‫خون خود می‌توانند از بروز این عارضه جلوگیری نمایند‪ .‬آسیب های کلیوی‪ ،‬اگر در مراحل‬
‫اولیه تشخیص داده شوند‪ ،‬قابل درمان هستند‪.‬‬

‫پای دیابتی‬

‫عدم کنترل قند خون و بی‌توجهی‬

‫نسبت به مراقبت صحيح از پاها‪،‬‬
‫موجب ايجاد زخم هايی در پا می گردد‪.‬‬
‫اين زخم ها می تواند به از کار افتادگی‬
‫و قطع پاها منجر شوند‪ .‬عالوه بر‬
‫کنترل قند خون‪ ،‬باید هر روز پاهای‬
‫خود را معاینه و از کفش و کفی های‬
‫مناسب استفاده کنید‪.‬‬

‫مراقبت از پا‬

‫ •پاهایتان را حداقل یک بار در روز شستشو دهید‪.‬‬

‫ •الی انگشتان را به خوبی خشک کنید به گونه ای که از بروز عفونت های قارچی جلوگیری‬
‫شود‪.‬‬
‫ •برای آگاهی از وجود هر گونه زخم در پاها‪ ،‬آن ها را به طور روزانه معاینه کنید‪.‬‬
‫ •هرگز پا برهنه راه نروید‪.‬‬
‫ •از پوشیدن کفشها و جورابهای تنگ خودداری کنید‪.‬‬

‫گزگز پاها عالئم ابتدایی پای دیابتی است‪ .‬این عارضه در این مرحله‬
‫قابل درمان است‪ .‬اگر در کف پای خود احساس گزگز می کنید هر‬
‫چه سریعتر به پزشک خود مراجعه نمایید‪ .‬کنترل صحیح قند خون‪،‬‬
‫نقش کلیدی در رفع این عالئم دارد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬ ‫‪12‬‬

‫بيماری های قلبی و عروقی‬

‫ديابت کنترل نشده‪ ،‬احتمال حمالت قلبی‪ ،‬سکته مغزی و فشار خون باال را افزايش می‌دهد‪.‬‬
‫قند و چربی خون باال‪ ،‬در دراز مدت منجر به گرفتگی عروق می شود‪( .‬شکل زیر)‬

‫عروق طبیعی‬

‫گرفتگی عروق‬

‫عوارض عصبی‬

‫اعصاب حسی و حرکتی اندام ها‪ ،‬مخصوص ًا پاها‪ ،‬در اثر قند خون باال دچار آسیب گشته‬
‫و معموالً به صورت بی حسی و یا گز گز کف پا خود را نشان می دهند‪ .‬از دیگر عوارض‬
‫عصبی‪ ،‬می توان به ناتوانی جنسی در آقایان اشاره کرد‪.‬‬

‫عفونت لثه و دندان‬

‫افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثه ها و‬

‫پوسیدگی و لق شدن دندان ها هستند‪ .‬لذا رعایت‬
‫دقیق بهداشت دهان و دندان برای آن ها الزم است‪.‬‬
‫عالوه بر این مراجعه مداوم به دندانپزشک برای‬
‫معاینات دوره ای را هرگز فراموش نکنید‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪13‬‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬

‫عوارض کوتاه مدت‬

‫ُکمای دیابتی(کتو اسیدوز دیابتی)‬

‫اگر قند خون بیش از حد باال باشد (هایپرگلیسمی)‪ ،‬فرد در معرض خطر اسیدی شدن خون‬
‫(کتو اسیدوز دیابتی) و حتی رفتن به ُکمای دیابتی خواهد بود‪.‬‬

‫فراموش کردن قرص یا انسولین‪ ،‬پرخوری‪ ،‬کاهش فعالیت فیزیکی‪،‬‬

‫استرس و فشارهای عصبی‪ ،‬عفونت‪ ،‬جراحت یا بیماری های دیگر‪،‬‬
‫از عوامل باال رفتن قند خون می باشند‪.‬‬

‫قند خون باال چه نشانه هایی دارد؟‬

‫خستگی‪ ،‬خشکی دهان و تشنگی‪ ،‬گرسنگی‪ ،‬اختالل در دید‪ ،‬کاهش وزن بدون علت و پر‬
‫ادراری از نشانه های قند خون باال هستند‪.‬‬

‫در بسياری از موارد‪ ،‬قند خون باال هيچ کدام از عالئم فوق را ندارد و شما‬
‫فقط با اندازه گيری قند خون خود با دستگاه اندازه گیری قند خون معتبر و‬
‫يا از طریق آزمايشگاه می توانید متوجه آن شويد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬ ‫‪14‬‬

‫درمان هایپرگلیسمی (قند خون باال)‬

‫اگر قند خونتان بيش از حد باال رفت‪ ،‬با فواصل زمانی کمتری قند خونتان را اندازه گيری‬
‫کنيد‪ .‬در صورت وجود کتون در ادرار با پزشک خود تماس بگيريد‪ .‬مصرف دارو و انسولين‬
‫را طبق برنامه ادامه دهيد‪ .‬مايعات بدون قند بيشتری بنوشيد‪ .‬در صورت عدم وجود کتون در‬
‫ادرار‪ ،‬به فعاليت بدنی بپردازيد‪.‬‬

‫هیپوگلیسمی (افت قند خون)‬

‫اگر همواره از مقدار قند خونتان آگاه نباشيد و قندتان بیش‬

‫از حد پایین بیاید‪ ،‬ممکن است منجر به ضعف يا بيهوشی‬
‫گردد‪.‬‬

‫دالیل هیپوگلیسمی‬

‫مصرف انسولین یا دارو بیش از حد معمول‪ ،‬فعالیت فیزیکی بیش از حد‪ ،‬حذف یک وعده‬
‫غذایی اصلی یا یکی از میان وعده ها می توانند موجب بروز هیپوگلیسمی گردند‪.‬‬

‫عالئم هیپوگلیسمی‬

‫تپش قلب‪ ،‬گرسنگی شدید‪ ،‬لرزش بدن‪ ،‬عرق سرد‪ ،‬درد شکم و تهوع‪ ،‬پوست سرد و رنگ‬
‫پریده‪ ،‬اختالل دید‪ ،‬سردرد‪ ،‬خستگی و بی حالی‪ ،‬خواب آلودگی‪ ،‬از دست دادن تمرکز‪،‬‬
‫اختالل در صحبت کردن و‪ ...‬از عالئم افت قند خون هستند‪.‬‬

‫افت قند خون را جدی بگیرید‪ .‬تکرار افت قند خون را حتما به پزشک‬
‫معالج اطالع دهید و به دنبال یافتن دلیل اتفاق افتادن آن باشید‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪15‬‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت دیابت‬

‫برای اطمينان از هيپوگليسمی حتم ًا قند خونتان را اندازه گيری کنيد‪.‬‬

‫بسیاری از مواقع‪ ،‬حالت ضعف‪ ،‬گرسنگي و بسياري عالئم ديگر می‌توانند‬
‫به علت قند خون باال هم باشند‪ .‬با اندازه گیری قند خون در این مواقع‬
‫توسط دستگاه اندازه گیری قند خون‪ ،‬متوجه خواهید شد که آیا این‬
‫ضعف‪ ،‬ناشی از افت قند خون است یا قند خون باال‪.‬‬

‫درمان هیپوگلیسمی (افت قند خون)‬

‫اگر از وقوع هيپوگليسمی مطمئن شديد‪ ،‬مقداری مواد قندی يا مايعات شيرين ميل نماييد‪.‬‬
‫ال چند حبه قند يا نصف لیوان آب ميوه‪ ،‬مناسب می باشد‪ .‬پس از‪ 15 -10‬دقیقه قند خود‬ ‫مث ً‬
‫را مجددا ً اندازه گیری نمایید‪ .‬اگر همچنان پایین بود چند حبه دیگر قند یا مایعات شیرین‬
‫میل کنید‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام دوم‪ :‬شناخت الفبای دیابت‬ ‫‪16‬‬

‫گام دوم‪ :‬شناخت الفبای دیابت‬

‫با کنترل الفبای دیابت‪ ،‬می توان بروز عوارض را بسیار کاهش داد‪ .‬برای جلوگیری از عوارض دیررس‬
‫دیابت‪ ،‬کنترل سه عامل قند‪ ،‬چربی و فشار خون بسیار کلیدی می باشد‪ .‬الفبای دیابت عبارتند از‪:‬‬

‫الف‪ .‬هموگلوبین اِی‪-‬وان‪-‬سی (‪)HbA1c‬‬

‫نشان دهنده میانگین قند خون در سه ماه گذشته است‪ .‬مقدار هدف این آزمایش برای بیشتر‬
‫افراد دیابتی زیر ‪ %7‬است‪ .‬باال بودن قند خون به‬
‫معنای وجود خطر ابتال به عوارض قلبی عروقی‪،‬‬
‫کلیوی‪ ،‬چشمی و پای دیابتی خواهد بود‪.‬‬
‫ممکن است مقدار هدف برای شما متفاوت‬
‫باشد‪ .‬از پزشک خود بپرسید و در جدول کنترل‬
‫دیابت در انتهای این جزوه یادداشت کنید‪ .‬هر فرد‬
‫دیابتی برای بررسی وضعیت کنترل قند خون در‬
‫سه ماه گذشته باید این آزمایش را انجام دهد‪ .‬از‬
‫آنجایی که روش های گوناگونی برای این تست‬
‫در آزمایشگاه وجود دارد‪ ،‬به میزان مرجع تعریف‬
‫شده در برگه آزمایشگاه توجه کنید‪.‬‬

‫ب‪ .‬فشار خون‬

‫مقدار هدف فشار خون برای اکثر افراد دیابتی‬
‫زیر ‪ 130/80‬است‪.‬‬
‫فشار خون باال صدمات شدیدی به قلب می رساند‪.‬‬
‫احتمال حمله قلبی و نارسایی کلیه را افزایش‬
‫می‌دهد‪ .‬ممکن است مقدار هدف برای شما‬
‫متفاوت باشد‪ .‬از پزشک خود بپرسید و در‬
‫جدول کنترل دیابت در انتهای این جزوه‬
‫یادداشت کنید‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪17‬‬ ‫گام دوم‪ :‬شناخت الفبای دیابت‬

‫ج‪ .‬کلسترول‬
‫کلسترول موجود در خون به دو شکل کلسترول خوب و کلسترول بد موجود می باشد‪ .‬ال‪-‬دی‪-‬‬
‫ال یا «کلسترول بد» موجب گرفتگی رگهای شما می شود و حمله قلبی در پی خواهد داشت‪.‬‬
‫اچ‪-‬دی‪-‬ال یا «کلسترول خوب» کمک می کند گرفتگی رگهای شما کمتر شود‪.‬‬
‫مقدار هدف ال‪-‬دی‪-‬ال (‪ )LDL‬برای بیشتر افراد دیابتی زیر ‪ 100‬است‪.‬‬
‫مقدار هدف اچ‪-‬دی‪-‬ال (‪ )HDL‬برای بیشتر افراد دیابتی باالی ‪ 40‬برای مردان و بیشتر از‬
‫‪ 50‬برای زنان است‪.‬‬
‫در پیوست‪ ،1‬جدول کنترل دیابت شامل الفبای دیابت آورده شده است با پرکردن این‬
‫جدول می توانید روند کنترل دیابت خود را ارزیابی کرده و هنگام مراجعه به پزشک آن را‬
‫به همراه داشته باشید تا پزشک بهتر بتواند درباره داروهای شما تصمیم بگیرد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬ ‫‪18‬‬

‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬

‫منظور از مدیریت ديابت‪ ،‬حفظ ميزان قند خون در حد طبيعی می باشد‬

‫(نه پایین تر و نه باالتر)‪ .‬الزم به ذکر است که حفظ چربی و فشار خون در‬
‫حدطبيعی نيز نقش بسيار مهمی در کاهش عوارض ديابت بر عهده دارد‪.‬‬

‫در این گام به دنبال پاسخ این سوال هستیم که چگونه می توانیم قند را در مقدار قابل قبول کنترل‬
‫نماییم‪.‬‬

‫چه عواملی قند خون را باال می برد؟ چه عواملی قند خون را پایین‬
‫می آورد؟‬

‫استرس و غذا خوردن‪ ،‬دو عامل اصلی باال برنده قندخون هستند‪ .‬در حالی که فعالیت بدنی‬
‫و دارو دو عامل اصلی پایین آورنده قند خون می باشند‪ .‬البته از نقش هورمون ها نیز در‬
‫نوسانات قند خون‪ ،‬نباید چشم پوشی کرد‪ .‬عوامل باال برنده و پایین آورنده قند خون همانند‬
‫دو کفه ترازو عمل می کنند‪ .‬به این معنی که اگر این دو کفه هم وزن باشند‪ ،‬شما کنترل‬
‫مناسبی خواهید داشت‪ .‬اما اگر وزن هر کدام از این دو کفه از تعادل خارج شود‪ ،‬قند شما نیز‬
‫از تعادل خارج خواهد شد‪ .‬شکل زیر‪ ،‬این مساله را بهتر نشان می‌دهد‪.‬‬

‫خوردن و استرس‬ ‫فعالیت بدنی و دارو‬

‫کنترل دقیق دیابت به معنای حفظ کفه های این ترازو در حالت تعادل می باشد‪ .‬اگر کفه سمت‬
‫چپ سنگین تر شود (شما زیاد بخورید و یا استرس زیادی داشته باشید)‪ ،‬قند باال میرود‪ .‬در حالیکه‪،‬‬
‫اگر کفه سمت راست سنگین شود (ورزش کنید و دارو مصرف نمایید)‪ ،‬قند پایین می‌آید‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪19‬‬ ‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬

‫برای اینکه قند خون را کنترل کنیم‪ ،‬چه باید بکنیم؟‬

‫انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند‪:‬‬
‫ •از برنامه غذایی مناسب برای افراد دیابتی استفاده کنید‪.‬‬
‫ •فعاليت جسمانی خود را افزایش دهید‪.‬‬
‫ •خودتان قند خونتان را هر روز در منزل اندازه گیری کنید‪.‬‬
‫ •دارو (قرص يا انسولين) را کامال بر اساس توصیه های پزشکتان مصرف کنید‪.‬‬

‫برنامه ریزی غذایی برای افراد ديابتی‬

‫خوردن و آشاميدن‪ ،‬يکی از عوامل عمده ای است که بر قند خون تأثير می گذارد‪.‬‬
‫چه غذاهایی را باید و چه غذاهایی را نباید بخورم؟‬
‫از هر کدام چه میزان باید بخورم؟‬
‫چه زمانهایی باید غذا بخورم؟‬
‫پاسخ تمامی سواالت باال و هر سوال دیگری که در زمینه تغذیه دارید را در «برنامه ریزی‬
‫غذایی» می یابید‪.‬‬

‫«برنامه ریزی غذایی» به چه معناست؟‬

‫برنامه ریزی غذایی در حقیقت اصول تغذیه سالم و مناسب است‪ .‬تمام‬
‫افراد‪ ،‬چه دیابتی چه غیر دیابتی‪ ،‬برای زندگی سالم باید این اصول را‬
‫رعایت کنند‪ .‬در برنامه غذایی‪ ،‬هر فرد می آموزد‪ ،‬از چه گروه های‬
‫غذایی و به چه میزان باید مصرف نماید‪.‬‬

‫به علت محدودیتهای این کتابچه‪ ،‬تنها به مقدماتی از برنامه ریزی غذایی اشاره شده است‪.‬‬
‫یکی از اهداف کالس های آموزشی انجمن دیابت گابریک باال بردن مهارت شما در تنظیم‬
‫برنامه غذایی مطابق با نیازها و ترجیحات غذایی تان می باشد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬ ‫‪20‬‬

‫برنامه ریزی غذایی را چگونه آغاز کنیم ؟‬

‫اولین گام برای اینکه بتوانید رژیم غذایی مناسبی داشته باشید‪ ،‬این است که بدانید چه‬
‫غذاهایی مستقیم ًا قند وارد خون شما می کنند‪.‬‬
‫از میان گروه های غذایی‪ ،‬نان و غالت‪ ،‬شیر و لبنیات و میوه ها‪ ،‬حاوی کربوهیدرات (قند‬
‫و نشاسته) بیشتری هستند و نسبت به سایر گروه های غذایی به طور مستقیم قند بیشتری‬
‫وارد خون می کنند‪.‬‬
‫از آنجا که نان و غالت‪ ،‬شیر و لبنیات و میوه ها در تأمین انرژی‪ ،‬پروتئین و ریز مغذی های‬
‫مورد نیاز بدن سهم بسزایی دارند‪ ،‬بنابر این باید حتم ًا و البته با تنوع در مصرف در برنامه‬
‫غذایی روزانه گنجانده شوند‪.‬‬

‫با توجه به لزوم مصرف این گرو ههای غذایی و با توجه به اینکه این مواد‬
‫غذایی سرشار از قند و نشاسته می باشند باید بدانیم که از هر یک از این‬
‫گروهها چگونه و به چه مقدار مصرف کنیم‪.‬‬

‫همچنین باید بدانیم که اگر چه سبزیجات به طور عمده غذای آزاد محسوب می‌شوند و‬
‫مصرف بسیار زیاد آنها به این علت که میزان جذب قند غذا از روده را تنظیم می‌کنند‪،‬‬
‫بسيار توصیه می شود‪ ،‬اما استثناهایی هم میان آنها وجود دارد‪ .‬بعضی سبزیجات‪ ،‬سبزیجات‬
‫نشاسته‌ای هستند و بعضی سبزیجات اگرچه در مصرف به شکل خام مشکلی ایجاد نمی‌کنند‬
‫اما مصرف انواع پخته آنها باید با احتیاط صورت گیرد‪ ،‬زیرا قند خون را باال می‌برند‪.‬‬

‫در کالس های آموزش تغذیه‬

‫«انجمن دیابت گابریک» شما‬
‫درباره تمام گروه های غذایی‬
‫و نقش آنها در کنترل قندخون‪،‬‬
‫فشار خون و چربی خون که‬
‫الفبای کنترل دیابت هستند‬
‫خواهید آموخت‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪21‬‬ ‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬

‫چند توصیه کلی برای تغذیه صحیح‬

‫ • از سبزیجات و مواد حاوی فیبر بیشتر استفاده کنید‪ .‬مصرف ساالد و سبزی در کنار غذا را‬
‫فراموش نکنید‪.‬‬
‫ • نان های سبوسدار مانند سنگک‪ ،‬در مقایسه با نانهایی با آرد سفید (مثل لواش)‪ ،‬به کنترل‬
‫بهتر قند خون شما کمک خواهد کرد‪ .‬این نانها حاوی فیبر هستند‪.‬‬
‫ • تعداد وعده های غذایی را زیاد کنید ولی در هر وعده مقدار کمتری میل کنید‪ .‬حتم ًا بین‬
‫صبحانه و ناهار‪ ،‬میان وعده میل نمایید‪ .‬میوه های به اندازه یک سیب متوسط میان وعده‬
‫مناسبی خواهند بود‪.‬‬
‫ •مصرف غذاهای پرچرب‪ ،‬شیرین و بدون فیبر توصیه نمی شود‪ ،‬در عوض غذاهای کم‬
‫چرب و پرفیبر انتخاب بسیار خوبی هستند که هم به تنظیم قند خون و هم سالمت قلب و‬
‫عروق کمک می‌کنند‪.‬‬
‫ • شما مجاز به حذف هیچیک از وعده های‬
‫غذایی نیستید‪ ،‬زیرا همانطور که قب ً‬
‫ال ذکر شد‪،‬‬
‫حذف یک وعده غذایی باعث باال رفتن قند‬
‫خون به دنبال یک افت شدید قند خون می شود‬
‫و نوسانات قند خون را شدت می دهد‪.‬‬
‫ •گاهی دیده شده مواد غذایی مختلف در‬
‫افراد گوناگون‪ ،‬تاثیرهای مختلفی داشته‬
‫است‪ ،‬بنابراین با اندازه گیری قند خون قبل و بعد از غذا می توانید تأثیر غذای خورده شده‬
‫بر روی قندتان را بررسی نمایید‪ .‬دقت کنید که انجمن دیابت آمریکا پیشنهاد می کند که قند‬
‫خون قبل از غذا را به زیر ‪ 130‬و قند خون بعد از غذا را به زیر ‪ 180‬برسانید‪ .‬این دو عدد‬
‫را به خاطر بسپارید و به عنوان اهداف کنترلی خود در نظر بگیرید‪.‬‬
‫ • اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید‪ ،‬نياز است که از وزن خود بکاهيد‪ ،‬ولي بايد دقت‬
‫کنيد که کاهش وزن سريع و شديد عالوه بر اینکه معموالً دوام چندانی نخواهد داشت‪،‬‬
‫کنترل قند خون را نیز با مشکل مواجه می‌کنند‪ ،‬بنابراین برای داشتن یک برنامه کاهش وزن‬
‫اصولی با یک کارشناس تغذیه مشورت کنید‪.‬‬

‫کتابهای «برنامه ریزی غذایی» مقدماتی و پیشرفته از مجموعه کتابهای انجمن‬

‫دیابت امریکاست که توسط «انجمن دیابت گابریک» به زبان فارسی و مطابق با‬
‫فرهنگ غذایی ایرانی منتشر گردیده است‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬ ‫‪22‬‬

‫من عالقه زیادی به خوردن شربت‪ ،‬شکالت و شیرینی دارم‪ .‬آیا راه حلی‬
‫برای من توصیه می‌کنید ؟‬
‫بله‪ ،‬استفاده از شیرین کننده های رژیمی‪ .‬این شیرین کننده ها‪ ،‬علی رغم طعم شیرین نه تنها‬
‫باعث افزایش قند خون نمی گردند بلکه با کالری بسیار کم باعث کنترل و یا کاهش وزن‬
‫نیز می شوند‪ .‬این مواد در اصالح غذاهای پر انرژی کمک زیادی می کنند‪ ،‬چرا که می توان‬
‫مربا‪ ،‬بستنی‪ ،‬ژله‪ ،‬کیک و شیرینی‪ ،‬نوشابه و شربت با انرژی کمتر تهیه نمود؛ که در برطرف‬
‫نمودن میل وافر به مصرف شیرینی جات‪ ،‬بدون مشکالت بعدی ( افزایش قند خون و اضافه‬
‫وزن) کمک نمایند‪.‬‬
‫از جمله این مواد که به تائید انجمن غذا و داروی آمریکا (‪ )FDA‬رسیده اند می توان به‬
‫ساخارین‪ ،‬آسپارتام و آسه سولفام کا اشاره کرد‪ .‬مصرف زیاد ساخارین در بعضی از حیوانات‬
‫منجر به سرطان مثانه شده که البته هنوز در مورد انسان به اثبات نرسیده است و بهتر است که‬
‫استفاده نگردد‪ ،‬چرا که مقدار مجاز مصرف آن نسبت به شیرین کننده های مشابه بسیار کمتر‬
‫بوده و طعم نامطلوبی (مزه تلخی) به فرد می‌دهد‪.‬‬
‫آسپارتام پر مصرف ترین شیرین کننده کم کالری از این مجموعه می باشد که مزه ای شبیه‬
‫شکر را «بدون باال بردن قند و تولید کالری مازاد» ایجاد می کند‪ .‬از آسپارتام در انواع‬
‫نوشیدنی ها و نوشابه های گازدار و بی گاز‪ ،‬بستنی‪ ،‬آدامس و آبمیوه های ایرانی و خارجی‬
‫بدون قند و رژیمی استفاده می شود‪ .‬آسپارتام به تنهایی در حرارت باال اثر شیرین کنندگی‬
‫خود را از دست می دهد ولی ترکیب آسپارتام وآسه سولفام کا در مقابل حرارت پایدار می باشد‪.‬‬
‫این ترکیب به خاطر طعم بسیار خوب و مقاومت به حرارت‪ ،‬در پخت و پز و مصارف‬
‫خانگی بیشترین استفاده را دارد‪ .‬این شیرین‬
‫کننده برای مصرف روزانه به صورت قرص‬
‫یا پودر در دسترس می باشد که برای شیرین‬
‫کردن نوشیدنی های سرد و گرم (چای‪،‬‬
‫شیر‪ ،‬قهوه‪ ،‬آبمیوه) یا پخت پز می توان از‬
‫این ترکیب استفاده کرد‪.‬‬
‫یکی از ویژگیهای مهم آسپارتام حداکثر‬
‫مقدار مجاز مصرف بسیار باالی آن می باشد‪.‬‬
‫تا جایی که یک فرد ‪ 60‬کیلوگرمی می تواند‬
‫روزانه ‪ 130‬قرص و یا جایگزین آن از ‪120‬‬
‫قاشق مربا خوری پودر را بدون هیچ نگرانی‬
‫مصرف کند‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪23‬‬ ‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬

‫دیابت و فعالیت جسمانی‬

‫فعالیت بدنی می تواند قند‪ ،‬فشار و چربی خون را کاهش دهد‪ .‬همچنین از خطر بیماری های‬
‫قلبی و سکته مغزی می کاهد‪ .‬فشارهای عاطفی را کاهش داده و عضالت قلب‪ ،‬ماهیچه و‬
‫استخوان ها را قوی می کند‪ .‬به عالوه فعالیت بدنی منظم به عملکرد بهتر انسولین کمک کرده‪،‬‬
‫گردش خون را بهبود می بخشد و مفاصل را انعطاف پذیر نگه می دارد‪ .‬اگر قصد کاهش‬
‫وزن دارید‪ ،‬ترکیبی از فعالیت فیزیکی و انتخاب های غذایی مناسب به شما در رسیدن به این‬
‫هدف و نیز حفظ آن کمک خواهد کرد‪ .‬حتی اگر پیش از این فعالیت بدنی چندانی نداشته‬
‫اید نیز‪ ،‬می توانید از همه فواید گفته شده سود ببرید‪.‬‬

‫ورزش همواره به عنوان جزئی از برنامه درمانی افراد ديابتی در کنار‬

‫دارو درمانی و رژيم درمانی مورد تاکيد قرار می گير د‪.‬‬

‫فرد دیابتی به هنگام ورزش ممکن است دچار افت قند خون (هیپوگلیسمی) شود که احساس‬
‫سرگیجه و لرزش از شایع ترین عالئم آن می باشد‪ .‬برای رفع هیپوگلیسمی‪ ،‬خوردن چند حبه‬
‫قند و یا آب میوه شیرین توصیه می شود‪.‬‬
‫اگر حوصله ورزش کردن ندارید می‌توانید در کار منزل به خانواده کمک کنید یا اینکه اتومبیل‬
‫خود را اندکی دورتر از مقصد پارک نمایید تا قدری پیاده روی کنید‪.‬‬
‫در کالسهای آموزش دیابت‪ ،‬شما با نحوه صحيح فعاليت بدني و نکات مهمی که می باید‬
‫قبل و بعد از ورزش رعایت کنید‪ ،‬آشنا می شوید‪ .‬تمام سعی ما بر آنست تا در شما انگیزه‌ای‬
‫برای ورزش کردن ایجاد کنیم و نتیجه آن را در بهبود قندخون به شما نشان دهیم‪ .‬به همت‬
‫«انجمن دیابت گابریک» و با همکاری شهرداری تهران‪ ،‬ورزش دسته جمعی برای دوستان‬
‫دیابتی برگزار می گردد و همراه با آن اندازه گیری قند خون قبل و نیز بعد از ورزش و‬
‫مشاوره پزشکی و تغذیه صورت می‌گیرد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬ ‫‪24‬‬

‫دیابت و اندازه گیری شخصی قند خون‬

‫من هر چند ماه یکبار برای اندازه‌گیر‌ی قند خون به آزمایشگاه می‌روم‪ .‬آیا‬
‫الزم است در منزل‪ ،‬با دستگاه‪ ،‬قند خونم را اندازه بگیرم؟‬

‫قند خون در طول روز تغییرات نسبتا زیادی می کند‪ .‬باغذا خوردن و استرس باال رفته و با‬
‫مصرف دارو و یا ورزش پایین می آید‪( .‬رجوع شود به صفحه ‪ .)18‬در واقع دستگاه های‬
‫اندازه گیری شخصی کار ترازو را انجام می دهند و به‬
‫ما نشان می‌دهند که آیا دو کفه برابر هستند یا خیر‪.‬‬
‫برای کنترل صحیح دیابت باید بین عوامل باال برنده‬
‫و عوامل پایین آورنده قندخون تعادل مناسبی برقرار‬
‫کنیم‪ .‬با اندازه گیری قند خون در منزل‪ ،‬مطلع می‌شویم‬
‫این تعادل در چه وضعیتی است‪ .‬متوجه خواهیم شد‬
‫که خوردن یک غذای خاص و یا استرس وارد شده‪،‬‬
‫چه میزان قند را باال می برد یا قند خون بعد از ورزش‬
‫و پیاده روی به چه میزان پایین می‌آید‪ .‬به عبارت‬
‫دیگر اندازه گیری روزانه قند خون‪ ،‬ما را در برخورد‬
‫با دیابت‪ ،‬بسیار با تجربه می‌سازد‪.‬‬
‫آیا به راستی می توان با مراجعه چند ماهه به آزمایشگاه‬
‫و گرفتن یک یا دو نوبت قند‪ ،‬در این خصوص با‬
‫تجربه شد؟‬
‫طبق تحقیقات انجام شده‪ ،‬کسانی که اندازه گیری مداومی دارند‪ ،‬کنترل بسیار مطلوبتری نیز‬
‫خواهند داشت و بسیار کمتر دچار عوارض دیابت می‌شوند‪.‬‬
‫دستگاه های اندازه گیری قند خون به فرد دیابتی این امکان را می‌دهند تا در هر زمان و هر‬
‫مکان به سرعت و در نهایت سادگی‪ ،‬از میزان قند خون خود مطلع شود‪.‬‬
‫از اندازه گیری شخصی قند خون به سرعت متوجه می‌شویم هر غذا یا ورزشی چه تأثیری‬
‫بر قند خون ما دارد‪.‬‬
‫زمانی که احساس ضعف می کنیم با اندازه گیری از طریق دستگاه متوجه می شویم که آیا این‬
‫احساس ضعف ناشی از قندخون باالست یا قندخون پائین؟ و قادر خواهیم بود این حالت‬
‫ضعف را برطرف کنیم‪.‬‬
‫پزشک معالج با مشاهده تغییرات قند خون شما در طول روز‪ ،‬به نحو موثرتری نحوه کنترل‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪25‬‬ ‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬

‫شما را ارزیابی می کند و با دقت بیشتری در میزان دارو شما تغییر اعمال می کند‪ .‬سعی کنید‬
‫یک هفته قبل از ویزیت پزشک قند خونتان را مرتب در منزل اندازه گیری کنید‪ .‬انجمن دیابت‬
‫کانادا‪ ،‬اندازه گیری قند خون توسط دستگاه را برای کلیه افراد دیابتی‪ ،‬ضروری می‌داند‪.‬‬

‫دستگاه های اندازه گیری قندخون چه میزان خطا دارد؟ آیا این دستگاه ها‬
‫جایگزین آزمایشگاه می شوند؟‬

‫دو عامل اصلی در دقت اندازه گیری با دستگاه نقش دارد‪ .‬تکنولوژی دستگاه و توانایی شما‬
‫در کار کردن صحیح با آن‪.‬‬
‫‪ .1‬دقت و تکنولوژی دستگاه اندازه گیری قند خون؛ با پیشرفت دانش و تکنولوژی‪،‬‬
‫روز به روز از خطاهای دستگاه های خانگی اندازه گیری قندخون کاسته می شود‪ .‬در گذشته‬
‫از روش فتومتری (‪ )Photometry‬استفاده می شد که دارای خطای نسبتا زیادی بود ولی‬
‫تکنولوژیهای جدید الکترو شیمیایی (‪ )Electrochemical‬میزان خطا را بسیار کاهش داده‬
‫است‪ .‬با پیدایش این نسل از دستگاه های اندازه گیری قند خون‪ ،‬دیگر جایی برای نگرانی در‬
‫زمینه خطای دستگاه وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ .2‬دانش و آگاهی فرد و رعایت نکات تأثیر گذار در دقت اندازه گیری؛ هر فرد عالوه بر‬
‫آموزش صحیح در مورد استفاده از دستگاه اندازه گیری قند خون‪ ،‬باید به نکات مهم دیگری نیز‬
‫توجه کند‪ .‬نکاتی که رعایت کردن آنها بسیار ساده است ولی عدم رعایت آنها فرد را گمراه می کند‪.‬‬
‫ال کثیف بودن انگشت‪ ،‬کدگذاری‬ ‫خوشبختانه این مورد نیز با آموزش صحیح قابل حل است‪ .‬مث ً‬
‫(‪ )Coding‬غلط و خون ناکافی در دستگاه‌های قدیمی‪ ،‬باعث اشتباه در نتیجه می‌شد‪.‬‬

‫با انتخاب دستگاه مناسب و آموزش نحوه صحیح کار کردن با آن‪ ،‬می توانید‬
‫در منزل به دقت قابل قبولی‪ ،‬قند خود را اندازه گیری نمایید‪.‬‬

‫کار کردن با دستگاه اندازه گیری قند خون برای من کاری پیچیده و مشکل‬
‫است‪ ،‬چه باید بکنم؟‬
‫دستگاههای اندازه گیری قند خون از نظر سادگی و پیچیدگی با هم متفاوت هستند‪ .‬یکی از‬
‫عوامل تاثیر گذار در پیچیده شدن اندازه گیری‪ ،‬سیستم کدینگ (‪ )Coding‬است‪ .‬به علت‬
‫عدم دقت کافی در هنگام تولید نوارهای تست‪ ،‬تمام گروه های تولیدی یکسان نخواهند‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬ ‫‪26‬‬

‫بود‪ .‬به همین علت شرکتهای سازنده به ناچار از روش کدگذاری استفاده می‌کنند‪ .‬در بعضی‬
‫دستگاه ها این کد به صورت عددی است که باید توسط فرد استفاده کننده وارد شود و در‬
‫بعضی نیز به صورت قطعه ای جدا گانه در هر بسته نوار قرار دارد که کار را تاحدی مشکل‬
‫می‌سازد‪.‬‬

‫دستگاه جدید ساخته شده توسط دانشمندان ژاپنی با حفظ دقت کافی بدون‬
‫نیاز به کدگذاری و پیچیدگیهای حاصل از آن قادر به اندازه گیری قندخون‬
‫است‪ .‬بدین معنا که هیچ نکته ای از جانب شما نباید رعایت شود وخود‬
‫دستگاه به صورت تمام اتوماتیک‪ ،‬تمامی این کارها را انجام می دهد‪.‬‬

‫بزرگی سایز اعداد نمایش داده‬

‫شده بر روی صفحه نمایش‬
‫دستگاه نیز برای افرادی که‬
‫مشکل بینایی دارند کمک‬
‫بزرگی خواهد بود‪ .‬در نتیجه‬
‫انتخاب مدل مناسبی از دستگاه‬
‫قند خون و آموزش شما‪ ،‬کلیه‬
‫نگرانی های شما در خصوص‬
‫کار با این دستگاه را بر طرف‬
‫می‌کند‪.‬‬

‫آیا دستگاهی وجود دارد که بدون نیاز به خون‪ ،‬قند را اندازه گیری کند؟‬

‫در این زمینه تحقیقات زیادی در کشورهای مختلف در حال انجام است‪ .‬کشور ژاپن به عنوان‬
‫کشور پیشرو در این تکنولوژی ها‪ ،‬پیشرفتهای قابل مالحظه ای انجام داده است‪.‬‬
‫مثال دستگاه هایی وجود داردکه مثل ساعت بر روی دست بسته می شوند و به صورت‬
‫پیوسته و بدون نیاز به خون‪ ،‬قند خون را نشان می دهد‪ .‬دستگاه هایی که توسط مردمک‬
‫چشم و یا لیزر قند خون را مشخص می کنند در آینده وارد بازار خواهد شد‪ .‬استفاده از‬
‫این دستگاه ها محدودیت های زیادی هم دارد که استفاده گسترده از این دستگاه ها را فع ً‬
‫ال‬
‫غیر ممکن ساخته است‪ .‬ولی در آینده شاهد بکار گیری این روش اندازه گیری قند خون‬
‫(‪ )Non-invasive‬خواهیم بود‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪27‬‬ ‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬

‫من احتیاج به راهنمایی بیشتری برای انتخاب دستگاه اندازه گیری قند‬
‫خون دارم‪ .‬از چه طریقی می توانم اطالعات بیشتری کسب کنم؟‬

‫دستگاهی را انتخاب کنید که معتبر و دقیق باشد‪ .‬کار کردن با آن برای شما ساده باشد‪ ،‬با‬
‫شرایط بینایی و اقتصادی شما نیز هماهنگ باشد‪ .‬برای مشاوره در خصوص دستگاه اندازه‬
‫گیری قند خون مناسب و آگاهی از جدیدترین پیشرفتها و تکنولوژی های روز دنیا می توانید‬
‫با «انجمن دیابت گابریک» با شماره ‪ )021( 82433‬تماس بگیرید‪ .‬در کالس های آموزشی‪،‬‬
‫نحوه کار کردن صحیح با دستگاه به شما آموزش داده خواهد شد‪.‬‬

‫چه زمانهایی و چند بار باید قند خونم را اندازه گیری کنم؟‬

‫در جواب دادن به سوال فوق اختالف نظر زیادی بین پزشکان وجود دارد‪ .‬آخرین توصیه‌های‬
‫ارائه شده توسط انجمن دیابت کانادا به شرح زیر است‪:‬‬
‫ •اگر تحت درمان با انسولین هستید حداقل روزی ‪ 3‬الی ‪ 4‬بار قند خون خود را اندازه‌گیری‬
‫کنید‪.‬‬
‫ •اگر تحت درمان با قرص هستید یا با رژیم غذایی دیابت خود را کنترل می کنید‪ ،‬حداقل‬
‫روزی یک بار قند خود را اندازه گیری کنید‪.‬‬
‫ •مهمترین زمانها برای اندازه گیری قند خون‪ ،‬صبح به صورت ناشتا‪ ،‬قبل و دو ساعت بعد‬
‫از هریک از وعده های غذایی است‪.‬‬

‫برای درک بهتر مفهوم اندازه گیری و کنترل قند خون‪ ،‬جدول موجود در پيوست ‪ 1‬این جزوه‬
‫را تکمیل نموده‪ ،‬به خود نمره دهید‪ .‬اگر قندخون ناشتای شما زیر ‪ 130‬و قند های دوساعت‬
‫بعد از غذا نیز زیر ‪ 180‬باشد‪ ،‬شما نمره خوبی در کنترل قند خون خواهید گرفت‪.‬‬
‫در مراجعه بعدی به پزشک معالج خود‪ ،‬حتم ًا جدول تکمیل شده را ارائه نمایید تا پزشک‪،‬‬
‫بهتر بتواند داروی شما را تنظیم نماید‪.‬‬

‫کتاب «دیابت و کنترل قند خون» که توسط انجمن دیابت گابریک‬

‫منتشر شده است‪ ،‬اطالعات تکمیلی در خصوص نحوه تحلیل نتایج‬
‫اندازه گیری شده را به شما می آموزد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫گام سوم‪ :‬مدیریت ديابت‬ ‫‪28‬‬

‫دارو‬

‫قند خون من همیشه باالست‪ ،‬آیا می توانم میزان مصرف داروی خود را افزایش یا نوع آن را تغییر دهم؟‬

‫این کار بسیار خطرناک است‪ .‬به این دلیل که داروهای دیابت عالوه بر اثرات ظاهری که‬
‫مشاهده می نمایید‪ ،‬پیچیدگی های خاص خود را داشته و بر مکانیسم بدن تأثیراتی می‌گذارند‬
‫که از چشم شما پنهان است‪.‬‬

‫عدم انتخاب صحیح دارو مي تواند باعث شکست زودهنگام درمان با قرص (شروع‬
‫تزریق انسولین)‪ ،‬بروز عوارض قلبی و گوارشی شود‪ .‬برخالف پایه هایی چون‬
‫ورزش و تغذیه که پس از گذراندن دوره های آموزشی خود شما نقش کلیدی را‬
‫در تصمیم گیری دارید‪ ،‬در مورد دارو تنها پزشک است که می تواند تصمیم بگیرد‪.‬‬

‫فراموش نکنید که اندازه گیری شخصی قندخون و یادداشت کردن و ارائه آن به پزشک‪ ،‬به او در‬
‫تنظیم میزان مصرف دارو کمک زیادی می کند‪.‬‬
‫پس به توصیه های زیر با جدیت کامل عمل کنید‪:‬‬
‫ •تصمیم گیری در مورد نوع و میزان دارو یا انسولین بر عهده پزشک شما می باشد‪ .‬پس هیچگاه‬
‫میزان مصرف دارو را به دلخواه خود تغییر ندهید‪.‬‬
‫ •اگر مصرف یک نوبت از دارو را فراموش کردید‪ ،‬میزان مصرف دارو در نوبت بعد را دو برابر‬
‫نکنید‪ .‬در این مواقع با پزشک خود مشورت نمایید‪.‬‬
‫ •اگر فکر می کنید که دارو برای شما عوارضی به همراه داشته‪ ،‬با پزشک خود مشورت کنید‪.‬‬
‫اما هیچگاه خودتان مصرف دارو را قطع نکنید‪.‬‬
‫ال قرص گلی بن کالمید را می بایستی‬ ‫ •داروهای مختلف‪ ،‬زمان مصرف متفاوتی دارند‪ .‬مث ً‬
‫نیم ساعت قبل از غذا و متفورمین را بعد از (یا در حین) خوردن غذا مصرف نمود‪ .‬از‬
‫پزشک یا مدرس دیابت خود در خصوص زمان مصرف داروی خود‪ ،‬پرسش نمایید‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪29‬‬ ‫گام چهارم‪ :‬مراقبت های دوره ای‬

‫گام چهارم‪ :‬مراقبت های دوره ای‬

‫من عالئم مربوط به هیچ بیماری خاصی را ندارم و احساس ناراحتی‬

‫یا بیماری نیز نمی کنم‪ ،‬آیا نیازی به مراجعه به پزشک دارم؟‬

‫افراد دیابتی حتی اگر عالمت یا بیماری خاصی نداشته باشند‪ ،‬باید این موارد را انجام دهند‪:‬‬
‫ •مراجعه به چشم پزشک ‪ 1‬بار در سال برای‬
‫معاینه ته چشم (شبکیه) با ذکر دیابتی بودن‬
‫ •مراجعه به پزشک قلب ‪ 1‬تا ‪ 2‬بار در سال حتی‬
‫بدون داشتن هیچ گونه ناراحتی‬
‫ •مراجعه به دندانپزشک ‪ 1‬بار در سال حتی بدون‬
‫داشتن هیچ گونه ناراحتی‬
‫ •مراجعه مداوم به پزشک دیابت (حداقل هر ‪3‬‬
‫ماه یک بار)‬

‫آزمایشهای دوره ای‬

‫آزمایشهای دوره ای شامل سه آزمایش کلیدی می شود که هر فرد دیابتی ملزم به انجام آن بوده‬
‫و پزشک نیز آنها را به شما توصیه خواهد نمود‪ .‬انجام دوره ای این آزمایشها کمک می‌کند که‬
‫از بروز عوارض پیشگیری کرده و کیفیت کنترل دیابت خود را ارزیابی نماییم‪ .‬این آزمایشها‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫ •آزمایش چربی خون‬
‫ •آزمایش میکروآلبومین ادرار‬
‫ •آزمایش هموگلوبین اِی وان سی (‪)HbA1c‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫از همین امروز شروع کنید‬ ‫‪30‬‬

‫از همین امروز شروع کنید به خود امتیاز دهید‬

‫جدول موجود در پیوست ‪ ،2‬بر اساس آخرین توصیه های دانشمندان آمریکایی و کانادایی‬
‫تهیه شده است‪ .‬طبق جدول قند خون خود را اندازه بگیرید و یادداشت نمایید‪ .‬همانطور‬
‫که ذکر شد قند خون ناشتای ‪ 80‬تا ‪ 130‬و قند خون ‪ 2‬ساعت پس از مصرف غذا‪ ،‬کمتر از‬
‫‪ 180‬اعداد مناسب کنترل قند خون در طول روز می باشند هر چند که یک توصیه کلی برای‬
‫همه مبتالیان به دیابت هستند‪ .‬ممکن است مقادیر هدف برای شما متفاوت باشد‪ ،‬می‌توانید‬
‫از پزشک خود بپرسید و در جدول یادداشت کنید‪ .‬قند خون شما باید همواره در محدوده‬
‫هدف باشد‪.‬‬
‫اگر قند شما بیشتر از اهداف کنترلی است‪ ،‬می توانید در مدت کوتاهی آنرا به محدوده اهداف‬
‫کنترلی برسانید‪ .‬كافي است به صورت هفتگی‬
‫برای خود اهداف کوچکی در نظر بگیرید‪ .‬سعی‬
‫کنید هر هفته به اهداف کنترلی نزدیکتر شوید‪.‬‬
‫در هنگام مراجعه بعدی به پزشک دیابت‬
‫حتم ًا جدول پر شده را با خود به همراه‬
‫داشته و به او نشان دهید‪ .‬این کار کمک‬
‫بسیار بزرگی به تنظیم دارو برای شما می کند‪.‬‬

‫برای آنکه قندهای شما به مقدار هدف‬

‫برسد‪ ،‬باید‪:‬‬
‫‪ .1‬برنامه ریزی غذایی داشته باشید‪.‬‬
‫‪ .2‬به پزشک مراجعه کنید تا داروی شما تنظیم‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ .3‬فعالیت بدنی روزانه انجام دهید‪.‬‬
‫‪ .4‬قند خون خود را روزانه با دستگاه اندازه گیری نمایید‪.‬‬

‫و از همه مهم تر‪ ،‬با شرکت در دوره های آموزشی‪ ،‬به اصول کنترل‬
‫بیماری آشنا شده و در کنار خانواده بزرگ گابریک‪ ،‬برای این گام‬
‫مهم‪ ،‬انگیزه بگیرید‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪31‬‬ ‫کمک بیشتر برای کنترل دیابت‬

‫برای کنترل دیابت کمک بیشتری می خواهید؟‬

‫در صورتیکه برای کنترل بهتر دیابت به اطالعات بیشتری احتیاج دارید می توانید مجموعه‬
‫کتابهای «انجمن دیابت گابریک» را مطالعه نمایید یا در کالسهای این مرکز شرکت نمایید‪.‬‬

‫واقع ًا خنده دار است که بخواهم برای آشنایی با دیابت به کالس آموزشی‬
‫بروم!!!‬

‫آیا تا به حال پای درد دل افرادی نشسته اید که به علت بی توجهی شان به قند خون های باال‪،‬‬
‫با زخم‪ ،‬عفونت و قطع پایشان مواجه گشته اند؟ یا کسانی که در سن كم نابینا شده‌اند؟‬
‫آیا تا به حال پای صحبت خانم ها و یا آقایانی نشسته اید که همسرانشان به علت ابتال به‬
‫دیابت‪ ،‬دچار سکته قلبی شده باشند؟‬
‫پس‪ ...‬دیابت را جدی بگیرید!‬
‫اکثر این افراد می گویند‪ ،‬ای کاش زودتر می دانستیم‪ ...‬ای کاش کسی بود که ما را راهنمایی‬
‫می کرد‪ ...‬ای کاش‪...‬‬

‫در حقیقت می توان گفت که کنترل دیابت بسیار ساده است اگر آن را‬
‫به خوبی یاد بگیریم‪ .‬ولی باید دقت داشته باشیم که عوارض دیابت هم با‬
‫هیچ کس‪ ،‬تعارف ندارد‪.‬‬

‫امروزه در کشورهای پیشرفته‪ ،‬هر فرد دیابتی‪ ،‬ساالنه حدود ‪ 15‬ساعت آموزش می بیند‪ .‬در‬
‫کشور ما‪ ،‬شرکت در کالس های آموزشی دیابت‪ ،‬رویداد تازه و مهمی است که گسترش روز‬
‫افزون آن‪ ،‬موجب آشنایی افراد دیابتی با این مسئله مهم گشته است‪.‬‬
‫با شرکت در کالس های آموزش دیابت و مطالعه کتاب های مختلف‪ ،‬در طول این مسیر ما‬
‫همواره به شما کمک خواهیم کرد‪ .‬در حقیقت ما به عنوان مدرسین دیابت‪ ،‬در همه موارد‬
‫همچون یک دوست‪ ،‬دست شما را خواهیم گرفت تا شما نیز بتوانید مانند تک تک اعضای‬
‫این مجموعه‪ ،‬تحت نظر پزشک معالجتان مشکل دیابت را برای همیشه حل نمایید‪.‬‬

‫با شرکت در کالس دیابت (دوره مقدماتی)‪ ،‬اولین گام را به سوی کنترل‬
‫مطلوب دیابت خود برداریم‪ .‬شرکت در دوره مقدماتی برای تمام افراد‬
‫دیابتی به همت نیکوکاران پشتیبان این انجمن «رایگان» میباشد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫سفیر دیابت باشید‬ ‫‪32‬‬

‫سفیر دیابت باشید‬

‫انجمن دیابت گابریک به منظور اطالع رسانی هر چه وسیعتر درباره دیابت‪ ،‬اهداف و خدمات‬
‫خود‪ ،‬اقدام به تشکیل باشگاه سفیران دیابت گابریک نموده است‪.‬‬
‫افراد دیابتی عضو انجمن دیابت گابریک که در کالس هاس آموزشی به طور کامل شرکت‬
‫کرده اند می توانند سفیرانی برای رساندن پیام گابریک باشند‪.‬‬
‫این اقدام انسان دوستانه توسط کسانی صورت گیرد که از انگیزه باالیی برای خدمت به‬
‫دیگران برخوردار باشند‪.‬‬
‫این افراد‪ ،‬پس از تکمیل فرم سفیران به صورت ماهیانه در جلسات باشگاه سفیران شرکت‬
‫می‌کنند و تجربیات و پیشنهادات خود را در اختیار ما و دیگر دوستان سفیر قرار می‌دهند تا‬
‫همگی دست به دست هم بتوانیم گامی در جهت ارتقاء سطح دانش و آگاهی افراد دیابتی‬
‫همانند خود برداریم‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
33 ‫مراجع‬

‫مراجع علمی‬

•American Diabetes Association. Standards of medical care. Diabetes care 2007.

•Canadian Diabetes Association. Clinical Practice Guidelines. Canadian journal of
diabetes 2003.
•National Diabetes Education Program. 4 steps to control your diabetes for life.
Available from: http://ndep.nih.gov/diabetes/control/4Steps.htm
•International Diabetes Federation. Global guideline for Type 2 diabetes. Brussels,
2005.
•International Diabetes Federation. 10 steps to better glucose control, a practical
guide. Brussels, 2007.
•International Diabetes Federation. Global strategic plan to raise awareness of dia-
betes. Brussels, 2007.
•Hope S. Warshaw. Diabetes Meal planning made easy. American Diabetes As-
sociation 2006.
•Laurinda Poirier, et al. Playing with numbers. American Diabetes Association
2003.
•Martha Funnel, et al. Life with diabetes. Michigan Diabetes Research Center
2004.
•Karter AJ, et al. Self-monitoring of blood glucose levels and glycemic control. Am
J Med. 2001;111:1-9.

www.gabric.ir
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫جداول کنترل دیابت‬ ‫‪34‬‬

‫پيوست ‪1‬‬
‫جدول کنترل دیابت‬

‫سه ماه یک بار‬ ‫هموگلوبین ای‪-‬وان‪-‬سی‬

‫هدف‪ :‬زیر ‪%7‬‬
‫تاریخ‬
‫نتیجه‬
‫هر مراجعه به پزشک‬ ‫فشار خون‬
‫مقدار هدف‪130/80 :‬‬
‫تاریخ‬
‫نتیجه‬
‫سالی یک بار‬ ‫ال‪-‬دی‪-‬ال‬
‫مقدار هدف‪ :‬زیر ‪100‬‬
‫تاریخ‬
‫نتیجه‬
‫سالی یک بار‬ ‫اچ‪-‬دی‪-‬ال‬
‫مقدار هدف‪ :‬باالی ‪40‬‬
‫تاریخ‬
‫نتیجه‬
‫هر مراجعه به پزشک‬ ‫وزن‬
‫مقدار هدف من‪:‬‬
‫تاریخ‬
‫نتیجه‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪35‬‬ ‫جداول کنترل دیابت‬

‫پيوست ‪2‬‬

‫جدول اندازه گیری قند خون‬

‫مقادیر هدف برای اکثر افراد به قرار زیر می باشد‪.‬‬

‫‪2‬ساعته‪ :‬زیر ‪180‬‬ ‫ناشتا‪ 80 :‬تا ‪130‬‬
‫‪2‬ساعته‪:‬‬ ‫ناشتا‪:‬‬

‫‪2‬ساعت بعد‬ ‫‪2‬ساعت بعد‬ ‫‪2‬ساعت بعد‬

‫از شام‬ ‫از نهار‬ ‫از صبحانه‬ ‫ناشتا‬

‫‪2‬ساعت بعد‬ ‫‪2‬ساعت بعد‬ ‫‪2‬ساعت بعد‬

‫از شام‬ ‫از نهار‬ ‫از صبحانه‬ ‫ناشتا‬

‫برای آنکه وضعیت کنترل قند خود را بررسی نمایید‪ ،‬قند خون خود را در چهار‬
‫نوبت در دو روز اندازه گیری نمایید‪ .‬جدول باال را پر کرده و در هنگام مرا جعه‬
‫بعدی به پزشک دیابت حتم ًا جدول پر شده را با خود به همراه داشته باشید‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫معرفی انجمن دیابت گابریک‬
‫‪36‬‬

‫معرفی انجمن دیابت گابریک‬

‫مقدمه‬

‫تلخی قند برای بسیاری پوشیده و برای بسیاری آشکار است‪ .‬کسانی که شاهد قطع پا‪،‬‬
‫نابینایی‪ ،‬دیالیز و سکته قلبی نزدیکان خود در اثر دیابت بوده اند‪ ،‬با واژه عوارض دیابت‬
‫آشنایی کامل دارند‪.‬‬

‫آیا هر کسی که دیابت دارد محکوم به یک سرنوشت تلخ است؟‬

‫پاسخ این سوال‪ ،‬منفی است‪ .‬امروزه با پیشرفته علم و تکنولوژی‪ ،‬فرد دیابتی در صورت‬
‫کنترل صحیح می تواند حتی سالم تر از افراد دیگر زندگی کند‪ .‬سوال دیگری که مطرح است‬
‫این است که‪:‬‬

‫پس چرا بیش از نیمی از افراد دیابتی‪ ،‬نمی توانند این بیماری را بطور صحیح‬
‫کنترل نمایند؟‬
‫بسیاری از افراد دیابتی‪ ،‬علیرغم مراجعه به بهترین پزشکان و استفاده از داروهای استاندارد‪،‬‬
‫در کنترل دیابت ناموفق هستند‪ .‬در اینجا یک خالء بزرگ وجود دارد‪ .‬این خالء همان ایجاد‬
‫انگیزه‪ ،‬آموزش و توانمند سازی فرد دیابتی می باشد‪ .‬این بدین معناست که یک فرد دیابتی‬
‫نیاز به یک مرجع دارد تا به او انگیزه بدهد‪ ،‬پاسخ سواالت بیشمار او در مورد بیماری اش‬
‫را بدهد‪ .‬او را به سمت فعالیت بدنی و ورزش سوق دهد‪ .‬او را به دوستان دیابتی برای به‬
‫اشتراک گذاشتن تجربه ها نزدیک سازد‪.‬‬

‫او را با اطالعات به روز و مفید علمی آشنا سازد تا در کنار پزشک معالج‪،‬‬
‫کنترل موثرتری به وجود آید‪ .‬این مرجع را با تاسیس انجمن دیابت‬
‫گابریک به وجود آوردیم‪.‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪37‬‬ ‫معرفی انجمن دیابت گابریک‬

‫تاریخچه‬

‫انجمن دیابت گابریک در نیمه اول سال ‪ 1385‬شروع به فعالیت نمود‪ .‬این انجمن‪ ،‬توسط‬
‫جوانان دیابتی(که از کودکی‪ ،‬روزانه انسولین تزریق می کنند)‪ ،‬جمعی از پزشکان کلیدی فوق‬
‫تخصص غدد کشور و خیرین پایه گذاری گردیده است‪ .‬عمده کارکنان اجرایی این انجمن‬
‫جوانان تحصیل کرده ای هستند که به خوبی از کنترل این بیماری برآمده اند و در تالشند تا‬
‫این موفقیت را به دیگران نیز آموزش دهند‪ .‬این انجمن تحت نام انجمن اطالع رسانی دیابت‬
‫گابریک به شماره ثبت ‪ 23427‬در وزارت کشور به عنوان یک سازمان مردم نهاد(‪)NGO‬‬
‫به ثبت رسیده است‪ .‬کلیه فعالیتهای این مجموعه عام المنفعه و در راستای رسیدن به هدف‬
‫مقدس خود می باشد‪ .‬نام گابریک از نام یک رودخانه جاری در جنوب ایران (با سمبل جاری‬
‫بودن) گرفته شده است‪.‬‬

‫خدمات انجمن دیابت گابریک‬

‫پشتیبانی روحی‪ ،‬ایجاد انگیزه و برگزاری کالسهای آموزشی ویژه بیماران دیابتی‬

‫هدف این انجمن‪ ،‬ایجاد انگیزه و ارائه‬

‫برنامه های مختلف آموزشی به بیماران‬
‫دیابتی به عنوان مکمل درمان پزشک‬
‫معالج می باشد‪ .‬این مرکز با بکارگیری‬
‫مدرسان مجرب در زمینه پزشکی‪ ،‬تغذیه‬
‫و روانشناسی اقدام به برگزاری دوره های‬
‫آموزشی برای افراد دیابتی می نماید‪.‬‬
‫آموزشهای گابریک برگرفته از آخرین‬
‫پروتکلهای معتبر آموزشی(انجمن دیابت‬
‫آمریکا) می باشد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫معرفی انجمن دیابت گابریک‬
‫‪38‬‬

‫گابریک به عنوان بزرگترن مدرسه دیابت‬

‫در ایران‪ ،‬با بیش از ‪ 15‬برنامه آموزشی‬
‫متفاوت‪ ،‬آنچه یک بیمار دیابتی نیاز‬
‫دارد به صورت متمرکز به او آموزش‬
‫می دهد‪ .‬این کالسها‪ ،‬به زبان ساده و‬
‫کامال کاربردی‪ ،‬در چهار سطح مقدماتی‪،‬‬
‫متوسطه‪ ،‬پیشرفته و تکمیلی همه روزه در‬
‫محل انجمن برگزار می گردد‪.‬‬

‫تالیف‪ ،‬چاپ و توزیع کتب و جزوات آموزشی‬

‫انجمن عناوین مختلفی از کتب و جزوات را تالیف و ترجمه نموده است‪ .‬این نشریات‪،‬‬
‫آخرین مطالب علمی را دربر داشته و به صورت کاربردی‪ ،‬بیماران و جامعه پزشکی را با‬
‫مسائل گوناگون این بیماری آشنا می سازد‪.‬‬
‫فصلنامه داخلی انجمن دیابت گابریک‪ ،‬در هر فصل به تیراژ چهل هزار نسخه چاپ می گردد‪.‬‬
‫ ‬
‫برگزاری کارگاه‪ ،‬سمینار و همایشهای مرتبط با دیابت و سالمت برای افراد‬
‫دیابتی و کادر جامعه پزشکی‬

‫صدور کارت شناسایی فرد دیابتی‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬

 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫‪39‬‬ ‫معرفی انجمن دیابت گابریک‬

‫برگزاری اردو و گردهمایی های آموزشی‪-‬تفریحی‪-‬ورزشی برای بیماران‬

‫سایت اطالع رسانی دیابت‬

‫سایت ‪ www.gabric.ir‬جامع ترین سایت فارسی زبان و مرجع دیابت در اینترنت می باشد‪.‬‬
‫شما می توانید آخرین اخبار روز‪ ،‬نکات آموزشی و حتی دستور آشپزی را در سایت مالحظه‬
‫نمایید و در تاالر گفتگو با دیابتی های دیگر تجربیات خود را به اشتراک بگذارید‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
‫برنامه آموزش انجمن‪ ،‬مکمل کار درمانی پزشک معالج شما می باشد و‬
‫هیچ گونه مداخله ای در درمان دارویی و تجویز پزشک انجام نمی گیرد‪.‬‬
‫گابریک‪ ،‬جایگزین پزشک معالج شما نیست‪ ،‬بلکه یاور و مکمل شما و پزشک‬
‫معالجتان در رسیدن به کنترل مطلوب دیابت می باشد‪.‬‬

‫‪www.gabric.ir‬‬
 ‫كنترل آسان ديابت‬
‫معرفی انجمن دیابت گابریک‬ ‫‪40‬‬

‫منابع تامین مالی انجمن‬

‫این انجمن‪ ،‬مردمی و غیردولتی بوده و هیچ گونه بودجه ای از دولت دریافت نمی کند‪.‬‬
‫بودجه انجمن از طریق خیرین‪ ،‬اعضا و شرکتهای حامی تامین می گردد‪ .‬بخش قابل توجهی‬
‫از خدمات انجمن رایگان و بابت الباقی تنها ‪ %30‬هزینه تمام شده از بیمار دیابتی اخذ می‬
‫گردد‪ .‬این انجمن در یک ملک استیجاری مستقر می باشد‪ .‬از کودکان زیر ‪ 7‬سال به ازای کلیه‬
‫جلسات آموزشی (حدود ‪ 20‬ساعت) هیچ وجهی دریافت نمی شود‪ .‬این انجمن هر فصل‬
‫به صورت رایگان فصلنامه و کتابچه های آموزشی خود را برای کلیه اعضاء ارسال می کند‪.‬‬
‫انجمن اکیدا ً در زمینه فروش دارو یا محصولی دیگر فعالیت تجاری ندارد و صرف ًا در راستای‬
‫آموزش گام بر می دارد‪.‬‬
‫مبنی بر موارد ذکر شده انجمن با کسری بودجه قابل توجهی مواجه است‪ .‬انجمن برای تداوم‬
‫فعالیت خود شدیدا ً به کمکهای مالی نیازمند می باشد‪.‬‬

‫شماره حساب جهت واریز کمکهای مردمی‬

‫حساب جاری سپهر ‪ 0102334117001‬بانک صادرات شعبه گاندی (کد ‪ )4555‬به نام‬
‫انجمن اطالع رسانی دیابت گابریک‬

‫شما نیز می توانید با کمکهای هرچند از نظر مادی مختصر ولی از لحاظ معنوی‬
‫سخاوتمندانه خود‪ ،‬به ما در امر اطالع رسانی به همه مبتالیان به دیابت در‬
‫سراسر کشور کمک رسانید‪.‬‬

‫هرچه زودتر به گابریک بپیوندید‬

‫تلفن تماس ‪021 - 82433 :‬‬

‫تلفن ‪)021( 82433 :‬‬