Zagadnienia na sprawdzian: rozdział II W Rzeczpospolitej szlacheckiej

Materiał: podręcznik 42-80 plus zeszyt przedmiotowy

Daty, które poznaliśmy:

Data Wydarzenie

1525 Hołd Pruski

1496 Statuty piotrkowskie

1466 Odzyskanie przez Polskę Pomorze Gdańskie

1493 Pierwszy sejm walny zwołany przez Jana Olbrachta

1505 Konstytucja Nihil novi

1573 Konfederacja warszawska

1569 Unia lubelska

1573 Pierwsza wolna elekcja

Pojęcia

Pojęcie Opis

Hołd pruski Hołd lenny, który złożył ostatni mistrz zakonu krzyżackiego Albrecht Hohenzollern
Zygmuntowi I Staremu na rynku w Krakowie 1525 r.

Folwark Gospodarstwo rolne lub rolno – hodowlane, którego produkcja była przeznaczona
na sprzedaż, na którym pracowali za darmo chłopi odpracowując pańszczyznę.
Gospodarka Gospodarka polska w XVI w. , która opierała się na folwarkach i darmowej pracy
folwarczno – chłopa.
pańszczyźniana

Demokracja Ustrój Rzeczpospolitej w XVI w., w którym ogół szlachty decydował o sprawach
szlachecka państwa wspólnie z królem.

Konstytucja W epoce nowożytnej uchwała sejmowa; uchwała zawierająca wszystkie decyzje,

które zapadły na sejmie.

Sejm walny Organ władzy ustawodawczej. W XVI w. reprezentacja stanu szlacheckiego i

duchownego, w której zasiadał również król, która stanowiła prawa.

Izba poselska Niższa izba sejmu; w XVI w. zasiadali w niej posłowie szlacheccy wybierani przez
sejmiki ziemskie.
 Senat Wyższa izba sejmu; w XVI w. zasiadali w niej najważniejsi dostojnicy państwowi
dożywotnio.

Sejmiki Zjazdy szlachty z danej ziemi, które podejmowały decyzje w sprawie tej ziemi
ziemskie

Konfederacja Pokój religijny zawarty między szlachtą różnej wiary, który gwarantował tolerancję
warszawska religijną w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Konfederacja Związek szlachty, który powstał dla osiągnięcia określonego celu.

Wolna elekcja Wybór króla przez ogół szlachty.

Artykuły Najważniejsze zasady funkcjonowania RP: wolna elekcja, liberum veto, rokosz,
henrykowskie sejm co dwa lata . Każdy król elekcyjny musiał je podpisać

Pacta conventa Osobiste zobowiązania króla elekcyjnego wobec szlachty

Pospolite Wojsko szlacheckie. Każdy powołany musiał z własnych funduszy zapewnić sobie
ruszenia uzbrojenie i wyposażanie

interrex W okresie bezkrólewia obejmował władze w RP. Każdorazowo był nim prymas
Polski.

Pańszczyzna Darmowa praca na polu właściciela folwarku w zamian za możliwość użytkowania

jego ziemi.

Postacie historyczne

Lp. Imię i nazwisko Opis

Albrecht Hohenzollern Ostatni wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego. Pierwszy władca Prus
Książęcych. Złożył hołd lenny Zygmuntowi I Staremu.

Zygmunt I Stary Król polski z dynastii Jagiellonów. przyjął hołd lenny Albrechta
Hohenzollerna

Zygmunt II August Ostatni władca z dynastii jagiellońskiej na polskim tronie.

Doprowadził do zawarcia unii realnej z Litwą w Lublinie.

Henryk Walezjusz Brat króla Francji, król francuski Henryk III Walezy; pierwszy król
elekcyjny.

Bona Sforza Żona Zygmunta Starego, pochodziła z Włoch. Zasłynęła jako

mecenaska sztuki.
Przyczyny i skutki –

 Przyczyny i skutki hołdu pruskiego

 przyczyny i skutki unii lubelskiej
 przyczyny i skutki wolnej elekcji

Postanowienia:

 konstytucji Nihli Novi


 unii lubelskiej
 konfederacji warszawskiej

Powinieneś/ Powinnaś umieć wymienić i opisać:

 poszczególne grupy stanu szlacheckiego: ich charakterystyka, symbole stanu szlacheckiego

 skład sejmu walnego
 osiągnięcia polskiego renesansu – przedstawicieli i ich dzieła; Mikołaj Rej, Mikołaj Kopernik,
Andrzej Frycz Modrzewski, Jan Kochanowski, cechy charakterystyczne architektury odrodzenia w
Polsce
 teorie heliocentryczną Mikołaja Koperniaka
 Religie I wyznania na ziemiach polskich w XVI w. – nazwy świątyń poszczególnych
wyznań( podręcznik 74)