‫اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر فرسودگی زناشویی‬

‫پرستاران متأهل (در شرایط پاندمی کرونا)‬

‫چکیده‬
‫زمینه‪ :‬با توجه به حساسیت و اهمیت شغل پرستاری و نقش کلیدی آن در سازمان بهداشت و درمان کشور‪ ،‬مخصوصا در مواقع پاندمی بیم اری‬
‫شبیه به کرونا‪ ،‬به نظر می رسد پژوهش های بسیاری در رابطه با مشکالت و چالش های شغلی پرستاران انجام شده‪ ،‬اما ب ه مش کالت زناش ویی‬
‫پرستاران متأهل کمتر توجه شده است‪ ،‬مخصوصا پژوهش های کمتری به مداخله و رویکردهای درمانی در این خصوص پرداخته اند‪.‬‬
‫هدف‪ :‬پژوهش حاضر با هدف اثربخشی مداخالت گروهی رویکرد طرحواره درمانی بر فرسودگی زناشویی پرستاران متأهل انجام شد‪.‬‬
‫روش‪ :‬روش پژوهش‪ ،‬آزمایشی با طرح پیش آزمون‪-‬پس آزمون‪-‬پیگیری بود‪ .‬جامعه آماری پژوهش‪ ،‬تمامی پرستاران یکی از بیمارستان های‬
‫تهران در سال ‪ 1401-1399‬در دوران پاندمی کرونا بود‪ .‬نمونه ی پژوهش ‪ ،‬شامل‪ 24‬پرستار متأهل (‪ 12‬نفر گروه طرحواره درمانی و ‪12‬‬
‫نفر گروه کنترل) بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده‪ ،‬انتخاب شدند‪ .‬گروه طرحواره درمانی‪ ،‬طی ‪ 22‬جلسه در مشاوره گروهی (به‬
‫مدت ‪ 90‬دقیقه) شرکت کردند‪ ،‬در حالی که گروه کنترل تحت هیچ مداخله ای قرار نگرفت‪ .‬ابزار پژوهش‪ ،‬پرسشنامه های جمعیت شناختی و‬
‫فرسودگی زناشویی پاینز (‪ )1996‬بود‪ .‬شرکت کنندگان هر دو گروه در چهار مرحله پیش آزمون‪ ،‬پس آزمون( در انتهای جلسه ‪ ،)22‬پیگیری‬
‫اول (یک ماه بعد از پایان درمان) و پیگیری دوم (سه ماه بعد از پایان درمان) پرسشنامه ها را تکمیل کردند (‪ .)p<0/01‬داده ها با تحلیل‬
‫واریانس اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی‪ ،‬توسط ‪ SPSS-22‬تجزیه و تحلیل شدند‪.‬‬

‫یافتهها‪ :‬نتایج پژوهش نشان داد که طرحواره درمانی گروهی منجر ب ه ک اهش معن ادار(‪ ) p<0/01‬فرس ودگی زناش ویی (و ابع اد آن خس تگی‬
‫جسمانی‪ ،‬خستگی هیجانی و خستگی ذهنی ) پرستاران متأهل شده است‪ .‬همچنین‪ ،‬در پیگیری های یک ماهه و سه ماهه پژوهش نیز‪ ،‬معن اداری (‬
‫‪ )p<0/01‬اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر فرسودگی زناشویی حفظ شده است‪.‬‬
‫نتیجه‌گیری‪ :‬بنابراین می توان از رویکرد طرحواره درمانی گروهی‪ ،‬به عنوان یک مداخله مؤثر در کاهش فرسودگی زناشویی پرستاران متأهل‬
‫استفاده کرد‪.‬‬

‫کلیدواژه ها‪ :‬طرحواره درمانی گروهی‪ ،‬فرسودگی زناشویی و پرستاران متأهل‬

‫ط اقت فرس ایی دارن د ک ه ش امل‪ :‬ش یفت ه ای ش بانه‪ ،‬بی خ وابی و‬
‫نداشتن استراحت کافی‪ ،‬انتظارات بیمار و همراهان بیمار‪ ،‬خش ونت‬
‫بیماران و همراهانشان نسبت به آنها (ش ی ی ه‪ ،‬چن‪ ،‬وان گ‪ ،‬چ انگو‬
‫ما‪ ،)2016 ،‬انتظارات همکاران‪ ،‬سرپرستاران و پزش کان از آنه ا‪،‬‬
‫درد و رنج و بیم اران و م رگ آنه ا می باش ند (مخصوص ا در‬
‫شرایطی ک ه بیم اری هم ه گ یر و پان دمی می ش ود مث ل "کرون ا ی ا‬
‫کووید ‪ "19‬که هم اکنون‪ ،‬نه تنها کشور ایران‪ ،‬بلکه جهان را درگیر‬
‫کرده است )‪ ،‬که س ختی ک ار و حجم ک ار پرس تاران را اف زایش می‬
‫دهد و حتی باعث آس یب دی دگی جس مانی‪ ،‬روانی و ح تی منج ر ب ه‬
‫مرگ پرس تاران ن یز خواه د ش د‪ ،‬ک ه ب ه نظ ر می رس د هیچ راهی‬
‫برای انجام آن حجم باالی ک ار ب ا کیفیت مطل وب‪ ،‬رض ایت بخش و‬
‫ب دون اس ترس وج ود نخواه د داش ت (برن ان‪2017 ،‬؛ بنینکاس ا و‬
‫همکاران‪ ،)2022 ،‬بنابراین آنها در معرض خط ر فرس ودگی ق رار‬ ‫مقدمه‬
‫می گیرند‪ .‬مطالعات فرسودگی‪ ،‬بیشتر ریشه در مشاغل و نقش ه ای‬ ‫پرستاران‪ ،‬مهمترین عضو فعال حوزه بهداشت و درم ان هس تند ک ه‬
‫مراقبتی‪ /‬خدماتی دارد که در آن هسته اصلی کار‪ ،‬رابط ه بین ارائ ه‬ ‫نقش اصلی را در مراقبت از بیماران بر عهده داشته و حلقه اتص ال‬
‫دهن ده و گیرن ده می باش د ک ه می ت وان گفت هم در ش غل و هم در‬ ‫بین بیماران و کادر درمانی می باشند‪.‬آنها مس ئولیت ه ای ف راوان و‬

‫‪Page|1‬‬
‫بسیاری در رابطه با مشکالت و چالش های ش غلی پرس تاران انج ام‬
‫ش ده اس ت ک ه مش کالت ف ردی پرس تاران‪ ،‬مانن د‪ :‬رض ایت ش غلی‬
‫(اسیگید‪ ،‬بالچیو و وایمن‪ ،)2014 ،‬استرس ش غلی (ش رما و ک اور‪،‬‬
‫‪ )2011‬و غ یره‪ ...‬بیش تر م د نظ ر ب وده و ب ه مش کالت زناش ویی‬
‫پرس تاران متأه ل کم تر توج ه ش ده اس ت‪ .‬همچ نین‪ ،‬در خص وص‬
‫تعارض کار و خانواده بر یکدیگر در مورد جامعه پرس تاران کم تر‬
‫پرداخت ه ش ده اس ت ک ه در بیش تر اوق ات این چ الش ه ا منج ر ب ه‬
‫فرس ودگی زناش ویی (خاق انی زاده‪ ،‬س یرتی‪ ،‬عب دی و کاوی انی‪،‬‬
‫‪1387‬؛ مودّلل‪ ،‬عثمان و حس ن‪2017 ،‬؛ ب اکر و همک اران‪2000 ،‬؛‬
‫ایدو‪-‬والسانیا‪ ،‬الگویا و موریانو‪ )2022 ،‬خواهد شد و همان طور که‬
‫اشاره شد در خص وص فرس ودگی زناش ویی کم تر پژوهش ی انج ام‬
‫شده که می تواند پیامدهای آسیب رسان فراوانی را برای پرس تاران‬
‫متأهل ( آس یب ب ه ص میمیت رابط ه زناش ویی‪ ،‬دل زدگی )‪ ،‬خ انواده‬
‫پرس تار ( آس یب ب ه س المت روان فرزن دان خ انواده) و درنه ایت‬
‫جامعه (آسیب های اجتماعی مثل‪ :‬اعتی اد‪ ،‬طالق‪ ،‬خی انت‪ ،‬بیک اری‪،‬‬
‫افس ردگی و ‪ )...‬و س ازمان بهداش ت و درم ان (آس یب ه ایی مث ل‬
‫فرسودگی شغلی‪ ،‬غیبت و ترک شغل‪ )...،‬به وجود بیاورد‪ ،‬که باعث‬
‫اهمیت موضوع می شود (مسلش و همکاران‪2001 ،‬؛ سرور و عبد‬
‫المکس ود‪2012 ،‬؛ دی وی و همک اران‪2009 ،‬؛ آیکن و همک اران‪،‬‬
‫‪2002‬؛ ای دو‪-‬والس انیا و همک اران‪ .)2022 ،‬در خص وص درم ان‬
‫فرس ودگی زناش ویی‪ ،‬محققین از م داخالت رویکرده ای درم انی‬
‫متع ددی اس تفاده ک رده ان د‪ ،‬از جمل ه‪ :‬علی محم دی و همک اران (‬
‫‪ )1398‬ک ه "اثربخش ی طرح واره درم انی گ روهی را ب ر اف زایش‬
‫رض ایت زناش ویی و ک اهش فرس ودگی زناش ویی زن ان مبتال ب ه‬
‫پرخوری عصبی"‪ ،‬آرین فر و رسولی (‪" )1396‬مقایسه ت أثیر زوج‬
‫درمانی کوتاه مدت راه حل محور با زوج درمانی مبتنی ب ر پ ذیرش‬
‫و تعه د ب ر فرس ودگی زناش ویی زوجین"‪ ،‬ش وانی و همک اران (‬
‫‪" )1395‬اثربخشی مبتنی بر پذیرش و تعه د ب ر ک اهش مؤلف ه ه ای‬
‫فرسودگی زناشویی زنان دارای همسر جانباز"‪ ،‬اس دپور و ویس ی (‬
‫‪" )1397‬اثربخش ی درم ان مبت نی ب ر پ ذیرش و تعه د ب ر رض ایت‬
‫زناشویی‪ ،‬عزت نفس جنسی و دلزدگی (فرسودگی) زناش ویی زن ان‬
‫مبتال به دیابت نوع دو" بررسی کردند‪ .‬پیشینه پژوهش ه ای انج ام‬
‫شده تا کنون نشان داده اند که اثربخشی مداخالت رویکردهای روان‬
‫درمانی در خصوص جامعه پرستاران متأهل‪ ،‬چه در داخل کشور و‬
‫وچ ه درخ ارج از کش ور ب ه ن درت انج ام ش ده اس ت‪ .‬مخصوص ا‪،‬‬
‫اثربخشی رویکردهای روان درمانی در م ورد فرس ودگی زناش ویی‬
‫در جامع ه پرس تاران متأه ل کم تر ص ورت گرفت ه اس ت‪ .‬بن ابراین‬
‫پژوهش حاضر‪ ،‬از مداخالت رویکرد طرح واره درم انی‪ 0‬گ روهی‬
‫(که از نگاه سیس تمی می توان د ت أثیر زی ادی ب ر رواب ط بین ف ردی‬
‫‪Marital Burnout 1‬‬
‫‪0‬‬
‫زن دگی زناش ویی مش اهده می ش ود‪ .‬این زمین ه بین ف ردی ش غل و‬
‫زندگی به این معناست که از ابتدا‪ ،‬فرسودگی فقط به عنوان پاسخ ب ه‬
‫اس ترس نب وده‪ ،‬بلک ه از نظ ر رواب ط بین ف ردی در محی ط ک ار و‬
‫خانواده نیز‪ ،‬م ورد مطالع ه ق رار گرفت ه و توج ه خ ود را ب ر روی‬
‫احساسات فرد‪ ،‬انگیزه ها و ارزش های اصلی ک ار او ب ا گیرن دگان‬
‫خدمات متمرکز کرده اس ت (مس لش و همک اران‪ .)2001 ،‬همچ نین‬
‫در ارزیابی که از متخصص ان بهداش ت و درم ان ص ورت گرفت ه‪،‬‬
‫فرسودگی و تأثیرات منفی آن در محیط کار و خانه‪ ،‬جدی بوده است‬
‫(مک کای‪ .)2018 ،‬بن ابراین‪ ،‬فرس ودگی ب ر ایف ای نقش پرس تاران‬
‫متأهل در خانواده و مخصوصا در ارتباط زناشویی و حتی‪ ،‬به طور‬
‫غیر مستقیم ب ر س المت روان همس ر ت أثیر گذاش ته (ب اکر‪2009 ،‬؛‬
‫مسلش و جکس ون‪ )1981 ،‬و فرس ودگی زناش ویی‪ 0‬را م وجب می‬
‫شود (مقصودی و محمدی‪ .)1389 ،‬بدین ت رتیب‪ ،‬پرس تاران متأه ل‬
‫عالوه بر مشکالت ش غلی‪ ،‬در ارتب اط ب ا خ انواده خ ود‪ ،‬ب ا مس ائلی‬
‫مواج ه هس تند‪ ،‬از جمل ه‪ :‬رواب ط زناش ویی و انتظ ارات همس ر و‬
‫همچنین در صورت داشتن فرزند‪ ،‬مراقبت و ت ربیت آن ه ا (یان گ‪،‬‬
‫لیو‪ ،‬وو‪ ،‬دینگ و سی‪ )2018 ،0‬ک ه اگ ر نتوانن د نقش ه ای مختل ف‬
‫خود را نسبت به خانواده اص لی (نقش همس ر و نقش وال د)‪،‬خ انواده‬
‫گسترده (دختر‪ ،‬پسر و ‪ )...‬و شغل پرستاری (مسئولیت های مربوط‬
‫ب ه ک ار درم انی و مش کالت ارتب اطی ب ا همک اران‪ ،‬بیم اران و‬
‫همراهان آنها) به نحو احسن ایف ا کنن د‪ ،‬ب اعث تع ارض نقش ک ار –‬
‫خانواده شده و به همراه فرسودگی شغلی‪ ،‬فرسودگی زناش ویی ن یز‪،‬‬
‫به وجود می آید (بهم نی‪ ،‬اعتم ادی‪ ،‬احم دی و ف اتحی زاده‪1396 ،‬؛‬
‫نی ک ک ردار‪1398 ،‬؛ اب راین‪ ،‬س ینگ و ه ورن‪ )2019 ،‬ک ه ب اعث‬
‫ک اهش عش ق و عالق ه‪ ،‬اف زایش رفتاره ای خص مانه‪ ،‬نارض ایتی‬
‫زناشویی شده و در نهایت‪ ،‬ممکن است ب ه ج دایی ع اطفی ی ا طالق‬
‫کشیده شود (هاستون‪2009 ،‬؛ یوسفی و باقری ان‪ .)1390 ،‬بن ابراین‪،‬‬
‫می توان گفت که فرسودگی زناشویی پرس تاران متأه ل ممکن اس ت‬
‫به علت عدم تناس ب و تع ادل بین توقع ات و واقعیت ه ای زن دگی و‬
‫ک ار ب روز کن د (برین دلی‪ ،‬اولوس انیا‪ ،‬وون گ‪ ،‬ک راو و ه اورلوک‪،‬‬
‫‪ .)2019‬انباشته شدن سرخوردگی ها و تنش ه ای زن دگی روزم ره‬
‫سبب فرسایش روانی شده و سرانجام به فرس ودگی زناش ویی منج ر‬
‫می شوند‪ .‬فرسودگی زناشویی یک رون د ت دریجی دارد و ب ه ن درت‬
‫به طور ناگهانی بروز می کند‪ .‬در واقع‪ ،‬ص میمیت و عش ق زوجین‬
‫ب ه ت دریج رن گ باخت ه و ب ه هم راه آن احس اس خس تگی عم ومی‬
‫ع ارض می ش ود ک ه در نه ایت‪ ،‬در ش دیدترین ن وع آن‪ ،‬منج ر ب ه‬
‫فروپاشی رابطه خواهد شد (پ اینز‪ ،‬نی ل‪ ،‬ه امر و لکس ون‪.)2011 ،‬‬
‫بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده در مورد اهمیت نقش پرستاران‬
‫در حوزه بهداشت و درمان کشور‪ ،‬به نظ ر می رس د پ ژوهش ه ای‬
‫‪Yang, Liu, Wu, Ding & Xie‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Page|2‬‬
‫استفاده از آن برای توضیح مشکالت و درمان یک زبان مشترک را‬
‫بین درم انگر و اعض ا ایج اد می کن د ک ه در رابط ه درم انی امن‬
‫اثربخش خواهد بود و اعضا را ق وی ت ر و همک اری را تس هیل می‬
‫کن د‪ .‬پس از آم وزش طرح واره درم انی و ش ناخت م وقعیت ه ای‬
‫برانگ یزان‪ ،‬ذه نیت ه ا‪ ،‬نیازه ای هیج انی اساس ی اعض ا و مرتب ط‬
‫س اختن م وقعیت کن ونی ب ه خ اطرات ک ودکی و فهم ریش ه ه ای‬
‫طرحواره ه ا و ذه نیت ه ا‪ ،‬در مرحل ه بع د‪ ،‬تکنی ک ه ای ش ناختی‬
‫قرار دارد‪ ،‬که به اعضا کمک می کند تا به ارزیابی کارآم دی پاس خ‬
‫های ذهنیت‪-‬برخاسته‪ 0‬خود به منظور برآورده ساختن نیازه ا و ن یز‬
‫ایجاد و ارزیابی فعالیت های جایگزین تحت عنوان برنام ه م دیریت‬
‫ذه نیت ه ا ب پردازد‪ .‬تکنی ک ه ای ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی‬
‫مداخالت اص لی هس تند ک ه در ایج اد برنام ه ه ای م دیریت ذه نیت‬
‫مورد اس تفاده ق رار گرفت ه ان د (ف ارل و همک اران‪ ،2014 ،‬ترجم ه‬
‫ه دایتی و ص میمی‪ .)1395 ،‬درم انگر ب ا اس تفاده از تکنی ک‬
‫بازوالدینی حد ومرز دار در تکنیک های تجربی مثل تصویرس ازی‬
‫ذهنی در ابتدا سعی می کند به اعضا کم ک کن د ت ا ب ه ذه نیت ه ای‬
‫کودکانه برگردند‪ ،‬سپس با ایجاد والد خوب در رابطه درمانی خ وب‬
‫و امن (محبت و حمایت از کودک در برابر والد ناکارآمد)‪ ،‬نیازهای‬
‫هیجانی ارضا نشده ذهنیت کودک آسیب پذیر‪ 0‬مراجع را ت ا ح دودی‬
‫ب رآورده می کن د و س پس ب ا تکنی ک ه ای بازس ازی ش ناختی‪ ،‬ب ا‬
‫استفاده از سبک درمانی رویاروسازی همدالن ه‪ 0‬ی ا واقعیت آزم ایی‬
‫همدالن ه‪ ،0‬افک ار ناکارآم د (تحری ف وق ایع توس ط طرح واره ه ا)‬
‫مربوط به طرح واره ه ا و ذه نیت ه ای طرح واره ای را شناس ایی‬
‫کرده و با اعضا در مورد دالیل شان برای نحوه ایجاد باورهای شان‬
‫هم دلی می کن د و اعض ا ب ا این واقعیت روب رو می ش وند ک ه‬
‫باورهایشان درست نیستند و به این نتیجه می رس ند ک ه علت اص لی‬
‫الگوهای ناسالم رفتاری در زندگی شان همین باورها هستند و ب رای‬
‫بهب ود خ ود بای د این باوره ا را تغی یر بدهن د (یان گ و همک اران‪،‬‬
‫‪2003‬؛ ترجمه حمی دپور و ان دوز‪ .)1386 ،‬در مرحل ه الگوش کنی‬
‫رفت اری‪ ،‬ابت دا س بک ه ای مقابل ه ای ناکارآم د و رفتاره ای ناس الم‬
‫‪Schema Therapy .‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪Early maladaptive schema .‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪Schema mode .‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪Coping styles .70‬‬
‫‪Limited reparenting.80‬‬
‫‪Imagery.90‬‬
‫‪Imagery dialogue.100‬‬
‫‪Empty chair .110‬‬
‫‪Behavioral pattern-breaking .‬‬‫‪120‬‬
‫‪Role play .130‬‬
‫‪Flash cards .140‬‬
‫‪Mode-driven .10‬‬
‫‪Vulnerable child mode ,‬‬‫‪20‬‬
‫‪Empathic confrontation .‬‬‫‪30‬‬
‫شخص داشته باشد) بر فرسودگی زناشویی پرستاران متأهل اس تفاده‬
‫کرد‪ .‬طرحواره درمانی می تواند در شناسایی و درم ان مس ائل ح ل‬
‫نشده دوران کودکی نقش بسزایی داش ته و چ یزی فرات ر از آم وزش‬
‫مهارتهای رفتاری باشد که منجر به فعالیت های بنیادینی برای تغییر‬
‫شخصیت می شود‪ .‬در خصوص اهداف درمانی طرحواره درم انی‪،‬‬
‫می توان به تغییر طرحواره ها و ذهنیت ها‪ ،‬و الگوهای زندگی ف رد‬
‫اشاره کرد که بدین ترتیب شخص می تواند نیازهای هیجانی اساس ی‬
‫اش را در خارج از رابطه درمانی به ش یوه ای س ازگارانه ب رآورده‬
‫کن د (ف ارل‪ ،‬ریس و ش او‪2014 ،‬؛ ترجم ه ه دایتی و ص میمی‪،‬‬
‫‪ .)1395‬طرحواره درمانی گروهی ب ا س نجش و آم وزش‪ ،‬در ابت دا‬
‫مشکالت اعضا را در محیط خانوادگی و شغلی ( روابط بین فردی)‬
‫تاریخچه مشکالت فعلی و زندگی ‪ ،‬الگوه ای رفت اری ناکارآمدش ان‬
‫را ارزیابی می کند و سپس مدل طرحواره درمانی که ش امل مف اهیم‬
‫طرحواره درمانی‪ :‬طرحواره های ناس ازگار اولی ه‪( 0‬تج ارب اولی ه‬
‫فرد با افراد مهم زندگی و خل ق و خ وی اولی ه از دوران ک ودکی ت ا‬
‫حال)‪ ،‬نیازهای هیجانی اساسی (نی از دلبس تگی ایمن‪ ،‬خودمخت اری‪،‬‬
‫خ ودانگیختگی‪ ،‬مح دودیت ه ای واق ع بینان ه و اب راز ص حیح‬
‫هیجانات)‪ ،‬ذهنیت های طرحواره ای‪( 0‬ذهنیت های کودک تکانشی‪،‬‬
‫عصبانی و آسیب پذیر‪ ،‬ذهنیت والد ناکارآم د سرزنش گر و پرتوق ع‪،‬‬
‫ذهنیت بزرگسال سالم و ذهنیت کودک شاد) و سبک ه ای مقابل ه ای‬
‫ناکارآمد‪( 0‬اجتناب‪ ،‬جبران افراطی و تسلیم)‪ ،‬و تکنیک های آن‪ ،‬ک ه‬
‫شامل‪ :‬بازوالدینی حد و مرز دار‪ ،0‬تصویر سازی ذه نی‪ ،0‬گفتگ وی‬
‫خی الی ذه نیت ه ا‪ ،0‬ص ندلی خ الی‪ ،0‬الگ و ش کنی رفت اری‪ ،0‬نام ه‬
‫نگاری‪ ،‬ایفای نقش ‪0‬و کارت های آموزشی‪ 0‬می باشد‪ ،‬ب رای اعض ا‬
‫توضیح داده می ش ود‪ .‬س پس در ادام ه درم ان‪ ،‬درم انگر ب ه کم ک‬
‫اعضای گروه‪ ،‬با کمک گرفتن از رویدادهای اخیر که راه ان دازهای‬
‫طرحواره ها بودند‪ ،‬طرحواره ها و ذهنیت ه ا و س بک ه ای مقابل ه‬
‫ای آنها را شناسایی و بینش می دهند و سپس به ریشه های تحولی و‬
‫رش دی طرح واره ه ا و س نجش خل ق و خ و در دوران ک ودکی و‬
‫نوجوانی می پردازند‪ .‬آموزش م دل طرح واره درم انی و چگ ونگی‬
‫‪Page|3‬‬
‫(افراد دارای محدوده سنی بین ‪ 23‬تا ‪ 50‬سال؛ که تقریب ا در مرحل ه‬ ‫مراجع را شناسایی کرده و سپس با آموزش مهارت های ارتب اطی و‬
‫پختگی رش د شخص یت باش ند‪ ،‬ح داقل م یزان تحص یالت لیس انس‪،‬‬ ‫ایجاد رفتارهای سالم ( با استفاده از تکنیک های گفتگوی ذهنیت ها‪،‬‬
‫دارای فرزند‪ ،‬حداقل دو سال سابقه زندگی مشترک‪ ،‬مواجه نشدن ب ا‬ ‫کارت های آموزشی‪ ،‬صندلی خالی‪ ،‬نامه نگاری و ایفای نقش) مث ل‬
‫بحران های شدید و ناگهانی زندگی‪ ،‬تمایل جهت ش رکت در جلس ات‬ ‫مهارت های مذاکره و ح ل تع ارض‪ ،‬کن ترل خش م‪ ،‬ج رأت ورزی‪،‬‬
‫درمانی‪ ،‬عدم دریافت سایر درم ان ه ای دارویی و غ یر دارویی در‬ ‫همدلی‪ ...،‬ذهنیت بزرگسال سالم‪ 0‬مراجع را رشد و پرورش می دهد‬
‫حین اجرای جلسات درمان‪ ،‬فرم رضایت نام ه کت بی ب رای حض ور‬ ‫(الگوس ازی از ذه نیت بزرگس ال س الم) ک ه وق تی ف رد‪ ،‬ذه نیت‬
‫در پژوهش) و مالک های خروج (افراد مبتال ب ه اختالالت روانی ‪،‬‬ ‫بزرگسال سالمش تقویت شد‪ ،‬انعطاف پذیریش در روابط بین ف ردی‬
‫حض ور نداش تن ب ه موق ع در جلس ات درم ان ی ا غیبت ک ردن در‬
‫افزایش می یابد‪ ،‬در نتیجه می توان گفت که در خصوص پرس تاران‬
‫جلسات بیش از سه جلسه پشت سر هم‪ ،‬ناقص پر کردن پرسش نام ه‬
‫متأه ل‪ ،‬طرح واره درم انی گ روهی می توان د کم ک کن د ت ا آنه ا‬
‫ه ای تحقی ق‪ ،‬اب راز ع دم تمای ل ب ه همک اری و ب االخره‪ ،‬دری افت‬
‫بزرگسال سالم خ ویش را در رواب ط بین ف ردی ب ا همس ر‪ ،‬همک ار‪،‬‬
‫م داخالت روانش ناختی و روان پزش کی طی ی ک س ال گذش ته و‬
‫نداشتن مالک های ورود) از پ ژوهش (از لیس ت اس امی پرس تاران‬ ‫بیمار و سایر افراد جامعه رشد بیشتری دهند‪ ،‬انعط اف پ ذیری ش ان‬
‫متأهلی که بیمارستان در اختیار محقق قرارداده ب ود) انتخ اب ش دند‪.‬‬ ‫را افزایش دهند و در نهایت منجر به کاهش فرسودگی زناشویی آنها‬
‫در مرحله اول‪ ،‬پرستاران‪ ،‬به پرسشنامه فرسودگی زناشویی پ اینز (‬ ‫شود‪ .‬پژوهش حاضر‪ ،‬از فرمت گروهی طرحواره درم انی اس تفاده‬
‫‪ )1996‬پاسخ دادند‪ .‬س پس‪ 24 ،‬پرس تار ک ه ب االترین نم رات را در‬ ‫می کند‪ .‬بنابراین رفتاری که اعضا در گروه از خود نشان می دهند‪،‬‬
‫پرسشنامه فرسودگی زناشویی کسب کرده بودند‪ ،‬انتخاب و به ط ور‬ ‫هم ان چ یزی اس ت ک ه در زن دگی واقعی خ ود در تم ام رواب ط بین‬
‫تص ادفی در دو گ روه (ی ک گ روه آزم ایش و ی ک گ روه گ واه)‬ ‫فردی شان نیز انجام می دهن د‪ .‬بن ابراین پوی ایی گ روه ممکن اس ت‬
‫جایگزین شدند‪ ،‬که هر گروه شامل ‪ 12‬نفر ب ود‪ .‬رون د اج را ب ه این‬ ‫بتواند افراد را تشویق کند تا همه مسایل و مشکالتش ان را ب ه گ روه‬
‫صورت بود که ابتدا هر دو گروه به پرسشنامه فرس ودگی زناش ویی‬ ‫بیاورند و این امر‪ ،‬فرایندهای درمان گروهی را بهینه ک رده (آرن تز‬
‫پاسخ دادند (پیش آزمون)‪ .‬سپس گ روه آزم ایش ب ه م دت ‪ 22‬جلس ه‬ ‫و همک اران‪ ،)2022 ،‬و ب دین ت رتیب‪ ،‬ممکن اس ت اثربخش ی‬
‫‪ 90‬دقیقه ای (هفته ای یک جلس ه) تحت مداخل ه طرح واره درم انی‬ ‫طرح واره درم انی را ب ر فرس ودگی زناش ویی بیش تر کن د‪ .‬ب ه این‬
‫گروهی قرار گرفت و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد‪ ،‬اما ب ه‬ ‫ترتیب‪ ،‬این پژوهش سعی دارد ب ه پرس تارانی ک ه دچ ار فرس ودگی‬
‫منظور اصول اخالقی‪ ،‬به اعضای گروه کنترل تعهد داده شد ت ا بع د‬ ‫زناشویی شدند‪ ،‬کمک کند تا با استفاده از مداخالت گروهی رویکرد‬
‫از پای ان دوره پ ژوهش می توانن د ب ه ص ورت رایگ ان در گ روه‬ ‫طرحواره درمانی‪ ،‬فرسودگی زناشویی را کاهش بدهند‪ .‬با توج ه ب ه‬
‫درمانی رویکرد تحقیق شرکت کنن د‪ .‬در پای ان جلس ه ‪ 22‬از ه ر دو‬
‫اینک ه اثربخش ی طرح واره درم انی گ روهی درخص وص متغ یر‬
‫گ روه (گ روه آزم ایش و کن ترل) پس آزم ون گرفت ه ش د‪ .‬س پس‪،‬‬
‫مذکور (فرسودگی زناشویی) به ن درت م ورد پ ژوهش ق رار گرفت ه‬
‫شرکت کنندگان در مرحله پیگیری اول (یک م اه پس از جلس ه ‪)22‬‬
‫است و در ضمن‪ ،‬در خصوص جامعه پرستاران متأهل‪ ،‬تا آنج ا ک ه‬
‫و پیگ یری دوم (س ه م اه پس از جلس ه ‪ )22‬مج ددا پرسش نامه‬
‫فرسودگی زناش ویی را پاس خ دادن د‪ .‬در ض من ب ه جهت مالحظ ات‬ ‫پژوهشگر م ورد جس تجو و بررس ی ق رار داده‪ ،‬انج ام نش ده اس ت‪.‬‬
‫اخالقی پیش از اج رای ط رح‪ ،‬رض ایت نام ه آگاهان ه ب ا تأکی د ب ر‬ ‫بن ابراین‪ ،‬در پ ژوهش حاض ر‪ ،‬اثربخش ی طرح واره درم انی در‬
‫رعایت اصل محرمانه بودن اطالع ات و در اول ویت ب ودن س المت‬ ‫خصوص متغیر فرسودگی زناشویی پرستاران متأهل به شکل گ روه‬
‫روانش ناختی از کلی ه ش رکت کنن دگان در پ ژوهش اخ ذ ش د و ب ه‬ ‫درمانی مورد پژوهش قرار گرفت‪.‬‬
‫شرکت کنندگان خاطر نشان شد هریک از اعض ا در ه ر زم ان ک ه‬ ‫روش‬
‫مایل باشند‪ ،‬می توانند از دوره آموزشی انصراف بدهن د‪ .‬در نه ایت‬
‫جهت تجزی ه و تحلی ل داده ه ا از روش تحلی ل واری انس ب ا ان دازه‬ ‫الف) طرح پژوهش و شرکت‌کنندگان‪:‬‬
‫گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی به کمک نرم اف زار ‪SPSS‬‬ ‫این پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزم ون‪-‬پس آزم ون و‬
‫استفاده شد‪.‬‬ ‫پیگ یری ب ا گ روه کن ترل ب ود‪ .‬جامع ه پ ژوهش حاض ر را کلی ه ی‬
‫پرستاران متأهل یکی از بیمارستان ه ای ش هر ته ران در طی س ال‬
‫ب) ابزار‬ ‫‪ 1401-1399‬تش کیل دادن د ( ‪ 134‬نف ر)‪ .‬نمون ه گ یری در این‬
‫ب رای گ ردآوری داده ه ا از پرس ش نام ه پ ژوهش‪ ،‬پرسش نامه‬ ‫پژوهش در غربالگری اولیه به صورت تصادفی ساده بود‪ .‬در ابت دا‬
‫فرس ودگی زناش ویی پ اینز (‪ ،)1996‬در س ه مرحل ه پیش آزم ون و‬ ‫‪ 105‬پرستار به روش تصادفی ساده‪ ،‬با توج ه ب ه مالک ه ای ورود‬

‫‪40‬‬
‫‪Empathic reality-testing .‬‬

‫‪Healthy adult mode .‬‬ ‫‪50‬‬

‫‪Page|4‬‬
‫همکاران نیز همسانی درونی پرسشنامه ب ا به ره گ یری از محاس به‬ ‫پس از پای ان م داخالت درم انی (پس آزم ون) و در دو مرحل ه‬
‫آلف ای کرونب اخ ‪ 77/0‬ب ه دس ت آم د (محم ودی‪ ،‬الح انی‪ ،‬انوش ه و‬ ‫پیگیری‪ ،‬یک ماه و سه م اه بع د از مرحل ه پس آزم ون اس تفاده ش د‪.‬‬
‫روحی‪ .)1390 ،‬در پ ژوهش دیگ ری جعف ری منش و همک اران (‬ ‫یک پرسشنامه دموگرافیک نمونه پژوهش نیز‪ ،‬در ابتدا ب ا توج ه ب ه‬
‫‪ )1399‬کرونباخ در دامنه ‪ 76/0‬تا ‪ 90/0‬به دست آم د‪ .‬در پ ژوهش‬ ‫ورودی ها و خروجی های پژوهش در مورد شرکت کنن ده ه ا تهی ه‬
‫احم دی و همک اران‪ )1394( ،‬ن یز‪ ،‬همس انی درونی پرسش نامه ب ا‬ ‫شد که شامل میانگین سنی‪ ،‬جنس یت‪ ،‬می انگین ط ول م دت ازدواج‪،‬‬
‫بهره گیری از محاسبه آلفای کرونباخ ‪ 82/0‬بدست آمد‪.‬‬ ‫تعداد فرزند و م یزان تحص یالت و‪ ...‬ب ود‪ ..‬ب ه عالوه‪ ،‬ب ه اعض ای‬
‫ج) روش اجرای پژوهش‬ ‫گروه کنترل اطمینان داده شد تا در صورت تمایل به دریافت درم ان‬
‫مذکور‪ ،‬با آنها همکاری خواهد شد‪ .‬پرسش نامه فرس ودگی زناش ویی‬
‫پژوهشگر‪ ،‬در سال ‪ ،1399‬پس از دریافت کد اخالق با مراجعه به‬ ‫پاینز ابزاری است که فرسودگی زناشویی را مورد سنجش قرار می‬
‫مرکز درمانی و آموزش ی ی ک از بیمارس تان ه ای ته ران و کس ب‬ ‫ده د‪ .‬این پرسش نامه توس ط پ اینز و همک اران (‪)1996‬س اخته ش ده‬
‫اجازه از مسئولین بیمارستان‪ ،‬اجرای پ ژوهش را آغ از ک رد ک ه ب ه‬ ‫است‪ .‬مقیاس فرس ودگی زناش ویی ی ک اب زار خودس نجی اس ت ک ه‬
‫دلیل پیک های پاندمی کرونا‪ ،‬کار غرب الگری پرس تاران ب ه تعوی ق‬ ‫توسط پاینز (‪ )1996‬ساخته ش ده ک ه درج ه فرس ودگی در بین زوج‬
‫می افت اد‪ .‬درنه ایت‪ ،‬در س ال ‪ ،1400‬ب ه دلی ل به تر ش دن ش رایط‬ ‫ها را می سنجد (پاینز‪ 0‬و نیونز‪ ،)2003 ،0‬و شامل سه مولفه اص لی‬
‫کرون ا‪ ،‬پژوهش گر‪ ،‬ب ه منظ ور اج رای پ ژوهش‪ ،‬در جامع ه ‪134‬‬ ‫خس تگی جس مانی‪ ،‬خس تگی هیج انی و خس تگی ذه نی اس ت‪ .‬این‬
‫پرستار‪ ،‬یک غربالگری اولیه انجام داد‪ .‬بدین صورت که با مراجعه‬ ‫پرسشنامه دارای ‪ 21‬ماده می باشد‪ ،‬ک ه م اده ه ای ‪،10 ،7 ،1 ،4‬‬
‫به لیست کلی اسامی پرستاران متأهل به صورت تصادفی ساده ‪105‬‬ ‫‪ 21 ،16‬تعیین کننده خستگی جسمانی‪ ،‬گویه های ‪،14 ،12 ،8 ،6‬‬
‫نفر را انتخاب کرد‪ .‬سپس با دسترسی به پرونده ی پرستاران متأه ل‬ ‫‪ 20 ،19 ،18 ،15‬تعیین کننده خستگی ذهنی و ‪،11 ،9 ،5 ،3 ،2‬‬
‫انتخاب شده‪ ،‬پرستارانی که معیارهای ورود ( متأه ل ب ودن‪ ،‬فرزن د‬ ‫‪ 17 ،13‬تعیین کننده خس تگی هیج انی مقی اس فرس ودگی زناش ویی‬
‫داشتن‪ )...،‬را داشتند‪ ،‬با آنها تماس گرفته شده‪ ،‬تا موض وع‪ ،‬ه دف و‬ ‫است که ‪ 17‬ماده آن شامل عبارت های منفی و چهار م اده آن ش امل‬
‫فرایند پژوهش حاضر تشریح شود و مدل درم انی‪ ،‬ط ول م دت آن‪،‬‬ ‫عبارت های مثبت است‪ .‬تمام این موارد‪ ،‬روی ی ک مقی اس لیک رت‬
‫بحث رازداری پرسشنامه ها و پاسخ نامه ها و گرفتن رض ایت نام ه‬ ‫هفت امتیازی از یک تا هفت پاس خ داده می ش وند‪ .‬س طح ‪ 1‬مع رف‬
‫کتبی برای شرکت در پژوهش‪ ،‬کامال توضیح داده ش د ک ه ب ه لح اظ‬ ‫عدم تجربه عبارت مورد نظر و سطح ‪ 7‬معرف تجربه زیاد عب ارت‬
‫شغل پرستاری و عدم دسترسی آسان به آنها و همچنین شرایط پی ک‬ ‫مورد نظر است‪ .‬نمره گذاری چهار م اده ن یز ب ه ص ورت معک وس‬
‫های پان دمی کرون ا‪ ،‬این مرحل ه زم ان ب ر ب ود و کس انی ک ه اعالم‬ ‫انج ام می ش ود و نم ره ب االتر آزم ودنی در این مقی اس نش انه‬
‫آمادگی کردند‪ ،‬به منظ ور همتاس ازی اف راد و گ روه ه ای تحقی ق و‬ ‫فرسودگی زناشویی بیشتر می باشد‪ .‬ارزیابی حد باالی نمرات‪147 ،‬‬
‫جلوگیری از دخالت متغیرهای مزاحم و ناخواسته‪ ،‬معیاره ای ورود‬ ‫و حد پایین‪ ،‬نمره ‪ 21‬می باشد‪ .‬نمرات باالتر نشان دهنده فرس ودگی‬
‫و خروج از تحقیق به دقت‪ ،‬در آنها لحاظ شد‪ .‬بدین ترتیب در مرحله‬ ‫زناشویی بیش تر اس ت (نوی دی‪ . )1384 ،‬ارزی ابی ض ریب اعتب ار‬
‫پیش آزم ون‪ ،‬پرسش نامه تحقی ق ب ر روی پرس تاران متأه ل ک ه‬ ‫مقی اس فرس ودگی زناش ویی نش ان داد ک ه آن دارای ی ک همس انی‬
‫معیاره ای ورود و خ روج از تحقی ق را داش تند‪ ،‬اج را ش د ک ه در‬ ‫درونی بین متغیره ا در دامن ه ‪ 84/0‬و ‪ 90/0‬اس ت‪ .‬روایی آن ب ه‬
‫مردادماه ‪ 1400‬بود‪ .‬در مرحله بعد پژوهش‪ ،‬پرستارانی ک ه نم رات‬ ‫وسیله همبستگی های منفی با وی ژگی ه ای ارتب اطی مثبت ب ه تأیی د‬
‫ب االیی در م ورد پرسش نامه فرس ودگی زناش ویی پ اینز ب ه دس ت‬ ‫رس یده اس ت‪ .‬مانن د‪ :‬نظ ر مثبت در م ورد ارتب اط‪ ،‬کیفیت مکالم ه‪،‬‬
‫آوردند‪ 24 ،‬نفر از آنها به صورت تصادفی انتخاب ش ده و ب ه ط ور‬ ‫احساس ام نیت‪ ،‬خودش کوفایی‪ ،‬احس اس هدفمن دی‪ ،‬کش ش و جاذب ه‬
‫تص ادفی ب ه دو گ روه‪ ،‬آزمایش ی و کن ترل تقس یم ش دند‪ .‬ه ر گ روه‬ ‫هیجانی نس بت ب ه همس ر و کیفیت رابط ه جنس ی آنه ا‪ .‬نس خه ه ای‬
‫ش امل‪ 12 :‬نف ر ب ود ک ه در ت اریخ آخ ر ش هریورماه ‪ ،1400‬اولین‬ ‫ترجمه شده آن به طور موفقیت آمیزی در مطالعات بین ف رهنگی در‬
‫جلسه درمانی گروهی طرحواره درمانی با اعضای گ روه آزمایش ی‬ ‫ن روژ‪ ،‬مجارس تان‪ ،‬مکزی ک‪ ،‬اس پانیا‪ ،‬پرتغ ال‪ ،‬فنالن د و اس رائیل‬
‫تش کیل ش د ک ه گ روه طرح واره درم انی‪ ،‬در س الن اس کیل لب‬ ‫استفاده شده است (پاینز و نیونز‪2003 ،‬؛ لیز و لیز‪ ،2001 ،‬ب ه نق ل‬
‫بیمارستان انجام شد و جلسات بعدی به فاص له ی ک هفت ه‪ ،‬در هم ان‬ ‫از نویدی‪ .)1384 ،‬در ایران نویدی‪ ،‬در سال ‪ ،1384‬ضریب پایایی‬
‫ساعات به طور مستمر تا اتمام جلسات گروه درم انی ک ه ‪ 22‬جلس ه‬ ‫این پرسشنامه را با استفاده از آلفای کرونب اخ ‪ 86/0‬گ زارش ک رده‬
‫‪ 90‬دقیقه ای بود اجراشد و در اوایل اسفندماه ‪ 1400‬به پای ان رس ید‬ ‫است‪ .‬اعتبار و روایی نسخه ترجمه شده اولیه در دسترس نیست‪ ،‬اما‬
‫که در جلسه آخر در پایان جلسات گروه درمانی‪ ،‬مرحله پس آزم ون‬ ‫اعتبار و روایی آن در پژوهش های مختلف تأیید شده است (جعفری‬
‫اجراشد‪ .‬مرحله اول پیگیری در اوایل فروردین م اه ‪ ،1401‬بع د از‬ ‫منش‪ ،‬زهراکار‪ ،‬تقوایی و پیرانی‪ .)1399 ،‬در پ ژوهش محم ودی و‬

‫‪Pinez‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Nunes‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪Page|5‬‬
‫ازدحام بیماران‪ ،‬در شرایط پان دمی مبتال ش دن خودش ان ی ا خ انواده‬ ‫یک ماه اجراشد و مرحله آخر پیگ یری در اوای ل خردادم اه ‪،1401‬‬
‫شان به کرونا‪ )...،‬تع داد کم آنه ا نس بت ب ه تخت ه ای بیمارس تانی‪،‬‬ ‫بعد از سه ماه از پایان گروه درمانی انجام شد‪.‬‬
‫گاهی اوق ات‪ ،‬ب رای تع دادکمی از پرس تاران از روش ه ای آنالین‪،‬‬ ‫د) پروتکل مداخله‬
‫آفالین (ویس های ضبط شده) در جلسات استفاده شد‪ ،‬البته باتوجه به‬
‫این مساله که به آنها توضیح داده شده ب ود ک ه اگ ر آنه ا بیش از س ه‬ ‫در خص وص پروتک ل طرح واره درم انی گ روهی‪ ،‬می ت وان گفت‬
‫جلسه پشت سرهم‪ ،‬حضور فیزیکی در جلسات نداشته باشند از گروه‬ ‫تعداد جلس ات درم انی در پ ژوهش ه ای پیش ینه تحقی ق حاض ر‪ ،‬ب ا‬
‫حذف خواهند شد‪ .‬گروه کن ترل ن یز در لیس ت انتظ ار درم ان ق رار‬ ‫توجه به متغیر وابسته و جامعه مورد هدف درم ان‪ ،‬متف اوت بودن د‪.‬‬
‫گرفت که بعد از اتمام پژوهش (بعد از مرحله پیگ یری) ب ا رض ایت‬ ‫به همین دلیل‪ ،‬پژوهشگر با توجه به متغیر موجود در تحقیق حاضر‬
‫آنها‪ ،‬گروه درمانی مانند گروه آزمایش داش ته باش ند‪ .‬در پای ان دوره‬ ‫و با توجه به جامعه ه دف ک ه پرس تاران متأه ل بودن د‪ ،‬پیش ن ویس‬
‫م داخالت گ روه درم انی‪ ،‬مرحل ه پس آزم ون اج را ش د ک ه مج دد‬ ‫طرحواره درمانی گروهی با تعداد جلسات‪ 22 ،‬جلسه ‪ 90‬دقیق ه ای‪،‬‬
‫پرسش نامه ه ا ب ر روی اعض ای گ روه آزم ایش ب ه اض افه گ روه‬ ‫را از کتاب فارل و همکارانش (‪ ،)2014‬ترجمه ه دایتی و ص میمی‬
‫کنترل‪ ،‬اج را ش د‪ .‬مرحل ه س وم و چه ارم اج رای پ ژوهش‪ ،‬مرحل ه‬ ‫(‪ )1395‬اقتباس کرد‪ .‬برای اعتباریابی پروتک ل طرح واره درم انی‬
‫پیگ یری ن یز‪ ،‬بع د از گذش ت ی ک م اه و س ه م اه از اتم ام اج رای‬ ‫گروهی‪ ،‬پیش نویس آن‪ ،‬در اختیار اساتید و متخصصین مح ترم این‬
‫پروتکل درمانی اتفاق افتاد که مج ددا‪ ،‬پرسش نامه ه ای پ ژوهش ب ر‬ ‫حوزه (طرحواره درمانی) قرار داده شد‪ ،‬تا اعتبار آن مورد بررسی‬
‫روی هر دو گروه اجرا شد و پس از جمع آوری داده های پ ژوهش‪،‬‬ ‫و تأیید قرار بگیرد و پس از تأیید اساتید محترم اجرا شود ‪ .‬در ضمن‬
‫با استفاده از نرم افزار ‪ ،SPSS‬داده ها مورد تجزی ه و تحلی ل ق رار‬ ‫جلس ات گ روه درم انی ی ک جلس ه در هفت ه برگ زار گردی د ک ه‬
‫گرفت‪ .‬پروتکل درمان گروهی با خالصه اهداف هر یک از جلسات‬ ‫بیمارس تان نس بتا خل وت ت ر ب ود و امک ان حض وری پرس تاران در‬
‫و مداخله های درمانی در ذیل ذکر شده است‪.‬‬ ‫گروه درمانی بهتر صورت می گ رفت‪ .‬در ض من در ش روع جلس ه‬
‫اول گروه های آزمایش ی پ ژوهش‪ ،‬کت ابی مرتب ط ب ا درم ان (کت اب‬
‫زندگی خود را دوباره بیافرینید) به تک تک اعضای گروه آزمایش‪،‬‬
‫به عنوان کمک به درک مفاهیم رویک رد درم انی و همین ط ور ب ه‬
‫عنوان هدیه و تشکر از اعضا‪ ،‬به خاطر شرکت در پ ژوهش‪ ،‬تق دیم‬
‫شد‪ .‬همچنین‪ ،‬به دلیل ش رایط ش غلی پرس تاران (ب د ح الی بیم اران‪،‬‬
‫جدول ‪ .1‬خالصه جلسات طرحواره درمانی گروهی (اقتباس از فارل و همکاران‪)2014 ،‬‬
‫موضوع‬ ‫هدف‬ ‫جلسات‬
‫آشنایی درمانگر با اعضا و همچنین معرفی اعضا به یک دیگر‪ ،‬اتح اد درم انی‪ ،‬بی ان ق وانین گ روه‪،‬‬ ‫خوش آمدگویی‪ /‬آموزش طرحواره درمانی‬ ‫جلسه اول‬
‫آموزش طرحواره درمانی‪ ،‬تعریف و تمرین تصویرسازی ذهنی در جلسه گروهی که شامل ‪ :‬تم رین‬ ‫شماره ‪1‬‬
‫گروهی بازدید از مغازه بستنی فروشی و حباب امن ‪ ،‬و سپس تعیین تکلیف منزل ک ه ک اربرگ ه ای‬ ‫تعریف و تمرین تصویرسازی ذهنی‬
‫خوش آمدگویی شماره‪ 1‬و ‪ 2‬می باشد‪.‬‬

‫آموزش طرحواره درمانی ‪ 2‬به اعضا با موض وع ک اربرگ شناس ایی تج ارب ذه نیت خ ود (ذه نیت‬ ‫آم وزش طرح واره درم انی‪ ،‬ی ادگیری زب ان‬ ‫جلسه دوم‬
‫کودک آسیب پذیر‪ ،‬عصبانی و تکانشی)‪ ،‬طرحواره درمانی ‪ 3‬شناسایی تجارب ذهنیتی خود (ذه نیت‬ ‫طرحواره درمانی‪ ،‬فهم نقش نیازهای ب رآورده‬
‫والد تنبیه گر‪ ،‬پرتوقع‪ ،‬ذه نیت بزرگس ال س الم‪ ،‬ذه نیت ک ودک ش اد‪ ،‬اه داف م ورد نظ ر طرح واره‬ ‫نش ده مهم دوران ک ودکی و ذه نیت ه ا در‬
‫درمانی برای این دسته ذهنیت ها و س پس تع یین تکلی ف م نزل ب رای اعض ا( ش امل ک اربرگ ه ای‬ ‫مشکالت روان شناختی‬
‫آموزش داده شده در جلسه)‬
‫آموزش طرحواره درمانی به اعضا با موض وع ک اربرگ طرح واره درم انی ش ماره ‪ 4‬روش ه ای‬ ‫آموزش طرحواره درمانی‪ ،‬فهم اهداف برنام ه‬ ‫جلسه سوم‬
‫شناسایی طرحواره ها و ذهنیت ها و توضیح کامل درباره تکنیک ه ای ش ناختی‪ ،‬تج ربی و رفت اری‬ ‫درمان‪ ،‬فهم تجربه کودک درونی‪ ،‬مقابل ه ه ای‬
‫درمان‪ ،‬و کاربرگ آموزش طرحواره درمانی شماره ‪ 5‬تمرین بازی ذه نیت ب رای شناس ایی ذه نیت‬ ‫ناس ازگار ‪ ،‬وال د ه ای ناکارآم د و ذه نیت‬
‫ها‪ ،‬شناسایی ذه نیت ه ای شخص یت ه ای فیلم ه ا کوت اه و س پس تع یین تکلی ف م نزل ب رای اعض ا‬ ‫بزرگسال سالم‬
‫(کاربرگ ‪ 4‬و ‪)5‬‬
‫آموزش و شناسایی ذهنیت های مقابله ای ناسازگار‪ ،‬ذهنیت والد تنبیه گر‪ ،‬ذهنیت والد پرتوقع‪ ،‬ذهنیت‬ ‫آگاهی از ذهنیت ه ا‪ ،‬کس ب توان ایی شناس ایی‬ ‫جلسه چهارم‬
‫کودک آسیب پذیر‪ ،‬ذهنیت ک ودک عص بانی و س پس تع یین تکلی ف در م نزل ش امل‪ :‬ک اربرگ ه ای‬ ‫حضور ذهنیت ها‪.‬‬
‫آگ اهی و شناس ایی از ذه نیت ه ای مقابل ه ای ناس ازگار‪ ،1‬ذه نیت وال د پرتوق ع‪ ،2‬ذه نیت وال د‬
‫سرزنشگر‪ ،‬ذهنیت کودک آسیب پذیر‪ ،3‬ذهنیت کودک عصبانی‪4‬‬
‫آموزش و شناسایی ذهنیت کودک شاد‪ ، ،‬دستیابی به ذهنیت بزرگسال س الم‪ ،‬ارتب اط برقرارک ردن ب ا‬ ‫آگ اهی از ذه نیت ه ا‪ ،‬شناس ایی راه ان دازهای‬ ‫جلسه پنجم‬
‫ذهنیت بزرگسال سالم توسط ذهنیت مقابله ای ناسازگار‪ ،‬فرصت دادن به ذهنیت بزرگسال سالم ب رای‬ ‫ذهنیت ها و نیازهای زیربنایی آنها‬
‫از بین بردن ذهنیت والد تنبیه گر تکلیف منزل‪ :‬ک اربرگ آگ اهی از ذه نیت ک ودک ش اد‪ ،1‬ک اربرگ‬
‫آگاهی از ذهنیت بزرگسال سالم ‪ 1‬و ‪ ، 2‬کاربرگ آگ اهی از ذه نیت ه ای مقابل ه ای ناس ازگار ‪، ،2‬‬
‫کاربرگ آگاهی از ذهنیت والد ناکارآمد ‪.2‬‬

‫‪Page|6‬‬
‫گرفتن از ذهنیت بزرگسال سالم به منظور م راقبت از ذه نیت ک ودک آس یب پ ذیر‪ ،‬به ره گ رفتن از‬ ‫فعالیت روزانه ذهنیت های خود‬
‫ذهنیت بزرگسال سالم به منظور گوش سپردن به نیازهای ذهنیت کودک عص بانی‪ ،‬فرص ت دادن ب ه‬
‫ذهنیت بزرگسال سالم برای یادگیری درباره هویت از طریق گ وش س پردن ب ه ذه نیت ک ودک ش اد‪،‬‬
‫تکلیف منزل‪ :‬کاربرگ آگاهی از ذهنیت والد ناکارامد ‪ ، 2‬ک اربرگ آگ اهی از ذه نیت ک ودک آس یب‬
‫پذیر‪ ،‬کاربرگ آگاهی از ذهنیت کودک عصبانی ‪ ،2‬کاربرگ آگاهی از ذهنیت کودک شاد‪2‬‬
‫کاهش قدرت ذهنیت های مقابله ای ناسازگار‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬کاربرگ مدیریت ذهنیت ه ای مقابل ه ای‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه هفتم‬
‫ناسازگار‪1‬‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫زیربنایی‬
‫مبارزه با ذهنیت های والد تنبیه گر و پرتوقع‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت والد ناکارامد ‪، 1‬کارت‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه هشتم‬
‫آموزشی ‪ :‬برنامه کوتاه مدت مدیریت ذهنیت برای ذهنیت والد تنبیه گر و پرتوقع‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫زیربنایی‬
‫پرورش ذهنیت کودک آسیب پذیر‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت کودک آسیب پذیر‪ ،‬کارت آموزشی‪:‬‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه نهم‬
‫برنامه کوتاه مدت مدیریت ذهنیت برای کودک آسیب پذیر‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫زیربنایی‬
‫مدیریت ذهنیت کودک عصبانی‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت کودک عصبانی ‪ ،1‬کارت آموزش ی ‪:‬‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه دهم‬
‫برنامه کوتاه مدت مدیریت ذهنیت برای ذهنیت کودک عصبانی‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫زیربنایی‬
‫پرورش ذهنیت کودک شاد‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت کودک شاد‪ ،‬کارت آموزشی ‪ :‬برنامه کوتاه‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه یازدهم‬
‫مدت مدیریت ذهنیت برای ذهنیت کودک شاد‪.‬‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫زیربنایی‬
‫تقویت ذهنیت بزرگسال سالم‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت بزرگسال سالم ‪1‬‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه دوازدهم‬
‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫زیربنایی‬
‫راهبردهای بلند مدت برای کاهش قدرت ذه نیت ه ای مقابل ه ای ناس ازگار‪ ،‬تکلی ف م نزل‪ :‬م دیریت‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه سیزدهم‬
‫ذهنیت ‪ :7‬کاهش قدرت ذهنیت های مقابله ای ناسازگار‪ ،‬ک ارت آموزش ی‪ :‬برنام ه بلندم دت م دیریت‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫ذهنیت برای ذهنیت های مقابله ای ناسازگار(ذه نیت محاف ظ بی تف اوت‪ ،‬تس لیم ش ده مطی ع و ج بران‬ ‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫افراطی)‪ ،‬راهبردهای بلندمدت برای مبارزه با ذهنیت های والد ناکارامد‪ ،‬راهبردهای بلندمدت ب رای‬ ‫زیربنایی‪.‬‬
‫مبارزه با ذهنیت والد ناکارامد ‪( 2‬کمک به اصالح طرحواره ها)‪،‬ک ارت آموزش ی‪ :‬برنام ه بلندم دت‬
‫مدیریت ذهنیت برای ذهنیت والد ناکارامد (ذهنیت والد تنبیه گر و والد پرتوقع)‪.‬‬
‫راهبردهای بلندمدت به منظور برآوردن نیازهای ذه نیت ک ودک آس یب پ ذیر‪ ،‬راهبرده ای بلندم دت‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه چهاردهم‬
‫برای مدیریت ذهنیت کودک عصبانی‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت کودک آسیب پ ذیر‪( 2‬کم ک ب ه‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫اصالح طرحواره ها‪ ،‬کارت آموزشی‪ :‬مانند قبل فقط با عنوان‪ :‬برنام ه بلندم دت م دیریت ذه نیت می‬ ‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫باشد و مدیریت ذهنیت کودک عصبانی ‪ ،2‬کارت آموزشی‪ :‬مانند قبل فقط با عنوان ‪ :‬برنامه بلندم دت‬ ‫زیربنایی‬
‫مدیریت ذهنیت می باشد‪.‬‬
‫راهبردهای بلندم دت ب رای تق ویت ذه نیت ک ودک ش اد‪ ،‬راهبرده ای بلندم دت ب رای تق ویت ذه نیت‬ ‫گروه م دیریت ذه نیت ه ا‪ ،‬ایج اد راهبرده ای‬ ‫جلسه پانزدهم‬
‫بزرگسال سالم‪ ،‬تکلیف منزل‪ :‬مدیریت ذهنیت کودک شاد ‪ ،2‬کارت آموزشی‪ :‬نیز مانن د قب ل فق ط ب ا‬ ‫ش ناختی‪ ،‬رفت اری و تج ربی ب رای م دیریت‬
‫عنوان برنامه بلندمدت مدیریت ذهنیت می باشد و مدیریت ذهنیت بزرگس ال س الم‪ ،‬ک ارت آموزش ی‪:‬‬ ‫ذهنیت ه ا و رفت ار س الم ب ه منظ ور نیازه ای‬
‫نیز مانند قبل با عنوان برنامه بلندمدت مدیریت ذهنیت‬ ‫زیربنایی‬

‫تمرکز تجربی‪ :‬تمرین اول کار تجربی بر ذهنیت های مقابل ه ای ناس ازگار ‪ ،1‬تم رین دوم گ روهی ‪:‬‬ ‫گروه کار تجربی روی ذه نیت ه ا‪،‬ک ار تغی یر‬ ‫جلسه شانزدهم‬
‫یادداشت هایی برای ذهنیت های طرحواره ای‪ ،‬تمرین اول و هفتم ک ار تج ربی ب ر ذه نیت ‪ 1‬ذه نیت‬ ‫ذهنیت تجربی طرحواره درمانی‬
‫های مقابله ای ناسازگار‪ 1‬و ‪ ، 2‬ایفای نقش ذهنیت ها‪ ،‬گفتگوی ذهنیت ه ا ب ا تم رین اول و هفتم ک ار‬
‫تجربی بر ذهنیت ها که قبال تهیه شده است‪ .‬یادداشت هایی برای ذهنیت های طرحواره ای‬
‫تمرین گروهی سوم‪ :‬تمرین تصویر مکان امن‪ ،‬تمرین اول و هفتم کار تجربی بر ذه نیت ‪ 1‬و ذه نیت‬ ‫گ روه ک ار تج ربی روی ذه نیت ه ا‪ ،‬تص ویر‬ ‫جلسه هفدهم‬
‫های مقابله ای ناسازگار ‪ 1‬و‪ ، 2‬تمرین گروهی چهارم ‪ :‬گفتگوی ذهنیت ه ا‪ ،‬ایف ای نقش بس ط یافت ه‪-‬‬ ‫سازی‪ ،‬شامل بازس ازی رون د خ اطره‪ ،‬ایف ای‬
‫تمرین گروهی اول‪ :‬ذهنیت والد ناکارآمد‪ 1‬پیام های والد تنبیه گر‪ ،‬آزم ایش تنبی ه‪ 20 -‬دقیق ه‪ ،‬تم رین‬ ‫نقش های ذهنیتی‪.‬‬
‫دوم‪ :‬کارتجربی ب ر ذه نیت وال د ناکارآم د ‪ 1‬تنبی ه و تق ویت‪ :‬م ا چگون ه ی اد می گ یریم؟ تم رین دوم‬
‫گروهی‪ :‬خالصی یافتن از پیام های ذهنیت والد ناکارآمد‪.‬‬
‫تمرین گروهی سوم‪ :‬آنچه که یک "والد خوب" به کودک محبوبش می گوید‪-،‬تمرین سوم کار تج ربی‬ ‫گ روه ک ار تج ربی روی ذه نیت ه ا‪ ،‬تج ارب‬ ‫جلسه هجدهم‬
‫بر ذهنیت والد ناکارآمد ‪ 1‬مبارزه با ذهنیت های والد تنبیه گر و پرتوقع‪ :‬آنچه که یک "والد خوب" به‬ ‫اصالحی هیجانی به رهبری درمانگر‪ ،‬تجرب ه‬

‫‪Page|7‬‬
 ‫کودک محبوبش می گوید‪-،‬تمرین دوم و هش تم ک ار تج ربی ب ر ذه نیت وال د ناکارآم د ‪ 1‬و ‪-2‬تم رین‬ ‫تعلق و مورد پذیرش قرار گرفتن در موقعی تی‬
‫بازخوانی نوشته های والد خوب‪-،‬ذهنیت وال د ناکارآم د‪-،2‬تم رین گ روهی چه ارم‪ :‬ایف ای نقش ه ای‬ ‫مشابه با خانواده‬
‫گروهی برای گفتگوی ذهنیت ها‬
‫تمرین سوم و نهم کار تجربی بر ذهنیت کودک آسیب پذیر ‪ 1‬و‪ : 2‬تصویر سازی برای ذهنیت کودک‬ ‫گروه ک ار تج ربی روی ذه نیت ه ا‪ ،‬گس ترش‬ ‫جلسه نوزدهم‬
‫آسیب پذیرتمرین گروهی اول‪ :‬ذهنیت کودک آسیب پ ذیر‪ -‬ک ودک کوچ ک‪ ،‬تنه ا در خیاب ان‪-،‬تم رین‬ ‫بازوالدینی ح د وم رز دار ب ه رابط ه ب ا س ایر‬
‫گروهی دوم‪ :‬بازسازی روند خاطرات اعضای گروه‪-،‬تمرین گروهی اول‪ :‬ذهنیت کودک آسیب پ ذیر‬ ‫اعضای گروه‬
‫‪ -1‬بازسازی تجربه کودکی گروه‪-،‬تمرین گروهی دوم‪ :‬ذهنیت کودک آسیب پذیر ‪ -1‬بازس ازی رون د‬
‫خاطره کل گروه‪ ،‬درمانگر والد خوبی برای ذهنیت کودک آسیب پذیر همه اعضای گروه می ش ود‪-،‬‬
‫ذهنیت کودک عصبانی ‪ 1‬و ‪ 2‬تمرین های خشم و ره ایی از خش م (نام ه نگ اری)‪-،‬تم رین چه ارم و‬
‫دهم کار تجربی بر ذهنیت‪ ،‬تمرین های خشم ک ودک عص بانی ‪ -،1‬تم رین گ روهی‪ :‬س اختن تص ویر‬
‫ذهنیت کودک عصبانی‪ -،‬تمرین گروهی ‪ :‬ایفای نقش ذهنیتی‬
‫جلسه پنجم کار تجربی بر ذهنیت کودک شاد ‪ :1‬تصویر سازی برای فراخوانی ذهنیت ک ودک آس یب‬ ‫گروه کار تجربی روی ذهنیت ها‪ ،‬کار تجربی‬ ‫جلسه بیستم‬
‫پذیر‪-،‬تمرین گ روهی اول‪ :‬تم رین ه ای خالق و س رگرم کنن ده ‪ ،‬تم رین گ روهی دوم‪ :‬تف ریح ب رای‬ ‫بر روی ذهنیت ها‬
‫ذهنیت کودک شاد در تمرین تصویر سازی برای دور کردن ذهنیت ناکارآمد ‪-،‬تمرین گ روهی س وم‪:‬‬
‫تصویرسازی خانه رویایی ذهنیت کودک شاد‪-،‬جلسه یازدهم ک ارتجربی ب ر ذه نیت ک ودک ش اد ‪: 2‬‬
‫اجازه بازی دادن به کودک شاد‪.‬‬
‫تمرین ششم کار تجربی بر ذه نیت – ذه نیت بزرگس ال س الم ‪ :1‬پ رورش ذه نیت بزرگس ال س الم‪- ،‬‬ ‫گروه کار تجربی روی ذهنیت ها‪ ،‬کار تجربی‬ ‫جلسه بیست و‬
‫تمرین گروهی اول‪ :‬تأثیر پیام های ذهنیت های والد تنبیه گر و پرتوقع بر روی ذهنیت ک ودک آس یب‬ ‫روی ذهنیت ها‪.‬‬ ‫یکم‬
‫پذیر و پیام های ذهنیت بزرگسال سالم به ذهنیت کودک آسیب پذیر‪-،‬تمرین گروهی دوم‪ :‬تمرین ب دنی‬
‫کوتاه همراه با آگاهی ذهنی‪-،‬تمرین جلسه دوازدهم کار تجربی بر ذهنیت – ذه نیت بزرگس ال س الم‪2‬‬
‫‪-،‬تمرین گروهی اول‪ :‬ذهنیت بزرگسال سالم ‪ -2‬ایفای نقش ذهنیت‪.‬‬
‫آماده کردن گروه برای پایان درمان‪-،‬ارزیابی اعضا در خصوص چیزهایی که توانسته ان د در گ روه‬ ‫خاتمه دادن به جلسات درمان‬ ‫جلسه بیست و‬
‫یاد بگیرند و در محیط بیرون و در رابطه بین فردی خود با دیگران به کار بندند‪-،‬خالص ه س ازی ‪،‬‬ ‫دوم‬
‫حرکت کردن با هم به سمت پایان دادن به گروه و یکپارچ ه ک ردن و تفس یر تجرب ه گ روهی اس ت‪-،‬‬
‫تغییراتی که در اعضا به وجود آم ده اس ت م رور و تق ویت می ش ود‪ .‬ارائ ه و دری افت ب ازخورد از‬
‫اعضا و آماده کردن اعضا برای شرکت کردن در آزمون پس آزمون‬

‫بین گروهی (مداخل ه) و ی ک عام ل درون گ روهی (ان دازه گ یری‬ ‫یافته ها‬
‫فرسودگی زناشویی در چهار مرحله از زم ان) از تحلی ل واری انس‬ ‫دامنه سنی شرکت کنندگان بین ‪ 30‬تا ‪ 50‬سال بود که میانگین س نی‬
‫با اندازه گیری مکرر استفاده شد‪ .‬بررسی نتایج آزمون ‪ M‬ب اکس (‬ ‫گروه آزمایش و کنترل به ترتیب ‪ 45/43‬و ‪ 39‬می باشد‪ .‬اطالعات‬
‫‪ )726/31‬در مورد تساوی ماتریس های کوواری انس ح اکی از آن‬ ‫جمعیت شناختی مربوط به گروه نمونه شامل وضعیت تحص یلی در‬
‫بود ک ه مفروض ه همگ نی م اتریس واری انس کوواری انس برق رار‬ ‫جدول ‪ ، 2‬وضعیت سن در ج دول ‪ 3‬و م دت ازدواج در ج دول ‪4‬‬
‫است (‪P، 303/1= 3397/654=165/0‬و‪ .) F 20‬همچنین نتایج لوین‬ ‫به تفکی ک گ روه ه ا ارائ ه ش ده اس ت‪ .‬می انگین و انح راف معی ار‬
‫نشان داد که واری انس خط ای متغ یر وابس ته در گ روه ه ا مس اوی‬ ‫متغیر فرسودگی زناش ویی در مراح ل پیش آزم ون‪ ،‬پس آزم ون و‬
‫است ( ‪ F=923/1‬و ‪31 =163/0‬و‪ .) P 2‬عالوه بر آن بررسی نتایج‬ ‫پیگیری اول و دوم در دو گ روه در ج دول ش ماره ‪ 5‬گ زارش ش ده‬
‫آزمون کرویت موچلی نشان داد که مفروضه‬ ‫است‪ .‬به منظور تحلیل داده های حاصله به دلی ل وج ود ی ک عام ل‬
‫جدول‪ -2‬توزیع فراوانی سطح تحصیالت گروه نمونه به تفکیک گروه ها‬
‫گروه کنترل‬ ‫گروه آزمایش‬ ‫سطح تحصیالت‬
‫درصد‬ ‫فراوانی‬ ‫درصد‬ ‫فراوانی‬
‫‪7/91‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪8/81‬‬ ‫‪9‬‬ ‫لیسانس‬
‫‪3/8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2/18‬‬ ‫‪2‬‬ ‫فوق لیسانس‬
‫‪100‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪11‬‬ ‫کل‬

‫جدول ‪-3‬توزیع فراوانی سن گروه نمونه به تفکیک گروه ها‬

‫انحراف معیار‬ ‫میانگین‬ ‫بیشینه‬ ‫کمینه‬ ‫گروه‬
‫‪933/6‬‬ ‫‪45/43‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪33‬‬ ‫آزمایش‬
‫‪492/4‬‬ ‫‪00/39‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪31‬‬ ‫کنترل‬
‫‪028/6‬‬ ‫‪82/40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪31‬‬ ‫کل‬

‫جدول ‪-4‬توزیع فراوانی مدت ازدواج گروه نمونه به تفکیک گروه ها‬
‫انحراف معیار‬ ‫میانگین‬ ‫بیشینه‬ ‫کمینه‬ ‫گروه‬

‫‪Page|8‬‬
 ‫‪058/7‬‬ ‫‪73/17‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪6‬‬ ‫آزمایش‬
‫‪485/5‬‬ ‫‪58/15‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪8‬‬ ‫کنترل‬
‫‪278/6‬‬ ‫‪50/16‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪6‬‬ ‫کل‬

‫جدول ‪ . 5‬میانگین و انحراف معیار نمرات فرسودگی زناشویی و مؤلفه های خستگی جسمانی‪ ،‬خستگی هیجانی و خستگی ذهنی پرستاران متأهل گروه های آزمایش‪ ،‬کنترل در مراحل پیش‬
‫آزمون‪ ،‬پس آزمون و پیگیری اول و پیگیری دوم‬
‫پیگیری سه ماهه‬ ‫پیگیری یک ماهه‬ ‫پس آزمون‬ ‫پیش آزمون‬ ‫گروه‬ ‫متغیر‬
‫انحراف‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف‬ ‫میانگین‬
‫معیار‬ ‫معیار‬ ‫معیار‬ ‫معیار‬
‫‪718/5‬‬ ‫‪09/63‬‬ ‫‪904/5‬‬ ‫‪64/60‬‬ ‫‪558/5‬‬ ‫‪09/59‬‬ ‫‪009/3‬‬ ‫‪36/64‬‬ ‫آزمایش‬ ‫فرسودگی زناشویی‬
‫‪725/2‬‬ ‫‪17/71‬‬ ‫‪361/3‬‬ ‫‪75/73‬‬ ‫‪610/2‬‬ ‫‪08/71‬‬ ‫‪065/2‬‬ ‫‪58/68‬‬ ‫کنترل‬
‫‪368/1‬‬ ‫‪45/17‬‬ ‫‪804/1‬‬ ‫‪36/17‬‬ ‫‪758/1‬‬ ‫‪09/17‬‬ ‫‪502/1‬‬ ‫‪64/19‬‬ ‫آزمایش‬ ‫مؤلفه خستگی جسمانی‬
‫‪353/2‬‬ ‫‪42/21‬‬ ‫‪732/1‬‬ ‫‪50/22‬‬ ‫‪17/21‬‬ ‫‪42/28‬‬ ‫‪357/1‬‬ ‫‪75/19‬‬ ‫کنترل‬
‫‪267/3‬‬ ‫‪45/22‬‬ ‫‪225/3‬‬ ‫‪00/22‬‬ ‫‪573/2‬‬ ‫‪27/21‬‬ ‫‪888/1‬‬ ‫‪18/23‬‬ ‫آزمایش‬ ‫مؤلفه خستگی ذهنی‬
‫‪234/2‬‬ ‫‪42/26‬‬ ‫‪758/2‬‬ ‫‪50/27‬‬ ‫‪706/1‬‬ ‫‪00/27‬‬ ‫‪125/2‬‬ ‫‪17/26‬‬ ‫کنترل‬
‫‪676/2‬‬ ‫‪18/23‬‬ ‫‪611/2‬‬ ‫‪27/21‬‬ ‫‪412/2‬‬ ‫‪73/20‬‬ ‫‪753/1‬‬ ‫‪55/21‬‬ ‫آزمایش‬ ‫مؤلفه خستگی هیجانی‬
‫‪775/1‬‬ ‫‪33/23‬‬ ‫‪865/1‬‬ ‫‪75/23‬‬ ‫‪065/2‬‬ ‫‪92/22‬‬ ‫‪303/1‬‬ ‫‪67/22‬‬ ‫کنترل‬

‫جدول ‪ . 6‬نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر اثر رویکرد طرحواره درمانی بر متغیر فرسودگی زناشویی پرستاران متأهل و ابعاد فرسودگی زناشویی‬
‫مجذور اتا‬ ‫سطح‬ ‫‪F‬‬ ‫میانگین مجذورات‬ ‫درجه‬ ‫مجموع مجذورات‬ ‫منابع تغییرات‬ ‫متغیر‬
‫معناداری‬ ‫آزادی‬
‫‪136/0‬‬ ‫‪025/0‬‬ ‫‪317/3‬‬ ‫‪957/21‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪870/65‬‬ ‫زمان‬ ‫درون گروهی‬ ‫فرسودگی‬
‫‪403/0‬‬ ‫‪/000‬‬ ‫‪188/14‬‬ ‫‪913/93‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪740/281‬‬ ‫زمان و گروه‬ ‫زناشویی کل‬
‫‪619/6‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪021/417‬‬ ‫خطا‬

‫‪671/0‬‬ ‫‪/000‬‬ ‫‪763/42‬‬ ‫‪079/2007‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪079/2007‬‬ ‫گروه‬ ‫بین گروهی‬

‫‪935/46‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪638/985‬‬ ‫خطا‬
‫‪073/0‬‬ ‫‪/188‬‬ ‫‪646/1‬‬ ‫‪730/2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪190/8‬‬ ‫زمان‬ ‫درون گروهی‬ ‫خستگی جسمانی‬
‫‪444/0‬‬ ‫‪/000‬‬ ‫‪802/16‬‬ ‫‪860/27‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪581/83‬‬ ‫زمان و گروه‬
‫‪658/1‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪462/104‬‬ ‫خطا‬
‫‪631/0‬‬ ‫‪/000‬‬ ‫‪922/35‬‬ ‫‪336/253‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪336/253‬‬ ‫گروه‬ ‫بین گروهی‬
‫‪104/12‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪182/254‬‬ ‫خطا‬
‫‪044/0‬‬ ‫‪/416‬‬ ‫‪964/0‬‬ ‫‪751/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪262/5‬‬ ‫زمان‬ ‫درون گروهی‬ ‫خستگی ذهنی‬
‫‪203/0‬‬ ‫‪/002‬‬ ‫‪343/5‬‬ ‫‪725/9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪175/29‬‬ ‫زمان و گروه‬
‫‪820/1‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪672/114‬‬ ‫خطا‬
‫‪555/0‬‬ ‫‪/000‬‬ ‫‪227/26‬‬ ‫‪913/473‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪913/473‬‬ ‫گروه‬ ‫بین گروهی‬
‫‪069/18‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪456/379‬‬ ‫خطا‬
‫‪185/0‬‬ ‫‪/005‬‬ ‫‪763/4‬‬ ‫‪922/8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪767/26‬‬ ‫زمان‬ ‫درون گروهی‬ ‫خستگی هیجانی‬
‫‪142/0‬‬ ‫‪/021‬‬ ‫‪463/3‬‬ ‫‪488/6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪463/19‬‬ ‫زمان و گروه‬
‫‪873/1‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪015/118‬‬ ‫خطا‬
‫‪169/0‬‬ ‫‪/050‬‬ ‫‪265/4‬‬ ‫‪614/50‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪614/50‬‬ ‫گروه‬ ‫بین گروهی‬
‫‪867/11‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪212/249‬‬ ‫خطا‬

‫گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون‪ ،‬پس آزمون و پیگیری‬
‫اول و پیگ یری دوم از آزم ون ‪ F‬اث رات بین گ روهی اس تفاده ش د‪.‬‬
‫همانگونه که مالحظه می گردد نت ایج ح اکی از معن اداری‪ ،‬تف اوت‬
‫بین گ روه ه ا می باش د (‪ .)P ، 763/42=F=001/0‬نت ایج ‪t‬‬
‫ب ونفرونی ن یز نش ان داد ک ه بین گ روه آزم ایش و کن ترل در پیش‬
‫آزم ون تف اوت معن اداری وج ود ن دارد (‪ .)p<05/0‬می انگین پس‬
‫آزم ون ب رای گ روه آزم ایش( ‪ ) 09/59‬ب ه ط ور معن اداری از‬
‫میانگین پس آزمون ب رای گ روه کن ترل (‪ )08/71‬کوچک تر ب ود (‬
‫‪ .)P>01/0‬عالوه بر آن می انگین پیگ یری اول (ی ک ماه ه) ب رای‬
‫گروه آزمایش (‪ )64/60‬به طور معناداری از میانگین پیگیری اول‬
‫(یک ماهه ) گ روه کن ترل (‪ )75/73‬و می انگین پیگ یری دوم (س ه‬
‫کرویت عام ل زم ان (‪P ، 914/8 =Approx Chi-=065/0‬‬
‫‪ Square ، 673/0=(Mauchly ,s W‬رع ایت گردی ده اس ت‪.‬‬
‫شاخص های توصیفی نمرات متغیر فرسودگی زناشویی و ابعاد آن‬
‫خس تگی جس مانی‪ ،‬خس تگی ذه نی و خس تگی هیج انی پرس تاران‬
‫متأهل گروه آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون‪ ،‬پس آزم ون‪،‬‬
‫پیگ یری اول (ی ک ماه ه) و پیگ یری دوم (س ه ماه ه) در ج دول‬
‫شماره ‪ 5‬ارائه کرده اس ت‪ .‬ب ر اس اس ج دول ‪ ،5‬می انگین نم رات‬
‫فرسودگی زناشویی و مؤلفه های آن (خستگی جس مانی‪ ،‬هیج انی و‬
‫ذه نی) در گ روه آزم ایش در مراح ل پس آزم ون‪ ،‬پیگ یری اول و‬
‫پیگیری دوم در مقایسه با پیش آزمون کاهش یافت ه ‪ ،‬ولی در گ روه‬
‫کنترل‪ ،‬میانگین نمرات کاهش نداشته است‪ .‬در ابت دا ب رای مقایس ه‬

‫‪Page|9‬‬
‫پرس تاران متأه ل و ﺣﻔـﻆ اﯾـﻦ اﺛـﺮ ﺑـﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫جدول ‪ ،6‬نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته برای بررسی تف اوت‬
‫نمونه پژوهش در چهار مرحله پیش آزمون‪ ،‬پس آزم ون‪ ،‬پیگ یری‬
‫اول و پیگیری دوم گزارش ش ده اس ت‪ .‬ب ر اس اس ج دول ‪ ،6‬ت أثیر‬
‫زمان اندازه گیری بر میانگین نمرات فرسودگی زناشویی و تم امی‬
‫مؤلفه های فرسودگی زناشویی‪ ،‬خستگی جسمانی‪ ،‬خستگی ذهنی و‬
‫خس تگی هیج انی پرس تاران متأه ل معن ادار ب ود(‪.)P>001/0‬‬
‫بنابراین می توان بیان کرد که صرف نظ ر از عض ویت گ روهی‪،‬‬
‫بین می انگین نم رات فرس ودگی زناش ویی و تم امی مؤلف ه ه ای‬
‫خستگی جسمانی‪ ،‬خستگی ذهنی و خستگی هیجانی در مراحل پیش‬
‫آزمون‪ ،‬پس آزمون‪ ،‬پیگیری اول(ی ک ماه ه) و پیگ یری دوم (س ه‬
‫ماهه) تفاوت معناداری وجود دارد‪ .‬همچ نین اث ر تعام ل بین زم ان‬
‫اندازه گیری و گروه نیز بر میانگین نمرات فرس ودگی زناش ویی و‬
‫تم امی مؤلف ه ه ای خس تگی جس مانی‪ ،‬خس تگی ذه نی و خس تگی‬
‫هیجانی معنادار بود (‪ .)P>001/0‬بنابراین می توان بی ان ک رد ک ه‬
‫بین می انگین نم رات فرس ودگی زناش ویی و تم امی مؤلف ه ه ای‬
‫خس تگی هیج انی‪ ،‬خس تگی ذه نی و خس تگی هیج انی پرس تاران‬
‫متأهل در زمان های مختلف با توجه ب ه عام ل عض ویت گ روهی‪،‬‬
‫تفاوت معناداری وجود دارد‪ .‬هم ان ط ور ک ه در ج دول ‪ 6‬مش اهده‬
‫می شود تأثیر گروه نیز بر میانگین نم رات فرس ودگی زناش ویی و‬
‫تم امی مؤلف ه ه ای خس تگی جس مانی‪ ،‬خس تگی ذه نی و خس تگی‬
‫هیج انی پرس تاران معن ادار ش د (‪ .)P>001/0‬بن ابراین می ت وان‬
‫نتیجه گرفت که با چشم پوشی از زم ان ان دازه گ یری بین می انگین‬
‫نمرات فرسودگی زناشویی و تمامی مؤلفه های خس تگی جس مانی‪،‬‬
‫خس تگی ذه نی و خس تگی هیج انی پرس تاران متأه ل گ روه ه ای‬
‫آزمایش و کنترل تفاوت معن اداری وج ود دارد‪ .‬از آنج ایی ک ه اث ر‬
‫تعام ل بین عام ل درون گ روهی زم ان ان دازه گ یری و عام ل بین‬
‫گروهی گروه‪ ،‬تفاوت معناداری داشت‪ ،‬لذا اثر ساده بین گروهی ب ا‬
‫توجه به سطوح عامل درون گ روهی ب ا اس تفاده از آزم ون تعقی بی‬
‫ب ونفرونی بررس ی ش د‪ .‬ب ر اس اس آزم ون تعقی بی ب ونفرونی‪ ،‬در‬
‫مرحله پیش آزمون تفاوت معناداری بین میانگین نمرات فرس ودگی‬
‫زناشویی و تمامی مؤلفه های خس تگی جس مانی‪ ،‬خس تگی ذه نی و‬
‫خس تگی هیج انی پرس تاران متأه ل گ روه ه ای آزم ایش و کن ترل‬
‫وجود نداشت‪ ،‬اما در مرحله پس آزمون‪ ،‬پیگیری اول (ی ک ماه ه)‬
‫و پیگیری دوم (سه ماه ه) می انگین نم رات فرس ودگی زناش ویی و‬
‫مؤلفه های فرسودگی زناشویی پرستاران متأهل گ روه آزم ایش ب ه‬
‫ط ور معن اداری کم تر از پرس تاران متأه ل گ روه کن ترل ش د (‬
‫‪ .)p>001/0‬در ص ورتی ک ه بین می انگین نم رات فرس ودگی‬
‫زناشویی و تمامی مؤلفه های خس تگی جس مانی‪ ،‬خس تگی ذه نی و‬
‫خستگی هیجانی پرس تاران متأه ل گ روه کن ترل تف اوت معن اداری‬
‫وجود نداشت (‪ .)p<05/0‬این نتایج ح اکی از اثربخش ی طرح واره‬
‫درمانی گروهی درکاهش فرسودگی زناش ویی پرس تاران متأه ل و‬
‫حفظ این اثر با گذشت زمان می باشد‪.‬‬
‫طرح واره درم انی گ روهی پس از مداخل ه و پیگ یری ب ه ط ور‬
‫بحث‌و‌نتیجه‌گیری‬
‫طرح واره درم انی گ روهی در ﮐــﺎﻫﺶ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ زناش ویی‬
‫ماهه) برای گروه آزمایش (‪ )09/63‬به طور معناداری از می انگین‬
‫پیگیری دوم (سه ماهه) برای گروه کنترل (‪ )17/71‬کوچک تر ب ود‬
‫(‪ .)p>01/0‬بن ابراین می ت وان گفت ک ه فرس ودگی زناش ویی در‬
‫گروه تحت طرحواره درمانی گروهی پس از مداخله و پیگ یری ب ه‬
‫طور معناداری ک اهش یافت ه اس ت‪ .‬همچ نین ب ا توج ه ب ه ج دول ‪6‬‬
‫برای مقایسه فرسودگی زناشویی در چهار بار اندازه گیری (اثرات‬
‫درون گروهی) استفاده گردید‪ .‬نت ایج این آزم ون (ج دول ‪ )6‬وج ود‬
‫تف اوت معن ادار آم اری بین چه ار ب ار ان دازه گ یری فرس ودگی‬
‫زناش ویی را تأیی د می کن د (‪ P=000/0‬و ‪)F=763/42‬؛ بن ابراین‬
‫می توان نتیجه گرفت که بین نمرات فرسودگی زناش ویی در چه ار‬
‫مرحله ان دازه گ یری پیش آزم ون‪ ،‬پس آزم ون‪ ،‬پیگ یری اول(ی ک‬
‫ماه ه) و پیگ یری دوم (س ه ماه ه) ص رف نظ ر از گ روه تف اوت‬
‫معنادار وجود دارد‪ .‬همچنین نتایج حاکی از وجود تعامل بین عام ل‬
‫گ روهی و س طوح زم ان ان دازه گ یری می باش د (‪P،=000/0‬‬
‫‪ .)188/14=F‬ب ه منظ ور ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺤﻮه ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ ﮔﺮوه و زﻣﺎن‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿـﺮي ﺑﺮ ﻧﻤﺮات ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ زناش ویی ﺑـﺎ ﺛﺎﺑـﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷـﺘﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ زناشویی دو ﮔـﺮوه در ﻫﺮ ﯾﮏ از‬
‫ﻣﺮاﺣـﻞ اﻧـﺪازه ﮔﯿـﺮي ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﺗﻌﻘﯿﺒﯽ ﺑﻮﻧﻔﺮوﻧﯽ ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬نتایج مقایسه های چندگانه به وسیله ‪t‬‬
‫ب ونفرونی نش ان داد ک ه ک اهش می انگین پس آزم ون ب رای گ روه‬
‫آزم ایش (‪ ، )09/59‬پیگ یری اول(‪ )64/60‬و پیگ یری دوم (‬
‫‪ )09/63‬نسبت ب ه پیش از مداخل ه (‪ )36/64‬ب رای گ روه آزم ایش‬
‫معن ا دار ب ود (‪)p=001/0‬؛ ام ا ب رای گ روه کن ترل می انگین پیش‬
‫آزمون (‪ ،)58/68‬پس آزمون (‪ ،)08/71‬پیگ یری اول (‪ )75/73‬و‬
‫پیگ یری دوم (‪ )17/71‬معن ادار نب ود (‪ .)p<05/0‬عالوه ب ر این‬
‫تغییرات ایجاد شده از پس آزمون به پیگیری در هیچ کدام از گ روه‬
‫ه ا مع نی دار نب ود؛ بن ابراین آزم ون ‪ t‬ب ونفرونی نش ان داد ﮐﻪ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ زناشویی در ﮔـﺮوه آزﻣـﺎﯾﺶ ﭘﺲ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ و‬
‫ﭘﯿﮕﯿﺮي ها ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐـﺮده‬
‫اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻫﺎي ﮔﺮوه ﮐﻨﺘـﺮل در چه ار ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣﻌﻨﺎداري ﻧﺪارد‪ .‬در جدول ‪ 6‬نیز‪ ،‬همانگونه که مالحظه می‬
‫گ ردد نت ایج ح اکی از معن اداری‪ ،‬تف اوت بین گ روه ه ا در ابع اد‬
‫فرسودگی زناشویی ک ه ش امل‪ :‬خس تگی جس مانی (‪ F=922/35‬و‬
‫‪ )p=001/0‬و خس تگی ذه نی (‪ F=227/26‬و ‪ )p=000/0‬می‬
‫باشد‪ .‬میانگین پس آزمون خستگی جس مانی ب رای گ روه آزم ایش(‬
‫‪ ) 09/17‬به ط ور معن اداری از می انگین پس آزم ون ب رای گ روه‬
‫کن ترل (‪ )17/21‬کوچک تر ب ود (‪ .)P>01/0‬می انگین پس آزم ون‬
‫خستگی ذهنی برای گروه آزمایش(‪ )27/21‬ب ه ط ور معن اداری از‬
‫میانگین پس آزمون ب رای گ روه کن ترل (‪ )00/27‬کوچک تر ب ود (‬
‫‪ .)p>01/0‬اما در خصوص میانگین پس آزم ون خس تگی هیج انی‬
‫فرسودگی زناشویی برای گروه آزمایش (‪ )73/20‬نس بت ب ه گ روه‬
‫کنترل (‪ )92/22‬تفاوت داشته ولی معنادار نبوده اس ت (‪.)p<05/0‬‬
‫بن ابراین می ت وان گفت ک ه فرس ودگی زناش ویی در گ روه تحت‬
‫معن اداری ک اهش یافت ه اس ت‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﮐﯽ از اﺛﺮﺑﺨﺸـﯽ‬
‫‪P a g e | 10‬‬
‫ذهنیت های طرحواره ای کودک آسیب پذیر‪ ،‬عصبانی و تکانش گر‬
‫می باش د‪ ،‬فع ال می ش ود ک ه ذهن زوج ه ا را ف را می گ یرد و ب ه‬
‫دنبال آن سبک ه ای مقابل ه ای ناکارآم د ‪ /‬رفت اری از زوج ه ا در‬
‫رابطه زناشویی ب روز می کن د ک ه ناس ازگار اس ت‪ .‬ب دین ت رتیب‪،‬‬
‫پرستاران متأهل گروه‪ ،‬در طرحواره درمانی بینش پیدا می کنند که‬
‫حتی سبک های مقابله ای شان هم مربوط به دوران ک ودکی و قب ل‬
‫از ازدواج می باش د و هم اکن ون در رابط ه زناش ویی تک رار می‬
‫شود‪ .‬می توان در این فرایند این طور تب یین ک رد ک ه علت تک رار‬
‫سبک های مقابل ه ای‪ /‬رفت اری ناس ازگار در رابط ه زناش ویی‪ ،‬ی ا‬
‫تکرار راه اندازها و فعال شدن طرحواره ها و ذهنیت ها‪ ،‬می تواند‬
‫از ی ک ط رف ب ه دلی ل نزدی ک ب ودن و ص میمیت در رابط ه بین‬
‫فردی ازدواج در زوج ها‪ ،‬نسبت به س ایر رواب ط بین ف ردی باش د‬
‫ک ه مش ابه رابط ه بین ف ردی در ک ودکی می باش د ک ه نزدیک ترین‬
‫رابط ه ب ا وال دین و مراق بین نزدی ک ک ودک ب وده‪ ،‬ک ه بیش ترین‬
‫تجارب هیج انی را دارا هس تند و هرج ایی هیجان ات وج ود داش ته‬
‫باش د‪ ،‬ممکن اس ت طرح واره ه ای ناس ازگار و ذه نیت ه ا وج ود‬
‫داشته باشند ‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬هم می توان این طور تبیین کرد‪ ،‬ک ه‬
‫در رابط ه زناش ویی‪ ،‬هیجان ات مهم ترین نقش را دارن د‪ ،‬ک ه ش اید‬
‫بتوان به مثلث عشق استرنبرگ که شامل سه بعد به ن ام ه ای‪ ،‬می ل‬
‫و کشش جنسی‪ ،‬صمیمت زناشویی و تعهد است‪ ،‬استناد کرد‪ .‬ممکن‬
‫است بتوان گفت که ارضای نیازهای ابعاد عشق استرنبرگ‪ ،‬هم ان‬
‫ارضای نیازهای هیجانی اساس ی یان گ در طرح واره درم انی می‬
‫باشد که بستگی به دوران کودکی زوج دارد که آیا والدین توانس ته‬
‫اند‪ ،‬پنج نیاز هیجانی اساسی (نی از ب ه ام نیت‪ )...،‬ک ودک را بهین ه‬
‫(نه افراط و نه تفریط) برآورده ک رده باش ند؟ ک ه در ص ورت ع دم‬
‫ارض ای نی از ب ه ط ور بهین ه‪ ،‬هم ان ک ودک در بزرگس الی و‬
‫مخصوصا در رابط ه زناش ویی ب ه دنب ال ارض ای هم ان نیازه ای‬
‫برآورده نشده کودکی می باشد‪ .‬شاید بتوان نی از ب ه دلبس تگی ایمن‪،‬‬
‫ابراز سالم هیجانات مثبت و منفی‪ ،‬خودمختاری‪ ،‬خ ود انگیختگی و‬
‫تفریح را می توان به بعد صمیمیت زناشویی و میل و کشش جنس ی‬
‫مثلث عشق استرنبرگ‪ ،‬و نیاز به خویشتن داری و خ ود انض باطی‬
‫یانگ را به بعد تعهد مثلث عش ق اس ترنبرگ ارتب اط داد ک ه نش ان‬
‫دهنده اهمیت هیجان ات در رابط ه زناش ویی می باش دکه در فراین د‬
‫درمان طرحواره درمانی بخش عمده درمان‪ ،‬توسط درمانگر‪ ،‬نقش‬
‫بازوالدینی حد و مرزدار (والد خوب) می باشد که این نیازها را ت ا‬
‫حدودی در گروه (حتی توسط اعض ای گ روه) ب رآورده می کن د و‬
‫خود درمانگر به عن وان ذه نیت بزرگس ال س الم می توان د الگ ویی‬
‫سالم رفتاری و گفتاری برای اعضا باشد‪ .‬درواقع‪ ،‬می ت وان فراین د‬
‫درم ان طرح واره درم انی را این ط ور تب یین ک رد‪ :‬بع د از ایج اد‬
‫ش ناخت و بینش علت رفت ار ناس ازگار اعض ای گ روه در رواب ط‬
‫زوجی شان‪ ،‬یعنی چرخه معیوب ارتباطی شان (رابطه بین ذه نیت‬
‫های شبیه ذهنیت والد پر توقع یک همسر در مقاب ل ذه نیت ک ودک‬
‫آسیب پذیر شریک دیگر زوج) شناس ایی می ش ود و س پس الگ وی‬
‫پ ژوهش حاض ر ب ا ه دف بررس ی اثربخش ی طرح واره درم انی‬
‫گ روهی ب ر فرس ودگی زناش ویی در پرس تاران متأه ل یکی از‬
‫بیمارستان های تهران انجام شد‪ .‬یافت ه ه ای پ ژوهش نش ان داد ک ه‬
‫مداخله طرحواره درمانی گروهی باعث کاهش فرسودگی زناشویی‬
‫در پرستاران متأه ل ش ده اس ت و بین پرس تاران گ روه آزم ایش و‬
‫کنترل از لحاظ فرسودگی زناش ویی تف اوت معن اداری وج ود دارد‪.‬‬
‫همچنین نتایج حاکی از آن بود که ت أثیر مداخل ه درم انی ب ا گذش ت‬
‫زمان و در مرحله پیگ یری ن یز از پای داری الزم برخ وردار ب وده‬
‫است‪ .‬مقایس ه این نتیج ه ب ا یافت ه ی پ ژوهش ه ای علی محم دی و‬
‫همکاران(‪ ،)1398‬قادری و همکاران(‪ ،)1395‬یوسفی و همکاران‬
‫(‪ ،)1398‬شهابی و ثناگوی محرر (‪ ،)1398‬داری نی و همک اران (‬
‫‪ ،)1392‬وای دلر و همک اران (‪ ،)2021‬فس بیندر و همک اران (‬
‫‪ ،)2016‬ه انتجنز و همک اران (‪ ،)2019‬ری نر و همک اران (‬
‫‪ ،)2013‬ش اپ و همک اران (‪ ،)2016‬کل رک و همک اران(‪)2017‬‬
‫اشاره کرد که با نتایج این پژوهش که اثربخشی طرح واره درم انی‬
‫گروهی را نشان می دهند‪ ،‬همسو هستند‪ .‬در تبیین نتایج ب ه دس ت‬
‫آمده‪ ،‬می توان گفت که طرح واره درم انی گ روهی توانس ته اس ت‬
‫توس ط آم وزش ذه نیت ه ای طرح واره ای‪ ،‬اس تفاده از تکنی ک‬
‫گفتگ وی خی الی ب ا ص ندلی خ الی‪ ،‬ب رای گفتگ وی ذه نیت ه ای‬
‫ناکارآمد (اعضای گروه یا به جای همسرانشان) با ذهنیت بزرگسال‬
‫سالم (درمانگر)‪ ،‬آموزش مهارت های ارتباطی مثل م ذاکره و ح ل‬
‫تع ارض‪ ،‬هم دلی و گفتگ وی م ؤثر در رابط ه زناش ویی ب ه ج ای‬
‫ذهنیت های مقابله ای ناکارآمد( س بک ه ای مقابل ه ای ناس ازگار)‪،‬‬
‫درخواست صحیح خواسته ها (انتظارات واقع بینانه)برای ارض ای‬
‫نیازهای هیجانی اساسی(‪ 5‬نیاز یانگ) از همسرانشان‪ ،‬و در نهایت‬
‫رشد ذه نیت بزرگس ال س الم اعض ای گ روه‪ ،‬ب اعث بهب ود رابط ه‬
‫زناشویی شده و فرسودگی زناشویی را ب ه ط ور معن اداری ک اهش‬
‫دهد‪ .‬در فرایند درمان می ت وان این ط ور تب یین ک رد ک ه اعض ای‬
‫گروه طرحواره درمانی با شناسایی طرحواره های ناسازگار اولیه‪،‬‬
‫ذهنیت های طرح واره ای و س بک ه ای مقابل ه ای ناکارآم د فع ال‬
‫خ ود در رابط ه زناش ویی‪ ،‬ک ه نش أت گرفت ه از زم ان ک ودکی در‬
‫رابطه با والدین شان می باشد‪ ،‬در ابتدا به بینش می رسند ک ه س هم‬
‫مشکالت زناشویی تنه ا ب ه رابط ه و همسرش ان مرب وط و مح دود‬
‫نمی شود‪ ،‬بلکه به هر رابط ه بین ف ردی قب ل از رابط ه زناش ویی‪،‬‬
‫مخصوصا بخش اعظم آن و ریشه آن به گذشته (در دوران ک ودکی‬
‫در رابطه با والدین‪ ،‬همشیره ها و مراقبین نزدیک‪ )...،‬و شخصیت‬
‫آنه ا ارتب اط دارد و همچ نین متوج ه می ش وند ک ه در رابط ه‬
‫زناش ویی‪ ،‬ب ه دلی ل هم جنس ب ودن راه ان دازهای (تریگره ا)‬
‫طرح واره ای ب ا طرح واره ه ای ناس ازگار اولی ه ش ان در دوران‬
‫ک ودکی‪ ،‬طرح واره ه ای ناس ازگار اولی ه زوج ه ا در رابط ه‬
‫زناش ویی مث ل‪ :‬طرح واره نقص‪ /‬ش رم‪ ،‬طرح واره رهاش دگی‪،‬‬
‫محرومیت هیجانی‪ ،‬وابستگی‪ ،...،‬فعال شده و به دنبال آن هیجانات‬
‫مربوط ب ه طرح واره ه ا مث ل ت رس‪ ،‬غم‪ ،‬خش م‪ ،...،‬ک ه ب ه ش کل‬
‫‪P a g e | 11‬‬
‫خ ود ایج اد کنن د ک ه درک اهش خس تگی جس مانی تأثیرگ ذار باش د‪.‬‬
‫همچنین طرحواره درمانی با بهب ود ب رخی عواط ف و افک ار منفی‬
‫(بهبود طرحواره های ناسازگار اولیه و ذه نیت ه ای ناکارآم د) ب ه‬
‫نظر می رسد بتواند به طور کلی باعث بهبود بهزیستی و در نتیج ه‬
‫سالمت روانی و در نهایت کاهش خستگی ذهنی اعضا ش ود‪ .‬ب دین‬
‫ت رتیب‪ ،‬اثربخش ی طرح واره درم انی گ روهی ب ر ابع اد خس تگی‬
‫جس مانی‪ ،‬خس تگی ذه نی‪/‬روانی فرس ودگی زناش ویی پرس تاران‬
‫متأهل تبیین می شود‪ ،‬اما در خصوص تبیین عدم تف اوت معن اداری‬
‫بعد خستگی هیجانی فرسودگی زناشویی در مقایسه گروه آزمایش ی‬
‫و گروه کنترل می توان گفت که اگرچه در این رویک رد بیش تر ب ه‬
‫تغییر هیج انی اهمیت داده می ش ود‪ ،‬ولی ب ه اف زایش بینش‪ ،‬تغی یر‬
‫شناخت و رفتار‪ ،‬نیز‪ ،‬تأکید می ش ود و تالش می ش ود ت ا اعض ای‬
‫گ روه درم انی‪ ،‬نیازه ا‪ ،‬طرح واره ه ا و س بک ه ای مقابل ه ای و‬
‫ذهنیت های طرحواره ای را که ریش ه در دوران ک ودکی دارن د را‬
‫شناسایی کنند و آنها را تغی یر دهن د ک ه این م ورد‪ ،‬تص ویر س ازی‬
‫ذهنی خاطرات دوران کودکی اعضا‪ ،‬و بازوالدینی ح د و م رز دار‬
‫این نیازه ای ک ودکی ب رآورده نش ده در خ اطرات دوران ک ودکی‬
‫اعضا‪ ،‬به دلی ل زم ان کم (ب رای هم ه اعض ا) و همچ نین مم انعت‬
‫افشاگری خاطرات گذش ته دوران ک ودکی اعض ا‪ ،‬ب ه دلی ل همک ار‬
‫بودن‪ ،‬اتفاق نیفتاد (ب ه ج ز چن د نف ری ک ه داوطلب بودن د)‪ .‬ممکن‬
‫است به همین علت باشد که با وج ود ایج اد ک اهش در نم رات بع د‬
‫خس تگی هیج انی پرس تاران متأه ل نتوانس ته س طح هیج ان را ب ه‬
‫میزان معناداری ک اهش ده د‪ .‬از ط رف دیگ ر‪ ،‬ممکن اس ت عم ق‬
‫هیجان (خاطرات‪ ،‬افکار‪... ،‬اولیه) موجود در رابطه زناش ویی ک ه‬
‫ت داعی از هیجان ات دوران ک ودکی در رابط ه ب ا وال دین می باش د‬
‫(نیاز به دلبستگی ایمن‪ ،‬و سایر نیازهای هیجانی اساسی یانگ)‪ ،‬ب ا‬
‫درمان گروهی ب ا این تع داد جلس ات ک افی نباش د و نی از ب ه تع داد‬
‫جلسات بیشتر یا به همزمانی داشتن طرحواره درمانی انفرادی ن یز‬
‫برای اعضا باشد‪ .‬چون در گروه درم انی‪ ،‬اعض ا ب ه دلی ل همک ار‬
‫ب ودن در بیمارس تان و اینک ه غالب ا س مت سرپرس تار را داش تند‪،‬‬
‫برایشان سخت بود تا در تصویرسازی ذه نی‪ ،‬خ ود افش ایی داش ته‬
‫باشند و دسترسی به هیجانات و خاطرات ک ودکی ش ان در حض ور‬
‫سایر اعضا‪ ،‬امکان پذیر نبود‪ ،‬ح تی در توص یف رابط ه زناش ویی‬
‫شان هم مقاومت وجود داشت‪.‬‬
‫اعضای خ انواده مخصوص ا همس ر ک ه ارتب اط نزدیک تری وج ود‬
‫بنابراین شاید یک علت را در این مورد دانست که بازسازی‬
‫خاطرات و ترمیم هیجانات کودکی تا حدودی‪ ،‬در گروه های‬
‫همکار در مدت زمان کم‪ ،‬اتفاق نمی افتد‪ .‬از طرف دیگر هم‪ ،‬شاید‬
‫بتوان گفت که به دلیل اینکه رابطه زناشویی زوج‪ ،‬یک رابطه‬
‫آموزش مه ارت ه ای ارتب اطی‪ ،‬ذه نیت بزرگس ال س الم اعض ا را‬
‫دوطرفه ای است که هر دو نفر باید در بهبود و افزایش صمیمیت‬
‫رش د داده‪ ،‬ک ه آنه ا در رابط ه زناش ویی توانس ته ان د الگوش کنی‬
‫عاطفی نقش داشته باشند و تالش کنند‪ ،‬وقتی یک شریک زندگی‬
‫در گروه درمانی حضور نداشته است‪ ،‬ممکن است که اثربخشی‬
‫طرحواره درمانی بر بخش هیجانی رابطه زناشویی کمتر بشود تا‬
‫حدی که معناداری نداشته باشد‪ .‬شاید بتوان گفت به دلیل ماهیت‬
‫رفتاری پرستاران متأهل(سبک ه ای مقابل ه ای ناس ازگار‪ ،‬ذه نیت‬
‫های والد ناکارآمد و کودک آسیب پذیر) با اعض ای گ روه بررس ی‬
‫می شود تا نسبت به الگوه ای رفت اری ناکارآم د خ ویش ن یز بینش‬
‫پیدا کنن د ک ه ب ه چ ه دلی ل می باش د؟ و از کج ا (در گذش ته دوران‬
‫ک ودکی) نش أت گرفت ه ان د؟ پس از شناس ایی و بینش (بازس ازی‬
‫شناختی)‪ ،‬درمانگر با تکنیک ه ای طرح واره درم انی مث ل ایف ای‬
‫نقش‪ ،‬گفتگوی ذهنیت ها‪ ،‬مهارت های ذهنیت بزرگسال سالم را که‬
‫مهارت های ارتباطی سالم و کارآمد می باشد آموزش می دهد و ب ا‬
‫اعضای گروه در جلسه گروه درمانی تمرین می شود‪ .‬این تمرینات‬
‫به شکل ک اربرگ ه ایی ب رای اعض ا تهی ه می ش ود ک ه در م نزل‬
‫بتوانند با همسرشان تمرین داشته باشند ک ه خوش بختانه ت أثیر گ ذار‬
‫بود‪ .‬همچنین‪ ،‬می ت وان تب یین ک رد‪ ،‬ممکن اس ت ب ا وج ود درم ان‬
‫گروهی تنها یک همسر‪ ،‬هم بتوان ت ا ح دودی در رابط ه زناش ویی‬
‫تأثیرگ ذار ب ود‪ ،‬چ ون ش اید بت وان گفت‪ ،‬اگ ر در ه ر رابط ه بین‬
‫فردی‪ ،‬مخصوصا رابطه زوجی‪ ،‬حتی اگر ی ک نف ر از دو نف ر هم‬
‫ذهنیت بزرگسال سالم داشته باشد‪ ،‬آن رابطه می توان د ت ا ح دودی‪،‬‬
‫رابطه سالمی باشد ک ه مش کالت زناش ویی زوج را بهب ود بخش د و‬
‫رضایتمندی زناشویی نسبتا خوبی اتفاق بیفتد که ب ه نظ ر می رس د‬
‫همین فراین د انتق ال ذه نیت بزرگس ال س الم از گ روه ب ه رابط ه‬
‫زناشویی پرستاران اتفاق افتاده است که توانسته اس ت رض ایتمندی‬
‫نسبتا خوبی را برای اعضا و همسرانش ان ایج اد کن د و نیازه ای و‬
‫خواسته های آنها در رابطه زناشویی تا حدودی برآورده شودکه ب ه‬
‫موجب این فرآیند‪ ،‬فرسودگی زناشویی پرس تاران متأه ل در گ روه‬
‫کاهش معن اداری پی دا کن د‪ ،‬چ ون بزرگس ال س الم ب ا ب ه ک ارگیری‬
‫مهارتهای ارتب اطی مانن د‪ :‬هم دلی‪،‬ح ل تع ارض‪ ،‬گفتگ وی م ؤثر‪،‬‬
‫ج رأت ورزی‪ ،‬بی ان هیجان ات ب ه ش کل اب راز ص حیح‪ ،‬کن ترل‬
‫خشم‪ ،...،‬می تواند مسایل و مشکالت رابطه را تا حدودی ح ل کن د‬
‫که موجب کاهش فرسودگی زناشویی شود‪ .‬در تبیین نتایج به دس ت‬
‫آمده از اثربخشی طرحواره درمانی ب ر ابع اد فرس ودگی زناش ویی‬
‫(خستگی جسمانی‪ ،‬خس تگی ذه نی و خس تگی هیج انی)‪ ،‬می ت وان‬
‫گفت ک ه طرح واره درم انی گ روهی توانس ته اس ت ب ر رابط ه‬
‫زناشویی پرستاران متأهل‪ ،‬تا حدودی‪ ،‬مؤثر باشد‪ ،‬ب ا وج ود اینک ه‬
‫فرمت زوج درم انی نب وده و همس ران در گ روه حض ور نداش تند‪.‬‬
‫براساس دیدگاه سیستمی‪ ،‬که اگر یک نفر از خانواده تغی یر کن د ب ر‬
‫دارد‪ ،‬تأثیرگ ذار خواه د ب ود‪ ،‬می ت وان این ط ور تحلی ل ک رد ک ه‬
‫پویایی های گروه‪ ،‬روابط اعض ای گ روه آزم ایش و تکنی ک ه ای‬
‫بازوالدینی حد و مرز دار درم انگر و اعض ا نس بت ب ه یک دیگر و‬
‫رفت اری را ب ه کارگرفت ه و س بک ه ای ارتب اطی س المی را چ ون‬
‫مهارت ها یاد بگیرند تا بتوانند نیازها و خواس ته ه ای خودش ان را‬
‫در رابطه زناشویی مطالبه کنند و سبک زندگی سالم تری را ب رای‬
‫‪P a g e | 12‬‬
‫احتی اط ص ورت گ یرد‪ .‬پیش نهاد می ش ود از طرح واره درم انی‬
‫گروهی در مراکز مشاوره و خدمات درمانی بهره برد‪ .‬در پژوهش‬
‫های بعدی‪ ،‬می توان از اثربخش ی طرح واره درم انی گ روهی ب ر‬
‫پرستاران مرد‪ ،‬پرستاران مجرد نیز‪ ،‬استفاده نمود‪.‬‬
‫مالحظات اخالقی‬
‫فرم رضایت نامه پژوهش مطابق با ف رم کلی رض ایت نام ه کمیت ه‬
‫اخالق دانشگاه خوارزمی بود‪ .‬موارد لحاظ شده در این فرم ش امل‪:‬‬
‫‪-‬عالقه مندی و رضایت کام ل ب ه مش ارکت در تحقی ق‪- ،‬محرمان ه‬
‫بودن اطالعات مربوط به آزمودنی ها‪- ،‬عدم اجبار برای وا داش تن‬
‫آزمودنی ها به مشارکت تا انتهای جلسات درمانی‪ - ،‬رعایت ح ریم‬
‫خصوص ی و حف اظت از نیازه ای روانی اجتم اعی اف راد ب ود ک ه‬
‫رضایت شرکت در پژوهش در کلیه شرکت کنندگان بر اساس ف رم‬
‫رض ایت نام ه کت بی‪ ،‬آگاهان ه جلب ش د‪ ،‬ب ه این ص ورت ک ه ف رم‬
‫رضایت نامه آماده شده به شرکت کنندگان داده شد و هم ه آنه ا بع د‬
‫از مطالعه متن رضایت نامه‪ ،‬که شرایط پ ژوهش را ک امال تش ریح‬
‫کرده بود‪ ،‬امضا کردند‪.‬‬
‫پیروی از اصول اخالق پژوهش‪ :‬این مقال ه برگرفت ه از رس اله دک تری نویس نده‬
‫اول در رشته مشاوره در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی‬
‫اس ت ک ه ت اریخ تص ویب پروپ وزال ‪ 27/5/1399‬و ک د اخالق‪:‬‬
‫‪IR.KHU.REC.1399.022‬می باشد‪ .‬به جهت حف ظ رع ایت اص ول اخالقی در‬
‫این پژوهش سعی شد تا جمعآوری اطالعات پس از جلب رضایت شرکتکنن دگان‬
‫اعضای گروه‪ ،‬شاید تا حدودی‪ ،‬ثبات رفتار و هیجان و شناخت در‬
‫انج ام ش ود‪ .‬همچ نین ب ه ش رکتکنن دگان درب اره رازداری در حف ظ اطالع ات‬
‫شخصی و ارائه نتایج بدون قید ن ام و مشخص ات شناس نامه اف راد‪ ،‬اطمین ان داده‬
‫شد‪.‬‬
‫حامی مالی‪ :‬این پژوهش در قالب رساله دکتری و بدون حمایت مالی میباشد‪.‬‬
‫نقش ه‪mm‬ر ی‪mm‬ک از نویس‪mm‬ندگان‪ :‬این مقال ه از رس اله دک تری نویس نده اول و ب ه‬
‫راهنمایی نویسنده دوم و مشاوره نویسنده سوم استخراج شده است‪.‬‬
‫تضاد منافع‪ :‬نویسندگان همچ نین اعالم میدارن د ک ه در نت ایج این پ ژوهش هیچ‪-‬‬
‫گونه تضاد منافعی وجود ندارد‪.‬‬
‫تشکر و قدردانی‪ :‬بدین وسیله از اساتید راهنما‪ ،‬مشاوران این تحقی ق‪ ،‬ریاس ت و‬
‫مدیریت محترم بیمارستان جامع بانوان آرش و پرس تاران مح ترم متأه ل ک ه در‬
‫این پژوهش شرکت کردند‪ ،‬تشکر و قدردانی میگردد‪.‬‬
‫‪References‬‬
‫‪Ahmadi, M., Zahrakar, K., Davarniya, R., Rezaiee, M.‬‬
‫‪(2016). The effectiveness of brief self-regulation couple‬‬
‫‪therapy on couple burnout in couples of Saveh city, Razi‬‬
‫}‪Journal of Medical Sciences, 22(139), 74-75.{Persian‬‬
‫‪https://www.magiran.com/paper/1494416‬‬
‫‪Aiken, L. H., Clarke, S. P., Sloane, D. M., Sochalski, J., Silber‬‬
‫می توان به خودگزارشی بودن ابزار پژوهش‪ ،‬محدود ب ودن نمون ه‬
‫‪J. H. (2002). Hospital nurse staffing and patient‬‬
‫‪mortality, nurse burnout, and job dissatisfaction. Journal‬‬
‫‪American Medical Association,288(16),1987-1993.‬‬
‫‪https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov‬‬
‫‪Ali Mohammadi, S., Mohsenzadeh, F., Zahrakar, K. (2019).‬‬
‫‪The effectiveness of group schema therapy on increasing‬‬
‫‪marital satisfaction and reducing marital exhaustion of‬‬
‫رابطه زناشویی که هیجانی می باشد‪ ،‬طبیعی هست که چرخه های‬
‫معیوب ارتباطی طرحواره ای (یعنی یکی ذهنیت کودک آسیب‬
‫پذیر‪ ،‬عصبانی‪ ،‬تکانشی و بی انضباط شود و دیگر شریک زندگی‬
‫ذهنیت والد سرزنش گر یا پرتوقع) اتفاق بیفتد‪ ،‬اگرچه یکی از‬
‫زوجین در گروه درمانی نسبت به این چرخه بینش پیدا کند و حتی‬
‫مهارت های ارتباطی ‪/‬رفتاری سالم و کارآمدی را آموزش ببیند و‬
‫به کار بندد‪ ،‬ولی وقتی‪ ،‬طرف دیگر رابطه زناشویی‪ ،‬بینشی ندارد‬
‫و مهارتی آموزش ندیده‪ ،‬و تمایل به همکاری هم با همسر تعلیم‬
‫داده در درمان گروهی طرحواره ندارد‪ ،‬بنابراین‪ ،‬ممکن است‬
‫اعضای گروه درمانی‪ ،‬در صورت عدم همکاری همسر خویش در‬
‫بهبود رابطه زناشویی‪ ،‬به تنهایی نتوانند بر رابطه زناشویی‬
‫(مخصوصا بعد هیجانی آن)اثربخشی معناداری داشته باشند‪ .‬در‬
‫خصوص تبیین ماندگاری یک ماهه و سه ماهه طرحواره درمانی‬
‫گروهی بر فرسودگی زناشویی نیز‪ ،‬می توان به تمام دالیلی که در‬
‫متن باال به آن اشاره شد‪ ،‬استناد کرد‪ .‬این فرایند درمان‪ ،‬به دلیل‬
‫اثربخشی بر تغییر سبک های مقابله ای ناکارآمد و رفتارهای‬
‫ناسالم پرستاران و تبدیل آن ها به سبک های مقابله ای کارآمد‪ ،‬بر‬
‫تغییر رفتار پرستاران اثر گذاشته‪ ،‬و با تهیه کارت های آموزشی‬
‫این فرایند ها در انتهای جلسات گروهی طرحواره درمانی و تمرین‬
‫تکمیل کاربرگ های (تکلیف خانگی) آماده شده توسط درمانگر و‬
‫پرستاران اتفاق می افتد که منجر به جایگزین کردن رفتارهای‬
‫سالم و کارآمد در رابطه زناشویی می شود (ذهنیت بزرگسال سالم)‬
‫که ممکن است با تمرین و استفاده از آن کارت های آموزشی‪ ،‬در‬
‫ماندگاری این درمان در پیگیری ها مؤثر باشد‪ .‬می توان گفت‬
‫طرحواره درمانی با ایجاد بینش و حتی تغییر شناخت‪ ،‬سبک های‬
‫رفتاری‪ ،‬تا حدودی هیجانی اعضا‪ ،‬توانسته است که بهبودی‬
‫ماندگاری را در زمان سه ماه‪ ،‬تا حدودی حفظ کند‪ .‬همچنین و با‬
‫تهیه کارت های آموزشی این فرایند ها در انتهای جلسات گروهی‬
‫طرحواره درمانی و تمرین تکمیل کاربرگ های (تکلیف خانگی)‬
‫آماده شده توسط درمانگر و اعضای گروه‪ ،‬شاید تا حدودی‪ ،‬ثبات‬
‫رفتار و هیجان و شناخت در پرستاران اتفاق می افتد که منجر به‬
‫جایگزین کردن رفتارهای سالم و کارآمد می شود (ذهنیت‬
‫بزرگسال سالم) که ممکن است با تمرین و استفاده از آن کارت‬
‫های آموزشی‪ ،‬در ماندگاری درمان در پیگیری ها مؤثر باشد‪.‬‬
‫بنابراین از طرحواره درمانی گروهی می توان در مراکز خدمات‬
‫درمانی پزشکی و روانشناختی‪ ،‬به عنوان یک رویکرد درمانی‬
‫مؤثر استفاده کرد‪.‬‬
‫این پژوهش محدودیت هایی داشت که از محدودیت های پژوهش‬
‫به قلمرو مکانی و زم انی خ اص یع نی پرس تاران متأه ل ب ه دلی ل‬
‫شرایط شغلی (تعداد کم آنها به نسبت بیماران و مسئولیت زیاد آنها‪،‬‬
‫تغییر نوبت کاری) و خ انوادگی ش ان مخصوص ا در ش رایط پی ک‬
‫کرونا (بیمار شدن پرستار و خانواده اش) که به سختی می توانستند‬
‫ب رای گ روه درم انی زم ان اختص اص بدهن د‪ .‬ش رکت کنن دگان‬
‫پرستاران زن بودند که تعمیم پذیری ب رای پرس تاران م رد بای د ب ا‬
‫‪P a g e | 13‬‬
Bakker, A. B., Killmer, C. H., Siegrist, J., Schaufeli, W. B.
(2000). Effort-reward imbalance and burnout among
nurses, Journal of Advanced Nursing, 2000, 31(4), 884-
891,
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Bakker, A. B., Demerouti, E., Verbeke, W. (2004). Using the
job demandes-resources model to predict burnout and
performance, Human Resource Management, 43(1), 83-104.
https://www.scirp.org
Bakker, A. B. (2009). The crossover of burnout and its
relation to partner health, Stress and Health 25, 343–
353. Published online in Wiley InterScience
(www.interscience.wiley.com). DOI: 10.1002/smi.1278
Benincasa, V., Passannante, M., Perrini, F., Carpinelli, L.,
Moccia, G., Marinaci, T., Capunzo, M., Pironti, C.,
Genovese, A., Savarese, G., Caro, F. D., Motta, O.
(2022). Burnout and Psychological Vulnerability in First
Responders: Monitoring Depersonalization and Phobic
Anxiety during the COVID-19 Pandemic. Int. J. Environ.
Res. Public Health, 19, 2794.
https://doi.org/10.3390/ijerph19052794
Brennan, E.J. (2017). Towards resilience and wellbeing in
nurses. British Journal of Nursing, 26(1), 43-47.
https://www.magonlinelibrary.com
Brindley, P. G., Olusanya, S., Wong, A., Liz Crowe, L.,
Hawryluck, L. (2019). Psychological ‘burnout’ in
healthcare professionals: Updating our understanding,
and not making it worse, Journal of the Intensive Care
Society 20(4),
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Darini, M., Shafiabadi, A., Navanejad, g., Delaware, A.
(2012). The effectiveness of schema therapy on
increasing women's sexual satisfaction. Educational
Management Research Quarterly, 4(3), 33-42.
https://www.sid.ir
Davey, M.M., Cummings, G., Newburn-Cook, C.V., Lo, E.A.
(2009). Predictors of Nurse Absenteeism in Hospitals: A
Systematic Review. Journal of Nursing Management 17,
312–330.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
women with bulimia nervosa. Journal of Disability
Studies, 61(9), 1-8.{Persian}
https://jdisabilstud.org
Arntz, A., Rijkeboer, M., Chan, E., Fassbinder, E.,
Karaosmanoglu, A., Lee, C. W., Panzeri, M. (2021).
Towards a Reformulated Theory Underlying Schema
Therapy: Position Paper of an International Workgroup,
Cognitive Therapy and Research (2021) 45:1007–1020,
https://doi.org/10.1007/s10608-021-10209-5
Arntz, A., Jacob, G. A., Lee, C. W., Brand-de Wilde, O. M.,
Fassbinder, E., Harper, R. P., Lavender, A., Lockwood,
G., Malogiannis, J. A., Ruths, F., Schweiger, U.,
IdaA.Shaw, I. A., Zarbock, G., JoanM.Farrell, J. M.
(2022). Effectiveness of Predominantly Group Schema
Therapy and Combined Individual and Group Schema
Therapy for Borderline Personality Disorder A
Randomized Clinical Trial, National Library of
Medicine, 79(4):287-299,
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Aryan far, N., Rasouli, R. (2018). Comparing the effect of
short-term solution-oriented couple therapy with
acceptance and commitment-based couple therapy on
couples' marital exhaustion. Knowledge and Research in
Applied Psychology, 20(1), 47-60. {Persian}
https://jsr-p.isfahan.iau.ir/article_663541.html
Asadpour, E., Vesey, S. (2017). The effectiveness of treatment
based on acceptance and commitment on marital
satisfaction, self-esteem and marital burnout of women
with type 2 diabetes. Journal of Arak University of
Medical Sciences, 21(7), 17-9.{Persian}
http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-5710-fa.html
Asegid, A., Belachew, T., Yiman, E. (2014). Factors
Influencing Job Satisfaction and Anticipated Turnover
among Nurses in Sidama Zone Public Health Facilities,
South Ethiopia. Nursing Research and Practice,
https://doi.org/10.1155/2014/909768
Bahmani, N., Etamadi, S., Ahmadi, S. A., Fatehizadeh, M.
(2016). Discovering factors affecting the marital
frustration of Iranian couples, A qualitative study,
Journal of Behavioral Science Research, 15(4), 467-473.
{Persian} http://rbs.mui.ac.ir/article-1-566-en.pdf
Bahrainian, S. A. M., Khanjani, S., Masjidi Arani, A. (2015).
The effectiveness of group training based on acceptance
and commitment on nurses' burnout. Journal of Law
Enforcement, 5(2), 143-152. {Persian}
https://www.sid.ir
P a g e | 14
Klerk, N. D., Abma, T. A., Bamelis, L.L. M., Arntz, A.
(2017). Schema therapy for personality disorders: A
qualitative study of patients’ and therapists’ perspectives,
Behavioral and Cognitive Psychotherapy, 45, 31–45.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Khaganizadeh, M., Sirti, M., Abdi, F., Kaviani, H. (2008).
Examining the burnout rate of nurses. Journal of
Behavioral Sciences, 2(1), 51-59.{Persian}
https://www.sid.ir
Maghsudi, M., Mohamadi, Sh. (2010). A study on the
relationship between job burnout and couple burnout of
female gynecologists, Women in Development and
Politics (Women's Research), 8(3), 57-71.{Persian}
https://jwdp.ut.ac.ir
Makkai, K. (2018). Evaluating the Level of Burnout among
Healthcare Professionals, ActA Univ. SApientiAe, SociAl
AnAlySiS, 8, 23–39 http://www.acta.sapientia.ro/acta-
social/C8/social8-02.pdf
Maslach, CH, Jackson, S. E. (1981). The measurement of
experienced burnout, Journal of organizational Beavior,
2(2), 99-113,
https://onlinelibrary.wiley.com
Maslach, CH., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. (2001). Job
burnout, Annual. Reviews. Psycholology, 52, 397–422,
https://www.annualreviews.org
Mudallal, R.H., Othman, W.M., AL Hassan, N.F. (2017).
Nurses' Burnout: The Influence of Leader Empowering
Behaviors, Work Conditions, and Demographic Traits.
INQUIRY: The Journal of Health Care, 54, 1-10.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Navidi. F. (2004). Investigating and comparing the
relationship between marital burnout and
organizational climate factors in employees of
education departments and nurses in Tehran
hospitals. Master's thesis of Faculty of Educational
Sciences and Psychology, Shahid Beheshti
University, Tehran. {Persian}
O’Brien, W.H., Sing, S.R., Horan, K. (2019). Group-Based
Acceptance and Commitment Therapy for Nurses and
Nurse Aides Working in Long-Term Care Residential
Settings. The Journal of Alternative and Complementary
Medicine, 25(7), 753-761.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31314564/
Edu-Valsania, S., Laguia, A., Moriano, J. A. (2022). Burnout:
A Review of Theory and Measurement, International
Journal of Environmental Research and Public Health,
19, 1780, 2-27.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov ›
Farrell, J.M., Reiss, N., Shaw, I.A. (2014). The schema
therapy clinicians guide, Translation: Maryam
Hedayati and Adele Samimi (2017). Tehran: Arjmand
Publication.
https://doi.org/10.1002/9781118510018
Farrell, J.M., Shaw, I.A. (2012). Group schema therapy for
borderline personality disorder, a step-by-step treatment
manual with patient workbook. New Dehli, India: Wiley-
Blackwell, A John Wiley & Sons, Ltd., Publication.
https://www.wiley.com
Fassbinder, E., Schuetze, M., Kranich, A., Sipos. V.,
Hohagen, F., Show, I., Farrell, J., Arntz, A., Schweiaer,
U. (2016). Feasibility of group schema therapy for
outpatients with severe borderline personality disorder in
Germany: A pilot study with three years follow up.
Frontiers in Psychology, 7, 1-9.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Ghadri, F., Kalantary, M., Mehrabi H. A. (2015).
Effectiveness of group schema therapy on modulating
primary maladaptive schemas and reducing symptoms of
social anxiety disorder. Clinical Psychology Studies
Quarterly, 6(24), 1-28. {Persian}
https://doi.org/10.22054/jcps.2016.6512
Hsieh, H.F, Chang, S.C., Wang, H.H. (2016). The
relationships among personality, social support, and
resilience of abused nurses at emergency rooms and
psychiatric wards in Taiwan, Woman & Health
http://dx.doi.org/10.1080/03630242.2016.1150385
Huntjens, R.J.C., Rijkeboer, M.M., Aintz, A. (2019). Schema
therapy for Dissociative Identity Disorder (DID).
European Journal of Psychotraumatology, 10(1), 1-12.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
Huston, T.L. (2009). What’s love got to do with it? Why some
marriages succeed and others fail. Personal
Relationships, 16, 301–327.
https://psycnet.apa.org/record/2009-17914-002
Jafari Manesh, M., Zahrakar, K., Taqvai, D., Pirani, Z. (2020).
The effect of "acceptance and commitment therapy" on
marital burnout of couples with marital conflict, Journal
of Health Faculty and Health Research Institute, 18(4),
page 435-446.{Persian}
https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=578292
P a g e | 15
https://www.researchgate.net
Shawani, Ismail; Zahrakar, Kianoush; Rasouli, Mohsen.
(2015). The effectiveness of treatment based on
acceptance and commitment on reducing the marital
burnout component of women with veteran spouses.
Scientific-Research Quarterly of Zhanbaz Medicine,
8(2), 112-118. {Persian}
https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=288723
Videler, A. C., van Beest, K. A., Ouwens, M. A., Rossi, G.,
van Royen, R. J. J., van Alphen, S. P. J. (2021).
Adapting group schema therapy for older adults with
personality disorders: lessons learnt, The Cognitive
Behaviour Therapist, 14(35), 1-15.{Persian}
https://www.cambridge.org
Yang, G., Liu, J., Liu, L., Wu, X., Ding, S., Xie, J. (2018).
Burnout and resilience among transplant nurses in
21Hospitals in China. Transplantation Proceedings,
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30348454
Young, J.E., Klosko, J.S., Weishaar, M.E. (2003). Schema
Therapy: A Practitioner's Guide. Guilford Publications,
New York, Translation: Hassan Hamidpour and Zahra
Andoz. (2013). Tehran: Arjmand Publications.
https://smartlib.umri.ac.id
Yousefi, R., Abedin, A. R., Tirgari, A. H., Fathabadi, J.
(2018). The effectiveness of educational intervention
based on schemas model in improving marital
satisfaction, Journal of Clinical Psychology, 2(3), 25-37.
{Persian}
https://jcp.semnan.ac.ir/article_2027.html
Zahrakar, K., Kerami, Kh., Bozorgmanesh, K. (2013).
Evaluation of the psychometric properties of the
"Family Resilience" scale of Sixby. Educational
Measurement Quarterly, 5(18), 133-155.{Persian}
https://www.magiran.com/paper/1399883
Ondriova, I. (2017). The incidence of burnout in nursing
practice, Faculty of Health Care at Prešov, University in
Prešov, Slovakia, 16(1), 15-19,
https://sciendo.com
Pines, A. M., Nunes, R. (2003). The relationship between
career and couple burnout: implications for career and
couple counseling, journal of employment counseling,
40,
https://psycnet.apa.org
Pines, A. M., Neal, M. B., Hammer, L. B., Icekson, T.
(2011). Job Burnout and Couple Burnout in Dual-earner
Couples in the Sandwiched Generation, Social
Psychology Quarterly, 74(4), 361-386.
https://psycnet.apa.org/record/2011-28359-002
Rastjoo, S,. Zandvanian, A. (2021). Predicting of job burnout
of female nurses based on effort – reward imbalance and
characteristics of positive psychology. Occupational
Medicine Quarterly Journal,13(2): 29-39. {Persian}
https://doi.org/10.18502/tkj.v13i2.7039
Renner, F., Arntz, A., Leeuw, I., Huibers, M. (2013).
Treatment for chronic depression using schema therapy,
Clinical Psychology Science and Practice, 20, 166-180.
https://psycnet.apa.org
Sanai, B., Davarnia, R., Bakhtiari, B. S., Shakrami, M.
(2014). The effectiveness of short-term solution-oriented
treatment to reduce marital burnout and improve the
quality of life of married women. Armaghan Danesh,
scientific research journal of Yasuj University of
Medical Sciences, 20(5), 433-432.{Persian}
https://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-102-fa.html
Schaap, G. M., Chakhssi, F., Westerhof, G. (2016). Inpatient
Schema Therapy for Nonresponsive Patients With
Personality Pathology: Changes in Symptomatic
Distress, Schemas, Schema Modes, Coping Styles,
Experienced Parenting Styles, and Mental Well-Being,
American Psychological Association, 1-11.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Shahabi, S., Sanagoye Moharer, G. R. (2018). The
effectiveness of schema therapy on marital compatibility
and intimacy of Kerman couples. Social Health, 6(3),
236-243.{Persian}
https://journals.sbmu.ac.ir
Sharma, N., Kaur, A. (2011). Factors associated with stress
among nursing students. Nursing and Midwifery
Research Journal, 7(1).
P a g e | 16
17 .pg