5-KAZI MAKİNALARI. Yapı Makinaları Yönetimi 2. Hafta Ders Notu. İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı - Doç - Dr. G.

KAZI MAKİNALARI
Yapı Makinaları Yönetimi 2. Hafta Ders Notu
İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı - Doç.Dr. G. Emre GÜRCANLI
ÜNİVERSAL EKSKAVATÖRLER
Üniversal ekskavatörler 5 başlık

altında incelenir.
 Kaşıklı ekskavatörler
 Ters Kaşıklı
 Draglin Kovalı
 Çeneli
 Kablolu
ÜNIVERSAL EKSKAVATÖRLERİN KISIMLARI
ÜNİVERSAL EKSKAVATÖRLER:
KAŞIKLI EKSKAVATÖRLER
Kaşıklı ekskavatörler
Kaşıklı ekskavatörlerin kullanıldığı yerler ve özellikleri
 Kablolu ya da hidrolik olarak üretilmektedir.
 Kazı kuvveti büyüktür.
 Kaşığa gerekli hareketler zorunlu olarak yaptırılabilir.
 Tek ya da iki kollu olmak üzere bir ulaşım kolu bulunur.
4
 Kablolu ya da hidrolik olarak
üretilmektedir.
 Kazı kuvveti büyüktür.
 Kaşığa gerekli hareketler zorunlu olarak
yaptırılabilir.
 Tek ya da iki kollu olmak üzere bir ulaşım
kolu bulunur.
 Ulaşım kolunun alt ucu ekskavatörün üst
kısmının önüne, yatay bir eksen etrafında
dönebilecek şekilde mafsallı olarak bağlanır.
 Taban seviyesi üstündeki sert zeminlerde
yarma açılması, temel çukuru açılması, taş
ocaklarında, şev tesviye edilmesi işlerde
kullanılır.
 Yapısı; üstü açık yanlar çelik levhadan ve
altı klape kapak şeklindedir. Kaşık, kaşık
sapına bağlı olup zeminin sertliğine göre
kaşığa değişik açılar verilebilir mekanizma
içerir. Ön tarafında sert manganez çeliğinden
yapılmış aşındıkça değiştirilebilen dört diş
bulunur. Kaşık üstten dolar, alttaki klape
açılınca boşalır.
KAŞIKLI EKSKAVATÖRLERDE VERIM HESABI
*.Kazı alanı boyutları a, b, h: sayısal olarak;

a=400 m., b=200 m., h=3.00 m. olsun
*.Çalışma süre ve saatleri saat, gün, ay; (6 ay,
ayda 25 işgünü ve günde 8 saat çalışma)
*.İş verimi (Q : m3/saat)
Q=V/t, V=a x b x h=400 x 200 x 3=240000 m3
t=8 x 25 x 6=1200 saat
Q=240000/1200=200 m3/saat (1 kazıcıyla);
2 x 100 = 4 x 50 m3/saat
(2 kazıcı) (4 kazıcı)
9
DRAGLIN KOVALı EKSKAVATÖRLER
DRAGLİN KOVALI EKSKAVATÖRLERİN
KULLANILDIĞI YERLER VE ÖZELLİKLERİ
 Ulaşım kolu, draglin

kovası, halat sistemi olarak
3 ana sistemden oluşur:
 Draglin kovası, önü ve
üstü açıktır ve önündeki
dişler aşındıkça değiştirilir.
 Zemin cinsine göre de

ağır, orta ve hafif olarak
alternatifleri mevcuttur.
 Halat sistemi ulaşım
kolunun yatırılıp
kaldırılmasına yarar.
 Kaşıklı ekskavatörlere göre ulaşım
kolunun daha uzun olması sebebiyle, daha
uzaktan kazı yapabilmesi ve kazıyı daha
uzağa boşaltabilme işlerinde kullanılır.
 Taban seviyesi ve su altında kazı

yapabilmesi, kazı kuvvetinin küçük olması
gibi özellikleri ile kanal açılması, temel
çukuru açılması, nehirden kum-çakıl
çıkarılması gibi işlerde kullanımı kolaydır.
 Patlama ve kaldırma araçları ve taşıma

(dragline) kablolarla bom asılı bir kova
oluşur. Birim genellikle bunun üzerine,
kendisine ait olduğunu ve altında bir
seviyeden toprak kaldırır.
 Çeşitli kapasitelerde kovalar kullanılır.

Tüm ekskavatörler yaklaşık % 40 draglin
ekipman ile çalıştırılır.
ÇALIŞMA TEKNİKLERİ
 1. Aynı eksende çalışma :
Çekme kepçeyle bir hendek kazısı yapılırken

makina kâzı mihverine yerleştirilmeli ve paletler
veya taşıyıcı hendek mihverinde olmalıdır. Çekme
kepçe kazı veya kesme işini ön tarafından yapar
ve toprağı kâzının her iki tarafına boşaltır. Kazı işi
ilerledikçe, kazı mihverinde olmak üzere aksi
yönde bir miktar geri gider.
 2. Paralel çalışma:
Çekme kepçe, bir yamaçta

tabandan yukarıya doğru
çalışmak suretiyle daha kolaylıkla
bir şev meydana getirir.
Makinanın lüzumsuz dönüşler
yapmaksızın en uzak mesafeye
ulaşabilmesi için paletleri
çalışma yüzeyine paralele olacak
şekilde üst tarafa yerleştirilir.
3. Drenaj:
Su ihtiva eden mevzi, kanal, çakıl ocağı veya buna benzer yerler kazılacaksa bu işler için çekme kepçe
en uygun eklentidir. Bununla beraber kazı yerindeki suyun akıtılması için birinci dereceden bir drenaj
hendeğinin kazılması gerekebilir.
Bu mümkün değilse, çalışma yerinin en alçak noktasından kazıya başlanarak üst seviyeye doğru
çıkıldıkça bir drenaj elde edilmesi planlanmalıdır. Paletli kreynler, paletleri su altında İken çalışabilirler.
Ancak bu çalışma yavaş hareket etmeyi ve zemine güvenmemeyi zorunlu kılar.
Su altında veya ıslak malzemede yapılan kazı, malzemenin ağırlığını arttırır ve kepçenin ağzına kadar
doldurulmasına mani olur. Çalışmalara mümkün olduğu kadar zemin kuru iken başlanmalı ve mevcut su
ile yağmur suları nazarı itibare alınarak drenaj yapılacak şekilde çalışmalar planlanmalıdır. Aksi halde,
çalışmalar yavaşlar veya verim azalır. Hendek kazısı ile ilgili drenaj pojeleri genel olarak yumuşak
arazide veya bataklık içinde uygulanır. Normal olarak bu koşullar altında kazıdan çıkan malzemeler
hendek üzerine veya toprak banketlerine atılarak, toprak taşıma araçları için yardımcı yollar yapılmış
olur.
DRAGLIN KOVALı EKSKAVATÖRLERDE
EN FAZLA KARŞıLAŞıLAN IŞ KAZASı
RISKLERI
 Ekskavatörün kazma veya yükleme yapmak için
hareketi esnasında özellikle geri dönüşlerinde çalışan
personel veya herhangi bir yapıya çarpması.
 Ekskavatörün çalışması sırasında çalışma sahasında
bulunan personelin makine ile duvar, zemin arasına
uzuv sıkışması ile oluşan kaza ve yaralanmalar.
ÇENELİ EKSKAVATÖRLER
ÇENELI EKSKAVATÖRLERIN KULLANILDIĞI
YERLER VE ÖZELLIKLERI
ÇENELI EKSKAVATÖRLERİN TEMEL
MAKİNA ELEMANLARI
ÇENELI EKSKAVATÖRLERIN KULLANILDIĞI
YERLER VE ÖZELLIKLERI
 Ulaşım kolunun dışında burada önemli olan fark çelik levhadan
oluşan simetrik iki parça şeklinde oluşan çenedir. Bu parçalar
mafsallı olarak birleştirilir. Çenelerin alt kısmında yine aşındıkça
değiştirilebilen dişler bulunur.
 Kazı kuvvetine göre hafif, orta ve ağır olmak üzere 3 tip kullanılır.
 Taban seviyesinin hem altında hem üstünde kazı yapabilir. Kuyu
şeklinde kazı yapabilir.
 Buna karşın sert zeminlerde kazı yapamaz, çene tam dolmadığı için
iş verimi düşük olur.
 Küçük kesitli derin kuyuların açılması, derin sulardan kum, çakıl
çıkarılması, yığın halindeki malzemenin yüklenmesi gibi işlerde
kullanılır.
ÇENELI EKSKAVATÖRLERDE EN FAZLA
KARŞıLAŞıLAN IŞ KAZASI RISKLERI
 Ekskavatörün kazıma veya yükleme yapmak için hareketi esnasında
özellikle geri dönüşlerinde çalışan personel veya herhangi bir yapıya
çarpması.
 Ekskavatörün hareketi ile çevrede bulunan personelin bir makine ile
duvar,zemin arasına uzuv sıkıştırması nedenli kaza ve yaralanmalar.
 Ekskavatörün çalışması esnasında kovanın sahada bulunan personele
çarpması sonucu meydana gelen yaralanmalar.
 Ekskavatör ile kamyonlara malzeme yüklerken, kovadan veya kamyondan
düşen moloz, toprak taş parçalarının yere düşmesi ile meydana gelen kaza
ve yaralanmalar.
 Ekskavatörün kazı yaptığı zeminde meydana gelen göçme, kopma, şev
akması sonucunda ekskavatör veya sahada çalışanlar üzerinde malzeme
gelmesi sonucu meydana gelen kaza ve yaralanmalar.
TERS KAŞIKLI EKSKAVATÖRLER
TERS KAŞIKLI EKSKAVATÖRLER
Ters kaşıklı ekskavatörlerin kullanıldığı yerler ve özellikleri
 Ters kaşıklı ekskavatörlerin ön kısmı diğerlerinden farklıdır.
 Sert zeminlerde hendek açma, temel çukuru açma,
eski yol kaplaması sökmek

 Kaşığa değişik açılar verilebilir.
 Hareket kabiliyeti fazladır.
 Kaşık hassas olarak kumanda edilebilir.
İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı - Doç.Dr. G. Emre GÜRCANLI 23
TERS KAŞIKLI (BEKO-BACK HOE EKSKAVATÖRLER
İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı - Doç.Dr. G. Emre GÜRCANLI 24
TERS KAŞIKLI EKSKAVATÖRLERİN
 Ters kaşıklı ekskavatörlerin ön kısmı diğerlerinden farklıdır.

 Ön tarafında dişleri bulunan kaşığın, kaşık sapının ucunda ters
olarak bulunur.
 Kaşığa değişik açılar verilebilir. Kesme açısı arttığında da
yumuşak zeminlerde kaşığın hemen dolması sağlanır,
boşaltma sırasında malzeme daha fazla dökülür.
 Hareket kabiliyeti fazladır. Taban seviyesi altında sert zeminde
kazı yapılır.
 Kaşık hassas olarak kumanda edilebilir.
 Draglin kovalıya göre kolu daha kısadır.
 Sert zeminlerde hendek açma, temel çukuru açma, eski yol
kaplaması sökmek gibi yüzey kazılarında da kullanılır.
TERS KAŞIKLI EKSKAVATÖRLERİN
TERS KAŞIKLI EKSKAVATÖRLERLE
ÇALIŞMA
TEKNİKLERİ
TERS KAŞIKLI EKSKAVATÖRLERDE EN
FAZLA KARŞILAŞILAN İŞ KAZASI RİSKLERİ
çarpması.
duvar, zemin arasına uzuv sıkıştırması nedenli kaza ve yaralanmalar.
çarpması sonucu meydana gelen yaralanmalar
ve yaralanmalar
KABLOLU EKSKAVATÖRLER
İki kule arasına gerilen bir halat sistemi ve bir kovadan oluşur.
Kova iki kule arasında gelip gider.
SARKIK KABLOLU EKSKAVATÖRLER
SARKIK KABLOLU EKSKAVATÖRLERIN
KULLANILDIĞI YERLER VE ÖZELLIKLERI
 Çelik levhadan yapılmış kova, baş kule, karşı kule ve çekme vincinden
oluşur.
 Kazı yerinin başına getirilen kova çekme halatı çekilerek doldurulur.
 Boşaltma yerinde geri çekme vincinin çalıştırılarak yeniden kazı yerine
götürülür.
 Derelerden kum, çakıl çıkarılması, dere yataklarının temizlenmesi
işlerinde kullanılır.
 Seçilen kovanında zemine uygunluğuna dikkat edilmelidir.
SARKIK KABLOLU EKSKAVATÖRLERIN
KULLANILDIĞI YERLER VE ÖZELLIKLERI
ASMA KABLOLU EKSKAVATÖRLERIN
1. Baş kule karşı kuleden kot olarak daha yukarda

yaklaşık %15 eğim verilerek tutulur.
2. Kova burada farklı olarak, kazı malzemesini boşalt-
tıktan sonra gergin durumdaki taşıma halatından
yerçekimi kuvvetiyle kazı yerine gider.
3. Kovanın hızı daha yüksek olduğundan da sarkık
kablolulara göre verimi daha yüksektir.
4. Kova yerde sürüklenmediğinden de enerji harcaması
daha azdır.
1. Baş kule karşı kuleden kot olarak daha yukarda
yaklaşık %15 eğim verilerek tutulur.
2. Kova burada farklı olarak, kazı malzemesini boşalt-
tıktan sonra gergin durumdaki taşıma halatından
yerçekimi kuvvetiyle kazı yerine gider.
3. Kovanın hızı daha yüksek olduğundan da sarkık
kablolulara göre verimi daha yüksektir.
4. Kova yerde sürüklenmediğinden de enerji harcaması
daha azdır.
SARKIK KABLOLU EKSKAVATÖRLERDE EN
FAZLA KARŞıLAŞıLAN IŞ KAZASı RISKLERI
 Ekskavatör ile malzeme taşırken, yanlış manevra

sonucu kovadan veya düşen moloz, toprak taş
parçalarının yere düşmesi ile meydana gelen kaza
ve yaralanmalar
 Ekskavatörün kazı yaptığı zeminde meydana gelen
göçme, kopma, şev akması sonucunda ekskavatör
veya sahada çalışanlar üzerinde malzeme gelmesi
sonucu meydana gelen kaza ve yaralanmalar.
GODELI EKSKAVATÖRLER
 Sürekli kazı yapabilen makineler olup,
 Gode zincirli ve Gode Çarklı olmak üzere 2 tip
bulunmaktadır.
GODE ZİNCİRLİ (BUCKED
CHAIN) EKSKAVATÖRLER
GODE ZINCIRLI EKSKAVATÖRLER
GODE ZINCIRLI EKSKAVATÖRLERIN
KULLANıLDıĞı YERLER VE ÖZELLIKLERI
 Tahrik sisteminin bulunduğu ve yönetimin yapıldığı üst kısmı bulunur.
 Yönetim yerinden hem kazı hem de yükleme işlemleri görülmelidir.
 Kazı, gode kolunun üzerine yerleştirilmiş ve gode adı verilen çelik
levhalardan yapılmış kazıcılarla yapılır.
 Sert zeminlerde burada da godelerin ön kısımlarına aşındıkça
değiştirilebilen dişler takılır.
 Gode kolunun uzunluğu ek parça eklenip çıkarma ile değiştirilebilinir.
 Taban seviyesi altında ve üstünde kazı yapmak üzere iki tip kullanılır.
 Sarkık gode zincirli olanı kazı kuvveti küçük, aşınması az olup, kazı
yüzeyi düzgün olmayan durumlar ortaya çıkabilmektedir.
 Kılavuzlanmış gode zincirli tipinde ise klavuzlanma nedeniyle ortaya
çıkan sürtünme, enerji sarfiyatı fazla olup aşınmada fazla olmaktadır.
 Çok sert zeminlerde kazı yapamaz. Buna karşın, sürekli çalışmaya
uygun, iri taş ve sert olamayan zeminlerde, kanal ve yarma açılmasında
maden ocaklarında üst tabakalarının kaldırılması, su içinden kum ve
çakıl çıkarma gibi işlerde kullanılması uygundur.
GODE ÇARKLI EKSKAVATÖRLER
GODE ÇARKLI EKSKAVATÖRLER (BUCKET WHEEL)
DÜNYANıN EN BÜYÜĞÜ: TONKA
Gode Zincirli Ekskavatörlerde En Fazla
Karşılaşılan İş Kazası Riskleri
 Ekskavatör hareketi ile çevrede bulunan

personelin makine ile duvar, zemin arasına uzuv
sıkıştırması nedenli kaza ve yaralanmalar.
göçme, kopma, şev akması sonucunda ekskavatör
veya sahada çalışanlar üzerinde malzeme gelmesi
sonucu meydana gelen kaza ve yaralanmalar.
GODE ÇARKLı EKSKAVATÖRLERIN
 Genelde alt kısım paletli olup gode zincirlilere benzer. Fakat alt kısım
üzerinde dönebilir.
 İşleyişi, gode çarkında kazılan zemin bandlı iletici yardımıyla üst
kısma taşınır.
 Üst kısımlara gelen malzeme ise ikinci bir bandla taşıtlara yükletilir ki
buna yükleme bandı denir.
 Gode çarkında zemini kazmaya yarayan 6-12 gode bulunur.
 Taban seviyesi altında kazı yapılırken ise gode çarkı ters çevrilir
böylece dönüş yönü değiştirilir.
 Gode çarkı bir kendi etrafında döner, gode kolu kaldırılıp indirilebili-
nir, gode kolunun sabit yatay açıyla üst kısmının döndürülebilmesi ve
ekskavatörün ilerletilmesi gibi hareket yeteneklerine sahiptir.
 Daha sert zeminlerde kazı yapabilir, daha iri daneler içeren zeminler-
de çalışabilir. Kazılar tabaka tabaka yapılabilindiğinden farklı tabakalı
zeminlerde kazı yapılabilme olanağı sağlar.
Üniversal Ekskavatörlerde En Fazla
Karşılaşılan İş Kazası Riskleri
çarpması.
duvar, zemin arasına uzuv sıkıştırması nedenli kaza ve yaralanmalar.
çarpması sonucu meydana gelen yaralanmalar.
ve yaralanmalar.
Üniversal Ekskavatörlerde En Fazla
Karşılaşılan İş Kazası Risklerinden
Devrilmelere Karşı
1- Üst kısmın dönme ekseni ön tarafa yakın
düzenlenir.
2- Üst kısmın elemanlarının ağır olanları
yapımda arka tarafa yerleştirilir.
3- Üst kısmın arka tarafına gerekli büyüklükte
denge ağırlığı konur.
4- Alt kısımda, üst kısmın oturduğu dairesel
çemberin çapı büyük imal edilir.
5- Dairesel çemberin ortasından geçen ve
hareketi üst kısımdan alt kısma ileten
düşey mil sağlam yapılır.
6- Üst kısımdan sarkıtılan kolların ucundaki
emniyet makaraları alt kısımdaki
dairesel çemberi alttan ve yandan kavrayacak
şekilde imal edilir.
VİDEO: Ekskavatör Kuyuya

Devriliyor
YÜRÜYEREK KAZAN EKSKAVATÖRLER
1. GREYDER
2. SKREYPER
3. DOZER
Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

GREYDERLER

GREYDERLERIN KULLANıLDıĞı YERLER VE
ÖZELLIKLERI
 Buldozerlere göre tesviye yeteneği fazladır.
 Yüzeysel kazı yapabilir. Kenar, kafa, şev ve V-kesitli
hendekler açabilir. Malzeme dizi ve figürelerini
öteleyebilir, yayabilir. Şev tesviye edebilir.
 Başlıca hareket şekilleri ileri - geri yürütme; ön
tekerleklerin sağa sola yatması dönüşler, levha
hareketleri kaldırma, indirme, yana eğme vb.
 Yol profillerinin teşkilinde kullanılabilir.
 Yol kaplama malzemelerini yaymada kullanılabilir.
 Stabilize yol bakımı işlerinde kullanılır.

GREYDERLERDE SıK KARŞıLAŞıLAN IŞ KAZASı
RISKLERI
 Greyderlerin hareketiile çevrede bulunan personelin

makine ile duvar, zemin arasına uzuv sıkıştırması ve
makineden düşme nedenli kaza ve yaralanmalar.
 Greyderin kazı yaptığı zeminde meydana gelen göçme,
kopma, şev akması sonucunda greyder veya sahada
çalışanlar üzerinde malzeme gelmesi sonucu meydana
gelen kaza ve yaralanmalar.

SKREYPERLER

SKREYPERLERIN KULLANıLDıĞı YERLER VE
ÖZELLIKLERI
 Örtü tabakası kaldırma işleri

 Tesviye işleri (havaalanı, yol)
 Kazı işleri (yarma, kanal)
 Dolgu işleri (baraj, yol)
 Yüzeysel kazı yapabilir.
 Tekbaşına kazma, taşıma ve yayma işlerini
gerçekleştirirler.

SKREYPERLERDE SıK KARŞıLAŞıLAN IŞ
KAZASı RISKLERI
 Skreyperler hareketi ile çevrede bulunan personelin

bir makine ile duvar, zemin arasına uzuv sıkıştırması
ve makineden düşme nedenli kaza ve yaralanmalar,
 Skreyperin kazıyaptığı zeminde meydana gelen
göçme, kopma, şev akması sonucunda skreyper veya
sahada çalışanlar üzerinde malzeme gelmesi sonucu
meydana gelen kaza ve yaralanmalardır.

DOZERLER
Dozerlerin kullanıldığı yerler ve özellikleri
•Engebeli arazide kazı yapabilir.

•Arazi temizleme, düzeltme, reglaj ve ripaj işlerinde kullanılır.
•Yüzeysel kazı, tesviye, figüre yayma toplama işlerinde kullanılır.
•Yamaçta tek taraflı küçük yarma açma işlerinde kullanılır.
•Kazılan malzemenin 90 m.'ye kadar itilerek taşınmasında kullanılır
•Taşlık ve kayalık arazide yolların açılmasında,
•Yumuşak zeminlerde devrilmiş ya da batmış iş makinalarının kurtarılmasında,
kullanılırlar.
58
DOZERLER
Üstünlükleri ve Sakıncaları
 Üstünlükleri:
Engebeli arazide kazı yapabilir
Kazı, iletim ve yayma işlemlerini tek başına yapabilir
 Sakıncaları
Kısa kazı mesafelerinde (0-150 m) ekonomiktir.
Verim, zemin cinsine ve hava koşullarına göre çok değişir.
Aşırı zorlanması nedeniyle bakım gideri fazla, ömrü kısadır.
Arızalı arazide levha fazla hareket ettiği için tesviye yeteneği iyi değildir.
59
DOZERLER
Yürüyüş Sistemlerine Göre

 Paletli Dozerler: paletli alt kısım, oturma yüzeli daha büyük
olduğundan daha az batar, taşıma gücü zayıf zeminlerde yürüme
direnci daha yüksektir. Tırtıllar itme kuvvetini artırır, hava
koşullarından daha az etkilenir.
 Lastik Tekerlekli Dozerler: Yol kaplaması bozmadan ve daha hızlı

hareket edebilir. Taşıma gücü yüksek ve düzgün zeminlerde yürüme
direnci daha düşüktür. Ekonomik çalışma uzaklığı büyüktür.
Operatörü daha az yorar.
60
DOZERLER
Dozerler kalkanlarının özelliklerine göre isimlendirilirler. Kalkanları içbükey çelik
saçlardan oluşur. Kalkan alt tarafına çalışacağı zemin cinsine göre seçilen çelik
bıçaklar bağlanır. Gerektiğinde bu bıçaklar değiştirilebilir. Dozerler,
kalkanlarının/bıçaklarının özelliklerine göre üçe ayrılır
 Tilt Dozer
 Buldozer
 Angldozer
61
TİLTDOZERLER
Kalkanı, uçları arasında 60 derece açı yapabilecek kadar aşağı yukarı hareket
edebilir. Daha çok hendek açma işlerinde kullanılır.
62
ANGLDOZERLER
Kalkan, traktör boy eksenine göre 30 derece sağa ve sola hareket edebilir.
Daha çok yamaç kazılarında kullanılır.
63
BULDOZERLER
Kalkanı, traktörün gövde eksenine dik olarak bağlanmıştır. Sadece aşağı ve
yukarı hareket edebilir.
64
DOZERLERİ VERİMLİ ÇALIŞTIRMA
Dozerlerle Çalışma Sırasında Verimi Artırmak İçin
 Dozer bıçağı aniden düşürülmemeli, yavaş yavaş kazı için yere girmesi sağlanmalıdır.
 Bıçak önünde malzeme varken dozer hızlı sürülmemelidir Bu durumda malzemeler
yanlara taşacak ve iş veriminin düşmesine neden olacaktır.
 Dozerin çalışacağı yerdeki malzeme balçık olmamalı, yani malzeme bıçak önünde
durabilmelidir
 Mesafe çok iyi seçilmelidir (zira mesafe uzadıkça verim düşmektedir). Mesafe 90
m.'yi geçmemelidir (dozerlerden 7.5 m. dahilindeki kazı ve nakil işlerinde maksimum
verim sağlanır).
 Dozerlerde işini bilen eleman kullanılmalıdır. Elemanı, ekipmanı veya çalışma alanını
tanımamak sizi hatalara götürecektir ve hatalar kazalara neden olur. Ne yaptığınızı,
nerede çalıştığınızı ve nelerle karşılaşabileceğinizi daima bilin.
 Çalışmalarda dozerin bıçağı her seferinde 3/4 nisbetinde dolu olmalıdır. Aksi halde
makina verimsiz çalışır.
65
 Kaba hendek açılmasında en ideal makina dozerdir. Hendek açmada dozer bıçağının
yarısı kullanılarak daha hızlı iş yapılmış olacaktır.
 Dozerlerle "V" tipi kanal açılmasında en çok kullanılan yöntem şudur, bıçak tilt
edilerek bir kenara doğru yatırılır. İstenilen derinlikte çukur açıldıktan sonra dozer
ters istikamette diğer taraftan tıraşlayarak istenilen hendek tamamlanır
 Kamyonların getirdiği toprağı serme işi en ekonomik olarak dozerlerle yapılır Bu
durumda bıçak düz konumda tutularak yapılmalıdır.
 Hendek doldurma ve büz örtme işlerinde Angle Dozer'kullanılmalıdır.
66
Arazide düzgün bir başlama yeri seçilmeli ve mümkünse yerçekimi

kuvvetinden yararlanmak için kazı yukarıdan aşağıya yapılmalıdır.
Bıçak yere indirilerek hidrolik tertibatla aşağıya basılmalı ve kazma-sürme, serme

tesviye işlemi yapılmalıdır.
Dozerlerin her seferinde malzemeyi kazarak götürdüğü ve üzerinden geçtiği yere Şerit
denir, bıçağın etrafında taşarak iki yanında biriken malzemeye Figüre denir. Belli bir
figürenin altında Dozer verimli olmayacaktır
Dozer kazı esnasında gereğinden fazla geri götürülmemeli, malzeme uzun mesafelere
itilmemelidir. Bu acemi operatörlerin sık yaptığı hatalardan biridir
Kazıya nereden başlanacağı, takip eden kazının nereden yapılacağı ve toprağın nereye
yığılacağı ya da serileceği operatör tarafından önceden planlanmalıdır
67
Orta çaplı ağaçlann (10-25 cm. çaplı) sökülmesinde bıçak mümkün mertebe yukan
kaldınlarak ve ağaç ilen doğru manivela yapılarak itilmeli, ağaç devrilmeye başladığında
dozer çabucak geri çekilmelidir. Aksi halde kökler dozere zarar verecektir.
Büyük ağaçların (çapı 30-75 cm. arasında) sökülmesinde dozer bıçağı ağaca manivela
yapılmalı, ama düşeceği yön iyi tayin edilmelidir, önce ağacın kökleri kesilmeli, ağacın
devrilmesi istenmeyen yönüne topraktan rampa yapılarak ağaç bıçakla ıtilmelidir.
Traktörün derin izler yapmasına izin vermeyin.
68
DOZERLERDE VERİM HESABI
69
70
Sonraki slayta
bakın
İki sonraki
slayta bakın
71
72
73
8km/h=133m/dak
74
75
DOZERLERDE EN FAZLA KARŞILAŞILAN
İŞ KAZASI RİSKLERİ
 Dozerlerin hareketi ile çevrede bulunan personelin bir
makine ile duvar,zemin arasına uzuv sıkıştırması nedenli
kaza ve yaralanmalar
 Dozerlerin çalışması esnasında kovanın sahada bulunan
personele çarpması sonucu meydana gelen yaralanmalar
 Dozerlerin kazı yaptığı zeminde meydana gelen göçme,
kopma, şev akması sonucunda dozer veya sahada çalışanlar
üzerinde malzeme gelmesi sonucu meydana gelen kaza ve
yaralanmalar
76
DOZERLERDE TEMEL IŞ GÜVENLIĞI
ÖNLEMLERI
 Dozerin basamakları ve operatör kabini temiz tutulmalı,

 Kumanda kollarına takılacak kadar geniş ve sarkık elbise
giyilmemeli,
 Uyarı işaretleri ve bayrakların makina üzerinde olması temin
edilmeli,
 İşyerinde kullanılacak el işaretleri ve işaretçinin kim olduğunu
bilinmeli,
 Makina üzerinde ve çevresinde personel olmamalı,
 Makina yolu üzerindeki engeller temizlenmeli, yol üzerinde ya
da çevresinde elektrik tesisatı varsa dikkatli olunmalı,
77
DOZERLERDE TEMEL IŞ GÜVENLIĞI
ÖNLEMLERI
 Makinada emniyet kapağı ve koruyucular yerinde olmalı,
 Bütün kolların çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli,
 Frenler çalışmadan önce kontrol edilmeli,
 Makinaya biniş ve inişler basamaklardan yapılmalı,
 Göstergeler kontrol edilmeli,
 Bıçak yere yakın yükseklikte olmalı,
 Makina öne gidecek şekilde hareket ettirilmeli,
 Tepe üstlerinden ve çukurlardan geçerken dikkatli olunmalı,
 Normal olmayan seslere kulak verilmeli,
 Düzgün olmayan zeminlerde makina çalışırken çalışma gazı minimum
olmalı, yokuş çıkarken ya da inerken mümkün olduğu kadar vites
değiştirmekten kaçınılmalı,
78
Skreyperler
Skreyperlerin kullanıldığı yerler ve özellikleri
1-)Örtü tabakası kaldırma işleri
3-)Kazı işleri (yarma, kanal)
3-)Tesviye işleri (havaalanı, yol)
4-)Dolgu işleri (baraj, yol)
Yüzeysel kazı yapabilir. Tek başına kazma, taşıma ve yayma işlerini gerçekleştirebilir. Aşağıda
da görüldüğü üzere motorlu ve çekili skreyper olarak ikiye ayrılır
79
GREYDERLER
Greyderlerin kullanıldığı yerler ve özellikleri
 Buldozerlere nazaran tesviye yeteneği fazladır
 Yüzeysel kazı yapabilirler
 Kenar, kafa, şev ve V-kesitli hendekler açabilirler
 Malzemeleri öteleyebilir, yayabilirler.
 Yol profillerinin teşkilinde kullanılabilirler.
80
GREYDERLERDE EN FAZLA KARŞILAŞILAN
İŞ KAZASI RİSKLERİ
 Greyderlerin hareketi ile çevrede bulunan personelin

makine ile duvar, zemin arasına uzuv sıkıştırması ve
makineden düşme nedenli kaza ve yaralanmalar
 Greyderin kazı yaptığı zeminde meydana gelen
göçme, kopma, şev akması sonucunda greyder veya
sahada çalışanlar üzerinde malzeme gelmesi
sonucu meydana gelen kaza ve yaralanmalar
81
DIĞER EKSKAVATÖRLER
EMICI YÜZEN EKSKAVATÖRLER
EMICI YÜZEN EKSKAVATÖRLERIN
 Emiciyüzen ekskavatörlerin başlıca elemanları: tekne,
santrifüj, tulumba, emme borusu, kesici başlık ve
basma borusudur.
 Malzeme uzaklaştırma şekilleri genelde basma
borusuyla, kendi hazneleriyle ve yüzer ileticilerle
sağlanır.
 Tekne uzunluğu 10-160m.
 Tekne genişliği 5-22 m.
 Emme borusu çapı 0.3-0.9 m
 Kazı derinliği 10-25 m
EMICI YÜZEN EKSKAVATÖRLERDE EN
FAZLA KARŞıLAŞıLAN IŞ KAZASı RISKLERI
 Ekskavatörün hareketi ile çevrede bulunan personelin

ve düşme nedenli kaza ve yaralanmalar.
göçme, kopma, şev akması sonucunda ekskavatör veya
meydana gelen kaza ve yaralanmalar.
GODELI YÜZEN EKSKAVATÖRLER
(SWIMMING LARGE BUCKET EX.)
GODELI YÜZEN EKSKAVATÖRLERIN
 Godeli yüzen ekskavatörlerin başlıca elemanları:
tekne ve gode koludur.
 Godeli yüzen ekskavatörlerin çalışma şekli emici
yüzen ekskavatörlerin çalışma şekline benzerdir.
 Tekne uzunluğu 17 - 57 m.
 Tekne genişliği 3.5 - 12 m.
 Gode kapasitesi 25 -1000 Lt
 Kazı derinliği 4 -20 m
 Dakikada boşalan gode sayısı 10 - 25 lt/dak
GODELI YÜZEN EKSKAVATÖRLERDE EN
FAZLA KARŞıLAŞıLAN IŞ KAZASı
RISKLERI
 Ekskavatörün hareketi ile çevrede bulunan personelin
ve düşme nedenli kaza ve yaralanmalar,
göçme, kopma, şev akması sonucunda ekskavatör veya
meydana gelen kaza ve yaralanmalardır.
 Boğulma riski,
 Suya batma riski

5-KAZI MAKİNALARI. Yapı Makinaları Yönetimi 2. Hafta Ders Notu. İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı - Doç - Dr. G.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5-KAZI MAKİNALARI. Yapı Makinaları Yönetimi 2. Hafta Ders Notu. İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı - Doç - Dr. G.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAZI MAKİNALARI

Yapı Makinaları Yönetimi 2. Hafta Ders Notu

Üniversal ekskavatörler 5 başlık

 Kazı kuvveti büyüktür.

 Kaşığa gerekli hareketler zorunlu olarak yaptırılabilir.

 Tek ya da iki kollu olmak üzere bir ulaşım kolu bulunur.

*.Kazı alanı boyutları a, b, h: sayısal olarak;

 Ulaşım kolu, draglin

 Zemin cinsine göre de

 Taban seviyesi ve su altında kazı

 Patlama ve kaldırma araçları ve taşıma

 Çeşitli kapasitelerde kovalar kullanılır.

 1. Aynı eksende çalışma :

Çekme kepçeyle bir hendek kazısı yapılırken

Çekme kepçe, bir yamaçta

 Sert zeminlerde hendek açma, temel çukuru açma,

eski yol kaplaması sökmek

 Hareket kabiliyeti fazladır.

 Kaşık hassas olarak kumanda edilebilir.

 Ters kaşıklı ekskavatörlerin ön kısmı diğerlerinden farklıdır.

1. Baş kule karşı kuleden kot olarak daha yukarda

 Ekskavatör ile malzeme taşırken, yanlış manevra

 Ekskavatör hareketi ile çevrede bulunan

VİDEO: Ekskavatör Kuyuya

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

 Greyderlerin hareketiile çevrede bulunan personelin

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

 Örtü tabakası kaldırma işleri

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

 Skreyperler hareketi ile çevrede bulunan personelin

Dr. Feyzi Haznedaroğlu 12. HAFTA

•Engebeli arazide kazı yapabilir.

Yürüyüş Sistemlerine Göre

 Lastik Tekerlekli Dozerler: Yol kaplaması bozmadan ve daha hızlı

Arazide düzgün bir başlama yeri seçilmeli ve mümkünse yerçekimi

Bıçak yere indirilerek hidrolik tertibatla aşağıya basılmalı ve kazma-sürme, serme

Traktörün derin izler yapmasına izin vermeyin.

 Dozerin basamakları ve operatör kabini temiz tutulmalı,

 Yüzeysel kazı yapabilirler

 Kenar, kafa, şev ve V-kesitli hendekler açabilirler

 Malzemeleri öteleyebilir, yayabilirler.

 Yol profillerinin teşkilinde kullanılabilirler.

 Greyderlerin hareketi ile çevrede bulunan personelin

 Ekskavatörün hareketi ile çevrede bulunan personelin

 Suya batma riski

You might also like