7 KİMYA ve ELEKTRİK - 5 AYT Kimya /@notbudur

26 Güncel ve Kaliteli Ders Notları

ELEKTROLİZ Pil
Eş değer kütle: Bir maddenin mol kütlesinin tesir
ELEKTRİK AKIMI ve MADDESEL DEĞİŞİM değerliğine oranıdır.
Örneğin Atom kütlesi 24 olan Mg atomunun tesir
Elektrik enerjisini kimyasal enerjiye dönüştüren elektrokimyasal İletken tel
değerliği 2’ dir. Buna göre,
hücreye elektrolitik hücre (elektroliz hücresi), elektrolitik hücrede
gerçekleşen olaya ise elektroliz denir. 24
Mg eşdeğer kütle = = 12 olur.
2
Pil
Elektrolitik hücrede oluşan toplam Na+ Cl- Mg2+ Cl- Seri bağlı devrelerden geçen akım ve akımın
Zn
e- e- e- e- Cu tepkime galvanik hücrede oluşan geçtiği süre eşit olduğundan elektrik yükü de
(katot) Tuz köprüsü (Anot) NaCl sıvısı MgCl2 sıvısı
toplam tepkimenin tersidir. eşittir.
(-) KNO3(suda) (+)
Ehücre değeri negatiftir. Seri bağlı elektroliz düzeneği

om
K+ NO3- Elektroliz, kendiliğinden oluşmayan redoks METAL KAPLAMACILIK
Cu 2+ tepkimelerinin elektrik enerjisi kullanılarak Metalle kaplama işleminde kaplanacak madde elektroliz kabında katot
Zn 2+
SO42- SO42- oluşturulmasıdır. Elektrik akımı kullanılarak bir elektrot, kaplayacak metal anot elektrot olarak görev yapar. Elektrolit
25 ºC 1M ZnSO4(suda) 25 ºC 1M CuSO4(suda) tepkimeyi olmayan yönde yürütme işlemidir. olarak anotta kullanılan metalin iyonunu içeren çözelti kullanılır.
Elektroliz düzeneği. Pil

Yukarıdaki elektroliz düzeneğini ve tepkimelerini inceleyelim. Ag Metal çatal Kaplama malzemesi olarak kullanılan metalin
(anot) (katot) madde miktarı Faraday kanunları kullanılarak
Zn2+(suda) Zn(k) + 2e- E0ind = - 0,763 V hesaplanır.
Cu(k) + 2e- Cu (suda)
2+
E0yük = - 0,337 V
Q . MA

.c
Zn2+(suda) + Cu(k) Zn(k) + Cu2+(suda) Epil : - 1,100 V
Ag+ m= Q=I.t
NO3 - 96500 . Z
Bu elektrolitik hücrede çinko elektrodun kütlesinde artış, bakır AgNO3 sulu çözeltisi
elektrodun kütlesinde ise azalma olur.
Böyle bir tepkimenin gerçekleşebilmesi için üreteç yardımıyla hücreye ELEKTROLİZLE BİLEŞİKLERİN ELEMENTLERİNE AYRILMASI
1,100 V değerinden daha büyük bir gerilim uygulanmalıdır. NaCl bileşiğinin sıvısı, elektroliz edilirken Cl- iyonları anot elektrotta e-
Galvanik hücre ve elektrolitik hücre arasındaki farklar aşağıdaki gibidir.
ur vererek yükseltgenir ve anot elektrot etrafında Cl gazı şeklinde birikir.
Cl- iyonlarının verdiği elektronları katot elektrotta Na+ iyonları alarak
indirgenir ve katot elektrot üzerinde Na(k) şeklinde birikir.
Galvanik Hücre Elektrolitik Hücre

Tepkimeler istemlidir. Tepkimeler istemsizdir. Elektrik NaCl sıvısının elektrolizi sırasında

Pt Pt
Kendiliğinden gerçekleşir. enerjisi ile gerçekleşir. anot ve katotta gerçekleşen tepkimeler:
ud
Anotta: 2Cl-(suda) Cl2(g) + 2e-
Elektrik enerjisi harcanır.
Elektrik enerjisi üretilir.
Kimyasal enerji üretilir. Katotta: 2Na+(suda) + 2e- 2Na(k)
Na+ Cl-
Aktifliği fazla olan elementin Aktifliği fazla olan elementin Net tepkime: 2NaCl(s) 2Na(k) + Cl2(g)
NaCl sıvısının
elektrodu anottur. elektrodu katottur. elektroliz düzeneği

FARADAY KANUNLARI Elektrolizde anyonlar anotta yükseltgenir, katyonlar katotta

indirgenir. NaCl sıvısının elektrolizinde anotta Cl2 gazı açığa çıkar.
tb

1. Kanun
Katotta Na(k) birikir.
Anot ve katotta toplanan veya çözünen madde miktarı devreden geçen
elektrik yük miktarıyla doğru orantılıdır.
Bu kanuna göre, Avogadro sayısı kadar (1 mol) elektron içeren yük SUYUN ELEKTROLİZİ
miktarına 1 Faraday (F) yükü denilmiştir. Suyun elektrolizi sırasında anotta yükseltgenme olur ve O2 gazı açığa
çıkar. Katotta indirgenme olur ve H2 gazı açığa çıkar. Suyun elektrolizi
1 mol elektronun yükü = 1 F = 96485 C (coulomb) Hoffman Voltametresi ile gerçekleştirilir.
no

1 O2 + 2H+
1 coulomb (kulon), 1 amperlik akımın iletken bir tel üzerinden 1 sn Anot: H2O(s) 2 (g) (suda) + 2e-

boyunca geçmesi sırasında oluşan elektriksel yüktür. O2(g)

H2(g) Katot: 2H+(suda) + 2e- H2(g)
1 hacim
Q: Elektrik yükü miktarı (Coulomb) I: Devreden geçen akım (amper) 2 hacim
Q=I.t Net Tep: H2O(s) 1 O2
H2(g) + 2
t: Zaman (saniye) (g)

Anot veya katotta toplanan veya çözünen madde miktarı hesaplanırken Suyun elektrolizinde:
aşağıdaki formül kullanılır. H2O(s)
Katotta açığa çıkan H2 gazının hacmı, aynı koşullarda
Pt Pt anotta açığa çıkan O2 gazının hacminin 2 katıdır.
m: Elektrolizde açığa çıkan madde miktarı katot
Q . MA anot
m= Q: Elektrik yükü miktarı (Coulomb) MA: Mol kütlesi VH2 = 2VO2
96500 . Z Z: Tesir değerliği (alınan veya verilen elektron sayısı)
SULU ÇÖZELTİLERDE ELEKTROLİZ
2. Kanun
Bir elektroliz hücresinde birden fazla anyon ya da katyon varsa pasif
Seri bağlı elektroliz devrelerinde farklı elektrolitlerden eşit miktarda
olan iyonlar önce önce ayrışır. Yani, yükseltgenme potansiyeli küçük
elektrik yükü geçirildiğinde anot veya katotta meydana gelen kütle
olan katyon katotta, indirgenme potansiyeli küçük olan anyon ise
değişimi iyonların eş değer kütleleri ile doğru orantılıdır.
anotta önce açığa çıkar.
m1 ve m2 : 1. ve 2. kapta toplanan madde miktarı
m1 . Z1 m2 . Z2 Katyonlarda aktiflik: 1A, 2A, Al ve Fe > H2 > Cu > Ag > Hg > Pt > Au
= Z1 ve Z2 : 1. ve 2. kapta alınan verilen e- sayısı
MA1 MA2
MA1 ve MA2 : 1. ve 2. kapta toplanan maddenin molekül kütlesi Anyonlarda aktiflik: F- > SO42- > NO3- > OH- > Cl- > Br- > I-