HT Tieu Thu HH & KQKD

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
më ®Çu
T
õ sau ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, nÒn kinh tÕ n−íc ta ®· vµ ®ang
chuyÓn dÇn tõ kinh tÕ tËp trung, bao cÊp sang kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh
phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n−íc, theo ®Þnh
h−íng XHCN. C«ng cuéc ®æi míi do §¶ng Céng s¶n ViÖt nam khëi x−íng vµ l·nh
®¹o ®· t¹o c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhiÒu ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, gãp phÇn
t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c cña nÒn kinh tÕ n−íc nhµ; Song còng ph¸t sinh nh÷ng
vÊn ®Ò phøc t¹p, ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho çc ngµnh çc cÊp nh÷ng yªu
cÇu vµ th¸ch thøc míi, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ m¹nh mÏ ®Ó
thÝch nghi vµ ®¸p øng víi m«i tr−êng míi, ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, bÒn
v÷ng vµ ®óng ®Þnh h−íng.
X¨ng dÇu lµ mét mÆt hµng thiÕt yÕu cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n,
kinh doanh x¨ng dÇu ®−îc coi lµ mét ngµnh kinh tÕ träng yÕu, cã ý nghÜa chiÕn l−îc
trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. ë n−íc ta, kinh doanh x¨ng dÇu lµ lÜnh vùc kinh
doanh kh«ng chØ cã ý nghÜa ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ cßn thùc sù thóc ®Èy s¶n
xuÊt, gãp phÇn æn ®Þnh gi¸ c¶, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, t¨ng tÝch luü cho ng©n s¸ch nhµ
n−íc, h−íng dÉn vµ thay ®æi c¬ cÊu tiªu dïng theo h−íng v¨n minh, Ých lîi h¬n, gãp
phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Kinh doanh x¨ng dÇu
theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n−íc lµ mét vÊn ®Ò cßn ®ang míi mÎ ë
n−íc ta. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua, kinh doanh x¨ng dÇu ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶
nhÊt ®Þnh. Song khã kh¨n, tån t¹i kh«ng ph¶i lµ Ýt : Sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh
doanh x¨ng dÇu tiÕn hµnh ch−a m¹nh mÏ so víi mét sè lÜnh vùc kh¸c; M«i tr−êng
kinh doanh x¨ng dÇu ngµy cµng biÕn ®éng vµ thay ®æi; Sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa,
hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc ®ang t¨ng nhanh nhu cÇu x¨ng dÇu. NhiÒu vÊn ®Ò vÒ
kinh doanh x¨ng dÇu trong t×nh h×nh míi ®ang ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi hÕt søc bøc
xóc nÕu kh«ng ®æi míi tÝch cùc sÏ kh«ng ®¸p øng ®−îc t×nh h×nh ®ã.
C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III lµ mét doanh nghiÖp nhµ n−íc trùc thuéc Tæng c«ng ty
x¨ng dÇu ViÖt Nam, lµ ®¹i diÖn cña PETROLIMEX t¹i H¶i Phßng, cã nhiÖm vô tæ
chøc kinh doanh cung cÊp x¨ng dÇu cho çc ®¬n vÞ kinh tÕ, quèc phßng vµ tiªu dïng
x· héi trªn ®Þa bµn H¶i phßng vµ khu vùc l©n cËn.
NhiÖm vô hµng ®Çu cña çc doanh nghiÖp nãi chung vµ C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III
nãi riªng lµ ph¶i ®Èy m¹nh b¸n hµng víi môc ®Ých cuèi cïng lµ ®em l¹i lîi nhuËn cao.
Do ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh nh»m b¶o
toµn vèn vµ ph¸t triÓn kinh doanh thùc sù lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa lín lao c¶ vÒ lý
luËn vµ thùc tiÔn.
1
NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty
x¨ng dÇu khu vùc III, t«i ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi sau:
"KÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c«ng ty x¨ng dÇu
khu vùc III"
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®−îc chia lµm ba phÇn :
- PhÇn 1 : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ kinh doanh trong çc doanh nghiÖp
- PhÇn 2 : T×nh h×nh h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh hµng
ho¸ t¹i C«ng ty X¨ng dÇu khu vùc III.
- PhÇn 3 : Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸
vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i C«ng ty X¨ng dÇu khu vùc III.
Do thêi gian cã h¹n, tµi liÖu nghiªn cøu kh«ng nhiÒu ch¾c ch¾n ®Ò tµi kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i mong nhËn ®−îc nh÷ng nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®ãng gãp
®Ó ®Ò tµi cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cao h¬n .
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì, h−íng dÉn cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ
§«ng vµ çc thÇy c« gi¸o, sù t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì cña l·nh ®¹o c«ng ty X¨ng dÇu
khu vùc III, çc nh©n viªn phßng KÕ to¸n, phßng kinh doanh... ®Ó t«i hoµn thµnh ®Ò
tµi nµy.
Sinh viªn thùc hiÖn
Lª thÞ thu hµ
2
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu
thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong çc
doanh nghiÖp .
---------------
Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo ®Òu nh»m vµo môc
tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Lîi nhuËn ph¶n ¸nh kÕt qu¶ vµ tr×nh ®é kinh doanh cña
doanh nghiÖp, ®ång thêi lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó duy tr× vµ t¸i s¶n xuÊt më réng, lµ ph−¬ng
tiÖn ®Ó øng dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt hiÖn ®¹i. Lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i
vµ liªn tôc ph¸t triÓn lµ phô thuéc vµo tr×nh ®é qu¶n lý vµ xö lý th«ng tin kinh tÕ cña
chñ doanh nghiÖp vµ nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tiªu thô
nãi riªng. Ho¹t ®éng tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr−êng lµ tÊm g−¬ng ph¶n chiÕu t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh lç hay l·i, lµ th−íc ®o
®Ó ®¸nh gi¸ sù cè g¾ng vµ chÊt l−îng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mçi
doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr−êng ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ ho¹t ®éng tiªu thô hµng
ho¸ trong toµn bé çc ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®Ó trªn c¬ së ®ã v¹ch ra
nh÷ng h−íng ®i ®óng ®¾n, cã c¬ së khoa häc b¶o ®¶m cho sù thµnh c«ng cña doanh
nghiÖp.
I- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tiªu thô s¶n phÈm vµ kÕt qu¶ tiªu thô
1. Kh¸i niÖm tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô:
a-Tiªu thô
Tiªu thô hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi cña
hµng ho¸ th«ng qua qu¸ tr×nh trao ®æi. Doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc chuyÓn hµng
ho¸ vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh tõ h×nh th¸i hµng ho¸ sang h×nh th¸i tiÒn tÖ vµ
h×nh th¸i kÕt qu¶ kinh doanh lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Th«ng qua qu¸ tr×nh tiªu thô nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng vÒ mét gi¸ trÞ sö
dông nhÊt ®Þnh ®−îc tho¶ m·n vµ gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®−îc thùc hiÖn.
XÐt tõ gãc ®é kinh tÕ , tiªu thô hµng ho¸ lµ viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u vÒ hµng
ho¸ ®Ó nhËn vÒ mét l−îng gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng. Theo ®ã qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ cã
thÓ chia lµm hai giai ®o¹n:
- Giai ®o¹n I: §¬n vÞ b¸n c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt ®Ó xuÊt giao
s¶n phÈm hµng ho¸ cho ®¬n vÞ mua. Giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh mét mÆt qu¸ tr×nh vËn
®éng cña hµng ho¸. Tuy nhiªn, nã ch−a ph¶n ¸nh ®−îc kÕt qu¶ cña viÖc tiªu thô hµng
ho¸, ch−a cã c¬ së ®Ó b¶o ®¶m qu¸ tr×nh tiªu thô ®−îc hoµn tÊt , bëi hµng ho¸ göi ®i
®ã ch−a ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ sÏ thu ®−îc tiÒn.
3
- Giai ®o¹n II: Kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc x¸c nhËn sÏ tr¶ tiÒn. Khi ®ã qu¸ tr×nh
tiªu thô hµng ho¸ ®−îc hoµn tÊt, ®¬n vÞ cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ h×nh thµnh
kÕt qu¶ kinh doanh.
Tãm l¹i qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ë çc doanh nghiÖp cã çc ®Æc ®iÓm sau:
- §ã lµ sù mua b¸n cã tho¶ thuËn: doanh nghiÖp ®ång ý b¸n, kh¸ch hµng ®ång
ý mua vµ tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
- Cã sù thay ®æi quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸ tõ doanh nghiÖp sang cho kh¸ch
hµng.
Doanh nghiÖp giao cho kh¸ch hµng mét khèi l−îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh vµ nhËn
l¹i tõ kh¸ch hµng mét kho¶n tiÒn hoÆc mét kho¶n nî gäi lµ doanh thu b¸n hµng. Sè
doanh thu nµy lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña ®¬n vÞ.
b. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh hµng ho¸ :

KÕt qu¶ kinh doanh hµng ho¸ lµ phÇn thu nhËp cßn l¹i sau khi trõ ®i tÊt c¶ çc
chi phÝ. KÕt qu¶ kinh doanh lµ môc ®Ých cuèi cïng cña mäi doanh nghiÖp vµ nã phô
thuéc vµo qui m« chÊt l−îng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §ã kh«ng chØ lµ tÊm
g−¬ng ph¶n ¸nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kú nµy mµ cßn t¸c ®éng ®Õn ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kú tiÕp theo.
X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh lµ viÖc so s¸nh chi phÝ ®· bá ra vµ thu nhËp ®¹t
®−îc trong c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu thu nhËp lín h¬n chi phÝ th× kÕt qu¶
lµ l·i, ng−îc l¹i th× kÕt qu¶ kinh doanh lµ lç. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh th−êng
®−îc tiÕn hµnh vµo cuèi kú h¹ch to¸n lµ th¸ng, quÝ hay n¨m, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm
s¶n xuÊt kinh doanh vµ çc yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp.
Doanh thu Gi¸ vèn Chi phÝ Chi phÝ

KÕt qu¶ b¸n hµng hµng b¸n qu¶n lý
= - - -
tiªu thô thuÇn b¸n hµng doanh
nghiÖp
2. Vai trß, nhiÖm vô, yªu cÇu cña viÖc c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ :
a- Vai trß cña tiªu thô hµng ho¸ :

§Æc tr−ng lín nhÊt cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n phÈm ®−îc s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n
nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ®· quy ®Þnh trong ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña ng−êi
s¶n xuÊt, cña mçi doanh nghiÖp. Do ®ã tiªu thô s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ mét trong
nh÷ng kh©u quan träng cña t¸i s¶n xuÊt x· héi , qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm chØ kÕt
thóc khi qu¸ tr×nh thanh to¸n gi÷a ng−êi b¸n víi ng−êi mua ®· diÔn ra vµ quyÒn së
h÷u vÒ hµng ho¸ ®· thay ®æi, nã lµ giai ®o¹n cuèi cña qu¸ tr×nh kinh doanh vµ lµ yÕu
tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp.
4
Tiªu thô hµng ho¸ lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng chuyªn doanh trong l−u th«ng hµng
ho¸. ThËt vËy, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi gåm ba kh©u:
S¶n xuÊt
+ L−u th«ng: tiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt, hËu cÇn cña s¶n xuÊt
Hµng ho¸
+ Tiªu dïng
Hµng ho¸
Tiªu thô hµng ho¸ cã t¸c dông nhiÒu mÆt ®èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vµ
lÜnh vùc tiªu dïng cña x· héi.
Tr−íc hÕt, tiªu thô hµng ho¸ cung cÊp hµng ho¸ cÇn thiÕt mét çch ®Çy ®ñ, kÞp
thêi, ®ång bé, ®óng sè l−îng, chÊt l−îng mét çch thuËn lîi ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch
hµng. Nã ph¶n ¸nh viÖc cung cÇu gÆp nhau vÒ mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã. Qua ®ã tiªu
thô gãp phÇn khuyÕn khÝch tiªu dïng, h−íng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Ó ®¹t sù thÝch øng
tèi −u gi÷a cung vµ cÇu trong lÜnh vùc tiªu dïng, çc ç nh©n cã thÓ dÔ dµng tho¶ m·n
nhu cÇu vÒ hµng ho¸ tiªu dïng trªn thÞ tr−êng mét çch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, thuËn lîi vµ
v¨n minh nhê hµng lo¹t çc quÇy hµng, cöa hµng, siªu thÞ... cung øng cho mäi ®èi
t−îng trong x· héi. Cßn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, çc doanh nghiÖp nhËn thÊy
tiªu thô hµng ho¸ lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn s¶n xuÊt kinh
doanh.
Nh− vËy th«ng qua thÞ tr−êng, tiªu thô gãp phÇn ®iÒu hoµ sù c©n b»ng gi÷a s¶n
xuÊt vµ tiªu dïng gi÷a hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ trong l−u th«ng, gi÷a nhu cÇu tiªu dïng vµ
kh¶ n¨ng thanh to¸n... ®ång thêi ®ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi
trong tõng ngµnh, tõng vïng còng nh− toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thø hai, tiªu thô hµng ho¸ lµ c¬ së h×nh thµnh nªn doanh thu vµ lîi nhuËn, t¹o
ra thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ bá ra, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh doanh th«ng qua
çc ph−¬ng thøc tiªu thô, phï hîp víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng. §Ó qu¸ tr×nh tiªu thô
diÔn ra ®−îc thuËn lîi th× hµng ho¸ kh«ng chØ b¶o ®¶m vÒ chÊt l−îng mµ cßn ph¶i phï
hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng lu«n biÕn ®éng, c¹nh tranh ®−îc víi nh÷ng mÆt hµng kh¸c
vÒ c¶ mÉu m·, chÊt l−îng, gi¸ c¶ còng nh− ph−¬ng thøc b¸n hµng vµ kh©u phôc vô
sau b¸n hµng, nh»m kÝch thÝch nhu cÇu tiªu dïng.
Thø ba, doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p tiªu thô
®óng ®¾n, ®¶m b¶o cho ng−êi tiªu dïng nh÷ng hµng hãa tèt sÏ ®Èy m¹nh doanh sè
b¸n ra n©ng cao doanh thu do ®ã thÞ tr−êng ®−îc më réng vµ kh¼ng ®Þnh ®−îc uy tÝn
cña doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ víi çc chñ thÓ kh¸c nh− b¹n hµng, chñ nî , nhµ
®Çu t−... ®éng viªn ng−êi lao ®éng hoµn thµnh vµ ph¸t huy s¸ng kiÕn trong s¶n xuÊt
kinh doanh.
5
§ång thêi víi viÖc tiªu thô hµng ho¸, x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh doanh lµ c¬
së ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cuèi cïng cña çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi
kú nhÊt ®Þnh cña doanh nghiÖp, thùc l·i cña doanh nghiÖp lµ x¸c ®Þnh phÇn nghÜa vô
ph¶i thùc hiÖn ®èi víi Nhµ n−íc, gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh tÕ
cña Nhµ n−íc víi tËp thÓ vµ ç nh©n ng−êi lao ®éng. X¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh
doanh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng tèt trong kú kinh doanh
tiÕp theo, ®ång thêi cung cÊp sè liÖu cho çc bªn quan t©m, thu hót ®Çu t− vµo doanh
nghiÖp, gi÷ v÷ng uy tÝn cho doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ víi bªn ngoµi. §Æc biÖt
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, çc doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng
cßn chÕ ®é bao cÊp vµ c¹nh tranh ngµy cµng trë lªn gay g¾t, viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh ®· trë thµnh mét yªu cÇu bøc thiÕt vµ còng lµ mét thö th¸ch quyÕt ®Þnh
®èi víi tµi n¨ng cña çc nhµ qu¶n lý.
Nh− vËy, tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa lín trong viÖc thóc ®Èy sö dông nguån
lùc vµ ph©n bæ çc nguån lùc cã hiÖu qu¶ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi
chung vµ ®èi víi mçi doanh nghiÖp nãi riªng. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng hiÖu qu¶ kinh
doanh cña ®¬n vÞ ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua khèi l−îng hµng ho¸ ®−îc thÞ tr−êng thõa
nhËn vµ lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®−îc.
b. Çc yªu cÇu qu¶n lý c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸.
Doanh nghiÖp th−¬ng m¹i lµ hîp phÇn tÊt yÕu, quan träng trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n, lµ n¬i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ, tËp trung nhÊt çc mèi quan hÖ lín trong x· héi vµ
còng lµ n¬i diÔn ra cuéc ®Êu tranh gay g¾t, quyÕt liÖt gi÷a c¬ chÕ qu¶n lý cò ch−a bÞ
xo¸ bá hoµn toµn víi c¬ chÕ qu¶n lý míi ch−a hoµn chØnh cïng ®an xen tån t¹i víi
nhau v× vËy ph¶i thùc hiÖn tèt çc yªu cÇu sau:
- Qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ph¶i ®−îc qu¶n lý tõ kh©u ký kÕt hîp ®ång tiªu
thô,®Õn çc kh©u göi hµng,xuÊt b¸n, thanh to¸n tiÒn hµng... cho ®Õn khi chÊm døt hîp
®ång.
- Th−êng xuyªn kiÓm tra t×nh h×nh tiªu thô, thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô vµ thùc
hiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch liªn quan.
- Qu¶n lý tèt nguån lùc trong kinh doanh: lao ®éng, vËt t−, vèn... ®Ó sö dông
hîp lý mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt víi chi phÝ lao ®éng x· héi thÊp nhÊt.
- Ph¶i tÝch cùc gãp phÇn vµo b¶o vÖ m«i tr−êng, tµi nguyªn thiªn nhiªn, thùc
hiÖn nghÜa vô x· héi ®èi víi çn bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, çc vïng biªn
giíi h¶i ®¶o, nghiªm chØnh tu©n thñ ph¸p luËt vµ çc chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ ®Êt n−íc.
Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr−êng çc doanh nghiÖp kh«ng cßn ho¹t ®éng theo h×nh
thøc chØ tiªu kÕ ho¹ch mµ lu«n lu«n ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng nguån hµng,
thÞ tr−êng kinh doanh ®Ó tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh. Thùc tÕ
nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy kh«ng Ýt nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, ph¸ s¶n do
kh«ng biÕt tæ chøc tiªu thô hµng ho¸, hµng ho¸ kinh doanh kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu
cÇu cña x· héi. Do vËy ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn th−¬ng tr−êng çc doanh nghiÖp
6
th−¬ng m¹i ph¶i lu«n x¸c ®Þnh ®−îc m×nh kinh doanh çi g×? kinh doanh nh− thÕ nµo?
®ång thêi t¹o ra sù thuËn tiÖn trong qua hÖ mua b¸n trªn c¬ së ¸p dông linh ho¹t çc
ph−¬ng thøc b¸n hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng.
c. NhiÖm vô cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kªt qu¶
kinh doanh :
Tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa ®èi víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt
kinh doanh. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ kÕ to¸n tiªu thô cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong
c«ng t¸c qu¶n lý vµ tiªu thô hµng ho¸. Th«ng qua çc th«ng tin tõ kÕ to¸n mµ ng−êi
®iÒu hµnh doanh nghiÖp cã thÓ biÕt ®−îc møc ®é hoµn thµnh tiªu thô, ph¸t hiÖn kÞp
thêi sai sãt ë tõng kh©u trong qu¸ tr×nh lËp vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh mua, tiªu thô vµ dù
tr÷ hµng ho¸ tõ ®ã cã biÖn ph¸p cô thÓ phï hîp h¬n ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh ngµy
cµng cao.
§èi víi nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸, kÕ to¸n cã nhiÖm vô cung cÊp tµi liÖu vÒ qua
tr×nh tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l−îng toµn bé ho¹t ®éng
kinh doanh cña ®¬n vÞ, cô thÓ kÕ to¸n tiªu thô cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô sau :
- Ph¶n ¸nh, gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn çc chØ tiªu kÕ ho¹ch tiªu thô hµng
ho¸: Møc b¸n ra, doanh thu b¸n hµng vÒ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm theo tæng sè, theo
nhãm hµng. Quan träng nhÊt lµ chØ tiªu l·i thuÇn vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kÞp thêi vµ chi tiÕt hµng b¸n ë tÊt c¶ çc tr¹ng th¸i: hµng ®i
®−êng, hµng trong kho, trong quÇy... nh»m b¶o ®¶m an toµn hµng ho¸ ë tÊt c¶ hai chØ
tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
- Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi doanh thu b¸n hµng vµ doanh thu thuÇn ®Ó x¸c
®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. §«n ®èc kiÓm tra ®¶m b¶o thu ®ñ vµ kÞp thêi tiÒn b¸n hµng
tr¸nh bÞ chiÕm dông vèn bÊt hîp lý.
- Ph¶n ¸nh, gi¸m ®èc thùc hiÖn kÕt qu¶ kinh doanh, cung cÊp sè liÖu lËp quyÕt
to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®Ó ph¶n ¸nh ®óng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh còng nh− nghÜa
vô ®èi víi Nhµ n−íc.
- Ph¶n ¸nh, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n
phÈm, kÕ ho¹ch b¸n hµng vÒ sè l−îng, chÊt l−îng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi h¹n, gi¸m
®èc sù an toµn cña hµng ho¸ cho ®Õn khi ng−êi mua nhËn hµng.
- KiÓm tra chÆt chÏ çc chøng tõ b¸n hµng nh»m x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ kÞp thêi
doanh thu tiªu thô hµng ho¸, kiÓm tra, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn hµng cña
kh¸ch hµng. Víi nghiÖp vô tiªu thô b¸n lÎ kÕ to¸n cßn cã nhiÖm vô kiÓm tra viÖc b¶o
®¶m an toµn cho hµng ho¸ hiÖn cã t¹i ®¬n vÞ c¶ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng, kiÓm tra viÖc
nép tiÒn b¸n hµng ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi.
- X¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm hµng ho¸ ®ù¬c coi lµ tiªu thô ®Ó kÞp thêi lËp b¸o ço
b¸n hµng vµ ph¶n ¸nh doanh thu. b¸o ço th−êng xuyªn, kÞp thêi t×nh h×nh b¸n hµng
vµ thanh to¸n víi kh¸ch hµng chi tiÕt theo tõng lo¹i, tõng hîp ®ång kinh tÕ nh»m gi¸m
s¸t chÆt chÏ hµng b¸n c¶ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng, chñng lo¹i, thêi gian...
7
- Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ ban ®Çu vµ tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ hîp lý,
tr¸nh trïng lÆp, bá sãt vµ kh«ng qóa phøc t¹p mµ vÉn ®¶m b¶o yªu cÇu cña qu¶n lý,
n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kÕ to¸n. Doanh nghiÖp lùa chän h×nh thøc sæ kÕ to¸n phï
hîp ®Ó ph¸t huy ®−îc −u ®iÓm cña chóng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña
doanh nghiÖp, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm.
- X¸c ®Þnh ®óng vµ tËp hîp ®Çy ®ñ gi¸ vèn hµng b¸n vµ chi phÝ b¸n hµng ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ còng nh− chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. X¸c
®Þnh chÝnh x¸c ®óng chÕ ®é çc kho¶n thuÕ ph¶i nép vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ ®· tiªu
thô. Ph©n bæ chi phÝ hîp lý cßn l¹i cuèi kú vµ kÕt chuyÓn chi phÝ cho hµng ®· tiªu thô
trong kú ®Ó x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh doanh. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n chÝnh x¸c kÕt qu¶
kinh doanh hµng ho¸, kiÓm tra gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch doanh thu vµ thu
nhËp cña ®¬n vÞ, trªn c¬ së ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gióp cho ban l·nh ®¹o cña ®¬n vÞ n¾m ®−îc thùc tr¹ng t×nh
h×nh tiªu thô hµng ho¸ cña m×nh vµ kÞp thêi cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh thÝch hîp
víi thÞ tr−êng.
II- Tæ chøc kÕ to¸n tiªu thô
1- KÕ to¸n doanh thu tiªu thô

1.1 - Mét sè kh¸i niÖm vÒ doanh thu tiªu thô
1.1.1- Doanh thu b¸n hµng:
Lµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô mµ doanh nghiÖp ®· b¸n, ®·
cung cÊp cho kh¸ch hµng ( ®· ®−îc thùc hiÖn ). Gi¸ trÞ cña hµng b¸n ®−îc tho¶ thuËn
ghi trong hîp ®ång kinh tÕ vÒ mua b¸n vµ cung cÊp s¶n phÈm , hµng ho¸, lao vô, dÞch
vô vµ ®· ®−îc ghi trªn hãa ®¬n b¸n hµng; hoÆc ghi trªn çc chøng tõ kh¸c cã liªn
quan tíi viÖc b¸n hµng, hoÆc lµ sù tho¶ thuËn vÒ gi¸ b¸n hµng gi÷a ng−êi mua vµ
ng−êi b¸n.
Doanh thu b¸n hµng cã thÓ thu ®−îc tiÒn hoÆc ch−a thu ®−îc tiÒn ngay ( do
çc tho¶ thuËn vÒ thanh to¸n h¸ng b¸n ) sau khi doanh nghiÖp ®· cung cÊp s¶n phÈm,
hµng ho¸, lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng.
1.1.2 - Doanh thu b¸n hµng thuÇn:

Lµ doanh thu b¸n hµng thuÇn mµ doanh nghiÖp thu ®−îc ( hay cßn gäi lµ doanh
thu thuÇn ) cã thÓ thÊp h¬n doanh thu b¸n hµng do çc nguyªn nh©n: Doanh nghiÖp
thùc hiÖn chiÕt khÊu th−¬ng m¹i; chiÕt khÊu thanh to¸n; gi¶m gi¸ hµng ®· b¸n hoÆc
hµng ®· b¸n bÞ tr¶ l¹i ( do kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vÒ quy çch, phÈm chÊt ghi trong
hîp ®ång kinh tÕ ) vµ doanh nghiÖp ph¶i nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hoÆc thuÕ xuÊt
khÈu ®−îc tÝnh trªn khèi l−îng vµ doanh thu b¸n hµng thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®·
thùc hiÖn trong mét kú h¹ch to¸n.
8
1.1.3 - Doanh thu tiªu thô néi bé:

Lµ sè tiÒn thu ®−îc do b¸n hµng ho¸, s¶n phÈm, hµng ho¸ cung cÊp dÞch vô, lao
vô tiªu thô néi bé gi÷a çc ®¬n vÞ trùc thuéc trong cïng mét c«ng ty, tæng c«ng ty ...
h¹ch to¸n toµn ngµnh.
1.1.4- Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng b¸n:

Trong kinh doanh hµng ho¸ cña çc doanh nghiÖp vËn ®éng hÕt søc ®a d¹ng,
hµng ho¸ xuÊt ®i víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hµng
ho¸ ®−îc coi lµ hµng b¸n cã ý nghÜa quan träng kh«ng chØ ®èi víi viÖc qu¶n lý hµng
ho¸ mµ ®èi víi c¶ c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng . Nã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sö dông çc
tµi kho¶n mét çch ®øng ®¾n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c doanh thu tiªu thô,thuÕ GTGT ph¶i
nép vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ hµng b¸n trong kú kinh doanh.
Hµng ho¸ ®−îc coi lµ hµng b¸n ph¶i cã ®ñ çc ®iÒu kiÖn sau:
- Hµng ho¸ ph¶i th«ng qua ph−¬ng thøc mua b¸n tøc lµ viÖc b¸n hµng ph¶i thu
®−îc tiÒn hoÆc ph¶i cã quan hÖ thanh to¸n tiÒn hµng.
- Ph¶i cã sù chuyÓn ®æi quyÒn së h÷u: Ng−êi b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ hµng
ho¸, ®−îc quyÒn së h÷u vÒ tiÒn tÖ,ng−êi mua th× ng−îc l¹i ®−îc quyÒn së h÷u vÒ hµng
ho¸ vµ mÊt quyÒn së h÷u vÒ tiÒn tÖ .
- Hµng ho¸ mua vµo víi môc ®Ých ®Ó b¸n ra hoÆc gia c«ng s¶n xuÊt råi b¸n ra .
Tuy nhiªn do yªu cÇu cña qu¶n lý ,cã tr−êng hîp hµng ho¸ kh«ng ®ñ ba ®iÒu kiÖn trªn
vÉn ®−îc xÕp vµo hµng b¸n:
- Hµng xuÊt dïng lµm v¨n phßng phÈm .
- Hµng xuÊt ®Ó söa ch÷a TSC§.
- Hµng bÞ h− háng tæn thÊt trong qu¸ tr×nh b¸n nh−ng theo hîp ®ång bªn mua
chÞu.
ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi ®iÓm ghi chÐp vµ ph¹m vi hµng b¸n sÏ ®¶m b¶o viÖc x¸c
®Þnh ®óng ®¾n doanh thu chÝnh x¸c. H¬n n÷a viÖc nµy gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh
doanh ®¬n vÞ tèt h¬n,trong viÖc qu¶n lý tiÒn b¸n hµng tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ chiÕm dông
vèn quay vßng vèn nhanh h¬n.
1.1.5 - Çc tµi kho¶n sö dông h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ :
1.1.5.1 - Çc nguyªn t¾c chung x¸c ®Þnh doanh thu tiªu thô hµng hãa:
- H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng ph¶i t«n träng nguyªn t¾c chi phÝ vµ doanh thu
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thùc tÕ ph¸t sinh ph¶i phï hîp theo niªn ®é kÕ
to¸n.
9
- ChØ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n hµng, doanh thu b¸n hµng néi bé
çc kho¶n doanh thu b¸n hµng cña khèi l−îng s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®·
®−îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô trong kú h¹ch to¸n. Kh«ng h¹ch to¸n vµo çc tµi kho¶n
doanh thu nh÷ng kho¶n doanh thu b¸n hµng ch−a ch¾c ch¾n cã kh¶ n¨ng ®−îc thùc
hiÖn.
- Doanh thu b¸n hµng (kÓ c¶ doanh thu b¸n hµng néi bé) ph¶i ®−îc theo dâi chi
tiÕt cho tõng lo¹i h×nh kinh doanh. Trong tõng lo¹i doanh thu l¹i ®−îc chi tiÕt theo
tõng lo¹i s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô... nh»m phôc vô cho viÖc x¸c ®Þnh ®Çy
®ñ , chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh theo yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh vµ lËp b¸o ço kÕt
qu¶ kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp.
- Tr−êng hîp b¸n hµng th«ng th−êng th× møc gi¸ ®Ó ghi doanh thu lµ gi¸ b¸n
ghi trªn hãa ®¬n.
+ §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ th× møc gi¸
®Ó ghi doanh thu lµ gi¸ b¸n ch−a cã thuÕ.
+ §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp th× møc gi¸
®Ó ghi doanh thu lµ gi¸ thanh to¸n.
- Tr−êng hîp b¸n hµng theo ph−¬ng thøc cho kh¸ch hµng tr¶ gãp th× møc gi¸ ®Ó
ghi doanh thu lµ gi¸ b¸n thu tiÒn mép lÇn. PhÇn chªnh lÖch gi÷a tæng sè tiÒn thu ®−îc
vµ gi¸ b¸n thu tiÒn mét lÇn ®−îc tÝnh vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh ( phÇn nµy
kh«ng ph¶I chÞu GTGT ).
- Tr−êng hîp doanh nghiÖp b¸n hµng qua çc c¬ së ®¹i lý th× doanh thu tÝnh
theo gi¸ b¸n mµ doanh nghiÖp qui ®Þnh cho çc ®¹i lý ( kh«ng ®−îc trõ tiÒn hoa hång
).
- §èi víi çc c¬ së lµ ®¹i lý nhËn b¸n hé vµ b¸n theo gi¸ qui ®Þnh th× doanh thu
®−îc tÝnh b»ng tiÒn hoa hång ®−îc h−ëng ( Kh«ng ph¶I chÞu thuÕ GTGT ).
- §èi víi tr−êng hîp hµng ®æi hµng th× møc gi¸ ®Ó ghi doanh thu ®−îc tÝnh theo
gi¸ b¸n th«ng th−êng cña s¶n phÈm xuÊt ®æi.
- Tr−êng hîp doanh nghiÖp sö dông s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh ®Ó biÕu tÆng;
qu¶ng ço tiÕp thÞ hoÆc lµ hµng cøu trî nh©n ®¹o th× vÉn ph¶i ghi doanh thu theo gi¸
b¸n th«ng th−êng cña s¶n phÈm.
- Çc kho¶n chiÕt khÊu, trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n
thùc tÕ ph¸t sinh trong kú ph¶i ®−îc h¹ch to¸n riªng biÖt. C¨n cø vµo néi dung cña
kho¶n chiÕt khÊu hµng b¸n, trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n víi
khèi l−îng s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô ®Ó h¹ch to¸n vµo çc tµi
kho¶n cã liªn quan.
- VÒ nguyªn t¾c, cuèi kú h¹ch to¸n doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh . Toµn bé doanh thu thùc tÕ thùc hiÖn trong kú kÕ to¸n
®−îc kÕt chuyÓn vµo TK 911 "X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh". Çc lo¹i tµi kho¶n thuéc
lo¹i tµi kho¶n doanh thu kh«ng cã sè d− cuèi kú.
10
1.1.5.2-Tµi kho¶n 511 " Doanh thu b¸n hµng ":
- ChØ ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n hµng sè doanh thu cña khèi l−îng
s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
Khèi l−îng s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®−îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô lµ khèi
l−îng s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô mµ ng−êi b¸n ®· b¸n , ®· cung cÊp hoÆc
®· thùc hiÖn theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ ®· ®−îc kh¸ch hµng thanh to¸n ngay
b»ng tiÒn hay chÊp nhËn hoÆc cam kÕt sÏ thanh to¸n ( ghi trªn hîp ®ång kinh tÕ mua
b¸n hµng hoÆc çc chøng tõ cã liªn quan kh¸c ).
Gi¸ b¸n ( gi¸ ®¬n vÞ hµng b¸n ) lµm c¨n cø tÝnh doanh thu b¸n hµng thùc hiÖn trong
kú h¹ch to¸n lµ gi¸ b¸n thùc tÕ , tøc sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng , çc chøng tõ
kh¸c cã liªn quan tíi viÖc b¸n hµng hoÆc gi¸ tho¶ thuËn gi÷a ng−êi mua vµ ng−íi b¸n.
- Kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy çc tr−êng hîp sau:
+ TrÞ gi¸ hµng ho¸, vËt t−, b¸n thµnh phÈm xuÊt giao cho bªn ngoµi gia c«ng chÕ
biÕn.
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm , lao vô, dÞch vô cung cÊp gi÷a çc ®¬n vÞ
thµnh viªn trong mét c«ng ty , tæng c«ng ty h¹ch to¸n toµn ngµnh (s¶n phÈm, b¸n
thµnh phÈm , lao vô, dÞch vô tiªu thô néi bé ).
+ Sè tiÒn thu ®−îc vÒ nh−îng b¸n, thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh.
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm hµng ho¸ ®ang göi b¸n , dÞch vô hoµn thµnh ®· cung cÊp cho
kh¸ch hµng nh−ng ch−a ®−îc sù chÊp thuËn thanh to¸n cña ng−êi mua.
+ TrÞ gi¸ hµng göi b¸n theo ph−¬ng thøc göi b¸n ®¹i lý, ký göi (ch−a ®−îc x¸c
®Þnh lµ tiªu thô ).
+ Çc kho¶n thu nhËp vÒ cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh , thu nhËp vÒ ho¹t ®éng ®Çu t−
tµi chÝnh hoÆc thu nhËp kh¸c.
- Tr−êng hîp b¸n hµng theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp th× ng−êi mua ph¶i tr¶ gi¸ trÞ
hµng mua tr¶ gãp gåm: Gi¸ mua ( theo gi¸ thÞ tr−êng ) céng (+) l·i tÝnh trªn kho¶n
ph¶i tr¶ , nh−ng tr¶ chËm. Doanh nghiÖp chØ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n
hµng phÇn gi¸ trÞ gi¸ b¸n theo tho¶ thuËn ( theo gi¸ thÞ tr−êng ), phÇn l·i tÝnh trªn
kho¶n ph¶i tr¶ , nh−ng tr¶ chËm ®−îc coi nh− mét kho¶n thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh
vµ h¹ch to¸n ghi cã tµi kho¶n 515 " Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh".
- §èi víi hµng hãa nhËn b¸n ®¹i lý, ( ký göi ) th× doanh nghiÖp chØ h¹ch to¸n
vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n hµng sè tiÒn hoa hång mµ doanh nghiÖp ®−îc h−ëng.
- Nh÷ng doanh nghiÖp nhËn gia c«ng vËt t− hµng ho¸ th× chØ ph¶n ¸nh vµo tµi
kho¶n doanh thu b¸n hµng sè tiÒn gia c«ng thùc tÕ ®−îc h−ëng.
- Nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô , nh−ng v× lý do nµo
®ã ( vÒ chÊt l−îng, vÒ quy çch kü thuËt ) ng−êi mua tõ chèi thanh to¸n, göi tr¶ l¹i
hµng hoÆc yªu cÇu gi¶m gi¸ vµ ®−îc doanh nghiÖp chÊp nhËn. Doanh thu cña hµng
b¸n bÞ tr¶ l¹i, kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n nµy ®−îc theo dâi riªng trªn çc tµi kho¶n 531
" Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i " hoÆc tµi kho¶n 532 " Gi¶m gi¸ hµng b¸n ".
11
- Çc tr−êng hîp doanh nghiÖp chÊp nhËn kho¶n chiÕt khÊu b¸n hµng cho
kh¸ch hµng th× toµn bé kho¶n chiÕt khÊu b¸n hµng thùc tÕ liªn quan tíi khèi l−îng vµ
doanh thu hµng ®· b¸n ra ®−îc theo dâi riªng trªn Tµi kho¶n 521 " ChiÕt khÊu b¸n
hµng ".
- Tr−êng hîp trong kú doanh nghiÖp ®· viÕt ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ ®· thu tiÒn
b¸n hµng nh−ng ®Õn cuèi kú vÉn ch−a giao hµng cho ng−êi mua hµng, th× trÞ gi¸ sè
hµng nµy kh«ng ®−îc coi lµ tiªu thô vµ kh«ng ®−îc ghi vµo tµi kho¶n doanh thu mµ
chØ h¹ch to¸n vµo bªn cã tµi kho¶n 131 " Ph¶i thu cña kh¸ch hµng " vÒ kho¶n tiÒn ®·
thu cña kh¸ch hµng . Khi thùc giao hµng cho ng−êi mua sÏ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n
doanh thu b¸n hµng vÒ trÞ gi¸ hµng ®· giao, ®· thu tiÒn b¸n hµng tr−íc.
- §èi víi ®¬n vÞ chuyªn kinh doanh mua b¸n ngo¹i tÖ , th× doanh thu kinh
doanh mua b¸n ngo¹i tÖ ®−îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n hµng phÇn
chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµo vµ gi¸ b¸n ra cña ngo¹i tÖ.
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 511

Bªn nî: - ThuÕ TT§B hoÆc thuÕ xuÊt khÈu ph¶I nép tÝnh trªn doanh thu b¸n
hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp trong kú.
- Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n.
- TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
- KÕt chuyÓn doanh thu b¸n hµng thuÇn vµo TK x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh.
Bªn cã: - Doanh thu b¸n hµng hãa, s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô cña doanh nghiÖp
ph¸t sinh trong kú.
Tµi kho¶n 511 kh«ng cã sè d−.
1.1.5.3 - Tµi kho¶n 512 " Doanh thu b¸n hµng néi bé "
- Tµi kho¶n nµy chØ sö dông cho çc ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc
trong mét c«ng ty hay tæng c«ng ty , nh»m ph¶n ¸nh sè doanh thu tiªu thô néi bé
trong mét kú h¹ch to¸n.
- ChØ ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n nµy sè doanh thu cña khèi l−îng s¶n phÈm, hµng
ho¸, lao vô, dÞch vô cña çc ®¬n vÞ thµnh viªn cung cÊp lÉn cho nhau.
- Kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy çc kho¶n doanh thu b¸n hµng cho çc
doanh nghiÖp kh«ng trùc thuéc c«ng ty, tæng c«ng ty.
- Doanh thu tiªu thô néi bé lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh néi bé cña
çc ®¬n vÞ thµnh viªn.
KÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty, tæng c«ng ty bao gåm kÕt qu¶ cña phÇn tiªu
thô néi bé vµ tiªu thô ra bªn ngoµi. C«ng ty, tæng c«ng ty ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa
vô ®èi víi nhµ n−íc theo luËt thuÕ quy ®Þnh trªn khèi l−îng s¶n phÈm, hµng ho¸, lao
vô, dÞch vô tiªu thô néi bé vµ tiªu thô ra bªn ngoµi.
12
Bªn nî: - ThuÕ TT§B hoÆc thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép cña sè hµng hãa tiªu thô
néi bé.
- Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n.
- TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ( Theo gi¸ tiªu thô néi bé).
- KÕt chuyÓn doanh thu tiªu thô néi bé vµo TK x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh.
Bªn cã: - Tæng doanh thu tiªu thô néi bé cña ®¬n vÞ thùc hiÖn trong kú.
Tµi kho¶n 512 kh«ng cã sè d−.
1.2 -Tr×nh tù h¹ch to¸n kÕ to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸:
1.2.1 - H¹ch to¸n kÕ to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸:
1.2.1.1 - Tr−êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån
kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª th−êng xuyªn:
a- Ph−¬ng thøc b¸n trùc tiÕp:
* Tiªu thô trùc tiÕp lµ ph−¬ng thøc giao hµng cho ng−êi mua trùc tiÕp t¹i kho,
t¹i çc ph©n x−ëng s¶n xuÊt ( kh«ng qua kho ) cña doanh nghiÖp. S¶n phÈm khi bµn
giao cho kh¸ch hµng ®−îc chÝnh thøc coi lµ tiªu thô:
- Tr−êng hîp doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, c¨n cø
vµo hãa ®¬n GTGT, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 155,156 – XuÊt kho thµnh phÈm, hµng ho¸.
Cã TK 154 - XuÊt trùc tiÕp kh«ng qua kho
Ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng
Nî TK 111 - TiÒn mÆt
Nî TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng
Cã TK 33311 -ThuÕ GTGT ®Çu ra
- Tr−êng hîp doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc
b¸n hµng hãa thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT, c¨n cø vµo hãa ®¬n b¸n hµng kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng
* Tr−êng hîp doanh thu b¸n hµng thu b»ng ngo¹i tÖ, th× ngoµi viÖc ghi sæ kÕ
to¸n chi tiÕt sè nguyªn tÖ ®· thu hoÆc ph¶i thu, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo tû gi¸ liªn
ng©n hµng b×nh qu©n c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ ®Ó quy ®æi ra
®ång ViÖt Nam ®Ó h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n hµng, ghi:
Nî çc TK 131, 1112, 1122 (Theo tû gi¸ h¹ch to¸n)
Nî hoÆc cã TK 413 (Chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ thanh to¸n vµ tû gi¸ h¹ch
13
to¸n)
Cã TK 511 (Theo tû gi¸ thanh to¸n)
Cã TK 33311 – ThuÕ GTGT ®Çu ra ( DN tÝnh thuÕ GTGT theo
p.ph¸p khÊu trõ )
* Tr−êng hîp b¸n hµng theo ph−¬ng thøc hµng ®æi hµng , ghi:
Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu
Nî TK 153 - C«ng cô, dông cô
Nî TK 156 - Hµng ho¸ tån kho
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng.
Cã TK 33311 - GTGT ®Çu ra
- §ång thêi víi çc bót to¸n trªn ghi:
Nî TK 632
Cã TK 1561: TrÞ gi¸ vèn
Cã TK 1562: Chi phÝ thu mua cho hµng tiªu thô.
Cã TK 153 : Bao b× cã tÝnh gi¸ riªng
b- Ph−¬ng thøc b¸n: ChuyÓn hµng theo hîp ®ång:

- Khi xuÊt hµng ho¸ chuyÓn cho kh¸ch hµng theo hîp ®ång ®· ký, ghi:
Nî TK 157 - Hµng göi b¸n
Cã çc TK 154,155,156
- Khi kh¸ch hµng thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, ghi:
Nî çc TK 111, 112 , 131
Cã TK 511 - doanh thu b¸n hµng.
Cã TK 33311 - ThuÕ GTGT ®Çu ra hµng ho¸, dÞch vô
- §ång thêi ghi:
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 157 - Hµng göi b¸n.
c- Ph−¬ng thøc b¸n hµng: §¹i lý (ký göi):

- Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n ë doanh nghiªp cã hµng göi ®¹i lý, ký göi:
Do hµng ký göi vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp cho ®Õn khi
chÝnh thøc tiªu thô. VÒ néi dung h¹ch to¸n t−¬ng tù nh− ph−¬ng thøc chuyÓn hµng
theo hîp ®ång. Riªng sè tiÒn hoa hang tr¶ cho ®¹i lý ®−îc tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng.
Bªn ®¹i lý sÏ ®−îc h−ëng thï lao ®¹i lý d−íi h×nh thøc hoa hang hoÆc chªnh lÖch gi¸.
Theo luËt thuÕ GTGT, nÕu bªn ®¹i lý b¸n hµng b¸n ®óng gi¸ do bªn giao ®¹i lý qui
®Þnh th× toµn bé sè thuÕ GTGT sÏ do chñ hµng chÞu, bªn ®¹i lý kh«ng ph¶i nép thuÕ
GTGT trªn phÇn hoa hång ®−îc h−ëng. Tr−êng hîp bªn ®¹i lý h−ëng kho¶n chªnh
lÖch gi¸ th× bªn ®¹i lý sÏ chÞu thuÕ GTGT tÝnh trªn phÇn GTGT.
14
Tr×nh tù h¹ch to¸n:
+ XuÊt hµng b¸n ( ký göi ) cho çc ®¹i lý b¸n hµng ( ng−êi nhËn b¸n hµng ký
göi ) ghi:
Nî TK 157 - Hµng göi ®i b¸n
Cã TK 154,155,156 - Hµng ho¸ tån kho.
+ Thanh to¸n doanh thu thùc tÕ thu ®−îc cña hµng göi ®¹i lý, ký göi vµ viÖc
thanh to¸n víi ®¬n vÞ nhËn b¸n hµng vÒ sè hµng göi ®¹i lý, ký göi ( C¬ së ®¹i lý b¸n
hµng , ng−êi nhËn hµng ký göi...):
Tr−êng hîp kh«ng t¸ch biÖt viÖc thanh to¸n tiÒn doanh thu hµng göi ®¹i lý, ký
göi vµ hoa hång ®¹i lý ph¶i tr¶:
TÝnh trõ sè hoa hång ph¶i tr¶ cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi trªn tæng doanh thu thùc thu
®−îc, ghi:
Nî çc TK 111, 112, 131 ( Sè tiÒn ®· thu hoÆc ph¶i thu vÒ hµng göi ®¹i
lý, ký göi ).
Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng (Sè tiÒn hoa hång bªn nhËn b¸n hµng ®¹i
lý ®−îc h−ëng).
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng (TrÞ gi¸ hµng b¸n cña hµng
göi ®¹i lý, ký göi).
Cã TK 33311 - ThuÕ GTGT ®Çu ra
Tr−êng hîp t¸ch biÖt viÖc thanh to¸n tiÒn doanh thu b¸n hµng göi ®¹i lý, ký göi
vµ hoa hång ®¹i lý ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ nhËn ®¹i lý, ký göi:
+ Khi bªn nhËn b¸n hµng ®¹i lý, ký göi thanh to¸n cho doanh nghiÖp vÒ doanh
thu cña sè hµng giao ®¹i lý, ký göi, ghi:
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng.
Cã TK 33311 – ThuÕ GTGT ®Çu ra
+ TiÒn hoa hång ph¶i thanh to¸n cho bªn nhËn b¸n hµng ®¹i lý, ký göi ®−îc
h−ëng, ghi:
Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng
Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng
+ §ång thêi ghi:
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n.
Cã TK 157 - Hµng göi b¸n.
+ Tr−êng hîp hµng göi ®¹i lý, ký göi kh«ng b¸n ®−îc, doanh nghiÖp nhËn l¹i sè
hµng nµy, ghi:
Nî TK 156 - hµng ho¸ tån kho
Cã TK 157 - Hµng göi ®i b¸n
15
- Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n ë doanh nghiªp cã ho¹t ®éng kinh doanh nhËn hµng
göi ®¹i lý, ký göi:
+ Doanh nghiÖp ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËn ®¹i lý, ký göi trªn tµi
kho¶n ngoµi b¶ng ( Tµi kho¶n 003 - Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, nhËn ký göi ). Khi nhËn
hµng ho¸ ký göi kÕ to¸n ghi bªn nî, khi xuÊt b¸n hoÆc xuÊt tr¶ l¹i cho ®¬n vÞ göi hµng
®−îc ghi bªn cã Tµi kho¶n 003 - Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, nhËn ký göi.
+ Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n ho¹t ®éng kinh doanh nhËn hµng ®¹i lý, ký göi ®−îc
thùc hiÖn tuú theo tõng ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sè doanh thu ®−îc h−ëng cña ®¬n vÞ
nhËn b¸n hµng ®¹i lý, ký göi.
Tr−êng hîp bªn nhËn ®¹i lý b¸n hµng theo gi¸ quy ®Þnh cña bªn giao, hãa ®¬n
b¸n hµng do bªn giao ®¹i lý ph¸t hµnh th× bªn nhËn ®¹i lý x¸c ®Þnh sè hoa hång nhËn
®¹i lý, ký göi ®−îc h−ëng ngay sau khi b¸n ®−îc hµng nhËn ®¹i lý, ký göi :
Khi b¸n ®−îc hµng nhËn ®¹i lý, ký göi doanh nghiÖp ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ cho chñ
hµng vÒ sè hµng ®¹i lý, ký göi thùc tÕ ®· tiªu thô, ghi:
Nî TK 111, 112,131
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n ( sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ng−êi
giao hµng ®¹i lý = Gi¸ b¸n + ThuÕ GTGT - Hoa hång ®¹i lý)
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng ( TiÒn hoa hång ®−îc h−ëng).
Khi thanh to¸n sè tiÒn b¸n hµng ®¹i lý, ký göi ®· thu ®−îc cho ng−êi giao hµng ®¹i
lý, ký göi, ghi:
Nî TK 331 – Sè tiÒn hµng ®· thanh to¸n
Cã TK 111 - TiÒn mÆt
CãTK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Tr−êng hîp b¸n ®¹i lý x¸c ®Þnh sè hoa hång ®−îc h−ëng khi thanh quyÕt to¸n
víi ®¬n vÞ giao hµng ®¹i lý, ký göi th× toµn bé sè tiÒn b¸n hµng ®¹i lý ®−îc h¹ch to¸n
vµo TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n:
Khi b¸n hµng ®¹i lý, ký göi kÕ to¸n ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ cho chñ hµng ®¹i
lý, ký göi, ghi:
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n
Thanh to¸n víi bªn cã hµng giao ®¹i lý, x¸c ®Þnh sè hoa hång bªn ®¹i lý ®−îc
h−ëng vµ sè ph¶i tr¶ cho chñ hµng, ghi:
Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n
CãTK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng( TiÒn hoa hång ®−îc h−ëng).
Khi b¸n hµng ®¹i lý, ký göi nÕu cã ph¸t sinh chi phÝ, bªn nhËn b¸n hµng ®¹i lý,
ký göi ph¶i chÞu, th× ®−îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 641 - chi phÝ b¸n hµng.
16
d- Ph−¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:

- XuÊt hµng ra b¸n theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp:
Nî TK 131: Tæng sè tiÒn ph¶i thu.
Cã TK 511:Doanh thu b¸n hµng tr¶ gãp
Cã TK 515: L·i suÊt tr¶ chËm.
Cã TK 33311 - ThuÕ GTGT ®Çu ra
- Sè tiÒn thu ®−îc lÇn ®Çu tiªn sau khi giao hµng, hoÆc çc lÇn thu tiÒn sau ®ã,
ghi:
Nî çc TK 111, 112
Cã TK 131.
- §ång thêi ghi:
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n.
Cã TK 156.
- KÕt chuyÓn kho¶n l·i tr¶ chËm tÝnh trªn kho¶n ph¶i tr¶ gãp, chËm tr¶, ghi:
Nî TK 515 - Thu nhËp tµi chÝnh
Cã TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh.
1.2.1.2 - Tr−êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån
kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú:
- §Çu kú kÕt chuyÓn gi¸ trin thµnh phÈm tån kho:
Nî TK 632
Cã TK 155,156, 157
- Cuèi kú tiÕn hµnh x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thµnh phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh
trong kú:
Nî TK 632
Cã TK 631
- Gi¸ trÞ thµnh phÈm tån kho cuèi kú, gi¸ trÞ s¶n phÈm ®· xuÊt b¸n nh−ng ch−a
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô ®−îc ph¶n ¸nh:
Nî TK 155,157
Cã TK 632
Çc bót to¸n ph¶n ¸nh doanh thu tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô, çc
kho¶n gi¶m gi¸ chiÕt khÊu b¸n hµng h¹ch to¸n gièng ph−¬ng ph¸p KKTX
1.3 - H¹ch to¸n çc kho¶n gi¶m doanh thu b¸n hµng
1.3.1- H¹ch to¸n gi¶m gi¸, chiÕt khÊu, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
1.3.1.1- H¹ch to¸n gi¶m gi¸ hµng b¸n
- Lµ çc kho¶n gi¶m gi¸, bít gi¸, håi khÊu cña viÖc b¸n hµng trong kú h¹ch
to¸n.
17
Gi¶m gi¸: Lµ kho¶n gi¶m trõ ®−îc ng−êi b¸n chÊp thuËn mét çch ®Æc biÖt trªn gi¸ ®·
tho¶ thuËn v× lý do hµng b¸n kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy çch theo quy ®Þnh
trong hîp ®ång kinh tÕ.
Bít gi¸: Lµ kho¶n gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n th«ng th−êng v× lý do mua víi khèi
l−îng lín, tÝnh theo mét tû lÖ nµo ®ã trªn gi¸ b¸n. Ng−êi b¸n hµng thùc hiÖn viÖc bít
gi¸ cho ng−êi mua ngay sau tõng lÇn mua hµng.
Håi khÊu: Lµ kho¶n gi¶m trõ tÝnh trªn tæng sè çc nghiÖp vô ®· thùc hiÖn víi
mét kh¸ch hµng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ng−êi b¸n thùc hiÖn kho¶n håi khÊu
cho ng−êi mua hµng ngay sau khi ®· b¸n ®−îc hµng.
- ChØ ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 532 çc kho¶n gi¶m trõ do viÖc chÊp thuËn gi¶m
gi¸ ngoµi ho¸ ®¬n, tøc lµ sau khi ®· cã ho¸ ®¬n b¸n hµng. Kh«ng ph¶n ¸nh vµo tµi
kho¶n nµy sè gi¶m gi¸ (cho phÐp) ®· ®−îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ ®· ®−îc trõ
vµo tæng trÞ gi¸ b¸n ghi trªn ho¸ ®¬n.
- Trong kú h¹ch to¸n, kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ph¸t sinh thùc tÕ ®−îc ph¶n ¸nh
vµo bªn nî tµi kho¶n 532 " Gi¶m gi¸ hµng b¸n ".Cuèi kú, kÕt chuyÓn tæng sè tiÒn
gi¶m gi¸ hµng b¸n sang tµi kho¶n 511 " Doanh thu b¸n hµng " ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu
thuÇn thùc tÕ thùc hiÖn trong kú h¹ch to¸n.

Bªn nî: Çc kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®−îc chÊp thuËn.
Bªn cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè gi¶m gi¸ hµng b¸ni trõ vµo doanh thu trong kú.
Tµi kho¶n 532 cuèi kú kh«ng cã sè d−.
* Tr×nh tù h¹ch to¸n:

Khi cã chøng tõ x¸c ®Þnh kho¶n gi¶m gi¸ hµng cho ng−êi mua vÒ sè l−îng
hµng ®· b¸n:
- NÕu kh¸ch hµng ®· thanh to¸n tiÒn mua hµng . Doanh nghiÖp thanh to¸n chi
kh¸ch hµng kho¶n gi¶m gi¸ hµng ®· chÊp thuËn, ghi:
Nî TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n
Nî TK 33311 -ThuÕ GTGT ®Çu ra
Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
- NÕu kh¸ch hµng ch−a thanh to¸n sè tiÒn mua hµng, kÕ to¸n ghi gi¶m sè ph¶i
thu cña kh¸ch hµng ®óng b»ng sè gi¶m gi¸ ®· chÊp nhËn, ghi:
Nî TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n
Nî TK 33311 ThuÕ GTGT ®Çu ra
Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng.
18
Cuèi kú, kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n Doanh thu b¸n hµng toµn bé sè gi¶m gi¸,
ghi:
Nî TK 511 - Doanh thu b¸n hµng
Nî TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé
Cã TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n.
1.3.1.2 H¹ch to¸n chiÕt khÊu b¸n hµng

Lµ toµn bé sè tiÒn gi¶m trõ cho ng−êi mua hµng do viÖc ng−êi mua hµng ®·
thanh to¸n sè tiÒn mua hµng s¶n phÈm , hµng ho¸, lao vô, dÞch vô tr−íc thêi h¹n thanh
to¸n ®· tho¶ thuËn ( ghi trªn hîp ®ång kinh tÕ mua b¸n hoÆc çc cam kÕt thanh to¸n
viÖc mua hµng ), hoÆc v× mét lý do −u ®·i kh¸c.
C¨n cø vµo phiÕu thu tiÒn mÆt, hoÆc giÊy b¸o cã cña Ng©n hµng, kÕ to¸n ph¶n
¸nh sè tiÒn thu tõ kh¸ch vµ tiÕn hµnh kiÓm tra víi thêi h¹n tr¶ nî ghi trong hîp ®ång,
nÕu kh¸ch hµng tr¶ nî tr−íc h¹n, tÝnh to¸n kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n vµ ghi:
Nî TK 515: ChiÕt khÊu thanh to¸n.
Nî TK 111,112: Sè tiÒn thùc thu sau khi trõ chiÕt khÊu
Cã TK 131: Tæng sè tiÒn ph¶i thu.
1.3.1.3- H¹ch to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i

- Tµi kho¶n sö dông: TK531 " Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ":
- Tµi kho¶n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i chØ ph¶n ¸nh trÞ gi¸ cña sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (
tÝnh theo ®óng ®¬n gi¸ b¸n ghi trªn ho¸ ®¬n ) do çc nguyªn nh©n: Do vi ph¹m cam
kÕt, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ; hµng bÞ mÊt, kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i
qui çch. Tr−êng hîp bÞ tr¶ l¹i mét phÇn sè hµng ®· b¸n th× chØ ph¶n ¸nh vµo tµi
kho¶n nµy trÞ gi¸ cña sè hµng bÞ tr¶ l¹i ®óng b»ng sè l−îng hµng bÞ tr¶ l¹i nh©n ( X )
®¬n gÝa ghi trªn ho¸ ®¬n khi b¸n.
Çc chi phÝ kh¸c ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nµy mµ doanh
nghiÖp ph¶i chi phÝ ®−îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 641 " Chi phÝ b¸n hµng ".
- Trong kú kÕ to¸n, trÞ gi¸ cña hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i ®−îc ph¶n ¸nh bªn nî tµi
kho¶n 531 " Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ", cuèi kú tæng trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ®−îc kÕt
chuyÓn sang tµi kho¶n 511 " Doanh thu b¸n hµng " ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn trong
kú h¹ch to¸n.

Bªn nî: Doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i, ®· tr¶ l¹i tiÒn cho ng−êi
mua hoÆc tÝnh trõ vµo nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng vÒ sè s¶n phÈm hµng hãa ®· b¸n ra.
Bªn cã: KÕt chuyÓn doanh thu cña sè hµng hãa ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i trõ vµo
doanh thu trong kú.
Tµi kho¶n 531 cuèi kú kh«ng cã sè d−.
19
* Tr×nh tù h¹ch to¸n

- Khi chÊp nhËn cho kh¸ch hµng trÈ l¹i hµng, kÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ ho¸ ®¬n ®Ó
ghi:
Nî TK 531: Gi¸ ghi doanh thu
Nî TK 33311: ThuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
Cã TK 111,112,131
- Cuèi kú kÕt chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ph¸t sinh trong kú, kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 511,512
Cã TK 531
1.3.2 H¹ch to¸n thuÕ khÊu trõ gi¶m doanh thu b¸n hµng
ThuÕ GTGT, thuÕ TT§B, ThuÕ xuÊt khÈu lµ kho¶n thuÕ gi¸n thu, tÝnh trªn
doanh thu b¸n hµng. Çc kho¶n thuÕ nµy do ®èi t−îng tiªu ding hµng ho¸ dÞch vô
chÞu. Tuú theo ®èi t−îng vµ môc ®Ých kinh doanh mµ doanh nghiÖp ph¶i nép çc
kho¶n thuÕ trªn.
1.3.2.1 -KÕ to¸n thuÕ GTGT:

a. Kh¸i niÖm: ThuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu, tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ
t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l−u th«ng ®Õn
tiªu dïng.
Theo LuËt thuÕ GTGT th× çc doanh nghiÖp cã thÓ tÝnh thuÕ theo 1 trong 2
ph−¬ng ph¸p lµ: ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT.
§èi t−îng ¸p dông ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT lµ:
- Ç nh©n s¶n xuÊt kinh doanh lµ ng−êi ViÖt nam.
- Tæ chøc, ç nh©n n−íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt nam kh«ng theo LuËt ®Çu t−
n−íc ngoµi t¹i ViÖt nam ch−a thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, hãa ®¬n
chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
- C¬ së kinh doanh mua,b¸n vµng; b¹c; ®¸ quý; ngo¹i tÖ.
§èi t−îng ¸p dông ph−¬ng ph¸p kh¸u trõ thuÕ lµ çc ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh
bao gåm çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc, doanh nghiÖp ®Çu t− n−íc ngoµi, doanh nghiÖp
t− nh©n, çc c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x· vµ çc ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c ( trõ
çc ®èi t−îng ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT )
* X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép:
+ Ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu trõ thuÕ:
Sè thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT ®Çu
= -
ph¶i nép ®Çu ra vµo ®−îc khÊu trõ
20
Trong ®ã:
ThuÕ GTGT Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ThuÕ suÊt thuÕ GTGT
= x
®Çu ra hãa dÞch vô b¸n ra (%)
ThuÕ GTGT ®Çu vµo = Tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸,
dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp khÈu.
+ Ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT:

Gi¸ trÞ gia t¨ng cña ThuÕ suÊt thuÕ
ThuÕ GTGT
= hµng ho¸, dÞch vô chÞu x GTGT ( % )
®Çu ra
thuÕ
GTGT cña hµn Gi¸ thanh to¸n cña hµng Gi¸ thanh to¸n cña hµng
= -
ho¸ dÞch vô ho¸ dÞch vô b¸n ra ho¸ dÞch vô mua vµo
§Ó h¹ch to¸n thuÕ GTGT kÕ to¸n sö dông TK 133 “ ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ
” vµ TK 3331 “ ThuÕ GTGT ph¶i nép “
KÕt cÊu cña TK 133 nh− sau:
Bªn Nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ.
Bªn Cã: - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ.
- KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®−îc khÊu trõ.
- ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng mua ®· tr¶ l¹i, ®−îc gi¶m gi¸.
- Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· hoµn l¹i.
Sè d− Nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®−îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo
®−îc hoµn l¹i nh−ng ng©n s¸ch Nhµ n−íc ch−a hoµn tr¶.
Tµi kho¶n nµy chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp 2:

Tµi kho¶n1331: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ cña hµng ho¸ dÞch vô.
Tµi kho¶n 1332: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ cña TSC§.
KÕt cÊu cña Tµi kho¶n 3331 nh− sau:

Bªn Nî: - KhÊu trõ thuÕ.
- ThuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
- Nép thuÕ GTGT
- ThuÕ GTGT ®−îc miÔn gi¶m.
Bªn Cã: ThuÕ GTGT ph¶i nép
Sè d− Cã: Sè thuÕ GTGT cßn ph¶i nép.
21
b- Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n
* Theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ:
- Cuèi kú, kÕ to¸n tÝnh x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT
ph¶i nép trong kú, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 33311- ThuÕ GTGT ph¶i nép
Cã TK 133- ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ.
- Khi nép thuÕ GTGT vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc:
Nî TK 33311 - ThuÕ GTGT ph¶i nép.
Cã TK 111,112
NÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t
sinh trong kú th× chØ ®−îc khÊu trõ sè thuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng sè thuÕ GTGT ®Çu ra.
Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn l¹i ®−îc khÊu trõ tiÕp vµo kú tÝnh thuÕ sau hoÆc ®−îc xÐt
hoµn thuÕ.
- Tr−êng hîp ®−îc phÐp hoµn l¹i sè thuÕ ®Çu vµo, khi nhËn ®−îc tiÒn tõ ng©n
s¸ch, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 111,112
Cã TK 133
- Tr−êng hîp doanh nghiÖp ®−îc gi¶m thuÕ GTGT, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 3331- Trõ vµo ThuÕ GTGT ph¶i nép.
Nî TK 111,112 : NhËn b»ng tiÒn.
Cã TK 711
* Theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT:

- Khi x¸c ®Þnh ®−îc thuÕ GTGT ph¶i nép , kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6425
Cã TK 3331
- Khi nép thuÕ vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 3331
Cã TK 111,112
- Tr−êng hîp ®−îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ GTGT ph¶i nép:
Nî TK 3331
Nî TK 111,112
Cã TK 711
1.3.2.2- KÕ to¸n thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu
a- Kh¸i niÖm:
* ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ( TT§B ) ®−îc ®¸nh vµo doanh thu cña çc doanh
nghiÖp s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng ®Æc biÖt mµ nhµ n−íc kh«ng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt,
22
cÇn h¹n chÕ møc tiªu thô v× kh«ng phôc vô thiÕt thùc cho nhu cÇu ®êi sèng nh©n d©n
trong x· héi nh−: r−îu bia, thuèc l¸, vµng m·, bµi l¸
§èi t−îng nép thuÕ TT§B lµ tÊt c¶ çc tæ chøc, ç nh©n s¶n xuÊt, nhËp khÈu
hµng ho¸ vµ kinh doanh dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ TT§B
C¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt.
Trong ®ã:
- Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n−íc lµ gi¸ do c¬ së s¶n xuÊt b¸n ra
t¹i n¬i s¶n xuÊt ch−a cã thuÕ TT§B
ThuÕ TT§B Gi¸ b¸n ®· cã thuÕ TT§B

= x ThuÕ suÊt ( %)
ph¶i nép
1+ % thuÕ suÊt
- Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu:
ThuÕ TT§B Sè l−îng hµng Gi¸ tÝnh thuÕ

= x x ThuÕ suÊt (% )
ph¶i nép nhËp khÈu ®¬n vÞ
* ThuÕ xuÊt khÈu

§èi t−îng chÞu thuÕ xuÊt khÈu: TÊt c¶ hµng ho¸, dÞch vô mua b¸n, trao ®æi víi
n−íc ngoµi khi xuÊt khÈu ra khái biªn giíi ViÖt nam.
§èi t−îng nép thuÕ xuÊt khÈu: TÊt c¶ çc ®¬n vÞ kinh tÕ trùc tiÕp xuÊt khÈu
hoÆc uû th¸c xuÊt kÈu.
ThuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép do H¶i quan tÝnh trªn c¬ së trÞ gi¸ b¸n t¹i cöa khÈu
ghi trong Hîp ®ång cña l« hµng xuÊt vµ thuÕ suÊt thuÕ xuÊt khÈu cña mÆt hµng xuÊt
vµ ®−îc qui ®æi vÒ ®ång ViÖt nam theo tØ gi¸ hiÖn hµnh. Tuy nhiªn, còng câ khi H¶i
quan kh«ng tÝnh theo trÞ gi¸ b¸n t¹i cöa khÈu ghi trong hîp ®ång mµ cã ®iÒu chØnh do
tham kh¶o biÓu gi¸ tèi thiÓu khi tÝnh thuÕ xuÊt ( nhËp ) khÈu.
b- Tr×nh tù h¹ch to¸n:

- Khi b¸n s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B hoÆc thuÕ xuÊt khÈu th×
doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ thanh to¸n bao gåm c¶ thuÕ TT§B, thuÕ xuÊt khÈu, kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 111,112,131: Tæng gi¸ thanh to¸n
Cã TK 511
- Ph¶n ¸nh sè thuÕ TT§B, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép:
Nî Tk 511
Cã TK 3332: ThuÕ TT§B
Cã TK 3333: ThuÕ xuÊt khÈu
- Khi nép thuÕ:
23
Nî TK 3332: ThuÕ TT§B ph¶i nép
Nî TK 3333: ThuÕ xuÊt khÈ ph¶i nép
CãTK 111,112; Tæng sè thuÕ ph¶i nép
* Tr−êng hîp ñy th¸c xuÊt khÈu

- khi chuyÓn tiÒn nhê ®¬n vÞ nhËn ñy th¸c nép hé thuÕ xuÊt khÈu, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 138: ThuÕ xuÊt khÈu ®· nép
CãTK 111,112: Tæng sè thuÕ ph¶i nép
- Khi nhËn ®−îc biªn lai nép thuÕ xuÊt khÈu do ®¬n vÞ nhËn ñy th¸c giao, kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 3333: ThuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép
Cã TK 138: ThuÕ xuÊt khÈu ®· nép
- §ång thêi ph¶n ¸nh sè thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép:
Nî TK 511: Doanh thu b¸n hµng
Cã TK 3333: ThuÕ XK ph¶i nép.
1.4 - H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng thuÇn

Doanh thu b¸n hµng thuÇ n lµ kho¶n doanh thu b¸n hµng sau khi ®· trõ ®I cc
kho¶n nh−: ThuÕ TT§B, thuÕ xuÊt khÈu, çc kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n; hµng b¸n bÞ
tr¶ l¹i; chiÕt khÊu th−¬ng m¹i.
* Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
- Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng:
Nî TK 111,112,131,311
Cã TK 511,512
Cã TK 3331
- Ph¶n ¸nh çc lo¹i thuÕ ph¶I nép Nhµ n−íc:
Nî TK 511,512
Cã TK 3332: ThuÕ TT§B ph¶i nép
Cã TK 3333: ThuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép
- Ph¶n ¸nh çc kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
Nî TK 511,512
Cã TK 531,532,521
- KÕt chuyÓn doanh thu b¸n hµng thuÇn, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 511,512
Cã TK 911
Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng vµ doanh thu b¸n hµng thuÇn thùc hiÖn theo
s¬ ®å sau:
24
S¬ ®å 1: S¬ ®å H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng vµ

x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng thuÇn
TK
TK 3332,3333 TK 511,512 111,112,131,311
ThuÕ TT§B vµ thuÕ XK Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng
ph¶i nép
TK TK 532 TK3331
111,112,131
K.chuyÓn ThuÕ GTGT
Gi¶m gi¸ cho ph¶i nép
gi¶m gi¸
kh¸ch
TK521
ChiÕt khÊu K.C chiÕt khÊu

th−¬ng m¹i cho kh¸ch
TK531
Hµng b¸n KC dthu hµng

bÞ tr¶ l¹i b¸n bÞ tr¶ l¹i
TK 3331
ThuÕ
GTGT
TK 911
KÕt chuyÓn doanh thu

thuÇn
25
2- KÕ to¸n gi¸ vèn s¶n phÈm tiªu thô
2.1 Kh¸i niÖm: Gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ lµ gi¸ thµnh c«ng x−ëng thùc tÕ cña
s¶n phÈm xuÊt b¸n hay gi¸ thµnh thùc tÕ cña lao vô, dÞch vô cung cÊp hoÆc gi¸ trÞ mua
thùc tÕ cña hµng hãa tiªu thô.
2.2- Çc ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n xuÊt kho
- Gi¸ thùc tÕ ®Ých danh
- Gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn
- Gi¸ nhËp tr−íc xuÊt tr−íc
- Gi¸ nhËp sau xuÊt tr−íc
2.3- Tr×nh tù h¹ch to¸n

2.3.1- H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn
a- H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt b¸n
* Tµi kho¶n sö dông: §Ó ph¶n ¸nh gÝa vèn hµng b¸n, ng−êi ta sö dông tµi
kho¶n 632 “ Gi¸ vèn hµng b¸n “
KÕt cÊu TK 632
Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn cña hµng hãa ®· xuÊt b¸n trong kú.
Bªn cã: - Gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn cña sè hµng ®· b¸n vµo TK kÕt qu¶.
Tk nµy sè d− =0
b- Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

- ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy th× gi¸ vèn hµng b¸n ®−îc ghi nhËn theo tõng l« s¶n
phÈm tiªu thô. Gi¸ vèn hµng b¸n ®−îc ghi theo gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm tiªu
thô.
- Khi cã s¶n phÈm hµng hãa tiªu thô, dùa vµo gi¸ thµnh thùc tÕ kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632
Cã TK 154: Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm xuÊt x−ëng b¸n trùc
tiÕp.
Cã TK 155,156: gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm, hµng hãa xuÊt
kho b¸n trùc tiÕp.
-S¶n phÈm göi b¸n ®· x¸c ®Þnh tiªu thô trong kú, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632
Cã TK 157: Gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm, hµng hãa göi b¸n
®· b¸n ®−îc.
- Tr−êng hîp doanh nghiÖp ®ång ý cho kh¸ch hµng tr¶ l¹i hµng hãa, thµnh
phÈm ®· b¸n tr−íc ®©y, c¨n cø vµo gi¸ thµnh thùc tÕ cña l« hµng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK155,156
Cã TK 632
26
- §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ mµ ®· tËp
hîp thuÕ GTGT ®Çu vµo trªn TK 133, nh−ng v× lý do nµo ®ã kh«ng ®−îc khÊu trõ, kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 632
Nî TK 142 ( TÝnh vµo kú sau )
Cã TK 133
- Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®−îc khÊu trõ cña kú tr−íc vµo gi¸ vèn
hµng b¸n ra kú nµy, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632
Cã TK 142
- Cuèi kú kÕ to¸n x¸c ®Þnh tæng gi¸ vèn hµng xu¸t b¸n trong kú vµ kÕt chuyÓn:
Nî TK 911
Cã TK 632
27
S¬ ®å2: S¬ ®å h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n
TK 154 TK 632 TK 155,156,157
Gi¸ thµnh thùc tÕ SP xuÊt Gi¸ thµnh thùc tÕ SP

X−ëng b¸n trùc tiÕp
TK 155 tiªu thô bÞ tr¶ l¹i
Gi¸ thµnh
thùc tÕ SP Gi¸ thµnh thùc tÕ SP
Nkho xuÊt kho b¸n trùc tiÕp
TK 157 TK 911
Gi¸ thµnh Gi¸
SP thµnh SP
KÕt chuyÓn gi¸ vèn
xuÊt kho göi b¸n
göi b¸n ®· b¸n hµng b¸n
®−îc
Gi¸ thµnh thùc tÕ SP
xuÊt x−ëng göi b¸n
TK 133
ThuÕ GTGT kh«ng ®−îc khÊu trõ
TÝnh vµo gi¸ vèn trong kú
TK 142
ThuÕ GTGT kh«ng ThuÕ GTGT

kh«ng d−îc k.trõ
®−îc khÊu trõ tÝnh
vµo gi¸ vèn kú sau kú tr−íc tÝnh vµo
gi¸ vèn kú nµy
28
c- H¹ch to¸n ph©n bæ chi phÝ mua hµng ho¸
Chi phÝ thu mua hµng ho¸ lµ biÓu hiÖn b¨ng tiÒn cña toµn bé kho¶n hap phÝ vÒ
lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn viÖc
thu mua hµng ho¸.
Chi phÝ thu mua hµng ho¸ lµ mét bé phËn chi phÝ quan träng trong c¬ cÊu gi¸
trÞ hµng hãa nhËp kho, v× vËy cÇn ph¶i theo dâi chÆt chÏ t×nh h×nh chi phÝ ph¸t sinh,
kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua hµng ho¸ tèi −u, trªn c¬ së ®ã tiÕt
kiÖm chi phÝ thu mua hµng ho¸.
Chi phÝ thu mua hµng ho¸ bao gåm:

- Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n hµng ho¸ tõ n¬i mua vÒ ®Õn kho cña
doanh nghiÖp.
- Chi phÝ b¶o hiÓm hµng ho¸.
- TiÒn thuª kho b·i.
- Çc kho¶n hao hôt tù nhiªn trong ®Þnh møc trong qu¸ tr×nh thu mua.
- Çc chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thu mua hµng ho¸ nh−: c«ng t¸c
phÝ cña nh©n viªn thu mua, phÝ uû th¸c nhËp khÈu…
Do chi phÝ thu mua liªn quan ®Õn toµn bé khèi l−îng hµng ho¸ trong kú vµ
l−îng hµng ho¸ ®Çu kú, nªn cÇn ph¶i ph©n bæ chi phÝ thu mua cho l−îng hµng ®· b¸n
ra trong kú vµ l−îng hµng cßn l¹i cuèi kú, nh»m x¸c ®Þnh chÝnh x¸c trÞ gi¸ vèn hµng
xuÊt b¸n, trªn c¬ së ®ã tÝnh to¸n chÝnh x¸c kÕt qu¶ tiªu thô. §ång thêi ph¶n ¸nh ®óng
trÞ gÝa vèn hµng tån kho trªn b¸o ço tµi chÝnh.
* Tiªu thøc phÈn bæ chi phÝ thu mua th−êng ®−îc lùa chän lµ:
- TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸
- Sè l−îng
- Träng l−îng
- Doanh sè cña hµng b¸n
ViÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ nµo lµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng
doanh nghiÖp nh−ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong suèt niªn ®é kÕ to¸n. Trong
doanh nghiÖp th−¬ng m¹i chi phÝ mua hµng ph¸t sinh ®· tËp hîp vµo bªn Nî TK 1562
®Õn cuèi kú míi tiÕn hµnh ph©n bæ cho hµng b¸n ra vµ hµng cßn l¹i cuèi kú theo trÞ
gi¸ mua:
29
Chi phÝ mua Chi phÝ mua hµng Chi phÝ mua hµng
+ TrÞ gi¸ mua cña
hµng ph©n bæ ®Çu kú ph¸t sinh trong kú
= x hµng b¸n ra trong
cho hµng ®· TrÞ gi¸ mua hµng cßn l¹i cuèi kú vµ trÞ gi¸ kú
tiªu thô mua hµng ®· b¸n ra trong kú
* KÕt cÊu TK 1562: “ Chi phÝ mua hµng “

Bªn Nî: - Chi phÝ mua hµng ho¸ thùc tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn khèi l−îng
hµng ho¸ mua vµo ®· nhËp kho trong kú.
Bªn Cã: - Ph©n bæ chi phÝ thu mua cho hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú.
Sè d− Nî: Chi phÝ thu mua liªn quan ®Õn hµng tån kho cuèi kú.
* Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

- Ph¶n ¸nh chi phÝ thu mua ph¸t sinh trong kú, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 1562: Chi phÝ thu mua ph¸t sinh
Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ
Cã TK 111,112,141,331: Chi phÝ vËn chuyÓn bè dì
Cã TK 153,1421: Chi phÝ bao b× lu©n chuyÓn
Cã TK 111,112,141: Chi phÝ kh¸c.
- §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, th× khi
cã thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®−îc khÊu trõ, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632
Cã TK 142
Cã TK 133
- Cuèi kú tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ thu mua vµo trÞ gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n trong
kú, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632
Cã TK 1562
2.3.2- H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
a- Tµi kho¶n vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n
* Tµi kho¶n sö dông: TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n
* KÕt cÊu tµi kho¶n 632:
Bªn Nî: - TrÞ gi¸ vèn thµnh phÈm, hµng ho¸ tån kho ®Çu kú.
- TrÞ gi¸ vèn hµng göi b¸n ch−a x¸c ®Þnh tiªu thô ®Çu kú.
- Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
Bªn Cã: - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn thµnh phÈm , hµng ho¸, tån cuèi kú vµo TK
155,156,157.
30
- Tæng gi¸ vèn thµnh phÈm , hµng ho¸ ®· b¸n ra kú b¸o ço.
Víi çc doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ¸p dông ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
®Ó h¹ch to¸n hµng tån kho th× gi¸ vèn hµng b¸n kh«ng ghi nhËn theo tõng
nghiÖp vô b¸n hµng, mµ cuèi kú míi x¸c ®Þnh dùa vµo biªn b¶n kiÓm kª hµng
tån kho.
b- Tr×nh tù h¹ch to¸n

- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng tån kho vµ göi b¸n ®Çu kú:.
Nî TK 632
Cã TK 155,156,157
- KÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú:
Nî TK 632
Cã TK631
- KÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm tån kho vµ göi b¸n cuèi kú:
Nî TK 155,156,157
Cã TK 632
- NÕu doanh nghiÖp cã thuÕ GTGT ®Çu vµo ( theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ
) mµ kh«ng ®−îc khÊu trõ th× xö lý nh− tr−êng hîp x¸c ®Þnh gi¸ vèn theo
ph−¬ng ph¸p kiÓm kª th−êng xuyªn:
+ NÕu trong kú cã thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®−îc khÊu trõ, kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 632
Nî TK 142
Cã TK 133
+ Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo cña kú tr−íc tÝnh vµo gi¸ vèn cña
kú nµy:
Nî TK 632
Cã TK 142
- ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n theo ph−¬ng ph¸p nµy dùa vµo TK 632,
®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Gi¸ Gi¸ thµnh Gi¸ thµnh ThuÕ GTGT Gi¸ thµnh

vèn thùc tÕ SP SP mua ®Çu vµo thùc tÕ SP
= + + -
hµng tån kho vµo trong kh«ng ®−îc tån kho
b¸n ®Çu kú kú khÊu trõ cuèi kú
- KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n:

Nî TK 911
Cã Tk 632
31
Tr×nh tù h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú theo s¬ ®å
sau:
S¬ ®å3: S¬ ®å h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n
( Ph−¬ng ph¸p KK§K )
TK 155,156,157 TK 632 TK155,156,157
KÕt chuyÓn gi¸ thµnh SP

KÕt chuyÓn gi¸
tån kho vµ göi b¸n ®Çu kú
thµnh SP vµ göi b¸n
cuèi kú
TK 631
KÕt chyÓn gi¸ thµnh SP
mua vµo ( SX trong kú) TK 911
TK 133 KÕt chuyÓn gi¸ vèn
ThuÕ GTGT kh«ng ®−îc khÊu trõ tÝnh hµng b¸n trong kú
vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú
TK 142
ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT

kh«ng ®−îc khÊu kh«ng ®−îc
khÊu trõ kú
trõ tÝnh vµo gi¸
vèn kú sau tr−íc tÝnh vµo
gi¸ vèn hµng
b¸n kú nµy
III - H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp:
1- Chi phÝ b¸n hµng
32
Chi phÝ b¸n hµng lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm,
hµng ho¸, lao vô, dÞch vô
* Tµi kho¶n sö dông: TK 641 – Chi phÝ b¸n hµng

Bªn Nî: Chi phÝ b¸n hµng trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã: -Çc kho¶n ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng
- KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng trõ vµo kÕt qu¶ trong kú.
Tk 641 kh«ng cã sè d− cuèi kú. TK nµy ®−îc më chi tiÕt theo çc yªuntè chi
phÝ
- TK 6411 - Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng: Gåm çc kho¶n tiÒnl−¬ng nh©n viªn
b¸n hµng, nh©n viªn ®ãng gãi; b¶o qu¶n s¶n phÈm hµng ho¸; vËn chuyÓn hµng ho¸ ®I
tiªu thô vµ çc kho¶n trÝch BHYT; BHXH; KPC§.
- TK 6412 - Chi phÝ vËt liÖu bao b× phôc vô cho viÖc ®ãng gãi s¶n phÈm, b¶o
qu¶n s¶n phÈm, nhiªn liÖu ®Ó vËn chuyÓn s¶n phÈm ®i tiªu thô, phô ting thay thÕ ding
cho viÖc söa ch÷a b¶o d−ìng TSC§ cña bé phËn b¸n hµng.
- Tk 6413 - Chi phÝ dông cô ®å dïng phôc vô cho b¸n hµng nh− dông cô ®o
l−êng, bµn ghÕ, m¸y tÝnh…
- TK 6414 - Chi phÝ khÊu hao TSC§ ë bé phËn b¸n hµng nh−: khÊu hao nhµ
kho, cöa hµng, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
- TK 6415 - Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm
- TK 6417 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ çc chi phÝ dÞch vô mua ngoµi söa
ch÷a TSC§, tiÒn thuª kho, thuÕ b·i, tiÒn thuª bèc v¸c vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Ó tiªu
thô, tiÒn th−ëng hoa hang cho ®¹i lý b¸n hµng, cho ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt nhËp
khÈu.
- TK 6418 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ çc kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ngoµi çc
chi phÝ kÓ trªn nh− chi phÝ tiÕp kh¸ch ë bé phËn b¸n hµng, chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm
hµng ho¸, qu¶ng ço, chµo hµng, chi phÝ héi nghÞ kh¸ch hµng.
*Tr×nh tù h¹ch to¸n

- Tæng tiÒn l−¬ng, çc kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶vµ çc kho¶n trÝch theo l−¬ng cña
nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn ®ãng gãi b¶o qu¶n, bèc v¸c, vËn chuyÓn hµng ho¸ ®i
tiªu thô, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 641 ( 6411 )
Cã TK 334, 338 : Çc kho¶n chi phÝ tiÒn l−¬ng & BHXH, KPC§
- Gi¸ trÞ vËt liÖu, bao b× xuÊt dïng phôc vô qu¸ tr×nh tiªu thô, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6412
Cã TK 152
- Ph¶n ¸nh çc chi phÝ vÒ dông cô, ®å ding phôc vô cho kh©u b¸n hµng, kÕ to¸n
ghi:
Nî TK 6413
33
Cã TK 153: XuÊt dïng víi gi¸ trÞ nhá ph©n bæ 1 lÇn.
- TrÝch khÊu hao TSC§ cña bé phËn b¸n hµng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6414
Cã Tk 214
- Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm:
Tr−êng hîp kh«ng cã bé phËn b¶o hµnh ®éc lËp
+ Khi trÝch tr−íc chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, ghi:
Nî TK 6415
Cã TK 335
+ Khi ph¸t sinh chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, ghi:
Nî TK 621,622,627
Cã TK 111,112,152,214,334
+ Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ b¶o hµnh thùc tÕ ph¸t sinh trong kú, ghi:
Nî TK 154
Cã TK 621,622,627
+ Khi söa ch÷a b¶o hµnh s¶n phÈm bµn giao cho kh¸ch hµng, ghi:
Nî TK 335
Cã TK 154
+ Khi hÕt thêi h¹n b¶o hµnh s¶n phÈm, ghi:
Nî TK 335
Cã TK 6415
+ Tr−êng hîp sè trÝch tr−íc chi phÝ b¶o hµnh lín h¬n chi phÝ thùc tÕ ph¸t
sinh th× sè chªnh lÖch ghi gi¶m chi phÝ:
Nî TK 335
Cã TK 6415
+ NÕu sè chi phÝ thùc tÕ lín h¬n sè trÝch tr−íc th× sè trÝch thiÕu ®−îc tÝnh
vµo chi phÝ.
+ NÕu doanh nghiÖp kh«ng ®−îc trÝch tr−íc chi phÝ b¶o hµnh th× toµn bé
chi phÝ b¶o hµnh thùc tÕ ph¸t sinh sÏ ®−îc h¹ch to¸n nh− sau:
Nî TK 154
Cã TK 621,622,627
Sau ®ã kÕt chuyÓn vµo TK 6415. Khi s¶n phÈm b¶o hµnh ®−îc bµn giao
cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6415
Cã TK 154
+ Tr−êng hîp s¶n phÈm b¶o hµnh kh«ng thÓ söa ch÷a ®−îc, doanh
nghiÖp ph¶i xuÊt s¶n phÈm kh¸c giao cho kh¸ch hµng, ghi:
` Nî TK 6415
Cã TK 155
34
Tr−êng hîp doanh nghiÖp cã bé phËn b¶o hµnh ®éc lËp, khi ph¸t sinh chi phÝ
b¶o hµnh s¶n phÈm , kÕ to¸n ghi:
Nî TK 621,622,627
Cã TK 111,112,152,214,334
+ Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, ghi:
Nî TK 154
Cã TK 621,622,627
+ Khi s¶n phÈm b¶o hµnh hoµn thµnh bµn giao cho kh¸ch hµng, ghi:
Nî TK 632
Cã TK 154
Sè thu vÒ söa ch÷a b¶o hµnh s¶n phÈm mµ cÊp trªn vµ ®¬n vÞ néi bé ph¶i thanh
to¸n, ghi:
Nî TK 111,112,136
Cã TK 512
- TËp hîp chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho b¸n hµng, ghi:
Nî TK 6417
Nî TK 133
Cã TK 111,112,331
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c phôc vô cho b¸n hµng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6418
Nî TK 133
Cã TK 111,112,331
- Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng trong kú:
Nî TK 911
Cã TK 641
* §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi, doanh thu
chi phÝ ph¸t sinh ë mét sè thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong n¨m, th× ë nh÷ng kú ch−a cã
doanh thu, chi phÝ b¸n hµng ph¶i chê kÕt chuyÓn:
Nî TK 1422
Cã TK 641
- ë nh÷ng kú cã doanh thu, kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng chê kÕt
chuyÓn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh:
Nî TK 911
Cã TK 1422
2- Chi phÝ Qu¶n lý doanh nghiÖp

Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan chung ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña c¶ doanh
nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®−îc cho bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo, bao gåm çc lo¹i
nh− chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ chi phÝ chung kh¸c.
* Tµi kho¶n sö dông: TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
35
Bªn Nî: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã: - çc kho¶n ghi gi¶m chi phÝ QLDN.
- KÕt chuyÓnchi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp trõ vµo kÕt qu¶ kinh doanh.
TK 642 cuèi kú kh«ng cã sè d− vµ ®−îc chi tiÕt thµnh çc tµi kho¶n nh− sau:
- Tµi kho¶n 6421 - Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý: Bao gåm çc kho¶n tiÒn l−¬ng,
phô cÊp, BHXH, BHYT, KPC§ cña ban gi¶m ®èc, nh©n viªn qu¶n lý ë çc phßng ban
cña doanh nghiÖp.
- Tµi 6422 - Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý : Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt ding cho
c«ng t¸c QLDN.
- TK 6423 - Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng
- TK 6424 - Chi phÝ khÊu hao TSC§: ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng
chung cho doanh nghiÖp nh− nhµ cöa lµm viÖc cña çc phßng ban…
- TK 6425 - ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ: ThuÕ m«n bµi, thu trªn vèn, thuÕ nhµ ®¸t, thuÕ
GTGT cña hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ çc kho¶n phÝ vµ
lÖ phÝ kh¸c.
- TK 6426 - Chi phÝ dù phßng: dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng ph¶i
thu khã ®ßi.
- TK 6427 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: ph¶n ¸nh çc chi phÝ vÒ dÞch vô mua
ngoµi, thuª ngoµi nh− tiÒn ®iÖn; n−íc…; thuª ngoµi söa ch÷a TSC§ thuéc v¨n phßng
doanh nghiÖp.
- TK 6428- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: chi phÝ héi nghÞ tiÕp kh¸ch, c«ng t¸c phÝ,
kho¶n chi cho lao ®éng n÷…
* Tr×nh tõ h¹ch to¸n

- Ph¶n ¸nh tiÒn l−¬ng, çc kho¶n phô cÊp vµ çc kho¶n trÝch theo l−¬ng cña
nh©n viªn qu¶n lý:
Nî TK 6421
Cã TK 334,338
- Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng cho qu¶n lý doanh nghiÖp:
Nî TK 6422
Cã TK 152
- Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ c«ng cô dông cô, ®å dïng v¨n phßng xuÊt dïng ®−îc trÝch
trùc tiÕp 1 lÇn cho chi phÝ qu¶n lý:
Nî TK 6423
Cã TK 153
- TrÝch khÊu hao TSC§ dïng chung cho doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6424
Cã TK 214
- Ph¶n ¸nh çc kho¶n thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ ph¶i nép:
Nî TK 6425
36
Cã TK 333
- LÖ phÝ giao th«ng: lÖ phÝ qua cÇu phµ ph¶i nép, ghi
Nî TK 6425
Cã TK 3339
Cã TK 111,112
- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ çc kho¶n c«ng nî ph¶i thu khã ®ßi tÝnh
vµo chi phÝ, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 6426
Cã TK 139,159
- Ph¶n ¸nh chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
Nî TK 6427
Nî TK 133
Cã TK 331,335
Cã TK 111,112
- Ph¶n ¸nh l·i vay vèn dïng cho s¶n xuÊt - kinh doanh ph¶i tr¶ hoÆc ®· tr¶
trong kú, ghi:
Nî TK 6428
Cã TK 335
Cã TK 111,112
- Chi phÝ söa ch÷a TSC§ cã gi¸ trÞ nhá, ghi:
Nî TK 642
Cã TK 331
Cã TK 111,112
- Tr−êng hîp sö dông ph−¬ng ph¸p trÝch tr−íc vÒ söa ch÷a TSC§:
+ Khi trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a TSC§, ghi:
Nî TK 642
Cã TK 335
+ Khi chi phÝ söa ch÷a TSC§ thùc tÕ ph¸t sinh, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 335
Cã TK 331
Cã TK 241
Cã TK 111,112
- Cuèi kú x¸c ®Þnh sè chi phÝ qu¶n lý ph¶i nép cÊp trªn, ghi:
Nî TK 642
Cã TK 336
- Khi ph¸t sinh çc kho¶n ghi gi¶m chi phÝ, ghi:
Nî TK 111,112,1388
Cã TK 642
- Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ QLDN vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶, ghi:
Nî TK 911
37
Cã TK 642
- §èi víi ho¹t ®éng cã chu kú kinh doanh dµi trong kú kh«ng cã s¶n phÈm tiªu
thô, cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ QLDN vµo tµi kho¶n “chi phÝ trÝch tr−íc”, ghi:
Nî TK 1422
Cã TK 642
- Khi cã s¶n phÈm tiªu thô, chi phÝ QLDN ®· ®−îc kÕt chuyÓn vµo TK 1422 sÏ
®−îc kÕt chuyÓn toµn bé sang TK 911:
Nî TK 911
Cã TK 1422
IV - H¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh:
§Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh kÕ to¸n sö dông TK 911- X¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh
KÕt cÊu Tµi kho¶n 911 nh− sau:

Bªn Nî: - Gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú.
- Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh , ho¹t ®éng kh¸c.
Bªn Cã: - Doanh thu thuÇn vÒ sè s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô tiªu thô
trong kú.
- Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng kh¸c.
- Lç vÒ çc ho¹t ®éng trong kú.
Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d− cuèi kú.
* Tr×nh tù h¹ch to¸n:

- Cuèi kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn sè doanh thu b¸n hµng thuÇn, ghi:
Nî TK 511,512 - Doanh thu b¸n hµng
Cã TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô,
ghi:
Nî TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
Cã TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n
- Cuèi kú kÕt chuyÓn sè chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ QLDN , ghi:
Nî TK 911
Cã TK 641,642
- TÝnh vµ kÕt chuyÓn sè chi phÝb¸n hµng vµ chi phÝ QLDN cßn l¹i kú tr−íc vµo
kÕt qu¶ kú nµy ( nÕu cã), ghi:
Nî TK 911
Cã TK 142
- KÕt chuyÓn l·i hoÆc lç kinh doanh trong kú:
38
+ NÕu l·i kÕ to¸n ghi:
Nî TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
Cã TK 421- L·i ch−a ph©n phèi
+ NÕu lç kÕ to¸n ghi:
Nî TK 421 - L·i ch−a ph©n phèi
Cã TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
39
PhÇn II
T×nh h×nh h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh ë C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III
I- §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty x¨ng dÇu kv3.
1-S¬ l−îc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty
C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III H¶i phßng lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n−íc trùc
thuéc Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam (Petrolimex - Bé Th−¬ng m¹i). Trô së cña
C«ng ty ®ãng t¹i sè 1 Ph−êng Së DÇu - QuËn Hång Bµng - Thµnh phè H¶i phßng.
C«ng ty ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®¹i diÖn duy nhÊt cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam kinh
doanh çc lo¹i gas, x¨ng dÇu ... trªn ®Þa bµn Thµnh phè H¶i phßng vµ khu vùc l©n cËn.
Sù ra ®êi cña c«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III kh«ng chØ lµ b−íc ngoÆt, b−íc ®æi ®êi ®èi
víi c«ng nh©n x¨ng dÇu H¶i phßng, kh«ng chØ lµ mét dÊu mèc quan träng cho sù ra
®êi ngµnh x¨ng dÇu çch m¹ng mµ chÝnh nã ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng cña x¨ng
dÇu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty lµ mét
qu¸ tr×nh ®Êu tranh, gian khæ nh−ng vÎ vang, lµ qu¸ tr×nh hoµn thiÖn tæ chøc vµ nhiÖm
vô kinh doanh x¨ng dÇu, phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng thêi kú
cña ®Êt n−íc.
Ngµy 19.1.1995 Bé Th−¬ng m¹i ra QuyÕt ®Þnh sè 52 TM/ TCCB hîp nhÊt C«ng
ty dÇu löa vµ Tæng c«ng ty x¨ng dÇu thµnh Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam, theo ®ã
Chi nh¸nh dÇu löa H¶i phßng ®−îc hîp nhÊt víi C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III vµ
mang tªn gäi cho ®Õn nay lµ C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III.
Trong c¬ chÕ míi, c«ng ty kh«ng nh÷ng tæ chøc tèt ho¹t ®éng kinh doanh, ®¶m b¶o
tho¶ m·n x¨ng dÇu cho mäi nhu cÇu cña çc ngµnh kinh tÕ, quèc phßng vµ ®êi sèng
x· héi cßn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh n©ng cÊp, c¶i t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ®æi míi trang
thiÕt bÞ, khÈn tr−¬ng më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng, t¹o ra nh÷ng lîi thÕ vµ gi÷ v÷ng
uy tÝn cña m×nh trªn thÞ tr−êng khu vùc. C«ng ty lu«n hoµn thµnh suÊt s¾c çc chØ tiªu
kinh tÕ kü thuËt vµ nhiÖm vô chÝnh trÞ ngµnh giao cho, lu«n gi÷ vai trß chØ ®¹o trong
kinh doanh x¨ng dÇu trªn thÞ tr−êng H¶i phßng vµ khu vùc, lµm trßn nghÜa vô víi
Ng©n s¸ch Nhµ n−íc, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng çn bé c«ng nh©n viªn.
2. Chøc n¨ng nhiÖm vô - Bé m¸y tæ chøc cña c«ng ty :

C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III lµ mét doanh nghiÖp nhµ n−íc trùc thuéc Tæng
c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam, cã chøc n¨ng: Tæ chøc kinh doanh, ®¶m b¶o tháa m·n
çc lo¹i x¨ng dÇu vµ dÞch vô x¨ng dÇu cho çc ®¬n vÞ kinh tÕ, quèc phßng vµ tiªu
40
dïng x· héi trªn ®Þa bµn H¶i phßng vµ khu vùc, theo nguyªn t¾c kinh doanh cã l·i,
thùc hiÖn tèt nghÜa vô thuÕ vµ çc kho¶n nép ng©n s¸ch víi nhµ n−íc, ho¹t ®éng kinh
doanh theo luËt ph¸p nhµ n−íc ®ång thêi kh«ng ngõng n©ng cao phóc lîi vµ ®êi sèng
cña çn bé c«ng nh©n viªn trong toµn c«ng ty, quan t©m lµm tèt c«ng t¸c XH vµ tõ
thiÖn; X©y dùng c«ng ty ngµy cµng ph¸t triÓn. C«ng ty ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®¹i diÖn duy
nhÊt cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam (PETROLIMEX) t¹i H¶i Phßng vµ khu vùc,
cã nhiÖm vô cô thÓ lµ:
1) N¾m nhu cÇu, lªn c©n ®èi, x©y dùng kÕ ho¹ch tiÕp nhËn vµ tæ chøc kinh
doanh cã hiÖu qu¶ çc mÆt hµng x¨ng dÇu, h¬i ®èt... tháa m·n nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu
dïng cña x· héi theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã ®iÒu tiÕt, ®¶m b¶o b×nh æn vÒ gi¸ x¨ng dÇu
trªn thÞ tr−êng khu vùc trong tõng giai ®o¹n theo quy ®Þnh cña nhµ n−íc.
2) Më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh dÞch vô mét sè mÆt hµng kh¸c mang tÝnh
chÊt kinh doanh phô vµ dÞch vô chuyªn ngµnh, bao gåm : TiÕp nhËn, gi÷ hé, b¶o
qu¶n, b¬m rãt, vËn chuyÓn, bao thÇu, uû th¸c, t¸i sinh, pha chÕ, thay dÇu, röa xe vµ
çc dÞch vô kü thuËt mang tÝnh chÊt chuyªn ngµnh kh¸c.
3) Tæ chøc h¹ch to¸n qu¶n lý vµ kinh doanh cã l·i trªn nguyªn t¾c b¶o toµn vµ
ph¸t triÓn vèn ®−îc giao. Thùc hiÖn çc nghÜa vô ®èi víi nhµ n−íc.
4) X©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ®Çu t− x©y dùng vµ ®æi míi c¬ së vËt chÊt kü
thuËt ®ång thêi më réng m¹ng l−íi b¸n lÎ phôc vô cã hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c kinh
doanh vµ tho¶ m·n tèt nhÊt mäi nhu cÇu x¨ng dÇu cho x· héi.
5) B¶o ®¶m an toµn s¶n xuÊt, hµng ho¸, con ng−êi, b¶o vÖ m«i sinh m«i tr−êng.
Gi÷ g×n an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi trong ®Þa bµn vµ khu vùc, lµm trßn
nghÜa vô quèc phßng.
6) Qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng, vËt t−, tiÒn vèn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt mét
çch hîp lý, tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶. Thùc hiÖn ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cho ng−êi lao ®éng ®óng chÕ ®é, chÝnh s¸ch. Ch¨m lo c¶i thiÖn ®êi sèng vËt
chÊt tinh thÇn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ng−êi lao ®éng. §µo t¹o, båi d−ìng, x©y
dùng ®éi ngò CBCNV tr−ëng thµnh vÒ mäi mÆt nh»m kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é
qu¶n lý, tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt vµ chuyªn m«n nghiÖp vô, ®¸p øng yªu
cÇu nhiÖm vô kinh doanh vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ míi.
§Ó thùc hiÖn th¾ng lîi çc nhiÖm vô ®−îc giao, bé m¸y tæ chøc qu¶n lý vµ theo
®ã lµ nhiÖm vô cña çc bé phËn lu«n ®−îc c«ng ty quan t©m x©y dùng vµ ®æi míi phï
hîp víi ®Æc ®iÓm qu¶n lý, h¹ch to¸n kinh doanh cña Tæng c«ng ty nh»m khai th¸c cã
hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña ®¬n vÞ. HiÖn nay bé m¸y tæ chøc qu¶n lý cña
c«ng ty ®−îc x©y dùng vµ tæ chøc theo kiÓu trùc tuyÕn tham m−u nh− sau :
+ Gi¸m ®èc c«ng ty : Gi¸m ®èc c«ng ty lµ ng−êi ®øng ®Çu c«ng ty, chÞu tr¸ch
nhiÖm tr−íc Tæng c«ng ty vµ Nhµ n−íc vÒ mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty.
Gi¸m ®èc lµ ng−êi ®¹i diÖn toµn quyÒn cña c«ng ty trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh,
41
cã quyÒn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ cã liªn quan tíi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña c«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc cÊp trªn vÒ mäi hîp ®ång ®ã, cã quyÒn tæ chøc
bé m¸y qu¶n lý, lùa chän ®Ò b¹t, bæ nhiÖm, b·i miÔn, khen th−ëng vµ kû luËt çn bé
c«ng nh©n viªn d−íi quyÒn theo ®óng chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña nhµ n−íc vµ quy ®Þnh
cña Tæng c«ng ty. ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng ¨n, viÖc lµm, vÒ ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn vµ mäi quyÒn lîi hîp ph¸p kh¸c cho CBCNV trong c«ng ty.
+ Phã gi¸m ®èc : HiÖn t¹i c«ng ty cã 2 phã gi¸m ®èc vµ do vËy cã sù
ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm trong ban gi¸m ®èc ®Ó çc phã gi¸m ®èc ®i s©u gióp gi¸m ®èc
tõng mÆt c«ng t¸c cô thÓ nh− sau :
- Phã gi¸m ®èc kü thuËt : Phô tr¸ch vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng t¸c qu¶n lý
kü thuËt, vËt t−.
- Phã gi¸m ®èc néi chÝnh : Phô tr¸ch khèi néi chÝnh, trùc tiÕp chØ ®¹o vµ chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng t¸c thanh tra b¶o vÖ, hµnh chÝnh, lao ®éng tiÒn l−¬ng, c«ng t¸c
thi ®ua, c«ng t¸c b¶o vÖ chÝnh trÞ néi bé, c«ng t¸c ®oµn thÓ quÇn chóng.
Ban gi¸m ®èc c«ng ty ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tËp thÓ l·nh ®¹o, ç nh©n phô tr¸ch;
Thùc hiÖn chÕ ®é thñ tr−ëng trong l·nh ®¹o, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp trªn tÊt c¶ çc
lÜnh vùc .
+ KÕ to¸n tr−ëng : Gióp cho gi¸m ®èc thùc hiÖn ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª vµ
®iÒu lÖ kÕ to¸n cña nhµ n−íc trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty .
+ Çc phßng nghiÖp vô :
- Lµ c¬ quan tham m−u gióp viÖc cho gi¸m ®èc (phã gi¸m ®èc) vÒ tõng mÆt
c«ng t¸c, ®¸p øng c«ng t¸c chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh cña gi¸m ®èc víi çc ®¬n vÞ.
- Tr−ëng phßng lµ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc gi¸m ®èc c«ng ty vÒ phÇn
nghiÖp vô cña phßng ®−îc giao, cã tr¸ch nhiÖm h−íng dÉn vµ kiÓm tra çc ®¬n vÞ trùc
thuéc c«ng ty vÒ kü thuËt, nghiÖp vô theo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña phßng.
- Mèi quan hÖ gi÷a çc phßng lµ b×nh ®¼ng, hç trî vµ gióp ®ì lÉn nhau vÒ
chuyªn m«n nghiÖp vô ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña gi¸m ®èc giao.
+ Çc ®¬n vÞ trùc thuéc : Lµ nh÷ng bé phËn trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ tæ
chøc thùc hiÖn çc nhiÖm vô ®−îc giao. Tæ chøc cã hiÖu qña çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt,
kinh doanh, dÞch vô trªn nguyªn t¾c phôc vô kinh doanh chÝnh vµ cã l·i. Tham m−u,
®Ò xuÊt víi gi¸m ®èc çc vÊn ®Ò vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô cña bé phËn.
M« h×nh tæ chøc cña c«ng ty hiÖn nay bao gåm 29 ®Çu mèi trùc thuéc, trong
®ã:
- Phßng ban nghiÖp vô : 6
- Çc ®¬n vÞ trùc thuéc : 5
- Çc cöa hµng b¸n lÎ : 20
Cô thÓ nh− sau :
a) Khèi çc phßng ban NV bao gåm : b) Khèi çc ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty :
42
1- Phßng kinh doanh x¨ng dÇu . 1- Tæng kho x¨ng dÇu Th−îng lý
2- Phßng Tæ chøc çn bé - L§TL . 2- X−ëng C¬ khÝ .
3- Phßng kÕ to¸n tµi vô . 3- §éi xe .
4- Phßng qu¶n lý kü thuËt . 4- §éi b¶o vÖ cøu ho¶ .
5- Phßng tin häc . 5- Cöa hµng KDVT− tæng hîp .
6- Phßng hµnh chÝnh qu¶n trÞ
c) Khèi çc cöa hµng b¸n lÎ :
1- Cöa hµng x¨ng dÇu H¶i Phßng . 12 - Cöa hµng x¨ng dÇu §å s¬n 1
2- Cöa hµng x¨ng dÇu Th−îng Lý . 13 - Cöa hµng x¨ng dÇu KiÕn An
3- Cöa hµng x¨ng dÇu Qu¸n Toan . 14 - Cöa hµng x¨ng dÇu An Trµng .
4- Cöa hµng x¨ng dÇu Tróc S¬n . 15 - Cöa hµng x¨ng dÇu Tiªn L·ng
5- Cöa hµng x¨ng dÇu §¹i B¶n . 16- Cöa hµng x¨ng dÇu VÜnh B¶o
6- Cöa hµng x¨ng dÇu Thuû Tinh . 17 - Cöa hµng x¨ng dÇu Minh §øc
7- Cöa hµng x¨ng dÇu Lª Lai . 18 - Tr¹m vËn chuyÓn, kinh doanh x¨ng
8- Cöa hµng x¨ng dÇu L¹ch Tray . dÇu ®−êng thuû .
9- Cöa hµng x¨ng dÇu §æng Quèc B×nh 19- Cöa hµng x¨ng dÇu An l¹c
10- Cöa hµng x¨ng dÇu Tam B¹c . 20- Cöa hµng x¨ng dÇu Quang trung
11- Cöa hµng x¨ng dÇu §å S¬n .
Toµn bé bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty ®−îc tr×nh bµy theo s¬ ®å sau:
S¬ ®å 4: S¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý
Gi¸m ®èc
Phã gi¸m ®èc Phã gi¸m ®èc

Kü thuËt Néi chÝnh
Phßng Phßng Phßng Phßng Phßng Phßng

Tin Kü KÕ Kinh Tæ chøc H.chÝnh
häc ThuËt To¸n doanh CB
Tæng X−ëng CHKD 18 §éi b¶o

kho C¬ ®éi xe Vt− t. C.hµng vÖ cøu
XD T.Lý khÝ hîp B¸n lÎ ho¶
43
3. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty
M« h×nh h¹ch to¸n kinh doanh cña c«ng ty hiÖn ®ang ¸p dông víi tõng nhãm
hµng kinh doanh nh− sau:
* Kinh doanh nhiªn liÖu chÝnh :
Gåm 5 mÆt hµng : x¨ng Mogas 903, x¨ng Mogas 92, Diezel, nhiªn liÖu ph¶n lùc JET
A-1, TC-1, dÇu ho¶, Mazut hµng h¶i, Mazut ®èt lß.
Hµng th¸ng, hµng quÝ C«ng ty trªn c¬ së n¨m b¾t ®−îc nhu cÇu tiªu thô x¨ng
dÇu trªn thÞ tr−êng lËp ®¬n hµng ®Ó Tæng c«ng ty cã c¨n cø s¾p xÕp vµ ®¶m b¶o cung
cÊp nguån hµng ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
Gi¸ hµng nhËp kho ®−îc qui ®Þnh t¹i tõng kú gi¸ cô thÓ. Gi¸ b¸n ra C«ng ty tù
c©n ®èi trong khu«n khæ gi¸ trÇn do Nhµ n−íc qui ®Þnh.
Víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc viÖc nhËp khÈu hµng ho¸
®−îc quy vÒ mét mèi lµ Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam, sau ®ã hµng ho¸ ®−îc
chuyÓn giao cho çc c«ng ty thµnh viªn. V× vËy kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè kh¸ch quan nh− gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng thÕ giíi vµ trong khu
vùc. §Æc biÖt lµ tr−íc vµ trong thêi gian x¶y ra chiÕn tranh IR¾c, gi¸ c¶ x¨ng dÇu trªn
thÞ tr−êng thÕ giíi vµ khu vùc lu«n trong t×nh tr¹ng biÕn ®éng m¹nh lµm ¶nh h−ëng
lín ®Õn thÞ tr−êng tiªu thô x¨ng dÇu trong n−íc. Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam nãi
chung vµ C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III nãi riªng, võa ph¶i tham gia ®¶m b¶o ®ñ
nguån hµng cho nhu cÇu tiªu dïng trong n−íc, võa ®¶m b¶o b×nh æn gi¸ c¶, chèng
çc biÓu hiÖn ®Çu c¬ tÝch tr÷ x¨ng dÇu gi÷ g×n trËt tù ®êi sèng x· héi. Vµ còng trong
giai ®o¹n nµy, C«ng ty kinh doanh çc mÆt hµng x¨ng dÇu kh«ng cã l·i, thËm chÝ cã
nh÷ng lóc cßn lç kh«ng bï ®¾p ®−îc chi phÝ.
Bªn c¹nh viÖc kinh doanh çc mÆt hµng x¨ng dÇu, C«ng ty cßn më réng kinh
doanh çc lo¹i h×nh dÞch vô ®Ó gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cña çn bé c«ng nh©n viªn
nh−: - DÞch vô cho thuª kho b·i.
- DÞch vô gi÷ hé hµng ho¸.
- DÞch vô liªn quan ®Õn kü thuËt x¨ng dÇu
* Kinh doanh gas, dÇu nhên mì m¸y vµ çc lo¹i hµng, dÞch vô kh¸c
§èi víi çc mÆt hµng Gas, dÇu mì nhên, C«ng ty lµm Tæng ®¹i lý cho Chi
nh¸nh Gas vµ chi nh¸nh DÇu nhên H¶i Phßng (tr−íc ®©y trùc thuéc C«ng ty nh−ng
lÇn l−ît t¸ch ra tronng çc n¨m 1995.1999) theo h×nh thøc mua ®øt b¸n ®o¹n (cã h¹ch
to¸n doanh thu, gi¸ vèn)h−ëng % hoa hång.
44
Tõ çc ®Æc ®iÓm trªn, víi m« h×nh h¹ch to¸n kinh doanh nh− vËy, ho¹t ®éng kinh
doanh cña c«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III thùc chÊt vµ chñ yÕu lµ nh»m vµo môc tiªu ®Èy
m¹nh qu¸ tr×nh b¸n hµng ®Ó t¨ng s¶n l−îng hµng ho¸ tiªu thô, t¨ng doanh thu ®ång thêi
ph¶i t×m mäi çch ®Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng lîi nhuËn.
4- §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n t¹i C«ng ty.
§Ó phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp c«ng ty cã mét phßng kÕ to¸n ®−îc
tæ chøc víi chøc n¨ng vµ nhiÖm vô nh− sau :
* Chøc n¨ng :
Tham m−u gióp viÖc cho gi¸m ®èc gi¸m s¸t , qu¶n lý , ®iÒu hµnh tµi chÝnh vµ c¬
së vËt chÊt kü thuËt cña c«ng ty . H−íng dÉn kiÓm tra çc phßng ban ,çc ®¬n vÞ trùc
thuéc thùc hiÖn mäi quy ®Þnh cña nhµ n−íc vÒ h¹ch to¸n , kÕ to¸n ghi chÐp sæ s¸ch
thèng kª ban ®Çu , ®¶m b¶o th«ng tin b»ng sè liÖu ®Çy ®ñ , trung thùc , chÝnh x¸c kÞp
thêi . Thu nhËn sö lý vµ cung cÊp toµn bé th«ng tin vÒ tµi s¶n , vËt t− , tiÒn vèn vµ sù
vËn ®éng cña chóng cho gi¸m ®èc ; §ång thêi kiÓm tra gi¸m s¸t vµ h−íng dÉn toµn
bé ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña c«ng ty theo ®óng ph¸p luËt cña nhµ n−íc .
* NhiÖm vô :
+/ Ghi chÐp, tÝnh to¸n ph¶n ¸nh chÝnh x¸c , ®Çy ®ñ , trung thùc kÞp thêi, liªn tôc
vµ cã hÖ thèng tµi s¶n vËt t−, vèn hiÖn cã còng nh− t×nh h×nh lu©n chuyÓn vµ sö dông
tµi s¶n, vËt t−, vèn vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty .
+/ Th«ng qua viÖc ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn
kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ ho¹ch thu chi tµi chÝnh, chÕ ®é ph©n phèi thu nhËp
vµ thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ n−íc; KiÓm tra viÖc thùc hiÖn kû luËt tµi chÝnh, viÖc gi÷
g×n vµ sö dông çc lo¹i tµi s¶n, vËt t−, tiÒn vèn kinh phÝ.
+/ Cung cÊp sè liÖu, tµi liÖu, th«ng tin kinh tÕ cho viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh
doanh, tæng hîp ph©n tÝch çc ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh, cho c«ng t¸c thèng kª vµ
th«ng tin kinh tÕ çc cÊp.
+/ H−íng dÉn, ®«n ®èc, kiÓm tra vµ thu thËp kÞp thêi ®Çy ®ñ toµn bé chøng tõ
kÕ to¸n cña c«ng ty . H−íng dÉn çc bé phËn liªn quan thùc hiÖn tèt chÕ ®é ghi chÐp,
thèng kª, lu©n chuyÓn chøng tõ vµ çc nghiÖp vô kÕ to¸n. CÊp ph¸t cho çc ®¬n vÞ sö
dông ho¸ ®¬n ®Õn khi thu håi, ®èi chiÕu quyÕt to¸n vµ giao nép theo quy ®Þnh cña chi
côc thuÕ .
+/ Tæ chøc toµn bé c«ng t¸c h¹ch to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt s¶n xuÊt
kinh doanh cña c«ng ty ®¸p øng nhu cÇu ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, trªn c¬ së ®iÒu lÖ tæ
chøc kÕ to¸n nhµ n−íc vµ çc quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n hiÖn hµnh cña tæng c«ng ty x¨ng
dÇu ViÖt Nam.
45
+/ Gióp gi¸m ®èc c«ng ty tæ chøc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ, tham gia nghiªn
cøu c¶i tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt, c¶i tiÕn qu¶n lý kinh doanh nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶
mäi tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña c«ng ty, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
c«ng ty.
Biªn chÕ phßng kÕ to¸n gåm 12 ng−êi ( 1 ng−êi lµm thñ quÜ ) vµ ®−îc thÓ hiÖn
qua s¬ ®å d−íi ®©y.
46
S¬ ®å 5: s¬ ®å tæ chøc c«ng t¸c bé m¸y kÕ to¸n
KÕ to¸n tr−ëng
Phã phßng kÕ to¸n
KT mua
vµ KT KT t¸i KT
KT KT KT KT
thanh nhËp s¶n tæng
tiªu b¸n chi ng©n
to¸n xuÊt thô hµng phÝ cè hîp
hµng
tiÒn kho ®Þnh
mua
KT çc ®¬n vÞ phô KT çc ®¬n vÞ trùc

thuéc khèi b¸n lÎ thuéc
Chøc n¨ng nhiÖm vô cña KÕ to¸n tr−ëng vµ çc kÕ to¸n viªn:
1- §øng ®Çu lµ kÕ to¸n tr−ëng - ng−êi phô tr¸ch chung, chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc gi¸m
®èc c«ng ty vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª... chung toµn C«ng ty.
2- Phã phßng kÕ to¸n:

- Gióp KÕ to¸n tr−ëng trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n theo ®óng chÕ
®é chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc.
- X©y dùng kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña C«ng ty trªn c¬ së kÕ ho¹ch tµi chÝnh ®−îc giao
cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam.
47
- Theo dâi h¹ch to¸n çc nghiÖp vô cã liªn quan ®Õn viÖc trÝch lËp çc quÜ vµ nguån
vèn.
3- KÕ to¸n kho hµng:

- Ghi chÐp, ph¶n ¸nh, kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c çc chøng tõ ph¸t sinh ®Õn nghiÖp vô vÒ
nhËp - xuÊt - tån kho hµng ho¸.
4- KÕ to¸n tiªu thô:

- Ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c çc nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸, çc kho¶n thu nhËp
tµi chÝnh, thu nhËp bÊt th−êng. §ång thêi theo dâi h¹ch to¸n sè tiÒn lÖ phÝ giao th«ng
ph¶i thu qua gi¸ x¨ng dÇu vµ thuÕ GTGT ph¶i nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc.
5- KÕ to¸n theo dâi c«ng nî ( 2 ng−êi ):

- ChÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi, kiÓm tra chÆt chÏ çc kho¶n c«ng nî ph¶i thu cña kh¸ch
hµng theo ®óng hîp ®ång ®· ký kÕt. B¸o ço kÞp thêi çc kho¶n c«ng nî chËm tr¶,
c«ng nî khã ®ßi ®Ó l·nh ®¹o C«ng ty cã biÖn ph¸p xö lý.
6- KÕ to¸n c«ng nî néi bé ngµnh:

- Theo dâi c«ng nî ph¶i thu vµ ph¶i tr¶ cña çc ®¬n vÞ trong ngµnh trùc thuéc tæng
c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam.
7- KÕ to¸n chi phÝ( 2 ng−êi ) :

- Theo dâi, h¹ch to¸n chÝnh x¸c çc kho¶n chi phÝ ph¸t sinh theo ®óng chÕ ®é chÝnh
s¸ch cña Nhµ n−íc còng nh− cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam. Gióp KÕ to¸n
tr−ëng ®Ò ra çc biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ còng nh− x©y dùng kÕ ho¹ch chi phÝ toµn
c«ng ty.
8- KÕ to¸n TiÒn mÆt - TiÒn göi ng©n hµng:

- KiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña çc chøng tõ chi tiªu quÜ tiÒn mÆt. ChÞu tr¸ch
nhiÖm lµm çc thñ tôc chuyÓn tiÒn ra; vµo tµi kho¶n cña C«ng ty t¹i ng©n hµng. Theo
dâi h¹ch to¸n çc tµi kho¶n tiÒn mÆt; tiÒn göi ng©n hµng; tiÒn ®ang chuyÓn.
9- KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh

- Theo dâi h¹ch to¸n chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh vµ trÝch khÊu hao
theo ®óng qui ®Þnh cña Nhµ n−íc.
10- KÕ to¸n x©y dùng c¬ b¶n:

- Theo dâi h¹ch to¸n chÝnh x¸c çc c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh ®−a vµo
sö dông vµ çc c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n dë dang theo çc v¨n b¶n ph¸p qui cña
nhµ n−íc
11- KÕ to¸n tæng hîp

- Gióp kÕ to¸n tr−ëng tæng hîp, kiÓm tra sè liÖu, lËp b¸o ço quyÕt to¸n.
48
C«ng ty cã ba ®¬n vÞ trùc thuéc ®ã lµ: ®éi xe; Cöa hµng kinh doanh vËt t− tæng
hîp vµ x−ëng c¬ khÝ mçi bé phËn cã mét kÕ to¸n viªn thùc hiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n
kÕ to¸n theo ph−¬ng thøc b¸o sæ.
KÕ to¸n khèi cöa hµng b¸n lÎ cã nhiÖm vô theo dâi thèng kÕ l−îng hµng xuÊt di
chuyÓn néi bé tõ kho C«ng ty tíi cöa hµng, l−îng hµng vµ doanh sè b¸n ra trong kú ,
l−îng hµng tån kho cuèi kú, trªn c¬ së ®ã lËp b¸o ço göi vÒ Phßng kinh doanh tËp
hîp sè l−îng vµ Phßng kÕ to¸n tËp hîp gi¸ trÞ. §ång thêi kÕ to¸n cöa hµng ph¶i theo
dâi, lËp b¸o ço çc kho¶n thu chi tõ quÜ chi tiªu nh− tiÒn l−¬ng vµ çc kho¶n chi phÝ
do C«ng ty giao kÕ ho¹ch tíi cöa hµng ®Ó göi vÒ phßng KÕ to¸n h¹ch to¸n.
* H×nh thøc kÕ to¸n sö dông t¹i c«ng ty:
Do ®Æc thï riªng cña ngµnh x¨ng dÇu, Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam ®· x©y dùng
hÖ thèng kÕ to¸n ngµnh x¨ng dÇu trªn c¬ së chÕ ®é kÕ to¸n ban hµnh hiÖn thêi cña nhµ
n−íc ( ®· ®−îc bé tµi chÝnh chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n sè: 36TC/C§KT ngµy
06/01/1996). H¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i c«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III ¸p dông theo hÖ
thèng kÕ to¸n ngµnh x¨ng dÇu.
Nh»m phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ qui m« kinh doanh, C«ng ty ¸p dông h×nh thøc kÕ
to¸n võa tËp trung, võa ph©n t¸n. Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh (ph¶n ¸nh, ghi chÐp,
l−u tr÷ chøng tõ, hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n vµ hÖ thèng b¸o ço) ®Òu ®−îc thùc hiÖn ë
phßng kÕ to¸n. Tuy nhiªn, cã ph©n t¸n nghiÖp vô xuèng ®¬n vÞ trùc thuéc nh− ®éi xe,
x−ëng c¬ khÝ, Cöa hµng kinh doanh vËt t− tæng hîp. Çc ®¬n vÞ nµy lËp chøng tõ vµ
kiÓm tra chøng tõ, ghi sæ kÕ to¸n çc nghiÖp vô ph¸t sinh theo h×nh thøc kÕ to¸n nhËt
ký chung; cuèi quÝ lËp b¶ng tæng kÕt tµi s¶n nép lªn phßng KÕ to¸n C«ng ty, çc ®¬n
vÞ trùc thuéc kh¸c nh− khèi b¸n lÎ, tæng kho Th−îng lý c«ng viÖc kÕ to¸n ®−îc giíi
h¹n trong viÖc lËp chøng tõ ban ®Çu cña çc nghiÖp vô ph¸t sinh, sau ®ã ®Þnh kú lËp
b¶ng kª tæng hîp chøng tõ theo tõng lo¹i nghiÖp vô göi vÒ phßng kÕ to¸n c«ng ty tËp
trung ®Ó phßng kÕ to¸n c«ng ty thùc hiÖn h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt çc
nghiÖp vô ph¸t sinh trªn m¸y vi tÝnh. Trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n tËp trung lËp b¸o ço
quyÕt to¸n cña C«ng ty.
Çc nhËt ký, sæ tæng hîp, sæ chi tiÕt ... ®Òu ®−îc khai b¸o trong m¸y vi tÝnh theo ®óng
çc mÉu sæ s¸ch theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. Çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh hµng ngµy hoÆc çc bót to¸n kÕt chuyÓn thùc hiÖn vµo cuèi th¸ng, cuèi quý
®Òu ®−îc ®Þnh kho¶n, cËp nhËt vµo m¸y vi tÝnh. Çc bé phËn kÕ to¸n cã nhiÖm vô in
çc b¶ng kª , sæ chi tiÕt , sæ tæng hîp vµ çc nhËt ký , kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c vµ hîp
49
lý cña sè liÖu, thùc hiÖn quanhÖ ®èi chiÕu gi÷a çc bé phËn vµ çc sæ cã liªn quan ,
l−u tr÷ sæ s¸ch ®óng chÕ ®é quy ®Þnh .
§Ó phôc vô tèt c«ng t¸c kÕ to¸n c«ng ty ®· trang bÞ mét hÖ thèng m¸y vi tÝnh nèi
m¹ng côc bé, c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n trªn m¸y sö dông ch−¬ng tr×nh kÕ to¸n ®ång
bé do Tæng c«ng ty lËp. Quy tr×nh h¹ch to¸n ®−îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å
S¬ ®å 6: Tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ vµ ghi sæ kÕ to¸n theo

h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung
Chøng tõ gèc
vµ çc b¶ng liÕt kª
chøng tõ
Sæ chi tiÕt Çc sæ nhËt ký chuyªn

dïng
Sæ çi Sæ quü
B¶ng tæng hîp sè B¶ng c©n ®èi tµi

ph¸t sinh kho¶n
B¸o ço tµi chÝnh
50
S¬ ®å 7: Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ t¹i c«ng ty x¨ng dÇu khu
vùc III
T¹i cöa hµng vµ çc tr¹m b¸n bu«n:
Ho¸ ®¬n b¸n hµng

PXK kiªm vËn chuyÓn
néi bé
Sæ theo dâi b¸n B¶ng kª hµng ho¸ t¹i

hµng cöa hµng
T¹i C«ng ty B¶ng kª xuÊt b¸n t¹i

phßng kinh doanh
NhËt ký b¸n hµng TK

511
Sæ çi tµi kho¶n 511 Sæ çi TK 632, 641

Sæ chi tiÕt
...
B¶ng kª xuÊt b¸n theo

çc ph−¬ng thøc
Çc B¸o ço

tiªu thô hµng ho¸
51
II-t×nh h×nh thùc tÕ h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ kinh doanh t¹i C«ng ty X¨ng dÇu Khu vùc III
1- §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh t¹i C«ng ty:

Ph©n phèi hµng hãa lµ toµn bé nh÷ng c«ng viÖc ®Ó ®−a çc lo¹i hµng hãa tõ kho
cña c«ng ty ®Õn çc kh¸ch hµng vµ çc hé tiªu dïng nh»m ®¸p øng ®óng nhu cÇu vµ
®Þa ®iÓm, ®¶m b¶o chÊt l−îng vµ chñng lo¹i kh¸ch hµng mong muèn. Do ®Æc ®iÓm
mÆt hµng kinh doanh cña c«ng ty lµ phong phó vÒ chñng lo¹i, sè l−îng hµng hãa tiªu
thô lín, ®èi t−îng kh¸ch hµng cã nhiÒu lo¹i bao gåm çc doanh nghiÖp nhµ n−íc,
doanh nghiÖp t− nh©n, çc ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, çc ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù
nghiÖp, çc ngµnh kinh tÕ, quèc phßng vµ tiªu dïng x· héi nªn nhu cÇu sö dông x¨ng
dÇu xuÊt hiÖn mäi lóc, mäi n¬i. §Ó ®¸p øng çc nhu cÇu ®ã m¹ng l−íi cung cÊp x¨ng
dÇu cña c«ng ty ®−îc thùc hiÖn qua çc kªnh sau :
- Kªnh tiªu thô trùc tiÕp : C«ng ty trùc tiÕp b¸n hµng cho çc kh¸ch hµng cã
nhu cÇu sö dông lín theo ph−¬ng thøc b¸n bu«n t¹i kho Th−îng lý hoÆc b¸n lÎ t¹i çc
cöa hµng b¸n x¨ng dÇu cña c«ng ty. L−îng x¨ng dÇu tiªu thô trªn kªnh nµy chiÕm tíi
80% tæng sè x¨ng dÇu tiªu thô cña c«ng ty.
- Kªnh tiªu thô gi¸n tiÕp : Çc ®¹i lý nhËn hµng tõ kho Th−îng lý cña c«ng ty
theo ph−¬ng thøc mua theo gi¸ b¸n bu«n vµ b¸n cho ng−êi b¸n lÎ hoÆc ng−êi sö dông
theo gi¸ b¸n lÎ cña c«ng ty. H×nh thøc nµy chñ yÕu ®−îc ¸p dông víi çc ®¹i lý x¨ng
dÇu ë çc huyÖn ngo¹i thµnh hoÆc çc tØnh H¶i h−ng, Th¸i b×nh.
Lµ mét C«ng ty kinh doanh mÆt hµng x¨ng dÇu nªn cã tÝnh ®Æc thï. MÆc dï
®©y lµ mÆt hµng do Nhµ n−íc ®éc quyÒn vµ giao chØ tiªu cho C«ng ty xong kh«ng
tr¸nh khái sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a çc C«ng ty kinh doanh x¨ng dÇu kh¸c trong
khu vùc. Víi môc ®Ých cña c«ng ty lµ n©ng cao doanh sè b¸n ra vµ gi¶m tèi thiÓu chi
phÝ. Dã ®ã C«ng ty lu«n chó ý çc mÆt sau:
- VÒ khèi l−îng s¶n phÈm xuÊt kho giao cho kh¸ch hµng, cöa hµng do
phßng kinh doanh ®¶m nhËn kh©u ph¸t hµnh chøng tõ vµ theo dâi vÒ khèi l−îng trªn
çc thÎ chi tiÕt. V× vËy phßng kinh doanh lu«n n¾m ch¾c vÒ t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån
cña tõng lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸, lµm c¬ së ®Ó khai th¸c nguån hµng, kh¸ch hµng, ký
kÕt hîp ®ång gióp cho qu¸ tr×nh kinh doanh cña C«ng ty diÔn ra liªn tôc, gióp kh¸ch
hµng cã thÓ nhanh chãng nhËn hµng ®óng ®ñ c¶ vÒ chÊt l−îng vµ sè l−îng.
- VÒ qui çch phÈm chÊt hµng ho¸ : Hµng ho¸ tr−íc khi ®−îc nhËp kho ph¶i
qua bé phËn ho¸ nghiÖm kiÓm tra mét çch nghiªm ngÆt , chÆt chÏ vÒ chÊt l−îng còng
nh− qui çch hµng ho¸ , kiªn quyÕt kh«ng cho nhËp nh÷ng hµng ho¸ ch−a ®¹t yªu cÇu.
Hµng ho¸ cña C«ng ty lµ x¨ng dÇu sö dông cho m¸y mãc, thiÕt bÞ cña nhµ m¸y , c«ng
52
x−ëng , tµu bÌ hay çc ph−¬ng tiÖn vËn t¶i (xe m¸y, «t«...) nªn chÊt l−îng hµng ho¸
lu«n ®−îc c«ng ty ®Æt lªn hµng ®Çu.
- VÒ gi¸ b¸n cña hµng ho¸ : HiÖn t¹i x¨ng dÇu vÉn lµ mÆt hµng Nhµ n−íc ®éc
quyÒn qu¶n lý vµ khèng chÕ gi¸ trÇn. Do ®ã , C«ng ty kh«ng thÓ can thiÖp trùc tiÕp
vµo gi¸ b¸n mµ ph¶i dïng h×nh thøc dÞch vô ®Ó gi¸n tiÕp t¸c ®éng vµo gi¸ c¶ nh»m
môc ®Ých gi¶m bít gi¸ ®Ó thu hót kh¸ch hµng. Çc dÞch vô ®ã gåm:
+ DÞch vô vËn chuyÓn.
+ DÞch vô gi÷ hé.
+ CÊp ph¸t lÎ hoÆc çc biÖn ph¸p hç trî trong thanh to¸n.
§Ó kh«ng bÞ c¹nh tranh vÒ gi¸ víi çc ®èi thñ, c«ng ty ph¶i ¸p dông çc chÝnh
s¸ch ®Æt gi¸ thu hót c−íc phÝ vËn chuyÓn, phÝ dÞch vô cho kh¸ch hµng. Víi çc ®¬n vÞ
kh«ng cã nhu cÇu vËn chuyÓn cã thÓ dïng kÕt hîp çc biÖn ph¸p hç trî trong thanh
to¸n nh−:
+ Tr¶ tiÒn chËm kh«ng tÝnh l·i.
+ Tr¶ tiÒn theo tõng thêi kú.
+ §èi l−u hµng ho¸.
+ Th−ëng, khuyÕn khÝch.
MÆt hµng x¨ng ®−îc Nhµ n−íc qui ®Þnh khung gi¸ b¸n, khi ký kÕt hîp ®ång tuú
theo tõng ®èi t−îng mua hµng mµ C«ng ty qui ®Þnh gi¸ b¸n. Møc gi¸ b¸n Nhµ n−íc
nµy do gi¸m ®èc duyÖt vµ tr×nh lªn Tæng c«ng ty, møc gi¸ nµy n»m trong khung gi¸
quy ®Þnh cña Tæng C«ng ty. §©y lµ c¨n cø ®Ó tÝnh chªnh lÖch gi¸ vµ chiÕt khÊu do
tæng c«ng ty dµnh cho c«ng ty trªn doanh sè b¸n ra.
Th«ng th−êng C«ng ty ¸p dông møc gi¸ linh ®éng ®èi víi çc kh¸ch hµng b¸n
bu«n, ®¹i lý, cßn víi b¸n lÎ ¸p dông møc gi¸ cè ®Þnh cho mäi ®èi t−îng, b¸n ®iÒu
®éng néi bé theo gi¸ nhËp hµng .
Nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ b¸n, ngoµi phßng kinh doanh, phßng KÕ to¸n còng ®−îc
th«ng b¸o ®Ó tiÖn theo dâi sè liÖu vµ gióp cho viÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi.
Møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT cña mÆt hµng x¨ng ®−îc bé tµi chÝnh quy ®Þnh lµ
5%, møc thu lÖ phÝ giao th«ng lµ 500 ®ång/lÝt. Møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT cña mÆt
hµng dÇu çc lo¹i ®−îc bé tµi chÝnh quy ®Þnh lµ 10%, møc thu lÖ phÝ giao th«ng ®èi
víi dÇu Diezel lµ 300 ®ång/lÝt.
2. Çc ph−¬ng thøc tiªu thô hµng hãa t¹i c«ng ty.
§Ó theo dâi tr×nh tù tæ chøc kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ cña C«ng ty mét çch râ
rµng, liªn tôc qua çc kh©u t«i ®i s©u vµo t×m hiÓu t×nh h×nh kinh doanh mÆt hµng
x¨ng cña c«ng ty vµ tr×nh tù kÕ to¸n cña mÆt hµng nµy, çc mÆt kh¸c còng sÏ ®−îc
hiÓu theo tr×nh tù h¹ch to¸n cña mÆt hµng x¨ng.
53
a/. Ph−¬ng thøc b¸n bu«n

Theo ph−¬ng thøc nµy C«ng ty ký hîp ®ång trùc tiÕp víi kh¸ch hµng. C¨n cø
vµo hîp ®ång ®· ký kÕt, kh¸ch hµng cã thÓ nhËn hµng t¹i Tæng kho Th−îng lý, t¹i çc
cöa hµng b¸n lÎ trùc thuéc C«ng ty. Cã hai ph−¬ng thøc b¸n bu«n lµ:
- B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Kh¸ch hµng ký hîp ®ång víi C«ng ty. C¨n cø vµo
nhu cÇu nhËn hµng cña kh¸ch ë tõng thêi ®iÓm mµ cöa hµng lËp kÕ ho¹ch xin hµng vµ
chuyÓn hµng cho kh¸ch hµng ngay t¹i c¶ng mµ kh«ng nhËp kho l« hµng ®ã. Sau khi
kh¸ch hµng nhËn ®−îc hµng, cöa hµng cã tr¸ch nhiÖm lµm thñ tôc thanh to¸n. §Þnh
kú, cöa hµng lËp b¶ng kª xuÊt b¸n bu«n. Hµng th¸ng cöa hµng vµ kh¸ch hµng tæ chøc
®èi chiÕu sè l−îng hµng thùc b¸n cho kh¸ch, sè tiÒn d− cã hoÆc d− nî lµm c¨n cø cho
kh¸ch hµng thanh lý hîp ®ång t¹i c«ng ty.
- B¸n bu«n qua kho: VÒ h×nh thøc còng nh− tr−êng hîp trªn, kh¸c lµ hµng ®−îc
nhËp vÒ kho C«ng ty sau ®ã vËn chuyÓn ®Õn kho kh¸ch hµng.
b/. Ph−¬ng thøc b¸n lÎ.

§©y lµ ph−¬ng thøc tiªu thô ¸p dông chñ yÕu t¹i çc cöa hµng cña c«ng ty. §Ó
®Èy m¹nh doanh sè b¸n lÎ c«ng ty ¸p dông hai h×nh thøc b¸n lÎ lµ:
- B¸n lÎ trùc tiÕp:Lµ ph−¬ng thøc b¸n hµng cho kh¸ch vµ trùc tiÕp thu tiÒn t¹i n¬i b¸n
hµng (th−êng lµ ë çc cöa hµng). Nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp b¬m rãt cho kh¸ch,
®ång thêi c¨n cø vµo l−îng hµng xuÊt qua cét b¬m vµ gi¸ c¶ t¹i thêi ®iÓm b¸n thu tiÒn
b¸n hµng. Kh¸ch hµng cã thÓ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, sÐc , ng©n phiÕu ...§èi víi
nh÷ng kh¸ch hµng cÇn chøng tõ thanh to¸n, nh©n viªn kÕ to¸n t¹i cöa hµng viÕt hãa
®¬n vµ giao cho kh¸ch hµng (liªn ®á) vµ nép tiÒn cho cöa hµng.
- §Þnh kú 5 ngµy hay 10 ngµy 1 lÇn theo qui ®Þnh cña C«ng ty t¹i çc cöa hµng lËp
b¶ng kª xuÊt b¸n ®èi víi tõng lo¹i hµng göi lªn phßng KÕ to¸n c«ng ty.
- B¸n lÎ qua ®¹i lý: Çc ®¹i lý b¸n hµng cho C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III d−íi h×nh
thøc "mua ®øt b¸n ®o¹n" (§¹i lý bao tiªu), khi xuÊt hµng cho ®¹i lý, hµng ®−îc coi lµ
tiªu thô ngay do ®ã ®¹i lý cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn hµng cho C«ng ty.
c/. Ph−¬ng thøc b¸n xuÊt ®iÒu ®éng néi bé ngµnh.

Do C«ng ty lµ ®¬n vÞ ®Çu mèi cña miÒn Duyªn H¶i víi c¬ së vËt chÊt kh¸ hiÖn
®¹i nªn ®−îc Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam cho phÐp dù tr÷ hµng ho¸ x¨ng dÇu vµ
mét sè mÆt hµng kh¸c. Môc ®Ých cña viÖc dù tr÷ hµng ho¸ nµy ®Ó thuËn lîi cho viÖc
xuÊt hµng cho çc c«ng ty x¨ng dÇu kh¸c thuéc Tæng c«ng ty, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh
doanh. Theo ph−¬ng thøc nµy còng ¸p dông h×nh thøc b¸n chuyÓn th¼ng vµ b¸n qua
kho cho çc ®¬n vÞ néi bé ngµnh theo gi¸ do Tæng c«ng ty qui ®Þnh.
54
C¨n cø vµo hîp ®ång C«ng ty xuÊt hµng cho ®¬n vÞ mua vµ tiÕn hµnh thanh
to¸n dùa trªn ho¸ ®¬n xuÊt b¸n. Çc ®¬n vÞ cã thÓ thanh to¸n trùc tiÕp víi C«ng ty
hoÆc thanh to¸n qua Tæng C«ng ty ®Ó bï trõ toµn ngµnh.
Ngoµi ra cßn çc ph−¬ng thøc b¸n kh¸c nh− b¸n t¸i xuÊt, di chuyÓn néi bé
C«ng ty.
3- Thùc tÕ h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ t¹i c«ng ty.
a/- Tµi kho¶n sö dông

Thùc hiÖn c¶i çch chÕ ®é kÕ to¸n ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi nÒn tµi chÝnh quèc
gia, bé tµi chÝnh ®· ban hµnh chÕ ®é kÕ to¸n míi chÝnh thøc ¸p dông trong toµn quèc
tõ 01-01-1996. Ngµnh x¨ng dÇu trong ®ã cã C«ng ty x¨ng dÇu Khu vùc III lµ mét
trong çc doanh nghiÖp nhµ n−íc dÇu tiªn ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n míi.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, ngµng x¨ng dÇu, do ®Æc ®iÓm kinh doanh
th−¬ng m¹i cã nh÷ng ®Æc thï riªng nªn çc tµi kho¶n sö dông ®−îc ph©n chia thµnh
nhiÒu cÊp víi tiªu thøc ph©n lo¹i theo chñng lo¹i mÆt hµng:
- TK632 - Gi¸ vèn hµng ho¸ : ®−îc chia thµnh çc TK
6321 Gi¸ vèn hµng ho¸

63211 1 Gi¸ vèn x¨ng dÇu chÝnh
6321111: Gi¸ vèn XDC b¸n bu«n vµ §¹i lý
6321113: Gi¸ vèn XDC b¸n lÎ
6321114: Gi¸ vèn XDC b¸n t¸i xuÊt
6321115: Gi¸ vèn XDC b¸n § §NB ngµnh.
632112 Gi¸ vèn dÇu mì nhên
632115 Gi¸ vèn gas vµ phô liÖu
Sau khi ®Þnh kho¶n xong, sÏ ®−îc ghi vµo sæ thanh to¸n c«ng nî néi bé. Cuèi
th¸ng khi x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ sÏ ®−îc chuyÓn sang TK 9111.
- TK511: Doanh thu b¸n hµng

Doanh thu b¸n hµng cña c«ng ty kh«ng ph¶i lµ toµn bé sè tiÒn kh¸ch hµng ph¶i
tr¶ thÓ hiÖn trªn hãa ®¬n mµ phÇn cßn l¹i sau khi trõ ®i lÖ phÝ giao th«ng vµ thuÕ
GTGT trong gi¸ b¸n.
Khi h¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng kÕ to¸n h¹ch to¸n qua TK 131 ph¶i thu cña
kh¸ch hµng bÊt kÓ kh¸ch hµng thanh to¸n tiÒn ngay cho c«ng ty hay ch−a. §©y lµ quy
®Þnh toµn ngµnh x¨ng dÇu cho nh÷ng c¬ së lµm kÕ to¸n b»ng m¸y vi tÝnh.
55
§Ó h¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng kÕ to¸n sö dông TK 511. §èi víi hµng hãa
x¨ng dÇu chÝnh sö dông TK 51111 ®Ó h¹ch to¸n doanh thu.
5111 Doanh thu b¸n hµng ho¸
51111 Doanh thu b¸n hµng ho¸ - X¨ng dÇu chÝnh
511111 Doanh thu b¸n bu«n - X¨ng dÇu chÝnh
511113 Doanh thu b¸n lÎ - X¨ng dÇu chÝnh
511114 Doanh thu b¸n t¸i xuÊt - X¨ng dÇu chÝnh
511115 Doanh thu b¸n § §NB - X¨ng dÇu chÝnh
Gi¸ b¸n hµng ho¸ trong néi bé ngµnh ®−îc C«ng ty quy ®Þnh dùa trªn gi¸ giao
®iÒu ®éng vµ chi phÝ qua kho cña Tæng c«ng ty nh−ng kh«ng ®−îc v−ît qu¸ gi¸ trÇn
qui ®Þnh.
51112 Doanh thu b¸n hµng ho¸ - DÇu mì nhên

51115 Doanh thu b¸n hµng ho¸ - Gas vµ phô kiÖn
- TK 131 : Ph¶i thu cña kh¸ch

Nh− ®· nãi ë trªn ®Ó qua tr×nh theo dâi çc kho¶n ph¶i thu trªn m¸y vi tÝnh
®−îc hiÖu qu¶, ®ång thêi cã ®ñ sè liÖu mua b¸n hµng ho¸ vµ qu¸ tr×nh thanh to¸n cña
çc kh¸ch hµng khi thanh to¸n hîp ®ång, c«ng nî... C«ng ty quy ®Þnh tÊt c¶ qu¸ tr×nh
b¸n hµng ho¸ thu tiÒn ®Òu h¹ch to¸n qua TK 131
Tµi kho¶n 131 ®−îc theo dâi theo tõng kh¸ch dùa vµo m· kh¸ch quy ®Þnh cho
tõng kh¸ch hµng. ViÖc b¸n hµng ®−îc thùc hiÖn t¹i v¨n phßng C«ng ty vµ t¹i çc cöa
hµng, kh¸ch hµng mua hµng t¹i v¨n phßng C«ng ty ®−îc theo dâi trªn TK 13121 -
Ph¶i thu cña kh¸ch, kh¸ch hµng mua hµng t¹i çc cöa hµng ®−îc theo dâi trªn TK
13122 - Ph¶i thu cöa hµng.
- TK 336 KÕ to¸n c«ng nî néi bé ngµnh

XuÊt ph¸t tõ c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu vµ ®iÒu hµnh kinh doanh, viÖc nhËp khÈu
hµng ho¸ hiÖn t¹i tËp trung t¹i Tæng C«ng ty vµ nh− vËy Tæng C«ng ty lµ ®¬n vÞ trùc
tiÕp thanh to¸n víi n−íc ngoµi. ViÖc xuÊt nhËp hµng ho¸ nh×n trªn gi¸c ®é toµn ngµnh
chØ lµ ®iÒu ®éng hµng ho¸ gi÷a çc kho trong ngµnh, ®Ó thu håi tiÒn nhanh chãng vÒ
v¨n phßng Tæng C«ng ty b¶o ®¶m kÞp thêi thanh to¸n cho n−íc ngoµi vµ kinh doanh
tµi chÝnh Tæng C«ng ty ®· ¸p dông h×nh thøc thanh to¸n bï trõ toµn ngµnh
- TK641 Chi phÝ b¸n hµng

Chi phÝ nghiÖp vô kinh doanh trong kinh doanh th−¬ng m¹i lµ chØ tiªu chÊt
l−îng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh kinh doanh nhÊt lµ trong t×nh h×nh kinh
56
doanh trªn thÞ tr−êng c¹nh tranh hiÖn nay. Chi phÝ nghiÖp vô kinh doanh trªn ph¹m vi
c«ng ty ®−îc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng hãa tõ kh©u nhËp hµng ®Õn
kh©u tiªu thô. B¶n chÊt cña chi phÝ nghiÖp vô kinh doanh lµ hao phÝ lao ®éng sèng vµ
lao ®éng vËt hãa ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc l−u th«ng hµng ho¸.
T¹i c«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ t×nh tiªu thô
hµng hãa nh− chi phÝ tiÕp thÞ, qu¶ng ço, b¶o hµnh, l¾p ®Æt, chi phÝ v¨n phßng vµ chi
phÝ cho bé m¸y qu¶n lý c«ng ty... kh«ng ph©n ®Þnh riªng thµnh 3 ph¹m trï chi phÝ lµ
chi phÝ thu mua, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. C«ng ty chØ sö
dông TK 641 "Chi phÝ b¸n hµng "
- TK156 Hµng ho¸ tån kho

1561 X¨ng dÇu chÝnh - Tån kho
1562 DÇu mì nhên - Tån kho
1565 Gas vµ phô kiÖn - Tån kho
..
- TK3331 ThuÕ GTGT ®Çu ra.
-TK 911 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh

- TK911111 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô kinh doanh x¨ng dÇu chÝnh
- TK911112 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô kinh doanh dÇu mì nhên
- TK911115 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh gas vµ phô kiÖn gas
Ngoµi ra cßn cã çc TK kh¸c nh−
TK111; TK112;
TK 33392: LÖ phÝ giao th«ng thu hé Nhµ n−íc
TK 336381,336382,336383: Ph¶i thu cña çc ®¬n vÞ trùc thuéc C«ng ty thùc hiÖn
h¹ch to¸n ®éc lËp nh− ®éi xe, cöa hµng kinh doanh vËt t− tæng hîp, x−ëng c¬ khÝ.
TK:3311: ph¶i tr¶ ng−êi b¸n trong n−íc, ®−îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ giao dÞch
hµng ho¸ vµ phi hµng ho¸ gi÷a C«ng ty x¨ng dÇu vµ Chi nh¸nh ho¸ dÇu, chi nh¸nh
Gas H¶i phßng ( Lµ c«ng ty trong ngµnh kh«ng ¸p dông h×nh thøc thanh to¸n bï trõ
qua Tæng C«ng ty).
TK: 33638: Ph¶i tr¶ néi bé ngµnh çc kho¶n kh«ng lµ hµng ho¸, ph¶n ¸nh quan hÖ phi
hµng ho¸ vµ mua b¸n hµng kh«ng n»m trong ®iÒu ®éng cña ngµnh.
b/.Chøng tõ sö dông h¹ch to¸n

Víi nh÷ng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh kh¸c nhau sÏ ®−îc lËp çc chøng tõ
t−¬ng øng do Bé Tµi chÝnh qui ®Þnh. Cô thÓ C«ng ty sö dông mét sè chøng tõ sau
trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸:
57
- Ho¸ ®¬n GTGT.
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé.
- PhiÕu thu.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng (GTGT):
Ho¸ ®¬n c«ng ty sö dông lµ ho¸ ®¬n tù in ®· ®¨ng ký víi Tæng Côc thuÕ vµBbé
tµi chÝnh. Ho¸ ®¬n nµy do phßng kinh doanh ph¸t cho çc cöa hµng, kho xuÊt. Nh©n
viªn b¸n hµng c¨n cø vµo giÊy ®Ò nghÞ mua hµng cña kh¸ch hµng vµ lÖnh xuÊt hµng
cña thñ tr−ëng ®¬n vÞ sÏ cËp nhËt çc th«ng tin vÒ hµng b¸n vµo m¸y vi tÝnh, sau ®ã
ph¸t hµnh ho¸ ®¬n b¸n hµng cho kh¸ch.
Sau khi ph¸t hµnh ho¸ ®¬n, nh©n viªn b¸n hµng kiÓm tra l¹i çc th«ng tin trªn
ho¸ ®¬n nh−: Sè l−îng, gi¸ b¸n, h×nh thøc thanh to¸n ... ®óng nh− çc ®iÒu kho¶n ®·
ký kÕt trong hîp ®ång kinh tÕ (nÕu kh¸ch mua theo hîp ®ång) , nh©n viªn b¸n hµng,
kÕ to¸n b¸n hµng vµ l·nh ®¹o phßng kinh doanh thõa lÖnh ký tªn vµo ho¸ ®¬n.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng ®−îc lËp thµnh ba liªn, khi ph¸t hµnh ho¸ ®¬n nh©n viªn b¸n
hµng l−u l¹i liªn ®en t¹i cuèng vµ giao cho kh¸ch hµng hai liªn cßn l¹i (liªn ®á vµ liªn
xanh) kh¸ch hµng mang hai liªn ho¸ ®¬n ®ã xuèng kho nhËn hµng (trong tr−êng hîp
kh¸ch hµng mua l−îng lín qua kho trung t©m), t¹i kho hµng thñ kho c¨n cø vµo ho¸
®¬n b¸n hµng thùc hiÖn giao hµng, tiÕp tôc x¸c nhËn thªm çc th«ng sè kü thuËt vÒ
l−îng hµng ®· giao vµo hai liªn ho¸ ®¬n kh¸ch mang tíi, thñ kho ký x¸c nhËn vµ gi÷
l¹i liªn xanh, cßn liªn ®á giao l¹i cho kh¸ch khi kh¸ch ®· nhËn ®ñ hµng, cuèi ngµy thñ
kho sao kª ho¸ ®¬n lËp b¶ng kª chi tiÕt, tæng hîp ®ãng kÌm liªn xanh chuyÓn nép vÒ
phßng kinh doanh, nh©n viªn thèng kª t¹i phßng kinh donh sau khi ®· ®èi chiÕu l−îng
hµng xuÊt theo çc b¶ng kª sÏ chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n, t¹i çc cöa
hµng viÖc ph¸t hµnh ho¸ ®¬n còng t−¬ng tù nh− vËy.
Trªn ho¸ ®¬n thÓ hiÖn ®Çy ®ñ çc néi dung sau:
Tªn kh¸ch, ®Þa chØ m· sè thuÕ .... tªn vµ sè ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn, n¬i xuÊt
hµng, ph−¬ng thøc xuÊt.
Chñng lo¹i hµng, chÊt l−îng, sè l−îng, ®¬n gi¸, thµnh tiÒn, ngoµi ra cßn çc
th«ng tin vÒ kü thuËt kh¸c nh− nhiÖt ®é, Delsity, lÝt ë nhiÖt ®é 15oC ...
58
C«ng ty x¨ng dÇu kV III
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ho¸ ®¬n (GTGT) MÉu sè 02
(Liªn 3: Dïng ®Ó thanh to¸n) Ký hiÖu:
§Þa chØ: Sè 1 Së DÇu H.Phßng KV3/2001
Ngµy: 11/04/2003
Sè: 012475
M· sè thuÕ 0200120833-1 Chøng tõ sè: 604
M· ®¬n vÞ: 110030000 Tel: 031.850533
Sè TK: 003.1.00.000156.0 M· xuÊt : 50
Ng©n hµng: Ngo¹i th−¬ng H.Phßng M· nguån:30
§¬n vÞ mua:Cty ph¸t triÓn CnghiÖp Nomura Ng−êi nhËn ho¸ ®¬n
M· ®¬n vÞ:20321032 Sè giÊy GT . . . . . . . . Ngµy . . . . .
§Þa chØ Sè hîp ®ång
M· sè thuÕ:0200107945-1 Kho xuÊt: 100- Tæng kho th−îng lý
Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn: 16K 4057
STT Tªn hµng ho¸ dÞch vô M· sè §VT Sè l−îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn
A B C D 1 2 3 = 1x2
1 §iesel =< 0.5% S 060201
Nh.®é: 26,8: D15oC
0,8459
Sè lÝt TT LÝt 7060 3718 26 249 080
Sè lÝt 15oC 6990
1.Céng tiÒn hµng: 26 249 080 ®
ThuÕ suÊt thuÕ GTGT: 5% 2. TiÒn thuÕ GTGT: 2 624 908 ®
3. TiÒn lÖ phÝ giao th«ng:300®/l 2 118 000 ®
4. Tæng céng tiÒn thanh to¸n 30 991 988 ®
Sè tiÒn viÕt b»ng ch÷: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .

Ng−êi lËp phiÕu Ng−êi vËn chuyÓn Ng−êi nhËn hµng Thñ kho KÕ to¸n tr−ëng Thñ tr−ëng ®¬n vÞ
59
PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé
C«ng ty x¨ng dÇu kV III MÉu sè 03

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ký hiÖu: KV3/2001
§Þa chØ: Sè 1 Së DÇu H.Phßng Sè: 021940
PhiÕu xuÊt kho

Kiªm vËn chuyÓn néi bé
(Liªn 3: néi bé)
Ngµy: 15/4/2003
M· sè thuÕ 0200120833-1 Chøng tõ sè: 6008

M· ®¬n vÞ: 110030000 Tel: 031.850533
Sè TK: 003.1.00.000156.0 M· xuÊt :
Ng©n hµng: Ngo¹i th−¬ng H.Phßng M· nguån:
§¬n vÞ mua: Ng−êi nhËn ho¸ ®¬n
M· ®¬n vÞ Sè giÊy GT . . . . . . . . Ngµy . . . . .
§Þa chØ Sè hîp ®ång
M· sè thuÕ Kho xuÊt
Sè TK Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn: 16K 4877
ST Tªn hµng ho¸ dÞch vô M· sè §V Sè l−îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn

T T
A B C D 1 2 3 = 1x2
1 §iesel=<0.5%S 060201 lÝt 6999
Sè tiÒn viÕt b»ng ch÷: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .

Ng−êi lËp phiÕu Ng−êi vËn chuyÓn Ng−êi nhËn hµng Thñ kho KÕ to¸n tr−ëng Thñ tr−ëng ® vÞ
PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé ®−îc dïng trong tr−êng hîp di chuyÓn
hµng ho¸ gi÷a çc kho trong c«ng ty, tõ kho c«ng ty tíi kho çc cöa hµng, hoÆc trong
tr−êng hîp çc cöa hµng b¸n bu«n trùc tiÕp kh«ng qua kho cöa hµng mµ chuyÓn lu«n
tõ kho trung t©m cho çc kh¸ch hµng lín mua hµng qua cöa hµng. Khi çn bé ®iÒu ®é
nhËn ®−îc yªu cÇu cÊp hµng tõ çc cöa hµng c¨n cø vµo l−îng hµng vµ chñng lo¹i
theo yªu cÇu sÏ ph¸t hµng phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (ba liªn) gi÷ l¹i
mét liªn t¹i cuèng vµ giao cho ng−êi thùc hiÖn vËn chuyÓn hµng ho¸ (l¸i xe) ®em hai
liªn cßn l¹i xuèng kho nhËn hµng, thñ kho gi÷ l¹i mét liªn, khi giao hµng t¹i çc cöa
hµng kÕ to¸n çc cöa hµng thu l¹i liªn cßn l¹i ®Ó ®èi chiÕu l−îng hµng nhËp trong
th¸ng víi phßng kinh doanh vµ phßng kÕ to¸n c«ng ty
60
Sæ theo dâi b¸n hµng:

T¹i çc cöa hµng b¸n lÎ x¨ng dÇu cña C«ng ty viÖc theo dâi l−îng hµng tån ®Çu
ngµy, xuÊt b¸n trong ngµy ®−îc kÕ to¸n t¹i çc cöa hµng theo dâi trªn sæ theo dâi b¸n
hµng sæ theo dâi b¸n hµng ®−îc ghi chÐp theo tõng ca b¸n hµng cña tõng nh©n viªn
b¸n hµng trong mét ngµy.
BiÓu 02
C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III Sæ theo dâi b¸n hµng
Cöa hµng x¨ng DÇu Th−îng lý Tõ ngµy 1 ®Õn ngµy 10th¸ng3 n¨m2003
Tªn hµng : X¨ng Mogas 90

§¬n gi¸ : 5.400 §/lÝt.
§¬n vÞ tÝnh : LÝt
Ngµy Ng−êi Sè ®o Sè lÝt trong LÝt/ Tæng thu Ký

th¸ng b¸n bÓ ca b¸n nhËn
1/3 T©m 660 530 530 2.862.000
2/3 An 1.500 1.211 1.183 6.388.200
.... .... ..... ........ ........ .........
§èi víi tr−êng hîp b¸n lÎ trùc tiÕp qua cét b¬m t¹i çc cöa hµng, kh¸ch hµng
kh«ng yªu cÇu ho¸ ®¬n b¸n hµng th× cuèi ngµy kÕ to¸n cöa hµng c¨n cø vµo sæ theo
dâi b¸n hµng lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng theo tõng ca b¸n vµ ng−êi b¸n, ng−êi trùc tiÕp b¸n
hµng cña çc ca b¸n sÏ ký nhËn vµo ho¸ ®¬n nh− mét ng−êi mua hµng, çc ho¸ ®¬n
b¸n hµng trong ngµy sÏ ®−îc cËp nhËt vµo m¸y vi tÝnh ®Ó in ra b¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt
cña l−îng hµng b¸n ra trong ngµy ®ã.
B¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt:

C¨n cø vµo sæ theo dâi b¸n hµng kÕ to¸n t¹i çc cöa hµng ®Þnh kú 5 ngµy cöa
hµng lËp b¶ng kª xuÊt b¸n göi lªn phßng KÕ to¸n c«ng ty. Thùc chÊt b¶ng kª xuÊt
b¸n lÎ do çc kÕ to¸n viªn t¹i cña hµng nép lªn phßng kÕ to¸n C«ng ty chÝnh lµ b¸o
ço b¸n hµng.
61
BANG KE HOA DON XUAT 54-XuÊt B¸n lÎ - Lo¹i hhãa : DS
XuÊt qua kho - Kho : 303 Cöa hµng H¶i
phßng
Nguån : 30- Nguån CTY
Tõ ngµy :30/04/2003 ®Õn ngµy :30/04/2003
B¶ng kª sè :
SO seri PhÇn
MA KHACH TEN HANG HOA LUONG GIA BAN TIEN H
THONG KE CHUA THUE LUONG HOA + L
T.TOAN XD
PHAN IN CHI TIET
135440 20303415 X¨ng Mogas 92 79 4 857 80 4
135442 20321032 Diezel =<0.5%S 89 3 727 90 3
135443 20100023 Mogas 90 1 710 4 667 1 732 89
.. ....... .......... .. . . . . . ...... .. ...... .. ..
MAVTMABB PHAN IN TONG HOP 446 5
02010200 Mogas90 4 466 4 667 4 526 23 3
02020200 Mogas 92 34 341 4 857 34 794.5 186 3
06010100 Diezel =<0.5%S 58 290 3 727 58 785.8 236 7
Ngµy in b¶ng kª 01/05/2003
Tæng s« ho¸ ®¬n sè : 48
Tõ ho¸ ®¬n sè: ®Õn - Ngµy in BK 01/05/2003
CB Thèng kª Cöa hµng
tr−ëng
62
§Þnh kú theo quy ®Þnh 5 - 10 ngµy, kÕ to¸n t¹i cöa hµng sÏ tæng hîp çc chøng
tõ gèc liªn quan ®Õn tiªu thô (hãa ®¬n, phiÕu xuÊt) kÌm theo b¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt
(B¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt - b¶ng kª nµy gåm hai phÇn lµ phÇn Tæng hîp theo tõng mÆt
hµng vµ phÇn chi tiÕt theo chøng tõ) 5 - 10 ngµy göi lªn Phßng kinh doanh cña C«ng
ty.
Trªn b¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt: phÇn in tæng hîp ®−îc in ra theo tõng chñng lo¹i
hµng ho¸ (MVTMBB: m· vËt t−, m· bao b×) víi tõng møc gi¸ kh¸c nhau. Víi ®Æc
®iÓm cña lo¹i hµng ho¸ x¨ng dÇu lµ chÊt láng cã dung tÝch gi·n në phô thuéc vµo
nhiÖt ®é cña m«i tr−êng do ®ã ®Ó thèng nhÊt theo dâi l−îng hµng ho¸ nhËp xuÊt tån
trong kho, ng−êi ta ph¶i quy ®æi ra theo dung tÝch t¹i mét nhiÖt ®é chuÈn cè ®Þnh lµ
15oC, khi b¸n hµng cho kh¸ch l−îng xuÊt b¸n ®−îc tÝnh theo dung tÝch thùc tÕ
(LÝtTT), c¨n cø vµo l−îng xuÊt b¸n theo LÝt TT vµ nhiÖt ®é m«i tr−êng khi xuÊt ®Ó
quy ®æi ra LÝt 15oC. V× vËy trªn b¶ng tæng hîp ho¸ ®¬n xuÊt ta thÊy "l−îng t.to¸n" lµ
dung tÝch x¨ng thùc tÕ ®o ®−îc khi b¸n ra, cßn "l−îng thèng kª " lµ dung tÝch x¨ng
b¸n ra ®· ®−îc quy ®æi vÒ nhiÖt ®é 15oC. §©y còng chÝnh lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ trÞ
hµng nhËp xuÊt tån trong kho vµ tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n ra.
Phßng kinh doanh sÏ tæng hîp toµn bé hãa ®¬n b¸n hµng, phiÕu xuÊt kÌm theo
b¶ng kª xuÊt b¸n mµ çc cöa hµng göi vÒ, ®èi chiÕu víi sè liÖu ®−îc truÒn qua m¹ng
m¸y tÝnh ®Ó theo dâi l−îng hµng xuÊt, nhËp, tån trong th¸ng, sau ®ã sÏ lËp b¸o ço
theo tong ph−¬ng thøc xuÊt: b¸n bu«n trùc tiÕp, b¸n lÎ trùc tiÕp, b¸n qua tæng ®¹i lý,
b¸n qua çc ®¹i lý, b¸n t¸i xuÊt . . . Cuèi th¸ng phßng kinh doanh sÏ liÖt kª ra çc
kh¸ch hµng mua hµng trong th¸ng víi sè l−îng lín ®Ó tÝnh to¸n chiÕt khÊu b¸n hµng
cho kh¸ch hµng ®ã theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång ®· ký kÕt. C¨n cø vµo biªn b¶n ®èi
chiÕu l−îng hµng xuÊt b¸n cho tõng kh¸ch hµng cô thÓ, bé phËn b¸n hµng thuéc
Phßng kinh doanh sÏ thùc hiÖn gi¶m tiÒn chiÕt khÊu vµo gi¸ b¸n cña ho¸ ®¬n cuèi
cïng trong th¸ng hoÆc ho¸ ®¬n mua hµng ®Çu tiªn trong kú tíi cña kh¸ch hµng. Sè
tiÒn chiÕt khÊu ®ã kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n chiÕt khÊu mµ tÝnh trõ vµo doanh
thu b¸n hµng.
- T¹i Phßng KÕ to¸n C«ng ty: Khi nhËn ®−îc ho¸ ®¬n b¸n hµng kÌm b¶ng kª:
kÕ to¸n theo dâi tiªu thô sÏ kiÓm tra sè liÖu trªn b¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt, trªn b¶ng kª
xuÊt b¸n theo tõng ph−¬ng thøc, vµ trªn sæ chi tiÕt (çc bót to¸n ®−îc lªn tù ®éng theo
tõng ho¸ ®¬n khi nh©n viªn b¸n hµng cËp nhËt vµo m¸y).
§èi víi ph−¬ng thøc b¸n bu«n trùc tiÕp vµ çc ph−¬ng thøc kh¸c viÖc h¹ch
to¸n nghiÖp vô ph¸t sinh vµ lËp b¶ng kª còng gièng nh− ph−¬ng thøc b¸n lÎ
63
B¶ng kª xuÊt b¸n bu«n trùc tiÕp
XuÊt qua kho + chuyÓn th¼ng - Kho: Tæng kho Th−îng lý
Tõ ngµy: 01/03/2003 ®Õn ngµy: 31/03/2003
Ma TEN HANG HOA §ON VI PHAN THONG KE
HH+BB+DVT+PC TINH
GIA LUONG TIEN
TONG CONG CHUNG 13 064 936 536
TONG THEO LIT LÝtTT 660 024,00 2 448 914 318

050101 00 2 0 - DÇu ho¶ LÝtTT 3 727 19 427,00 72 404 429
050101 00 2 0 - DÇu ho¶ LÝtTT 3 727 6067,00 22 611 709
CONG - DÇu ho¶ 25 494,00 95 016 138
060101 00 2 0 - ®iesel =< 0.5%S LÝtTT 3 688 20 072,00 74 025 536

060101 00 2 0 - ®iesel =< 0.5%S LÝtTT 3 721 113 887,00 423 773 527
060101 00 2 0 - ®iesel =< 0.5%S LÝtTT 3 706 99 420,00 368 450 520
CONG - ®iesel =<0.5%S 634 530,00 2 353 898 180
TONG THEO KG Kg 223 463,00 312 848 200

070101 00 1 0 - Fo NhiÖt trÞ cao Kg 3 033 333 166,00 1 010 492 478
070101 00 1 0 - Fo NhiÖt trÞ cao Kg 3 049 329 631,00 1 005 044 919
- Fo NhiÖt trÞ cao Kg 3 077 336 691,00 1 035 998 207
- Fo NhiÖt trÞ cao Kg
CONG Fo nhiÖt trÞ 3 449 224,00 10 616 022 218
cao
Phßng kinh doanh

Phßng kÕ to¸n
64
§Þnh kho¶n tù ®éng
TKCO TKNO SOTIEN
156111 6321111 13 064 936 536
511111 1311 13 177 072 116
33392 1311 189 971 700
33311 1311 1 297 190 889
336382 1311 1 877 228
511111 336383 24 551 502
33311 336383 2 455 150
33392 336383 1 986 300
c/H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n.
Do c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i C«ng ty ®−îc tæ chøc theo m« h×nh kÕ to¸n võa tËp
trung võa ph©n t¸n nªn kÕ to¸n t¹i cöa hµng ®−îc tæ chøc theo ph−¬ng ph¸p b¸o sæ,
cßn ë Phßng KÕ to¸n C«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm h¹ch to¸n chi tiÕt vµ tæng hîp nghiÖp
vô tiªu thô hµng hãa. C¨n cø vµo çc chøng tõ gèc vµ çc b¶ng kª tõ cöa hµng göi lªn,
Phßng KÕ to¸n C«ng ty sÏ tiÕn hµnh ghi chÐp vµo çc sæ kÕ to¸n cã liªn quan.
Khi ph¸t hµnh ho¸ ®¬n b¸n hµng nh©n viªn b¸n hµng cËp nhËt çc th«ng sè trªn
ho¸ ®¬n vµo m¸y vi tÝnh, ®©y lµ d÷ liÖu ®Çu vµo phôc vô khai th¸c th«ng tin qu¶n trÞ
c¶ ph©n hÖ kinh doanh vµ kÕ to¸n trong c«ng ty, t¹i çc cöa hµng çc th«ng tin ®Çu
vµo nµy ®−îc chuyÒn qua ®−êng m¹ng th«ng tin lªn hÖ thèng m¸y vi tÝnh v¨n phßng,
c¨n cø vµo çc d÷ liÖu nµy m¸y tÝnh sÏ tù ®éng ®Þnh kho¶n cho tõng ho¸ ®¬n xuÊt.
C«ng ty ¸p dông ph−¬ng tÝnh gi¸ hµng tån kho b×nh qu©n sau tõng lÇn nhËp.
C¨n cø vµo l−îng hµng b¸n trªn ho¸ ®¬n ®· ®−îc quy ®æi tõ LÝt TT ra LÝt 15oC, c¨n
cø vµo gi¸ vèn hµng tån kho t¹i thêi ®iÓm b¸n kÕ to¸n tÝnh ra gi¸ vèn cho l−îng hµng
xuÊt b¸n vµ ghi sæ chi tiÕt gi¸ vèn hµng b¸n:
Nî TK 632111 - Gi¸ vèn x¨ng dÇu chÝnh ( chi tiÕt theo tõng ph−¬ng thøc )
Cã TK 156111 - X¨ng dÇu chÝnh - tån kho
65
Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam
C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III
Sæ chi tiÕt
TK: 6321113: Gi¸ vèn hµng b¸n- Ph−¬ng thøc b¸n lÎ ( trÝch )
Tõ ngµy: 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003
Tæng ph¸t sinh: Nî: 14 209 761 792 Cã:
M·
lo¹i Sè Ngµy DiÔn gi¶i Sè tiÒn TK Nî TK Cã
c.tõ
HH2 000006 01-Mar-03 11003010 030301 020202 30 54 437481 6321113 156111
HH2 000140 01-Mar-03 11003060 030306 060201 30 54 1784230 6321113 156111
HH2 000141 01-Mar-03 11003060 030306 020202 30 54 88380 6321113 156111
HH2 000142 01-Mar-03 11003060 030306 060201 30 54 355410 6321113 156111
HH2 000183 01-Mar-03 11003055 030355 020202 30 54 265140 6321113 156111
HH2 000184 01-Mar-03 11003055 030355 020202 30 54 220950 6321113 156111
HH2 000185 01-Mar-03 11003055 030355 020102 30 54 567471 6321113 156111
HH2 000319 01-Mar-03 11003080 030308 060201 30 54 714410 6321113 156111
HH2 000320 01-Mar-03 11003080 030308 060201 30 54 287200 6321113 156111
HH2 000321 01-Mar-03 11003080 030308 060201 30 54 215400 6321113 156111
HH2 000322 01-Mar-03 11003080 030308 060201 30 54 107700 6321113 156111
HH2 000323 01-Mar-03 11003080 030308 020202 30 54 198855 6321113 156111
HH2 000451 01-Mar-03 11003040 030304 020202 30 54 159084 6321113 156111
HH2 000451 01-Mar-03 11003070 030307 060201 30 54 287200 6321113 156111
HH2 000452 01-Mar-03 11003070 030307 060201 30 54 1787820 6321113 156111
HH2 000459 01-Mar-03 11003040 030304 020202 30 54 243045 6321113 156111
HH2 000461 01-Mar-03 11003040 030304 060201 30 54 89750 6321113 156111
HH2 000464 01-Mar-03 11003070 030307 060201 30 54 1073410 6321113 156111
HH2 000466 01-Mar-03 11003040 030304 020202 30 54 265140 6321113 156111
HH2 000467 01-Mar-03 11003040 030304 020202 30 54 331425 6321113 156111
HH2 000468 01-Mar-03 11003070 030307 020202 30 54 879381 6321113 156111
HH2 000470 01-Mar-03 11003040 030304 060201 30 54 1098540 6321113 156111
.... .... ....... ....... ... ..... ..... ... .
Chó thÝch: HH2: m· chøng tõ hµng ho¸ xuÊt (HH1: nhËp hµng)
Cét DiÔn gi¶i: phÇn diÔn gi¶i ®−îc m· ho¸ theo kho xuÊt, m· hµng ho¸, m·
nguån hµng, m· ph−¬ng thøc (11003040: M· kh¸ch c«ng nî CH XD KiÕn an, M·
kho: 030304: CH x¨ng dÇu KiÕn an, lo¹i hµng 060201: §iesel=<0,5%, nguån hµng 30
- nguån Tæng C«ng ty, ph−¬ng thøc xuÊt 54: xuÊt b¸n lÎ trùc tiÕp ).
C¨n cø vµo sæ chi tiÕt gi¸ vèn hµng b¸n kª to¸n lËp b¶ng kª tæng hîp ph¸t sinh
ghi nî TK 6321113:
66
B¶ng kª sè: GV
Ghi nî TK 632111,
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003
TKCO\TKNO 6321113 6321111 CONG NO

156111 14 209 761 792 14 209 761 792
TONG : 14 209 761 792 14 209 761 792
Vµo thêi ®iÓm cuèi th¸ng, c¨n cø vµ çc chøng tõ kÕ to¸n chi tiÕt, c¨n cø vµo
b¶ng kª tµi kho¶n ®èi øng, kÕ to¸n tæng hîp vµ lªn sæ çi TK 632111. Sæ çi nµy ph¶n
¸nh gi¸ vèn hµng hãa x¨ng dÇu chÝnh ph¸t sinh trong th¸ng cho tÊt c¶ çc ph−¬ng
thøc xuÊt.
Sæ çi tµi kho¶n 6321113

Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003
Nî Cã TK D.ung
Ph¸t sinh 14 209 761 792 156111
Tæng ph¸t sinh 14 209 761 792 14 209 761 792 9111
Ng−êi lËp biÓu KÕ to¸n tr−ëng
d/- H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng:

Nh− trªn biÓu mÉu doanh thu b¸n hµng ®−îc h¹ch to¸n tù ®éng theo tõng ho¸
®¬n xuÊt ngay sau khi ho¸ ®¬n b¸n hµng tõ kho quay trë vÒ phßng kinh doanh.
VÝ dô: Trong th¸ng 3 n¨m 2003 ph¸t sinh nghiÖp vô b¸n hµng nh− sau:
Bót to¸n 1: ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n

Nî TK 6321111
Cã TK 156 111 : 986 293 569
Bót to¸n 2 : ph¶n ¸nh lÖ phÝ giao th«ng
Nî TK 1311 ( M· kh¸ch: C«ng ty xi m¨ng HP )
Cã TK 33392: 0
Bót to¸n 3: ph¶n ¸nh c−íc phÝ vËn chuyÓn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ ®éi xe (trong
tr−êng hîp thu tiÒn c−íc vËn chuyÓn cña kh¸ch hµng)
67
Nî TK c«ng nî
Cã TK 336382: 0
Bót to¸n 4: ph¶n ¸nh doanh thu
Nî TK131 ( M· kh¸ch: C«ng ty xi m¨ng HP )
Cã TK 51111: 999 879 771
Bót to¸n 5: Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu ra
Nî TK1311
Cã TK 33311 : 99 987 947
(*) TKCN: tµi kho¶n c«ng nî: lµ çc tµi kho¶n 1311: kh¸ch hµng mua t¹i v¨n
phßng c«ng ty, TK 1312: mua t¹i çc cöa hµng, .
C¨n cø ho¸ ®¬n b¸n hµng, kÕ to¸n b¸n hµng vµo sæ chi tiÕt theo dâi doanh thu
b¸n hµng (mÉu cã s½n trong m¸y). MÉu nµy gièng chi tiÕt theo dâi gi¸ vèn nh−ng ghi
nî TK 131 vµ ghi cã TK 51111 ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu hµng ho¸ x¨ng dÇu chÝnh.
Hµng ngµy, c¨n cø vµo hãa ®¬n b¸n hµng, phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi
bé kÕ to¸n ghi sæ nhËt ký b¸n hµng. Cuèi th¸ng, tæng hîp sæ nhËt ký b¸n hµng lÊy sè
liÖu ®Ó ghi vµo tµi kho¶n trªn sæ çi TK 5111.
Hµng th¸ng khi phßng kinh doanh tÝnh to¸n vµ thùc hiÖn gi¶m gi¸ cho
kh¸ch hµng trªn ho¸ ®¬n cuèi cïng hoÆc trªn ho¸ ®¬n ®Çu tiªn cña kú mua hµng tiÕp
theo, kÕ to¸n b¸n hµng sÏ ph©n tÝch ra l−îng gi¶m gi¸ ®· trõ lïi vµo gi¸ b¸n. (®¬n gi¸
b¸n trªn ho¸ ®¬n lµ ®¬n gi¸ ®· ®−îc trõ ®i phÇn gi¶m gi¸ cho kh¸ch)
68
Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam
Sæ chi tiÕt doanh thu
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003 ( trÝch )
TK 51111: Doanh thu b¸n bu«n x¨ng dÇu
Tæng ph¸t sinh:
+ Nî:
+ Cã: 39 498 078 257
Trang 1 §¬n vÞ tÝnh: VND
M·
lo¹i Sè Ngµy DiÔn gi¶i Sè tiÒn TK Nî TK Cã M·
C.tõ kh¸ch
11003020 030302
HH2 000003 05-Mar-03 060201 30 50 24226488 1312 511111 11003020
11003010 030301
HH2 000015 05-Mar-03 060201 30 5A 26230048 1312 511111 11003010
11003110 030311
HH2 000031 05-Mar-03 060201 30 5A 26185540 1312 511111 11003110
11003110 030311
HH2 000031 05-Mar-03 060201 30 5A -375200 1312 511111 11003110
11003316 030316
HH2 000031 05-Mar-03 060201 30 5A 129185000 1312 511111 11003316
11003316 030316
HH2 000032 05-Mar-03 060201 30 5A 25486355 1312 511111 11003316
11003316 030316
HH2 000034 05-Mar-03 060201 30 5A 98106780 1312 511111 11003316
11003110 030311
HH2 000035 05-Mar-03 060201 30 5A 26007508 1312 511111 11003110
11003110 030311
HH2 000035 05-Mar-03 060201 30 5A 19435160 1312 511111 11003110
20390153 030299
HH2 000038 05-Mar-03 060201 30 50 188422212 1311 511111 20390153
11003010 030301
HH2 000040 05-Mar-03 070302 30 50 35197217 1312 511111 11003010
11003050 030305
HH2 000045 05-Mar-03 070302 30 50 36928177 1312 511111 11003050
11003050 030305
HH2 000046 05-Mar-03 070302 30 50 35357949 1312 511111 11003050
11003050 030305
HH2 000047 05-Mar-03 060201 30 50 26234208 1312 511111 11003050
11003050 030305
HH2 000048 05-Mar-03 060201 30 50 13503776 1312 511111 11003050
11003220 030322
HH2 000050 05-Mar-03 070302 30 50 18589274 1312 511111 11003220
11003110 030311
HH2 000084 05-Mar-03 070302 30 50 18660367 1312 511111 11003110
11003110 030311
HH2 000085 05-Mar-03 070302 30 50 18694368 1312 511111 11003110
11003190 030319
HH2 000085 05-Mar-03 060201 30 5A 25250425 1312 511111 11003190
10400003 030100
HH2 000331 05-Mar-03 070302 30 50 999879771 1311 511111 10400003
69
Tõ sæ chi tiÕt doanh thu kÕ to¸n tæng hîp sè ph¸t sinh theo tõng tµi kho¶n ®èi
øng vµ lËp b¶ng kª tæng hîp sè ph¸t sinh:
NhËt ký
Ghi cã çc TK 511, 512
Tõ ngµy: 01/03/20030 ®Õn ngµy 31/03/2003
§¬n vÞ tÝnh: VND
TKCO\ 51111 511121 511122 51211 51113 CONG CO

TKNO
1311 39 498 078 257 39 498 078 257
1312 15 592 082 983 15 592 082 983
336382 18 546 18 546
336 83 24 551 502 24 551 502
TONG : 55 114 731 288 55 114 731 288
NhËt ký chøng tõ ghi xong ngµy:
Sè ph¸t sinh ghi vµo sæ çi ngµy:
KÕ to¸n tr−ëng Ng−êi lËp biÓu
Tõ b¶ng kª tæng hîp sè ph¸t sinh trong th¸ng kÕ to¸n ghi sè ph¸t sinh vµo sæ
çi TK 51111
Tæng c«ng ty x¨ng dÇu

Sæ çi TK 511111
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003
Nî Cã TK ®èi øng
Ph¸t sinh 39 498 078 257 1311
15 592 082 983 1312
18 546 338382
24 551 552 336383
55 114 731 288 9111
Tæng ph¸t sinh 55 114 731 288 55 114 731 288
Ng−êi lËp biÓu KÕ to¸n tr−ëng
70
§ång thêi c¨n cøa vµo b¶ng kª tæng hîp theo çc ph−¬ng thøc xuÊt b¸n vµ
b¶ng kª ho¸ ®¬n xuÊt tõ çc cöa hµng göi vÒ kÕ to¸n më b¶ng kª tæng hîp theo dâi
doanh thu theo kho hµng (mçi cöa hµng ®−îc coi lµ mét kho) vµ theo tõng ph−¬ng
thøc nhËp xuÊt. Hai b¶ng kª nµy lµ c¨n cø ®Ó ®èi chiÕu sè liÖu cuèi kú, tr−íc khi lËp
b¸o ço tµi chÝnh.
Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam

B¶ng kª tæng hîp theo Kho ghi cã TK: 51111
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003 ( trÝch )
§¬n vÞ tÝnh VND

MA TEN KHO CONG CO 13121 13122 336382 336383
030100 Tæng kho Tlý 29 706 951 813 29 682 400 311
030301 CH Qu¸n toan 512 205 969 512 203 969
24 226 488 24 226 488
030302 CH Th−îng lý
543 336 704 543 336 704
030303 CH Trung t©m
----------------- ------------- ------------ ------------- --------

----- --
TONG : 55 114 731 288 39 498 078 257 15 592 082 983 18 546 24 551 502
Phßng KÕ to¸n Phßng Kinh doanh
71
TONG CONG TY XANG DAU VIET NAM
CONG TY XANG DAU KHU VUC III
B¶ng kª tæng hîp theo Ph−¬ng Thøc NhËp XuÊt

ghi Cã TK: 511111, ( trÝch )
Tu ngay : 01/03/2003
Den ngay : 31/03/2003
TO SO : 1
~~~~~~~~~~~~~
Don vi tinh : VND

PHUONG
M THUC CONG CO 1311 1312 336382 336383
A NHAP
XUAT
50 35 364 256 778 22 968 582 218 12 371 104 512 18 546 24 551 502
5A 19 750 474 510 16 529 496 039 3 220 978 471
TONG : 55 114 731 288 39 498 078 257 15 592 082 983 18 546 24 551 502
Ke toan truong Nguoi lap bieu
Chó thÝch:
M·: lµ m· çc ph−¬ng thøc nhËp xuÊt
50: xuÊt b¸n bu«n trùc tiÕp
5A: XuÊt b¸n lÎ qua çc ®¹i lý.
Cuèi th¸ng c¨n cø vµo b¶ng kª xuÊt b¸n, kÕ to¸n tiªu thô sÏ lËp b¸o ço tiªu thô
hµng ho¸
72
Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam
CONG TY XANG DAU KHU VUC III §éc lËp tù do h¹nh phóc
Sè : /BC-KT
B¸o ço tiªu thô hµng ho¸

(BIEU TONG HOP - PB 05-02)
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003

Nguån hµng : Nguån C«ng ty
Lo¹i hµng: DÇu s¸ng
§¬n vÞ tÝnh: VND

Gi¸vèn
Tªn hµng ho¸ M· S¶n l−îng hµng b¸n Doanh thu thuÇn Lîi nhuËn
sè gép
1 2 3 4 5
TONG SO 0
A. XANG DAU CHINH 1
I. XUAT BAN TRUC TIEP 11 19 564 880 68 776 656 280 69 895 796 728 1 119 140 448
1. B¸n bu«n tiÕp 111 10 903 987 35 116 489 609 35 364 256 778 247 767 169
2. B¸n bu«n cho tæng 112 5 180 005 19 450 404 879 19 750 474 510 300 069 631
®lý, ®lý
3. B¸n lÎ trùc tiÕp 113 .
II. XUAT BAN NOI BO 12
H¶i phßng, ngµy 15/4/2003

Ng−êi lËp biÓu KÕ to¸n tr−ëng Gi¸m ®èc
c/H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ qu¶n lý doanh nghiÖp:

T¹i C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III tÊt c¶ çc kho¶n chi phÝ liªn quan ®Ðn c«ng
t¸c tiªu thô hµng ho¸ vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh ®Òu ®−îc h¹ch to¸n
vµo tµi kho¶n 641. Hµng ngµy khi chi phÝ kinh doanh ph¸t sinh c¨n cø vµo sæ chi tiÕt
chi phÝ b¸n hµng chøng tõ gèc liªn quan kÕ to¸n ghi vµo sæ chi tiÕt theo dâi chi phÝ
b¸n hµng, kÕ to¸n theo dâi riªng çc nghiÖp vô lµm t¨ng chi phÝ trªn sæ chi tiÕt chi phÝ
b¸n hµng ghi nî TK 641 vµ çc nghiÖp vô lµm gi¶m chi phÝ b¸n hµng ghi cã TK641.
Tr−íc khi ghi vµo sæ chi tiÕt trªn, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n.
73
Sau khi ®Þnh kho¶n xong, c¨n cø vµo chøng tõ gèc liªn quan kÕ to¸n cËp nhËt
vµo sæ chi tiÕt TK 641 ghi nî TK 641.
Mét sè kho¶n chi phÝ lín ph¸t sinh h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng:
- Chi phÝ hao hôt tù nhiªn trong qua tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ tíi kho ng−êi
b¸n (trong tr−êng hîp c«ng ty vËn chuyÓn hµng cho kh¸ch vµ chÞu phÝ tæn hao hôt
trong kh©u vËn chuyÓn), hao hôt trong kh©u b¬m rãt t¹i çc cöa hµng, khi giao hµng
cho kh¸ch t¹i kho bªn mua, ng−êi mua vµ l¸i xe c«ng ty sÏ cïng nhau x¸c nhËn l−îng
hµng thùc nhËn lËp biªn b¶n giao nhËn ®Ýnh kÌm ho¸ ®¬n b¸n hµng, biªn b¶n nµy sÏ
lµm c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n hao hôt vËn chuyÓn. T¹i çc kho cöa hµng hµng quý sÏ thùc
hiÖn kiÓm kª hµng ho¸ tån kho thùc tÕ, so s¸nh víi tån kho trªn sæ s¸ch ®Ó tÝnh ra
l−îng hao hôt, C«ng ty ®· x©y dùng ®Þnh møc hao hôt trong kh©u vËn chuyÓn vµ l−u
gi÷ hµng t¹i çc cöa hµng. Trong tr−êng hîp hao hôt trong ®Þnh møc sÏ ®−îc tÝnh vµo
chi phÝ b¸n hµng, nÕu v−ît ®Þnh møc sÏ quy tr¸ch nhiÖm cho çc ç nh©n cã liªn
quan:
Trong tr−êng hîp hao hôt vËn chuyÓn cho kh¸ch hµng trong ®Þnh møc, c«ng ty
sÏ tÝnh to¸n bï trõ l−îng hµng vµo kú tíi cho kh¸ch, khi x¸c ®Þnh ®−îc l−îng hao hôt
thñ kho sÏ lµm thñ tôc ph¸t hµnh phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé cho l−îng
hao hôt ®ã, c¨n cø vµo chøng tõ nµy kÕ to¸n ®Þnh kho¶n:
Nî TK 641
Cã TK 156111
- Chi phÝ vËn t¶i: C«ng ty cã mét ®éi xe chuyªn phôc vô vËn t¶i hµng ho¸ cho
c«ng ty vµ vËn chuyÓn thuª cho kh¸ch hµng bªn ngoµi, §éi xe thùc hiÖn h¹ch to¸n
®éc lËp, cã m· sè thuÕ, ph¸t hµnh ho¸ ®¬n vµ cã hÖ thèng tµi kho¶n riªng, cuèi kú lËp
b¸o ço tµi chÝnh göi lªn c«ng ty, ®èi víi çc kh¸ch hµng ký kÕt hîp ®ång tho¶ thuËn
chi phÝ vËn t¶i bªn b¸n chÞu, kÕ to¸n c¨n cø vµo ho¸ ®¬n c−íc vËn chuyÓn do ®éi xe
ph¸t hµnh ghi:
Nî TK 641
Cã TK 336382: Thanh to¸n néi bé C«ng ty - §éi xe
Trong tr−êng hîp çc cöa hµng xuÊt x¨ng dÇu phôc vô cho C«ng ty (xuÊt néi
dông: xuÊt cho xe con, xuÊt ch¹y m¸y ph¸t ®iÖn . . .) nh©n viªn b¸n hµng cËp nhËt,
ph¸t hµnh ho¸ ®¬n b¸n hµng coi nh− xuÊt b¸n cho kh¸ch nh− vËy m¸y tÝnh vÉn sÏ tù
®éng ®Þnh kho¶n gi¸ vèn doanh thu . . . nh− xuÊt b¸n cho kh¸ch. Khi tËp hîp ho¸ ®¬n
KÕ to¸n ghi:
Nî TK 641
Nî TK 1331
Cã TK 1312
74
- Chi phÝ vËn t¶i thuª ngoµi: C«ng ty ph¶i ®i thuª ph−¬ng tiÖn vËn t¶i thuû ®Ó
vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ C¶ng B12 – C«ng ty x¨ng dÇu B12 vÒ kho, chi phÝ nµy ®−îc
h¹ch to¸n nh− sau:
Nî Tk 641
Nî TK1331
Cã Tk 3312 ( M· kh¸ch cña ®¬n vÞ vËn t¶i )
- Chi phÝ tiÒn l−¬ng: Chi phÝ nµy ®−îc tÝnh to¸n dùa trªn ®¬n gi¸ tiÒn l−¬ng do
Tæng c«ng ty duyÖt.
VÝ dô: KÕ ho¹ch tiÒn l−¬ng n¨m 2003
- B¸n bu«n: 2,86/1000® Doanh thu
- T¸i xuÊt: 2,86/1000 ® Doanh thu
- B¸n lÎ: 8,58/1000 ® Doanh thu
- B¸n § §NB ngµnh: 6000 ®/ M3.TÊn
Chi phÝ tiÒn l−¬ng ®−îc h¹ch to¸n nh− sau:

Nî TK 641
Cã TK 33411
- Ngoµi ra cßn mét sè kho¶n chi phÝ kh¸c nh−: Chi phÝ b¶o qu¶n, chi phÝ ®µo
t¹o, chi phÝ tiÕp thÞ
TÊt c¶ çc kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ®Òu ®−îc ph¶n ¸nh trªn sæ chi tiÕt chi phÝ
theo mÉu sau:
75
Sæ chi phÝ b¸n hµng: Ghi Nî TK 641
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003( trich )
Trang 1: Tæng tiÒn: §¬n vÞ tÝnh:
VND
M· Ngµy Sè DiÔn gi¶i TK M· Sè tiÒn
Ctõ §èi kho¶n
øng môc phÝ
LHKD:101 KD XD chÝnh 45 511 763
TK_NO:641 Chi phÝ b¸n hµng 45 511 763
TK_DU:TiÒn mÆt ViÖt Nam 1111 45 511 763
KMphi: C−íc phÝ vËn chuyÓn 1111 20811 1 197 720
02/3/03 107 CH §æng Quèc B×nh ttt cÇu phµ 1111 20811 1 197 720
TM2 VC
KMphi:T¹p phÝ vËn t¶i 1111 20822 269 090
03/3/03 102 §éi xe ttt n©ng xe qua cÇu 1111 20822 269 090
TM2
KMphi:Qu¶ng ço 1111 21718 41 821 953
TM2 10/3/03 112 §ç §øc LiÖu ttt lµm biÓn qu¶ng ço cho 1111 21718 41 821 953
çc cöa hµng
KMphi:CP tiÕp thÞ kh¸ch hµng 1111 21721 2 223 000
TM2 15/3/03 103 NguyÔn duy H−ng ttt CphÝ tiÕp thÞ 1111 21721 2 223 000
kh¸ch ng
LHKD:901 SX kinh doanh chung 531 960 740
TK_NO:641 Chi phÝ b¸n hµng 531 960 740
TK_DU:TiÒn mÆt ViÖt Nam 1111 46 205 000
KMphi: CP söa ch÷a kh¸c 1111 20518 8 795 000
TM2 20/3/03 101 Cty Xl¾p nhµ ë HP ttt CphÝ söa ch÷a kh¸c 1111 20518 4 295 000
TM2 21/3/03 104 Phan ®×nh Söu ttt chi phÝ söa ch÷a kh¸ch 1111 20518 4 500 000
KMphi:CP vÖ sinh m«i tr−êng 1111 20712 3 360 000
TM2 11/3/03 114 Vò ThÞ Xuyªn -Cty m«i tr−êng ttt thu 1111 20712 3 360 000
gom r¸c T8/99
KMphi:CP b¶o qu¶n kh¸c 1111 20718 1 018 000
TM2 25/3/03 109 TrÇn Quang Trung ttt CphÝ b¶o qu¶n kh¸c 1111 20718 1 018 000
KMphi:CP b¶o qu¶n kh¸c 1111 20728 267 000
TM2 25/3/03 111 TrÇn Quang Trung ttt CphÝ b¶o qu¶n kh¸c 1111 20728 267 000
KMphi:CP ®µo t¹o ®¹i häc 1111 21212 2 200 000
C¨n cø vµo sæ chi phÝ b¸n hµng kÕ to¸n chi phÝ tiÕn hµnh tËp hîp theo çc
kho¶n môc phÝ vµ theo lo¹i h×nh kinh doanh, ®èi víi çc chøng tõ phÝ thuéc lo¹i h×nh
kinh doanh 901: lo¹i h×nh kinh doanh chung c¨n cø vµo tû lÖ doanh thu b¸n hµng cña
tõng lo¹i h×nh kinh doanh sÏ tiÕn hµnh ph©n bæ sang çc lo¹i h×nh kinh doanh ®ã lËp
b¶ng tæng hîp çc kho¶n môc chi phÝ theo tõng lo¹i h×nh kinh doanh, ®©y chÝnh lµ
c¨n cø ®Ó kÕ to¸n tæng hîp lËp çc phô biÓu kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
§ång thêi c¨n cø vµo sæ chi tiÕt chi phÝ b¸n hµng (c¶ Nî vµ Cã) kÕ to¸n ghi sæ çi tµi
kho¶n 641
76
Tæng c«ng ty x¨ng dÇu

Sæ çi tµi kho¶n 641 ( trÝch )
Tõ ngµy 01/03/2003 ®Õn ngµy 31/03/2003
Nî Cã TK ®èi øng
§Çu kú
Ph¸t sinh 161 409 724 11111

90 878 572 1121
1 811 727 244 33411
473 053 808 156111
.................. .................
911
Tæng ph¸t sinh 5 841 357 328 5 841 357 328
Cuèi kú
KÕ to¸n tr−ëng KÕ to¸n tæng hîp
§ång thêi kÕ to¸n kÕt chuyÓn sè d− cuèi kú vµo TK 911111 ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu
thô.
d/-H¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶:
C«ng ty sö dông TK 911111 ®Ó h¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô x¨ng dÇu
chÝnh. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ nµy ®−îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo tr×nh tù nh− sau:
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n c¨n cø vµo çc sè liÖu kÕ to¸n ®· ®−îc tæng hîp ë sæ, thÎ
chi tiÕt vµ tæng hîp ®èi chiÕu víi çc sæ çi ®Ó tiÕn hµnh kÕt chuyÓn:
- KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n (sè liÖu lÊy tõ sæ çi TK 632111) sang bªn nî TK
911111:
- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (sè liÖu trªn sæ çi TK 51111) sang bÕn cã TK 911111.
- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn néi bé (sè liÖu sæ çi TK 51211) sang bªn cã TK
911111.
Cuèi cïng tÝnh ra sè l·i hoÆc lç trong th¸ng b»ng çch c©n ®æi tæng sè ph¸t sinh
hai bªn cña TK 911111 råi tiÕn hµnh chuyÓn lç l·i sang TK 421.
77
Cuèi th¸ng kÕ to¸n c¨n cø vµo çc sè liÖu ®· tæng hîp ®−îc ë sæ thÎ chi tiÕt vµ
tæng hîp ®èi chiÕu víi çc sæ çi ®Ó tiÕn hµnh kÕt chuyÓn
KÕ to¸n c¨n cø vµo sè lç (l·i) trªn TK 911111 ®Ó ghi sæ çi TK 911111 (BiÓu
19). Cuèi QuÝ, kÕ to¸n kÕt chuyÓn sang TK 421 ®Ó tÝnh lîi tøc c¶ Quý.
Nî TK 911111
Cã TK 421

Sæ chi tiÕt
TK 911:
Tõ ngµy: 01/09/1999 ®Õn ngµy 30/09/1999
Tæng ph¸t sinh: Nî: Cã:

M·
lo¹i Sè Ngµy DiÔn gi¶i Sè tiÒn TK Nî TK Cã
c.tõ
DC 01 31/3/03 KÕt chuyÓn gi¸ vèn XDC 141 709 965 125 911111 6321111
DC 03 31/3/03 KÕt chuyÓn gi¸ vèn XDC 560 726 555 911111 6321114
DC 06 31/3/03 KÕt chuyÓn doanh thu XDC 144 311 563 193 51111 91111
DC 10 31/3/03 KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n 6 129 573 338 91111 64111
hµng XDC
. .
C¨n cø sæ chi tiÕt TK 911: kÕ to¸n ghi sæ Ghi sæ çi tµi kho¶n 91111
Sæ çi TK 91111
(trÝch)
Quý III - n¨m 2003
Ph¸t sinh PS Nî PS Cã TK §èi øng
1 457 019 208 42121

144 311 563 193 511111
39 766 998 530 511113
577 039 572 511114
14 056 003 960 512111
141 709 965 125 6321111
38 053 529 649 6321113
560 726 555 6321114
13 714 829 796 6321115
6 129 573 338 64111
Tæng ph¸t sinh 200 168 624 463 200 168 624 463
Cuèi kú
78
ViÖc kÕt chuyÓn sè d− cña sæ çi TK 911111 ®−îc thùc hiÖn vµo cuèi Quý. Lóc
Êy sè d− trªn sæ çi sÏ b»ng 0.
e/- LËp çc b¸o ço kÕ to¸n liªn quan ®Õn nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸
Khi thùc hiÖn xong c«ng viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶, c¨n cø vµo b¶ng kª, sæ çi çc
tµi kho¶n liªn quan kÕ to¸n tiÕn hµnh lËp b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh. §©y lµ b¸o ço
qu¶n trÞ phôc vô cho doanh nghiÖp ®−îc lËp theo tõng quý, cung cÊp th«ng tin cÇn
thiÕt cho gi¸m ®èc c«ng ty, phßng kinh doanh vÒ t×nh h×nh tiªu thô hµng hãa trong kú.
§Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch ho¹ch ®Þnh ph−¬ng h−íng kinh doanh cña c«ng ty trong kú tiÕp
theo.

Phô biÓu b¸o ço

KÕt qu¶ kinh doanh th−¬ng m¹i
QuÝ I n¨m 2003
PhÇn 1: L·i lç
DiÔn gi¶i M· Quý nµy Luü kÕ tõ ®Çu n¨m
1- Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp 1 205 224 464 718 205 224 464 718
dÞch vô
- Doanh thu b¸n xuÊt khÈu 03 577 039 572 577 039 572
2- Çc kho¶n trõ 05
- ChiÕt khÊu th−¬ng m¹i 06
- Gi¶m gi¸ hµng b¸n 07
- Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i 08
- ThuÕ TT§B, ThuÕ XK, GTGT theo 09
PP t.tiÕp ph¶i nép
3- DT thuÇn vÒ b¸n hµng, cung cÊp 10 205 224 464 718 205 224 464 718
dÞch vô
4- Gi¸ vèn hµng b¸n 11 200 144 078 960 200 144 078 960
5- LN gép vÒ hµng b¸n, cung cÊp 20 5 080 385 758 5 080 385 758
dÞch vô
6- Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh 21 15 819 306 15 819 306
7- Chi phÝ tµi chÝnh 22 140 843 049 140 843 049
8- Chi phÝ b¸n hµng vµ QLDN 24 6 408 373 414 6 408 373 414
9- LN tõ H§KD 30 -1 453 011 399 -1 453 011 399
10- Thu nhËp kh¸c 31 16 875 281 16 875 281
11- Chi phÝ kh¸c 32 18 584 18 584
12- lîi nhuËn kh¸c 33 16 856 697 16 856 697
13- Tæng lîi nhuËn tr−íc thuÕ 40 -1 436 154 702 -1 436 154 702
14- ThuÕ TNDN ph¶i nép 41
15- Lîi nhuËn sau thuÕ 50 -1 436 154 702 -1 436 154 702
79
PhÇn iii
H−íng hoµn thiÖn kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸( b¸n hµng ) vµ kÕt
qu¶ H§SXKD t¹i C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III
I . nhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng hãa vµ kÕt
qu¶ H§SXKD t¹i C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III.
Qua viÖc t×m hiÓu thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ kinh doanh t¹i C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III t«i cã mét sè nhËn xÐt nh− sau:
1. VÒ −u ®iÓm:
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, môc tiªu gi÷
v÷ng thÞ tr−êng vµ t¨ng tr−ëng nhanh lµ tr¸ch nhiÖm vµ mong muèn cña toµn thÓ çn
bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty. Víi mét lÞch sö l©u ®êi h¬n 40 n¨m tr−ëng thµnh vµ
ph¸t triÓn C«ng ty ngµy nay ®· trë thµnh mét trong nh÷ng doanh nghiÖp lín trong
ngµnh x¨ng dÇu ViÖt Nam víi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é kü thuËt cao vµ ®éi ngò
çn bé lµnh nghÒ cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng , cã kinh nghiÖm qu¶n lý.
HÖ thèng qu¶n lý nãi chung vµ bé phËn kÕ to¸n nãi riªng cña c«ng ty X¨ng dÇu
khu vùc III ®· kh«ng ngõng t×m tßi, hoµn thiÖn vµ n©ng cao ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kinh
doanh ngµy mét ®a d¹ng cña c«ng ty. Ngµy nay, hÖ thèng kÕ to¸n cña c«ng ty ®−îc tæ
chøc t−¬ng ®èi hoµn chØnh, gän nhÑ, n¾m ch¾c chøc n¨ng cña tõng bé phËn m×nh
qu¶n lý.
Qua thùc tÕ cho thÊy, c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tiªu thô nãi riªng ë
c«ng ty ®· ®¶m b¶o ®−îc ®óng yªu cÇu thèng nhÊt ph¹m vi tÝnh to¸n chØ tiªu kinh tÕ
gi÷a kÕ to¸n vµ çc bé phËn cã liªn quan còng nh− néi dung cña c«ng t¸c kÕ to¸n,
®ång thêi ®¶m b¶o cho sè liÖu kÕ to¸n ph¶n ¸nh mét çch chÝnh x¸c , trung thùc, hîp
lý, râ rµng, dÔ hiÓu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh ë c«ng ty.
Trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n ®· h¹n chÕ ghi trïng lÆp nh−ng ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt
çc nguån sè liÖu ban ®Çu. Do ®ã, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i C«ng ty lµ phï
hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ t¹i c«ng ty.
Víi mét m¹ng l−íi kinh doanh lín (néi , ngo¹i thµnh H¶i Phßng vµ mét sè tØnh
l©n cËn) c«ng ty ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n võa tËp trung, võa ph©n t¸n lµ rÊt hîp lý.
ViÖc bè trÝ t¹i çc cöa hµng mét kÕ to¸n ®Ó ghi chÐp vµ theo dâi viÖc tiªu thô hµng
hãa diÔn ra hµng ngµy ®· kÞp thêi ph¶n ¸nh ®−îc çc th«ng tin cÇn thiÕt cho çc nhµ
qu¶n lý , gióp cho l·nh ®¹o c«ng ty cã quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c, kÞp thêi khi cã nh÷ng
vÊn ®Ò khã kh¨n trong kinh doanh x¶y ra, tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng tiªu cùc trong qu¶n lý.
C«ng ty lu«n chÊp hµnh ®Çy ®ñ çc chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n cña
Nhµ n−íc. Tæ chøc më çc sæ kÕ to¸n hîp lý, ph¶n ¸nh gi¸m ®èc t×nh h×nh tiªu thô
80
hµng hãa ®Çy ®ñ chÝnh x¸c. Do ®ã, gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc qu¶n lý tµi s¶n cña
c«ng ty trong lÜnh vùc l−u th«ng. §Æc biÖt ®Ó phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ kÕ to¸n
c«ng ty ®· ®−îc trang bÞ mét hÖ thèng m¸y vi tÝnh hiÖn ®¹i c«ng t¸c kÕ to¸n ®−îc thùc
hiÖn trªn m¸y víi mét phÇn mÒm thèng nhÊt ®−îc hÖ thèng ho¸ cao, gióp cho viÖc cËp
nhËt vµo sæ s¸ch kÕ to¸n ®¬n gi¶n, gän nhÑ. Hµng ngµy, khi nhËn ®−îc chøng tõ kÕ
to¸n, kÕ to¸n cËp nhËt vµo m¸y khi cÇn sÏ in ra ®Ó ®èi chiÕu so s¸nh. Cô thÓ s¬ ®å nh−
sau:
Chøng tõ kÕ to¸n M¹ng m¸y vi HÖ thèng sæ

tÝnh s¸ch, b¸o ço
Víi viÖc ¸p dông kÕ to¸n m¸y ®· gióp ®−îc cho c«ng t¸c qu¶n lý d÷ liÖu ®−îc
®¶m b¶o an toµn nh»m gi¶m bít ®−îc khèi l−îng c«ng viÖc ph¶i ghi chÐp b»ng tay
cho kÕ to¸n viªn. §ång thêi víi viÖc ®−a vµo sö dông m¹ng côc bé trong toµn bé c«ng
ty , kÕt nèi çc phßng ban chøc n¨ng , çc bé phËn , cöa hµng víi nhau gióp cho kÕ
to¸n n¾m b¾t çc th«ng tin cÇn sö lý mét çch nhanh chãng , kÞp thêi .
ViÖc sö dông çc chøng tõ kÕ to¸n trong nghiÖp vô tiªu thô kinh doanh còng
nh− trong çc nghiÖp vô kÕ to¸n kh¸c trong C«ng ty lµ hîp lý tu©n thñ ®óng nguyªn
t¾c ghi chÐp, lu©n chuyÓn chøng tõ theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh. Chøng tõ kÕ to¸n
®uîc qu¶n lý chÆt chÏ vµ mang tÝnh ph¸p lý cao. T¹i phßng nghiÖp vô cña C«ng ty khi
ph¸t sinh nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ th× çc chøng tõ ®Òu ®−îc lËp ®Çy ®ñ, çc chøng
tõ ®ã lËp tøc ®−îc chuyÓn vÒ phßng kinh doanh - phßng kÕ to¸n trong ngµy hoÆc ®Çu
giê ngµy h«m sau nh− vËy chøng tõ kÕ to¸n ®−îc theo dâi th−êng xuyªn vµ chÆt chÏ.
Çc tµi kho¶n kÕ to¸n ®−îc më phï hîp víi chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh ®ång thêi
phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña m« h×nh h¹ch to¸n kinh doanh ngµnh x¨ng dÇu, viÖc sö
dông tµi kho¶n 136; 336 ®Ó h¹ch to¸n çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong néi bé
ngµnh trong thùc tÕ tá ra rÊt cã hiÖu qu¶ vµ ®· ®−îc kiÓm chøng qua nhiÒu n¨m ¸p
dông.
Tiªu thô hµng hãa lµ kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña
c«ng ty; nã liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn vµ thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Ng©n
s¸ch nhµ n−íc, ph¶n ¸nh sù vËn ®éng tiÒn hµng trong l−u th«ng. Víi chñng lo¹i hµng
hãa nhiÒu, ®a d¹ng vµ phong phó c«ng ty ®· tæ chøc c«ng t¸c tiªu thô mét çch khoa
häc , rÊt nh¹y bÐn, linh ho¹t ®¸p øng ®−îc yªu cÇu qu¶n lý kinh doanh cña c«ng ty.
Theo ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô còng rÊt linh ho¹t trong viÖc vËn dông sæ s¸ch kÕ
to¸n thÓ hiÖn ë viÖc më çc b¶ng kª tæng hîp vµ chi tiÕt ®Ó theo dâi t×nh h×nh tiªu thô.
Trªn mçi b¶ng kª ®· ph¶n ¸nh ®−îc mçi nghiÖp vô tiªu thô hµng hãa ph¸t sinh c¶ vÒ
gi¸ vèn lÉn gi¸ b¸n, ®ång thêi ph¶n ¸nh ®−îc c¶ vÒ sè l−îng hµng xuÊt theo tõng lo¹i
81
thÓ tÝch. ViÖc ghi chÐp sæ s¸ch thuËn lîi cho viÖc ®èi chiÕu, kiÓm tra çc hÖ thèng sæ
víi b¶ng kª.
§Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tiªu thô, kÕ to¸n tæng hîp cßn lËp phô biÓu b¸o ço kÕt
qu¶ tiªu thô hµng hãa trong th¸ng , phô biÓu nµy ®−îc cô thÓ hãa trong tõng ph−¬ng
thøc tiªu thô , tõng mÆt hµng tiªu thô vµ x¸c ®Þnh ®−îc kho¶n chiÕt khÊu thõa, thiÕu
trong kú.
ë C«ng ty sö dông ph−¬ng ph¸p thÎ song song ®Ó h¹ch to¸n tån kho. T¹i çc
kho, thñ kho më çc thÎ kho ®Ó theo dâi vÒ mÆt sè l−îng hµng nhËp, xuÊt, tån çc lo¹i
hµng hãa riªng biÖt. ë phßng kÕ to¸n c«ng ty më b¶ng kª ®Ó theo dâi c¶ vÒ mÆt sè
l−îng vµ gi¸ trÞ. Cã thÓ nãi viÖc më sæ s¸ch nh− vËy ®· kh«ng trïng lÆp, gióp kÕ to¸n
n¾m ®−îc trÞ gi¸ hµng tån kho cña tõng lo¹i còng nh− theo dâi ®−îc gi¸ trÞ bªn nhËp
xuÊt hµng hãa.
§èi víi ph−¬ng thøc b¶n lÎ thu tiÒn trùc tiÕp ®· t¹o thuËn lîi cho kh¸ch hµng
trong viÖc thanh to¸n tiÒn hµng vµ thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn hµng. Hµng
ngµy c«ng ty cã bé phËn kÕ to¸n thu håi c«ng nî t¹i çc cöa hµng hay çc nh©n viªn
cöa hµng ph¶i kiÓm tiÒn, nép tiÒn vµ b¸o ço b¸n hµng lªn phßng kÕ to¸n c«ng ty.
C«ng t¸c ghi chÐp sæ s¸ch kÕ to¸n vµ ph−¬ng thøc tÝnh to¸n t¹i c«ng ty x¨ng
dÇu khu vùc III H¶i phßng cã rÊt nhiÒu −u ®iÓm nh− :
+/ HÖ thèng sæ s¸ch sö dông ghi chÐp hîp lý , ®¶m b¶o ®óng vµ ®Çy ®ñ theo
quy ®Þnh cña nhµ n−íc .
+/ §¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ th«ng tin cña l·nh ®¹o nhê cã hÖ thèng sæ s¸ch ghi
chÐp rÊt chi tiÕt vÒ tõng lo¹i h×nh , mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh trong C«ng ty .
C«ng ty ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung rÊt phï hîp ®èi víi mét C«ng
ty kinh doanh th−¬ng m¹i, kh¶ n¨ng cña ®éi ngò chuyªn m«n ®−îc khai th¸c triÖt ®Ó
gi¶m nhÑ khèi l−îng c«ng viÖc ghi sæ kÕ to¸n, çc nh©n viªn trong phßng kÕt to¸n
®−îc bè trÝ c«ng t¸c phï hîp víi tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng.
Nãi tãm l¹i, c«ng t¸c kÕ to¸n cña c«ng ty ph¶n ¸nh kh¸ ®Çy ®ñ chÆt chÏ cã hÖ
thèng qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa gãp phÇn to lín cho viÖc ra çc quyÕt ®Þnh xö lý cña
çc cÊp l·nh ®¹o. §Æc biÖt cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc ¸p dông m¹ng vi tÝnh ®· ®em l¹i
hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c kÕ to¸n.
Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm nªu trªn, c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa
ë c«ng ty cßn mét sè h¹n chÕ vÉn tån t¹i.
2. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i :
- VÒ c«ng nî kh¸ch hµng: hiÖn nay TK 131 cña C«ng ty ®−îc chia ra thµnh TK 1311:
Ph¶i thu cña kh¸ch hµng vµ TK 1312: Ph¶i thu cña cöa hµng. Hai tµi kho¶n nµy ®Òu
82
®−îc më theo dâi chi tiÕt theo tõng kh¸ch hµng vµ cöa hµng theo bé m· kh¸ch thèng
nhÊt trªn toµn c«ng ty, th«ng qua b¶ng kª chi tiÕt c«ng nî (TK 1311,1312, chi tiÕt
theo m· kh¸ch hµng), TK 1311 ®· chi tiÕt theo ®óng m· cña tõng kh¸ch hµng, tuy
nhiªn TK 1312 l¹i chØ thÓ hiÖn c«ng nî tæng hîp cña mét cöa hµng (chØ theo dâi chi
tiÕt theo m· cöa hµng), do vËy khi lËp b¸o ço kÕ to¸n qu¶n trÞ - b¸o ço c«ng nî
kh¸ch hµng, kÕ to¸n c«ng nî ph¶i thu thËp b»ng tay sè liÖu chi tiÕt tõng kh¸ch nî cña
tõng cöa hµng (th«ng qua b¸o ço çc cöa hµng göi lªn), nh− vËy th«ng tin rÊt chËm
vµ viÖc theo dâi tiÕn ®é thanh to¸n cña kh¸ch t¹i çc cöa hµng lµ hoµn toµn bÞ ®éng
(kÕ to¸n chØ n¾m ®−îc tæng sè cöa hµng cho çc kh¸ch hä b¸n nî mµ kh«ng biÕt chi
tiÕt nî cña tõng kh¸ch t¹i cöa hµng ®ã).
- Do toµn bé doanh thu b¸n hµng ®−îc ph¶n ¸nh qua tµi kho¶n c«ng nî 131
ngay c¶ khi kh¸ch tr¶ tiÒn trùc tiÕp, sau ®ã kÕ to¸n b¸n hµng míi lªn phiÕu thu lµm
thñ tôc nhËp tiÒn vµo quü, do ®ã kh«ng thÓ hiÖn ®−îc mèi liªn quan gi÷a hai dßng tiÒn
vµ hµng, thùc tÕ KÕ to¸n C«ng ty rÊt khã theo dâi viÖc thanh to¸n cña kh¸ch hµng cho
tõng chuyÕn hµng ®· mua.
- HiÖn nay, viÖc tÝch cùc gi¶m thiÓu c«ng nî kh¸ch hµng ®ang ®−îc l·nh ®¹o
c«ng ty ®Æt lªn môc tiªu hµng ®Çu trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, do vËy çc chØ
tiªu: doanh thu thu tiÒn ngay, doanh thu tr¶ chËm, c«ng nî b¸n bu«n, c«ng nî b¸n lÎ
lu«n lu«n lµ yªu cÇu b¸o ço hµng ngµy mµ kÕ to¸n doanh thu ph¶i lËp, vÊn ®Ò nµy
ch−¬ng tr×nh kÕ to¸n m¸y ch−a phôc vô ®−îc mµ hoµn toµn ph¶i thu thËp sè liÖu
th«ng qua ph©n tÝch thñ c«ng (so s¸nh m· kh¸ch hµng trªn b¸o ço chi tiÕt c«ng nî
víi danh môc hîp ®ång kh¸ch hµng mua tr¶ chËm do phßng kinh doanh cung cÊp).
§iÒu nµy lµm gi¶m tiÕn ®é b¸o ço còng nh− tÝnh chÝnh x¸c cña b¸o ço, kh«ng phôc
vô ®−îc çc bµi to¸n ph©n tÝch kinh tÕ nhiÒu chiÒu: ph©n tÝch c«ng nî/doanh thu, ph©n
tÝch tiÕn ®é thanh to¸n thùc tÕ so víi ®Þnh møc: thêi h¹n nî - sè d− nî b×nh qu©n.
- ViÖc kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu
®−îc mang tÝnh ph¸p lý. T¹i C«ng ty viÖc nµy ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn hµng
ngµy nh−ng vÉn cã tr−êng hîp ho¸ ®¬n lu©n chuyÓn ®Õn kh©u cuèi cïng cßn bÞ thiÕu
ch÷ ký cña ng−êi nhËn hµng hoÆc ch÷ ký cña thñ tr−ëng ®¬n vÞ ( ë çc cöa hµng b¸n
lÎ ) .
- Quy ®Þnh cña c«ng ty vÒ viÖc qu¶n lý çc cöa hµng b¸n lÎ: ph¶i nép tiÒn b¸n
hµng hµng ngµy , 05 ngµy göi chøng tõ xuÊt b¸n vÒ C«ng ty mét lÇn, nªn trong 5 ngµy
®ã C«ng ty kh«ng gi¸m s¸t ®−îc viÖc çc cña hµng cã nép tiÒn b¸n hµng vµo ng©n
hµng hay kh«ng. NÕu çc cöa hµng ®Ó tiÒn tån nhiÒu t¹i quü sÏ kh«ng ®¶m b¶o an
toµn tµi chÝnh . Mét sè çc cöa hµng lín nh− Qu¸n Toan , Tr¹m vËn chuyÓn kinh
doanh x¨ng dÇu ®−êng thuû, ... ®−îc C«ng ty giao cho thùc hiÖn çc hîp ®ång b¸n
bu«n do C«ng ty ký kÕt vµ ®Þnh kú 10 ngµy b¸o ço t×nh h×nh c«ng nî kh¸ch hµng vÒ
83
C«ng ty, tuy cã −u ®iÓm lµ t¹o sù chñ ®éng cho çc cöa hµng trong viÖc tiÕp cËn víi
kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng trong viÖc liªn hÖ mua vµ thanh
to¸n tiÒn hµng nh−ng cã ®iÓm ch−a chÆt chÏ lµ : C«ng ty c«ng ty ch−a gi¸m s¸t ®−îc
kÞp thêi diÔn biÕn c«ng nî cña kh¸ch hµng lín mua hµng t¹i çc cöa hµng b¸n lÎ.
ii . nh÷ng ®Ò xuÊt vµ biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n
tiªu thô hµng hãa t¹i c«ng ty x¨ng dÇu khu vùc iii
1- Hoµn thiÖn ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho

Hµng ngµy theo kÕ ho¹ch ®Ò nghÞ cÊp hµng cña çc cöa hµng b¸n lÎ trùc thuéc
C«ng ty, Phßng kinh doanh lËp PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé xuÊt di
chuyÓn hµng xuèng çc cöa hµng, nh−ng l−îng hµng nµy ch−a ®−îc h¹ch to¸n thÓ
hiÖn viÖc xuÊt di chuyÓn néi bé c«ng ty.
C«ng ty cÇn më sæ chi tiÕt theo dâi vµ h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng kho ®Ó kÕ
to¸n kho hµng theo dâi kÞp thêi l−îng hµng nhËp xuÊt t¹i çc cöa hµng, tr¸nh t×nh
tr¹ng b¸o ço sai lÖch l−îng hµng xuÊt b¸n trong ngµy hoÆc trong th¸ng, dÉn ®Õn ph¶n
¸nh kh«ng chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh trong kú vµ ®¶m b¶o an toµn tµi chÝnh.
C«ng ty kh«ng sö dông TK 157 ph¶n ¸nh l−îng hµng göi ®i b¸n, khi xuÊt hµng
b¸n cho kh¸ch mµ ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t hµnh hãa ®¬n b¸n hµng, C«ng ty chØ lµm
phiÕu xuÊt kho kiªm di chuyÓn néi bé ®Ó tiÕn hµnh chuyÓn l−îng hµng b¸n nµy qua
mét kho trung gian ®−îc gäi lµ “kho thñ tôc”, tíi khi ®Çy ®ñ thñ tôc ®Ó xuÊt hãa ®¬n
b¸n hµng cho kh¸ch, c«ng ty míi tiÕn hµng xuÊt b¸n l−îng hµng nµy tõ “kho thñ tôc”,
thùc chÊt, ®©y lµ l−îng hµng mµ c«ng ty ®· xuÊt b¸n kh«ng cßn tån t¹i trong kho
hµng, ph¶n ¸nh nh− trªn sÏ lµm sai lÖch l−îng tån kho, ¶nh h−ëng tíi viÖc ¸p tÝnh gi¸
vèn hµng b¸n, tÝnh to¸n çc chØ tiªu hao hôt hµng hãa, sai lÖch tån kho khi kiÓm kª
vv.. §Ò nghÞ C«ng ty sö dông TK 157 ®Ó theo dâi l−îng hµng nµy, khi hµng ®−îc xuÊt
tíi kho cña kh¸ch, ch−a ph¸t hµnh hãa ®¬n, kÕ to¸n c¨n cø phiÕu xuÊt kho h¹ch to¸n
Nî TK 157 (víi gi¸ vèn t¹i thêi ®iÓm xuÊt hµng). Nh− vËy l−îng hµng ph¶n ¸nh trªn
TK 157 nµy sÏ kh«ng cßn ®−îc thÓ hiÖn trªn çc b¸o ço tån kho.
Ap dông ph−¬ng ph¸p b¸n hµng giao tay ba: qua kh¶o s¸t thÊy c«ng ty XDKV3
cã nhiÒu tr−êng hîp b¸n hµng th¼ng tõ kho B12 (kho ®Çu mèi nhËp hµng cña C«ng
ty), tµu cña C«ng ty cËp c¶ng B12 ®Ó nhËp hµng råi giao th¼ng tíi kho kh¸ch hµng
hoÆc sang m¹n tµu kh¸ch mµ kh«ng trë vÒ nhËp t¹i kho Th−îng lý. Tr−êng hîp nh−
vËy c«ng ty vÉn h¹ch to¸n vµo hµng tån kho Nî TK 156 - kho thñ tôc vµ tiÕn hµnh
viÕt phiÕu xuÊt kho. Nh− vËy còng lµm cho TK 156 bÞ ph¶n ¶nh sai, C«ng ty cÇn ¸p
dông ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n b¸n hµng giao tay 3 cho tr−êng hîp nµy: Ghi th¼ng Nî
TK 632/Cã TK 336 víi gi¸ b¸n vèn lµ gi¸ ®Ých danh.
2- Hoµn thiÖn ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng.
84
Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý lµ hoµn toµn kh¸c nhau vÒ nguån gèc ph¸t
sinh v× b¶n chÊt nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn thø nhÊt. Song c«ng ty ®· hîp nhÊt hai lo¹i
chi phÝ nµy vµo thµnh chi phÝ b¸n hµng vµ ®−îc kÕ to¸n trªn TK 641 lµ kh«ng hîp lý.
Lµm nh− vËy sÏ g©y khã kh¨n trong c«ng ty trong viÖc qu¶n lý khi muèn chó träng
®Õn çc kho¶n chi cho qu¶n lý. §ång thêi, viÖc tËp trung hai lo¹i chi phÝ nµy sÏ kh«ng
®¶m b¶o viÖc gi¸m ®èc çc kho¶n chi vÒ môc ®Ých còng nh− hiÖu qu¶. Chi phÝ qu¶n lý
tËp hîp trong chi phÝ b¸n hµng khiÕn cho viÖc ph©n bæ chi phÝ cho hµng tiªu thô trong
kú kh«ng chÝnh x¸c v× chi phÝ qu¶n lý cã thÓ x¸c ®Þnh cho nhiÒu kú kinh doanh. MÆc
dï vÒ tÝnh to¸n th× kÕt qu¶ kh«ng thay ®æi song vÒ mÆt qu¶n lý sÏ khã kh¨n trong viÖc
x¸c ®Þnh ¶nh h−ëng cña chóng ®èi víi kÕt qu¶ kinh doanh.
§Ó gi¶i quyÕt nh÷ng h¹n chÕ trªn kÕ to¸n nªn sö dông TK641 "chi phÝ b¸n
hµng" vµ TK 642 "chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp". Trong ®ã nh÷ng kho¶n chi phÝ trùc
tiÕp cho cho qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa nªn ®−a th¼ng vµo TK 641, nh÷ng kho¶n chi
phÝ cho c«ng t¸c qu¶n lý nªn ®−a vµo TK 642. §Ó chi tiÕt h¬n cã thÓ dïng çc TK chi
tiÕt cho mçi lo¹i chi phÝ ph¸t sinh. ViÖc lµm nµy lµ cÇn thiÕt v× nã gióp kÕ to¸n chi phÝ
x¸c ®Þnh ®−îc kÕt qu¶ cô thÓ , chÝnh x¸c , kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ ®èi víi nh÷ng kho¶n
chi kh«ng hîp lý vµ kh«ng ®óng môc ®Ých ®ång thêi nã còng gióp cho viÖc ph©n tÝch
®¸nh gi¸ nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ ®−îc dÔ dµng th«ng qua viÖc ph¶n ¸nh ®óng ®¾n
chi phÝ b¸n hµng.
VÝ dô 05/06/99 phßng phßng hµnh chÝnh c«ng ty thanh to¸n tiÒn ®iÖn, ®iÖn
tho¹i, dÞch vô Internet tæng sè tiÒn thanh to¸n lµ 150 000 000 (ch−a thuÕ) trong ®ã t¹i
çc cöa hµng lµ 120 000 000 t¹i v¨n phßng c«ng ty lµ 30 000 000 kÕ to¸n ghi:
Nî TK 641
Cã TK 112 150 000 000 ®
Khi më thªm tµi kho¶n 642: kÕ to¸n ghi
Nî TK 641 120 000 000 ®
Nî TK 642 30 000 000 ®
Cã TK 112 150 000 000 ®
§èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ dÞch vô: söa ch÷a, b¶o d−ìng xe c¬ giíi, l¾p ®Æt
çc thiÕt bÞ chøa nhiªn liÖu . . . c«ng ty còng chØ dïng TK 641 ®Ó ph¶n ¸nh chung cho
c¶ gi¸ vèn vµ chi phÝ kinh doanh ®Õn cuèi kú b¸o ço khi tæng hîp lªn b¸o ço kinh
danh s¶n xuÊt vµ dÞch vô kÕ to¸n tæng hîp v¨n cø vµo doanh thu ®Ó ph©n bæ tæng chi
phÝ thµnh gi¸ vèn vµ chi phÝ kinh doanh cho lo¹i h×nh nµy, nh− vËy viÖc ph¶n ¸nh gi¸
vèn vµ chi phÝ kinh doanh lµ ch−a ®óng. C«ng ty nªn më thªm çc TK 621, TK 622
®Ó h¹ch to¸n gi¸ vèn - chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ dÞch vô.
3/-Hoµn thiÖn ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ mua hµng:
85
Thùc tÕ c«ng ty kh«ng h¹ch to¸n çc kho¶n chi phÝ thu mua, chi phÝ liªn quan
®Õn hµng mua vµo TK 1562 "chi phÝ mua hµng" mµ ®−a vµo TK 641” chi phÝ b¸n
hµng“. Nh− vËy lµ sai víi chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.B¶n chÊt cña chi phÝ mua hµng lµ
g¾n liÒn víi trÞ gi¸ cña hµng ho¸ mua vµo , chi phÝ nµy ®−îc ph©n bæ tû lÖ víi l−îng
hµng b¸n , viÖc ®−a chi phÝ mua hµng vµo TK641 ®· kh«ng ph¶n ¸nh ®óng ®¾n chi phÝ
b¸n hµng trong kú; Hµng hãa mua vÒ trong kú kh«ng chØ liªn quan tíi mét kú h¹ch
to¸n mµ nã cßn cã thÓ tån l¹i ë kú tiÕp theo. Do ®ã toµn bé chi phÝ mua hµng trong kú
kh«ng thÓ ®−a hÕt vµo chi phÝ cña kú ®ã mµ cßn ph¶i ®−îc ph©n bæ sang c¶ kú tiÕp
theo nÕu hµng cßn tån . ViÖc h¹ch to¸n kho¶n chi phÝ nµy t¹i c«ng ty sÏ lµm cho viÖc
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong kú thiÕu chÝnh x¸c g©y khã kh¨n trong viÖc ph©n
tÝch ®¸nh gi¸ c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ gi÷a çc kú h¹ch to¸n .
Tõ nh÷ng h¹n chÕ trªn viÖc sö dông TK1562" chi phÝ mua hµng" ®Ó h¹ch to¸n
chi phÝ thu mua hµng hãa lµ cÇn thiÕt. Víi ®Æc ®iÓm lµ hµng hãa nhËp khÈu gi¸ trÞ cao,
chi phÝ thu mua lín th× viÖc tæng hîp, ph¶n ¸nh, ph©n bæ chÝnh x¸c chi phÝ mua hµng
lµ rÊt quan träng vµ thiÕt thùc trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty. Thuéc chi phÝ mua
hµng hãa bao gåm thuÕ nhËp khÈu , chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n hµng ho¸,
chi phÝ b¶o hiÓm hµng ho¸, tiÒn thuª kho, b·i, hao hôt ®Þnh møc trong qu¸ tr×nh thu
mua....
ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ mua hµng nªn ®−îc tiÕn hµnh theo ®óng nh− chÕ ®é kÕ
to¸n hiÖn hµnh.
4-Hoµn thiÖn h×nh thøc nhËt ký chung sö dông h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ t¹i
c«ng ty
Hµng ngµy kÕ to¸n theo dâi gi¸ vèn hµng b¸n vµ chi phÝ b¸n hµng trªn çc sæ
chi tiÕt ®Õn cuèi th¸ng tæng hîp sè ph¸t sinh trong th¸ng vµ lÊy sè liÖu nµy ®Ó ghi
th¼ng vµo sæ çi TK632 vµ sæ çi TK641.
Çch ghi sæ nh− trªn lµ kh«ng ®óng víi h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung (chÕ
®é kÕ to¸n hiÖn hµnh) ®iÒu nµy kh«ng ®¶m b¶o viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu vµo
cuèi th¸ng.
§Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy, kÕ to¸n tiªu thô nªn më sæ nhËt ký chung ®Ó theo
dâi hµng ngµy. Hµng ngµy khi cã çc nghiÖp vô tiªu thô hµng hãa ph¸t sinh kÕ to¸n cã
thÓ vµo sæ nhËt ký phô. Cuèi th¸ng céng çc nhËt ký phô lÊy sè liÖu ®Ó ghi vµo nhËt
ký chung. Mçi bót to¸n ph¶n ¸nh trong sæ nhËt ký ®−îc chuyÓn vµo sæ çi Ýt nhÊt cho
hai tµi kho¶n cã liªn quan.
Tªn ®¬n vÞ NhËt ký chung MÉu sè S 01 - DN
Th¸ng .... n¨m 199..
86
Ngµy ghi Chøng tõ DiÔn gi¶i TK ®èi øng Sè ph¸t sinh Ghi
sæ chó
Sè Ngµy Nî Cã Nî Cã
1 2 3 4 5 6 7 8 9
05/03/03 01 05/03/03 ..... 632111 156111 189 100 189 100
01 05/03/03 ..... 1312 51111 242 110 242 110
01 05/03/03 1312 33614 15 000 15 000
01 05/03/03 1312 33311 17 520 17 520
Ngµy ... th¸ng ... n¨m 199...

Ng−êi gi÷ sæ KÕ to¸n tr−ëng
(Ký, hä tªn) (ký, Hä tªn)
Tªn ®¬n vÞ Sæ nhËt ký b¸n hµng MÉu sè S 05 - DN

Th¸ng .... n¨m ...
Ngµy ghi sæ Chøng tõ DiÔn TK ®èi Sè ph¸t sinh Ghi chó

gi¶i øng
Sè Ngµy Nî Cã
1 2 3 4 5 6 7 8
01/03/2003 01 01/03/03 ..... 1312 242 110
05/03/2003 02 05/03/2003 ..... 1311 432 000
Ngµy ... th¸ng ... n¨m ...
Ng−êi gi÷ sæ KÕ to¶n tr−ëng
5/-Hoµn thiÖn sæ çi TK911
KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ chØ tiªu quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh
kinh doanh cña mét doanh nghiÖp nªn cÇn ®−îc theo dâi th−êng xuyªn, chÝnh x¸c,
chÆt chÏ. KÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty kh«ng ®−îc theo dâi trªn çc sæ chi tiÕt mµ
chØ ®¬n gi¶n trong khi theo dâi qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa rÊt chÆt chÏ vµ ®Çy ®ñ
®−îc ghi vµo sæ çi trªn TK911. Song th«ng tin mµ sæ çi TK 911 cung cÊp cßn ch−a
®Çy ®ñ, nghÌo nµn, kh«ng cã c¨n cø chøng tõ.
87
§Ó cung cÊp cho nh÷ng ng−êi quan t©m mét çch ®Çy ®ñ h¬n vÒ kÕt qu¶ kinh
doanh cña c«ng ty th× viÖc ghi chÐp vµ tæ chøc sæ çi TK 911 nªn ®−îc c¶i tiÕn nh−
mÉu trang sau
ViÖc më sæ çi nh− trªn gióp cho kÕ to¸n tæng hîp võa n¾m ®−îc t×nh h×nh gi¸
vèn, chi phÝ, doanh thu, l·i cña qu¸ tr×nh tiªu thô trong th¸ng nh»m thuËn lîi trong
viÖc ®èi chiÕu víi çc sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp kh¸c.
MÉu sæ çi
TK : x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh x¨ng dÇu
Sè hiÖu: 911111
Ngµy DiÔn gi¶i Tµi kho¶n Sè ph¸t

th¸ng ghi ®èi øng
sæ sinh
Nî Cã
1 2 3 4 5
KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n 63211

KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng 641
KÕt chuyÓn doanh thu b¸n 51111
hµng 51211
KÕt chuyÓn doanh thu néi bé
Céng sang trang
sè d− cuèi kú
Hãa ®¬n tõ sè: ®Õn sè:
Mét sè vÊn ®Ò kh¸c

VÒ Tk 1312: Ph¶i thu t¹i cöa hµng: Th«ng qua kh¶o s¸t quy tr×nh lu©n chuyÓn
chøng tõ vµ h¹ch to¸n tõ cöa hµng lªn tíi phßng kÕ to¸n, t«i xin kiÕn nghÞ C«ng ty
x©y dùng l¹i m« h×nh theo dâi C«ng nî kh¸ch hµng t¹i cöa hµng nh− sau: TK 1312
®−îc theo dâi b»ng hai ®èi t−îng liªn quan: theo m· cöa hµng vµ theo m· kh¸ch hµng,
nh− vËy C«ng ty võa cã thÓ theo dâi tæng thÓ tiÕn ®é b¸n hµng, thanh to¸n nî t¹i mét
88
cöa hµng, võa theo dâi ®−îc t×nh h×nh thanh to¸n cña tõng kh¸ch t¹i cöa hµng ®ã. H¬n
n÷a, víi ph−¬ng ¸n nµy, Phßng KÕ to¸n cã thÓ lËp tøc tæng hîp ®−îc c«ng nî cña mét
kh¸ch hµng mua hµng vµ nî t¹i ®ång thêi nhiÒu cöa hµng ngay trªn ch−¬ng tr×nh m¸y
vi tÝnh(hiÖn nay KÕ to¸n ph¶i thu tËp hîp c«ng nî cña kh¸ch mua nî t¹i nhiÒu ®iÓm
b¸n th«ng qua b¸o ço cña kÕ to¸n cöa hµng).
VÒ mÆt qu¶n lý c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n C«ng ty cÇn ph¶i cã çc biÖn ph¸p
kiÓm s¸t chÆt chÏ vµ th−êng xuyªn h¬n , th−êng xuyªn tiÕn hµnh kiÓm tra ®ét xuÊt tÊt
c¶ çc kh©u trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tiªu thô còng nh− ®èi víi çc nghiÖp vô kh¸c,
®Æc biÖt trong kh©u kiÓm tra çc chøng tõ ban ®Çu ®¶m b¶o çc chøng tõ ®ã ph¶i cã
®Çy ®ñ c¬ së ph¸p lý .
C«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh cÇn cã quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n n÷a . §èi víi tÊt c¶ çc
cöa hµng b¸n lÎ C«ng ty ®· ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ m¸y vi tÝnh nèi m¹ng víi c«ng ty, do
®ã yªu cÇu hµng ngµy cöa hµng ph¶i b¸o ço t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng vµ c«ng nî
kh¸ch hµng ®Ó çn bé theo dâi cöa hµng cã thÓ n¾m kÞp thêi t×nh h×nh b¸n hµng , nép
tiÒn hµng vµ c«ng nî cña tõng kh¸ch hµng ®Æc biÖt lµ kh¸ch hµng mua l« línn . Çn
bé kÕ to¸n ngoµi kiÓm tra ®Þnh kú hµng n¨m nªn kiÓm tra ®ét xuÊt çc cöa hµng vÒ
t×nh h×nh c«ng nî vµ thu nép tiÒn hµng ®Ó ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi vÒ tµi chÝnh .
§èi víi çc ®¹i lý b¸n hµng cho C«ng ty cÇn kiÓm tra chÆt chÏ h¬n : L−îng
hµng tån kho thùc tÕ vµ tån kho trªn sæ s¸ch , l−îng hµng xuÊt b¸n thùc tÕ víi l−îng
hµng xuÊt b¸n trªn b¸o ço . KiÓm tra ®ét xuÊt çc ®¹i lý vÒ t×nh h×nh thu nép tiÒn
hµng vÒ C«ng ty ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng çc ®¹i lý b¸n ®−îc nhiÒu hµng nh−ng b¸o ço Ýt
®i vµ kh«ng chuyÓn nép tiÒn hµng vÒ C«ng ty ngay theo nh− quy ®Þnh .
ViÖc hoµn thiÖn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ ngoµi hiÖu
qu¶ mang l¹i ®èi víi nghiÖp vô tiªu thô nã cßn gãp phÇn n©ng cao c«ng t¸c tæ
chøc kÕ to¸n nãi riªng vµ c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung cña
toµn C«ng ty . §èi víi çc cÊp qu¶n lý viÖc hoµn thiÖn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp
vô tiªu thô hµng ho¸ t¹o cho hä nh÷ng sè liÖu thèng kª chÝnh x¸c , ph¶n ¸nh ®óng
t×nh h×nh tiªu thô nãi chung cña C«ng ty vµ t×nh h×nh tiªu thô cña tõng h×nh thøc
b¸n hµng , t¹o ra sù thuËn lîi trong kiÓm tra kiÓm so¸t vµ qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ .
89
KÕt luËn
Trong bÊt kú doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nµo, tiªu thô hµng hãa lµ mét
hµnh vi kinh doanh nh»m thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng hãa ®èi víi ng−êi b¸n, kÕt thóc
qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn kinh doanh vµ nh»m thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông víi kh¸ch hµng
mua tõ nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau. Thùc hiÖn qu¸ tr×nh tiªu thô sÏ ®ång nghÜa víi sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. NhÊt lµ trong viÖc chuyÓn ®æi m«i tr−êng kinh
tÕ, tiªu thô hµng hãa trë thµnh vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu th× viÖc tæ chøc kÕ to¸n tiªu
thu hµng hãa ®ßi hái cµng ph¶i hoµn thiÖn. Thùc hiÖn qu¸ tr×nh tiªu thô quyÕt ®Þnh sù
giµu, nghÌo cña doanh nghiÖp kinh doanh. §Ó ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã ®−¬ng nhiªn mçi
doanh nghiÖp kh«ng ngõng hoµn thiÖn c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa cña m×nh.
Bëi vËy kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ lµ vÊn ®Ò võa mang tÝnh
lý luËn võa mang tÝnh thùc tiÔn cao.
Do thêi gian thùc tËp t×m hiÓu thùc tÕ t¹i c«ng ty kh«ng cã nhiÒu vµ tr×nh ®é
chuyªn m«n cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng sao tr¸nh khái thiÕu sãt, rÊt mong sù
®ãng gãp, gióp ®ì cña çc thÇy c« gi¸o ®Ó chuyªn ®Ò ®−îc hoµn thiÖn h¬n, cã Ých
h¬n.
Mét lÇn n÷a xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c« gi¸o NguyÔn thÞ §«ng vµ
çc çn bé phßng kÕ to¸n C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh
chuyªn ®Ò nµy.
H¶i Phßng, th¸ng 5 n¨m 2003
Sinh viªn
Lª ThÞ Thu Hµ
90

HT Tieu Thu HH & KQKD

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HT Tieu Thu HH & KQKD

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Sinh viªn thùc hiÖn

b. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh hµng ho¸ :

Doanh thu Gi¸ vèn Chi phÝ Chi phÝ

a- Vai trß cña tiªu thô hµng ho¸ :

II- Tæ chøc kÕ to¸n tiªu thô

1- KÕ to¸n doanh thu tiªu thô

1.1.2 - Doanh thu b¸n hµng thuÇn:

1.1.3 - Doanh thu tiªu thô néi bé:

1.1.4- Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng b¸n:

KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 511

KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 512

b- Ph−¬ng thøc b¸n: ChuyÓn hµng theo hîp ®ång:

c- Ph−¬ng thøc b¸n hµng: §¹i lý (ký göi):

d- Ph−¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:

KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 532

* Tr×nh tù h¹ch to¸n:

1.3.1.2 H¹ch to¸n chiÕt khÊu b¸n hµng

1.3.1.3- H¹ch to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i

KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 531

* Tr×nh tù h¹ch to¸n

1.3.2.1 -KÕ to¸n thuÕ GTGT:

+ Ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT:

Tµi kho¶n nµy chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp 2:

KÕt cÊu cña Tµi kho¶n 3331 nh− sau:

* Theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT:

ThuÕ TT§B Gi¸ b¸n ®· cã thuÕ TT§B

ThuÕ TT§B Sè l−îng hµng Gi¸ tÝnh thuÕ

* ThuÕ xuÊt khÈu

b- Tr×nh tù h¹ch to¸n:

* Tr−êng hîp ñy th¸c xuÊt khÈu

1.4 - H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng thuÇn

S¬ ®å 1: S¬ ®å H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng vµ

ThuÕ TT§B vµ thuÕ XK Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng

ChiÕt khÊu K.C chiÕt khÊu

Hµng b¸n KC dthu hµng

KÕt chuyÓn doanh thu

2.3- Tr×nh tù h¹ch to¸n

b- Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

S¬ ®å2: S¬ ®å h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n

TK 154 TK 632 TK 155,156,157

Gi¸ thµnh thùc tÕ SP xuÊt Gi¸ thµnh thùc tÕ SP

Nkho xuÊt kho b¸n trùc tiÕp

xuÊt x−ëng göi b¸n

ThuÕ GTGT kh«ng ®−îc khÊu trõ

TÝnh vµo gi¸ vèn trong kú

ThuÕ GTGT kh«ng ThuÕ GTGT

Chi phÝ thu mua hµng ho¸ bao gåm:

* KÕt cÊu TK 1562: “ Chi phÝ mua hµng “

* Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

b- Tr×nh tù h¹ch to¸n

Gi¸ Gi¸ thµnh Gi¸ thµnh ThuÕ GTGT Gi¸ thµnh

- KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n:

TK 155,156,157 TK 632 TK155,156,157

KÕt chuyÓn gi¸ thµnh SP

KÕt chyÓn gi¸ thµnh SP

mua vµo ( SX trong kú) TK 911

TK 133 KÕt chuyÓn gi¸ vèn

vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú

ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT

1- Chi phÝ b¸n hµng

* Tµi kho¶n sö dông: TK 641 – Chi phÝ b¸n hµng

*Tr×nh tù h¹ch to¸n