Professional Documents
Culture Documents
ძველი აღოსავლეთი 3
ძველი აღოსავლეთი 3
აქემენიდური ირანი
ასურეთის იმპერიის განადგურების შესახებ (ძვ.წ. 614/12 წწ) ახლო აღმოსავლეთში
იწყება სპარსული ტომების გაბატონების ეპოქა. სპარსული, იგივე ირანული
ტომების გაერთიანებას სათავეში ჩაუდა, დინასტიის დამფუძნებელი აქემენი.
სწორედ აქემენიანებმა შეძლეს ძველი აღმოსავლეთის გაერთიანება ერთ იმპერიაში.
სწორედ ამიტომ ხშირად ამ სახელმწიფოს აქემენიანთა სახელმწიფოსაც უწოდებენ.
ძვ.წ. VII ს-ში ასევე ირანულენოვანი ტომების მიერ შექმნილი სახელმწიფოს
მიდიის შემადგენლობაში შედიოდნენ და ხარკს იხდიდნენ. ძვ.წ. 550 წელს კიროსმა
აიღო მიდიის დედაქალაქი ეკბატანა და თავი სპარსეთისა და მიდიის მეფედ
გამოაცხადა. კიროს დიდის მეფობის წლებია ძვ.წ. 558-530 წწ.
კიროს დიდმა ძვ.წ. 539 წელს ბაბილონიც დაიკავა. Qქალაქის მცხოვრებლებს
კიროსის არმიისათვის წინააღმდეგობა არ გაუწევიათ. კიროსმა ქალაქის
მცხოვრებლებს მშვიდობას და ხელშეუხებლობას შეჰპირდა. ბაბილონის სამეფოში
ამ დროისათვის განსახლებულნი იყვნენ თავიანთი სამშობლოდან ძალით
გადმოსახლებული ხალხები, მათ შორის ებრაელებიც. კიროსმა დააბრუნა
ებრაელები სამშობლოში და სახელმწიფო სახსრებიც გამოუყო იერუსალიმის
ტაძრის აღსადგენად. ამის გამო ბიბლიაში არც ერთ არაებრაელ მმართველს არ
მიეგება ისეთი პატივი, როგორიც კიროსს. კიროს დიდის ეს გადაწყვეტილება
“რელიგიური ავტონომიის” მიღების პირველი ნიმუშია კაცობრიობის ისტორიაში.
კიროსმა მიიღო “ბაბილონის მეფისა და ქვეყნების მეფის” ტიტული. Bბაბილონის
დამორჩილების შემდეგ დასავლეთით მდებარე ქვეყნები _ სირია, პალესტინა და
ფინიკია – ეგვიპტის საზღვრებამდე სპარსელებს დაექვემდებარა.
კიროს II-ის მემკვიდრის, კამბისეს II-ის (ძვ.წ. 530-522 წწ) დროს სპარსელებმა
ძვ.წ. 525 წელს დაიპყრეს ეგვიპტეც. კამბიზი მამის პოლიტიკის გამგრძელებელი
იყო. ძვ.წ. 522 წელს სპარსეთში აჯანყება დაიწყო. კამბიზესი სამშობლოსკენ
გაეშურა, მაგრამ გზაში მოკლეს. ტახტი ხელში მისმა უმცროსმა ძმამ ბარდიამ
ჩაიგდო, თუმცა არის ეჭვები, რომ ეს ბარდია სინამდვილეში იყო კამბიზესის
მსახური გაუმატა, რომელიც ეგვიპტეში ლაშქრობამდე, თვითონ კამბიზესის
ბრძანებითვე მოკლული ბარდიას როლს თამაშობდა. თვითმარქვია აქემენიდთა
გვერდითი შტოს წარმომადგენელმა დარიოსმა მოაკვლევინა.
დარიოს I