Utrzymanie wód -Inżynieria rzeczna

wykład 2
17.10.2023

Utrzymanie wód

1) Wykaszanie roślin z dna oraz brzegów śródlądowych wód powierzchniowych

2) Usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie śródlądowych wód powierzchniowych
3) Usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi śródlądowych wód
powierzchniowych
4) Usuwanie ze śródlądowych wód pow. Przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności
człowieka
5) Zasypywanie wyrw w brzegach i dnie śródlądowych wód pow. Oraz ich zabudowę biologiczną
6) Udrażnianie śródlądowych wód powierzchniowych przez usuwanie zatorów utrudniających
swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułu i rumoszu,
7) Remont lub modyfikacja tam bobrowych oraz zasypywanie

Gospodarcze cele regulacji rzek

1) Ochrona od powodzi
2) Stabilizacja rzeki – ograniczenie erozji brzegów i/lub dna, zmniejszenie akumulacji rumowiska
3) Potrzeby gospodarcze:
- rolnictwo – regulacja poziomu wody gruntowej w dolinie, nawodnienia, stawy rybne
- żegluga – zapewnienie odpowiednich głębokości i trasy rzeki
Obiekty infrastruktury – ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków mosty, przejścia rurociągów i kabli
pod dnem, przeprawy wojskowe itp. – zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania obiektów
4) Budowle wodne (w tym dla potrzeb energetyki wodnej)

Kierunki regulacji rzek i potoków

XIX wiek i pierwsza połowa XX wieku:

Rzeka naturalna -> regulacja rzeki (techniczna) -> rzeka uregulowana

Pozytywne skutki regulacji:

+ zaspokojnoe potrzeby gospodarcze

Negatywne:

- utrata walorów rzeki naturalnej

Środowiskowe skutki regulacji technicznej

Cechy regulacji technicznej:

- prostowanie koryt i zwiększanie ich spadku

- ujednolicony kształt i wymiary przekrojów poprzecznych

- likwidacja nieregularności brzegów i dna

- likwidacja wysp, bocznych koryt, wypłyceń

- budowa stopni, jazów zapór (wpływ na zmiany w transporcie rumowiska – zamulenie górnych
stanowisk, erozja w dolnych, uniemożliwienie wędrówek ryb i innych organizmów wzdłuż cieków.)

- usuwanie drzew i krzewów oraz wprowadzenie gatunków obcych w strefie brzegowej

Druga połowa XX wieku (lata 1970-80)

Rzeka naturalna -> Regulacja rzeki naturalna -> Rzeka zbliżona do naturlanej

Regulacja uzasadniona:

- ważnymi potrzebami gospodarczymi,

- zagrożeniem powodzią,

Regulacja musi uwzględnić wymagania ochrony środowiska!

Pozytywne skutki regulacji naturalnej:

- zaspokojenie potrzeb gospodarczych – w ograniczonym zakresie,

- poprawa warunków ochrony przed powodzią – nie zawsze,

- zachowanie walorów naturalnych – w maksymalnie możliwym stopniu wraz z działaniami

kompensacyjnymi (tworzenie zastępczych biotopów i mikrosiedlisk).

Koniec XX wieku

Rzeka uregulowana -> renaturyzacja renaturalizują -> rzeka zbliżona do naturalnej

Cel:

- Poprawienie stanu środowiska przyrodniczego rzeki i doliny