Het VMBO en externaliserend probleemgedrag

Veel ouders schrikken wanneer hun kind VMBO advies ontvangt. Het idee van het VMBO gaat vaak
gepaard met de veronderstelling dat deze onderwijsinstelling een slechte invloed kan hebben op het
gedrag van hun kinderen. In dit betoog wordt er aan de hand van het e-lecture en de artikelen van
Collot d'Escury (2007) en Finn & Frone (2010) geanalyseerd of er aanwijzingen zijn dat kinderen op
het VMBO meer externaliserend probleemgedrag laten zien.

d’Escury suggereert dat de oververtegenwoordiging van jongeren met een lichte verstandelijke
beperking (LVB) in het justitiële systeem niet alleen te wijten is aan een hogere kans om gepakt te
worden, maar ook aan een verhoogde kwetsbaarheid voor delinquent gedrag.
Er worden verschillende risicofactoren geassocieerd met delinquent gedrag bij jongeren met een LVB,
zoals depressie, gebrek aan steun vanuit het gezin, delinquente vrienden en wonen in een slechte
buurt. Dit toont aan dat jongeren met een LVB extra gevoelig kunnen zijn voor deze risicofactoren.
Het is belangrijk op te merken dat niet alle jongeren met een LVB automatisch delinquent gedrag
vertonen. Er zijn ook beschermende factoren, zoals een hechte banden, betrokkenheid bij activiteiten,
deelname aan maatschappelijke doelen en internalisering van normen en waarden van de
maatschappij. Deze factoren kunnen een rol spelen bij het voorkomen van delinquent gedrag bij
jongeren.
Plannen, strategisch denken, inhibitie, verwerkingssnelheid en zelfregulatie, zijn cognitieve factoren
waar jongeren met een LVB over het algemeen zwakker in zijn. Deze vaardigheden zijn cruciaal bij
het oplossen van complexe taken. Jongeren met een LVB hebben vaak moeite met het zich
verplaatsen in de ander en het begrijpen van de intenties en het gedrag van anderen.
Finn & Frone (2010) suggereren dat het bevorderen van schoolidentificatie en het verhogen van de
academische ‘self-efficacy’ van studenten, kunnen helpen bij het verminderen van ‘cheating’. Het
aanmoedigen van deelname aan de les, aanwezigheid en betrokkenheid bij buitenschoolse activiteiten
kan een sterkere band met school bevorderen. Daarnaast kan het belonen van prestaties van studenten,
ongeacht hun niveau, negatief gedrag ontmoedigen, waaronder ‘cheating’.

Uit dit betoog blijkt dat er aanwijzingen zijn dat kinderen op het VMBO meer externaliserend
probleemgedrag kunnen vertonen, maar dit geldt niet automatisch voor alle Vmbo-leerlingen. De
eerder benoemde risicofactoren kunnen het risico op delinquent gedrag vergroten. Aan de andere kant
kunnen beschermende factoren bijdragen aan het voorkomen van externaliserend gedrag. Daarnaast
blijkt uit onderzoek dat het bevorderen van schoolidentificatie en het verhogen van de academische
self-efficacy van studenten bijdragen aan het verminderen van ‘cheating’.

Yaniv Dubreuil