Analizë e romanit “Malësorja”

)ajria është persona hi kryesor i romanit ajo është

personifikimi i vuajtjes së femrës sënënshtruar dhe të shtypur
shqiptare në Kosovë e më gjerë. Vuajtjet e saj janë të shumta !
pormë të madhen autori ka spikatur dhimbjen e nënës për
djalin që ia kanë marrë me for'ë dhetani ai është i rritur.
&rëfimin e historisë së vet para djalit )ajria e quan roman! një
roman të pashkruar! kjo për dy arsye4 asnjëherë fëmija nuk
mund të njohë aq shumë thellë historinë e prindit të vet! aq më
tepër në këtë rast kur biri i )ajries është rritur larg prehërit të
nënës sëvet. Kjo e bën dhe më tragjike dramën që fsheh )ajria
përbrenda. 5rama e )ajries merr përmasa të mëdha
shoqërore. 6e dhimbjen e vet ajo përpiqet të kundërshtojë
botën e egër tëmentalitetit e të dhunës mashkullore. Po deri në
këtë fragment protesta e saj është e heshtur.Asaj s7i mbetet
gjë tjetër ve-se të shikojë qiellin e përhimtë. Në një fshat të
3ollakut *mes Prishtinës dhe Podujevës+! para Luftës së 5ytë
,otërore rritetduke u bukuruar baresha )ajrije! bijë e )asanit
dhe e (alës. Kur mbush tëgjashtëmbëdhjetat përjeton një
tentim përdhunimi nga dy të rinj! ngjarje që për'akton fatin
esaj të hidhur. 8 jati vdes nga dëshpërimi dhe i ungji e marton
me një të gjymtë! me të 'ilin bënnjë djalë. 6ë pas i vdes dhe
burri. 8 ungji e kthen në gjini dhe e marton me një pasanik
nëmoshë! si grua të tretë! për të siguruar trashëgimtarin që
nuk e kishte me gratë e para dhe metë ajo lind edhe një
djalë.Vëllai i burrit të parë të )ajrijes meqë ka dashur të mbajë
të venë e vëllait për një nip! tanihyn në hasmëri me burrin e
dytë të )ajrijes! dhe e vret. 6betet kështu të marrin gjak
mesnjëri$tjetrit të dy djemtë e rritur të )ajrijes! pra vëlle ërit
nga nëna... )ajrija që ka duruar dheheshtur gjatë tërë jetës e që
shpreh po itën e gruas në atë mjedis! kur ballafaqohet me
këtërealitet tragjik! ndërhyn! e ngre ërin dhe arrin ta bindë
djalin e dytë që të heqë dorë ngavendimi për vrasjen e vëllait!
që është në fund të fundit triumfi moral i )ajrijes.
#

&omani 96alësorja9 është rrëfim i degë uar mbi jetën e

persona hit kryesor! )airijes! pordhe rrëfim mbi një numër
bartësish të tjerë të ngjarjeve që së bashku sajojnë tablonë
realedhe realiste të një mjedisi kosovar mes dy luftërave
botërore. Kryepersona hi! )ajrija! nëkëtë vepër nuk është i
tipit të formuar! të gatshëm! por formohet gjatë rrëfimit! i 'ili
rrjedhsipas teknikës kronologjike! të ndërprerë dhe të
ndërpleksur herë$herë. :ormimi i )ajrijesndiqet sipas linjës së
brendshme të shpalimit! nga motivet! pretendimet! vi ioni i
saj i brendshëm! kryesisht i ndrydhur! i heshtur! dhe jo nga
veprimet e saj. Nga përjetimi i një drame tek tjetra! ajo
gradualisht vetëdijësohet për po itën e vet tënënshtruar! për
mundësitë e veta të kufi uara! por tërë atë ngarkesë e bart në
heshtje dhedhimbje të plotë. Autori nganjëherë e bën të
ëshëm vajin e saj të brendshëm vetëm përmesmonologieve
të saj! dhe më rrallë përmes ndonjë dialogu! ndërhyrjeje apo
sqarimi të -astit.Pikërisht përmes kësaj pjese të tekstit
narrativ! autori arrin ta shpalosë botën e brendshme të)ajrijes
nëpërmjet rrëfimit psikologjik.(a shumë e ndryshuan )ajrinë
ato tetëmbëdhjetë vjet të martesës së dytë! habitej edhe
ajovetë. Nëpër fytyrën dikur të njomë e të bukur! të shëndoshë
e të plotë! si lulja në mëngjesin e pranverës plot rre e të
këndshme dielli! ishin kryqë uar tash do rrudha që ia kishin
bërë kohadhe vuajtjet! thua se në atë mënyrë i kishte shënuar -
do vuajtje kujtimet e veta me nga njërrudhë në fytyrën e
saj.;dhe trupi i saj! dikur i hollë e i gjatë si selvia në mes të
malit! ishte kërrusur pak! tash dukejmë e vogël. (ytë i ishin
gjeruar e flokët! dikur aqë të e e të gjata! sa të gjitha
shoqet ialakmonin! ishin thinjur e rralluar. 6egjithatë! )ajria!
mu tash! në këto vite pleqërie! e ndjenteveten më krenare se
kurr ndonjëherë më parë. (a herë e mendonte jetën e vet! i
dukej se kalindur mu atë ditë! që u krijua bota dhe se është më
e vjetër se të gjithë njerë it në të.(abiti tashmë ishte rritur. 1ë
gjithë kujtimet e )ajrisë për të kaluarën e vështirë tashmë
imbuloi bukur shumë pluhuri i harresës! sidomos tash kur e
shihte të birin burrë! të otin e -do pune tash kur e shihte
dhe veten dikund lart! lart mbi të gjithë! thuajse prej andej
dëshirontet7u thonte të gjithëvet me plot mburrje4
C

Plot nëntëmbëdhjetë vjet nga ndarja mbusheshin atëherë e asaj

i kujtohej vetëm fytyra e tij!ajo fytyrë të 'ilën e la para aq
vjetësh në mesin e atyre maleve të thepisura të 3ollakut
tëlargët! të 'ilën nuk e pa kurr më.96os ka vdekë< Kur nuk e
ka dëgjue ma as një fjalë për te=9 u frigua shpeshherë dhe
thellënë vete ndjeu atë dhembje e pikëllim që ia djeg emrën
nënës! të 'ilën e mundonte dashuria për të birin e humbur.1ash
edhe po ta shihte të birin! me siguri nuk do ta njihte më e ëma
nuk do ta njihte të birin= Nëna të mos e njohë të birin= 8 vinte
keq edhe asaj dhe -uditej! por s7kishte -ka të bënte! pasie tillë
qe jeta ndaj saj. 1ë mos e njohë djalin! për të 'ilin mendoi
gjithmonë! në ditët më tëvështira dhe më të lumtura të jetës së
vet! të mos e njohë nëna fëmijën! gjirin e së 'ilës ekishte
thithur! atë që e kishte shpëtuar nga vdekja! sepse sikur )ajrija
të mos mendonte për të!të mund të mendonte jetën e të birit pa
të sajën! atëherë i dukej se jeta e vet ishte e kotë dhenuk
kishte pse të jetojë! prandaj qysh atëherë do të vdiste.:riga se
mos e kishte humbur dashurinë e të birit nuk e lente të qetë! sa
herë që i kujtohej jetae tashme e lumtur. 5ëshironte vetëm të
dijë se a e urrente ai apo jo dhe se a dëshironte tëshohë
ndonjëherë të ëmën. >farë lehtësimi do të ndjente ajo vetëm
sikur ta dinte se i biri edonte! nuk e kishte harruar kurrë dhe
se mendonte gjithnjë për të. Por! në atë rnoment nëkokë i
fluturonte përherë një mendim i ftohtë4 96e më pas dashtë
kishte ardhë ndonjiherë. Aitash asht burrë! kishte mujtë me
ardhë=9 i thonte vetes dhe pikëllohej përsëri.; sa e sa
mendime nuk e lenin të qetë shpeshherë edhe pas kaqë
vjetësh aq shumë pikëllohejnganjëherë sa dilte e shikonte
përmallshëm qiellin e përhimtë! andej në drejtim të
katundit!ku e la të birin! thua se përpiqej ta shihte atë 'opë
qielli që e mbulonte atë.6und te thuhet se romani mbi fatin e
)ajrijes! degë ohet në një mori rrjedhash jetësore qëderdhen
të gjitha drejt rritjes së personalitetit të saj dhe drejt sfidës
ndaj konven'ionevetradi'ionale me pasoja tragjike.
(