DẠNG 2: ĐỘ LỆCH PHA CỦA 2 ĐIỂM BẤT KÌ TRÊN PHƯƠNG TRUYỀN SÓNG

- Xét trên cùng một phương truyền sóng.

HAI ĐIỂM M, N ĐỘ LỆCH PHA KHOẢNG CÁCH GẦN NHẤT

CÙNG PHA

NGƯỢC PHA

VUÔNG PHA

VÍ DỤ MINH HỌA

Câu 1: Một sóng âm có tần số lan truyền trong không khí với tốc độ độ lệch pha của sóng tại hai
điểm có hiệu đường đi từ nguồn tới bằng là

B. C. D.
A.

Câu 2: Một nguồn sóng cơ dao động điều hoà theo phương trình Trong đó t đo bằng

giây. Khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất trên phương truyền sóng mà pha dao động lệch nhau là
Bước sóng và tốc độ truyền sóng lần lượt là

A. B. C. D.

Câu 3: Sóng âm có tần số lan truyền với tốc độ trong không khí. Giữa hai điểm cách nhau
trên cùng phương truyền thì chúng dao động

A. lệch pha B. cùng pha. C. ngược pha. D. vuông pha.

Câu 4: Một sóng có tần số có tốc độ lan truyền Hai điểm gần nhất trên cùng phương truyền sóng
phải cách nhau một khoảng là bao nhiêu để giữa chúng có độ lệch pha bằng π / 4 rad?

A. B. C. D.

Câu 5: Một sóng truyền trên mặt nước biển có bước sóng Khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất trên
cùng phương truyền sóng dao động lệch pha nhau là

A. B. C. D.
Câu 6: Xét một dao động điều hòa truyền đi trong môi trường với tần số 50 Hz, hai điểm gần nhau nhất dao động lệch
π
pha nhau góc 2 cách nhau là 60 cm. Độ lệch pha của hai điểm cách nhau 360 cm tại thời điểm đó là

A. B. C. D.

Câu 7: Một sóng cơ học có tần số dao động là lan truyền trong không khí với tốc độ là Hai điểm

cách nguồn âm lần lượt là và Biết pha của sóng tại điểm sớm pha hơn tại điểm là

rad. Giá trị của bằng

A. B. C. D.

Câu 8: [Trích đề thi THPT QG năm 2017] Trên một sợi dây dài đang có sóng ngang hình sin truyền qua theo chiều

dương của trục Ox. Tại thời điểm một đoạn của sợi dây có dạng như hình
bên. Hai phần tử tại M và O dao động lệch pha nhau

A. B. C. D.

Câu 9: Trong môi trường đàn hồi có một sóng cơ có tần số f = 30 Hz. Hai điểm M và N trên cùng phương truyền
sóng dao động ngược pha nhau, giữa chúng có 3 điểm khác cũng dao động ngược pha với M. Khoảng cách MN là 8,4
cm. Vận tốc truyền sóng là

A. v = 100 cm/s. B. v = 80 cm/s. C. v = 72 cm/s. D. v= 120 cm/s

TỰ LUẬN

Bài 1: (SGK - CD)

Hình 2 cho thấy hai sóng được hiển thị trên một màn
hình máy hiện sóng.
a) Các sóng có cùng pha hay không? Giải thích.
b) Núm điều chỉnh thời gian của màn hình được đặt ở
chế độ 500 µs/độ chia. Xác định chu kì của mỗi sóng.
c) So sánh bước sóng của chúng.
d) Tính tỉ lệ cường độ của hai sóng với cùng hệ số
khuếch đại.

Bài 2: (SBT- KNTT) Một mũi nhọn S chạm nhẹ vào mặt nước dao động điều hòa với tần số f
= 40Hz. Người ta thấy rằng hai điểm A và B trên mặt nước cùng nằm trên phương truyền sóng
cách nhau một khoảng d = 20 cm luôn dao động ngược pha nhau. Biết tốc độ truyền sóng nằm
trong khoảng từ 3m/s đến 5 m/s. Xác định tốc độ truyền sóng.

Bài 3: (SBT - KNTT) Trong môi trường đàn hồi có một sóng cơ tần số 10Hz lan truyền với
tốc độ 40 cm/s. Hai điểm A,B trên phương truyền sóng dao động cùng pha nhau. Giữa chúng
chỉ có 2 điểm khác dao động ngược pha với A. Tính khoảng cách AB.

Bài 4: (SBT- KNTT) Trong môi trường đàn hồi có một sóng cơ tần số 10Hz lan truyền với
tốc độ 40 cm/s. Hai điểm A,B trên phương truyền sóng dao động cùng pha nhau. Giữa chúng
chỉ có 2 điểm M, N. Biết rằng khi M hoặc N có tốc độ dao động cực đại thì tại A có tốc độ dao
động cực tiểu. Tính khoảng cách AB.

Bài 5: (SBT - KNTT) Trên mặt thoáng của một chất lỏng, một mũi nhọn O chạm vào mặt
thoáng dao động điều hòa với tần số f, tạo thành sóng trên mặt thoáng với bước sóng 𝜆 . Xét hai
phương truyền sóng Ox và Oy vuông góc với nhau. Gọi M là một điểm thuộc Ox cách O một
doạn 16𝜆 và N thuộc Oy cách O một đoạn 12𝜆. Tính số điểm dao động dồng pha với nguồn O
trên đoạn MN (không kể M, N).
2π 2π
Bài 6: Từ phương trình u = Acos ( t− x ¿, xác định khoảng cách giữa hai điểm gần nhau
T λ
nhất dao động cùng pha và khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất dao động ngược pha (theo
bước sóng).

Bài 7: (SBT - CTST) Hai điểm gần nhất trên cùng phương truyền sóng dao động lệch pha
π
nhau một góc cách nhau 60 cm. Biết tốc độ truyền sóng là 330 m/s. Tìm độ lệch pha:
2

a. giữa hai điểm trên cùng phương truyền sóng, cách nhau 360 cm tại cùng một thời điểm.
b. tại cùng một điểm trên phương truyền sóng sau một khoảng thời gian là 0,1 s.

ỨNG DỤNG ĐỘ LỆCH PHA TÍNH TẦN SỐ - TỐC ĐỘ TRUYỀN SÓNG

VÍ DỤ MINH HỌA

Câu 1: Một mũi nhọn S chạm nhẹ vào mặt nước dao động điều hòa với tần số 20 Hz thì thấy hai điểm A và B trên mặt
nước cùng nằm trên một phương truyền sóng cách nhau một khoảng d = 10 cm luôn luôn dao động ngược pha với
nhau. Tốc độ truyền sóng có giá trị Tốc độ truyền sóng trên mặt nước là

A. 0,8 m/s. B. 1 m/s. C. 0,9 m/s. D. 0,7 m/s.

Câu 2: (ĐH - 2002) Tại điểm S trên mặt nước yên tĩnh có nguồn dao động điều hoà theo phương thẳng đứng với tần
số f. Khi đó trên mặt nước hình thành hệ sóng tròn đồng tâm S. Tại hai điểm M, N nằm cách nhau trên đường
thẳng đi qua S luôn dao động ngược pha với nhau. Biết tốc độ truyền sóng trên mặt nước là và tần số của
nguồn dao động thay đổi trong khoảng từ đến Tần số dao động của nguồn là

A. B. C. D. 56Hz

Câu 3: Một dây đàn hồi rất dài có đầu A dao động với tần số f theo phương vuông góc với sợi dây với tốc độ truyền
sóng Cho biết tần số Để một điểm M trên dây và cách A một đoạn luôn luôn dao
động cùng pha với A thì tần số f có giá trị là

A. hoặc B. 20 Hz hoặc 40 Hz

C. hoặc D. hoặc

Câu 4: Một sợi dây đàn hồi rất dài có đầu A dao động với tần số f và theo phương vuông góc với dây. Tốc độ truyền
sóng trên dây v = 2 m/s. Xét một điểm M trên dây và cách A một đoạn 25 cm luôn dao động ngược pha với điểm A.
Biết tần số f dao động trong khoảng 18 Hz đến 22 Hz. Bước sóng là
 A. 0,1 m. B. 0,2 m. C. 0,3 m. D. 0,4 m.

VẬN DỤNG NHANH

Câu 1 : (ĐH - 2003) Tại điểm S trên mặt nước yên tĩnh có nguồn dao động điều hoà theo phương thẳng đứng với tần
số 50 Hz. Khi đó trên mặt nước hình thành hệ sóng tròn đồng tâm S. Tại hai điểm M, N nằm cách nhau trên
đường thẳng đi qua S luôn dao động cùng pha với nhau. Biết rằng, tốc độ truyền sóng thay đổi trong khoảng từ
đến Tốc độ truyền sóng trên mặt nước là

A. 75cm/s B. C. D.

Câu 2 : (CĐ - 2012) Một sóng ngang truyền trên sợi dây rất dài với tốc độ truyền sóng là và tần số sóng có giá
trị từ đến Biết hai phần tử tại hai điểm trên dây cách nhau luôn dao động ngược pha nhau.
Tần số sóng trên dây là

A. B. C. 40Hz D.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Một sóng hình sin đang lan truyền trong một môi trường. Các phần tử môi trường ở
hai điểm nằm trên cùng một hướng truyền sóng và cách nhau một số nguyên lần bước sóng
thì dao động:

A. cùng pha nhau B. ngược pha nhau

C. lệch pha nhau D. vuông pha nhau

Câu 2: Một sóng cơ lan truyền trong một môi trường. Hai điểm trên cùng một phương
truyền sóng, cách nhau một khoảng bằng bước sóng có dao động:
π π
A. ngược pha. B. cùng pha. C. lệch pha D. lệch pha
2 4

Câu 3: Một sóng cơ có chu kì 2s truyền với tốc độ 1 m/s. Khoảng cách giữa 2 điểm gần
nhau nhất trên một phương truyền mà tại đó các phần tử môi trường dao động ngược pha là:

A. 0,5m. B. 1,0m. C. 2,0m. D. 2,5m.

Câu 4: Trong sự truyền sóng cơ, hai điểm M và N nằm trên một phương truyền sóng dao
động lệch pha nhau một góc là (2k + 1).π/2. Khoảng cách giữa hai điểm đó với k = 0,1,2,
….. là
π π
A. ngược pha. B. cùng pha. C. lệch pha D. lệch pha
2 4
Câu 5: Sóng cơ có tần số f= 80 Hz lan truyền trong một môi trường với tốc độ v = 4 m/s.
Dao động của các phân tử vật chất tại hai điểm trên một phương truyền sóng cách nguồn
sóng những đoạn lần lượt 31 cm và 33,5 cm, lệch pha nhau góc

A. rad. B. rad. C. rad. D. rad.

Câu 6: Xét một sóng cơ dao động điều hoà truyền đi trong môi trường với tần số f = 50 Hz.
Xác định độ lệch pha của một điểm nhưng tại hai thời điểm cách nhau 0,1 (s)?
 A. rad. B. rad. C. rad. D. rad.

Câu 7: Một sóng cơ học phát ra từ một nguồn O lan truyền trên mặt nước với vận tốc v = 2
m/s. Người ta thấy 2 điểm M, N gần nhau nhất trên mặt nước nằm trên cùng đường thẳng
qua O và cách nhau 40 cm luôn dao động ngược pha nhau. Tần số sóng đó là :

A. 0,4 Hz B. 1,5 Hz C. 2 Hz D. 2,5Hz

Câu 8: Một sóng cơ truyền trong môi trường với tốc độ 120m/s. Ở cùng một thời điểm, hai
điểm gần nhau nhất trên một phương truyền sóng dao động ngược pha cách nhau 1,2m. Tần
số của sóng là

A. 220Hz. B. 150Hz. C. 100Hz. D. 50Hz.

Câu 9: Một sóng cơ có chu kì 2 s truyền với tốc độ 1 m/s. Khoảng cách giữa hai điểm gần
nhau nhất trên một phương truyền mà tại đó các phần tử môi trường dao động cùng pha
nhau là:

A. 0,5m. B. 1,0m. C. 2,0 m. D. 2,5 m.

Câu 10: Một sóng cơ học có tần số dao động là 500Hz, lan truyền trong không khí với vận
tốc là 300m/s. Hai điểm M, N cách nguồn lần lượt là d 1 = 40cm và d2. Biết pha của sóng tại
M sớm pha hơn tại N là π/ 3 rad. Giá trị của d2 bằng:

A. 40cm. B. 50cm. C. 60cm. D. 70cm.

Câu 11: Xét sóng truyền theo một sợi dây căng thẳng dài. Phương trình dao động tại nguồn
O có dạng u = a.cosπt (cm). Vận tốc truyền sóng 0,5m/s. Gọi M, N là hai điểm gần O nhất
lần lượt dao động cùng pha và ngược pha với O. Khoảng cách từ O đến M, N là :

A. 25cm và 12,5cm B. 100cm và 50cm

C. 50cm và 100cm D. 50cm và 12,5cm

Câu 12: Một dây đàn hồi rất dài, đầu A dao động theo phương vuông góc với sợi dây. Tốc
độ truyền sóng trên dây là 4 (m/s). Xét điểm M trên dây và cách A: 40cm, người ta thấy M
luôn luôn dao động lệch pha so với A một góc Δφ = (n + 0,5)π với n là số nguyên. Tính tần
số. Biết tần số f có giá trị từ 8 Hz đến 13 Hz.

A. 8,5 Hz B. 10 Hz C. 12 Hz D. 12,5 Hz

Câu 13: Đầu A của một dây đàn hồi nằm ngang dao động theo phương thẳng đứng với chu
kỳ 10s. Biết vận tốc truyền sóng trên dây v = 0,2 m/s, khoảng cách giữa hai điểm gần nhau
nhất dao động vuông pha là

A. 1 m B. 1,5 m C. 2 m D. 0,5 m