Rok 1984 George Orwell

Tematyka powieści
Zasadniczym tematem powieści George’a Orwella Rok 1984 jest historia buntu Winstona
Smitha, obywatela Oceanii i nieprawomyślnego członka Zewnętrznej Partii. Bohater, nie
mogąc wytrzymać codziennego życia w totalitarnym koszmarze, próbuje na własną rękę
ocalić własne „ja” i szukać Prawdy, która uchroni go przed absurdalnym kultem Wielkiego
Brata oraz nihilistyczno-utopijną doktryną Angsocu („angielskiego socjalizmu). Smith od
samego początku jest jednak ofiarą potężnego „systemu pogardy”. Jego bunt – jak się
okazuje, kontrolowany jest przez Policję Myśli, a w końcu brutalnie uśmierzony i przeradza
się w sromotną klęskę. Winston, wypuszczony po procesie reedukacji „na wolność” – niczym
osaczone zwierzę, zmaltretowany fizycznie i psychicznie, oczekuje pokornie na własną
śmierć, którą Partia może mu zadać w każdej chwili. W ten właśnie sposób totalitarny system
władzy potwierdził swój przemożny i ostateczny wpływ na życie jednostki.
Warto w tym miejscu odwołać się do wypowiedzi znanego krytyka literackiego i filmowego,
Andrzeja Wernera. W recenzji napisanej w 1979 r., w której zestawiał on Małą apokalipsę
Tadeusza Konwickiego z Rokiem 1984 George’a Orwella, stwierdził:
„Końcem, dokonaniem się katastrofy jest wygaśnięcie ostatniej iskry niezgody u ostatniej
jednostki”.

Czas akcji powieści

Akcja powieści rozgrywa się w fikcyjnej i fantastycznej rzeczywistości roku 1984 (trzeba
pamiętać, że utwór powstał 40 lat wcześniej; tytuł jest przestawieniem ostatnich dwu
cyfr daty pisania utworu: 1948/1984!).

Gatunek utworu
Rok 1984 to antyutopia, czyli powieść, która przedstawia świat oparty na przewidywaniach
skrajnie negatywnego rozwoju zjawisk i tendencji społecznych i politycznych współczesnych
autorowi. Orwell prezentuje wizję świata zdominowanego przez systemy totalitarne,
będącymi różnymi wariantami komunizmu. Powieść jest ostrzeżeniem przed systemami
totalitarnymi.

Totalitaryzm
Totalitaryzm absolutny, odbierający wszystkie wolności obywatelom, stosujący pełną
inwigilację i najgorsze tortury.