ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-1

PUNJABI
ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਬੋਲੀ
ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ : “ਭਾਸ਼ਾ ਸੰ ਚਾਿ ਦਾ ਇੱਕ ਅਰਜਹਾ ਸਾਧਨ ਹੈ, ਰਜਸ ਿਾਹੀਂ ਮਨੱ ਖ ਆਪਣੇ ਰਿਚਾਿ ਅਤੇ ਮਨ ਦੇ ਹਾਿ-ਭਾਿ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ
ਸਾਹਮਣੇ ਰਲਖ ਕੇ ਜਾਂ ਬੋਲ ਕੇ ਪਰਗਟ ਕਿਦਾ ਹੈ।”
ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ
ਭਾਸ਼ਾ ਦੋ ਪਰਕਾਿ ਦੀ ਹੰ ਦੀ ਹੈ :
1.ਮੌਰਖਕ ਜਾਂ ਬੋਲਚਾਿ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ
2. ਰਲਖਤੀ ਜਾਂ ਸਾਰਹਤਕ ਭਾਸ਼ਾ
1.ਮੌਰਖਕ ਭਾਸ਼ਾ : ਮੌਰਖਕ ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਧਾਿਨ ਬੋਲਚਾਿ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੰ ਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਰਿਅਕਤੀ ਆਪਸ ਰਿੱ ਚ ਰਮਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜ਼ਬਾਨੀ
ਿਾਿਤਾਲਾਪ ਜਾਂ ਗੱ ਲਬਾਦ ਕਿਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੌਰਖਕ ਭਾਸ਼ਾ ਕਰਹੰ ਦੇ ਹਨ।
2. ਰਲਖਤੀ ਭਾਸ਼ਾ : ਜਦੋਂ ਰਲਖਤੀ ਿੂਪ ਰਿੱ ਚ ਰਿਚਾਿਾਂ ਦਾ ਪਰਗਟਾਿਾ ਕੀਤਾ ਜਾਿੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰਲਖਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਲਖਤੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਰਿਆਕਿਨਕ ਰਨਯਮਾਂ ਰਿੱ ਚ ਬੱ ਝੀ ਹੰ ਦੀ ਹੈ।
ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਦਿਜੇ :
1.ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ : ਉਹ ਭਾਸ਼ਾ, ਰਜਹੜੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ, ਘਿ-ਪਰਿਿਾਿ ਤੇ ਆਲੇ ਦਆਲੇ ਚੋਂ ਰਸੱ ਖਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ’ ਦਾ ਦਿਜਾ
ਰਦੱ ਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਿੇਂ, ਪੰ ਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ‘ਪੰ ਜਾਬੀ’ ਹੈ।
2. ਿਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ : ਰਕਸੇ ਪਰਾਂਤ ਿਾਜ ਜਾਂ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਿਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਦਿਜਾ ਰਦੱ ਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਰਜਿੇਂ : ਬੰ ਗਾਲ ਦੀ ਿਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ
ਬੰ ਗਾਲੀ, ਕੇਿਲਾ ਦੀ ਿਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ ਮਰਲਆਲਮ, ਪੰ ਜਾਬ ਦੀ ਿਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ ਪੰ ਜਾਬੀ ਆਰਦ।
3. ਟਕਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ : ਪੰ ਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਿਾਂ ਦੇ ਿਖਿੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱ ਡ ਕੇ ਸਾਿੇ ਪੰ ਜਾਬ ਦੀ ਸਿਬ-ਸਾਂਝੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਟਕਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਅਖਿਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੰ ਜਾਬੀ ਦੀ ਟਕਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਮਾਝੀ’ ਹੈ।
ਪੰ ਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਿਾਂ
1.ਮਾਝੀ : ਮਾਝੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪੰ ਜਾਬ ਦੇ ‘ਮਾਝਾ’ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਜ਼ਲਹਾ ਅੰਰਮਰਤਸਿ, ਤਿਨਤਾਿਨ, ਗਿਦਾਸਪਿ ਅਤੇ ਤਰਹਸੀਲ
ਬਟਾਲਾ ਰਿੱ ਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਿਾ ਪਾਰਕਸਤਾਨ ਦੇ ਰਜ਼ਲਹਾ ਲਾਹੌਿ ਰਿੱ ਚ ਿੀ ਮਾਝੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

2. ਦਆਬੀ : ਦਆਬੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪੰ ਜਾਬ ਦੇ ‘ਦਆਬਾ’ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹੈ। ਦਆਬਾ ਤੋਂ ਭਾਿ ਦੋ ਆਬ (ਦੋ ਪਾਣੀ)। ਦੋ ਪਾਣੀਆਂ –
ਰਬਆਸ ਤੇ ਸਤਲਜ ਦੇ ਰਿਚਕਾਿਲਾ ਇਲਾਕਾ। ਇਸ ਖੇਤਿ ਰਿੱ ਚ ਹਰਸ਼ਆਿਪਿ, ਜਲੰਧਿ, ਕਪੂਿਥਲਾ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਰਸੰ ਘ ਨਗਿ ਆ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
3. ਮਲਿਈ : ਮਲਿਈ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪੰ ਜਾਬ ਦੇ ‘ਮਾਲਿੇ’ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਿ ਰਿੱ ਚ ਬਰ ੰ ਡਾ, ਰਿਿੋਜ਼ਪਿ, ਸੰ ਗਿੂਿ,
ਲਰਧਆਣਾ, ਮਕਤਸਿ, ਮਾਨਸਾ , ਫ਼ਾਰਜ਼ਲਕਾ, ਫ਼ਿੀਦਕੋਟ, ਮੋਗਾ, ਪਰਟਆਲਾ, ਬਿਨਾਲਾ ਆਰਦ ਇਲਾਕੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
4. ਪਆਧੀ : ਪਆਧੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਰਜ਼ਲਹਾ ਿੋਪੜ ਤੇ ਸੰ ਗਿੂਿ ਦੇ ਪੂਿਬੀ ਅੱ ਧ, ਰਜ਼ਲਹਾ ਲਰਧਆਣਾ ਤੇ ਿੋਪੜ, ਅੰਬਾਲਾ ਤੇ ਪਰਟਆਲਾ ਦੇ ਕਝ
ਇਲਾਰਕਆਂ ਰਿੱ ਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
5. ਡੋਗਿੀ : ਇਹ ਜੰ ਮੂ ਅਤੇ ਕਾਂਗੜੇ ਦੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਜ਼ਲਹਾ ਕ ੂਆ, ਜੰ ਮੂ, ਊਧਮਪਿ, ਕਾਂਗੜਾ, ਧਿਮਸ਼ਾਲਾ ਤੇ ਰਸਆਲਕੋਟ ਦੇ
ਇਲਾਕੇ ਰਿੱ ਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
6. ਪੋ ੋ ਹਾਿੀ : ਪੋ ੋ ਹਾਿੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪਾਰਕਸਤਾਨੀ ਪੰ ਜਾਬ ਦੇ ਿਾਿਲਰਪੰ ਡੀ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਰਿੱ ਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਿਲੀ
ਮਾਝੀ ਤੇ ਮਲਿਈ ਨਾਲ ਿਲਦੀ-ਰਮਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਰਿੱ ਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਤੇ ਅੱ ਧਕ ਪਾ ਕੇ ਬੋਰਲਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਰਜਿੇਂ : ਪਤਾ-ਪੱ ਤਾ, ਰਕਲਾ-
ਰਕੱ ਲਾ ਆਰਦ।
7.ਮਲਤਾਨੀ : ਮਲਤਾਨੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪਾਰਕਸਤਾਨ ਦੇ ਰਜ਼ਲਹਾ ਮਲਤਾਨ ਬਹਾਿਲਪਿ, ਰਮੰ ਟਗਮਿੀ, ਸ਼ੇਖਪਿਾ ਅਤੇ ਰਜ਼ਲਹਾ ਮਜ਼ੱ ਿਿਗੜਹ ਰਿੱ ਚ
ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਲਤਾਨੀ ਪਾਰਕਸਤਾਨੀ ਪੰ ਜਾਬੀ ਦਾ ਟਕਸਾਲੀ ਿੂਪ ਹੈ। ਇੱਥੇ ‘ੜ’ ਦੀ ਿਿਤੋਂ ਹੰ ਦੀ ਹੈ : ਰਜਿੇਂ ਬੱ ਚੜਾ, ਬੱ ਢੜਾ, , ਿੱ ਤੜਾ
ਆਰਦ।
ਰਿਆਕਿਨ ਦੇ ਭਾਗ
ਰਿਆਕਿਨ ਦੇ ਚਾਿ ਮੱ ਖ ਭਾਗ (ਅੰ ਗ) ਮੰ ਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ :
(1) ਿਿਨ-ਬੋ (2) ਸ਼ਬਦ-ਬੋਧ (3) ਿਾਕ-ਬੋਧ (4) ਅਿਥ-ਬੋਧ
ਿਿਨ-ਿੰ ਡ
ਗਿਮਖੀ ਰਲਪੀ ਰਿੱ ਚ 41 ਿਿਨ ਹਨ, ਰਜਨਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਮੱ ਖ ਭਾਗਾਂ ਰਿੱ ਚ ਿੰ ਰਡਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ :
1.ਸਿਿ 2. ਰਿਅੰਜਨ
ਸਿਿ : ਰਜਹੜੀਆਂ ਧਨੀਆਂ ਦੇ ਉਚਾਿਨ ਸਮੇਂ ਿੇਿਰੜਆਂ ਰਿੱ ਚੋਂ ਰਨਕਲਦੀ ਪੌਣ ਧਾਿਾ ਬੇਿੋਕ ਬਾਹਿ ਰਨਕਲੇ , ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਸਿਿ’ ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ
ਹੈ। ਪੰ ਜਾਬੀ ਰਿੱ ਚ ਇਨਹਾਂ ਧਨੀਆਂ ਦੀ ਰਗਣਤੀ 3 ਹੈ।
ੳਅੲ
ਸਿਿਿ ਧਨੀਆਂ ਦਸ ਹਨ।
ਅਆਇਈਉਊਏਐਓਔ
ਰਿਅੰਜਨ –
ਰਿਅੰਜਨ ਦੀ ਿਿਗ-ਿੰ ਡ
ਕੰ ੀ : ਕ ਖ ਗ ਘ ਙ
ਤਾਲਿੀ ਰਿਅੰਜਨ : ਚ ਛ ਜ ਝ ਞ
ਉਲਟ-ਜੀਭੀ : ਟ ਡਢਣ
ਦੰ ਤੀ : ਤ ਥ ਦ ਧ ਨ
ਦੋ-ਹੋ ੀ : ਪ ਿ ਬ ਭ ਮ
ਨਾਸਕੀ ਰਿਅੰਜਨ/ਧਨੀਆਂ : ਙ ਞ ਣ ਨ ਮ
ਪੈਿ ‘ਚ ਰਬੰ ਦੀ ਿਾਲੇ ਿਿਨ : ਸ਼ ਖ਼ ਗ਼ ਜ਼ ਫ਼ ਲ਼
ਸੇਿ (ਿਜ਼ਨ, ਰਕਲੋ ਦੇ ਬਿਾਬਿ) ਸ਼ੇਿ (ਜਾਨਿਿ)
ਸਿਮਾਇਆ (ਪੂੰ ਜੀ) ਸ਼ਿਮਾਇਆ (ਰਝਜਕਣਾ)
ਦੂਜੇ ਿਿਨਾਂ ਦੇ ਪੈਿ ‘ਚ ਪੈਣ ਿਾਲੇ ਿਿਨ
ਹ ਅਤੇ ਿ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-1 QUES
1. ਭਾਸ਼ਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਿਕ ੂੰਦੇ ਨ?
1.ਗੱਲਬਾਤ ਿਰਨ ਦੇ ਢੂੰਗ ਨੂੰ 2. ਕਲਖਣ-ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ
3. ਕਿਆਿਰਨ ਨੂੰ 4. ਭਾਿਾਾਂ ਦੇ ਪਰਗਟਾਿੇ ਦੇ ਸੂੰਚਾਰ ਸਾਧਨ ਨੂੰ
2. ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਾਂ ਕਿੂੰਨੀਆਾਂ ਕਿਸਮਾਾਂ ਨ?
1.ਦੋ 2. ਕਤੂੰਨ 3. ਚਾਰ 4. ਛੇ
3. ਮੌਕਖਿ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿ ੜ੍ੀ ੂੰਦੀ ੈ?
1.ਦੋ ਬਲਾਕਰਆਾਂ ਕਿੱਚ ਆ ਮੋ-ਸਾ ਮਣੇ ਿੀਤੀ ਜਾ ਰ ੀ ਆਪਸੀ ਗੱਲਬਾਤ
2. ਬਲੈ ਿ ਬੋਰਡ ‘ਤੇ ਕਲਖ ਕਰ ਾ ਅਕਧਆਪਿ
3. ਅਖ਼ਬਾਰਾਾਂ, ਰਸਾਕਲਆਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ
4. ਮੋਬਾਇਲ ਤੇ ਿੀਤੀ ਜਾ ਰ ੀ ਗੱਲਬਾਤ
4. ਟੈਲੀਫੋਨ ਰਾ ੀ ਾਂ ਿੀਤੀ ਜਾ ਰ ੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕਿ ੜ੍ੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਿੀਤੀ ਜਾ ਸਿਦੀ ੈ ?
1.ਕਲਖਤੀ 2. ਬੋਲਚਾਲ/ਮੌਕਖਿ 3. ਕਿਆਿਰਨ 4. ਇਸ਼ਾਕਰਆਾਂ ਦੀ ਤਰਹਾਾਂ
5. ਮੋਬਾਇਲ ਰਾ ੀ ਾਂ ਐਸ.ਐਮ.ਐਸ. ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕਿ ੜ੍ਾ ਰਪ ੂੰਦਾ ੈ?
1.ਕਲਖਤੀ 2. ਮੌਕਖਿ 3. ਆਧਕਨਿ 4. ਸਚਨਾ
6. ਕਜ ੜ੍ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਘਰ-ਪਕਰਿਾਰ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਮਾਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਕਿੱਚ ਬੈਠ ਿੇ ਕਸੱਖਦਾ ੈ, ਉ ਕਿ ੜ੍ੀ ਭਾਸ਼ਾ ੂੰਦੀ ?ੈ
1.ਬੋਲਚਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ 2. ਇਸ਼ਾਕਰਆਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ 3. ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ 4. ਸੂੰਪਰਿ ਭਾਸ਼ਾ
7. ਪੂੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਿ ੜ੍ੀ ੈ?
1.ਕ ੂੰਦੀ 2. ਅੂੰਗਰੇਜ਼ੀ 3. ਮਕਲਆਲਮ 4. ਪੂੰਜਾਬੀ
8. ਅੂੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿ ੜ੍ੀ ੈ?
1.ਅਸਾਮੀ 2. ਅੂੰਗਰੇਜ਼ੀ 3. ਫਰੈਂਚ 4. ਜਰਮਨ
9. ਕਜਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਸਰਿਾਰੀ ਿੂੰਮ-ਿਾਜ, ਮੀਡੀਏ ਦੇ ਖੇਤਰ, ਕਸੱਕਖਆ ਆਕਦ ਦੇ ਖੇਤਰ ਕਿੱਚ ੋਿੇ, ਉ ਕਿ ੜ੍ੀ ੂੰਦੀ ੈ?
1.ਰਾਜ-ਭਾਸ਼ਾ 2. ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ 3. ਟਿਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ 4. ਗਪਤ ਭਾਸ਼ਾ
10. ਪੂੰਜਾਬੀ ਦੀ ਟਿਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿ ੜ੍ੀ ੈ?
1.ਮਾਝੀ 2. ਪੋਠੋ ਾਰੀ 3. ਦਆਬੀ 4. ਪਆਧੀ
11. ਇਲਾਿੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਿਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਿੀ ਕਿ ਾ ਜਾਾਂਦਾ ੈ?
1.ਮੌਕਖਿ ਭਾਸ਼ਾ 2. ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ 3. ਦਆਬੀ 4. ਰਾਸ਼ਟਰ ਭਾਸ਼ਾ
12. ਕਜ਼ਲਹ ਾ ਮੋਗਾ ਤੇ ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਇਲਾਿੇ ਕਿੱਚ ਕਿ ੜ੍ੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਾਂਦੀ ੈ?
1.ਪੋਠੋ ਾਰੀ 2. ਮਾਝੀ 3. ਮਲਿਈ 4. ਦਆਬੀ
13. ‘ਮਾਝੀ’ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਿ ੜ੍ੇ-ਕਿ ੜ੍ੇ ਇਲਾਿੇ ਕਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਾਂਦੀ ੈ?
1.ਬਟਾਲਾ, ਗਰਦਾਸਪਰ 2. ਜਲੂੰ ਧਰ, ਕਸ਼ਆਰਪਰ, ਿਪਰਥਲਾ
3. ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਲਾ ੌਰ 4. ਪਕਟਆਲਾ, ਸੂੰਗਰਰ
14. ‘ਿ’ ਦੀ ਥਾਾਂ ‘ਬ’ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਿਸ ਇਲਾਿੇ ਦੀ ਮਾਸ ਪਛਾਣ ੈ?
1.ਮਾਝੀ 2. ਮਲਿਈ 3. ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ 4. ਦਆਬੀ
15. ਕਜ਼ਲਹ ਾ ਫ਼ਰੀਦਿੋਟ, ਬਰਨਾਲਾ, ਲਕਧਆਣਾ ਤੇ ਸੂੰਗਰਰ ਕਿੱਚ ਕਿ ੜ੍ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਾਂਦੀ ੈ?
1.ਮਾਝੀ 2. ਮਲਿਈ 3. ਦਆਬੀ 4. ਪੋਠੋ ਾਰੀ
16. ‘ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ, ਦੀਆਾਂ’ ਆਕਦ ਸਬੂੰਧਿ ਕਿ ੜ੍ੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਿੱਚ ‘ਿਾ, ਿੇ , ਿੀ, ਿੀਆਾਂ’ ੋ ਜਾਾਂਦੇ ਨ?
1.ਮਲਿਈ 2. ਦਆਬੀ 3. ਪਆਧੀ 4. ਪੋਠੋ ਾਰੀ
17. ‘ਔਰਤ’ ਸ਼ਬਦ ਲਈ ਮਲਿਈ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਿੱਚ ਕਿ ੜ੍ਾ ਸ਼ਬਦ ੈ?
1.ਮਕਟਆਰ 2. ਤੀਿੀ ਾਂ 3. ਜ਼ਨਾਨੀ 4. ਇਸਤਰੀ
18. ‘ਬੱਚਾ’ ਸ਼ਬਦ ਲਈ ਮਲਤਾਨੀ ਕਿੱਚ ਕਿ ੜ੍ਾ ਸ਼ਬਦ ੈ?
1.ਜਾਤਿ 2. ਛੋ ਰ 3. ਬੱਚੜ੍ਾ 4. ਛੋਿਰਾ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-2
PUNJABI
ਵਿਆਕਰਨ
ਵਕਸੇ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਵਲਖਣ ਜਾਂ ਬੋਲਣ ਲਈ ਵਜਨਹਾਂ ਵਨਯਮਾਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਆਕਰਨ ਕਵਹੂੰ ਦੇ ਹਨ।
ਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਭਾਗ
➢ ਧੁਨੀ ਬੋਧ
➢ ਸ਼ਬਦ ਬੋਧ
➢ ਿਾਕ ਬੋਧ
➢ ਅਰਥ ਬੋਧ
ਧੁਨੀ ਬੋਧ
ਧੁਨੀ-ਧਨੀ ਵਿਆਕਰਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਸੁਤੂੰਤਰ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਧੁਨੀਆਂ ਦੋ ਤਰਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ।
1.ਸਿਰ ਧੁਨੀਆਂ 2. ਵਿਅੂੰਜਨ ਧੁਨੀਆਂ

ਸਵਰ ਧੁਨੀਆਂ
ਪੂੰ ਜਾਬੀ ਵਿਿੱ ਚ ੳ, ਅ ਤੇ ੲ ਵਤੂੰ ਨ ਸਵਰ ਹਨ।
ਸਵਰ ਧੁਨੀਆਂ – ਅ, ਆ, ਇ, ਈ, ਉ, ਊ, ਏ, ਐ, ਓ, ਔ।
ਸਵਰ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਿੱ ਚ ਿੂੰ ਵਿਆਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਵਰ ਧੁਨੀਆਂ
ਹਰਸਿ ਜਾਂ ਲਘ – ਅ , ਉ, ਇ
ਦੀਰਘ – ਊ , ਓ, ਆ, ਐ, ਔ, ਈ, ਏ

ਵਿਅੂੰ ਜਨ ਧੁਨੀਆਂ
ੳ, ਅ ਤੇ ੲ ਨੂੰ ਛਿੱ ਿ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅੂੰਜਨ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
➢ ਕੂੰ ਠੀ ਵਿਅੂੰਜਨ – ਕ , ਖ , ਗ, ਘ, ਙ
➢ ਤਾਲਿੀ ਵਿਅੂੰਜਨ – ਚ , ਛ , ਜ, ਝ, ਞ
➢ ਉਲਟ ਜੀਭੀ – ਟ, ਠ, ਿ, ਢ, ਣ
➢ ਦੂੰ ਤੀ – ਤ, ਥ, ਦ, ਧ, ਨ
➢ ਹੋਠੀ – ਪ , ਫ, ਬ , ਭ, ਮ
➢ ਸੁਰ ਯੂੰ ਤਰੀ – ਹ
➢ ਨਾਸਕੀ ਵਿਅੂੰਜਨ – ਙ, ਞ, ਣ, ਨ, ਮ
➢ ਅਰਧ ਸਵਰ ਧੁਨੀਆਂ – ਯ , ਿ
ਙ, ਞ, ਣ, ੜ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ੁਰ ਨਹੀਂ ਹੁੂੰ ਦਾ
ਿਰਨਮਾਲਾ
ਵਕਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਲਖਣ ਿਾਲੇ ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਦੇ ਸਮਹ ਨੂੰ ਿਰਨਮਾਲਾ ਜਾਂ ਵਲਪੀ ਕਵਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਪੂੰ ਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਲਖਣ ਲਈ ਗੁਰਮੁਖੀ
ਵਲਪੀ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰਮੁਖੀ ਿਰਨਮਾਲਾ
ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਂਤੀ ਅਿੱ ਖਰੀ ਿੀ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰਮੁਖੀ ਿਰਗਮਾਲਾ ਨੂੰ ਅਿੱ ਠ ਅੂੰ ਗਾਂ ਵਿਿੱ ਚ ਿੂੰ ਵਿਆ ਵਗਆ ਹੈ।
ਆਰੂੰ ਵਭਕ ਜਾਂ ਮੁਿੱ ਖ ਿਰਗ – ੳ ਅ ੲ ਸ ਹ
➢ ਕਿਰਗ – ਕ , ਖ , ਗ, ਘ, ਙ
➢ ਚਿਰਗ – ਚ , ਛ , ਜ, ਝ, ਞ
➢ ਟਿਰਗ – ਟ, ਠ, ਿ, ਢ, ਣ
➢ ਪਿਰਗ – ਤ, ਥ, ਦ, ਧ, ਨ
 ➢ ਪਿਰਗ – ਪ , ਫ, ਬ , ਭ, ਮ
➢ ਅੂੰ ਵਤਮ ਟੋਲੀ – ਯ ਰ ਲ ਿ ੜ
➢ ਨਿੀਨ ਟੋਲੀ – ਸ਼ ਖ਼ ਗ਼ ਜ਼ ਫ਼ ਲ਼

ਲਗਾਂ ਮਾਤਰਾਿਾਂ
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉਚਾਰਨ ਲਈ ਜੋ ਵਚੂੰ ਨਹ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਂ ਮਾਤਰਾਿਾਂ ਕਵਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਲਪੀ ਵਿਿੱ ਚ 10 ਲਗਾਂ ਹਨ।
1. ਮੁਕਤਾ (ਅ)
2. ਕੂੰ ਨਾ (ਆ)
3. ਵਸਹਾਰੀ (ਇ)
4. ਵਬਹਾਰੀ (ਈ)
5. ਲਾਿਾਂ (ਏ)
6. ਦੁਲਾਿਾਂ (ਐ)
7. ਔਕੜ (ਉ)
8. ਦੁਲੈਂਕੜ (ਊ)
9. ਹੋੜਾ (ਓ)
10. ਕਨੌੜਾ (ਔ)

ਲਗਾਂ ਮਾਤਰਾਿਾਂ
ਮੁਕਤਾ – ਵਜਨਹਾਂ ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮਾਤਰਾ ਨਹੀਂ ਲਿੱਗਦੀ । ਵਜਿੇਂ ਤਰ, ਹੜਹ ।
ਮਾਤਰਾਿਾਂ ਅਿੱ ਖਰ ਵਜਨਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਲਗ ਨਹੀਂ ਲਿੱਗਦੀ
1. ਮੁਕਤਾ (ਅ) ੳ ਅਤੇ ੲ
2. ਕੂੰ ਨਾ (ਆ) ੳ ਅਤੇ ੲ
3. ਵਸਹਾਰੀ (ਇ) ੳ ਅਤੇ ਅ
4. ਵਬਹਾਰੀ (ਈ) ੳ ਅਤੇ ਅ
5. ਲਾਿਾਂ (ਏ) ੳ ਅਤੇ ਅ
6. ਦੁਲਾਿਾਂ (ਐ) ੳ ਅਤੇ ੲ
7. ਔਕੜ (ਉ) ਅ ਅਤੇ ੲ
8. ਦੁਲੈਂਕੜ (ਊ) ਅ ਅਤੇ ੲ
9. ਹੋੜਾ (ਓ) ਅ ਅਤੇ ੲ
10. ਕਨੌੜਾ (ਔ) ੳ ਅਤੇ ੲ

ਲਗਾਖ਼ਰ
ਲਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿੱਗਣ ਿਾਲੇ ਵਚੂੰ ਨਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਖ਼ਰ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਗਣਤੀ ਵਿਿੱ ਚ ਵਤੂੰ ਨ ਹਨ।
1.ਵਬੂੰ ਦੀ 2. ਵਟਿੱ ਪੀ 3. ਅਿੱ ਧਕ
ਲਗਾਖਰ ਲਗਾਂ ਵਜਨਹਾਂ ਨਾਲ
ਇਹ ਲਗਾਖ਼ਰ ਲਗਦੇ
ਹਨ
1 ਵਬੂੰ ਦੀ ਓ, ਈ, ਏ, ਐ, ਔ, ਆ
2 ਵਟਿੱ ਪੀ ਅ, ਇ, ਉ, ਊ
3 ਅਿੱ ਧਕ ਅ, ਇ, ਉ, ਐ

ੳ ਨੂੰ ਲਿੱਗੇ ਔਕੜ ਜਾਂ ਦੁਲੈਂਕੜ ਨਾਲ ਵਟਿੱ ਪੀ ਨਹੀਂ, ਵਬੂੰ ਦੀ ਲਿੱਗਦੀ ਹੈ। ਵਜਿੇਂ ਉਂਗਲੀ ।
 ਦੁਿੱ ਤ ਅਿੱ ਖਰ
ਵਜਹੜੇ ਅਿੱ ਖਰ ਦਜੇ ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਿੱ ਚ ਪੈ ਕੇ ਅਿੱ ਧੀ ਆਿਾਜ਼ ਦੇਣ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁਿੱ ਤ ਅਿੱ ਖਰ ਆਖਦੇ ਹਨ।
ਪੂੰ ਜਾਬੀ ਵਿਿੱ ਚ ਇਹ ਵਤੂੰ ਨ ਹਨ – ਹ , ਰ , ਿ
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੂੰ ਯੁਕਤ, ਜੁੜਿੇਂ ਜਾਂ ਪੈਰ ਅਿੱ ਖਰ ਿੀ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਜਿੇਂ ਹੜਹ , ਅੂੰ ਵਮਿਤ, ਸਵੈਮਾਨ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-2 QA
PUNJABI
1. ਮੂੰ ਹ ਵ ਿੱ ਚੋਂ ਵਿਕਲਣ ਾਲੀ ਆ ਾਜ਼, ਵਿਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵ ਿੱ ਚ ਰਤੋਂ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਿੂੰ ਰਿ ਿਾਲ ਅੂੰਵਕਤ ਕੀਤਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ, ਿੂੰ ਕੀ
ਆਖਦੇ ਹਿ?
1.ਵ ਆਕਰਣ 2. ਧਿੀ 3. ਬੋਲੀ 4. ਸ਼ਬਦ
2. ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਧਿੀਆਂ ਿੂੰ ਵਕੂੰ ਿੇ ਪਰਕਾਰ ਿਾਲ ੂੰ ਵਿਆ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਵਤੂੰ ਿ 2. ਚਾਰ 3. ਦੋ 4. ਪੂੰ ਿ
3. ਗਰਮਖੀ ਰਣਮਾਲਾ ਦਾ ਮਲ ਸ ਰ ਦਿੱ ਸੋ ?
1.ੳ ਅ ਹ 2. ੳ ਅ ੲ 3. ਹ ਕ ਚ 4. ਙ ਞ ਿ
4. ਹੇਠ ਵਲਵਖਆਂ ਵ ਿੱ ਚੋਂ ਹਰਸ ਸਵਰ ਧਿੀ ਵ ਿੱ ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ?
1.ਆ 2. ਉ 3. ਐ 4. ਓ
5. ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਵ ਿੱ ਚ ਵਕੂੰ ਿੇ ਵ ਅੂੰਿਿ ਅਿੱ ਖਰ ਹਿ?
1.ਵਤੂੰ ਿ 2. ਤੇਤੀ 3. ਪੂੰ ਿ 4. ਬਿੱ ਤੀ
6. ਹੇਠ ਵਲਵਖਆਂ ਵ ਿੱ ਚੋਂ ਵਕਹੜਾ ਵ ਅੂੰ ਿਿ ਿਹੀਂ ਹੈ?
1. ਕ 2. ਬ 3. ਭ 4. ਅ
7. ਹੇਠ ਵਲਵਖਆਂ ਵ ਿੱ ਚੋਂ ਵਕਹੜਾ ਵ ਅੂੰ ਿਿ ਹੈ?
1.ਅ 2. 3. ੳ 4. ੲ
8. ਇਹਿਾਂ ਵ ਿੱ ਚੋਂ ਉਲਟ ਿੀਭੀ ਵ ਅੂੰਿਿ ਵਕਹੜੇ ਹਿ ?
1.ਟ, ਠ, ਿ, ਣ, ਲ 2. ਤ ਥ ਦ ਿ ਲ ਰ ਸ 3. ਚ ਛ ਿ ਞ ਸ਼ ਯ 4. ਪ ਫ ਬ ਮ
9. ਹੇਠ ਵਲਵਖਆਂ ਵ ਿੱ ਚੋਂ ਵਕਹੜੇ ਵ ਅੂੰ ਿਿ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਰ ਿਹੀਂ ਹੂੰ ਦਾ ?
1.ਿ 2. ਣ 3. ਝ 4.
10. ਭਾਸ਼ਾ ਿੂੰ ਵਲਖਣ ਾਲੇ ਰਣ ਸਮਹ ਿੂੰ ਕੀ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਵਲਪੀ 2. ਲਗਾਂ ਮਾਤਰਾ 3. ਬੋਲੀ 4. ਉਪ-ਬੋਲੀ
11. ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਦੇ ਸਮਹ ਿੂੰ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ :
1.ਬੋਲੀ 2. ਭਾਸ਼ਾ 3. ਵਲਪੀ 4. ਮਾਤਰਾ
12. ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਿੂੰ ਵਲਖਣ ਾਲੀ ਢਿੱ ਕ ੀ ਵਲਪੀ ਵਕਹੜੀ ਹੈ?
1.ਗਰਮਖੀ 2. ਮਲ ਈ 3. ਫਾਰਸੀ 4 ਦੇ ਿਾਗਰੀ
13. ਗਰਮਖੀ ਕੀ ਹੈ?
1.ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ 2. ਭਾਸ਼ਾ 3. ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ 4. ਵਲਪੀ
14. ਵ ਸ਼ੇਸ਼ ਤਰਤੀ ਵ ਿੱ ਚ ਵਲਖੇ ਵਕਸੇ ਵਲਿੱਪੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਿੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਿ?
1.ਬੋਲੀ 2. ਵ ਆਕਰਣ 3. ਮਾਂ ਬੋਲੀ 4. ਰਣਮਾਲਾ
15. ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰਣਮਾਲਾ ਵ ਿੱ ਚ ਵਕੂੰ ਿੇ ਅਿੱ ਖਰ ਹਿ?
1.35 2. 36 3. 37 4. 38
16. ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵ ਿੱ ਚ ਵਲਖਣ ਲਈ ਵਿਸ ਵਲਪੀ ਦਾ ਪਰਯੋਗ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਅਿੱ ਖਰਾਂ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਹੈ :
1.36 2. 35 3. 38 4. 19
17. ਤ ਰਗ ਵਕਹੜੇ ਵ ਅੂੰਿਿ ਹਿ ?
1.ਦੂੰ ਤੀ 2. ਤਾਲ ੀ 3. ਕੂੰ ਠੀ 4. ਉਲਟ ਿੀਭੀ
18. ਗਰਮਖੀ ਵ ਿੱ ਚ ਵਕੂੰ ਿੀਆਂ ਲਗਾਂ ਦੀ ਰਤੋਂ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ?
 1.3 2. 5 3. 9 4. 10
19. ਵਕਹੜਾ ਸ ਰ ਮਕਤਾ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ?
1.ੳ 2. ਅ 3. ੲ 4. ਹ
20. ਉਹ ਵਕਹੜਾ ਅਿੱ ਖਰ ਹੈ ਵਿਸ ਿਾਲ ਹੋੜਾ ਲਾਉਣ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦਾ ਮੂੰ ਹ ਖਿੱ ਲਹਾ ਕਰ ਵਦਿੱ ਤਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਫ 2. 3. ਮ 4. ੳ
21. ‘ਗੋਦ’ ਸ਼ਬਦ ਿੂੰ ਸ਼ਿੱ ਧ ਕਰਿ ਲਈ ਵਕਹੜੇ ਲਗਾਖ਼ਰ ਦੀ ਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਿਾ ੇਗੀ?
1.ਵਬੂੰ ਦੀ 2. ਵਟਿੱ ਪੀ 3. ਕੂੰ ਿਾ 4. ਅਿੱ ਧਕ
22. ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਲਖਣ ਲਈ ਵਕਹੜੀ ਵਲਪੀ ਦੀ ਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਿਾਂਦੀ ਹੈ?
1.ਦੇ ਿਾਗਰੀ 2. ਗਰਮਖੀ 3. ਰੋਮਿ 4. ਉਰਦ
23. ਗਰਮਖੀ ਵਲਪੀ ਦੇ ਵਕੂੰ ਿੇ ਰਿ ਹਿ?
1.3 2. 38 3. 40 4. 41
24. ਗਰਮਖੀ ਵਲਪੀ ਦੀ ਰਿਮਾਲਾ ਿੂੰ ਵਕਹੜੇ ਵਕਹੜੇ ਵਹਿੱ ਵਸਆ ਵ ਿੱ ਚ ੂੰ ਵਿਆ ਵਗਆ ਹੈ?
1.ਸ ਰ ਤੇ ਵ ਅੂੰਿਿ 2. ਵਲਪੀ ਤੇ ਅਿੱ ਖਰ 3. ਵਬੂੰ ਦੀ ਤੇ ਵਟਿੱ ਪੀ 4. ਸ ਰ ਤੇ ਅਿਿਾਸਕ
25. ਗਰਮਖੀ ਰਿਮਾਲਾ ਦੇ ਮਲ ਸ ਰ ਦਿੱ ਸੋ :
1.ੳ, ਅ , ਹ 2. ਹ, ਕ, ਚ 3. ੳ, ਅ , ੲ 4. ਙ , ਞ, ਿ
26. ਗਰਮਖੀ ਵ ਿੱ ਚ ਅਰਧ ਸ ਰ ਵਕਹੜੇ ਹਿ?
1.ਹ, ਰ, 2. ਯ, ਹ 3. ਹ, ਙ 4. ੜ, ਰ
27. ਙ, ਞ, ਣ, ਿ, ਮ ਵਕਹੜੇ ਵ ਅੂੰਿਿ ਹਿ ?
1.ਕੂੰ ਠੀ 2. ਿਾਸਕੀ 3. ਦੋ-ਹੋਠੀ 4. ਤਾਲ ੀ
28. ਦੋ-ਹੋਠੀ ਵ ਅੂੰਿਿ ਦਿੱ ਸੋ :
1.ਕ, ਚ 2. ਟ, ਠ 3. ਪ, ਬ 4. ਬ, ਯ
29. ‘ਤ’ ਰਗ ਵਕਹੜੇ ਵ ਅੂੰਿਿ ਹਿ?
1.ਦੂੰ ਤੀ 2. ਤਾਲ ੀ 3. ਕੂੰ ਠੀ 4. ਉਲਟ ਿੀਭੀ
30. ‘ਸ਼, ਖ, ਗ’ ਆਵਦ ਰਿ ਵਕਹੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਹਿ?
1.ਅੂੰ ਗਰੇਜ਼ੀ 2. ਵਹੂੰ ਦੀ 3. ਪੂੰ ਿਾਬੀ 4. ਫਾਰਸੀ
31. ਗਰਮਖੀ ਵ ਿੱ ਚ ਲਗਾਂ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਦਿੱ ਸੋ :
1.3 2. 6 3. 10 4. 4
32. ਲਗਾਖਰ ਦਿੱ ਸੋ :
1.ਵਬੂੰ ਦੀ, ਵਟਿੱ ਪੀ, ਸ ਰ 2. ਅਿੱ ਧਕ, ਵਟਿੱ ਪੀ, ਵ ਅੂੰਿਿ 3. ਸ ਰ, ਵ ਅੂੰਿਿ, ਵਟਿੱ ਪੀ 4. ਵਬੂੰ ਦੀ, ਵਟਿੱ ਪੀ ਤੇ ਅਿੱ ਧਕ
33. ਵਕਹੜਾ ਸ ਰ ਮਕਤਾ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ?
1.ੳ 2. ਅ 3. ੲ 4. ਹ
34. ‘ਹੋੜਾ’ ਲਗ ਵਕਹੜੇ ਸ ਰ ਿੂੰ ਲਿੱਗਦੀ ਹੈ?
1.ਅ 2. ੲ 3. ੳ 4. ਙ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-3
PUNJABI
ਸ਼ਬਦ
ਸ਼ਬਦ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਅਰਥ ਯੁਕਤ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਅੱ ਠ ਭਾਗਾਂ ਵ ੱ ਚ ੂੰ ਵਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
1. ਨਾਂ
2. ਪੜਨਾਂ
3. ਵ ਸ਼ੇਸ਼ਣ
4. ਵਕਵਰਆ
5. ਵਕਵਰਆ ਵ ਸ਼ੇਸ਼ਣ
6. ਸਬੂੰ ਧਕ
7. ਯੋਜਕ
8. ਵ ਸਵਿਕ

ਨਾਂ
ਵਕਸੇ ਵ ਅਕਤੀ, ਸਤ, ਗੁਣ, ਸਥਾਨ ਆਵਦ ਲਈ ਰਤੇ ਜਾਣ ਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਨਾਂ ਕਵਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਵਜ ੇਂ ਬਲਰਾਿ, ਚੂੰ ਿੀਗੜਹ
ਆਵਦ।
1. ਨਾਂ ਪੂੰ ਜ ਪਰਕਾਰ ਜਾਂ ਜਾਤੀ ਾਚਕ ਨਾਂ
2. ਖਾਸ ਨਾਂ ਜਾਂ ਵਨਿੱਜ ਾਚਕ ਨਾਂ
3. ਇਕੱ ਠ ਾਚਕ ਜਾਂ ਸਿਹ ਾਚਕ ਨਾਂ
4. ਸਤ- ਾਚਕ ਨਾਂ ਜਾਂ ਪਦਾਰਥ ਾਚਕ ਨਾਂ
5. ਭਾ - ਾਚਕ ਨਾਂ

ਆਿ ਨਾਂ ਜਾਂ ਜਾਤੀ ਾਚਕ ਨਾਂ

ਵਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਜਾਤੀ ਜਾਂ ਸ਼ਰੇਣੀ ਲਈ ਰਤੇ ਜਾਣ। ਵਜ ੇਂ ਸ਼ਵਹਰ, ਫੁੱ ਲ , ਕੁੱ ਤਾ , ਵ ਵਦਆਰਥੀ ਆਵਦ।

ਖਾਸ ਨਾਂ ਜਾਂ ਵਨਿੱਜ ਾਚਕ ਨਾਂ

ਵਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਖਾਸ ਜੀ , ਥਾਂ, ਜਾਂ ਸਤ ਆਵਦ ਲਈ ਰਤੇ ਜਾਣ ਵਜ ੇਂ ਲੁਵਧਆਣਾ, ਸੁਪਰੀਿ ਕੋਰਟ, ਬਲਰਾਿ ਆਵਦ। ਇਹਨਾਂ
ਨਾਂ ਾਂ ਦਾ ਬਹੁ ਚਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ
ਇੱਕਠ ਾਚਕ ਜਾਂ ਸਿਹ ਾਚਕ ਨਾਂ
ਵਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਸਤਾਂ ਜਾਂ ਜੀ ਾਂ ਦੇ ਇਕੱ ਠ ਜਾਂ ਸਿਹ ਲਈ ਰਤੇ ਜਾਣ। ਵਜ ੇਂ ਜਿਾਤ, ਫੌਜ, ਟੀਿ ਆਵਦ।

ਸਤ- ਾਚਕ ਜਾਂ ਪਦਾਰਥ ਾਚਕ ਨਾਂ

ਵਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਸੇ ਤੋਲੀਆਂ ਜਾਂ ਵਿਵਣਆ ਜਾਣ ਾਲੀਆਂ ਸਤਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ। ਵਜ ੇਂ ਤੇਲ, ਦੁੱ ਧ, ਖੂੰ ਿ, ਕੱ ਪੜਾ ਆਵਦ।

ਭਾ - ਾਚਕ ਨਾਂ
ਵਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਸੇ ਗੁਣ, ਹਾਲਤ ਜਾਂ ਭਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਸਰਫ ਿਵਹਸਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਜ ੇਂ ਖੁਸ਼ੀ, ਗਰਿੀ,
ਕੌ ੜਾ, ਅਿੀਰੀ, ਵਪਆਰ ਆਵਦ।

ਪੜਨਾਂ
ਨਾਂ ਦੀ ਜਗਹਾ ਤੇ ਰਤੇ ਜਾਣ ਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਪੜਨਾਂ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਜ ੇਂ ਉਹ, ਤੁਸੀ, ਿੈਂ ਆਵਦ।
ਪੜਨਾਂ ਛੇ ਪਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ।
1.ਪੁਰਖ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
2. ਵਨਿੱਜ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
3. ਵਨਸ਼ਚੇ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
4. ਅਵਨਸ਼ਚੇ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
5. ਸੂੰ ਬਧ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
6. ਪਰਸ਼ਨ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਪੁਰਖ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਵਜਹੜੇ ਨਾਂ ਕੇ ਲ ਵ ਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਂ ਾਂ ਦੀ ਜਗਹਾ ਤੇ ਰਤੇ ਜਾਣ। ਵਜ ੇਂ ਿੈਂ, ਤ,ਂ ਉਹ ਆਵਦ।
ਇਹ ਵਤੂੰ ਨ ਪਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ।
ੳ) ਪਵਹਲਾ ਪੁਰਖ ਜਾਂ ਉਤਿ ਪੁਰਖ – ਗੱ ਲ ਕਰਨ ਾਲਾ ਪੁਰਖ। ਵਜ ੇਂ ਿੈਂ, ਿੈਨੂੰ ।
ਅ) ਦਜਾ ਪੁਰਖ ਜਾਂ ਿੱ ਧਿ ਪੁਰਖ – ਵਜਸ ਨਾਲ ਗੱ ਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ੇਂ ਤੂੰ , ਤਸੀਂ।
ੲ) ਤੀਜਾ ਪੁਰਖ ਜਾਂ ਅਨਯ ਪੁਰਖ – ਵਜਸ ਬਾਰੇ ਗੱ ਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ੇ। ਵਜ ੇਂ ਉਹ , ਇਹ

ਵਨਿੱਜ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਉਹ ਪੜਨਾਂ ਜੋ ਕਰਤਾ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਉਸਦੀ ਵ ਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੱ ਸਣ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਨਿੱਜ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਜ ੇਂ ਿੈਂ ਆਪ ਉਸ
ਨਾਲ ਵਗਆ।
ਵਨਸ਼ਚੇ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
ਵਜਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਸਤ ੱ ਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਰਤੇ ਜਾਣ। ਵਜ ੇਂ –
ਇਹ ਿੇਰਾ ਪੈਿੱਨ ਹੈ।
ਉਹ ਰਾਿ ਦਾ ਪੈਿੱਨ ਹੈ।
ਇਹ ਦੋ ਪਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ।
1. ਵਨਕਟ ਰਤੀ ਵਨਸ਼ਚੇ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ
2. ਦਰ ਰਤੀ ਵਨਸ਼ਚੇ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਅਵਨਸ਼ਚੇ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਉਹ ਪੜਨਾਂ ਵਜਹੜੇ ਵਕਸੇ ਵ ਅਕਤੀ, ਸਤ ਜਾਂ ਸਥਾਨ ਆਵਦ ਦੀ ਸਹੀ ਵਗਣਤੀ ਨਾ ਦੱ ਸ ਕੇ, ਉਸ ਦਾ ਅੂੰਦਾਜ਼ਾ ਹੀ ਦੱ ਸਣ ਵਜ ੇਂ
ਸਾਰੇ, ਕੁਝ ਆਵਦ।

ਸੂੰ ਬਧ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਵਜਹੜੇ ਪੜਨਾਂ , ਯੋਜਕ ਾਂਗ ਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦਾ ਕੂੰ ਿ ਕਰਨ।
ਵਜ ੇਂ ਜੋ ਕਰੇਗਾ, ਸੋ ਭਰੇਗਾ ।

ਪਰਸ਼ਨ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ

ਵਜਹੜੇ ਪੜਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਪਰਸ਼ਨ ਪੁੱ ਵਛਆ ਜਾ ੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਸ਼ਨ ਾਚਕ ਪੜਨਾਂ ਕਵਹੂੰ ਦੇ ਹਨ।
ਵਜ ੇਂ – ਕੌ ਣ ਗਾ ਵਰਹਾ ਹੈ ?
ARORA CLASSES,BATHINDA DAY-3 QA
PUNJABI
1. ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਜਿਸੇ ਮਨੁੱ ਖ, ਵਸਤੂ ਿੀਵ ਿਾਂ ਸਥਾਨ ਦਾ ਬੋਧ ਿਰਾਉਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਿੀ ਿਜਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਸਬੂੰ ਧਿ 2. ਨਾਂਵ 3. ਪੜਨਾਂਵ 4. ਜਿਜਰਆ
2. ਨਾਂਵ ਜਿੂੰ ਨੀ ਪਰਿਾਰ ਦੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਚਾਰ 2. ਜਤੂੰ ਨ 3. ਪੂੰ ਿ 4. ਛੇ
3. ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਖ਼ਾਸ-ਖ਼ਾਸ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਿਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਇਿੁੱ ਠ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 2. ਖ਼ਾਸ-ਨਾਂਵ 3. ਵਸਤ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਭਾਵ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ
4. ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਿੀਵਾਂ ਿਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਿਾਂ ਇਿੁੱ ਠ ਲਈ ਵਰਤੇ ਿਾਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਿਜਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਵਸਤ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 2. ਇਿੁੱ ਠ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 3. ਆਮ ਨਾਂਵ 4. ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ
5. ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਤੋਲੀਆਂ ਿਾਂ ਜਿਣੀਆਂ ਿਾ ਸਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਿਾਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਿਜਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਵਸਤ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 2. ਇਿੁੱ ਠ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 3. ਭਾਵ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਖ਼ਾਸ-ਨਾਂਵ
6. ਜਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾ ਵੇਖੀਆਂ ਿਾ ਸਿਣ , ਨਾ ਫੜੀਆਂ ਿਾ ਸਿਣ , ਿੇਵਲ ਮਜਹਸੂਸ ਹੀ ਿੀਤੀਆਂ ਿਾ ਸਿਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਿੀ ਿਜਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਆਮ-ਨਾਂਵ 2. ਖਾਸ-ਨਾਂਵ 3. ਵਸਤਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਭਾਵ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ
7. ਖਾਸ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚਣੋ :
1.ਜਮਠਾਸ, ਿੜੁੱ ਤਣ 2. ਜਦੁੱ ਲੀ, ਸਜਚਨ ਤੇਂਦੂਲਿਰ 3. ਹੌਲਾ, ਨਵਾਂ 4. ਮੂੰ ਡੇ, ਘੋੜੇ
8. ਵਸਤ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਦੁੱ ਧ, ਤੇਲ, ਜਘਓ 2. ਸੈਨਾ, ਿਮਾਤ, ਇੁੱਿੜ
3. ਸੁੱ ਚ, ਝੂਠ, ਅਮੀਰੀ 4. ਰਾਮ, ਸ਼ਾਮ, ਰਮਨ
9. ਇਿੁੱ ਠ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਿਰਸੀ, ਮੇਜ਼, ਡਾਰ 2. ਘੜੀ, ਪੈੈੱਨ, ਨਾਵਲ 3. ਟੀਮ, ਿਥਾ, ਡਾਰ 4. ਪੈਂਟ, ਿਮੀਜ਼, ਚੂੰ ਨੀ
10. ਆਮ/ਿਾਤੀ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚਣੋ :
1.ਜਮਠਾਸ 2. ਰੇਤ 3. ਸੋਨਾ 4. ਔਰਤਾਂ
11. ਭਾਵ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ ਚਣੋ:
1.ਿਰਮੀ, ਖਸ਼ੀ, ਅਮੀਰੀ 2. ਸਿੂਲ, ਘਰ 3. ਅਸੀ, ਤਹਾਡਾ 4. ਸੈਨਾ, ਸਭਾ
12. ਲਿੀਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਜਿਸਮਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ ਦਾ ਜਨਸ਼ਾਨ ਲਾਵੋ :
1.ਸਜਤੂੰ ਦਰ ਹਜਸ਼ਆਰ ਮੂੰ ਡਾ ਹੈ।
1.ਆਮ ਨਾਂਵ 2. ਖਾਸ ਨਾਂਵ 3. ਭਾਵ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਇਿੁੱ ਠ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ
13. ਬੂੰ ਿਲੋ ਰ ਬਹਤ ਵਧੀਆ ਸ਼ਜਹਰ ਹੈ।
1.ਆਮ ਨਾਂਵ 2. ਖਾਸ ਨਾਂਵ 3. ਵਸਤ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਭਾਵ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ
14. ਅੁੱ ਿ-ਿੁੱ ਲਹ ਤੇਲ ਬਹਤ ਮਜਹੂੰ ਿਾ ਹੈ।
1.ਆਮ ਨਾਂਵ 2. ਵਸਤਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 3. ਭਾਵ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਖਾਸ ਨਾਂਵ
15. ਮੂੰ ਡਾ ਸਿੂਟਰ ‘ਤੇ ਮੂੰ ਦਰ ਿਾ ਜਰਹਾ ਹੈ।
1.ਆਮ ਨਾਂਵ 2. ਖਾਸ ਨਾਂਵ 3. ਭਾਵ-ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ 4. ਇਿੁੱ ਠ ਵਾਚਿ ਨਾਂਵ
16. ਵਾਿ ਜਵਚ ਨਾਂਵ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਵਰਤੇ ਿਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੂੰ ਿੀ ਜਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਪੜਨਾਂਵ 2. ਨਾਂਵ 3. ਇੁੱਿ ਵਚਨ 4. ਜਲੂੰਿ
17. ਪੜਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਜਿੂੰ ਨੀਆਂ ਜਿਸਮਾਂ ਹੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ?
1.ਦੋ 2. ਪੂੰ ਿ 3. ਜਤੂੰ ਨ 4. ਛੇ
 18. ਜਿਹੜੇ ਪੜਨਾਂਵ ਿੇਵਲ ਜਵਅਿਤੀ /ਪਰਖਾਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਵਰਤੇ ਿਾਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਿੀ ਿਜਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਪਰਖ-ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 2. ਉੱਤਮ ਪਰਖ ਪੜਨਾਂਵ 3. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 4. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ
19. ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਦਲਿੀਤ ਜਸੂੰ ਘ, ਿੀ , ਿੌ ਣ 2. ਉਹ, ਅਸੀਂ , ਮੈਂ ਸਾਡਾ 3. ਜਿਹੜਾ, ਅਸੀ, ਤਸੀਂ 4. ਜਿਸ ਨੂੂੰ, ਿੋ
20. ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਨੂੂੰ ਜਿੂੰ ਨੇ ਭਾਿਾਂ ਜਵਚ ਵੂੰ ਜਡਆ ਿਾ ਸਿਦਾ ਹੈ?
1.ਦੋ 2. ਜਤੂੰ ਨ 3. ਛੇ 4. ਸੁੱ ਤ
21. ਵਾਿ ਜਵੁੱ ਚ ਿੁੱ ਲ ਿਰਨ ਵਾਲੇ ਜਵਅਿਤੀ ਨੂੂੰ ਿੀ ਜਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਲੀਡਰ 2. ਬਲਾਰਾ 3. ਉੱਤਮ ਪਰਖ 4. ਪੜਨਾਂਵ
22. ਉੱਤਮ ਪਰਖ ਚਣੋ :
1.ਉਹ, ਉਨਹਾਂ 2. ਤੂੂੰ , ਤੇਰਾ 3. ਮੈਂ, ਮੇਰਾ , ਸਾਡਾ 4. ਿੌ ਣ, ਿਦੋਂ
23. ਵਾਿ ਜਵੁੱ ਚ ਜਿਸ ਨਾਲ ਿੁੱ ਲ ਿੀਤੀ ਿਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੂੰ ਿੀ ਜਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਤਸੀਂ, ਉਹ 2. ਭਰਾ ਿੀ 3. ਉੱਤਮ ਪਰਖ 4. ਮੁੱ ਧਮ ਪਰਖ
24. ਮੁੱ ਧਮ ਪਰਖ ਚਣੋ :
1.ਤੂੂੰ , ਤਸੀਂ , ਤਹਾਡਾ 2. ਮੈਂ, ਮੇਰਾ , ਸਾਡਾ, ਅਸੀਂ 3. ਹਲਿਾ, ਭਾਰਾ 4. ਉਹ , ਿੌ ਣ, ਿਦੋਂ
25. ਵਾਿ ਜਵੁੱ ਚ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਿੁੱ ਲ ਿੀਤੀ ਿਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੂੰ ਿੀ ਜਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਉੱਤਮ ਪਰਖ 2. ਮੁੱ ਧਮ ਪਰਖ 3. ਅਨਯ ਪਰਖ 4. ਪੜਨਾਂਵ ਪਰਖ
26. ਜਿਹੜਾ ਪੜਨਾਂਵ ਿਰਤਾ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਵਰਜਤਆ ਿਾਵੇ ਿਾਂ ਿਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਆ ਿੇ ਉਸ ਦੀ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੁੱ ਸੇ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਿੀ ਜਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 2. ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 3. ਮੁੱ ਧਮ ਪਰਖ 4. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ
27. ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਆਪ, ਆਪਸ 2. ਉਹ, ਉਹਨਾਂ 3. ਤਸੀਂ 4. ਿੌ ਣ, ਜਿਸ ਨੂੂੰ
28. ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਪੜਨਾਂਵ ਹੂੰ ਜਦਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਯੋਿਿ ਵਾਂਿ ਵਾਿਾਂ ਨੂੂੰ ਆਪਸ ਜਵੁੱ ਚ ਿੋੜੇ ਉਸ ਨੂੂੰ ਿੀ ਆਖਦੇ ਹਨ:
1.ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 2. ਮੁੱ ਧਮ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 3. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 4. ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ
29. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਆਪ, ਿੌ ਣ, ਜਿਹੜਾ 2. ਉਸਨੂੂੰ 3. ਿੋ, ਜਿਹੜਾ, ਜਿਸ 4. ਤੂੂੰ , ਤਸੀ
30. ਜਿਹੜੇ ਪੜਨਾਂਵ ਪਰਸ਼ਨ ਪੁੱ ਛਣ ਦਾ ਿੂੰ ਮ ਿਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਿੀ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?
1.ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 2. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 3. ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 4. ਉੱਤਮ ਪੜਨਾਂਵ
31. ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਉਹ, ਅਸੀ 2. ਤਸੀਂ, ਮੈਂ 3. ਿੀ, ਜਿਹੜਾ, ਿੌ ਣ 4. ਮੈਂ, ਿੀ
32. ਜਿਹੜੇ ਪੜਨਾਂਵ ਜਿਸੇ ਦੂਰ ਨੇੜੇ ਦੀ ਜਦਸਦੀ ਚੀਜ਼ ਵੁੱ ਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਿਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਿਾਣ , ਉਸ ਨੂੂੰ ਿੀ ਆਖਦੇ ਹਨ?
1.ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 2. ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 3. ਅਨਯ ਪਰਖ 4. ਜਨਸਚੇਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ
33. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਚਣੋਂ :
1.ਤਸੀਂ , ਉਹ 2. ਅਸੀਂ , ਇਹ 3. ਉਹ, ਔਹ, ਆਹ 4. ਮੈਂ, ਅਸੀਂ
34. ਜਿਹੜੇ ਪੜਨਾਂਵ ਜਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਅੂੰ ਦਾਜ਼ਾ ਹੀ ਦੁੱ ਸਣ, ਜਿਣਤੀ ਨਾ ਦੁੱ ਸਣ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਿੀ ਆਖਦੇ ਹਨ?
1.ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 2. ਪਰਖ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 3. ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ 4. ਅਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ
ਪੜਨਾਂਵ
35. ਅਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ ਪੜਨਾਂਵ ਚਣੋ :
1.ਇਹ, ਉਹ 2. ਦੂਰ , ਨੇੜੇ 3. ਦਸ-ਬਾਰਾਂ 4. ਸਾਰੇ, ਿਈ, ਿਝ
ਲਿੀਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਪੜਨਾਂਵਾਂ ਦੀ ਠੀਿ ਜਿਸਮ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ ਦਾ ਜਨਸ਼ਾਨ ਲਾਵੋ :
36. ਮੂੰ ਡੇ ਆਪਸ ਜਵੁੱ ਚ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ।
1.ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ 2. ਪਰਖ ਵਾਚਿ 3. ਅਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 4. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ
37. ਿੌ ਣ ਿੀਤ ਿਾ ਜਰਹਾ ਹੈ?
1.ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ 2. ਪਰਖ ਵਾਚਿ 3. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 4. ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ
38. ਸਰਬੁੱ ਤ ਦਾ ਭਲਾ ਮੂੰ ਜਿਆ ਿਰੋ।
1.ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ 2. ਅਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 3. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 4. ਪਰਖ ਵਾਚਿ
39. ਿੋ ਜਮਹਨਤ ਿਰਨਿੇ, ਉਹ ਫੇਲਹ ਨਹੀਂ ਹੋਣਿੇ।
1.ਪਰਖ ਵਾਚਿ 2. ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ 3. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ 4. ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ
40. ਮੈਂ ਸ਼ਜਹਰ ਿਾਵਾਂਿਾ।
1.ਉੱਤਮ ਪਰਖ 2. ਮੁੱ ਧਮ ਪਰਖ 3. ਅਨਯ ਪਰਖ 4. ਇਨਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਿੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ
41. ਇਹ ਮੇਰੇ ਮਾਮਾ ਿੀ ਹਨ।
1.ਜਨੈੱਿ ਵਾਚਿ 2. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 3. ਪਰਖ ਵਾਚਿ 4. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ
42. ਉਹ ਸਾਡੇ ਘਰ ਆਏ ਸਨ।
1.ਪਰਖ ਵਾਚਿ 2. ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ 3. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 4. ਸਬੂੰ ਧ ਵਾਚਿ
43. ਜਿਸੇ ਨੇ ਰਮਨ ਨੂੂੰ ਸ਼ਜਹਰ ਿਾਂਦੇ ਵੇਜਖਆ ਹੈ?
1.ਪਰਸ਼ਨ ਵਾਚਿ 2. ਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 3. ਅਜਨਸਚੇ ਵਾਚਿ 4. ਪਰਖ ਵਾਚਿ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-4
PUNJABI
ਕਿਕਿਆ
ਪਕਿਭਾਸ਼ਾ : ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਿੰ ਮ ਦੇ ਹੋਣ ਬਾਿੇ, ਵਾਪਿਨ ਬਾਿੇ ਿਾਂ ਿੀਤੇ ਿਾਣ ਬਾਿੇ (ਿਾਲ/ਸਮੇਂ ਸਕਹਤ) ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ,
ਕਿਕਿਆ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ; ਕਿਵੇਂ : ਖੇਡਦਾ, ਹੈ, ਖੇਡਦਾ ਸੀ, ਖੇਡਗ
ੇ ਾ ਆਕਦ।
ਪੰ ਿਾਬੀ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਆਮ ਤੌਿ ‘ਤੇ ਵਾਿ ਦੇ ਅੰ ਤ ‘ਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਿਨ ਵਿੋਂ :
1. ਗਗਨ ਸ਼ਤਿੰ ਿ ਖੇਡ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਧਾਤੂ ਅਤੇ ਕਿਕਿਆ : ਕਿਕਿਆ ਧਾਤੂ ਤੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਧਾਤੂ ਮੂਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧਾਤੂ ਉਹ ਮੂਲ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਕਿਨਹਾਂ ਤੋਂ ਹਿ ਪਰਿਾਿ ਦੀਆਂ ਕਿਕਿਆਵਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ; ਕਿਵੇਂ ; ਖੇਡ, ਚੜਹ, ਿਿ , ਖਾ , ਕਲਖ, ਭਿ, ਲੜ,
ਸੁਣ ਆਕਦ।
ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਿਿਤਾ ਿਾਂ ਿਿਮ ਵਿੋਂ ਿੋ ਵੀ ਕਿਕਿਆ ‘ਤੇ ਪਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਲੰਗ ਅਤੇ ਵਚਨ ਅਨੁਸਾਿ ਅਨੇਿਾਂ ਿੂਪਾਂ ਕਵਿੱ ਚ
ਵੇਕਖਆ ਿਾ ਸਿਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ ਮੂਲ ਧਾਤੂ ‘ਪੜਹ’ ਤੋਂ ਹੇਠ ਕਲਖੀਆਂ ਕਿਕਿਆਵਾਂ ਬਣ ਸਿਦੀਆਂ ਹਨ :

ਮੂਲ ਧਾਤੂ ਕਿਕਿਆਵਾਂ

ਪੜਹ ਪੜਹਦਾ, ਪੜਹਦੇ, ਪੜਹਦੀ, ਪੜਹਦੀਆਂ,
ਪੜਹਾਂ, ਪੜਹੋ, ਪੜਹੀਏ, ਪੜਹਾਂਗੇ, ਪੜਹਣਗੇ,
ਪੜਹਣਾ, ਪੜਹਾਉਣਾ, ਪੜਹਾਵਾਂਗੇ ,
ਪੜਹਾਉਣਗੇ, ਪਕੜਹਆ ਆਕਦ।
ਪੰ ਿਾਬੀ ਵਾਿ-ਬਣਤਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਤੰ ਨ ਮੁਢਲੇ ਤਿੱ ਤ ਿਾਿਿਸ਼ੀਲ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ : ਿਿਤਾ, ਿਿਮ ਅਤੇ ਕਿਕਿਆ।

1. ਿਿਤਾ : ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਿੰ ਮ ਿਿਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ‘ਿਿਤਾ’ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿਾਿਿ ਿਿਨ
ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਿਿਤਾ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ; ਕਿਵੇਂ : ਹਿਬੰ ਸ ਪੜਹ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਹਿਬੰ ਸ’ ਿਿਤਾ ਹੈ।

2. ਿਿਮ : ਵਾਸ ਕਵਿੱ ਚ ਿਿਤਾ ਦੁਆਿਾ ਕਿਸ ਉੱਦੇ ਿੰ ਮ ਿੀਤਾ ਿਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਿਿਮ’ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਵੇਂ ; ‘ਿੁੜੀ ਨੇ ਪਾਣੀ

ਪੀਤਾ’। ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਪਾਣੀ’ ਿਿਮ ਹੈ।

ਨੋਟ : ਿਈ ਵਾਿਾਂ ਕਵਿੱ ਚ ਦੋ ਿਿਮ ਵੀ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ ; ਕਿਵੇ:
‘ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਸਿੱ ਪ ਨੂੰ ਡੰ ਡੇ ਨਾਲ ਮਾਕਿਆ।’
ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਦੋ ਿਿਮ ਹਨ। ‘ਕਿਸਾਨ’ ਅਤੇ ‘ਡੰ ਡਾ’। ਇਹ ਿਰਮਵਾਿ ਪਰਧਾਨ-ਿਿਮ ਅਤੇ ਅਪਰਧਾਨ-ਿਿਮ ਿਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਕਿਕਿਆ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ

1.ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
(i) ਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
(ii) ਅਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
2. ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
(i) ਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
(ii) ਅਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
1. ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
‘ਅਿਿਮਿ’ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ‘ਿਿਮ ਤੋਂ ਕਬਨਾਂ’। ਕਿਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿਿਮ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਸ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿਾਿਿ ਉਸ ਦੇ
ਿਿਤਾ ਤਿੱ ਿ ਹੀ ਸੀਕਮਤ ਿਹੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਮੁੰ ਡਾ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-4
PUNJABI
ਉਪਿੋਿਤ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਮੁੰ ਡਾ’ ਕਸਿਫ਼ ਿਿਤਾ ਹੀ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਕਿਕਿਆ ਖੇਡਦਾ ਹੈ – ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਵਿੱ ਚ ਿਿਮ
ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਹੈ।
ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਅਿੱ ਗੋਂ ਦੋ ਕਹਿੱ ਕਸਆਂ ਕਵਿੱ ਚ ਵੰ ਡੀ ਿਾਂਦੀ ਹੈ :

(i) ਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ : ਕਿਹੜੀ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਿਿਤਾ ਨਾਲ ਕਮਲ ਿੇ ਪੂਿਾ ਤੇ ਸਾਿਥਿ ਵਾਿ ਬਣਾ
ਦੇਵ,ੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਸ਼ੇਿ ਗਿਕਿਆ।
ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਸ਼ੇਿ ਿਿਤਾ ਹੈ, ਿਦੋਂ ਕਿ ਗਿਕਿਆ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਹੈ ਪਿ ਵਾਿ ਸਾਿਥਿ ਹੈ।

(ii) ਅਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ : ਕਿਹੜੀ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਆਪਣੇ ਿਿਤਾ ਨਾਲ ਕਮਲ ਿੇ ਪੂਿਾ ਤੇ ਸਾਿਥਿ
ਵਾਿ ਨਾ ਬਣਾ ਸਿੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
‘ਪਾਣੀ ਹੋ ਕਗਆ ਹੈ।’
ਉਪਿੋਿਤ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਿਿਤਾ ਅਤੇ ਅਿਿਮਿ ਦੋਵੇਂ ਆਏ ਹਨ, ਕਿਿ ਵੀ ਵਾਿ ਅਧੂਿਾ ਤੇ ਅਪੂਿਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਾਿ
ਕਦਮਾਗ਼ ਕਵਿੱ ਚ ਪਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਝੜੀ ਲਾ ਕਦੰ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਿੀ ਹੋ ਕਗਆ ? ਿੀ ਉਹ ਗਿਮ, ਖ਼ਿਾਬ ਿਾਂ ਠੰਢਾ ਹੋ ਕਗਆ ਹੈ? ਇੰਿ ਇਹ
ਅਪੂਿਨ ਅਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਹੈ।

2. ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
‘ਸਿਿਮਿ’ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ‘ਿਿਮ ਸਕਹਤ’ । ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਸ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿਿਤਾ ਅਤੇ ਿਿਮ ਦੋਵੇਂ ਹੋਣ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਿਮਿ
ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਬਿੱ ਚਾ ਿੋਟੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਪਿੋਿਤ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਬਿੱ ਚਾ,ਿਿਤਾ ਨਾਲ ਿੋਟੀ ਿਿਮ ਆਇਆ ਹੈ। ਇੰਿ ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਿਿਤਾ ਅਤੇ ਿਿਮ ਦੋਵੇਂ ਮੌਿਦ
ੂ ਹੋਣ
ਿਾਿਨ ਇਹ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਹੈ।
(i) ਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ : ਕਿਹੜੀ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਆਪਣੇ ਿਿਤਾ ਅਤੇ ਿਿਮ ਨਾਲ ਕਮਲ ਿੇ ਪੂਿਾ ਤੇ
ਅਿਥਪੂਿਨ ਵਾਿ ਬਣਾਵੇ , ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਔਿਤਾਂ ਨੇ ਕਗਿੱ ਧਾ ਪਾਇਆ।
ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਔਿਤਾਂ’ ਿਿਤਾ ਹੈ ਤੇ ‘ਕਗਿੱ ਧਾ’ ਿਿਮ ਹੈ ਤੇ ‘ਪਾਇਆ’ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਹੈ।

(ii)ਅਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ : ਕਿਹੜੀ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਆਪਣੇ ਿਿਤਾ ਅਤੇ ਿਿਮ ਨਾਲ ਕਮਲ ਿੇ ਪੂਿਾ ਤੇ
ਅਿਥਪੂਿਨ ਵਾਿ ਨਾ ਬਣਾ ਸਿੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਹਿਬੰ ਸ ਗੁਆਂਢੀ ਨੂੰ ਦਿੱ ਸਣ ਲਿੱਗਾ।
ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਹਿਬੰ ਸ’ ਿਿਤਾ ਹੈ ਤੇ ‘ਗੁਆਂਢੀ’ ਿਿਮ ਅਤੇ ‘ਦਿੱ ਸਣ ਲਿੱਗਾ’ ਕਿਕਿਆ ਹਨ ਪਿ ਕਿਿ ਵੀ ਇਹ ਵਾਿ
ਅਧੂਿੇ ਤੇ ਅਪੂਿਨ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਅਪੂਿਨ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ ਹੈ।
ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਹੋਿ ਿੂਪ : ਅਿਿਮਿ ਤੇ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਹੋਿ ਿੂਪ ਵੀ ਕਮਲਦੇ ਹਨ ; ਕਿਵੇਂ :

1. ਸੰ ਸਿਗੀ ਕਿਕਿਆ : ਿਈ ਵਾਿਾਂ ਕਵਚ ‘ਹੈ’ ਿਾਂ ‘ਸੀ’ ਇਿਿੱ ਲਾ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿੂਪ ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੰ ਸਿਗੀ
ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਿਣਬੀਿ ਇਿੱਿ ਇਮਾਨਦਾਿ ਆਦਮੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਹੈ’ ਸੰ ਸਿਗੀ ਕਿਕਿਆ ਹੈ।

2. ਸਹਾਇਿ ਕਿਕਿਆ : ਿਦੋਂ ‘ਹੈ’, ‘ਸੀ’ ਤੇ ਇਨਹਾਂ ਦੇ ਹੋਿ ਿੂਪ ‘ਸਿਦਾ’ , ਚਾਹੀਦਾ – ਅਿਿਮਿ ਿਾਂ ਸਿਿਮਿ ਕਿਕਿਆ
ਨਾਲ ਕਮਲ ਿੇ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿੰ ਮ ਿਿਨ ਤਾਂ ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਿ ਕਿਕਿਆ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-4
PUNJABI
ੳ) ਹਨੀ ਗੀਤ ਗਾ ਸਿਦਾ ਹੈ।

3. ਮੁਿੱ ਖ ਕਿਕਿਆ : ਮੁਿੱ ਖ ਕਿਕਿਆ ਸਹਾਇਿ ਕਿਕਿਆ ਤੋਂ ਕਬਨਾਂ ਵੀ ਹੋ ਸਿਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਹਾਇਿ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ;
ਕਿਵੇਂ
ਇਹ ਦੁਿਾਨਦਾਿ ਸਾਿੇ ਸੌਦੇ ਿਿੱ ਖਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਿਿੱ ਖਦਾ ਹੈ’ ਮੁਿੱ ਖ ਕਿਕਿਆ ਹੈ।

ਿਾਲ
ਿਾਲ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਸਮਾਂ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਿ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਵਿੱ ਖ-ਵਿੱ ਖ ਿੂਪ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਿਾਲ ਕਿਹਾ
ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਤੰ ਨ ਤਿਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ।
ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਿਾਲ ਕਤੰ ਨ ਤਿਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ :
1.ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ (ਹੈ, ਹਨ, ਹਾਂ)
2. ਭੂਤ ਿਾਲ (ਸੀ, ਸਨ, ਸਾਂ)
3. ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ (ਗਾ, ਗੇ, ਗੀ, ਗੀਆਂ)
1. ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ : ਵਿਤਮਾਨ ਦਾ ਅਿਥ ਹੈ, ‘ਚਿੱ ਲ ਕਿਹਾ ਸਮਾਂ’
ਵਾਿ ਕਵਚ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਚਿੱ ਲ ਿਹੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਭਾਵ ਹੁਣ ਹੋ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ
ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਕਿਹੇ ਵਾਿਾਂ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਹੈ, ਹਨ, ਹਾਂ’ ਕਿਕਿਆਵਾਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ; ਕਿਵੇਂ:
(i) ਹਿਮਨ ਪੜਹਦਾ ਹੈ।
ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਛੇ ਹੋਿ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ :
(i) ਸਧਾਿਨ/ਅਕਨਸਕਚਤ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ ਕਵਿੱ ਚ ਹਿ ਿੋਜ਼
ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ

ੳ) ਮੈਂ ਸੇਬ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ।

(ii) ਚਾਲੂ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਵਿਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਹੋ ਕਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਤਮ
ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ; ਕਿਵੇਂ

ੳ) ਸੰ ਗੀਤਾ ਤਸਵੀਿ ਬਣਾ ਿਹੀ ਹੈ।

(iii) ਪੂਿਨ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਵਿਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਹੋ ਚੁਿੱ ਿਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ
ੳ) ਸੰ ਗੀਤ ਤਸਵੀਿ ਬਣਾ ਚੁਿੱ ਿੀ ਹੈ।
(iv) ਪੂਿਨ ਚਾਲੂ-ਵਿਤਮਾਨਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਿੂ ਹੋ ਿੇ ਹੁਣ
ਤਿੱ ਿ ਚਿੱ ਲ ਕਿਹਾ ਹੈ : ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਉਹ ਕਤੰ ਨ ਘੰ ਕਟਆਂ ਤੋਂ ਤਾਸ਼ ਖੇਡ ਕਿਹਾ ਹੈ।

(v) ਸ਼ਿਤੀ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਨੇ ਕਿਸੇ ਸ਼ਿਤ ‘ਤੇ ਹੋਣਾ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ
ੳ) ਿੇ ਤੁਸੀਂ ਖੇਡੋਗੇ ਤਾਂ ਿਮਨ ਵੀ ਖੇਡ ਸਿਦਾ ਹੈ।
(vi) ਹੁਿਮੀ ਵਿਤਮਾਨ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਵਿਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਿੰ ਮ ਿਿਨ ਲਈ ਹੁਿਮ
ਕਦਿੱ ਤਾ ਕਗਆ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਿਣਿੀਤ ਪਾਣੀ ਕਪਲਾਵੋ।

2. ਭੂਤ ਿਾਲ : ਭੂਤ ਿਾਲ ਦਾ ਅਿਥ ਹੈ, ‘ਬੀਤ ਚੁਿੱ ਕਿਆ ਸਮਾਂ’
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-4
PUNJABI
ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤ ਚੁਿੱ ਿੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਵਾਪਿ ਕਗਆ ਹੈ, ਭੂਤ ਿਾਲ ਕਿਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਕਿਹੇ ਵਾਿਾਂ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਸੀ, ਸਨ, ਸਾਂ’ ਕਿਕਿਆਵਾਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਮੋਹਨ ਪੜਹਦਾ ਸੀ।
ਭੂਤ ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਪੰ ਿ ਕਿਸਮਾਂ ਹੋਿ ਹਨ:
i) ਸਧਾਿਨ ਿਾਂ ਅਕਨਸਕਚਤ ਭੂਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਿਾਣਿਾਿੀ ਕਮਲੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਹੋਇਆ
ਹੈ ਪਿ ਇਹ ਕਨਕਸ਼ਚਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਿਦੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ; ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਹਿਪਾਲ ਨੇ ਗੀਤ ਗਾਇਆ।

ii) ਚਾਲੂ ਭੂਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਚਾਲੂ ਸੀ ਪਿ ਅਿੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ
; ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਬਿੱ ਚੇ ਭੰ ਗੜਾ ਪਾ ਿਹੇ ਸਨ।

iii) ਪੂਿਨ ਭੂਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਪੂਿਾ ਹੋ ਚੁਿੱ ਿਾ ਸੀ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਅਮਿਿੀਤ ਸੌਂ ਚੁਿੱ ਿਾ ਸੀ।

iv) ਪੂਿਨ ਚਾਲੂ ਭੂਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਸ਼ੁਿੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤਿੱ ਿ
ਹੋ ਕਿਹਾ ਹੋਵੇ ਪਿ ਹੁਣ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਕਗਆ ਹੋਵੇ ; ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਅੰ ਿੂ ਅਿੱ ਠ ਵਿੇ ਤੋਂ ਪੜਹ ਿਹੀ ਸੀ।

v) ਸ਼ਿਤੀ ਭੂਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਸੇ ਸ਼ਿਤ ‘ਤੇ ਹੋਣਾ ਸੀ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਿੇ ਉਹ ਕਮਹਨਤ ਨਾ ਿਿਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਣਾ।
3. ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ : ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ ਦਾ ਅਿਥ ਹੈ, ‘ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ’
ਵਾਿ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਨਹਾਂ ਵਾਿਾਂ ਨੂੰ ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ ਕਿਹਾ
ਿਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਕਿਹੇ ਵਾਿਾਂ ਕਵਿੱ ਚ ‘ਗਾ, ਗੇ, ਗੀ, ਗੀਆਂ’ ਕਿਕਿਆਂਵਾਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ; ਕਿਵੇਂ :
ੳ) ਮੈਂ ਸ਼ਕਹਿ ਿਾਵਾਂਗਾ।
ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਅਿੱ ਗੋਂ ਪੰ ਿ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰ ਦੀਆਂ ਹਨ :
i) ਸਧਾਿਨ/ਅਕਨਸਕਚਤ ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਿੰ ਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਹੋਣ
ਹੈ ਪਿ ਇਸ ਲਈ ਕਨਸ਼ਕਚਤ ਸਮਾਂ ਨਾ ਦਿੱ ਕਸਆ ਿਾਏ : ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਮੈਂ ਸ਼ਕਹਿ ਿਾਵਾਂਗਾ।

ii) ਚਾਲੂ ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿੰ ਮ ਅਿੰ ਭ
ਹੋ ਿੇ ਿਾਿੀ ਕਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ : ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਮੁੰ ਡੇ ਹਾਿੀ ਖੇਡ ਿਹੇ ਹੋਣਗੇ।

iii) ਪੂਿਨ ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿੰ ਮ ਪੂਿਾ
ਹੋ ਚੁਿੱ ਿਾ ਹੋਵੇਗਾ : ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਬਲਦੇਵ ਿੂਸ ਪੀ ਚੁਿੱ ਿਾ ਹੋਵੇਗਾ।

iv) ਪੂਿਨ ਚਾਲੂ ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਕਿਆ ਦਾ ਿੰ ਮ
ਕਨਸਕਚਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਿੰ ਭ ਹੋ ਿੇ ਿਾਿੀ ਹੈ: ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਿਮਨ ਸਵੇਿ ਤੋਂ ਹੀ ਪੜਹ ਕਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-4
PUNJABI
v) ਸ਼ਿਤੀ ਭਕਵਿੱ ਖਤ ਿਾਲ : ਕਿਕਿਆ ਦੇ ਕਿਸ ਿੂਪ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਿੱਗੇ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿੱ ਚ ਕਿਸੇ ਸ਼ਿਤ ‘ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ :
ਕਿਵੇਂ :

ੳ) ਿੇ ਮੀਂਹ ਨਾ ਕਪਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸ਼ਕਹਿ ਿਾਵਾਂਗਾ।

ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-4 QA
PUNJABI
1. ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਜਿਸੇ ਿੰ ਮ ਦੇ ਹੋਣ ਿਾਂ ਵਾਪਰਨ ਸਬੰ ਧੀ , 11. ‘ਿਮਲਿੀਤ ਇਮਾਨਦਾਰ ਹੈ’ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ਸੰ ਸਰਗੀ ਜਿਜਰਆ
ਿਾਲ ਸਜਹਤ ਿਾਣਿਾਰੀ ਦੇਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਹੈ? ਜਿਹੜੀ ਹੈ?
1.ਸਬੰ ਧਿ 2. ਪੜਨਾਂਵ 1.ਿਰਮਿੀਤ 2. ਇਮਾਨਦਾਰ
3. ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਣ 4. ਜਿਜਰਆ 3. ਹੈ 4. ਿੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ
2. ਜਿਜਰਆ ਚੁਣੋ : 12. ‘ਤੁਹਾਨੰ ਜਵਆਹ ਿਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।‘ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚੋਂ ਸਹਾਇਿ
1.ਹੱ ਸਦੇ, ਖੇਡਦੇ, ਨੱਚਦੇ 2. ਲੜਿੀ, ਲੜਿੀਆਂ, ਮੰ ਡੇ ਜਿਜਰਆ ਚੁਣੋ :
3. ਿੌ ਣ, ਿੀ, ਜਿਹੜਾ 4. ਮੋਰ, ਸ਼ੇਰ, ਘੋੜਾ 1.ਤੁਹਾਨੰ 2. ਿਾਣਾ
3. ਮੁੱ ਖ ਰਪ ਜਵੱ ਚ ਜਿਜਰਆ ਜਿੰ ਨੀ ਤਰਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰ ਦੀ ਹੈ? 3. ਸਿਲ 4. ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ
1.ਦੋ 2. ਚਾਰ 13. ‘ਿੁੜੀ ਨੇ ਗਲਾਸ ਤੋੜ ਜਦੱ ਤਾ’ ਜਿਜਰਆ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਰਪ ਹੈ?
3. ਜਤੰ ਨ 4. ਪੰ ਿ 1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸੰ ਸਰਗੀ ਜਿਜਰਆ
4. ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਜਿਜਰਆਵਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨਹਾਂ ਨੰ 3. ਪਰਨ ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 4. ਸਹਾਇਿ
ਿਜਹੰ ਦੇ ਹਨ? 14. ਹੇਠ ਜਲਖੇ ਵਾਿਾਂ ਜਵੱ ਚੋਂ ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ ਵਾਲਾ ਵਾਿ ਚੁਣੋ
1.ਪੜਨਾਂਵ 2. ਮਲ ਸ਼ਬਦ/ਧਾਤ :
3. ਸੰ ਬੰ ਧਿ 4. ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਮੁੰ ਡਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ।
5. ‘ਿਰ, ਖਾ, ਸੁਣ, ਜਲਖ’ ਿੀ ਹਨ? 2. ਮੁੰ ਡੇ ਨੇ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਤੋੜ ਜਦੱ ਤਾ।
1.ਜਿਜਰਆ-ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਣ 2. ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਣ 3. ਮੁੰ ਡਾ ਪੜਹਦਾ ਹੈ।
4. ਜਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੰ ਪਾਣੀ ਲਾਇਆ ਹੈ।
3. ਪੜਨਾਂਵ 4. ਧਾਤ 15. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ ਵਾਲਾ ਵਾਿ ਚੁਣੋ :
6. ਜਿਸ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ਜਿਜਰਆ ਦਾ ‘ਿਰਮ’ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ 1.ਮੁੰ ਡਾ ਖਾ ਜਰਹਾ ਹੈ। 2. ਔਰਤ ਪੜਹਦੀ ਹੈ।
ਜਿਜਰਆ ਨੰ ਿੀ ਿਜਹੰ ਦੇ ਹਨ? 3. ਬਲਿਾਰ ਖੇਡਦਾ ਸੀ। 4. ਮੁੰ ਡੇ ਟੈਜਨਸ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ।
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
16. ਬਲਬੀਰ ਬਹੁਤ ਗ਼ਰੀਬ ਸੀ । ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ‘ਸੀ’ ਜਿਹੜੀ
3. ਸਹਾਇਿ ਜਿਜਰਆ 4. ਮੁੱ ਖ ਜਿਜਰਆ
ਜਿਜਰਆ ਹੈ?
7. ਜਿਸ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ਜਿਜਰਆ ਦਾ ਿਰਮ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਜਿਜਰਆ ਨੰ
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
ਿੀ ਿਜਹੰ ਦੇ ਹਨ?
3. ਸੰ ਸਰਗੀ ਜਿਜਰਆ 4. ਸਹਾਇਿ ਜਿਜਰਆ
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
17. ‘ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਜਵਦਵਾਨਾਂ ਨੰ ਿਾਣਦਾ ਹਾਂ।’ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚੋਂ ਮੁੱ ਖ
3. ਸਹਾਇਿ ਜਿਜਰਆ 4. ਮੁੱ ਖ ਜਿਜਰਆ
ਜਿਜਰਆ ਚੁਣੋ :
8. ਜਿਨਹਾਂ ਵਾਿਾਂ ਜਵੱ ਚ ‘ਹੈ’, ‘ਸੀ’ , ‘ਸਨ’ ਆਜਦ ਇਿੱ ਲਾ ਸ਼ਬਦ
1.ਮੈਂ 2. ਸਾਰੇ
ਹੀ ਜਿਜਰਆ ਦਾ ਰਪ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੰ ਿੀ ਿਜਹੰ ਦੇ ਹਨ?
3. ਜਵਦਵਾਨਾਂ 4. ਿਾਣਦਾ ਹਾਂ
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
18. ‘ਮਾਂ ਵੱ ਡੀ ਧੀ ਨੰ ਿਜਹਣ ਲੱਗੀ’ ਵਾਿ ਜਿਜਰਆ ਦਾ ਜਿਹੜਾ
3. ਸੰ ਸਰਗੀ ਜਿਜਰਆ 4. ਜਿਜਰਆ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਣ
ਰਪ ਹੈ?
9. ‘ਿੁੜੀਆਂ ਪੜਹਦੀਆਂ ਸਨ’ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ਜਿਸ ਪਰਿਾਰ ਦੀ
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਪਰਨ ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
ਜਿਜਰਆ ਹੈ?
3. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 4. ਅਪਰਨ ਸਿਰਮਿ
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
ਜਿਜਰਆ
3. ਸਹਾਇਿ ਜਿਜਰਆ 4. ਸੰ ਸਰਗੀ ਜਿਜਰਆ
19. ਿਾਲ ਜਿਸ ਨੰ ਿਜਹੰ ਦੇ ਹਨ?
10. ‘ਹਰਮੀਿ ਨਾਵਲ ਪੜਹ ਜਰਹਾ ਸੀ’ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ਜਿਹੜੀ
1.ਉਹ ਸਮਾਂ, ਜਿਸ ਜਵੱ ਚ ਨਾਂਵ ਦੇ ਿੰ ਮ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ।
ਜਿਜਰਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ?
2. ਉਹ ਸਮਾਂ , ਜਿਸ ਜਵੱ ਚ ਜਿਜਰਆ-ਜਵਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ
1.ਅਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ 2. ਸਿਰਮਿ ਜਿਜਰਆ
ਪਤਾ ਲੱਗੇ।
3. ਸਹਾਇਿ ਜਿਜਰਆ 4. ਸੰ ਸਰਗੀ ਜਿਜਰਆ
3. ਉਹ ਜਿਜਰਆ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗੇ।
 4. ਜਿਜਰਆ ਦਾ ਉਹ ਰਪ ਜਿਸ ਤੋਂ ਜਿਸੇ ਿੰ ਮ ਦੇ ਵਾਪਰਨ 3. ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੰ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਲਤਾਂ ਜਦੱ ਤੀਆਂ ਸਨ।
ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ। 4. ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੰ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਲਤਾਂ ਦੇ ਜਦੱ ਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
30. ਉਹ ਜਵਦੇਸ਼ ਿਾ ਜਰਹਾ ਹੈ। ਵਾਿ ਦਾ ਠੀਿ ਭਤ ਿਾਲ ਰਪ
20. ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਜਿਜਰਆਵਾਂ ਚੁਣੋਂ : ਜਿਹੜਾ ਹੈ?
1.ਦਾ, ਦੇ , ਦੀ 1.ਉਹ ਜਵਦੇਸ਼ ਿਾ ਜਰਹਾ ਸੀ।
2. ਹੈ, ਹਨ, ਸੀ, ਸਨ, ਗਾ , ਗੇ, ਗੀ 2. ਉਹ ਜਵਦੇਸ਼ ਜਗਆ ਹੈ।
3. ਨੰ , ਨਾਲ , ਅਤੇ 3. ਉਹ ਜਵਦੇਸ਼ ਿਾਵੇਗਾ।
4. ਿੌ ਣ, ਜਿਸ ਲਈ 4. ਉਹ ਜਵਦੇਸ਼ ਜਗਆ ਸੀ।
21. ਿਾਲ ਦੇ ਜਿੰ ਨੇ ਰਪ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ ? 31. ‘ਮੁੰ ਡੇ ਖਾਣਾ ਖਾ ਚੁੱ ਿੇ ਸਨ।’ ਵਾਿ ਦਾ ਠੀਿ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
1.ਦੋ 2. ਜਤੰ ਨ ਰਪ ਜਿਹੜਾ ਹੈ?
3. ਪੰ ਿ 4. ਛੇ 1.ਮੁੰ ਡੇ ਖਾਣਾ ਖਾ ਚੁੱ ਿੇ ਹਨ।
22. ਿਦੋਂ ਜਿਜਰਆ ਦਾ ਿੰ ਮ ਚੱ ਲ ਰਹੇ ਸਮੇਂ ਜਵੱ ਚ ਹੋਵੇ, ਉਹ 2. ਮੁੰ ਡੇ ਖਾਣਾ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਿਹੜਾ ਿਾਲ ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ? 3. ਮੁੰ ਡੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣਗੇ।
1.ਸਰਦ-ਿਾਲ 2. ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ 4. ਮੁੰ ਜਡਆਂ ਨੇ ਖਾਣਾ ਖਾ ਜਲਆ ਹੈ।
3. ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ 4. ਭਤ ਿਾਲ 32. ‘ਦੁਪਜਹਰ ਤੋਂ ਮੀਂਹ ਪੈ ਜਰਹਾ ਹੈ।‘ ਵਾਿ ਜਵੱ ਚ ਵਰਤਮਾਨ
23. ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਜਿਜਰਆਵਾਂ ਚੁਣੋ : ਿਾਲ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਜਿਸਮ ਹੈ?
1.ਹੈ, ਹਨ, ਹਾਂ 2. ਸੀ, ਸਨ, ਸਾਂ 1.ਚਾਲ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
3. ਗਾ, ਗੇ, ਗੀ 4. ਦਾ , ਦੇ, ਦੀ 2. ਪਰਨ ਚਾਲ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
24. ਭਤਿਾਲ ਦੀਆਂ ਜਿਜਰਆਂ ਚੁਣੋ : 3. ਸ਼ਰਤੀ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
1.ਹੈ, ਹਨ, ਹਾਂ 2. ਸੀ, ਸਨ, ਸਾਂ 4. ਹੁਿਮੀ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
3. ਗਾ, ਗੇ, ਗੀ 4. ਨੰ , ਨਾਲ, ਪਰਸੋਂ 33. ‘ਿਦੇ ਜਿਸੇ ਨਾਲ ਬੇਈਮਾਨੀ ਨਾ ਿਰੋ।’ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ ਦੀ
25. ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ ਦੀਆਂ ਜਿਜਰਆਵਾਂ ਚੁਣੋ : ਜਿਹੜੀ ਜਿਸਮ ਹੈ?
1.ਹੈ, ਹਨ, ਹਾਂ 2. ਸੀ, ਸਨ, ਸਾਂ 1.ਸਧਾਰਨ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
3. ਗਾ, ਗੀ , ਗੇ 4. ਨੰ , ਨੇ, ਨਾਲ 2. ਪਰਨ ਚਾਲ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
26. ਹੇਠ ਜਲਖੇ ਵਾਿਾਂ ਜਵੱ ਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਵਾਿ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ ਜਵੱ ਚ 3. ਸ਼ਰਤੀ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
ਹੈ ? 4. ਹੁਿਮੀ ਵਰਤਮਾਨ ਿਾਲ
1.ਅਸੀਂ ਪੜਹਾਂਗੇ। 2. ਅਸੀਂ ਪੜਹ ਰਹੇ ਹਾਂ । 34. ‘ਬਚਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਾ ਮਹਰਤ ਿੀਤਾ।‘ ਭਤ ਿਾਲ ਦੀ
3. ਅਸੀਂ ਪੜਹ ਰਹੇ ਸਾਂ। 4. ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਪੜਹਣਾ। ਜਿਹੜੀ ਜਿਸਮ ਹੈ?
27. ਹੇਠ ਜਲਖੇ ਵਾਿਾਂ ਜਵੱ ਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਵਾਿ ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ ਜਵੱ ਚ 1.ਸਧਾਰਨ ਭਤ ਿਾਲ 2. ਚਾਲ ਭਤ ਿਾਲ
ਹੈ? 3. ਪਰਨ ਚਾਲ ਭਤ ਿਾਲ 4. ਸ਼ਰਤੀ ਭਤ ਿਾਲ
1.ਮੈਂ ਸੇਬ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ। 2. ਮੈਂ ਸੇਬ ਖਾਵਾਂਗਾ। 35. ‘ਪਰਸੋਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਰੋਟੀ ਖਾ ਰਹੇ ਹੋਵਾਂਗੇ।‘ ਵਾਿ
3. ਮੈਂ ਸੇਬ ਖਾ ਜਰਹਾ ਸੀ। 4. ਮੈਂ ਸੇਬ ਨਹੀਂ ਖਾਵਾਂਗਾ। ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਜਿਸਮ ਹੈ?
28. ਹੇਠ ਜਲਖੇ ਵਾਿਾਂ ਜਵੱ ਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਵਾਿ ਭਜਵੱ ਿਤ ਿਾਲ ਜਵੱ ਚ 1.ਸਧਾਰਨ ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ
ਹੈ? 2. ਚਾਲ ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ
1.ਬੱ ਚੇ ਖੇਡਣਗੇ। 2. ਬੱ ਚੇ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ। 3. ਪਰਨ ਚਾਲ ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ
3. ਬੱ ਚੇ ਖੇਡ ਰਹੇ ਸਨ। 4. ਨਹੀਂ। ਿੋਈ ਨਹੀਂ। 4. ਸ਼ਰਤੀ ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ
29. ‘ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੰ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਲਤਾਂ ਜਦੱ ਤੀਆਂ ਹਨ।’ ਵਾਿ ਦਾ ਠੀਿ
ਭਜਵੱ ਖਤ ਿਾਲ ਰਪ ਜਿਹੜਾ ਹੈ?
1.ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੰ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਲਤਾਂ ਜਦੱ ਤੀਆਂ ਿਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
2. ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੰ ਜਵਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਲਤਾਂ ਜਦੱ ਤੀਆਂ ਿਾਣਗੀਆਂ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-5
PUNJABI
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
ਪਵਿਭਾਸ਼ਾ – ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਂਿ ਿਾਂ ਪੜਨਾਂਿਾਂ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਉਨਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣ-ਔਗੁਣ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ-ਵਿਣਤੀ ਦੱ ਸ ਕੇ ਉਨਹਾਂ ਆਿ ਤੋਂ ਖ਼ਾਸ
ਬਣਾਉਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ : ਵਿਿੇਂ : ਹਿਾ, ਲਾਲ, ਕਾਲਾ, ਵਿਹਨਤੀ, ਡਿਪੋਕ, ਿਿਖ, ਬਹਾਦਿ, ਵਿੱ ਠਾ, ਿੀਿ, ਪੂੰ ਿਿਾਂ,
ਅੱ ਧਾ, ਪਤਲਾ,ਚਲਾਕ, ਿਧੀਆ, ਤੇਜ਼, ਹੌਲੀ, ਿੋਟਾ ਆਵਦ।
ਿਾਕਾਂ ਵਿੱ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਿਿਤੋਂ :
1. ਦਿਸ਼ਨ ਹੁਵਸ਼ਆਿ ਿੁੂੰ ਡਾ ਹੈ।
2. ਹਿਪਾਲ ਤਾਂ ਡਿਪੋਕ ਲੜਕਾ ਹੈ।
3. ਪੂੰ ਿਿੀਂ ਕਾਿ ਵਕਸਦੀ ਹੈ?

ਵਕਸਿਾਂ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਪੂੰ ਿ ਵਕਸਿਾਂ ਹੁੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ :
1. ਗੁਣ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
2. ਸੂੰ ਵਖਅਕ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਪਵਿਿਾਣ-ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
4. ਵਨਸਚੇ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
5. ਪੜਨਾਂਿੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

1. ਗੁਣਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਨਾਂਿ ਦੇ ਗੁਣ-ਔਗੁਣ ਦੱ ਸ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਿ ਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਬਣਾਏ, ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਣ-
ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਵਸਆਣਾ, ਇਿਾਨਦਾਿ, ਗੋਿਾ, ਹੇਠਲਾ, ਗੋਲ, ਿਪਾਨੀ, ਕੌ ੜਾ, ਵਿੱ ਠਾ, ਨਿਿ, ਚੂੰ ਗਾ,
ਆਵਦ ਗੁਣ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ।
I. ਦੀਪਕ ਆਵਗਆਕਾਿ ਵਿਵਦਆਿਥੀ ਹੈ।
II. ਅੱ ਿ-ਕੱ ਲਹ ਚੀਨੀ ਿਾਲ ਬਹੁਤ ਵਿਕ ਵਿਹਾ ਹੈ।
ਇਨਹਾਂ ਿਾਕਾਂ ‘ਚ ਲਕੀਿੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ।
ਵਕਸੇ ਇੱਕ ਗੁਣ ਕਿਕੇ ਦੋ ਿਾਂ ਿਧੀਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਟਾਕਿਾ ਕਿਨ ਨੂੰ ‘ਤੁਲਨਾ’ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਲਨਾ ਦੇ ਵਦਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਗੁਣ-ਿਾਚਕ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਵਤੂੰ ਨ ਅਿਸਥਾਿਾਂ ਹੁੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ :
ੳ) ਸਧਾਿਨ ਅਿਸਥਾ : ਿਦੋਂ ਵਕਸੇ ਨਾਂਿ/ਪੜਨਾਂਿ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਾ ਗੁਣ-ਔਗੁਣ ਸਧਾਿਨ ਿਪ ਵਿੱ ਚ ਹੀ ਦੱ ਵਸਆ ਿਾਿੇ, ਵਕਸੇ ਦਿੇ
ਨਾਂਿ/ਪੜਨਾਂਿ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਨਾ ਕੀਤੀ ਿਾਿੇ, ਤਾਂ ਗੁਣ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਸਧਾਿਨ ਅਿਸਥਾ ਹੁੂੰ ਦੀ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ :
1. ਇਹ ਿਧੀਆ ਸਕਲ ਹੈ।
ਇਸ ਿਾਕ ਵਿੱ ਚ ‘ਿਧੀਆ’ ਸਧਾਿਨ ਅਿਸਥਾ ਦਾ ਗੁਣ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ।
ਅ) ਅਵਧਕਤਿ ਅਿਸਥਾ : ਿਦੋਂ ਵਕਸੇ ਗੁਣ ਿਾਂ ਔਗੁਣ ਵਿੱ ਚ ਦੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਕ-ਦਿੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਿਾਿੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਦਿੇ ਨਾਲੋਂ
ਿੱ ਧਕੇ (ਅਵਧਕ) ਦੱ ਵਸਆ ਿਾਿੇ ਤਾਂ ਗੁਣ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ‘ਅਵਧਕਤਿ ਅਿਸਥਾ’ ਹੁੂੰ ਦੀ ਹੈ : ਵਿਿੇਂ :
ਨੋਟ : ਗੁਣ ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਅਵਧਕਤਿ ਅਿਸਥਾ ਪਿਗਟ ਕਿਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਪਵਹਲਾਂ ‘ਤੋਂ’ ਿਾਂ ‘ਨਾਲੋਂ ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਿਿਤੋਂ
ਕੀਤੀ ਿਾਂਦੀ ਹੈ।
ੲ) ਅਵਧਕਤਿ ਅਿਸਥਾ : ਿਦੋਂ ਦੋ ਤੋਂ ਿਧੀਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿੱ ਚ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਿਾਿੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਸਭ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ) ਨਾਲੋਂ ਚੂੰ ਗਾ ਿਾਂ
ਿਾੜਾ ਦੱ ਵਸਆ ਿਾਿੇ ਤਾਂ ਗੁਣ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ‘ਅਵਧਕਤਿ ਅਿਸਥਾ’ ਹੁੂੰ ਦੀ ਹੈ ; ਵਿਿੇ :
1. ਇਹ ਕਾਿ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਸੁਦਿ ਹੈ।

2. ਸੂੰ ਵਖਅਕ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਿਾਂ ਦਿਿਾ ਦੱ ਸਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ
ਸੂੰ ਵਖਅਕ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਇੱਕ, ਦੋ, ਪਵਹਲਾ, ਦਿਾ, ਅੱ ਧਾ, ਦੁੱ ਗਣਾ, ਕੁਝ, ਬਹੁਤੇ ਆਵਦ।
ਪੂੰ ਿਾਬੀ ਵਿੱ ਚ ਸੂੰ ਵਖਅਕ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੇ ਛੇ ਿਪ ਿੂੰ ਨੇ ਿਾਂਦੇ ਹਨ :
ੳ) ਸਧਾਿਨ : ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਿੋ ਆਪਣੇ ਨਾਂਿ/ਪੜਨਾਂਿ ਦੀ ਪਿੀ-ਪਿੀ ਵਗਣਤੀ ਦੱ ਸੇ।
ਵਿਿੇ:
ਿੇਿੇ ਕੋਲ ਪੂੰ ਿ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹਨ।
ਅ) ਕਿਿ ਿਾਚੀ : ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿਹੜਾ ਆਪਣੇ ਨਾਂਿ/ਪੜਨਾਂਿ ਦਾ ਦਿਿਾ ਿਾਂ ਕਿਿ ਅੂੰਕ ਦੱ ਸੇ। ਵਿਿੇ :
ਹਿੀਸ਼ ਆਪਣੀ ਿਿਾਤ ਵਿੱ ਚ ਪਵਹਲੇ ਨੂੰਬਿ ‘ਤੇ ਹੈ।
ੲ) ਸਿੁੱ ਚਤਾ-ਬੋਧਕ : ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿਹੜਾ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਸਾਿੀ ਦੀ ਸਾਿੀ ਵਗਣਤੀ ਦੱ ਸੇ। ਵਿਿੇਂ :
ਦਸ ਦੇ ਦਸ ਲੜਕੇ ਪਾਸ ਹੋਏ।
ਸ) ਕਸਿੀ : ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿਹੜਾ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੇ ਵਹੱ ਸੇ ਬਾਿੇ ਦੱ ਸੇ। ਵਿਿੇਂ :
ਿੈਂ ਅੱ ਧਾ ਵਕਲੋ ਖੂੰ ਡ ਵਲਆਂਦੀ ਸੀ।
ਹ) ਵਨਖੇੜ-ਿਾਚੀ : ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਿੋ ਬਹੁਵਤਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱ ਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਵਨਖੇੜ ਕੇ ਦੱ ਸੇ। ਵਿਿੇਂ :
ਬੈਂਚਾਂ ਉੱਪਿ ਦੋ-ਦੋ ਕਿਕੇ ਬੈਠਦੇ ਿਾਓ।
ਕ) ਅਵਨਸਵਚਤ : ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਿੋ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਦਾ ਅੂੰ ਦਾਜ਼ਾ ਤਾਂ ਦੱ ਸੇ ਪਿ ਪਿੀ-ਪਿੀ ਵਗਣਤੀ ਨਾ ਦੱ ਸੇ। ਉਪਿੋਕਤ ਛੇਿੇਂ
ਿਾਕ ਵਿੱ ਚ ‘ਕੁਝ’ ਅਵਨਸਵਚਤ-ਸੂੰ ਵਖਅਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ। ਵਿਿੇਂ :
ਕੁਝ ਕੁੜੀਆਂ ਪੜਹਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ ਹਨ।

3. ਪਵਿਿਾਣ-ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਿਣਤੀ ਿਾਂ ਿਾਪ-ਤੋਲ ਦੱ ਸਣ, ਉਨਹਾਂ
ਨੂੰ ਪਵਿਿਾਣ-ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਵਕਲੋ ਭਿ, ਬਹੁਤਾ, ਥੋੜਾਹ , ਵਕੂੰ ਨਾ, ਤੇ ਵਿੂੰ ਨਾ ਆਵਦ।
1. ਿੈਨੂੰ ਵਕਲੋ ਭਿ ਸੀਵਿੂੰ ਟ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਿੈਨੂੰ ਥੋੜਾਹ ਵਿਹਾ ਨਿਕ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਦੋ ਤਿਹਾਂ ਦੇ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ :
ੳ) ਵਨਸਵਚਤ ਪਵਿਿਾਣ-ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ –ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਿੀ-ਪਿੀ ਵਿਣਤੀ ਿਾਂ ਿਾਪ-ਤੋਲ ਦੱ ਸਣ,
ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਵਨਸਵਚਤ ਪਵਿਿਾਣ-ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਦੋ ਵਕਲੋ , ਵਕਲੋ ਭਿ, ਦੋ ਵਗੱ ਠ, ਦੋ ਿੀਟਿ, ਦਸ
ਫੁੱ ਟ ਆਵਦ।
1. ਵਤੂੰ ਨ ਵਕਲੋ ਆਟਾ ਵਦਓ।
2. ਪੂੰ ਿ-ਪੂੰ ਿ ਫੁੱ ਟ ‘ਤੇ ਵਨਸ਼ਾਨ ਲਾਓ।
ਅ) ਅਵਨਸਵਚਤ ਪਵਿਿਾਣ ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਿੀ-ਪਿੀ ਵਿਣਤੀ ਿਾਂ ਿਾਪ ਨਾ ਦੱ ਸਣ ,
ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਅਵਨਸਵਚਤ ਪਵਿਿਾਣ ਿਾਚਕ ਿਾਂ ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਥੋੜਾਹ ਵਿਹਾ, ਬਹੁਤ ਸਾਿਾ, ਜ਼ਿਾ ਕੁ, ਬਥੇਿਾ
ਆਵਦ।
1. ਿੈਨੂੰ ਥੋੜਾਹ ਵਿਹਾ ਗੁਣ ਵਦਓ।
2. ਚਾਿ ਵਿੱ ਚ ਜ਼ਿਾ ਕੁ ਖੂੰ ਡ ਹੋਿ ਪਾਿੋ।

4. ਵਨਸਚੇ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਾਿੇ ਨਾਲ ਆਿ ਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਬਣਾਉਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਵਨਸਚੇ-
ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਇਹ, ਇਨਹਾਂ , ਉਹ ਤੇ ਉਨਹਾਂ ਆਵਦ।
1. ਇਹ ਿਿਨ ਦਾ ਘਿ ਹੈ।
2. ਉਹ ਹਿਕੀਿਤ ਦਾ ਸਕਟਿ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਿੀ ਦੋ ਭਾਗ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ :
ੳ) ਵਨਕਟਿਿਤੀ ਵਨਸਚੇ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਨੇੜੇ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਿੱ ਲ ਇਸ਼ਾਿਾ ਕਿਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਿ ਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਬਣਾਉਣ,
ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਵਨਕਟ-ਿਿਤੀ ਵਨਸਚੇ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਿੇ :
1.ਇਸ ਵਕਤਾਬ ਦੀ ਕੀਿਤ ਸੌ ਿੁਪਏ ਹੈ।
2. ਇਹ ਕਾਪੀ ਸਭ ਤੋਂ ਿਧੀਆ ਹੈ।
ਅ) ਦਿਿਿਤੀ ਵਨਸਚੇ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਦਿ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਿੱ ਲ ਇਸ਼ਾਿਾ ਕਿਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਿ ਤੋ ਖ਼ਾਸ ਬਣਾਉਣ, ਉਨਹਾਂ
ਨੂੰ ਦਿ-ਿਿਤੀ ਵਨਸਚੇ ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਿੇਂ :
1. ਉਹ ਦੁਕਾਿ ਿਿਤ ਦੀ ਹੈ।
2. ਅਹੁ ਬੱ ਸ ਪੁਤਲੀਘਿ ਿਾ ਿਹੀ ਹੈ।

5. ਪੜਨਾਿੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਿੋ ਪੜਨਾਂਿ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹੋਏ ਵਕਸੇ ਨਾਂਿ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਾ ਕੂੰ ਿ ਦੇਿੇ, ਪੜਨਾਂਿੀਂ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਵਕਹੜਾ ਘਿ, ਵਿਹੜਾ ਿੁੂੰ ਡਾ, ਤੁਹਾਡਾ ਸਕਲ ਆਵਦ।
1. ਵਕਹੜਾ ਿੁੂੰ ਡਾ ਿੌਲਾ ਪਾ ਵਿਹਾ ਹੈ?
2. ਵਕੂੰ ਨੀ ਖੂੰ ਡ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਇਹ ਿੀ ਦੋ ਤਿਹਾਂ ਦੇ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ :
ੳ) ਿਲ ਿਪ ਪੜਨਾਂਿੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਪੜਨਾਂਿ ਆਪਣੇ ਿਲ ਿਪ ਵਿੱ ਚ ਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੋ ਿਾਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਿਲ ਿਪ ਪੜਨਾਿੀਂ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਿੇਂ : ਕੀ, ਕੌ ਣ, ਵਕਹੜੇ ਆਵਦ।
1. ਵਕਹੜਾ ਿੁੂੰ ਡਾ ਸੀਟੀ ਿਾਿ ਵਿਹਾ ਹੈ?
2. ਕੌ ਣ ਦਿਿਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾ ਵਿਹਾ ਹੈ?
ਅ) ਉਤਪੂੰ ਨ ਿਪ ਪੜਨਾਂਿੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਪੜਨਾਂਿ ਤੋਂ ਬਣ ਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਾ ਕੂੰ ਿ ਦੇਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪੂੰ ਨ ਿਪ ਪੜਨਾਂਿੀਂ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਪਿ ਵਦੱ ਤੇ ਦਿੇ ਿਾਕ ਵਿੱ ਚ ‘ਵਕੂੰ ਨੀ’ ਉਤਪੂੰ ਨ ਿਪ ਪੜਨਾਂਿੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ, ਵਿਿੇਂ ਵਕੂੰ ਨਾ, ਿੇਿਾ, ਤੇਿਾ
ਆਵਦ।
1. ਵਕੂੰ ਨਾ ਆਟਾ ਗੁਣਨਾ ਹੈ?

ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
ਪਵਿਭਾਸ਼ਾ : ਿਾਕ ਵਿੱ ਚ ਵਕਵਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪਿਗਟਾਉਣ ਿਾਲਾ ਸ਼ਬਦ, ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਖਿਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਕਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
ਿਧੇਿੇ ਕਿਕੇ ਵਕਵਿਆ ਤੋਂ ਪਵਹਲਾਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ; ਵਿਿੇਂ : ਤੇਜ਼, ਹੁਣ , ਕੱ ਲਹ, ਸੁਿੀਲਾ ਇਸਤਿਹਾਂ ਹੌਲੀ, ਤੜਕਸਾਿ ਆਵਦ।
1. ਘੋੜਾ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦਾ ਹੈ।
2. ਬਜ਼ੁਿਗ ਹੌਲੀ ਤੁਿਦਾ ਹੈ।
3. ਿਿਨ ਸੁਿੀਲਾ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਵਕਸਿਾਂ
ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਅੱ ਠ ਵਕਸਿਾਂ ਹੁੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ :
1. ਕਾਲ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
2. ਸਥਾਨ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਪਿਕਾਿ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ/ਵਿਧੀ ਿਾਚਕ
4. ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ/ਪਵਿਿਾਣ-ਿਾਚਕ
5. ਸੂੰ ਵਖਆ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
6. ਵਨਿਨਾ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
7. ਕਾਿਨ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
8. ਵਨਸਚ/ਤਾਕੀਦ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1. ਕਾਲ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਿਾਪਿਨ ਦੇ ਸਿੇਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲ-ਿਾਚਕ
ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਹੁਣ, ਤੁਿੂੰਤ, ਅੱ ਿ, ਭਲਕੇ ਕੱ ਲਹ, ਪਿਸੋਂ, ਿਦੋਂ, ਕਦੋਂ , ਕਿੇਲੇ, ਸਿੇਿੇ, ਦੁਪਵਹਿੇ ਆਵਦ।
1.ਹੁਣ ਸਾਡੀ ਿਿਜ਼ੀ ਹੈ।
2. ਿਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਏ, ਅਿਿਿੀਤ ਿੀ ਆ ਵਗਆ ਸੀ।
 2. ਸਥਾਨ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਕੂੰ ਿ ਦੀ ਥਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇ , ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨ-ਿਾਚਕ
ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਕੋਲ, ਪਿਾਂ, ਹੇਠਾਂ , ਉੱਤੇ , ਅੂੰਦਿ, ਬਾਹਿ, ਇੱਧਿ, ਉੱਧਿ, ਨੇੜੇ, ਦਿ, ਖੱ ਬੇ, ਸੱ ਿੇ
ਆਵਦ।
1.ਅਸੀਂ ਉੱਪਿ ਪੜਹਦੇ ਹਾਂ।
2. ਤੁਸੀਂ ਬਾਹਿ ਿਾਿੋ।
3. ਪਿਕਾਿ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ ਵਿਧੀ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਕਿਨ ਦੇ ਢੂੰ ਗ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਹ ਪਿਕਾਿ-ਿਾਚਕ
ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ ; ਵਿਿੇਂ : ਹੌਲੀ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਸਵਹਿੇ, ਤੇਜ਼, ਿੁਕ-ਿੁਕ ਕੇ, ਇਿੇਂ, ਵਕਿੇਂ, ਇਸ ਤਿਹਾਂ, ਅਚਨਚੇਤ,
ਗਟਾਗਟ, ਧੜਾਧੜ, ਵਨਿੂੰ ਤਿ, ਝੱ ਟ-ਪੱ ਟ ਆਵਦ।
1. ਹਾਥੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਿਦਾ ਹੈ।
2. ਿੁੂੰ ਡੇ ਤੇਜ਼ ਤੁਿਦੇ ਸਨ।
4. ਪਵਿਿਾਣ/ਵਿਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਪਵਿਿਾਣ, ਵਿਣਤੀ ਿਾਂ ਵਿਕਦਾਿ ਦਾ ਪਤਾ
ਲੱਗੇ, ਵਿਣਤੀ ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਖਿਾਉਂਦੇ ਹਨ ; ਵਿਿੇਂ : ਅਧਿਾ, ਿਤਾ ਕੁ, ਬਹੁਤਾ, ਥੋੜਾਹ , ਕੁਝ, ਘੱ ਟ, ਿੱ ਧ , ਵਕੂੰ ਨਾ,
ਵਿੂੰ ਨਾ, ਇੂੰਨਾ ਆਵਦ।
1. ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤਾ ਸਿਾਨ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਿੈਨੂੰ ਥੋੜਾਹ ਪਾਣੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
5. ਸੂੰ ਵਖਆ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕੂੰ ਿ ਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਿਾਿੀ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਹ
ਸੂੰ ਵਖਆ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ-ਿਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ ; ਵਿਿੇਂ : ਇੱਕੋ-ਿਾਿ, ਇੱਕ-ਇੱਕ, ਦੋ-ਦੋ , ਕਈ-ਿਾਿੀ, ਕਦੇ-ਕਦਾਈ,ਂ ਘੜੀ-ਿੁੜੀ,
ਦੁਹਿਾ, ਇਕਵਹਿਾ, ਿਾਿ-ਿਾਿ, ਿੁੜ-ਿੁੜ ਆਵਦ।
1. ਸੂੰ ਦੀਪ ਨੇ ਸਿਪੂੰ ਚ ਨਾਲ ਕਈ ਿਾਿ ਸਿਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।
2. ਦਲਿੀਤ ਘੜੀ-ਿੁੜੀ ਗਲਤੀ ਕਿਦਾ ਹੈ।
6. ਵਨਿਨਾ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਕੂੰ ਿ ਦੇ ਹੋਣ ਿਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਵਨਿਨਾ-
ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਿੀ ਹਾਂ, ਹਾਂ ਿੀ, ਨਹੀਂ ਿੀ, ਬਹੁਤ ਅੱ ਛਾ, ਠੀਕ, ਆਹੋ, ਹਾਂ, ਨਾ ਆਵਦ।
1. ਿੈਂ ਦੀਪਕ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਿਾਣਦਾ।
2. ਹਾਂ ਿੀ, ਉਹ ਤੁਹਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਜ਼ਿਿ ਕਿੇਗਾ।
7. ਕਾਿਨ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਕੂੰ ਿ ਦੇ ਕਾਿਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਹ ਕਾਿਨ-ਿਾਚਕ
ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੂੰ ਦੇ ਹਨ, ; ਵਿਿੇਂ: ਕਦੇ, ਤਦੇ, ਵਕਉਂਵਕ, ਵਕਉਂਿੁ, ਤਾਂ ਹੀ, ਸੋ, ਇਸ ਕਿਕੇ, ਤਾਂ ਿੋ, ਤਾਂ ਵਕ ਆਵਦ।
1. ਿੈਂ ਸਕਲ ਨਹੀਂ ਿਾ ਸਕਦਾ ਵਕਉਂਵਕ ਿੇਿੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦੁਖਦੀਆਂ ਹਨ।
2. ਤੁਸੀਂ ਵਿਹਨਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਇਸ ਲਈ ਫੇਲਹ ਹੋ ਗਏ ਹੋ।
8. ਵਨਸਚੇ/ਤਾਕੀਦ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਨਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਕੂੰ ਿ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਿਾਂ ਪਵਕਆਈ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ,
ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਕੀਦ-ਿਾਚਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਵਿਿੇਂ : ਜ਼ਿਿ, ਬਹੁਤ ਅੱ ਛਾ, ਵਬਲਕੁਲ , ਬੇਸ਼ੱਕ, ਤਾਂ ਤੇ, ਹੀ, ਿੀ,
ਠੀਕ ਆਵਦ।
1. ਿੇਿੀ ਗੱ ਲ ਜ਼ਿਿ ਯਾਦ ਿੱ ਖਣਾ।
2. ਤੁਸੀਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਚਲੇ ਿਾਓ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿੱ ਚ ਅੂੰ ਤਿ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਂਿ ਿਾਂ ਪੜਨਾਂਿਾਂ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਉਨਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣ-ਔਗੁਣ ਿਾਂ ਵਗਣਤੀ-ਵਿਣਤੀ ਦੱ ਸ ਕੇ ਉਨਹਾਂ ਆਿ ਤੋਂ ਖ਼ਾਸ
ਬਣਾਉਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ : ਵਿਿੇਂ : ਹਿਾ, ਲਾਲ, ਕਾਲਾ, ਵਿਹਨਤੀ, ਡਿਪੋਕ, ਿਿਖ, ਬਹਾਦਿ, ਵਿੱ ਠਾ, ਿੀਿ, ਪੂੰ ਿਿਾਂ,
ਅੱ ਧਾ, ਪਤਲਾ,ਚਲਾਕ, ਿਧੀਆ, ਤੇਜ਼, ਹੌਲੀ, ਿੋਟਾ ਆਵਦ।
ਵਕਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਕਸੇ ਵਕਵਿਆ ਦੇ ਕੂੰ ਿ ਦਾ ਤਿੀਕਾ, ਸਿਾਂ , ਸਥਾਨ ਆਵਦ ਪਿਗਟ ਕਿਦੇ ਹੋਏ ਵਕਵਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ
ਦੱ ਸਣ ; ਵਿਿੇਂ – ਹੌਲੀ ਬੋਲਣਾ, ਤੇਜ਼ ਦੌੜਨਾ, ਹਿ ਿੋਜ਼, ਦੁਪਵਹਿੇ, ਖੱ ਬੇ, ਸੱ ਿੇ, ਕਾਹਲੀ , ਵਿਚਕਾਿ, ਪੂੰ ਿਾਹ ਿਾਿੀ, ਿਾਿ-ਿਾਿ, ਹਾਂ ਿੀ, ਨਹੀਂ
ਿੀ, ਇਸ ਲਈ, ਆਹੋ, ਵਕਉਂਵਕ, ਜ਼ਿਿ, ਹੁਣ, ਕੱ ਲਹ, ਉਪਿ ਆਵਦ।
ਅੂੰ ਤਿ : ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱ ਚ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਪਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿੱ ਚ ਇਹ ਨਾਂਿ ਿਾਂ ਪੜਨਾਂਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਉਨਹਾਂ ਤੋਂ ਪਵਹਲਾ ਿਾਂ ਵਪੱ ਛੋਂ ਲਾਈ
ਿਾਂਦੀ ਹੈ ਿਦੋਂ ਵਕ ਵਕਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿੱ ਚ ਇਹੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਕਵਿਆ ਤੋਂ ਪਵਹਲਾਂ ਲੱਗੀ ਹੁੂੰ ਦੀ ਹੈ।
ਅੂੰ ਤਿ ਸਿਝੋ :
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਕਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1. ਇਹ ਘਿ ਸਭ ਤੋਂ ਿੱ ਡਾ ਹੈ। 1. ਬਲਕਾਿ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਸੁਣਦਾ ਹੈ।
2. ਿਾੜਾ ਢੱ ਗਾ ਛੱ ਤੀ ਿੋਗ। 2. ਿੀਿਨ ਉੱਚੀ ਬੋਲਦਾ ਹੈ।
3. ਕੂੰ ਿਲ ਬਹੁਤ ਸੁੂੰ ਦਿ ਹੈ। 3. ਿੂੰ ਿਨਾ ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼ ਤੁਿਦੀ ਹੈ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-5 QA
PUNJABI
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1. ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸੇ ਨ ਾਂਿ ਿ ਾਂ ਪੜਨ ਾਂਿ ਦੇ ਗੁ ਣ-ਔਗੁ ਣ 1.ਇੱਿ, ਸੌ, ਦੁੱਗਣ 2. ਬਹੁਤ ਸ ਿੇ, ਿੋਈ-ਿੋਈ
ਿ ਾਂ ਵਗਣਤੀ-ਵਿਣਤੀ ਦੱਸਣ, ਉਹ ਿੀ ਹੁੁੰਦੇ ਹਨ? 3. ਿੋਈ-ਿੋਈ, ਦੋ-ਦੋ 4. ਵਿਹੜ , ਵਿਹੜ
1.ਪੜਨ ਾਂਿ 2. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 10. ਨ ਾਂਿ ਿ ਾਂ ਪੜਨ ਾਂਿ ਦੀ ਵਿਣਤੀ ਿ ਾਂ ਤੋਲ ਦੱਸਣ ਿ ਲੇ
3. ਨ ਾਂਿ 4. ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨੂੁੰ ਿੀ ਿਵਹੁੰਦੇ ਹਨ ?

2. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : 1.ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

1.ਿ ਲ , ਚੁੰਗ , ਚ ਿ, ਪੀਲ 2. ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

2.ਿਿੀਜ਼, ਪੈਂਟ, ਉਹ 3. ਪਵਿਿ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

3. ਿੋਹਨ, ਸੋਹਨ, ਿਿਨ 4. ਅਵਿਿਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

4. ਿੇਿ , ਤੇਿ , ਸ ਡ 11. ਪਵਿਿ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :

3. ‘ਉਸ ਦੀ ਿ ਿ ਦ ਿੁੰਗ ਿ ਲ ਹੈ’ ਿ ਿ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਛੇ ਿੀਟਿ 2. ਤੁ ਹ ਡ ਘਿ

ਸ਼ਬਦ ਵਿਹੜ ਹੈ ? 3. ਇਹ ਘਿ 4. ਿ ਲ , ਗੋਿ

1.ਪੱਗ 2. ਉਸ ਦੀ 12. ਨ ਿ ਾਂ-ਪੜਨ ਿ ਾਂ ਨੂੁੰ ਇਸ਼ ਿੇ ਨ ਲ ਆਿ ਤੋਂ ਖ ਸ

3. ਿੁੰਗ 4. ਿ ਲ ਬਣ ਉਣ ਿ ਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਿਵਹੁੰਦੇ ਹਨ ?

4. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿੁੰਨੀ ਪਰਿ ਿ ਦੇ ਹੁੁੰਦੇ ਹਨ? 1.ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

1.ਦੋ 2. ਸੱਤ 2. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

3. ਪੁੰਿ 4. ਨੌਂ 3. ਪਵਿਿ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

5. ਵਿਹੜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿਸੇ ਿਸਤੂ ਦੇ ਗੁ ਣ-ਔਗੁ ਣ ਪਰਗਟ 4. ਵਨਚਸੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਿਿਿੇ ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਆਿ ਤੋਂ ਖ ਸ ਬਣ ਿੇ, ਉਹ : 13. ਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਪੜਨ ਆਿ ਚੁਣੋ :

1.ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 2. ਵਗਣਤੀ-ਿ ਚਿ 1.ਇਹ,ਔਹ 2. ਤੂ ੁੰ, ਤੇਿ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 3. ਅਸੀ,ਾਂ ਤੁ ਸੀ ਾਂ 4. ਿਦੋਂ, ਵਿਸ ਨੂੁੰ

3. ਪੁਿਖ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 4. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 14. ਨ ਿ ਾਂ ਦੇ ਨ ਲ ਆ ਿੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦ ਿੁੰਿ ਿਿਨ ਿ ਲੇ
6. ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : ਪੜਨ ਿ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ ਿ ਾਂਦ ਹੈ ?

1.ਸੁ ੁੰਦਿ, ਪਤਲ , ਵਿੱਠ 2. ਪੈੱਨ, ਿ ਪੀ, ਵਿਤ ਬ 1.ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

3. ਿੁ ਿਸੀ, ਿੇਜ਼, ਿ ਿ 4. ਇਨ੍ ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਿੋਈ ਨਹੀ ਾਂ 2. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

7. ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਾਂ ਵਿੁੰਨੀਆਾਂ ਅਿਸਥ ਿ ਾਂ 3. ਵਗਣਤੀ ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਹੁੁੰਦੀਆਾਂ ਹਨ? 4. ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

1.ਦੋ 2. ਵਤੁੰਨ 15. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :

3. ਪੁੰਿ 4. ਛੇ 1.ਿੌਣ, ਿੀ, ਵਿਹੜੀ 2. ਿੁ ੜੀ, ਿੁੁੰਡ

8. ਨ ਾਂਿ ਿ ਾਂ ਪੜਨ ਾਂਿ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਦੱਸਣ ਿ ਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ , 3. ਉਹ , ਤੁ ਹ ਡ , ਿੇਿ 4. ਪੁੰਿ ਿੀਲ, ਦੋ ਵਿਲੋ

ਹੁੁੰਦੇ ਹਨ 16. ‘ਇਹ ਘਿ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣ ਹੈ’ ਿ ਿ ਵਿੱਚ ਵਿਹੜੇ

1.ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਿਿਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ?
2. ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 2. ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 3. ਪਵਿਣ ਿ ਿ ਚਿ 4. ਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
4. ਅਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 17. ‘ਿੇਿ ਿ ਿ ਤੇਿੇ ਨ ਲੋਂ ਇਿ ਨਦ ਿ ਹੈ’ ਿ ਿ ਵਿੱਚ
9. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : ਗੁ ਣ-ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਵਿਹੜੀ ਅਿਸਥ ਹੈ?
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-5 QA
PUNJABI
1.ਅਵਿਿਤਿ 2. ਸਿ ਿਨ 1.ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਨ ਾਂਿ ਦੀ ਥ ਾਂ ‘ਤੇ ਿਿਤੇ ਿ ਣ।
3. ਅਵਿਿਤਿ 4. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 2. ਵਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਵਿਆ ਿ ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਿਥ ਾਂ ਨੂੁੰ
18. ‘ਸ ਡੀ ਿ ਿ ਸਭ ਨ ਲੋਂ ਿੀਿਤੀ ਹੈ’ ਿ ਿ ਵਿੱਚ ਗੁ ਣ- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤ ਪਰਦ ਨ ਿਿਨ
ਿ ਚਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਵਿਹੜੀ ਅਿਸਥ ਆਈ ਹੈ? 3. ਿੋ ਸ਼ਬਦ ਨ ਾਂਿ ਿ ਾਂ ਪੜਨ ਾਂਿ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤ ਦੱਸਣ

1.ਸਿ ਿਨ 2. ਅਵਿਿਤਿ 4. ਿੋ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਾਂ ਨੂੁੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਿੋੜਨ

3. ਅਵਿਿਤਿ 4. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ 29. ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :

2. ਲਿੀਿੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਦੀਆਾਂ ਵਿਸਿ ਾਂ ਸ ਹਿਣੇ (ਸਹੀ) ਦ 1.ਖ , ਪੀ, ਸੌਂ 2. ਤੇਜ਼, ਿਦੇ-ਿਦ ਈ,ਾਂ

ਵਨਸ਼ ਨ ਲ ਿੋ : ਹੌਲੀ
3. ਹੱਸਣ , ਖੇਡਣ , ਤਿਨ 4. ਆਉਣ ,
19. ਿੇਿੇ ਿੋਲ ਪੁੰਿ ਹ ਿੁਪਏ ਹਨ।
1.ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 2. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ ਿ ਣ , ਸੌਣ

3. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ 4. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ 30. ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿੁੰਨੀ ਪਰਿ ਿ ਦੇ ਹੁੁੰਦੇ ਹਨ?

20. ਿੈਨੂੁੰ ਥੋੜ੍ ਵਿਹ ਨਿਿ ਚ ਹੀਦ ਹੈ। 1.ਦੋ 2. ਵਤੁੰਨ

1.ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ 2. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ 3. ਛੇ 4. ਅੱਠ
3. ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 4. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ 31. ਿੋ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਹੋਣ ਦ , ਸਿ ਾਂ
ਾਂ ਹੈ?
21. ਵਿਹੜੀ ਿੁ ੜੀ ਿੌਲ ਪ ਉਦੀ ਦੱਸਣ, ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ ਿ ਦ
ਾਂ ਹੈ?
1.ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 2. ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 1.ਿ ਲ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ 4. ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ 2. ਸਥ ਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
22. ਿ ਲ ਿੁ ੱਤ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦ ਹੈ। 3. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1.ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ 2. ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 4. ਨ ਾਂਹ-ਿ ਚੀ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ 4. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ 32. ਿ ਲ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :
23. ਸ ਡ ਸਿੂ ਲ ਿੁੰਦਿ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। 1.ਦੂਿ, ਨੇੜ,ੇ ਬ ਹਿ
1.. ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 2. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ
2. ਅੱਿ, ਹੁਣ,ੇ ਦੁਪਵਹਿੇ
3. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ 4. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ
3. ਇਸ ਤਿ੍ ਾਂ, ਉਸ ਤਿ੍ ਾਂ , ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ
24. ਦੁਿ ਨਦ ਿ ਨੇ ਿੂਸ ਵਿਚ ਦੁੱਗਣ ਪ ਣੀ ਵਿਲ ਇਆ
ਾਂ
4. ਿਈ ਿ ਿ, ਿ ਿ-ਿ ਿ, ਵਿਉਵਿ
ਹੈ।
1.ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ 2. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ 33. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਦੇ
3. ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 4. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ ਸਥ ਨ ਦ ਪਤ ਲੱ ਗੇ, ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ ਿ ਾਂਦ ਹੈ ?
25. ‘ਵਿਹੜੀ ਇਸਤਿੀ ਿੱਲ੍ ਸਿੂ ਲ ਆਈ ਸੀ ਉਹ ਿੌਣ ਹੈ? 1.ਿ ਲ ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1.ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 2. ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ 2. ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਪੜਨ ਿੀ ਾਂ 4. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ 3. ਸਥ ਨ ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

26. ‘ਿੱਲ੍ ਚ ਿ ਿੁੁੰਡੇ ਵਤੁੰਨ ਸਿ -ਵਤੁੰਨ ਿਿੇ ਸ ਡੀ ਦੁਿ ਨ ‘ਤੇ 4. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਆਏ ਸਨ।‘ 34. ਸਥ ਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :

1.ਸੁੰਵਖਆ ਿ ਚਿ 2. ਗੁ ਣ ਿ ਚਿ 1.ਅੱਿ, ਿੱਲ੍, ਪਿਸੋਂ 2. ਇੱਿ-ਇੱਿ, ਦੋ-ਦੋ

3. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ 4. ਅਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ 3. ਅੁੰਦਿ, ਸੱਿੇ, ਨੇੜੇ 4. ਹੋਲੀ, ਤੇਜ਼, ਘੱਟ

27. ਿਿਲਿੀਤ ਦੇ ਖ ਤੇ ‘ਚ ਪੁੰਿ ਹ ਹਜ਼ ਿ ਿੁਪਏ ਹਨ। 35. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਹੋਣ ਦੀ

1.ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ 2. ਪਵਿਿ ਣ ਿ ਚਿ ਵਿਿਦ ਿ ਿ ਾਂ ਵਿਣਤੀ ਦ ਪਤ ਲੱ ਗੇ, ਉਹਨ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ

3. ਵਨਸਚੇ ਿ ਚਿ 4. ਿੋਈ ਿੀ ਨਹੀ ਾਂ ਵਿਹ ਿ ਾਂਦ ਹੈ?
28. ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਿਸ ਨੂੁੰ ਵਿਹ ਿ ਾਂਦ ਹੈ? 1.ਸਥ ਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-5 QA
PUNJABI
2. ਵਿਵਿਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਅੱਿ-ਿੱਲ੍, ਸੱਿ-ੇ ਖੱਬੇ, ਹੁਣੇ
3. ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 2. ਇੱਿ-ਇੱਿ, ਿੁੜ-ਿੁੜ, ਘੜੀ-ਿੁੜੀ
4. ਪਵਿਿ ਣ-ਿ ਚਿ/ਵਿਣਤੀ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ 3. ਥੋੜ੍ , ਅੁੰਦਿ, ਬ ਹਿ, ਪਿ੍ ਾਂ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 4. ਹੁਣ, ਅੱਿ-ਿੱਲ੍, ਦੁਪਵਹਿੇ
36. ਵਿਣਤੀ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : 43. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਦ
ਾਂ ਵਿਉ,ਾਂ
1.ਇੁੰਝ, ਉਝ, 2. ਬਹੁਤ , ਥੋੜ੍ , ਸ ਿ ਪੱਿ ਯਿੀਨ ਿ ਾਂ ਪਵਿਆਈ ਬੱਝੇ, ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ
3. ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਉੱਪਿ, ਘੜੀ-ਿੁੜੀ ਿ ਾਂਦ ਹੈ?
4. ਸਿੇਂ ਵਸਿ, ਿਿੇਲੇ 1.ਵਗਣਤੀ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
37. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਹੋਣ ਦੇ 2. ਿ ਿਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
ਿ ਿਨ ਾਂ ਦ ਪਤ ਲੱ ਗੇ ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ ਿ ਾਂਦ ਹੈ ? 3. ਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1.ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 4. ਨ ਾਂਹ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
2. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 44. ਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :
3. ਿ ਿਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਵਿੁੰਨ , ਿਤ ਿੁ , ਿੁਿ-ਿੁਿ , ਿਦੋਂ
4. ਨ ਾਂਹ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 2. ਵਬਲਿੁ ਲ , ਬਹੁਤ ਅੱਛ , ਹ ਾਂ ਿੀ, ਜ਼ਿੂਿ
38. ਿ ਿਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : 3. ਇਸ ਿਿਿੇ, ਤ ਾਂ ਹੀ, ਹਿ ਿੋਜ਼, ਵਿੁੰਨ
ਾਂ ਇਸ ਿਿਿੇ, ਤ ਾਂ ਹੀ
1.ਵਿਉਵਿ, 4. ਸੱਿੇ-ਖੱਬੇ, ਇੱਥੇ, ਉੱਤੇ , ਅੱਿ
2. ਸੱਚ-ਿੁਚ
ੱ , ਠੀਿ, ਦੁਬ ਿ 45. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ਸ਼ਣ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਦੇ ਹੋਣ ਿ ਾਂ
3. ਨਹੀ ਾਂ ਿੀ, ਹ ਾਂ ਿੀ, ਠੀਿ ਹੈ ਨ ਹੋਣ ਬ ਿੇ ਵਨਿਨ ਦੇਣ, ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ ਿ ਾਂਦ
4. ਇੱਿਿ-ਉੱਿਿ , ਿੋਲ ਹੈ?
39. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਹੋਣ ਦੇ 1.ਵਨਸਚੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
ਢੁੰਗ ਾਂ ਬ ਿੇ ਪਤ ਲੱ ਗੇ, ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਵਿਹ ਿ ਦ
ਾਂ ਹੈ? 2. ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
1. ਿ ਲ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 3. ਪਵਿਿ ਣ-ਵਿਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
2. ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 4. ਵਨਿਣੇ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 46. ਵਨਿਣੇ-ਿ ਚਿ/ਨ ਾਂਹ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :
4. ਿ ਿਨ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਸਿੇਿੇ, ਸ਼ ਿ, ਤੇਜ਼
40. ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : 2. ਵਬਲਿੁ ਲ ਨਹੀ,ਾਂ ਹ ਾਂ ਿੀ , ਠੀਿ, ਆਹੋ
1.ਤ ਾਂ ਵਿ, ਬੇਸ਼ਿ, ਹੁਣੇ 3. ਿਈ ਿ ਿ, ਦੂਿ, ਨੇੜੇ , ਉੱਪਿ
2. ਸ਼ ਇਦ, ਜ਼ਿੂਿ, ਬ ਿ-ਬ ਿ 4. ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ , ਹ ਾਂ ਿੀ, ਤ ਾਂ ਹੀ, ਿੀ
3. ਪੂਿ , ਇਸੇ ਲਈ, ਇੱਿੋ ਿ ਿ ਹੇਠ ਵਲਖੇ ਿ ਿ ਾਂ ਵਿੱਚੋ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣ ਿੇ ਉਨ੍ ਾਂ
4. ਹੌਲੀ, ਛੇਤੀ, ਵਿਿੇਂ , ਸਵਹਿੇ ਸ ਹਿਣੇ ਸਹੀ ਦ ਵਨਸ਼ ਨ ਲ ਿੋ :
41. ਵਿਹੜੇ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਵਿਆ ਦੇ ਿੁੰਿ ਦੀ 47. ਿਿਨ ਸਿੇਿੇ ਸਿੂ ਲ ਿ ਿੇਗ ।
ਵਗਣਤੀ ਦ ਪਤ ਲੱ ਗੇ, ਉਨ੍ ਾਂ ਨੂੁੰ ਿੀ ਿਵਹੁੰਦੇ ਹਨ। 1.ਿਿਨ 2. ਸਿੇਿੇ
1.ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 3. ਸਿੂ ਲ 4.
2. ਵਿਣਤੀ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਿ ਿੇਗ
3. ਪਰਿ ਿ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 48. ਤੁ ਹ ਨੂੁੰ ਵਿੁੰਨ ਆਟ ਚ ਹੀਦ ਹੈ ?

4. ਿ ਿਨ-ਵਿਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ 1.ਤੁ ਹ ਨੂੁੰ 2. ਵਿੁੰਨ

42. ਸੁੰਵਖਆ-ਿ ਚਿ ਵਿਵਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ : 3. ਆਟ 4. ਚ ਹੀਦ ਹੈ

ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-5 QA
PUNJABI
49. ਉਹ ਸ ਨੂੁੰ ਨਹੀ ਾਂ ਿ ਣਦ ।
1.ਉਹ 2. ਸ ਨੂੁੰ
3. ਨਹੀ ਾਂ 4. ਿ ਣਦ
50. ਬਲਿ ਿ ਦੁਪਵਹਿੇ ਸ ਡੇ ਸਿੂਲ ਆਇਆ ਸੀ।
1.ਬਲਿ ਿ 2. ਦੁਪਵਹਿੇ
3. ਸ ਡੇ 4. ਸਿੂ ਲ ਆਇਆ ਸੀ
51. ਿੁੁੰਡੇ ਿੋਠੇ ‘ਤੇ ਨ ਿਲ ਪੜ੍ ਿਹੇ ਹਨ।
1.ਿੁੁੰਡੇ 2. ਿੋਠੇ ‘ਤੇ
3. ਨ ਿਲ 4. ਪੜ੍ ਿਹੇ ਹਨ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-6
PUNJABI
ਸਬੰ ਧਕ
ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ, ਨਾਂਵ ਿਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੇ ਰਪਿੱ ਛੇ ਲਿੱਗ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਸਬੰ ਧ ਵਾਕ ਦੇ ਹੋਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਪਰਗਟ ਕਿਨ,
ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ । ਰਿਵੇਂ : ਦਾ, ਦੇ , ਦੀਆਂ, ਰਵਚ , ਨਾਲ, ਤੋਂ ,ਕੋਲ, ਦੇ ਕੋਲ, ਿਾਹੀਂ ਆਰਦ।
ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਨਾਂਵ ਿਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਵਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ; ਰਿਵੇਂ :
1. ਇਹ ਰਕਿਪਾਲ ਦਾ ਸਕਟਿ ਹੈ।
2. ਇਹ ਸ਼ੀਲਾ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ਲਕੀਿੇ ਸ਼ਬਦ ਸਬੰ ਧਕ ਹਨ।
(ੳ) ਬਣਤਿ ਦੇ ਪਿੱ ਖ ਤੋਂ : ਪੰ ਿਾਬੀ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨੰ ਰਤੰ ਨ ਰਕਸਮਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ਵੰ ਰਿਆ ਿਾ ਸਕਦਾ ਹੈ :
1. ਮਲ ਸਬੰ ਧਕ
2. ਸੰ ਧੀ ਸਬੰ ਧਕ
3. ਸੰ ਯੁਕਤ ਸਬੰ ਧਕ
1. .ਮਲ ਸਬੰ ਧਕ : ਉਹ ਸਬੰ ਧਕ ਸ਼ਬਦ ਰਿਹੜੇ ਇਿੱਕ ਸ਼ਾਬਦਕ ਿਪ ਵਿੋਂ ਸੁਤੰਤਿ ਤੌਿ ‘ਤੇ ਰਵਚਿ ਸਕਦੇ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਨੰ ਮਲ
ਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਨੇ , ਨੰ , ਤੋਂ , ਰਵਿੱ ਚ , ਅੰਦਿ , ਹੇਠਾਂ ਉੱਪਿ , ਕੋਲ , ਦੇ ਕੋਲ , ਿਾਹੀਂ , ਦੁਆਿਾ , ਲਈ, ਆਰਦ।
ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਸਬੰ ਧਕ ਦੇ ਬਦਲ ਿਾਣ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਿ ਵਾਕ ਦਾ ਅਿਥ ਵੀ ਬਦਲ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ :
1. ਅਰਧਆਪਕ ਨੇ ਰਵਰਦਆਿਥੀ ਨੰ ਰਕਹਾ।
2. ਅਰਧਆਪਕ ਨੰ ਰਵਰਦਆਿਥੀ ਨੇ ਰਕਹਾ।
2. ਸੰ ਧੀ ਸਬੰ ਧਕ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਰਪਛੇਤਿ ਸਬੰ ਧਕ ਦਾ ਕਾਿਿ ਕਿਦੇ ਹਨ, ਉਨਹਾਂ ਰਪਛੇਤਿਾਂ ਨੰ ਸੰ ਧੀ ਸਬੰ ਧਕ
ਆਖਦੇ ਹਨ : ਰਿਵੇਂ : ਅੰ ਦਿੋਂ , ਬਾਹਿੋਂ , ਸਕਲੋਂ , ਘਿੋਂ, ਦੁਪਰਹਿੇ, ਮੈਥੋਂ , ਤੁਹਾਥੋਂ , ਸਾਥੋਂ ਆਰਦ।
ਸਕਲੋਂ (ਸਕਲ + ਤੋਂ) ਿਾਮ ਸਕਲੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।
ਘਿੋਂ (ਘਿ + ਤੋਂ) ਹਿਬੰ ਸ ਘਿ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਆਵੇਗਾ।
ਦੁਪਰਹਿੇ (ਦੁਪਰਹਿ + ਵੇਲੇ) ਮਦਨ ਦੁਪਰਹਿੇ ਸ਼ਰਹਿ ਿਾਵੇਗਾ।
3. ਸੰ ਯੁਕਤ ਸਬੰ ਧਕ : ਿਦੋਂ ਦੋ ਿਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵਿੱ ਧ ਸਬੰ ਧਕ ਸ਼ਬਦ ਸੁਤੰਤਿ ਿਪ ਰਵਿੱ ਚ ਰਵਚਿ ਕੇ ਵਾਕ ਦਾ ਅਿਥ ਪਰਗਟ ਕਿਨ ਤਾਂ ਉਨਹਾਂ
ਨੰ ਸੰ ਯੁਕਤ ਸਬੰ ਧਕ ਆਖਦੇ ਹਨ, ਸੰ ਯੁਕਤ ਸਬੰ ਧਕ ਰਵਿੱ ਚ ਇਿੱਕ ਸਬੰ ਧਕ ‘ਦੇ’ ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਦੇ ਨੇੜੇ, ਦੇ ਉੱਪਿ, ਦੇ ਰਵਿੱ ਚ
ਆਰਦ।
1. ਚਾਬੀ ਫੁਿੱ ਲਦਾਨ ਦੇ ਕੋਲ ਪਈ ਹੈ।
2. ਮੁੰ ਿੇ ਨੇ ਿੰ ਿੇ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਿੱ ਤੇ ਨੰ ਮਾਰਿਆ।
(ਅ) ਿਪ ਦੇ ਅਧਾਿ ‘ਤੇ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ : ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨੰ ਿਪ ਦੇ ਅਧਾਿ ‘ਤੇ ਦੋ ਰਹਿੱ ਰਸਆਂ ਰਵਿੱ ਚ ਵੰ ਰਿਆ ਿਾ ਸਕਦਾ ਹੈ :
1.ਰਵਕਾਿੀ ਸਬੰ ਧਕ 2. ਅਰਵਕਾਿੀ ਸਬੰ ਧਕ
1. ਰਵਕਾਿੀ ਸਬੰ ਧਕ : ਉਹ ਸਬੰ ਧਕ ਰਿਹੜੇ ਆਪਣਾ ਿਪ ਬਦਲ ਲੈ ਣ, ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਰਵਕਾਿੀ ਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ; ਰਿਵੇਂ : ਦਾ, ਕੋਲ, ਨਾਲ
, ਰਵਿੱ ਚ, ਨੇੜੇ , ਪਾਸ ਆਰਦ ‘ਦਾ’ ਸਬੰ ਧਕ ਦਾ ਿਪ ਪਰਿਵਿਤਨ ; ਰਿਵੇਂ :
ਉਸ ਦਾ, ਉਸ ਦੇ , ਉਸ ਦੀਆਂ , ਉਸ ਦੀ , ਉਸ ਰਦਆਂ ਆਰਦ।
2. ਅਰਵਕਾਿੀ ਸਬੰ ਧਕ : ਉਹ ਸਬੰ ਧਕ ਰਿਹਨਾਂ ਦੇ ਿਪ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੇ ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਅਰਵਕਾਿੀ ਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਨੇ, ਨੰ , ਤੋਂ ,
ਿਾਹੀਂ , ਲਈ , ਵਾਸਤੇ ਆਰਦ (ਇਹ ਸੁਤੰਤਿ ਿਾਂ ਿੁੜਵੇਂ ਿਪ ਰਵਚ ਉਸੇ ਹੀ ਿਪ ਰਵਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ)।
ਸਬੰ ਧੀ ਅਤੇ ਸਬੰ ਧਮਾਨ : ਸਬੰ ਧਕ ਿਾਂ ਸਬੰ ਧ-ਸਚਕ ਤੋਂ ਪਰਹਲੇ ਲਿੱਗਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ – ਨਾਂਵ ਿਾਂ ਪੜਨਾਂਵ – ਨੰ ‘ਸਬੰ ਧੀ’ ਅਤੇ ਰਪਿੱ ਛੇ ਲਿੱਗਣ
ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਨੰ ‘ਸਬੰ ਧਮਾਨ’ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ :
ਵਾਕ ਸਬੰ ਧੀ ਸਬੰ ਧਕ ਸਬੰ ਧਮਾਨ
1. ਇਹ ਤੇਿਬੀਿ ਦੀ ਕਾਿ ਹੈ। ਤੇਿਬੀਿ ਦੀ ਕਾਿ
3. ਿਿੱ ਗ ਰਵਿੱ ਚ ਦੁਿੱ ਧ ਹੈ। ਿਿੱ ਗ ਰਵਿੱ ਚ ਦੁਿੱ ਧ
 ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ
ਸਬੰ ਧਕ ਰਤੰ ਨ ਰਕਸਮ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ :
1. ਪਿਨ ਸਬੰ ਧਕ
2. ਅਪਿਨ ਸਬੰ ਧਕ
3. ਰਮਸ਼ਿਤ/ਦੁਬਾਿਿੇ ਸਬੰ ਧਕ
1. ਪਿਨ-ਸਬੰ ਧਕ : ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਇਕਿੱ ਰਲਆਂ ਹੀ ਹੋਿਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰ ਧ ਦਿੱ ਸਣ , ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਪਿਨ ਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ
ਹੈ ; ਨੇ , ਨਾ, ਨੰ , ਦਾ , ਦੇ, ਦੀਆਂ , ਰਵਿੱ ਚ, ਤੋਂ , ਤਿੱ ਕ ਆਰਦ।
1. ਨੇਤਾ ਨੇ ਭਾਸ਼ਣ ਰਦਿੱ ਤਾ।
2. ਧੀਿਿ ਦੀ ਮਾਤਾ ਰਬਮਾਿ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਨੇ’, ‘ਦੀ’ ਪਿਨ ਸਬੰ ਧਕ ਹਨ।
2. ਅਪਿਨ ਸਬੰ ਧਕ : ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਇਕਿੱ ਰਲਆਂ ਸਬੰ ਧਕ ਦਾ ਕੰ ਮ ਨਾ ਦੇ ਸਕਣ ਤੇ ਵਾਕ ਦੇ ਭਾਵ ਪਰਗਟ ਕਿਨ ਲਈ ਹੋਿ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਦੀ
ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋ ੜ ਪਵੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੰ ਅਪਿਨ ਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਉੱਤੇ, ਰਵਚਕਾਿ , ਬਾਹਿ, ਨਾਲ, ਕੋਲ, ਦਿ ਆਰਦ।
1. ਸਾਿੀ ਦੁਕਾਨ ਮੰ ਦਿ ਦੇ ਕੋਲ ਹੈ।
2. ਰਪਰੰ ਸੀਪਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰਵਰਦਆਿਥੀ ਿਿ ਰਗਆ।
3. ਰਮਸ਼ਿਤ ਸਬੰ ਧਕ/ਦੁਬਾਿਿੇ ਸਬੰ ਧਕ : ਰਿਹੜੇ ਸਬੰ ਧਕ ਕਦੇ ਪਿਨ ਤੇ ਕਦੇ ਅਪਿਨ ਹੋਣ , ਉਹਨਾਂ ਨੰ ਰਮਸ਼ਿਤ/ਦੁਬਾਿਿੇਸਬੰ ਧਕ ਰਕਹਾ
ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਉੱਤੇ, ਨਾਲ , ਹੇਠਾਂ, ਅਿੱ ਗੇ, ਰਪਿੱ ਛੇ, ਦੁਆਿਾ ਆਰਦ।
1. ਸਾਿਾ ਘਿ ਸ਼ਰਹਿ ਦੇ ਰਵਚਕਾਿ ਹੈ।
2. ਥੋੜਾਹ ਰਪਿੱ ਛੇ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠੋ।

ਯੋਿਕ
ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ : ‘ਯੋਿਕ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਿਥ ‘ਿੋੜਨ ਵਾਲਾ’ ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ। ਰਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ , ਵਾਕੰ ਸ਼ਾਂ ਿਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੰ ਿੋੜੇ, ਉਸ ਨੰ ਯੋਿਕ
ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਤੇ, ਅਤੇ , ਪਿ , ਰਕਉਂਰਕ , ਰਿਹੜਾ, ਇਸ ਲਈ ਆਰਦ।
ੳ) ਬਲਕਾਿ ਤੇ ਹਿਮਨ ਖੇਿ ਿਹੇ ਹਨ।
ਅ) ਮੈਂ ਸ਼ਰਹਿ ਿਾਣ ਸੀ ਪਿ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਯੋਿਕ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ

ਯੋਿਕਾਂ ਨੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ‘ਚ ਵੰ ਰਿਆ ਿਾਂਦਾ ਹੈ :
1. ਕਾਿਿ ਦੇ ਅਧਾਿ ‘ਤੇ
2. ਬਣਤਿ ਦੇ ਅਧਾਿ ‘ਤੇ
ਕਾਿਿ ਦੇ ਅਧਾਿ ‘ਤੇ ਯੋਿਕ ਦੋ ਪਰਕਾਿ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ :
ੳ) ਸਮਾਨ ਯੋਿਕ
ਅ) ਅਧੀਨ ਯੋਿਕ
ੳ) ਸਮਾਨ ਯੋਿਕ : ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਿਾਂ ਬਿਾਬਿ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ , ਵਾਕੰ ਸ਼ਾਂ, ਵਾਕਾਂ ਨੰ ਿੋੜਨ, ਉਨਹਾਂ ਨੰ ‘ਸਮਾਨ ਯੋਿਕ’ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ;
ਰਿਵੇਂ : ਇਸ ਲਈ, ਸਗੋਂ, ਰਫਿ ਵੀ, ਅਤੇ , ਿਾਂ , ਪਿ , ਤੰ , ਇਸ ਕਿਕੇ, ਚਾਹੇ, ਫੇਿ ਆਰਦ।
ੳ) ਹਿਿੀਤ ਅਤੇ ਹਿਦੀਪ ਰਮਿੱ ਤਿ ਹਨ।
ਅ) ਅਧੀਨ ਯੋਿਕ : ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਰਮਸ਼ਿਤ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਪਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ ਤੇ ਅਧੀਨ ਉਪਵਾਕਾਂ ਨੰ ਆਪਸ ਰਵਿੱ ਚ ਿੋੜਨ, ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਅਧੀਨ
ਯੋਿਕ ਰਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਰਕਉਂਰਕ, ਤਾਂ ਿੋ, ਰਿਿੱ ਥੇ, ਇਸ ਲਈ, ਸਗੋਂ , ਰਕ ਆਰਦ।
1. ਰਕਰਸ਼ਨ ਿੀ ਨੇ ਰਕਹਾ ਰਕ ਕਿਮ ਕਿੋ ਫ਼ਲ ਦੀ ਇਿੱਛਾ ਨਾ ਿਿੱ ਖੋ।
2. ਿਮਨ ਰਵਆਹ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਰਕਉਂਰਕ ਉਹ ਰਦਿੱ ਲੀ ਰਗਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
 ਯੋਿਕ –ਰਕਸਮਾਂ (ਬਣਤਿ ਪਿੱ ਖੋਂ)
ਬਣਤਿ ਪਿੱ ਖੋਂ ਯੋਿਕ ਰਤੰ ਨ ਪਰਕਾਿ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ।
1. ਇਕਰਹਿੇ ਯੋਿਕ – ਰਿਵੇਂ ਤੇ, ਅਤੇ, ਪਿ ਆਰਦ।
2. ਸੰ ਿੁਗਤ ਯੋਿਕ – ਰਿਵੇਂ ਰਕਉਂਰਕ , ਇਸ ਲਈ ਆਰਦ।
3. ਸਰਹ-ਸਬੰ ਧਕੀ ਿਾਂ ਟੁਿੱ ਟਵੇਂ ਯੋਿਕ – ਭਾਵੇਂ.....ਰਫਿ ਵੀ ਆਰਦ।

ਰਵਸਰਮਕ
ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ : ਖੁਸ਼ੀ, ਗਮੀ, ਹੈਿਾਨੀ , ਭੈਅ, ਪਰਸੰਸਾ ਆਰਦ ਭਾਵਾਂ ਦੇ ਪਰਗਟਾਵੇ ਲਈ ਸੁਭਾਵਕ ਹੀ ਸਾਿੇ ਮੰ ਹੋਂ ਰਨਕਰਲਆ ਸ਼ਬਦ ਰਵਸਰਮਕ
ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਹਾਂ ਰਵਸਰਮਕ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ ਰਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਰਕਸੇ ਨੰ ਬੁਲਾਉਣ ਿਾਂ ਮਨ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਗਮੀ ਿਾਂ ਹੈਿਾਨੀ ਦੇ
ਭਾਵਾਂ ਨੰ ਪਰਗਟ ਕਿਦੇ ਹਨ। ਰਲਖਤੀ ਿਪ ਰਵਿੱ ਚ ਅਰਿਹੇ ਭਾਵਾਂ ਨੰ ਅੰ ਰਕਤ ਕਿਨ ਲਈ ਅਰਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨਾਲ ਰਵਸਰਮਕ ਰਚੰ ਨਹ (!)
ਲਾਇਆ ਿਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਿਵੇਂ : ਸ਼ਾਬਾਸ਼! ਓਏ ! ਵਾਹ-ਵਾਹ! ਹਾਏ!
1. ਓਏ ਮੁੰ ਰਿਆ ! ਪੜਹਾਈ ਵਿੱ ਲ ਰਧਆਨ ਦੇ।
2. ਕਾਸ਼! ਮੈਂ ਵੀ ਅਮੀਿ ਹੁੰ ਦਾ।

ਰਵਸਰਮਕ – ਰਕਸਮਾਂ
ਇਹ ਦਸ ਪਰਕਾਿ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ
1. ਪਰਸੰਸਾਵਾਚਕ – ਆਹਾ, ਬਿੱ ਲੇ -ਬਿੱ ਲੇ , ਅਸ਼ਕੇ ਆਰਦ।
2. ਗਮੀਵਾਚਕ – ਹਾਇ ਿਿੱ ਬਾ, ਬ, ਮਾਿੇ ਗਏ ਆਰਦ।
3. ਇਿੱਛਾਵਾਚਕ – ਕਾਸ਼, ਹਾਏ ਿੇ ਆਰਦ।
4. ਸਰਤਕਾਿਵਾਚਕ – ਿੀ ਆਇਆ ਨੰ , ਆਉ ਿੀ ਆਰਦ।
5. ਰਫਟਕਾਿਵਾਚਕ – ਮਿ ਪਿੇ, ਦੁਿਰਫਿੱ ਟੇ ਮੰ ਹ, ਲਿੱਖ ਲਾਹਨਤ ਆਰਦ।
6. ਹੈਿਾਨੀਵਾਚਕ – ਬਈ ਵਾਹ, ਹੈਂ ਆਰਦ।
7. ਅਸੀਸਵਾਚਕ – ਿੁਗ-ਿਗ ਿੀਵੇ, ਖੁਸ਼ ਿਹੋ ਆਰਦ।
8. ਸਚਨਾਵਾਚਕ – ਿਾਗਦੇ ਿਹੋ, ਬਚੀਂ, ਖਬਿਦਾਿ ਆਰਦ।
9. ਸੰ ਬੋਧਕੀ – ਓਏ, ਕੁੜੇ, ਬੀਬਾ ਆਰਦ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-6 QA
PUNJABI
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ ਦਾ ਲਨਸ਼ਾਨ 2. ਕੋਿ, ਪ੍ਰੇ, ਦਰ
ਿਾਵੋ : 3. ਦੇ ਲਵਚਕਾਰ, ਨਾਿ , ਹੇਠਾਂ
1. ਵਾਕ ਲਵਚਿੇ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਦੇ ਨਾਿ 4. ਇਨਹਾਂ ਲਵੱ ਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਿੱਗ ਕੇ, ਉਸ ਦਾ ਸਬੰ ਧ ਵਾਕ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਿ ਦੱ ਸਣ 10. ਲਜਹੜੇ ਸਬੰ ਧਕ ਹੋਰਨਾਂ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨਾਿ ਵਰਤੇ ਜਾਣ,
, ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਕੀ ਲਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਕੀ ਲਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
1.ਯੋਗਕ 2. ਲਕਲਰਆ 1.ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ 2. ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ
3. ਪ੍ੜਨਾਂਵ 4. ਸਬੰ ਧਕ 3. ਦੁਬਾਜਰੇ ਸਬੰ ਧਕ 4. ਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ
2. ਸਬੰ ਧਕ ਚੁਣੋ : 11. ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ ਚੁਣੋ :
1.ਮੈਂ, ਸਾਡਾ, ਉਹ , ਆਪ੍ਾਂ 1. ਨਾ, ਨੰ , ਦੇ, ਤੋਂ
2. ਤੰ , ਤੁਸੀਂ, ਅਸੀਂ, ਨਾਿ 2. ਕੋਿ, ਦਰ, ਬਾਹਰ, ਸਾਹਮਣੇ, ਉੱਤੇ
3. ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ , ਨੇ, ਨੰ , ਨਾਿ 3. ਦੀਆਂ, ਲਦਆਂ , ਦੇ ਨਾਿ, ਦੇ ਕੋਿ
4. ਕੌ ਣ, ਕਦੋਂ, ਤੁਹਾਡਾ, ਅਸੀਂ 4. ਇਨਹਾਂ ਲਵੱ ਚੋ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
3. ਸਬੰ ਧਕ ਲਕੰ ਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ? 12. ਲਜਹਰੇ ਸਬੰ ਧਕ ਕਦੇ ਪ੍ਰਨ ਤੇ ਕਦੇ ਅਪ੍ਰਨ ਹੋਣ, ਉਨਹਾਂ
1.ਇੱਕ 2. ਲਤੰ ਨ ਨੰ ਕੀ ਲਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
3. ਚਾਰ 4. ਪ੍ੰ ਜ 1.ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ
4. ਬਣਤਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਬੰ ਧਕ ਲਕੰ ਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ 2. ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ
ਹਨ? 3. ਦੁਬਾਜਰੇ/ਲਮਸ਼ਰਤ ਸਬੰ ਧਕ
1.ਦੋ 2. ਲਤੰ ਨ 4. ਅਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ
3. ਚਾਰ 4. ਪ੍ੰ ਜ 13. ਸਬੰ ਧੀ ਲਕਸ ਨੰ ਕਲਹੰ ਦੇ ਹਨ?
5. ਬਣਤਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਬੰ ਧਕ ਲਕਹੜੇ ਹਨ? 1. ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਲਹਿਾਂ ਿੱਗਣ ਵਾਿੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੰ ।
1. ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ, ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ 2. ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਿੱਗਣ ਵਾਿੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੰ ।
2. ਮਿ ਸਬੰ ਧਕ, ਸੰ ਧੀ ਸਬੰ ਧਕ, ਸੰ ਯੁਕਤ ਸਬੰ ਧਕ 3. ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨੰ ।
3. ਲਵਕਾਰੀ, ਅਲਵਕਾਰੀ, ਪ੍ੜਨਾਵੀਂ 4. ਉਪ੍ਰੋਕਤ ਸਾਲਰਆਂ ਨੰ ਹੀ।
4. ਇਨਹਾਂ ਲਵਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ 14. ‘ਮੁੰ ਡੇ ਨੰ ਜਸ ਦੇਵੋ।‘ ਵਾਕ ਲਵੱ ਚੋਂ ਸਬੰ ਧੀ ਚੁਣੋ :
6. ਰਪ੍ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਬੰ ਧਕ ਚੁਣੋ : 1.ਮੁੰ ਡੇ 2. ਨੰ
1. ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ, ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ 3. ਜਸ 4. ਦੇਵੋ
2. ਮਿ , ਸਬੰ ਧ-ਸਚਕ 15. ਸਬੰ ਧਮਾਨ ਲਕਸ ਨੰ ਕਲਹੰ ਦੇ ਹਨ?
3. ਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ, ਅਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ 1. ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਲਹਿਾਂ ਿੱਗਣ ਵਾਿੇ ਨਾਵਾਂ ਨੰ ।
4. ਦੁਬਾਜਰੇ ਸਬੰ ਧਕ, ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ 2. ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਿੱਗਣ ਵਾਿੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੰ ।
7. ਲਜਹੜੇ ਸਬੰ ਧਕੀ ਸ਼ਬਦ ਆਪ੍ਣਾ ਰਪ੍ ਬਦਿ ਿੈ ਣ , ਉਨਹਾਂ 3. ਨਾਵਾਂ ਨਾਿ ਿੱਗਣ ਵਾਿੇ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨੰ ।
ਨੰ ਕੀ ਲਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? 4. ਅਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨੰ ।
1.ਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ 2. ਅਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ 16. ‘ਮੇਰੇ ਲਸਰ ਲਵੱ ਚ ਪ੍ੀੜ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।‘ ਵਾਕ ਲਵੱ ਚੋਂ
3. ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ 4. ਅਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ ਸਬੰ ਧਮਾਨ ਚੁਣੋ :
8. ‘ਨੇ, ਨੰ , ਤੋਂ , ਰਾਹੀਂ, ਿਈ’ ਲਕਹੜੇ ਸਬੰ ਧਕ ਹਨ? 1.ਮੇਰੇ 2. ਲਸਰ
1.ਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ 2. ਅਲਵਕਾਰੀ ਸਬੰ ਧਕ 3. ਲਵਚ 4. ਪ੍ੀੜ
3. ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ 4. ਦੁਬਾਜਰੇ ਸਬੰ ਧਕ 17. ਯੋਜਕ ਲਕਸ ਨੰ ਕਲਹੰ ਦੇ ਹਨ ?
9. ਪ੍ਰਨ ਸਬੰ ਧਕ ਚੁਣੋ : 1. ਲਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ , ਵਾਕੰ ਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੰ
1.ਨਾ, ਨੰ , ਦਾ , ਦੇ, ਦੀਆਂ, ਤੋਂ , ਤੱ ਕ ਆਪ੍ਸ ਲਵੱ ਚ ਜੋੜਨ
 2. ਲਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਨਾਵਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਵਾਂ ਨੰ ਆਪ੍ਸ 26. ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਲਵਸਮਕ ਚੁਣੋ :
ਲਵੱ ਚ ਜੋੜਨ 1.ਵੇ ! ਨੀ ! ਨੀ ਕੁੜੀਏ!
3. ਲਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਲਕਲਰਆਵਾਂ ਨੰ ਆਪ੍ਸ ਲਵੱ ਚ 2. ਦੁਰ ਲਿੱ ਟੇ-ਮੰ ਹ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼!
ਜੋੜਨ 3. ਕਾਸ਼! ਹੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ!
4. ਲਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਨੰ ਆਪ੍ਸ ਲਵੱ ਚ ਜੋੜਨ 4. ਹਾਏ ! ਹਾਏ !!, ਉਫ਼ !
18. ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ : 27. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ ਚੁਣੋ :
1. ਤੇ, ਅਤੇ, ਪ੍ਰ, ਲਕਉਂਲਕ, ਲਜਹੜਾ, ਇਸ 1.ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਵਾਹ !
2. ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ 2. ਿੱਖ ਿਾਹਨਤ ! ਸ਼ਾਬਾਸ਼ !
3. ਨੰ , ਨਾਿ , ਤੁਹਾਡਾ, ਉਨਹਾਂ , ਅਸੀਂ 3. ਹੈਂ ! ਨੀ !
4. ਇਨਹਾਂ ਲਵੱ ਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ 4. ਖ਼ਬਰਦਾਰ ! ਦੁਰ ਿਾਹਣਤ !
19. ਯੋਜਕ ਲਕੰ ਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ ? 28. ‘ਹਾਏ ਓ ਰੱ ਬਾ ! ਅਫ਼ਸੋਸ ! ਹਾਏ ਮਾਂ ! ਲਵਸਮਕ ਲਕਹੜੀ
1.ਲਤੰ ਨ 2. ਚਾਰ ਲਕਸਮ ਦੇ ਹਨ ?
3. ਦੋ 4. ਛੇ 1. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
20. ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ : 2. ਸ਼ੋਕ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
1.ਲਜਵੇਂ , ਜਦੋਂ, ਲਵੱ ਚ , ਨਹੀਂ 3. ਸਚਨਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਲਜਹੜਾ , ਜੋ, ਬਾਹਰ, ਤੁਹਾਡਾ 4. ਸਲਤਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਇਸ ਿਈ, ਤਾਂ ਹੀ 29. ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਿਈ ਲਕਹੜੇ ਲਵਸਮਕ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ
4. ਤੇ, ਅਤੇ, ਸਗੋਂ , ਭਾਵੇਂ , ਪ੍ਰ , ਤਾਂਹੀਓਂ ਹਨ ?
21. ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ : 1. ਕਾਸ਼ ! ਜੇ ਲਕਤੇ ! ਹੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ !
1. ਨਹੀਂ, ਪ੍ਰ, ਸਾਰੇ, ਦਾ 2. ਆਓ ਜੀ ! ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੰ !
2. ਇਸੇ ਿਈ, ਛੇਤੀ , ਨਵਾਂ 3. ਹਾਇ ! ਉਇ, ਖ਼ਬਰਦਾਰ !
3. ਲਕਸ ਨੰ , ਤੁਹਾਡਾ, ਸਾਡਾ 4. ਖੁਸ਼ ਰਹੁ ! ਜੁਆਨੀਆਂ ਮਾਣੋ !
4. ਲਕ, ਲਕਉਂਲਕ, ਤਾਂ ਜੋ, ਭਾਵੇਂ , ਲਿਰ ਵੀ, ਜੇ, ਤਾਂ 30. ਦੁਰ-ਲਿੱ ਟੇ-ਮੰ ਹ ! ਿੱਖ ਿਾਹਨਤ ! ਬੇਸ਼ਰਮ ! ਸ਼ਬਦ ਲਕਸ
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹਾ ਦਾ ਲਨਸ਼ਾਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਲਵਸਮਕ ਹਨ ?
ਿਾਵੋ : 1.ਸ਼ੋਕ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
22. ਲਜਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਮਨ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਗਮੀ, ਹੈਰਾਨੀ, ਡਰ ਆਲਦ 2. ਲਿਟਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਉਨਹਾਂ ਨੰ ਲਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? 3. ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਲਵਸਮਕ
1.ਲਵਸ਼ੇਸ਼ਣ 2. ਪ੍ੜਨਾਂਵ 4. ਸੰ ਬੋਧਕੀ ਲਵਸਮਕ
3. ਯੋਜਕ 4. ਲਵਸਮਕ 31. ਅਸੀਸ ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ ਚੁਣੋ :
23. ਲਵਸਮਕ ਲਚੰ ਨਹ ਲਕਹੜਾ ਹੈ? 1. ਬੁੱ ਢ ਸੁਹਾਗਣ ਹੋਵੇਂ ! ਜੁਆਨੀਆਂ ਮਾਣੋ !
1.? 2. ; 2. ਖ਼ਬਰਦਾਰ ! ਵੇ ! ਜੁਗ-ਜੁਗ ਜੀਵੇਂ !
3. ! 4. : - 3. ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੰ ! ਹੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ !
24. ਲਵਸਮਕ ਲਕੰ ਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰ ਦੇ ਹਨ ? 4. ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਅਸ਼ਕੇ, ਵਾਹ !
1.ਚਾਰ 2. ਅੱ ਠ 32. ਖ਼ਬਰਦਾਰ ! ਠਲਹਰ ਜਾਓ ! ਵੇਖੋ ! ਸ਼ਬਦ ਲਕਸ ਲਕਸਮ ਦੇ
3. ਦਸ 4. ਨੌਂ ਲਵਸਮਕ ਹਨ ?
25. ਲਵਸਮਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ : 1. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
1.ਪ੍ਰ ! ਲਕਉਂਲਕ ! ਅਸੀਂ ! 2. ਸਚਨਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਤੇ ! ਅਤੇ ! ਉਹਨਾਂ ! 3. ਇੱਛਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਦਾ ! ਦੇ ! ਦੀ ! 4. ਸ਼ੋਕ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
4. ਵੇ ! ਨੀ ! ਅਲੜਆ ! ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਕਾਸ਼ ! ਬੱ ਿੇ -ਬੱ ਿੇ !
33. ਹਾਰਲਦਕ ਸੁਆਗਤ ! ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੰ ! ਧੰ ਨ ਭਾਗ ! ਲਕਸ
ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਲਵਸਮਕ ਹਨ ?
1. ਅਸੀਸ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਲਵਸਮਕ
3. ਆਦਰ-ਸਚਕ ਲਵਸਮਕ
4. ਲਿਟਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
34. ‘ਹੈਂ ! ਕਮਾਿ ਐ !, ਹੈਂ ਹੈਂ !’ ਵਾਕ ਲਵਚ ਲਕਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ
ਲਵਸਮਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ ?
1. ਲਿਟਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਸਚਨਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
4. ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
35. ‘ਹੇ ਰੱ ਬਾ ! ਮੈਂ ਅਿਸਰ ਹੁੰ ਦਾ ।‘ ਵਾਕ ਲਵੱ ਚ ਲਕਹੜੇ
ਲਵਸਮਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ?
1. ਇੱਛਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਸ਼ੋਕ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
4. ਅਸੀਸ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
36. ‘ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਵਾਹ ! ਬੱ ਿੇ ਬੱ ਿੇ ! ਤੰ ਮੈਲਰਟ ਲਵੱ ਚ ਆਇਆ
ਹੈਂ ।’ ਵਾਕ ਲਵੱ ਚ ਲਕਹਖੇ ਲਵਸਮਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ?
1. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਸਚਨਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਅਸੀਸ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
4. ਹੈਰਾਨੀ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
37. ‘ਨੀ ਕੁੜੀਏ ! ਰੌਿਾ ਨਾ ਪ੍ਾ’ ਵਾਕ ਲਵੱ ਚ ਲਕਹਖੇ ਲਵਸਮਕ
ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ?
1. ਅਸੀਸ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਲਿਟਕਾਰ-ਸਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਲਵਸਮਕ
4. ਸਚਨਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
38. ‘ਸਦਕੇ ਓਏ ! ਤੰ ਤਾਂ ਸੁਪ੍ਨੇ ਪ੍ਰੇ ਕਰ ਲਦੱ ਤੇ ਹਨ’ ਵਾਕ
ਲਵੱ ਚ ਲਕਹੜੇ ਲਵਸਮਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ?
1. ਅਸੀਸ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
2. ਲਿਟਕਾਰ ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
3. ਪ੍ਰਸੰਸਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
4. ਇੱਛਾ-ਵਾਚਕ ਲਵਸਮਕ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-7
ਕਾਰਕ
ਪਰਰਭਾਸ਼ਾ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਵਾਕ ਦੀ ਰਕਰਰਆ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਜੋ ਸਬੰ ਧ ਹੰ ਦਾ ਹੈ , ਉਸ ਨੰ ਕਾਰਕ
ਆਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ :
1. ਇਹ ਦੀਪਕ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। (ਰਕਰਰਆ ਦਾ ਦੀਪਕ ਅਤੇ ਘਰ ਨਾਲ ਸਬੰ ਧ ਹੈ।)
2. ਸੰ ਗੀਤਾ ਨੇ ਮਨਜੀਤ ਨੰ ਵਧਾਈ ਰਦਿੱ ਤੀ। (ਰਕਰਰਆ ਦਾ ਸੰ ਗੀਤਾ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਨਾਲ ਸਬੰ ਧ ਹੈ)
ਕਾਰਕ ਦੀ ਪਛਾਣ : ਕਾਰਕ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੰ ਦੀ ਹੈ ਰਜ ਰਕਰਰਆ ਨਾਲ ਵਿੱ ਿ-ਵਿੱ ਿ ਸਆਲਾਂ ਰਾਹੀਂ
ਉਜਾਗਰ ਹੰ ਦੇ ਹਨ।
ਕਾਰਕ-ਰਚੰ ਨਹ : ਰਕਸੇ ਵਾਕ ਰਵਚ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਨਾਲ ਲਿੱਗੇ ਰਜਨਹਾਂ ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸਬੰ ਧ ਪਰਗਟ ਹੰ ਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੰ ਕਾਰਕ-ਰਚੰ ਨਹ
ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ ਨੇ, ਨੰ , ਨਾਲ, ਰਾਹੀਂ ਵਾਸਤੇ , ਤੋਂ, ਆਰਦ ।

ਕਾਰਕ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ

ਪੰ ਜਾਬੀ ਰਵਚ ਅਿੱ ਠ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹੰ ਦੇ ਹਨ :
ਸੰ ਿੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ
ਕਾਰਕ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ ਕਾਰਕ ਰਚੰ ਨਹ
1. ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ ਨੇ
2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ ਨੰ
3. ਕਰਨ ਕਾਰਕ ਰਾਹੀਂ, ਨਾਲ , ਦਆਰਾ
4. ਸੰ ਪਰਦਾਨ ਕਾਰਕ ਲਈ, ਵਾਸਤੇ, ਿਾਤਰ
5. ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ ਤੋਂ , ਕੋਲੋਂ, ਪਾਸੋਂ
6. ਸਬੰ ਧ ਕਾਰਕ ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ, ਮੇਰਾ, ਤੇਰਾ
7. ਅਰਧਕਰਨ ਕਾਰਕ ਪਰ, ਰਵਚ , ਤੇ, ਉੱਤੇ, ਅੰ ਦਰ
8. ਸੰ ਬੋਧਨ ਕਾਰਕ ਓਏ, ਵੇ, ਨੀ
1. ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ : ਰਕਸੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਕੰ ਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਨੰ ‘ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ’ ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ
ਰਮਨ ਨਾਵਲ ਪੜਹਦਾ ਹੈ।
ਉਸ ਨੇ ਨਾਵਲ ਪਰੜਹਆ।
ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ਪੜਹਨ ਦਾ ਕੰ ਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ‘ਰਮਨ’ ਤੇ ‘ਉਸ ਨੇ’ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕਰਤਾ-ਕਾਰਕ ਹਨ। ਪਰਹਲੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਰਮਨ
ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰ ਧਕ ਨਹੀਂ , ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਕਾਰਕ-ਰਚੰ ਨਹ ਨਹੀਂ। ਦਜੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਕਰਤਾ ‘ਉਸ’ ਨਾਲ ‘ਨੇ’ ਸਬੰ ਧਕ ਲਿੱਰਗਆ
ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ‘ਨੇ’ ਕਾਰਕ-ਰਚੰ ਨਹ ਹੈ, ਰਜਹੜਾ ਕਦੀ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੀ ਨਹੀਂ।
ਪਛਾਣ : ਰਕਸੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ ਲਿੱਭਣ ਲਈ ਸਾਨੰ ਰਕਰਰਆ ਨਾਲ ‘ਕੌ ਣ’ ਜਾਂ ‘ਰਕਸ ਨੇ’ ਲਾ ਕੇ ਸਆਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ
ਜਆਬ ਆਵੇ, ਉਹ ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ ਹੋਵੇਗਾ ; ਰਜਵੇਂ :
ਸਆਲ ਜਆਬ
ਕੌ ਣ ਨਾਵਲ ਪੜਹਦਾ ਹੈ? ਰਮਨ
ਰਕਸ ਨੇ ਨਾਵਲ ਪਰੜਹਆ ? ਉਸ ਨੇ
ਸੋ ‘ਰਮਨ’ ਤੇ ‘ਉਸ ਨੇ’ ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ ਹਨ।
2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ : ਜਦ ਰਕਸੇ ਵਾਕ ਦੀ ਰਕਰਰਆ ਦੇ ਕੰ ਮ ਦਾ ਪਰਭਾਵ ਕਰਤਾ ਤੋਂ ਛਿੱ ਟ ਦਜੇ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ
ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ‘ਕਰਮ ਕਾਰਕ’ ਹੰ ਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇ :
ਬਲਜੀਤ ਨੇ ਜਸ ਪੀਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਦੀਪਕ ਨੰ ਪਾਣੀ ਰਪਲਾਇਆ।
ਪਰਹਲੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਜਸ’ ਅਤੇ ਦਜੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਦੀਪਕ ਨੰ ’ ਤੇ ‘ਪਾਣੀ’ ਰਪਲਾਇਆ।
 ਪਛਾਣ : ਰਕਸੇ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਕਰਮ ਕਾਰਕ ਲਿੱਭਣ ਲਈ ਸਾਨੰ ਰਕਰਰਆ ਨਾਲ ‘ਕੀ’ ਜਾਂ ‘ਰਕਸ ਨੰ ’ ਲਾ ਕੇ ਸਆਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ;
ਜੋ ਜਆਬ ਆਵੇ , ਉਹ ਕਰਮ ਕਾਰਕ ਹੋਵੇਗਾ ; ਰਜਵੇਂ :
ਸਆਲ ਜਆਬ
ਬਲਜੀਤ ਨੇ ਕੀ ਪੀਤਾ? ਜਸ
ਉਸ ਨੇ ਕੀ ਰਪਲਾਇਆ ? ਪਾਣੀ
3. ਕਰਨ ਕਾਰਕ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਰਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦਆਰਾ ਰਕਰਰਆ ਦਾ ਕੰ ਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ , ਉਸ ਨੰ ‘ਕਰਨ-ਕਾਰਕ’ ਰਕਹਾ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ :
ਰਮਨ ਨੇ ਸਿੱ ਪ ਨੰ ਸੋਟੇ ਨਾਲ ਮਾਰਰਆ।
ਰੰ ਜਨਾ ਨੇ ਸਹੇਲੀ ਰਾਹੀਂ ਰਕਤਾਬ ਭੇਜੀ।
ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਸੋਟੇ’ ਤੇ ‘ਸਹੇਲੀ’ ਕਰਨ-ਕਾਰਕ ਹਨ ਰਕਉਂਰਕ ਸੋਟੇ ਤੇ ਸਹੇਲੀ ਰਾਹੀਂ ਰਕਰਰਆ ਹੋਈ ਹੈ।
ਪਛਾਣ : ਇਿੱਥੇ ਨਾਵਾਂ ਜਾਂ ਪੜਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰਾਹੀਂ, ਨਾਲ, ਦਆਰਾ ਹਿੱ ਥੀਂ , ਤੋਂ ਆਰਦ ਕਾਰਕ-ਰਚੰ ਨਹ ਲਿੱਗੇ ਹੰ ਦੇ ਹਨ।
4. ਸੰ ਪਰਦਾਨ ਕਾਰਕ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਦਿੱ ਸੀ ਗਈ ਰਕਰਰਆ ਰਜਸ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ
ਸੰ ਪਰਦਾਨ ਕਾਰਕ ਅਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ :
ਅਰਧਆਪਕ ਨੇ ਰਵਰਦਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਿੱ ਕਤ ਕੀਤੀ।
ਰਪਰੰ ਸੀਪਲ ਹਰਜੀਤ ਰਸੰ ਘ ਨੇ ਸਕਲ ਵਾਸਤੇ ਰਦਨ-ਰਾਤ ਇਿੱਕ ਕੀਤਾ।
ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਰਵਰਦਆਰਥੀਆਂ ਲਈ’, ‘ਸਕਲ ਵਾਸਤੇ’ ਸੰ ਪਰਦਾਨ-ਕਾਰਕ ਹਨ।
ਪਛਾਣ : ਇਸ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਜਾਂ ਪੜਨਾਵਾਂ ਨਾਲ – ਲਈ, ਵਾਸਤੇ, ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਆਰਦ ਕਾਰਕ-ਰਚੰ ਨਹ ਲਿੱਗੇ ਹੰ ਦੇ ਹਨ।
5. ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਰਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਤੋਂ ਰਕਰਰਆ ਦਾ ਕੰ ਮ ਅਰੰ ਭ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਵਿੱ ਿ ਹੋਣ ਦਾ ਭਾਵ ਪਰਗਟ ਹੋਵੇ,
ਉਸ ਨੰ ‘ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ’ ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ :
ਹਰਪਾਲ ਸ਼ਰਹਰੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।
ਧਰਮਪਾਲ ਕੋਲੋਂ ਪੈਸੇ ਲੈ ਲੈ ਣਾ।
ਪਛਾਣ : ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ ਦੇ ਰਚੰ ਨਹ – ਰਵਚੋਂ, ਕੋਲੋਂ , ਤੋਂ , ਥੋਂ , ਕੋਲੋਂ , ਤੇ ਓਂ – ਹਨ।
6. ਸਬੰ ਧ ਕਾਰਕ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਜਦ ਰਕਸੇ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦਾ ਰਕਸੇ ਦਜੇ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਉੱਤੇ ਮਾਲਕੀ ਦਾ ਸਬੰ ਧ ਦਿੱ ਰਸਆ
ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੰ ‘ਸਬੰ ਧ ਕਾਰਕ’ ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ :
ਇਹ ਬਲਜੀਤ ਦੀ ਕਾਰ ਹੈ।
ਉਹ ਤੇਰਾ ਸਕਟਰ ਹੈ।
ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਬਲਜੀਤ ਦੀ’ ਤੇ ‘ਤੇਰਾ’ ਸਬੰ ਧ ਕਾਰਕ ਹਨ।
ਪਛਾਣ : ਸਬੰ ਧ ਕਾਰਕ ਦੇ ਰਚੰ ਨਹ – ਦਾ, ਦੇ , ਦੀ, ਦੀਆਂ , ਰਾ (ਮੇਰਾ) , ਰੇ (ਮੇਰ)ੇ , ਰੀ (ਮੇਰੀ), ਡਾ (ਤਹਾਡਾ), ਡੇ (ਤਹਾਡੇ) ਦੇ ਡੀ
(ਤਹਾਡੀ) ਆਰਦ ਹਨ।
7. ਅਰਧਕਰਨ ਕਾਰਕ : ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਰਕਰਰਆ ਦਾ ਕੰ ਮ ਰਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੇ ਆਸਰੇ ਜਾਂ ਰਜਸ ਥਾਂ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੰ
‘ਅਰਧਕਰਨ ਕਾਰਕ’ ਕਰਹੰ ਦੇ ਹਨ ; ਰਜਵੇਂ :
ਛਿੱ ਤ ਉੱਤੇ ਿੇਡੋ।
ਕਮਰੇ ਰਵਚ ਪੜਹੋ।
ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਛਿੱ ਤੇ’ ਅਤੇ ‘ਕਮਰੇ’ ਅਰਧਕਰਨ-ਕਾਰਕ ਹਨ।
ਪਛਾਣ : ਅਰਧਕਰਨ ਕਾਰਕ ਦੇ ਰਚੰ ਨਹ – ਉੱਤੇ, ਤੇ, ਰਵਿੱ ਚ , ਪਰ ਤੇ ਅੰਦਰ ਆਰਦ ਹਨ।
8. ਸੰ ਬੋਧਨ ਕਾਰਕ : ਰਜਸ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਨੰ ਸੰ ਬੋਧਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਰਤਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੰ ‘ਸੰ ਬੋਧਨੀ-ਕਾਰਕ’
ਰਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਰਜਵੇਂ :
ਓਏ ਮਰਿਾ ! ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਗਿੱ ਲ ਕਰਰਆ ਕਰ।
ਨੀ ਕੜੀਏ ! ਤੰ ਰਕਊਂ ਰੋ ਰਹੀ ਹੈਂ?
 ਇਨਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ਓਏ ਮਰਿਾ ਤੇ ਨੀ ਕੜੀਏ ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਕਾਰਕ ਹਨ।
ਪਛਾਣ : ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਕਾਰਕ ਦੇ ਰਚੰ ਨਹ ਦੋ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਹੰ ਦੇ ਹਨ। ਇਿੱਕ ਰਵਸਰਮਕ ਤੇ ਦਜੇ ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਰਪਛੇਤਰ ਵਾਲੇ । ਰਵਸਰਮਕ – ਰਚੰ ਨਹ-
ਓਏ, ਹੇ, ਨੀ, ਵੇ ਆਰਦ ਹਨ ; ਸੰ ਬੋਧਨੀ ਰਪਛੇਤਰ ਵਾਲੇ – ਆ, ਓ, ਏ, ਆਰਦ ਹਨ।

ਵਾਕ –ਬੋਧ
ਵਾਕ-ਬੋਧ ਰਵਿੱ ਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੋਂ ਵਾਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਢੰ ਗ ਦਾ ਅਰਧਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਾਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿੱ ਡੀ ਇਕਾਈ ਹੈ।

ਵਾਕ ਦੇ ਅੰ ਗ
ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਰਵਧੇਅ
ਉਦੇਸ਼ : ਉਦੇਸ਼ ਵਾਕ ਦੇ ਸ਼ਰ ਰਵਿੱ ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਵਿੱ ਚ ਕਰਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਆਦਰਵਾਚੀ ਜਾਂ ਦਬਾਅਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦ
ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਰਜਵੇਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਰਵਿੱ ਚ ‘ਮਾਤਾ ਜੀ’ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ।
ਰਵਧੇਅ : ਉਦੇਸ਼ ਨੰ ਛਿੱ ਡ ਕੇ ਵਾਕ ਦਾ ਜੋ ਰਹਿੱ ਸਾ ਬਿੱ ਚਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੰ ਰਵਧੇਅ ਕਰਹੰ ਦੇ ਹਨ।
ਰਜਵੇਂ ਉਪਰੋਕਤ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ‘ਰੋਟੀ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ’ ਰਵਧੇਅ ਹੈ।

ਵਾਕ ਬਣਤਰ
ਕਰਤਾ+ਸਬੰ ਧਕ + ਰਕਰਰਆ ਰਵਸ਼ੇਸ਼ਣ + ਕਰਮ + ਰਕਰਰਆ
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
ਮਾਤਾ ਜੀ + ਨੇ + ਅਿੱ ਜ + ਪਕੌ ੜੇ + ਬਣਾਏ।

ਵਾਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ (ਬਣਤਰ ਅਨਸਾਰ)

ਬਣਤਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਵਾਕ ਨੰ ਇਹਨਾਂ ਭਾਗਾਂ ਰਵਿੱ ਚ ਵੰ ਰਡਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
1. ਸਧਾਰਨ ਵਾਕ
2. ਸੰ ਯਕਤ ਵਾਕ
3. ਰਮਸ਼ਰਰਤ ਵਾਕ

ਸਧਾਰਨ ਵਾਕ : ਸਧਾਰਨ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਇਿੱਕ ਹੀ ਰਕਰਰਆ ਜਾਂ ਰਕਰਰਆ ਵਾਕਾਂਸ਼ ਹੰ ਦਾ ਹੈ।
ਰਜਵੇਂ : ਰਾਮ ਪੜਹਦਾ ਹੈ।
ਸੰ ਯਕਤ ਵਾਕ : ਸੰ ਯਕਤ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵਿੱ ਧ ਉਪਵਾਕਾਂ ਨੰ ਸਮਾਨ ਯੋਜਕਾਂ ਨਾਲ ਜੋਰੜਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਜਵੇਂ : ਰਾਮ ਪੜਹ ਰਰਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਿੇਡ ਰਰਹਾ ਹੈ।
ਰਮਸ਼ਰਰਤ ਵਾਕ : ਰਮਸ਼ਰਰਤ ਵਾਕ ਰਵਿੱ ਚ ਅਧੀਨ ਉਪਵਾਕ , ਪਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ ਦਾ ਰਹਿੱ ਸਾ ਹੰ ਦਾ ਹੈ ।
ਰਜਵੇਂ : ਉਸ ਨੇ ਰਕਹਾ ਰਕ ਮੈਂ ਅਿੱ ਜ ਸਕਲ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗਾ।
↓ ↓
ਪਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ ਅਧੀਨ ਉਪਵਾਕ

ਵਾਕ ਦੀਆਂ ਰਕਸਮਾਂ (ਕਾਰਜ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ)

1.ਹਾਂ-ਵਾਚਕ – ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਰਪਤਾ ਦਾ ਸਰਤਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
2. ਨਾਂਹ-ਵਾਚਕ – ਫਿੱ ਲ ਨਾ ਤੋੜੋ।
3.ਪਰਸ਼ਨ-ਵਾਚਕ – ਤਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ?
4. ਰਵਸਮੈਂ ਵਾਚਕ – ਬਿੱ ਲੇ -ਬਿੱ ਲੇ ! ਅਸੀਂ ਮੈਚ ਰਜਿੱ ਤ ਗਏ।
5. ਆਰਗਆਵਾਚਕ – ਰਕਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰੋ।
6. ਇਿੱਛਾਵਾਚਕ – ਤਹਾਡੀ ਉਮਰ ਲੰਬੀ ਹੋਵੇ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-7 QA
PUNJABI
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ ਦਾ ਲਨਸ਼ਾਨ ਿਾਵੋ : 3. ਕਰਨ ਕਾਰਕ 4. ਸੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਾਰਕ
1. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਦਾ ਹੋਰਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ (ਲਕਲਰਆ 11. ‘ਮੈਂ ਪ੍ੈਨਲਸਿ ਨਾਿ ਲਚਿੱ ਠੀ ਲਿਖੀ’ ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਕਰਨ-ਕਾਰਕ
ਆਲਦ) ਨਾਿ ਸਬੰ ਧ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਿੇ ਰੂਪ੍ਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਲਕਹਾ ਦਿੱ ਸੋ।
ਜਾਂਦਾ ਹੈ? 1.ਪ੍ੈਨਲਸਿ ਨਾਿ 2. ਲਚਿੱ ਠੀ
1.ਪ੍ੜਨਾਂਵ 2. ਕਾਰਕ 3. ਲਿਖੀ 4. ਮੈਂ
3. ਯੋਜਕ 4. ਸਬੰ ਧਕ 12. ਵਾਕ ਦਾ ਕਰਤਾ ਲਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਿਈ ਕੰ ਮ ਕਰੇ,
2. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਕਾਰਕ-ਲਚੰ ਨਹ ਲਕਨਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੰ ਦੇ ਹਨ? ਉਹ ਲਕਹੜਾ ਕਾਰਕ ਹੰ ਦਾ ਹੈ?
1.ਸਬੰ ਧਕਾਂ ਰਾਹੀਂ 2. ਯੋਜਕਾਂ ਰਾਹੀਂ 1.ਕਰਤਾ 2. ਕਰਨ ਕਾਰਕ
3. ਲਕਲਰਆ ਰਾਹੀਂ 4. ਪ੍ੜਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ 3. ਕਰਮ ਕਾਰਕ 4. ਸੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਾਰਕ
3. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਦਾ ਸਬੰ ਧ ਲਜਨਹਾਂ ਸੰ ਬੰ ਧਕਾਂ 13. ਕਰਤਾਰ ਲਸੰ ਘ ਸਰਾਭਾ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਜਾਨ ਕਰਬਾਨ
ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੰ ਦਾ ਹੈ, ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਲਹੰ ਦੇ ਹਨ? ਕਰ ਲਦਿੱ ਤੀ’ ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਸੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਲਕਹੜਾ ਹੈ?
1.ਕਾਰਕ 2. ਕਾਰਕ ਲਚੰ ਨਹ 1.ਕਰਤਾਰ ਲਸੰ ਘ ਸਰਾਭਾ 2. ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ
3. ਪ੍ੜਨਾਂਵ 4. ਯੋਜਕ 3. ਜਾਨ 4. ਕਰਬਾਨ
4. ਕਾਰਕ ਲਕੰ ਨੀ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਹੰ ਦੇ ਹਨ? 14. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਲਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਤੋਂ ਲਕਲਰਆ ਦਾ ਕੰ ਮ
1.ਦੋ 2. ਸਿੱ ਤ ਸ਼ਰੂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਵਿੱ ਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਤਾ ਿਿੱਗੇ , ਉਹ ਲਕਹੜਾ ਕਾਰਕ
3. ਅਿੱ ਠ 4. ਛੇ ਹੰ ਦਾ ਹੈ?
5. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਕੰ ਮ ਕਰਨ ਵਾਿੇ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਨੂੰ ਕੀ 1.ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ 2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ
ਲਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? 3. ਸੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਾਰਕ 4. ਅਪ੍ਾਦਾਨ ਕਾਰਕ
1.ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ 2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ 15. ‘ਬਿਕਾਰ ਲਸੰ ਘ ਸ਼ਲਹਰੋਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ’ ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ
3. ਸਬੰ ਧਕ ਕਾਰਕ 4. ਲਕਲਰਆ ਅਪ੍ਾਦਾਨ ਕਾਰਕ ਲਕਹੜਾ ਹੈ?
6. ‘ਅਸ਼ੋਕ ਫਿੱ ਟਬਾਿ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।’ ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ 1.ਬਿਕਾਰ ਲਸੰ ਘ 2. ਸ਼ਲਹਰੋਂ
ਦਿੱ ਸੋ। 3. ਨਹੀਂ 4. ਆਇਆ
1.ਅਸ਼ੋਕ 2. ਫਿੱ ਟਬਾਿ 16. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਲਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਦਾ ਦੂਜੇ ਨਾਂਵ ਜਾਂ
3. ਖੇਡਦਾ 4. ਹੈ। ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਉੱਤੇ ਮਾਿਕੀ ਦਾ ਸਬੰ ਧ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਲਕਹੜਾ
7. ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚੋਂ ਕਾਰਕ ਿਿੱਭਣ ਿਈ ਹੋਰ ਲਕਹੜੇ ਸਾਧਨ ਦੀ ਕਾਰਕ ਹੰ ਦਾ ਹੈ ?
ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ? 1.ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ 2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ
1.ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਿਾ ਕੇ 2. ਵਚਨ ਬਦਿ ਕੇ 3. ਸੰ ਬੰ ਧ ਕਾਰਕ 4. ਸੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਾਰਕ
3. ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪ੍ਿੱ ਛ ਕੇ 4. ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਲਗਣ ਕੇ 17. ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਿੱ ਡੀ ਤੋਂ ਵਿੱ ਡੀ ਲਵਆਕਰਲਨਕ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਲਕਹਾ
8. ਵਾਕ ਦੀ ਲਕਲਰਆ ਦਾ ਲਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜਾਂਦਾ ਹੈ :
ਪ੍ਵੇ, ਉਹ ਲਕਹੜਾ ਕਾਰਕ ਹੰ ਦਾ ਹੈ? 1.ਸ਼ਬਦ 2. ਪ੍ੈਰਾ
1.ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ 2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ 3. ਵਾਕ 4. ਲਵਧੇਅ
3. ਕਰਨ ਕਾਰਕ 4. ਪ੍ੜਨਾਂਵ 18. ਉਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਵਧੇਅ ਦਾ ਲਕਸ ਨਾਿ ਸਬੰ ਧ ਹੈ?
9. ‘ਅਮਨ ਨੂੰ ਚਾਹ ਲਦਓ’ ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਕਰਮ-ਕਾਰਕ ਦਿੱ ਸੋ। 1.ਸ਼ਬਦ ਬਣਤਰ ਨਾਿ 2. ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਨਾਿ
1.ਕਿਜੀਤ 2. ਚਾਹ 3. ਧਨੀ ਲਵਉਂਤ ਨਾਿ 4. ਉਪ੍ਵਾਕਾਂ ਨਾਿ
3. ਨੂੰ 4. ਲਦਓ 19. ਲਪ੍ੰ ਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਿੋ ਕ ਅਿੱ ਜ ਮੇਿਾ ਵੇਖਣ ਗਏ ਹਨ। ਉਪ੍ਰੋਕਤ
10. ਵਾਕ ਦਾ ਕਰਤਾ ਲਜਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪ੍ੜਨਾਂਵ ਨੂੰ ਸਾਧਨ ਬਣਾ ਵਾਕ ਲਵਿੱ ਚ ਉਦੇਸ਼ ਲਕਹੜਾ ਹੈ?
ਕੇ ਕੰ ਮ ਕਰੇ, ਉਹ ਲਕਹੜਾ ਕਾਰਕ ਹੰ ਦਾ ਹੈ? 1.ਮੇਿਾ ਵੇਖਣ ਗਏ 2. ਸਾਰੇ ਿੋ ਕ ਅਿੱ ਜ
1.ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ 2. ਕਰਮ ਕਾਰਕ 3. ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ 4. ਲਪ੍ੰ ਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਿੋ ਕ
20. ਪ੍ੰ ਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਾਕ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਲਹਿਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
1.ਲਕਲਰਆ 2. ਪ੍ੂਰਕ
3. ਕਰਤਾ 4. ਕਰਮ
21. ਪ੍ੰ ਜਾਬੀ ਲਵਿੱ ਚ ਸਾਧਾਰਨ ਵਾਕ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਹੈ :
1.ਕਰਤਾ ਕਰਮ ਲਕਲਰਆ
2. ਲਕਲਰਆ ਕਰਤਾ ਕਰਮ
3. ਕਰਤਾ ਲਕਲਰਆ ਕਰਮ
4. ਕਰਮ ਕਰਤਾ ਲਕਲਰਆ
22. ‘ਉਹ ਘਰ ਲਗਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ’ ਹੇਠ ਲਿਲਖਆ
ਲਵਿੱ ਚੋਂ ਵਾਕ ਦੀ ਲਕਹੜੀ ਲਕਸਮ ਹੈ?
1.ਸਧਾਰਨ 2. ਲਮਸ਼ਲਰਤ
3. ਸੰ ਯਕਤ 4. ਲਵਸਮਕ
23. ‘ਇਹ ਸਭ ਮੰ ਨਦੇ ਹਨ ਲਕ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸਰਬਲਵਆਪ੍ਕ ਹੈ’
ਲਕਹੜਾ ਵਾਕ ਹੈ?
1.ਸੰ ਯਕਤ 2. ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ
3. ਲਮਸ਼ਰਤ 4. ਨਾਂਹਮਖੀ
24. ‘ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱ ਦੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਿੱਟਾਂ ਚਿੱ ਕੀਆਂ ਜਾਣ’ ਵਾਕ
ਲਕਹੜੀ ਲਕਸਮ ਦਾ ਹੈ?
1.ਸਧਾਰਨ 2. ਲਮਸ਼ਰਤ
3. ਲਬਨੈਵਾਚਕ 4. ਸੰ ਯਕਤ
25. ‘ਬਿੱ ਚਾ ਦਿੱ ਧ ਪ੍ੀਂਦਾ ਹੈ’ ਵਾਕ ਦੀ ਲਕਹੜੀ ਲਕਸਮ ਹੈ?
1.ਲਮਸ਼ਰਤ 2. ਸੰ ਯਕਤ
3. ਸਾਧਾਰਨ 4. ਲਵਸਲਮਕ
26. ‘ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਲਪ੍ਆ ਤੇ ਫਸਿਾਂ ਸਿੱ ਕ ਗਈਆਂ’ ਵਾਕ ਦੀ
ਲਕਹੜੀ ਲਕਸਮ ਹੈ?
1.ਲਮਸ਼ਰਤ 2. ਸੰ ਯਕਤ
3. ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ 4. ਲਵਸਲਮਕ
27. ‘ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਇਿੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਣੀ’ ਵਾਕ ਦੀ
ਲਕਹੜੀ ਲਕਸਮ ਹੈ?
1.ਲਮਸ਼ਰਤ 2. ਸਾਧਾਰਨ
3. ਸੰ ਯਕਤ 4. ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ
28. ‘ਮੈਂ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਹੀ ਬਾਹਰ ਲਨਕਿ ਲਗਆ’ ਲਕਹੜਾ ਵਾਕ ਹੈ?
1.ਲਮਸ਼ਰਤ 2. ਸੰ ਯਕਤ
3. ਸਾਧਾਰਨ 4. ਲਵਸਲਮਕ
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-8
PUNJABI
ਵਿਸਰਾਮ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ
ਪਵਰਭਾਸ਼ਾ : ਵਿਸਰਾਮ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਦਾ ਅਰਥ – ਠਵਿਰਾਓ, ਅਟਕਾਓ, ਰੁਕਣਾ ਜਾਂ ਅਰਾਮ ਿੁਿੰ ਦਾ ਿੈ। ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਦਾ ਅਰਥ – ਵਨ੍ਸ਼ਾਨ੍ ਿੁਿੰ ਦਾ ਿੈ। ਇਿੰਜ,
ਵਿਸਰਾਮ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਦਾ ਅਰਥ – ਠਵਿਰਾਓ ਨ੍ਿੰ ਪਰਗਟ ਕਰਨ੍ ਿਾਲੇ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਿੁਿੰ ਦਾ ਿੈ ਭਾਿ, ਉਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਵਜਿੜੇ ਵਲਖਤ ਵਿਿੱ ਠਵਿਰਾਓ ਨ੍ਿੰ ਪਰਗਟ
ਕਰਨ੍ ਲਈ ਿਰਤੇ ਜਾਣ, ਵਿਸਰਾਮ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਅਖਿਾਉਂਦੇ ਿਨ੍।
ਵਿਸਰਾਮ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਿੱ ਤਤਾ : ਵਜਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿ ਾਰਾਂ ਜਾਂ ਮਨ੍ ਦੇ ਭਾਿਾਂ ਨ੍ਿੰ ਬੋਲ ਕੇ ਪਰਗਟ ਕਰਦੇ ਿਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੋਲਣ ਿੇਲੇ
ਵਕਤੇ ਥੋੜਾਹ ਤੇ ਵਕਤੇ ਬਿੁਤਾ ਰੁਕਦੇ ਿਾਂ। ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਵਿਜ ਰਪ ਵਿਿੱ ਉ ਾਰਨ੍ ਦਾ ਲਵਿਜਾ ਿੀ ਬਦਲ ਲੈਂ ਦੇ ਿਾਂ। ਇਸ ਨ੍ਾਲ ਸਾਡੇ
ਵਿ ਾਰ ਪਰੀ ਤਰਹਾਂ ਨ੍ਾਲ ਦਸਵਰਆਂ ਤਿੱ ਕ ਪਿੁਿੰ ਦੇ ਿਨ੍। ਵਲਖਤ ਵਿਿੱ ਅਵਜਿੇ ਪਰਭਾਿ ਪਰਗਟ ਕਰਨ੍ ਲਈ ਕਈ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ
ਿੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ੍ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਿਿੱ ਤਤਾ ਿੁਿੰ ਦੀ ਿੈ।
ਜੇ ਇਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਵਲਖਣ ਿੇਲੇ ਨ੍ਾ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ਜਾਂ ਠੀਕ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਨ੍ਾ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਅਰਥਾਂ ਵਿਿੱ ਬੜਾ ਫ਼ਰਕ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ;
ਵਜਿੇਂ :
1. ੳ) ਬਿੱ ਵ ਓ ! ਇਸ ਕੁਿੱ ਤੇ ਨ੍ਿੰ ਰੋਕੋ ਨ੍ਾ, ਜਾਣ ਵਦਓ।
ਅ) ਬਿੱ ਵ ਓ ! ਇਸ ਕੁਿੱ ਤੇ ਨ੍ਿੰ ਰੋਕੋ, ਨ੍ਾ ਜਾਣ ਵਦਓ।
2. ੳ) ਕੁੜੀਓ ! ਪੜਹੋ ਨ੍ਾ, ਖੇਡੋ।
ਅ) ਕੁੜੀਓ ! ਪੜਹੋ , ਨ੍ਾ ਖੇਡੋ।
ਵਿਸਰਾਮ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ : ਪਿੰ ਜਾਬੀ ਵਿਿੱ ਿੇਠਾਂ ਵਦਿੱ ਤੇ ਵਿਸਰਾਮ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਿਨ੍ :

1. ਡਿੰ ਡੀ ਜਾਂ ਪਰਨ੍ ਵਿਸਰਾਮ = ।

2. ਪਰਸ਼ਨ੍-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ = ?
3. ਵਿਸਮਕ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ = !
4. ਕਾਮਾ = ,
5. ਅਰਧ-ਵਿਸਰਾਮ = ;
6. ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਜਾਂ ਕੋਲਨ੍ = :
7. ਡੈਸ਼ = -
8. ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਡੈਸ਼ = :-
9. ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਮੇ = “ ” ‘’
10. ਜੋੜਨ੍ੀ = -
11. ਬਰੈਕਟ = ( ) [ ]
12. ਛੁਿੱ ਟ ਮਰੋੜੀ = `
13. ਵਬਿੰ ਦੀ = .

ਿਰਤੋਂ ਸਬਿੰ ਧੀ ਮੁਿੱ ਖ ਵਨ੍ਯਮ

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਸਬਿੰ ਧੀ ਵਨ੍ਯਮ ਿੇਠਾਂ ਵਦਿੱ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਿਨ੍ :

1. ਡਿੰ ਡੀ ਜਾਂ ਪਰਨ੍ ਵਿਸਰਾਮ (।) : ਇਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਿਾਕ ਦੇ ਅਿੰਤ ‘ਤੇ ਪਰਨ੍ ਠਵਿਰਾਓ ਿਜੋਂ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ।
1. ਬਿੱ ੇ ਛਿੱ ਤ ‘ਤੇ ਪਤਿੰ ਗ ਉਡਾ ਰਿੇ ਿਨ੍।
2. ਮੈਂ ਕਿੱ ਲਹ ਵਫ਼ਲਮ ਿੇਖਣ ਜਾਿਾਂਗਾ।
2. ਪਰਸ਼ਨ੍ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ (?) : ਇਸ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਿਾਕਾਂ ਦੇ ਅਿੰਤ ਵਿਿੱ ਿੁਿੰ ਦੀ ਿੈ, ਵਜਨ੍ਹਾਂ ਵਿਿੱ ਪਰਸ਼ਨ੍ ਪੁਿੱ ਵਛਆ ਵਗਆ ਿੋਿੇ।
1. ਤੁਿਾਡਾ ਕੀ ਨ੍ਾਂ ਿੈ ?
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-8
PUNJABI
2. ਰੌਲਾ ਕੌ ਣ ਪਾ ਵਰਿਾ ਿੈ?
3. ਵਿਸਵਮਕ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ! : ਇਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਵਕਸੇ ਨ੍ਿੰ ਸਿੰ ਬੋਧਨ੍ ਕਰਨ੍ ਜਾਂ, ਅਫ਼ਸੋਸ, ਿੈਰਾਨ੍ੀ , ਪਰਸਿੰਸਾ , ਇਿੱਛਾ , ਵਿਟਕਾਰ ਆਵਦ ਦੇ ਭਾਿ
ਪਰਗਟ ਕਰਨ੍ ਲਈ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
1. ਜਦ ਵਕਸੇ ਨ੍ਿੰ ਸਿੰ ਬੋਧਨ੍ ਕਰਨ੍ਾ ਿੋਿੇ ; ਵਜਿੇਂ :
ਓਏ ਮੁਿੰ ਵਡਆ ! ਪਿੱ ਖਾ ਬਿੰ ਦ ਕਰ।
2. ਜਦ ਖੁਸ਼ੀ, ਗਮੀ ਜਾਂ ਇਿੱਛਾ ਿਾਲੇ ਿਾਕ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ; ਵਜਿੇਂ :
ੳ) ਿਾਿ ! ਵਕਿੰ ਨ੍ਾ ਸੁਿਾਿਣਾ ਮੌਸਮ ਿੈ। (ਖੁਸ਼ੀ)
ਅ) ਿੇ ਰਿੱ ਬਾ ! ਮੁਿੰ ਡੇ ਨ੍ਿੰ ਏਡੀ ਸਿੱ ਟ ਵਕਉਂ ਲਿੱਗੀ ਿੈ। (ਗ਼ਮੀ)
3. ਜਦ ਵਿਸਮਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਜਾਂ ਿਾਕਿੰ ਸ਼ਾਂ ਨ੍ਿੰ ਿਰਵਤਆ ਜਾਿੇ ; ਵਜਿੇਂ : ਕਾਸ਼ ! , ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ !, ਲਿੱਖ ਲਾਿਨ੍ਤ ! ਆਵਦ।
4. ਕਾਮਾ (,) : ਇਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਬਿੁਤ ਿੀ ਥੋੜੇ-ਹ ਥੋੜੇ ਹ ਵਜਿੇ ਠਵਿਰਾਓ ਨ੍ਿੰ ਪਰਗਟ ਲਈ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ। ਵਜਿੇਂ :
1. ਜਦੋਂ ਇਿੱਕ ਤੋਂ ਿਿੱ ਧ ੀਜ਼ਾਂ ਨ੍ਿੰ ਵਨ੍ਖੇੜਨ੍ਾ ਿੋਿੇ ; ਵਜਿੇਂ
• ਆਲ, ਵਪਆਜ਼, ਗੋਭੀ, ਮਟਰ, ਪਨ੍ੀਰ ਅਤੇ ਸੇਬ ਵਲਆਓ।
2. ਸਿੰ ਬੋਧਨ੍ੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਪਿੱ ਛੋਂ ; ਵਜਿੇਂ :
• ਕੁੜੀਓ, ਰੌਲਾ ਨ੍ਾ ਪਾਓ।
3. ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਵਮਆਂ ਵਿਿੱ ਵਲਖੇ ਜਾਣ ਿਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਪਵਿਲਾਂ ; ਵਜਿੇਂ :
• ਵਪਤਾ ਜੀ ਨ੍ੇ ਵਕਿਾ, “ਵਮਿਨ੍ਤ ਿੀ ਸਿਲਤਾ ਦੀ ਕੁਿੰ ਜੀ ਿੈ।”
5. ਵਬਿੰ ਦੀ ਿਾਲਾ ਕਾਮਾ ਜਾਂ ਅਰਧ ਵਿਸਰਾਮ (;) : ਜਦ ਵਕਸੇ ਿਾਕ ਵਿਿੱ ਠਵਿਰਾਓ ਪਰਨ੍ ਵਿਸਰਾਮ ਨ੍ਾਲੋਂ ਘਿੱ ਟ ਤੇ ਕਾਮੇ ਦੇ

ਠਵਿਰਾਓ ਨ੍ਾਲੋਂ ਿਿੱ ਧ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ਵਬਿੰ ਦੀ ਿਾਲਾ ਕਾਮਾ ਅਥਿਾ ਅਰਧ-ਵਿਸਰਾਮ ਿਾਲਾ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ। ਵਜਿੇਂ :
1. ਪਰਮਾਤਮਾ ਬੇਅਿੰਤ ਿੈ ; ਉਿ ਵਸਰਜਣਿਾਰ ਿੀ ਿੈ ਤੇ ਪਾਲਣਿਾਰ ਿੀ ; ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਤੋਂ ਵਬਨ੍ਾਂ ਪਿੱ ਤਾ ਿੀ ਨ੍ਿੀਂ ਵਿਲਦਾ।
6. ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ (:) :
1. ਜਦ ਵਕਸੇ ਿਾਕ ਵਿਿੱ ਦੋ ਵਿਿੱ ਸੇ ਿੋਣ ; ਪਵਿਲਾ ਵਿਿੱ ਸਾ (ਿਾਕ) ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਿੱ ਅਰਥਾਂ ਿਜੋਂ ਪਰਾ ਿੋਿੇ ਤੇ ਦਜਾ ਵਿਿੱ ਸਾ (ਿਾਕ)
ਪਵਿਲੇ ਦੀ ਵਿਆਵਖਆ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨ੍ਿੰ ਵਨ੍ਖੇੜਨ੍ ਲਈ ਪਵਿਲੇ ਵਿਿੱ ਸੇ (ਿਾਕ) ਦੇ ਅਿੰਤ ਵਿਿੱ ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ਕਲਜੁਗ ਵਿਿੱ ਗੁਰ ਨ੍ਾਨ੍ਕ ਦੇਿ ਜੀ ਪਰਗਟ ਿੋਏ : ਧੁਿੰ ਦ ਵਮਟ ਗਈ ਅਤੇ ਸਿੰ ਸਾਰ ਵਿਿੱ ਾਨ੍ਣ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਿੋਇਆ।
2. ਜਦ ਵਕਸੇ ਦੇ ਕਿੇ ਿੋਏ ਸ਼ਬਦ ਇਿੰਨ੍-ਵਬਿੰ ਨ੍ ਵਲਖਣੇ ਿੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨ੍ਿੰ ਸ਼ੁਰ ਕਰਨ੍ ਤੋਂ ਪਵਿਲਾਂ ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ਿਾਸ਼ਮ ਸ਼ਾਿ ਨ੍ੇ ਕੇਿੀ ਪਤੇ ਦੀ ਗਿੱ ਲ ਆਖੀ ਿੈ :
“ਿਾਸ਼ਮ ਫ਼ਤਵਿ ਨ੍ਸੀਬ ਵਤਨ੍ਹਾਂ ਨ੍ਿੰ ,
ਵਜਨ੍ਹਾਂ ਵਿਿੰ ਮਤ ਯਾਰ ਬਣਾਈ।”
3. ਜਦ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨ੍ਿੰ ਸਿੰ ਖੇਪ ਕਰਕੇ ਵਲਖਣਾ ਿੋਿੇ ; ਵਜਿੇਂ : ਪਰੋਿੈਸਰ = ਪਰੋ: , ਵਪਰਿੰ ਸੀਪਲ = ਵਪਰਿੰ : ।
7. ਡੈਸ਼ (-) :
1. ਜਦ ਵਕਸੇ ਿਾਕ ਵਿਿੱ , ਇਕਦਮ ਯਾਦ ਆ ਜਾਣ ‘ਤੇ , ਕੋਈ ਅਸਬਿੰ ਧਤ ਗਿੱ ਲ ਕਿੀ ਜਾਿੇ ਤਾਂ ਉਸ (ਅਸਬਿੰ ਧਤ ਗਿੱ ਲ) ਦੇ ਪਵਿਲਾਂ
ਡੈਸ਼ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ਸ: ਭਗਤ ਵਸਿੰ ਘ ਇਿੱਕ ਮਿਾਨ੍ ਵਿ ਾਰਧਾਰਕ ਿੀ ਿੈ – ਿਾਂ ਸਿੱ ਉਸ ਦਾ ਜਨ੍ਮ ਿੀ ਇਨ੍ਕਲਾਬੀ ਪਵਰਿਾਰ ਵਿਿੱ ਿੋਇਆ
ਸੀ।
2. ਜਦ ਵਕਸੇ ਿਾਕ ਵਿਿੱ ਕੋਈ ਿਾਧ ਗਿੱ ਲ ਕਵਿਣੀ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਦੋਿੀਂ ਪਾਸੀਂ ਡੈਸ਼ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ਮੇਰੇ ਵਿ ਾਰ ਅਨ੍ੁਸਾਰ – ਜ਼ਰਾ ਵਧਆਨ੍ ਦੇਣਾ : ਇਿ ਪਿੰ ਜਾਬੀ ਿੀ ਸਨ੍ ਵਜਨ੍ਹਾਂ ਨ੍ੇ ਵਸਕਿੰ ਦਰ ਮਿਾਨ੍ ਦੇ ਿੀ ਦਿੰ ਦ ਖਿੱ ਟੇ ਕਰ
ਵਦਿੱ ਤੇ ਸਨ੍।
3. ਜਦ ਨ੍ਾਟਕਾਂ ਵਿਿੱ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਿਾਰਤਾਲਾਪ ਵਲਖਣੀ ਿੋਿੇ : ਵਜਿੇ:
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-8
PUNJABI
ਠਾਣੇਦਾਰ - ਇਿ ੋਰੀ ਤਿੰ ਿੀ ਕੀਤੀ ਿੈ।
8. ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਡੈਸ਼ :-
(i) ਜਦ ਕੁਝ ੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਿੇਰਿਾ ਦੇਣਾ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ਉਸ (ਿੇਰਿੇ) ਤੋਂ ਪਵਿਲਾਂ ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਡੈਸ਼ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ: ਵਪਤਾ ਜੀ,
ਸ਼ਵਿਰੋਂ ਇਿ ੀਜ਼ਾਂ ਜ਼ਰਰ ਵਲਆਉਣੀਆਂ :-
(1) ਦੋ ਜੋੜੇ ਜੁਰਾਬਾਂ (2) ਦੋ ਪੈੈੱਨ੍ (3) ਦੋ ਦਰਜਨ੍ ਕੇਲੇ
(ii) ਜਦ ਵਕਸੇ ਗਿੱ ਲ ਨ੍ਿੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਦਾਿਰਨ੍ ਦੇਣੀ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ‘ਵਜਿੇਂ’ ਜਾਂ ‘ਵਜਿਾ ਵਕ’ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ
ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :-
ਨ੍ਾਂਿ ਦੀ ਥਾਂ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ਿਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨ੍ਿੰ ਪੜਨ੍ਾਂਿ ਵਕਿਾ ਜਾਂਦਾ ਿੈ; ਵਜਿੇਂ :-
ਉਿ, ਉਸ ਦਾ, ਉਿਨ੍ਾਂ, ਤੁਿਾਡਾ, ਉਸ ਨ੍ਿੰ , ਇਿ ਆਵਦ ।
(iii) ਜਦ ਵਕਸੇ ਦੇ ਕਿੇ ਿੋਏ ਸ਼ਬਦ ਵਲਖਣੇ ਿੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨ੍ਿੰ ਸ਼ੁਰ ਕਰਨ੍ ਤੋਂ ਪਵਿਲਾਂ ਇਿ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ਮਿਾਨ੍ ਵਕਿੱ ਸਾਕਾਰ ਿਾਰਸ਼ ਸ਼ਾਿ ਨ੍ੇ ਵਲਵਖਆ ਿੈ :--
“ਿਾਰਸ਼ ਸ਼ਾਿ ਨ੍ਾ ਆਦਤਾਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨ੍ੇ,
ਭਾਿੇਂ ਕਿੱ ਟੀਏ ਪੋਰੀਆਂ ਪੋਰੀਆਂ ਜੀ।”
ਨ੍ੋਟ : ਵਜਿੇਂ ਵਕ ਵਪਿੱ ਛੇ ਿੀ ਦਿੱ ਵਸਆ ਵਗਆ ਿੈ, ਇਿੱਥੇ ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਡੈਸ਼ ਦੀ ਥਾਂ ਦੁਵਬਿੰ ਦੀ ਿੀ ਲਿੱਗ ਸਕਦੀ ਿੈ।
9. ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਮੇ (‘ ’ , “ ”) : ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਮੇ ਦੋ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਿੁਿੰ ਦੇ ਿਨ੍ – ਇਕ ਇਕਵਿਰੇ ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਮੇ ‘’ ਤੇ ਦਿਰੇ ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਮੇ “ ” ।
(i) ਜਦ ਵਕਸੇ ਦੀ ਗਿੱ ਲ ਨ੍ਿੰ ਇਿੰਨ੍-ਵਬਿੰ ਨ੍ ਭਾਿ ਿ-ਬ-ਿ ਵਲਖਣਾ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ਦਿਰੇ ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਮੇ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਿਨ੍ ਪਰ ਜੇ ਵਕਸੇ ਮਿਾਨ੍
ਵਿਅਕਤੀ, ਰਸਾਲੇ , ਅਖ਼ਬਾਰ ਜਾਂ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਨ੍ਾਂ ਵਲਖਣਾ ਿੋਿੇ ਉਸ ਨ੍ਿੰ ਇਕਵਿਰੇ ਪੁਿੱ ਠੇ ਕਾਵਮਆਂ ਵਿਿੱ ਵਲਖਇਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ
; ਵਜਿੇਂ :
ੳ) ਅਵਧਆਪਕ ਨ੍ੇ ਵਿਵਦਆਰਥੀਆਂ ਨ੍ਿੰ ਵਕਿਾ , “ਅਗਲੇ ਸੋਮਿਾਰ ਪਵਿਲੇ ਦੋ ਪਾਠਾਂ ‘ ੋਂ ਇਮਵਤਿਾਨ੍ ਵਲਆ ਜਾਿੇਗਾ।”
10. ਜੋੜਨ੍ੀ (-) : ਜੋੜਨ੍ੀ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਜੋੜੇ ਜਾਣ ਿਾਲੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਿੱ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ।
(i) ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਿੱ ਜੋੜਨ੍ੀ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ : ਿਿੱ ਥ-ਕਿੰ ਡੇ, ਵਿਆਿ-ਸ਼ਾਦੀ, ਵਦਨ੍-ਰਾਤ, ਆਪ-ਿੁਦਰਾ, ਨ੍ਿਾਂ-ਨ੍ਕੋਰ,
ਰੋ-ਰੋ ਆਵਦ।
(ii) ਜਦੋਂ ਵਕਸੇ ਸਤਰ ਦੇ ਅਿੰ ਤਰ ਵਿਿੱ ਥਾਂ ਥੋੜੀਹ ਰਵਿ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਪਰਾ ਸ਼ਬਦ ਨ੍ਾ ਵਲਵਖਆ ਜਾਿੇ ਤਾਂ ਉਸ ਅਿੱ ਧ-ਵਲਖੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ
ਵਪਿੱ ਛੇ ਜੋੜਨ੍ੀ ਲਾ ਵਦਿੱ ਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਰਵਿਿੰ ਦਾ ਭਾਗ ਦਜੀ ਸਤਰ ਵਿਿੱ ਵਲਖ ਵਦਿੱ ਤਾ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ਵਿਅਰਥ = ਵਿ-ਅਰਥ, ਮਨ੍ਪਸਿੰ ਦ = ਮਨ੍-ਪਸਿੰ ਦ ਆਵਦ।
11. ਬਰੈਕਟ () [ ] :

(i) ਜਦੋਂ ਿਾਕ ਵਿਿੱ ਵਕਸੇ ਸ਼ਬਦ, ਿਾਕਿੰ ਸ਼ ਜਾਂ ਮੁਿਾਿਰੇ ਆਵਦ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਭਾਿ ਵਲਖਣਾ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ਉਿ ਬਰੈਕਟ ਵਿਿੱ ਵਲਵਖਆ ਜਾਂਦਾ
ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
1. ਇਿ ਔਰਤ ਰਾਮੇਂ ਦੀ ਘਰਿਾਲੀ (ਪਤਨ੍ੀ) ਿੈ।
2. ਬਿੰ ਗਾਲ ‘ ਵਸਿੱ ਖਾਂ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਆਟੇ ਵਿਿੱ ਲਣ ਬਰਾਬਰ (ਬਿੁਤ ਘਿੱ ਟ) ਿੈ।
(ii) ਜਦੋਂ ਵਕਸੇ ਵਿ ਾਰ ਨ੍ਿੰ ਕੁਝ ਵਿਿੱ ਵਸਆਂ ਵਿਿੱ ਿਿੰ ਵਡਆ ਜਾਿੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਿਰਤੇ ਗਏ ‘ਅਿੰਕ’ (ਨ੍ਿੰਬਰ) ਜਾਂ ‘ਅਿੱ ਖਰ’ ਬਰਕ
ੈ ਟਾਂ ਵਿਿੱ
ਵਲਖੇ ਜਾਂਦੇ ਿਨ੍ ; ਵਜਿੇਂ :
ਅਿੰ ਕ : - (1), (2), (3), (4), (5) ਆਵਦ।
ਅਿੱ ਖਰ : - (ੳ) , (ਅ), (ੲ), (ਸ), (ਿ) ਆਵਦ।
(iii) ਜਦੋਂ ਨ੍ਾਟਕ ਜਾਂ ਉਲਥੇ ਵਿਿੱ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਲੇ ਖਕ ਿਿੱ ਲੋਂ ਵਲਖੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਿ ਬਰੈਕਟ ਵਿਿੱ ਰਿੱ ਖੇ ਜਾਂਦੇ ਿਨ੍ ; ਵਜਿੇਂ :
(ੳ) ਠਾਣੇਦਾਰ : (ਰੋਿਿ ਨ੍ਾਲ) ਮੇਰੇ ਸਾਿਮਣੇ ਤਾਂ ਿਿੱ ਡੇ-ਿਿੱ ਡੇ ਸਿੱ ਬੋਲ ਦੇਂਦੇ ਿਨ੍।
12. ਛੁਿੱ ਟ ਮਰੋੜੀ (`) : ਜਦੋਂ ਵਕਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਛਿੱ ਡੇ ਿੋਏ ਅਿੱ ਖਰ ਨ੍ਿੰ ਪਰਗਟ ਕਰਨ੍ਾ ਿੋਿੇ ਤਾਂ ਛੁਿੱ ਟ ਮਰੋੜੀ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-8
PUNJABI
ਵਿਿੱ ੋਂ = ` ੋਂ ਇਕਿੱ ਠੇ = `ਕਿੱ ਠੇ

13. ਵਬਿੰ ਦੀ (.) :

(i) ਇਸ ਦੋਂ ਿਰਤੋਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨ੍ਿੰ ਸਿੰ ਖੇਪ ਰਪ ਵਿਿੱ ਵਲਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ, ਵਜਿੇਂ :
ਐੈੱਮ.ਪੀ. (ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ) , ਡੀ.ਸੀ. (ਵਡਪਟੀ ਕਵਮਸ਼ਨ੍ਰ)
(ii) ਵਡਗਰੀਆਂ ਨ੍ਾਲ
ਬੀ.ਏ., ਐਮ.ਏ., ਐੈੱਮ.ਬੀ.ਬੀ.ਐੈੱਸ ।
(iii) ਜਦੋਂ ਨ੍ਿੰਬਰ ਵਲਖਣੇ ਿੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਿੱ ਗੇ ਵਬਿੰ ਦੀ ਲਿੱਗਦੀ ਿੈ ; ਵਜਿੇਂ :
1., 2., 3., 4., ਆਵਦ।
ARORA CLASSES, BATHINDA DAY-8 QA

1. ਵਿਸਰਾਮ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਕੀ ਹਿੰ ਦੇ ਹਨ੍ ? 1.। 2. ?

1.ਿਾਕ ਵਿਿੱ ਿਰਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ 3. ! 4. ;
2. ਬੋਲ ਾਲ ਰਾਹੀਂ ਭਾਿ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਿਾਲੇ ਸ਼ਬਦ 9. : -
3. ਵਲਖਤ ਵਿਿੱ ਠਵਹਰਾਓ ਤੇ ਭਾਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ੍ 1.ਡੈਸ਼ 2. ਜੋੜਨ੍ੀ
ਿਾਲੇ ਸ਼ਬਦ 3. ਦਵਬਿੰ ਦੀ 4. ਦਵਬਿੰ ਦੀ ਡੈਸ਼
4. ਵਲਖਤ ਵਿਿੱ ਠਵਹਰਾਓ ਤੇ ਭਾਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ੍ 10. ।
ਿਾਲੇ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ 1.ਪ੍ਰਸ਼ਨ੍ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ 2. ਵਿਸਮਕ-ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ
2. ਡਿੰ ਡੀ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? 3. ਡਿੰ ਡੀ 4. ਜੋੜਨ੍ੀ
1.ਿਾਕ ਦੇ ਵਿ ਕਾਰ 2. ਿਾਕ ਦੇ ਅਰਿੰ ਭ ਵਿਿੱ 11. ()
3. ਿਾਕ ਦੇ ਅਿੰ ਤ ਵਿਿੱ 4. ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨ੍ਾਲ-ਨ੍ਾਲ 1.ਕਾਮੇ 2. ਬਰੈਕਟ
3. ਵਜਸ ਿਾਕ ਵਿਿੱ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ੍ ਪ੍ਿੱ ਵਿਆ ਜਾਿੇ, ਉਸ ਦੇ 3. ਿਿੱ ਟ ਮਰੋੜੀ 4. ਦਵਬਿੰ ਦੀ
ਅਿੰ ਤ ਵਿਿੱ ਵਕਹੜੇ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?

1.। 2. ?
3. ! 4. : -
4. ਿਿੱ ਟ ਮਰੋੜੀ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
1. ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਿਿੱ ਡੇ ਹੋਏ ਅਿੱ ਖਰ ਨ੍ਿੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ੍ ਲਈ
2. ਸ਼ਬਦ ਨ੍ਿੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ
3. ਸ਼ਬਦ ਨ੍ਿੰ ਿਾਧ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ
4. ਵਕਤੇ ਿੀ ਨ੍ਹੀਂ
5. ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨ੍ਿੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ੍ ਲਈ ਵਕਹੜੇ ਵ ਿੰ ਨ੍ਹ
ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
1., 2. ?
3. - 4. : -
6. ਕਾਮਾ

1., 2. ।
3. : - 4. ;
7. ਜੋੜਨ੍ੀ

1.- 2. ।
3. “ ” 4. ;
8. ਵਿਸਮਕ