Logika dla inżynierów (informatyków)

Kierunek Infromatyka, studia niestacjonarne I stopnia

Lista nr 3
Przykłady formuł prawdziwych (tautologi) rachunku predykatów:

Dualność:

∀xA(x) ⇔ ¬∃x¬A(x) ∃xA(x) ⇔ ¬∀x¬A(x)

Łączność:

∀x∀yA(x, y) ⇔ ∀y∀xA(x, y) ∃x∃yA(x, y) ⇔ ∃y∃xA(x, y)

∃x∀yA(x, y) ⇒ ∀y∃xA(x, y)

Przenoszenie kwantyfikatorów dla formuł bez zmiennych wolnych:

(∃xA(x) ∨ B) ⇔ ∃x(A(x) ∨ B) (∀xA(x) ∨ B) ⇔ ∀x(A(x) ∨ B)

(B ∨ ∃xA(x)) ⇔ ∃x(B ∨ A(x)) (B ∨ ∀xA(x)) ⇔ ∀x(B ∨ A(x))

(∃xA(x) ∧ B) ⇔ ∃x(A(x) ∧ B) (∀xA(x) ∧ B) ⇔ ∀x(A(x) ∧ B)

(B ∧ ∃xA(x)) ⇔ ∃x(B ∧ A(x)) (B ∧ ∀xA(x)) ⇔ ∀x(B ∧ A(x))

∀x(A ⇒ B(x)) ⇔ (A ⇒ ∀xB(x)) ∀x(A(x) ⇒ B) ⇔ (∃xA(x) ⇒ B)

Rozdzielność:

(∃x(A(x) ∨ B(x)) ⇔ (∃xA(x) ∨ ∃xB(x)) (∀x(A(x) ∧ B(x)) ⇔ (∀xA(x) ∧ ∀xB(x))

(∀xA(x) ∨ ∀xB(x)) ⇒ ∀x(A(x) ∨ B(x)) (∃x(A(x) ∧ B(x)) ⇒ (∃xA(x) ∧ ∃xB(x))

(∀x(A(x) ⇔ B(x))) ⇒ (∀xA(x) ⇔ ∀xB(x)) (∀x(A(x) ⇔ B(x))) ⇒ (∃xA(x) ⇔ ∃xB(x))

(∃x(A(x) ⇒ B(x)) ⇔ (∀xA(x) ⇒ ∃xB(x)) (∃xA(x) ⇒ ∀xB(x)) ⇒ (∀x(A(x) ⇒ B(x))

(∀x(A(x) ∨ B(x))) ⇒ (∀xA(x) ∨ ∃xB(x))) (∀x(A(x) ⇒ B(x))) ⇒ (∀xA(x) ⇒ ∀xB(x))

(∀x(A(x) ⇒ B(x))) ⇒ (∃xA(x) ⇒ ∃xB(x))) (∀xA(x) ⇒ B(x)) ⇒ (∀xA(x) ⇒ ∃xB(x))

System gentzenowski G jest sytsemem dowodzenia, którego aksjomatami są dowolne zbiory formuł
zawierające pary literałów komplementarnych, regułami dowodzenia są zaś reguły typu α i β (z rachunku zdań)
oraz nastepujące reguły typu δ oraz γ:

⊢ U ∪ {γ, γ(a)} ⊢ U ∪ {δ(a)}

⊢ U ∪ {γ} ⊢ U ∪ {δ}

przy założeniu, dotyczącym reguły δ, że stała a nie występuje w żadnej formule należącej do zbioru U .
System hilbertowski H

Rozszerzenie hilbertowskiego systemu dowodzenia H dla rachunku zdań do systemu dowodzenia dla rachunku
predykatów polega na dodaniu dwóch aksjomatów oraz jednej reguły dowodzenia. System dowodzenia jest
zdefiniowany tylko dla formuł kwantyfikowanych uniwersalnie, kwantyfikator egzystencjalny jest wyprowadzany
przez zdefioniowanie ∃xA(x) jako ¬∀x¬A(x).

Aksjomaty:

Aksjomaty A1, A2, A3 z rachunku zdań (obejmują również instancje będące formułami rachunku
predykatów).
(A4) ⊢ ∀xA(x) ⇒ A(a)

(A5) ⊢ ∀x(A ⇒ B(x)) ⇒ (A ⇒ ∀xB(x)) , pod warunkiem, żę zmienna x nie jest zmienną wolną w A.

Reguły:

Redyła odrywania (modus ponens) z rachunku zdań,

Reguła generalizacji:

⊢ A(a)

⊢ ∀xA(x)

Reguła generalizacji w przypadku używania zbioru założeń

U ⊢ A(a)

U ⊢ ∀xA(x)

pod warunkiem, że a nie występuje w formułach w U .

Reguła dedukcji:

U ∪ {A} ⊢ B

U ⊢ A ⇒ B

Zadanie 1:
Udowodnij w systemie G i H

a) ⊢ ∀x(p(x) ⇒ q(x)) ⇒ (∃xp(x) ⇒ ∃xq(x))

b) ⊢ ∃x(p(x) ⇒ q(x)) ⇔ (∀xp(x) ⇒ ∃xq(x))

Zadanie 2:
Udowodnić w systemie hilbertowskiem H
a) ⊢ ∀xA(x) ⇒ ∃xA(x) .

b) ⊢ ∀x(A(x) ⇒ B(x)) ⇒ (∀xA(x) ⇒ ∀xB(x))

c) ⊢ ∀x(A ⇒ B(x)) ⇔ (A ⇒ ∀xB(x))

Zadanie 3:
Przekształć każdą z podanych formuł do postaci klauzulowej:

a) ∀x(p(x) ⇒ ∃yq(y))

b) ∀x∀y(∃zp(z) ∧ ∃u(q(x, u) ⇒ ∃vq(y, v)))

c) ∃x(¬∃yp(y) ⇒ ∃z(q(z) ⇒ r(x)))

Zadanie 4:
Dane są następujące podstawienia i wyrażenia:

θ = {x ← f (g(y)), y ← u, z ← f (y)}

σ = {u ← y, y ← f (a), x ← g(u)}

E = p(x, f (y), g(u), z)

Wykaż, że E(θσ) = (Eθ)σ

Zadanie 5:
Uzgodnij, jeśli to możliwe, podane pary formuł atomowych (obiema metodami):

a) p(a, x, f (g(y))) p(y, f (z), f (z))

b) p(x, g(f (a)), f (x)) p(f (a), y, y)

c) p(x, g(f (a)), f (x)) p(f (y), z, y)

d) p(a, x, f (g(y))) p(z, h(z, u), f (u))

Zadanie 6:
Udowodnij prawdziwość wybranych tautologi rachunku predykatów (patrz początek listy), przeprowadzając
dowód rezolucyjny dla negacji tych formuł.