18.YÜZYIL-19.

YÜZYIL FELSEFESİNDE ÖNE ÇIKAN PROBLEMLER

Bilginin Kaynağı Problemi
 Bilimdeki gelişme, Batı’nın bilgiye olan bakışını değiştirmiştir.(1) 17. yüzyılda bilimin
yöntemi felsefeye uygulanmaya çalışılmış,(2) 18. yüzyılda ise aklın aydınlattığı
doğru bilgiler aranmıştır. Filozoflar, bu açıdan bilginin üzerine gitmişlerdir (3)
 “İnsan, nelerin bilgisini bilebilir.” ve “Bilginin sınırı var mıdır?” gibi sorular
sorulmuştur.(4) Doğru
bilginin mümkün olduğu görüşünde birleşen bu dönem filozofları,(5) bilginin kaynağı
bakımından birbirlerinden ayrılmıştır.(6) Bilgiye yönelik temel problem, bilginin ne olduğu
ve insanın onu nasıl elde ettiğidir.(7)
 Bilgi üzerine yapılan tartışmalar, felsefenin iki ana akımı olan Rasyonalizm ve
Empirizm üzerinden temellendirilir (8)
SORULAR Açıklama
Bu dönem bilgi için hangi sorulara cevap aranmıştır? 4
Filozoflar hangi konuda birbirinden ayrılmışlardır? 6
17. Yüzyılda felsefenin yöntemi olarak ne önerilmiştir? 2
Bilgi alanında yapılan çalışmalar hangi düşüncelerin ortaya çıkmasını sağlamıştır? 8
Bu dönem filozofları bilgi konusunda hangi meselede birleşmişlerdir? 5
18. Yy da doğru bilgi için bilimsel yöntem yerine neye güven artmıştır? 3
Avrupada yaşanan hangi değişme bilgiye bakışı değiştirmiştir? 1
Bu dönemin bilgi ile ilgili temel problemi ne olmuştur? 7

Rasyonalizm (akılcılık)
Descartes, kendisinden asla şüphe duyulmayacak ve başka bilgilere de temel olabilecek açık
seçik bir bilgi arar.(1) “Düşünüyorum, o hâlde varım.” önermesine ulaştığında kesin bilgilerin
kaynağı olarak akıl görüşüne varır.(2)
Ona göre bilgi, sonradan oluşan deneyimlerle değil doğuştan gelen aklın ilkeleriyle
gerçekleşir. (3)
Matematik ve geometri bilgisinin kesin olma nedeninin akla dayandığını işaret ederek doğru
bilginin kaynağını akıl olarak ileri sürer.(4)

Descartes’ e göre bilgi tecrübeyle mi doğuştan mı elde edilir? 3

Hangi önermeye ulaşıldığında bilginin kaynağı olarak akla varılır? 2
Akıldan gelen bilginin kesinliğinin kanıtı nedir? 4
Descartes’ in aradığı nedir? 1
Emprizm (Deneyimcilik-Algıcılık)
J. Locke, Descartes’ın doğuştancılık fikrine karşı çıkar(5) ve bilginin doğuştan değil
sonradan deneyimler aracılığıyla oluştuğunu belirtir.(1) İnsanın duyu organları vasıtasıyla
kendi zihninin dışında bulunan dış dünyadan birtakım izlenimleri deneyimlediğini ve bu
izlenimlerden oluşan fikirleri zihinde tasarlayarak bilgi edindiğini savunur.(2) İnsan zihni,
ona göre doğuştan boş bir levhadır (tabula rasa)(3) ve insan, deneyimleri sayesinde bu boş
levhayı bilgileriyle doldurur.(4)

John Locke kime karşıdır? 5

John Locke’ e göre bilgi nasıl oluşur? 2
İnsan zihnini (tabularasa) nasıl doldurur? 4
John Lock’ a göre bilgi doğuştan mı sonradan mı oluşur? 1
Doğuştan gelen boş insan zihnine ne denir? 3

Kritisizm (Eleştiri Felsefesi)

Kant, deneyim ve aklın bir arada kullanılmasıyla bilginin oluştuğunu düşünür. (1)İnsan, ona
göre duyuları aracılığıyla dışarıdan veriler alır ve bunları aklın formlarında işleyerek bilgiyi
oluşturur.(2)
Kant, “Algısız kavramlar boş, kavramsız algılar kördür.”(3) sözüyle duyu verileri olmadan
akılda var olan kavramların boş olduğunu, sadece bunlara dayanarak anlamaya çalışan aklın
ise kör olduğunu belirtir.(4) İnsanın bilgi edinmede iki yönünü de kullandığı görüşüyle
bilginin kaynağı konusunda rasyonalizm ve empirizmi birleştirerek yeni bir yol önerir.(5)

Kant’ ın bilginin oluşmasına ilişkin meşhur sözü nedir? 3

Kant’ a göre bilginin oluşması için gerekli olan faktörler nelerdir? 1
Kant hangi iki düşünceyi birleştirmeye çalışmıştır? 5
Kant’ a göre bilgi nasıl oluşur? 2
Algısız kavramlar boş, kavramsız algılar kördür sözü neyi anlatır? 4

Hedefe giderken düşmen normal, ayağa kalkmaman anormal

Sabret. Sabır, kabuğu acı ama içi tatlı bir meyvedir
Yardım iste ama işini iyi yapan insanlardan yardım iste
Dış görünüşün kişiliğini ve inancını yansıtır.
Bu dünyada kazandığın madalyalar bu dünyada kalacak, Unutma!
Teknolojiyi kullan ama teknolojinin kuklası olma