Professional Documents
Culture Documents
Fizik1-Ders6-İş Ve Kinetik Enerji
Fizik1-Ders6-İş Ve Kinetik Enerji
BÖLÜM İÇERİĞİ:
SABİT KUVVETİN YAPTIĞI İŞ
İKİ VEKTÖRÜN SKALER ÇARPIMI
DEĞİŞKEN BİR KUVVETİN YAPTIĞI İŞ
KİNETİK ENERJİ VE İŞ-KİNETİK ENERJİ TEOREMİ
GÜÇ
ÇALIŞMA SORULARI
KAZANIMLAR
Bir cismin üzerine etkiyen kuvvet ile iş arasındaki bağlantıyı
kavrayabilme
Vektörlerin skaler çarpımını öğrenme
Değişken kuvvetlerin yaptığı işi hesaplayabilme
Kinetik enerji ve İş-Kinetik enerji teoremini kavrayabilme
Enerji aktarma hızının nelere bağlı olduğunu öğrenme
SABİT KUVVETİN YAPTIĞI İŞ
Bir cismin üzerine etkiyen kuvvetin uygulama noktası belirli bir miktar hareket ederse ve
kuvvet hareket doğrultusu boyunca bileşene sahipse, bu kuvvet tarafından iş yapılır.
i.i=j.j=k.k=1
i.j=i.k=j.k=0
İki vektörün skaler çarpımından öğrendiklerimizden yapılan işin verdiği eşitliğin aslında kuvvet ile
yer değiştirmenin skaler çarpımı olduğunu görürüz. Yani;
W=Fd.cos𝜃=F.d
ÖRNEK :SKALER ÇARPIM
A ve B vektörleri, A= 2i+3j ve B=- b.A ve B nin büyüklükleri şöyledir:
i+2j olarak veriliyor.
a. A.B skaler çarpımını
A= Ax 2 + Ay 2 = (2)2 +(3)2 = 13
hesaplayanız.
b. A ile B arasındaki θ açısını
hesaplayınız. 2 2
B= Bx + By = (−1)2 +(2)2 = 5
ÇÖZÜM :
a. A.B=(2i+3j ).(-i+2j )
=2i.i+2i.2j-3j.i + 3j.2j cos𝜃=
𝐀.𝐁
=
4
=
4
=-2(1)+4(0)-3(0)+6(1) 𝐴𝐵 13 5. 65
=-2+6=4
𝜃=𝑐𝑜𝑠 −1 ( 4/8.06)=60,20
DEĞİŞKEN BİR KUVVETİN YAPTIĞI İŞ
Değişken bir kuvvetin etkisi altında ve x- ekseni
boyunca yer değiştiren bir cismi inceleyelim. Böyle bir
durumda kuvvetin yaptığı işi hesaplamak için
W=Fd.cosθ eşitliğini kullanamayız. Çünkü bu bağıntı
sadece F büyüklük yönce sabit olduğunda uygulanır.
Fakat, cismin yandaki şekilde tanımlandığı gibi ∆X
aralığında yer değiştirme yaptığını düşünürsek,
kuvvetin x bileşeni bu aralıkta yaklaşık olarak sabit
olur. Bu durumda bu küçük yer değiştirmenin yaptığı
iş;
𝒙𝒇
σ 𝑾=𝑾𝒏𝒆𝒕 =( 𝒊𝒙σ 𝑭𝒙 ).dx
Bir Yayın Yaptığı İş
• Pürüzsüz, yatay bir yüzey üzerindeki cisim, sarmal bir yaya bağlıdır.
Yay, denge konumundan gerilir veya sıkıştırılırsa, cisim üzerine
𝑭𝒔 = −𝒌𝑥 ile verilen bir kuvvet uygular. Burada 𝑥, cismin
gerilmemiş konumuna göre yerdeğiştirmesi, 𝒌 yayın kuvvet sabiti
olarak adlandırılan pozitif bir sabittir. Yaylar için Hooke Kanunu
olarak bilinen bu kuvvet yasası, sadece küçük yer değiştirmeler için
geçerlidir. Sert yaylar daha büyük, yumuşak yaylar daha küçük 𝒌
değerine sahiptir.
• ( a ) 𝑥 ˃ 0 olduğunda, yay kuvveti sola, negatif 𝑥-
yönüne yönelmiştir. ( Gerilmiş yay )
• Örneğin bir yay 0,55 kg lık bir küyleyle 2 cm gerilirse, yayın kuvvet sabiti
mg 0,55𝑘𝑔 ( 9,81𝑚Τ𝑠2 )
𝒌= = = 2,7 × 102 𝑁Τ𝑚 olur.
𝒅 2×10−2 𝑚
KİNETİK ENERJİ VE İŞ-KİNETİK ENERJİ TEOREMİ
Bir parçacığa etkiyen net sabit bir
σ F kuvveti tarafından parçacık
𝐹
üzerinde yapılan iş, onun kinetik
M d M enerjisinde değişimine eşittir.
d
ÇÖZÜM:
W=F.d=(12N).(3m)=36 N.m=36J
1
W=𝐾𝑠 − 𝐾𝑖 = 𝑚𝑉𝑠 2 − 0 (İlk Kinetik Enerjinin 0 olduğunu dikkate alırsak)
2
2 𝑚2
𝑉𝑠 =2W/m=2(36j)/6kg= 12 2 𝑉𝑠 =3.5 m/sn
𝑠
ÖRNEK : PÜRÜZLÜ BİR YÜZEY ÜZERİNDE ÇEKİLEN BLOK
𝑉𝑖
n
Yandaki şekilde verildiği gibi
𝑓𝑘 F
başlangıçta durgun olan 6 kg
lık bir blok , 12 N luk sabit,
mg yatay bir kuvvetle yatay
sürtünme katsayısı 0.15 lik bir
d yüzey boyunca çekilmektedir.
Blok 3 m lik bir uzaklığa
hareket ettikten sonra hızını
bulunuz.
ÇÖZÜM:
W=F.d=(12N).(3m)=36 N.m=36J
fk =μk.n= μk mg=(0.15).(6).(9.80)=8.82N
Vs =1.8m/sn
GÜÇ
Yapılan iş miktarının, onu yapmak için geçen süreye oranı ,daha genel bir
ifadeyle enerji aktarma hızına güç denir. Birimi J/sn ye tekabül eden Watt’tır.
W
P≡
∆t
∆t sıfıra yaklaşırken ortalama gücün limit değerini P ani gücü olarak tanımlayabiliriz.
dw ile yapılan işi temsil ettik. Yerdeğiştirme ds olarak ifade edilirse, dw = F ds buluruz.
Güç Birimi
• SI birim sisteminde güç birimi J∕ s dır. Bu birim aynı zamanda watt (W )
olarak adlandırılır.
• 1 W = 1 J/s = 1 kg . 𝑚2 /𝑠 3
𝑇 = 𝑓 + 𝑀𝑔
𝑇 = 4×103 𝑁 + 1,8 × 103 𝑘𝑔 (9,80 𝑚/𝑠 2 )
= 2,16× 104
P =T.v
P = (2,16× 104 ) ( 3 m/s) =6,48 × 104
• B) 𝑎 > 0
• σ 𝐹𝑦 = 𝑇 − 𝑓 − 𝑀𝑔 = 𝑀𝑎
• T = M (𝑎 + 𝑔) + 𝑓
𝑇 = 1,8 × 103 𝑘𝑔 (1 + 9,80) 𝑚/𝑠 2 + 4×103 𝑁
𝑇 = 2,34×104 𝑁
• P =T.v
• P = (2,34×104 𝑣 ) 𝑊
• 𝑣= Ani hız
ÇALIŞMA SORULARI
1) Bir süpermarkette alışveriş yapan bir kimse, el arabasını yataydan aşağıya doğru
250 lik bir açıda yönelmiş 35 N lık bir kuvvetle itiyor. Araba 5m uzunluğunda bir
koridorda hareket ettiğine göre, bu kişinin yaptığı işi bulunuz.
2) 2,50 kg lık bir blok, yatayın altında 250 yönelmiş olan 16 N luk bir kuvvetle
sürtünmesiz yatay bir masa boyunca 2,20m itilmektedir.
a.Uygulanan kuvvetin
b.Masaya uygulanan dik kuvvetin
c.Yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş
d.Blok üzerine yapılan toplam işi hesaplayınız.
3) Kütlesi 80 kg olan bir asker, bir ucu bir ağaç dalına bağlı 12 m lik bir halatın diğer
ucundan tutuyor. Asker, salınarak sonunda halatın düşeyle 600 açı yaptığı bir
çıkıntıya ulaşabilecek şekilde halata hareket verebiliyor. Böyle bir harekette
yerçekimi kuvvetin karşı yapılan iş ne kadardır?
4) A vektörü 5 ve B vektörü 9 birim büyüklüğe sahiptir. İki vektör arasındaki açı 500 dir.
A.B yi bulunuz.
5) F=(6i-2j) N luk bir kuvvet, bir parçacığa etkiyerek d=(3i+j)m lik bir yer değiştirme
yaptırıyor.
a.Kuvvetin parçacık üzerinde yaptığı iş
b.F ile d arasındaki açıyı bulunuz.
6) 0.6 kg lık bir parçacık A noktasında 2 m/sn lik bir hızla B noktasında 7.5 J luk bir
kinetik enerjiye sahiptir. Parçacığın
a.A noktasındaki kinetik enerjisini
b.B noktasındaki hızı
c.A dan B ye hareket etmesiyle üzerine yapılan toplam işi bulunuz.
7) Bir kimse,2500 kg lık bir arabayı iterek durgun halden V süratinde hızlandırıyor. Bu
süreçte 5000 J lük iş yapılıyor. Bu sürede araba 25 m hareket ediyor. Araba ile yol
arasındaki sürtünme ihmal edilirse,
a.Arabanın son sürati ne olur?
b.Arabayı iten kişi ne kadarlık bir sabit kuvvet uygular?
8) 10 kg kütleli bir sandık 1.5 m/sn. lik bir hızla, pürüzlü bir eğim boyunca
çekilmektedir. Çeken kuvvet, yatayla 200 lik bir açı yapan eğik düzleme paralel olup 100
N dur. Kinetik sürtünme katsayısı 0.4 ise ve sandık 5m lik uzağa çekilirse;
a.Yer çekimine karşı ne kadar iş yapılır?
b.Sürtünmeye karşı ne kadarlık iş yapılır?
c.100N luk kuvvet ne kadar iş yapar?
d.Sandığın Kinetik enerjisindeki değişim nedir?
e.Sandık 5 m çekildikten sonra hızı ne olur?
9) Temel eğitimini yapan 700N luk bir asker, düzgün hızla 8 sn de düşey bir halatta 10
m tırmanmaktadır. Ne kadar güç sarf etmiştir?