VARIEDADES DO GALEGO (resumo)

1. Variedades diastráticas ou sociais

a. Galego culto
b. Galego medio
c. Galego vulgar
d. Linguaxes específicas: técnicas e xergas (argot, latíns)

2. Variedades diafásicas
a. Rexistro formal
b. Rexistro coloquial

3. Variedades diatópicas
a. Bloque occidental: áreas fisterrá, bergantiñá, pontevedresa.
b. Bloque central: áreas mindoniense, central transición, lucu-auriense, oriental transición.
c. Bloque oriental: áreas asturiana, ancaresa, zamorana, oriental-central

3.1. Fenómenos dialectais:

- Gheada: realización aspirada farínxea (/h/) do fonema oclusivo velar sonoro /g/
- Seseo: ausencia do fonema fricativo interdental xordo //
Seseo explosivo (faser) e seseo implosivo (des, lus)
- PLURAL nomes rematados en N: NS, S, IS (camións, camiós, camiois)
- ULT, UCT > oi, ui (moito, muito)
- QUA, GUA > a, ua (gardar, guardar)
- ANUM, ANAM > án (masc. e fem.: o irmán, a irmán) ao, á (o irmao, a irmá)
- Pronomes TI/TU, EL/IL ESTE/ISTE.
- CHEÍSMO, TEÍSMO
- COLLECHES/ COLLICHES
- CANTEI/CANTÍN
- COLLEU/COLLIU
 Bloques Áreas Características Exemplos

sapato / lus
BLOQUE Fisterrá Seseo total vinche onte
OCCIDENTAL Cheísmo
-Gheada.

-Seseo.

-Plural -ns:
camións Seseo parcial zapato / lus
Bergantiñá Sen cheísmo vinte onte
Ditongo -oi- moito
-án: o irmán,
Vogal tem. -i- colliu, partiu
a irmán

-Pretérito:
comeches

-Pronome TI colleu, parteu /colleu

(TU) Pontevedresa Sen cheísmo partiu
Vogal temática -e- ou -e- / -i-
-Ditongo OI- Ditongo ui-oi
UI: moito,
Pronome tu, teísmo
muito

BLOQUE CENTRAL Mindoniense Pronomes 2ª persoa nosoutros-vosoutros; tu

Vogal temática -e- colleu, parteu
Léxico característico felgo, golpe, barruzar,
-Gheada (só no cimón
Occidente)
Central de Vogal temática -e- / -i-
-Non seseo (só transición Feminino -án colleu,parteu/colliu,partiu
implosivo) miña irmán

-Plural -s: camiós

Demostrativos
Lucu-
-ao-á: irmao-irmá Pronome 3ª persoa iste, ise, aquil
auriense
Vogal temática -e-/ -i- il, tu
colleu, partiu
-Pretérito comiches

-Pronome TI, TU
Oriental de
Ditongo -ui-
transición muito
-Ditongo OI
 Asturiana Artigo masculino el / l´ el día / l´amigo
BLOQUE ORIENTAL
Artigo feminino a / l´ a casa / l´herba
-Non gheada

-Non seseo Gheada ghato

Ancaresa Cheísmo vinche onte
-Plural -is: camiois Vogal temática -i- colliu, collira
Demostrativos estos, esos, aquelos
-Ao-a: irmao-irmá

-Ditongo UI, U: Oriental-

muito, muto central
Mantén as características xerais
do seu bloque -----------
-Terminación -ín:
Camín.
-Verbo: lavais, calai Zamorana Ditongo -oi- noite-nuite
Ausencia de ditongo muto, truta
Terminación -iño camiño
-Ditongo -ua- Teísmo díxete que…
maioritario: cuatro

-Pronome tu