TYT PARAGRAF

SORU BANKASI

BENZEŞİM DENEMELERİ

GÜÇLENDİRME DENEMELERİ

TEMATİK TESTLER

GELİŞTİRME TESTLERİ

YÖNLENDİRME TESTLERİ

ö
eo Ç zü
mlü
Vi d
 TYT PARAGRAF SORU BANKASI
YAYIN KOORDİNATÖRÜ
Krallar Karması Yayın Koordinatörlüğü

YAZARLAR
Yakup ÇELİK - Arda SİNDEL
Şükran PAMUK

EDİTÖR
Krallar Karması Editörlük Birimi

DİZGİ / GRAFİK TASARIM

Krallar Karması
Dizgi ve Grafik Tasarım Birimi

BASKI

ISBN = 978-605-71944-0-4

Copyright ©
Bu kitabın her hakkı yayınevine aittir. Hangi amaçla olursa olsun, bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayımlayan yayınevinin önceden izni olmak-
sızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.
 SUNU
Sevgili Öğrenciler,

Yaşamınızın geleceğini bayram kılacak bir sınav sürecinin arifesindesiniz. Bu süreci ba-
şarıyla tamamlayabilmek için süreci yakından tanımanız, süreçte karşılaşacağınız soru(n)
ları doğru algılamanız, sizlerden neler beklendiğini bilerek hareket etmeniz gerekiyor.

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), bildiğiniz üzere Temel Yeterlilik Testi (TYT) ve
Alan Yeterlilik Testleri (AYT) olmak üzere iki aşamalı uygulanmaktadır. Birinci aşama sı-
navı olan TYT’nin genel amacı, bizlerin Türkçeyi doğru kullanma, okuduğunu anlama ve
yorumlama, kelime hazinesi, temel cümle bilgisi, noktalama işaretleri ve yazım kuralla-
rını kullanma becerileri, muhakeme gücü, analiz ve sentez yeterliliklerimizi ölçmektir.
Temel matematik testinde ise sayısal alanlardaki yeterlilikler esaslı işlem yapma, temel
matematiksel ilişkilerden yararlanarak soyut işlem yapma, temel matematik prensip-
lerini günlük hayatta kullanabilme becerilerimiz test edilmektedir.

Kabul edilmeli ki ortalama kültür düzeyine sahip lise mezunu bir gencin, seviyesine
hitap eden bir metni doğru okuması, okuduklarını doğru anlayıp kavraması, anlamlan-
dırması ve farklı bakış açılarıyla yorumlaması onun üniversite yaşamında ve hayatının
hemen her alanında belirleyici bir rol oynayacaktır.

Türkçeyi bütün zenginlikleriyle doğru ve başarılı bir şekilde kullanma becerisini edin-
mek çocukluğumuzla hatta bebekliğimizle başlayan bir süreçtir. İçine doğduğumuz
ev, sosyal ve kültürel çevremiz, arkadaşlıklarımız, aldığımız eğitimin niteliği, okumaya
ve benzeri etkinliklere olan ilgimiz bu becerinin geliştirilmesinde ayrı ayrı ve hep bera-
ber özel bir önem taşır.

Türkçe bilinci edinmek ve bu hususta bir farkındalık oluşturmak bakımından bu sınav-

ları biraz da fırsata dönüştürmemiz gerekiyor. Meşhur örnekle bülbül nasıl çok güzel öte-
bilir fakat hangi nota üzerine öttüğünü bilemezse bizler de dilimizi akıcı bir şekilde kullansak bile
bilinçli kullanma düzeyine erişemezsek onu kullanmaktan özel bir tat alma yetisini elde edeme-
yiz. Dilimizin bilincine varmak, aynı zamanda yetişkin bir Türk gencinin temel bir ödevi niteliği
taşımaktadır. Zengin bir söz dağarına sahip olmak, duygu ve düşüncelerini en güzel biçimde an-
latabilmek, Türkçeyle yazılmış özgün ve seçkin metinleri tanıyıp bunların içerdiği duygu ve dü-
şünceleri doğru anlayarak gerektiğinde kendi ifadesine dönüştürebilmek başarılı ve mutlu bir
yaşamın da altın anahtarını bize sunmuş olacaktır.

Sınav maratonunda az önce bir kısmına değindiğimiz amaçların gerçekleştirilmesinde paragraf

soruları ve bunları doğru çözmeye yönelik çalışmalar özel bir anlam taşımaktadır. TYT Türkçe
Testi sorularının yarıdan fazlası paragrafa dayalı sorulardır. Yine AYT Türk Dili ve Edebiyatı- Sos-
yal Bilimler-1 Testi içerisinde de sayısı yıllara göre değişse de paragraf soruları yer almaktadır.
Bunlarla birlikte Türkçeyi doğru kullanma becerisinin sözel-sayısal diğer branşlarda sorulan so-
ruları doğru anlama ve çözmede ayrı bir öneme sahip olduğu hepimizin malumudur.

Elinizdeki kitap sizleri “Türkçeyi Kullanma Gücü”nüzü ölçmeye yönelik soruların ağırlığını oluştu-
ran paragraf testlerine en güzel şekilde hazırlama iddiasıyla hazırlanmıştır.

Elinizdeki paragraf soru kitabı, açıklamalar, çözüm teknik ve taktikleri dışında beş ana eşikten
oluşmaktadır. Eşiklerle ilgili açıklamalar bölümlerin başlangıcında yer almaktadır. Kitabı özgün
kılan özelliklerden biri de ÖSYM'nin son dönemde özel bir önem verdiği temalardan seçilmiş
metinlerle hazırlanmış testler ve tematik sözlük çalışmasıdır. Size düşen, yönergeler doğrultu-
sunda eşik eşik, basamak basamak ilerlemektir. Kitabı bitirdiğinizde tam bir özgüvenle kendinizi
sınava hazır hissedeceksiniz.

Kitabın video çözümlerinde emeği geçen Türkçe öğretmenimiz Tuçe ERTÜRK, “Lise-5 YouTube
kanalı” kurucusu Mert Eren KAYA, 2022 YKS Sözel 1.si Yusuf ERDOĞAN’a, Grafiker Emre GÖK-
ÇE’ye ve edite biriminden Hilal AKDOĞAN’a teşekkür ederiz.

Gireceğiniz sınavlarda hepinize üstün başarılar dilerim.

Yakup ÇELİK
 içindekiler

PARAGRAF SORULARINI ÇÖZMENİN ÖN ŞARTLARI .......................................................... 6

PARAGRAF SORULARININ ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK ÖNERİ VE TAKTİKLER ....................... 8

1. EŞİK
YÖNLENDİRME TESTLERİ ...................................................................................................... 9
KONU-ANA DÜŞÜNCE- ÇÖZÜM TEKNİK VE TAKTİKLERİ ................................................. 10
1. BASAMAK Paragrafta Konu - Ana Düşünce................................................................. 12
YARDIMCI DÜŞÜNCELER ÇÖZÜM TEKNİK VE TAKTİKLERİ ............................................ 18
2. BASAMAK Yardımcı Düşünceler.................................................................................. 19
PARAGRAFTA YAPI ÇÖZÜM TEKNİK VE TAKTİKLERİ ..................................................... 25
3. BASAMAK Paragrafta Yapı .......................................................................................... 27
ANLATIM BİÇİMLERİ, DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI, ANLATIM İLKELERİ........... 33
4. BASAMAK Paragrafta Anlatım Teknikleri ..................................................................... 35
5. BASAMAK Aynı Metne Dayalı Çoklu Sorular ............................................................... 41
1. EŞİK Yönlendirme Testleri Cevap Anahtarı .................................................................... 47

2. EŞİK
GELİŞTİRME TESTLERİ ......................................................................................................... 49
1. BASAMAK Paragrafta Konu - Ana Düşünce................................................................. 50
2. BASAMAK Paragrafta Konu - Yardımcı Düşünceler..................................................... 62
3. BASAMAK Paragrafta Yapı .......................................................................................... 74
4. BASAMAK Paragrafta Anlatım Teknikleri ..................................................................... 87
5. BASAMAK Aynı Metne Dayalı Çoklu Sorular ............................................................... 99
2. EŞİK Geliştirme Testleri Cevap Anahtarı....................................................................... 111
3. EŞİK
TEMATİK SÖZLÜK / TEMATİK TESTLER .......................................................................... 113
1. BASAMAK Bilim Teması Testi .................................................................................... 114
2. BASAMAK Coğrafya - Çevre Teması Testi ................................................................ 121
3. BASAMAK Edebiyat Teması Testi.............................................................................. 128
4. BASAMAK Eğitim Teması Testi.................................................................................. 133
5. BASAMAK Felsefe Teması Testi ................................................................................ 136
6. BASAMAK Müzik Teması Testi .................................................................................. 141
7. BASAMAK Psikoloji Teması Testi............................................................................... 147
8. BASAMAK Resim Teması Testi.................................................................................. 152
9. BASAMAK Sinema Teması Testi................................................................................ 157
10. BASAMAK Sosyoloji Teması Testi ........................................................................... 163
11. BASAMAK Tarih Teması Testi.................................................................................. 166
3. EŞİK Tematik Testler Cevap Anahtarı............................................................................ 173

4. EŞİK
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ ............................................................................................ 175
1. BASAMAK Güçlendirme Denemeleri - 1 .................................................................... 176
2. BASAMAK Güçlendirme Denemeleri - 2 .................................................................... 181
3. BASAMAK Güçlendirme Denemeleri - 3 .................................................................... 186
4. BASAMAK Güçlendirme Denemeleri - 4 .................................................................... 191
5. BASAMAK Güçlendirme Denemeleri - 5 .................................................................... 197
6. BASAMAK Güçlendirme Denemeleri - 6 .................................................................... 202
4. EŞİK Güçlendirme Denemeleri Cevap Anahtarı ........................................................... 207

5. EŞİK
BENZEŞİM DENEMELERİ..................................................................................................... 208
1. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 1 ......................................................................... 209
2. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 2 ......................................................................... 215
3. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 3 ......................................................................... 221
4. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 4 ......................................................................... 227
5. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 5 ......................................................................... 233
6. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 6 ......................................................................... 239
7. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 7 ......................................................................... 245
8. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 8 ......................................................................... 251
9. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 9 ......................................................................... 257
10. BASAMAK Benzeşim Denemeleri - 10 .................................................................... 263
5. EŞİK Benzeşim Denemeleri Cevap Anahtarı................................................................. 270
 PARAGRAF SORULARINI ÇÖZMENİN ÖN ŞARTLARI
Okuma
Paragraf sorularını doğru ve çabuk çözmenin ön koşulu iyi bir okuma eğitimine sahip olmaktır. Okuma,
öğrenme ve bilgilenmenin temel yollarından biridir. Okuduklarımızı ve dinlediklerimizi tam ve doğru anlamak,
anladıklarımızı, düşünüp tasarladıklarımızı etkili biçimde anlatmak, söz dağarcığımızın zenginliğine, bu
dağarcığın zenginliği de okuma etkinliğimize bağlıdır. Okuma ve söz dağarcığı zenginliği öğrenmenin ön
koşullarındandır.

Anlamı doğru ve çabuk kavrayarak algılamak okuma etkinliğinin temel amacıdır. Bu bağlamda okuma bir
algılama sürecidir. Düşünceyi oluşturan ve biçimlendiren bir araç olan dil, okuma sürecine kavrama sürecini
de katar.

Okuma, basılı sözcükleri duyu organları yoluyla algılayıp bunları anlamlandırma, kavrama ve yorumlamaya
dayanan zihinsel bir etkinliktir.

Okuma işleminde, duyu organları ile basılı harerin, kelimelerin veya sayıların tanınması, birbirinden ayırt
edilmesi bir göz etkinliğidir. Bu görüntülerle konuşulan dilin duyma uyarıcıları arasında çağrışım yapması ise
beyin etkinliğidir.

Okuduğunu anlamada arka plan bilgisi önemlidir. Okuyucunun bir metinden anlam elde etmesi, okumayla
ulaştığı bilgiyi kendi zihninde var olan bilgiyle eşleştirmesine bağlıdır.

Arka plan bilgisi, yaşamla ilgili özümsenmiş olan deneyimler ve buna bağlı olan birçok aktiviteden oluşur.
Sözlü deneyimler ise karşılaşılan durumlardan oluşur. Her iki deneyim türüyle de olayların ve kavramların
depolanmasına katkıda bulunulur. Bu girdi türleri, arka plan bilgisinin oluşturulmasını sağlar.

Okuma; tarama, gözden geçirme, kavrama ve öğrenme gibi süreçlerden oluşsa da uzmanlar kavramayı
bunların en önemlisi olarak kabul etmektedir.

Paragraf sorularının çözümünde başarılı bir kavrama süreci yaşamak için tam okuma yöntemini benimsemeliyiz.

Tam Okuma Yöntemi

Tam okuma, metindeki kelimeleri, kelime gruplarını ve cümleleri bir bütün olarak okumaya dayanır. Bu okumada
gözler satırları izlerken zihin de yazarın düşüncelerine ve metindeki olayların akışına eşlik etmektedir. Tam
okuma sadece metni baştan sona okuma değil, aynı zamanda metinde verilen bilgileri inceleme, anlama ve
sorgulama, bunları bütünleştirerek yeni anlamlar oluşturma işlemlerini içermektedir. Bu işlemler okuyucunun
metindeki bilgileri derinlemesine anlamasını sağlamaktadır. Tam okuma, bize bir işin aşamalarını görme,
olayları yakından gözleme, duyguları hissetme ve değerlendirme olanağı vermektedir. Ayrıca metnin ana
düşüncesini, yardımcı düşüncelerini, yapısını ve anlatım biçimini keşfetmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu okumada
yazarın amacı da çabucak bulunmaktadır. Tam okumada bazen metnin tamamı üzerinde bazen de önemli
bölümler üzerinde daha fazla yoğunlaşma söz konusu olmaktadır.
 Anlama
Bir metnin okunmasındaki öncelikli amaç, o metnin yazarının anlatmak istediği iletileri doğru anlama ve
anlamlandırmadır. Anlama ulaşmak için önce metnin küçük yapılarının anlamı bulunmalı, ardından büyük
yapıların anlamları birleştirilmelidir. Metnin küçük yapılarını anlamak için kelimeleri tanıma, cümleler arasında
bağ kurma, noktalama işaretlerinden ve dil bilgisi ipuçlarından yararlanma, bağlaçların anlamını yorumlama
çalışmaları yapılmalıdır.

Çok boyutlu bir beceri alanı olan okuma etkinlikleri sözcükten cümleye, cümleden paragrafa değin bunlarla bize
iletilmek isteneni algılayıp kavramadır. Okuma, okur ve yazar arasında uygun bir ortamda gerçekleşen görüş
alışverişidir. Bu süreçte okur olarak bizler, metni anlamaya, anladıklarımızla ön bilgilerimizi birleştirerek yeni
anlamlar ortaya koymaya çalışmalıyız. Anlamak bir bakıma yazarın belirli bir konuda bize anlatmak istediklerini
kendi dağarcığımızdaki bilgiler ışığında yorumlama düzeyinde kavramaktır.

Öğretici nitelikli bir metinde bizler, yazarın bize aktardığı bilginin gerçek hayattaki karşılığını bulmaya
çalışmalıyız. Metinde yer alan bilginin hangi gerçeklere dayandığını, sunulan bilginin dayandığı kaynakların
neler olduğunu sorgulamalıyız. Kurgusal metinlerde ise okur olarak bizler, metinde yer alan kurmaca evrenin
varlığının farkındayızdır ve metnin ana işlevini yakalamaya çalışmalıyız.

Bu süreçte bizler, yazarın gönderdiği ve kendi kavram dünyasında biçimlendirdiği her türlü bilgiyi, kendi kavram
dünyamız ve deneyimlerimizle karşılaştırarak değerlendiririz. Bu değerlendirme sürecinde okur olarak bizlerin
metni oluşturan bütün ögeleri görerek tanıyabilmemiz, her bir ögenin varlığına yönelik yorumlar yapabilmemiz
oldukça önemlidir. Buna eleştirel okuma edinimi de denmektedir.

Eleştirel düşünce, sorgulayıcı ve her türlü gerçekliği neden-sonuç ilişkisine göre açıklayıcı mahiyettedir.
Yazınsal metinde, okuyucu metinden örtülü bazı anlamları çıkarır, bir bakıma düşünür. Düşünmek ise insanın
en önemli edimidir.

Bir metni çözümlerken şahsımızın ele alınan konuda ne düşündüğümüzü öne çıkarmaktan kaçınmalı, metnin
ne söylediğini anlama çabasını gütmeliyiz.

Paragraf Soruları Konu Başlıkları ve Yıllara Göre Dağılımı

Kendi içinde bütünlüğü bulunan bir düzyazının bölümlerinden her birine paragraf denir. Yazıda bu bölümler
satır başlarıyla belirli hâle getirilir. Bir paragraf bir cümleden oluşabileceği gibi çeşitli uzunlukta birkaç cümleden
de oluşabilir. ÖSYM’nin sorularında paragraar sanki kendi içinde bütünlüğü bulunan tam bir yazı (makale,
deneme, eleştiri…) gibi bir yapıya sahiptir. “Parça” veya “metin” olarak da adlandırılan bu paragraar belirli bir
konuyu belirli bir bakış açısıyla ele alan ve yazarın okuruna iletmek istediği ana düşünceyi örtülü ya da açık
şekilde içeren yazılardır. Farklı sınıandırmalar bulunsa da paragraf soruları dört başlık altında ele alınmaktadır.
Bu başlıklardan gelen soruların sayısı yıllara göre farklılık gösterebilmektedir.

KONU BAŞLIĞI 2019 2020 2021 2022

Paragrafta konu-ana düşünce 8 12 13 10

Paragrafta yardımcı düşünceler 8 7 7 10

Paragrafta yapı 4 5 4 6

Anlatım biçimleri (teknikleri) 1 1 1 -

TOPLAM 21 25 25 26
 PARAGRAF SORULARININ ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK
ÖNERİ VE TAKTİKLER
Metni dudaklarınızı ve ses tellerinizi kımıl-
datmadan gözünüzle ve beyninizle okuyu-
nuz, içten okuma yapmayınız.
Okurken yazıya yoğunlaşınız, sık sık geri
dönüş yapmayı kendinize yasaklayınız.
Okurken kendinize belli bir süre vererek
okuduğunuzu o süre içinde anlamaya
çalışınız.
Anlamını bilmediğiniz kelime ve deyimleri
sözlüğe bakma imkânınız olmadığında
cümlenin ve metnin anlam bütünlüğünü
dikkate alarak anlamlandırmaya çalışınız.
Sözcükleri doğru okuyunuz ve anlamca
birbirine benzeyen sözcükleri karıştırma-
maya özen gösteriniz.
Yazım kuralları ve noktalama işaretlerini
dikkate alarak okuyunuz.
Metinde dolaylı anlama ulaşmak geniş bir
genel kültür gerektirir. Bu nedenle kısa
ama düzenli şekilde birikiminizi geliştire-
cek farklı okumalar yapınız.
Soru alanı boş bırakılarak bizim bulmamız
istenen diyalog soruları yeni nesil sorular-
dandır. Bu sorularda iki soruya verilmiş iki
cevap vardır. Zaman alsa da bu tür soru-
larda cevaplardan biri bulunarak soruya
dönüştürülmeli, benzeri bir çalışma ikincisi
için yapılmalıdır. Aynı zamanda sorulardan
birinde yanılmışsak bile diğeriyle bunun
sağlaması yapılmalıdır.
Bir metne dayalı çoklu sorularda parag-
rafta yer alan cümleler numaralandırılarak
cümlelerin kavramsal özellikleri sorula-
bilmektedir. Bu tip sorularda cümlenin
anlamıyla ilgili bilgi birikimimiz devreye
girmelidir.
Gözünüzle tek tek kelimeleri değil, kelime
gruplarını görmeye çalışınız.
Asıl anlamı veren, metinde sıkça tekrarlanan
anahtar kavramlar üzerine yoğunlaşınız.
Okuma amacınızı belirleyiniz. Önce soru kö-
künü okuyarak, sizden ne istendiğini bilerek
metne yöneliniz.
Cümleler arasındaki anlam bağları kurmada
bağlaçların, edatların ve zamirlerin işlevlerini
gözden kaçırmayınız.
Okumada göz ile okunan metin arasında 30
cm. den az olmayan bir uzaklık bulundurunuz.
Okumada acele etmeyiniz. Acele etmek tem-
belliğin bir yansımasıdır. Bu nedenle çalışır-
ken hem ÖSYM’nin kullandığı dille yazılmış
metinler okuyun, paragraflar çözün hem de
söz dağarcığınızı geliştirmek için masanız-
dan sözlüğü eksik etmeyiniz ya da TDK'nin
internet sayfasındaki sözlüğü kullanınız.
Paragraf çözerken soru kökünde yer verilen
sorunun cevabı metne göre (yazarın bakış
açısı) verilmelidir. Metinde yer alan konuyla
ilgili bizim özgün düşüncemiz sorulmamakta,
cevabın “Bu parçaya göre …” verilecek bi-
çimde bir sınır konduğu görülmektedir.
Özellikle bir metne dayalı birden fazla soru
sorulduğunda (çoklu sorular) önce soru
kökü sonra metin okunmalıdır. Soruyla biz-
den ne istendiğini bilerek metni okumak bize
dikkat ve zaman kazandırır.
1. EŞİK
YÖNLENDİRME TESTLERİ

1 Paragrafta Konu - Ana Düşünce

2 Paragrafta Yardımcı Düşünceler

3 Paragrafta Yapı

4 Paragrafta Anlatım Teknikleri

5 Aynı Metne Dayalı Çoklu Sorular

1. Bu eşikte 5 basamak vardır. Her bir basamak sekizer soru içeren 3 testten oluşmaktadır.

2. Bu eşikte yer alan testlerle paragraf sorularını çözmenin gerektirdiği tutum ve bilgileri edinmeniz,
düşünsel becerileri kazanmanız amaçlanmıştır.

3. Eşikteki testlere geçmeden önce başlangıçtaki açıklamaları, çözüm teknik ve taktiklerini dikkatle
okumanız önerilir.

4. Bu eşikte yer alan testleri anlayarak doğru çözmeye çalışınız. Süre tutmayınız.

5. Her basamakta ilgili bütün soru tiplerini tanımış olacaksınız.

6. Testlerde yer alan sorular ÖSYM soru tipleriyle bire bir örtüşmektedir.
 KONU
Konu, bir metinde yazarın üzerinde durduğu,
hakkında söz söylediği duygu, düşünce, olay,
durum, sorun, sezgi ve benzeri her şeydir.
Paragrafın başlığı onun konusunu çağrıştıran
en kısa, en yoğun sözdür. O nedenle başlığı
bulmak için önce metnin konusu anlaşılmalıdır.
ANA DÜŞÜNCE
Ana düşünce, ele alınan konuda yazarın
okura iletmek istediği mesaj, bir bakıma
yazının yazılma gerekçesidir. Bir paragrafta
bir temel yargı, bir ana düşünce yer alır ki bu,
paragrafın kontrol cümlesi niteliğindedir.
Ana düşünce genel yargı niteliğindedir. İddialı,
kesinlik taşıyan, kimi kez öğüt veren bir tarzı
vardır.
Bir paragrafın ana düşüncesi genellikle
ilk veya son cümlesinde paragraftan
çıkarılabilecek kapsamlı bir yargı olarak
belirginleşir.
Konular, metin türlerine göre ayrılmaz. Diyelim
ki sevgi konusu hem bir makaleye hem bir
denemeye veya bir şiire konu edilebilir.
Yazar bu parçada ne hakkında söz söylüyor,
neyin üzerinde duruyor, neyden yakınıyor;
aşağıdakilerin hangisinden söz ediyor?”
benzeri soruların cevabı bize metnin konusunu
buldurur.
Yazarın konuya bakış açısı yazının ana
düşüncesiyle doğrudan ilişkilidir. Ana düşünce
yazarın vurgulamak istediği en kapsamlı
yargıdır.
“Yazarı bu yazıyı yazmaya zorlayan, yazarın
kanıtlamaya çalıştığı asıl kir nedir?”
sorusunun cevabı bize paragrafın ana
düşüncesini buldurur.
“Sonuç olarak, demek ki, o hâlde, kanaatimce,
kısaca, özetle, denebilir ki, yani…” ifadeleri
bizi ana düşünceyi görmeye sevk eder.
 ÇÖZÜM TEKNİK VE TAKTİKLERİ
Ana düşünce sorularını çözerken paragrafı
tek cümleyle anlatılabilir duruma getirmek
için metnin bakış açısını yansıtan anahtar
kavramların altı çizilebilir.
“Bir metnin bir soruya karşılık olarak
verilmesi”yle ilgili sorularda önce soru
cümlesinin konusu ve bakış açısı
belirlenmeli, sonra bu bakış açısı
seçeneklerdeki metinlerde aranmalıdır.
Bazı soru köklerinde geçen “söylenebilir,
çıkarılabilir, ulaşılabilir…” gibi ifadeler veya
bunların olumsuz kullanımları metindeki
ilgili yargıdan yola çıkılarak bir olasılık, bir
imkân dahilinde bulunma / bulunmama
yargıları içerir.
Bir düşünürün, bir yazarın veya bir şairin
bir sözünün alınarak ne anlatmak istediği
sorulduğunda mecazlı söyleyişin gerçeklik
dünyamızdaki karşılığı bulunmaya
çalışılmalıdır.
Anahtar kavramlar, metnin ana düşüncesini
en açık şekilde yansıtan ve metinde çokça
geçen kavramlardır.
Bir parçadan ulaşılabilecek yargıyla ilgili
sorular yeni nesil ana düşünce sorularıdır.
Bir diyalogdan, bir öykücükten genel bir
çıkarsamada bulunarak sonuca gidilmelidir.
Paragrafta ele alınan düşünceyi
destekler nitelikte olmak, paragrafın ana
düşüncesiyle aynı doğrultuda, o düşünce
paralelinde olmak anlamındadır.
Bir şiir metnine dayalı soruların, düzyazı
paragraf metinlerinden ciddi bir farkı
yoktur. Ancak mecazlı söyleyiş özellikleri,
şairin duygu dünyası göz önünde
bulundurulmalıdır.
 1 EŞİK
1 1. Kolaylık, göreli bir kavramdır. Bu bağlamda birçok edebi-
yatçının görüşü çevirinin yazmaktan daha zor olduğu yö-
nündedir. Evet, çeviri kolay bir iş değildir. Onun da kendine
göre çeşitli zorlukları vardır. Ancak çeviri, yazmaktan daha
kolaydır her zaman. Yazarken yalnızca düşte, düşüncede
olanı yani henüz belirlenmemiş, biçimlenmemiş olanı
biçimlendirip ortaya koyarsın fakat çeviride nesne önünde
hazır biçimde durmaktadır ve yalnızca dile aktarılmayı
bekler.
BASAMAK
Bu parçaya göre yazmayı çeviriden daha zor kılan,
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çeşitli kurallara uyma zorunluluğunun bulunması
B) Farklı örneklerden etkilenmenin mümkün olması
C) Türden türe değişkenlik gösteren belli kalıplarının bu-
lunması
D) Kurguya dayalı bir yaratım süreci gerektirmesi
E) Geniş araştırma ve hazırlık aşaması olması
2. Suyu diğer sıvılardan ayıran büyük farklar, sıcaklık 4°C’nin
altına düştükçe gözlenir. Kinetik enerjisi iyice düşen su,
molekülleri birbirine yaklaşmak yerine düzgün ve boşluk-
lu yapılar oluşturarak hacmi artırır. Su donma noktasına
ulaştığında katılaşırken içi boş ve altıgen yapıda kararlı
kristal kafesler oluşmaya başlar. Bu boşluklu yapı, buzun
yoğunluğunun sudan yaklaşık dokuzda bir ölçüde daha
düşük olmasına yol açar. Düşük kütledeki su daha hızlı so-
ğuyacağından göllerde donma olayı gölün kenarlarındaki
sığ alanlarda başlayarak yüzeyin merkezine doğru ilerler.
Buzun yoğunluğu düşük olduğu için donan su yüzeyde ka-
lır, gölün dibinde ise 4°C’taki yoğun su yer alır.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) Göllerde donma, neden merkezden başlar?
B) Su neden donar?
C) Suyun diğer sıvılardan farkı nedir?
D) Göller, neden yüzeyden donmaya başlar?
E) Donma anında suda ne gibi değişiklikler yaşanır?
12
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 1
3. Ressamları yol boyunca gördükleri ağaçları şöyle bir süzüp
renklerini zihinlerine kaydederler ancak yine de o ağacı ol-
duğu gibi çizmeyip kendi iç aynalarından geçirerek işlerler.
Romancılar, aynı ağacı düz bir aynada görüp eserlerine
yansıtırlarken şairler, o ağacın rengini değiştirip, dallarını
budayıp o ağaca yeni dallar, budaklar ve renkler eklerler.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
A) Bir romancıyı şair ve ressamdan ayırt ettiren temel ni-
telik tüm detaylara hâkim olmasıdır.
B) Bütün sanat dallarında gerçeği olduğu gibi aktarma söz
konusudur.
C) Bir romanın yorumlanması ile bir şiir ve resmin yorum-
lanması aynı düzlemde gerçekleşir.
D) Resim ve roman, sanat dalları içinde birbirine en yakın
alanlar olarak dikkat çekmektedir.
E) Şiir ve resimde ele alınan temalar, yepyeni bir kurguyla
ortaya dökülür.
4. Bir toplumda nüfusun sayısı, dağılımı ve yapısı, toplumsal
hayatı doğrudan etkiler ve toplumsal değişmelere neden
olabilir. Nüfus artış hızının yüksek olduğu ya da kıtlığın ve
ekonomik bunalımların baş gösterdiği bir toplumda nüfu-
sun ihtiyaçlarını mevcut imkânlarla karşılamak mümkün
olmayabilir. Bu durum, çoğunlukla göçlere neden olur.
Ekonomik sorunlar ya da savaş nedeniyle gerçekleşen bir
göç olayı, beraberinde göç veren bölgede nüfusun azalma-
sına, buna karşılık göç alan bölgede nüfusun artmasına,
kültürel yayılmaya, toplumsal düzende çatışmalara sebep
olabilir. Bu türden sonuçlar doğuran iç ve dış göçler, tarihte
sıkça görüldüğü gibi toplumlarda köklü sosyal değişimlere
yol açmıştır.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi üzerinde durul-
maktadır?
A) Nüfusun sosyal değişme üzerindeki etkileri
B) Göçlerin toplumsal sonuçları
C) Ekonomik ihtiyaçların yol açtığı değişimler
D) Göç veren toplumların toplumsal sorunları
E) Nüfus artış hızını etkileyen faktörler
 TEST - 1 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
5. Mavi; huzurun, iç zenginliğinin ve derinliğinin rengidir. Zen-
ginliği ve derinliği olan insanlarda maviye bir kayış vardır.
İstanbul’da mavi, bambaşka bir mavidir. Çünkü İstanbul’da
mavi turkuazdır, mavi camidir, mavi çinidir, mavi her mev-
simde zenginleşen denizin rengidir. Mavi, İstanbul’a yakış-
tığı kadar başka hiçbir kente yakışmaz. Mavi, İstanbul’un
rengidir. Siz hem iç zenginliğine sahip olacaksınız hem bu
mavilerle iç içe olacaksınız hem de maviyi sevmeyeceksi-
niz. Bu, mümkün değil.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Her insan bir rengi kendine yakın görmüştür, sizin en
sevdiğiniz renk nedir?
B) Yapılarınızda İstanbul’un daha çok mavi tonda aktarıl-
dığını görüyoruz, bunun temel nedeni nedir?
C) Mavi adlı yapıtta gördüğünüz eksiklikleri kısaca nasıl
sıralarsınız?
D) Mavinin insan psikolojisi üzerinde rahatlatıcı bir etkiye
sahip olduğu savı ne kadar doğrudur?
E) Devletlerin, bayraklarında mavi tonu seçmeleri sizce
hangi amaçla olabilir?
6. İnsanların beyninde etkin olmayan bir bölge yok. Bilindiği
gibi beynin görevi vücudu yönetmektir. İnsan beyninin iş-
levlerinden bazıları bilinçli bir şekilde yönetilebilirken bazı-
ları tamamen irade dışında gerçekleşir. Örneğin kolumuzu
ya da bacağımızı oynatmaya bilinçli bir şekilde karar ve-
rebiliriz. Fakat yediğimiz yemekleri sindirmek için sindirim
enzimlerinin salgılanması ya da kalbin vücuda kan pom-
palaması tamamen irade dışıdır. Herhangi bir anda beynin
bazı kısımları diğer kısımlarına göre daha etkin olabilir.
Fakat beynin hiçbir işlevi olmayan bir bölgesi yoktur. Be-
yin taramaları da beynin tüm bölgelerinin etkin olduğunu
gösterir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine karşı çıkılmak-
tadır?
A) İnsan vücudunu sadece beynin yönettiği bilgisine
B) Beynin işlevlerinin tamamının insan iradesiyle gerçek-
leştiğine
C) Beynin bir kısmının etkin olmadığı ve kullanılmadığı
varsayımına
D) Kalp ile beyin arasında bir uyum bulunduğuna
E) Davranışların bilinçli ve bilinçsiz diye ayrılmasının yan-
lışlığına
13
EŞİK 1
7. Geçirdiğimiz dönüşümden ve köklerimizi budama işlemin- 1
den sonra masallarla bağımız kesildi. Elimizdekileri verip
Batı’nın dokumuza büyük ölçüde uymayan masallarını al-
dık. Organ nakli gibi duran bu ithal ürünleri yaşatıp çocuk-
lara ve gençlere aşıladık uzun zamandır. Fakat bir süredir
edebiyat dünyasında bir gayret görülüyor. Masallarımız
günümüze uyarlanarak şimdiki nesle en azından aktarıl-
maya çalışılıyor.
BASAMAK
Bu parçada yazar özellikle aşağıdakilerin hangisinden
yakınmaktadır?
A) Türkiye’de yaşanan değişim ve dönüşümden
B) Türk insanının eski edebiyat metinlerine ilgisizliğinden
C) Başka ülkelerde anlatılan masalların dilimize çevrilme-
sinden
D) Eski Türk masallarının bugüne uyarlanmasında geç
kalınmasından
E) Türk masallarının ihmal edilip Türk insanının bünyesi-
ne aykırı masalların alınmasından
8. Bazen sanatçı, düşünür veya bilim insanlarını hikâyelerini
bilmeden değerlendirdiğimizi, çoğu zaman da bu yüzden
onlara haksızlık yaptığımızı düşünürüm. Ne yaşamış, nasıl
bir çocukluk geçirmiş, annesi ve babası tarafından sevilmiş
mi, hangi hayalleri kırılmış, geçtiği yollar, ayağına takılan
çelmeler, sevinçler… Sonra mutluluklar, aşklar, geçirdiği
hastalıklar, kaldığı ikilemler… Her birine ait iki cümle koca
bir öfkeyi yok edebilir. Hiç hazzetmediğimiz birine şefkat
duymamızı sağlayabilir. Bundandır ki insan hikâyelerini
önemserim, severim; otobiyograleri, biyograleri, biyog-
rak romanları…
Düşüncelerini bu şekilde dile getiren bir okurun insan
hikâyelerini önemseme nedeni aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) İnsandaki okuma arzusunu ortaya çıkarması
B) Tarihsel birikime katkı sağlaması
C) Gerçekleri ilk ve en doğru ağızdan öğretiyor olması
D) İnsanların bilgi ve görgüsünü artırması
E) İnsanlar hakkında ön yargılı değerlendirmeleri gider-
mesi
 1 EŞİK PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 2

1 1. Hint bilgelerinden bir grup, Büzürcmihr’in erdemlerine dair
konuşuyorlardı. Fakat sonunda onun için de bir kusur bul-
dular. Dediler ki: “Çok düşünerek konuşuyor, bu yüzden
onu dinleyenler sözün sonunu beklerken sıkılıyorlar.” Bü-
zürcmihr, aleyhinde söylenen bu söz kulağına gidince de-
miş ki: “Ne söyleyeyim diye düşünmek, niçin söyledim diye
pişman olmaktan daha iyidir!”
Bu parçada bilge Büzürcmihr’in asıl anlatmak istediği
BASAMAK
3. (I) Zekâ, doğuştan var olan bir yetimizdir ve normal zekâ-
ya sahip olmak, öğrenmenin birinci koşuludur. (II) Zekâsı
normal olan çocuklar, dikkatlerini yoğunlaştırmakta zorlan-
dıklarında öğrenme kaliteleri düşer. (III) Bu nedenle dikka-
tin kalite ve süresinin çocuğun yaşına göre normal olması
öğrenebilmek için diğer bir şarttır. (IV) Çocuklar zekâca
normal olsalar dahi bazı öğrenme alanlarında yetersiz/ye-
teneksiz olabilirler. (V) Bu nedenle zekâ düzeyleri aynı ya
da birbirine yakın olan çocuklar zihinsel yetenekler açısın-

aşağıdakilerden hangisidir?
dan çok büyük farklılıklar gösterebilirler.
A) En bilge insanların bile mutlaka bir kusuru bulunur.
B) İnsanların kusurlarını konuşanlar, daha büyük kusur Yukarıdaki cümlelerden hangisi bu parçanın ana dü-
işlerler. şüncesidir?
C) Önünü arkasını düşünmeden konuşmak, pişmanlık ge- A) I B) II C) III D) IV E) V
tirir.
D) Düşünmeden söylenen sözler, dinleyiciyi sıkar.
E) Toplum içinde gelişigüzel konuşanlar, bunun sonuçla-
rına katlanırlar.

2. Evde yalnız kalmış, çoğunlukla tek başına büyümüş bir

çocuğum. Karşı komşuda akşamları sofra kurulur, ailece
yemeğe oturulurdu. Öyle bakakalırdım. Evde beni ziyaret
eden birileri olduğunda çöp kovası dolardı, kapının önüne
dolu çöp poşetini çıkarınca çok sevinirdim. Nihayet benim
4. Dil bilimi incelemelerinin sonuçlarına göre herhangi bir di-
de evimde herkesinki gibi bir yaşanmışlık izi olduğu için
lin diğer dillerden daha gelişmiş olması mümkün değildir.
kendimi normal hissederdim. Nefes gerekir evin yuva ol-
Ancak İngilizcenin günümüzde hemen hemen bir “ortak dil”
ması için. Yoksa hayalî kardeşlerle, anne babalarla konu-
hâline gelmesi, o dilin kendi yeterliliğinden değil İngilizce-
şursunuz; boş duvarlarda sesiniz yankılanır.
yi resmî dil olarak kullanan Amerika Birleşik Devletleri’nin
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des- yüzyılın dünyaya yön veren lider ülkesi olmasındandır.
tekler niteliktedir?
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
A) Yalnızlık duygusu, çocukluk günlerinde yalnız kalma-
A) Bütün diller ortak bir kaynaktan türeyerek gelişmiştir.
nın bir sonucudur ve giderilemez.
B) Bir dilin yaygın kullanılması gelişmişliğiyle değil o dili
B) Evi sıcak, sevimli bir yuva yapan, orada birbirini seven
kullanan ülkenin gücüyle ilgilidir.
aile bireylerinin varlığıdır.
C) Yabancı dillerin ağırlığı sömürge ülkelerde daha yoğun
C) Yalnızlık duygusuna kapılmak, insanda kıskanma duy-
görülmektedir.
gusunu kışkırtır.
D) Dilde yaşanan yozlaşma insanları kendi kültürlerine
D) Mutlu aile yuvası olanlar, kimsesizlere de sahip çıkma-
yabancı duruma getirmektedir.
lıdır.
E) Bir dilin gelişimi ancak akılcı dil politikaları geliştirmekle
E) Çocukların kendini güvende hissetmesi, mutlu bir ev
mümkün olmaktadır.
ortamında sağlanır.

14
 TEST - 2 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
5. Kimse okumadan yazamaz. Okumak, bir defa, bize dü-
şüncelerimizi daha doğru ifade etme yetisi kazandıran bir
eğitim dersidir. Okumakla bizden önce yazmış olanların
üslubunu fark ederiz. O sesler içinden bize yakın olanları,
işin zanaat noktasını öğreniriz. Yoksa insan yaşadıklarını
çok yalın bir biçimde de ifade edebilir ama bu asla edebiyat
olmaz. Yani söylediklerimizi çok yeni ve özgün bir biçimde
söyleyebiliyor isek ancak o zaman onun adı edebiyat olur.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen düşünce aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) İyi bir yazar olmanın ön koşulu iyi bir okur olmaktır.
B) Okumak anlatımı da güçlendiren bir etkinliktir.
C) Hayatın yalın anlatımı bir edebiyat eseri ortaya koymak
değildir.
D) Edebiyat sanatı, öncelikle edebiyat bilgisi gerektirir.
E) Okumak, bireylerin kendilerini doğru anlatmaları için bir
gerekliliktir.
6. Kimilerinin hemen her ay pek çok dergide birden yazma-
sını tuhaf buluyorum ben. Bir yazar, birbirinden bambaşka
dergilerin tümüyle birden kendini özdeşleyebilir mi? Ben
bir eleştirmenin yazmak için seçtiği yerlerin, dergilerin ol-
ması gerektiğini düşünüyor ve kendi tutumuna bağlı se-
çimler yapması gerektiğine inanıyorum. Her yerde birden
görünmeye çalışmak, ilkin bağımsızlığını yitirmeye yol
açar. İster istemez olur bu. Bir süre sonra bağımsızlığınızın
denetiminizden kaçtığını, daha sonra da önceden hesap-
lamadığınız çevrelerle yan yana düştüğünüzü görürsünüz.
Bu sözleri söyleyen bir yazar aşağıdakilerden hangi-
siyle nitelendirilebilir?
A) Farklı etkilerden kaçınarak bağımsız olmayı yeğleyen
B) Çoklu edebiyat ortamlarından ve üretkenlikten hoşlan-
mayan
C) Farklı dünya görüşlerine ve çeşitliliğe karşı çıkan
D) Başkalarını kendi denetimine almaya çalışan
E) Çok yazmanın yazarı tekrara düşürmesinden endişe
duyan
15
EŞİK 1
7. Günümüz toplumunun iş hayatına odaklı yapısı bizi hep 1
hızlı davranmaya itiyor. Hep çok hızlanırsak, çok üretirsek
verimli olacağımızı düşünüyoruz. Bu son derece yanlış bir
algı çünkü bu arada hayatın asli dokusunu oluşturan bazı
önemli detayları ıskalıyoruz. Bu detaylar, insan tavırların-
da, endamında gizli olan güzelliklerdir. Bir çocuğun gülüşü,
bir ağacın yeşermesi, bir çiçeğin açması, köşede bir es-
nafın neşeyle arkadaşının omuzuna yaslanması… Bütün
BASAMAK
bunlar hayatın içinde olan ve onu güzelleştiren ayrıntılardır
ve o ayrıntıları fark edebilmek için de insanoğlunun biraz
yavaşlaması lazım.
Bu paragraftan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Günümüzde insan zorunlu olarak hızlı yaşamaktadır.
B) Hızlı davranıp çok üretmenin verimliliği artırdığı algısı
bir yanılgıdır.
C) Hayatın tadına varmak, onun ayrıntılarındaki güzellik-
leri yakalamak için insan yavaşlamalıdır.
D) Yaşamda ayrıcalıklı konumda olmak, zamanı doğru ve
verimli kullanmakla sağlanır.
E) Gündelik yaşamın hızından aldığımız hazzı, farkındalı-
ğa dönüştürmeliyiz.
8. Edgar Allan Poe, 1843’te Kuzgun ’u, R. Graham’a göster-
miş, eşinin açlıktan bitkin bir durumda olduğunu da söz-
lerine eklemişti. O gün Graham’ın misari olan tanınmış
şahsiyetler eseri küçümseyip dudak bükmüşler fakat bir
yardım olsun diye de kendisine on beş dolar vermişlerdi.
John Milton’un Kaybolmuş Cennet’ i ne sağlığında kendi-
sine ne ölümünden sonra ailesine bir imkân sağlamıştı.
Dahası bu şiir sonraları tamamen unutulmuş ancak iki yüz
altmış sene sonra Lord Dorset tarafından bir mahzende
bulunmuş ve Dryden’e gösterilmiş. Dryden şiiri inceledik-
ten sonra şöyle haykırmıştı: “Bu şiiri yazan, dünün ve bu-
günün en kıymetli eserini vermiştir.”
Bu parçada sözü edilen yapıt ve sanatçılarla ilgili ola-
rak asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bir sanat eseri ne kadar kusursuz olsa da onu fark ede-
cek bir göze ihtiyaç duyar.
B) Sanatçı, bir eser üretirken maddi bakımdan da bir bek-
lenti içerisindedir.
C) Yayıncılar sanat eserlerini değerlendirirken daha titiz
olmalıdır.
D) Bir eserin sanatsal değeri üretildiği çağın estetik anla-
yışıyla örtüşmelidir.
E) Sanat eserleri sanatçısından bağımsız olarak değer-
lendirilmelidir.
 1 EŞİK
1 1. Fizik; maddeyi ve maddenin hareketini inceleyen, dola-
yısıyla enerji ve güç olaylarına da eğilen doğa bilimidir.
Kökleri ilk uygarlıklara kadar gidiyor. Çünkü Eski Mısır ve
Mezopotamyalıların da Güneş, Ay ve yıldızların hareketleri
hakkında gözleme dayalı bir öngörü kapasitesi var. Orta
gelişme gene bir süre İslam âlimleriyle sürüyor ve oradan
Avrupa’ya sıçrıyor. Fakat sonuçta sıçrama Yeni Çağ’da
modernite ile meydana geliyor. Avrupalı bilim insanları de-
neysel yöntem ve ölçümlerle bazı temel zik yasalarına va-
BASAMAK
rıyor. Bu andan itibaren zik, artık bağımsız ve sistematik
bir bilim dalı oluyor.
Bu parçadan hareketle zik bilimiyle ilgili olarak
I. Gelişmesinde Müslüman bilim insanlarının katkısı söz
konusudur.
II. İlk uygarlıklardan beri bağımsız ve sistemli bir bilim dalı
olarak var olagelmiştir.
III. Temel yasalarını belirlemek için deneysel yöntem ve
ölçümlerden yararlanmaktadır.
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II
D) I ve III E) II ve III
2. Tiyatroadam’ ın pek çok oyununda insanın kahkahasını
dondurup kafasına balyoz gibi vuran bir an var. İzlediği
oyunla içinde yaşadığı gerçeklik arasındaki benzerliğe
ayna tuttuğundan muhtemelen… “Hani gülüyoruz da neye
gülüyoruz tam olarak?” dedirten. Erdem Akakçe’nin sah-
neden neredeyse her birimizin tek tek gözünün içine ba-
karak sorduğu “İyi misiniz? Her şey yolunda mı?” sorusu
öyleydi benim için. Salondan benimle beraber çıkıp geldi
o soru. Sizi oyunun tam ortasına çeken bir soru… Birkaç
dakika oyunun içinde tek başıma durduğumu hissettim.
İzlenimlerini bu şekilde dile getiren kişi, oyunun hangi
özelliğinden etkilenmiştir?
A) Gerçeği olduğu gibi vermesinden
B) Zekice espri yapılıyor olmasından
C) Profesyonel bir oyunculuk sergilenmesinden
D) İzleyicinin yaşadığı gerçekliği yansıtmasından
E) İzleyiciyle kurulan diyaloglardan
16
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 3
3. (I) Bazı yazarlar bize çok şey öğretmelerine, onları sevgi
ve tutkuyla okumamıza rağmen hayatımızın bir döneminde
kalırlar. (II) Daha sonraki yıllarda onları yeniden okuyorsak
hâlâ onlara gerek duyduğumuz için değil sırf bir zamanlar
onları okuduğumuz için okuruz. (III) Onları seyrek olarak
yeniden elime aldığımda bu yazarların artık bana yeni bir
güç aşılamalarını beklemem. (IV) Bunların bir zamanlar
beni nasıl etkilediklerini, benim ruhumu nasıl oluşturduk-
larını hatırlamak isterim yalnızca. (V) Praust gibi sürekli
gereksinim duyduğum yazarlar da vardır.
Parçanın ana düşüncesi numaralanmış cümlelerin
hangisinde verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. Bugün Yedi İklim şiirlerini okuyup bitirdim. Bunlar arasın-
da farklı sebeplerle ilgimi çekenler oldu. Sözgelimi Nihat
Hayri Azamat’ın “Gazel-i Nev”i geleneksel olanla kurduğu
ilişkilerle ister istemez dikkate alınıyor. Bu şiirin geçmişle
bağı hem dil hem biçim hem de tema ile sağlanıyor. Böyle
olunca dönemsel ruhla irtibatı kesilir gibi oluyor. Bunda bir
zarar yok. Fakat şu soruyu sormadan geçemeyiz: Hangi
yeniliği sundu bize? Şiir sanatına ne tür bir katkı sağladı?
Benzer imgelerin yine benzer çağrışımlarla kullanılmış ol-
ması şiire ve zihniyete ne katabilir?
Bu parçanın yazarının sözü edilen şairle ilgili asıl eleş-
tirisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kapalı bir anlatımı tercih etmesi
B) Geçmişle arasında bir bağ kuramaması
C) Özgünlüğü yakalayamamış olması
D) Dil ve içerik bakımından uyumsuz olması
E) Geleneksel bir şiir tarzını benimsemesi
 TEST - 3 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
5. Hüsrev Hatemî Hoca bana bir anısını anlatmıştı: Bir gün,
bir hocası içeri girer girmez “Köşedeki diyabet (şeker)
hastasını kim yatırdı?” diye soruyor. “Hocam o daha yeni
yattı, diyabet olup olmadığını bilmiyoruz.” diyorlar. “He-
men baktırın bakalım şekerine.” diyor Hoca. Götürüyorlar,
bakıyorlar, hasta gerçekten diyabet çıkıyor. Hocam nasıl
anladınız hastanın diyabet olduğunu, diyorlar. Hoca diyor
ki: “Bir köşede bekleyen idrarına sinekler konuyordu da on-
dan anladım.” Şimdi bakın burada komple bir gözlemcilik
kabiliyeti görüyoruz.
Bu parçada anısını aktaran bir doktor aşağıdaki dü-
şüncelerden hangisine karşı çıkar?
A) Hekimlik, gözlem üzerine kurulmuş bir meslektir.
B) Hastayı kapıdan girdiği ilk andan itibaren gözlemek,
teşhis için önemlidir.
C) Hekimlikte insanların duruşlarının, yüz ifadelerinin pek
önemi olmamalı.
D) İnsanların hâlleri, duygusal iniş çıkışları, ses tonları
bile doktor için önemlidir.
E) İyi hekim olmak, iyi bir gözlemciliği gerektirir.
6. Koşar adım gidiyorsunuz işinize değişmeyen yollardan
Kurulmuş saatler gibi gün boyu çalışıp tekdüze
Uzayan gölgelerle koşar adım dönüyorsunuz evinize
Ne kadar uzaksa bir felaket sizden o kadar mutlusunuz
Unuttunuz başkalarının acısını duymayı
Küçük çıkarların büyük kurnazları
Alışverişe döndü tüm ilişkileriniz, hesaplı, planlı
Şükrü Erbaş’a ait bu dizelerde vurgulanmak istenen
temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) İnsanlar, tekdüze yaşayarak çevrelerinde olup biten
her şeye her gün biraz daha duyarsızlaşmaktadır.
B) İnsanoğlu, hiçbir dönemde modern çağdaki kadar çok
çalışıp çok üretmemiş ve çok düzeltmemiştir.
C) İnsanların birbirleriyle olan ilişkileri yaşadıkları ortama
göre değişkenlik göstermektedir.
D) Felaketler, acılar karşısında duyarsız davrananlar bir
gün benzer olaylar kendi başlarına geldiğinde yalnız
kalacaklardır.
E) İnsanoğlu; yaşamak için büyük bir mücadele vermekte,
ömür boyu çalışmakta ve planlanmış olan çerçevenin
dışına çıkamamaktadır.
17
EŞİK 1
7. Duymak, düşünmek, zengin bir hayal gücüne sahip olmak 1
şüphesiz mühim bir şeydir. Sanatkâr, dünyayı başkaların-
dan farklı gören insandır. Fakat duygularını dile getirmeyen
bir kimseye de sanatkâr denilemez. Anlatabilmenin güçlü-
ğünü hissetmeyen yazar yoktur. Makber’de Hâmit bundan
şikâyet eder. Mai ve Siyah romanında Ahmet Cemil dil ile
duygu arasındaki uçurumu çok güzel belirtir. Orhan Veli,
o güzel “Anlatamıyorum” şiirinde aynı dertten şikâyetçidir.
BASAMAK
Bu parçada anlatılmak istenen asıl düşünce aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Sanatçılar, yaşadıkları dünyayı diğer insanlardan farklı
şekilde algılayıp yorumlarlar.
B) Bir sanatçı, öncelikle geniş bir düşünce evreni ve hayal
dünyasına sahip olmalıdır.
C) Sanatçı; zengin bir duygu, hayal ve düşünce gücü ya-
nında güçlü bir anlatıma da sahip olmalıdır.
D) Bütün büyük sanatçılar, hissettiklerini olduğu gibi anla-
tamamaktan yakınmışlardır.
E) Sanatçı duyarlılığı, izlenip gözlenen olayları kendine
özgü bir yaklaşımla yansıtır.
8. İlk romanlar, bir tür tohum gibidir. Eğer yetenekliyse ya-
zar, o tohum da bereketlidir ve kendinden sonra gelen nice
yeni kitaba daha hayat verir, çoğalarak devam eder. Ama
yeteneksizse daha ilk ürünle kuruyup kavrulur. İlk roman-
ları kaliteli tohumsa yazarın daha sonraki ürünlerine dair ilk
ipuçları vereceğini de söyleyebiliriz. Âdeta bir parfüm gibi
bu ilk koku dağılıp yayılsa da ve farklı tonlara bürünse de
bilirsiniz ki bu hep o aynı kokunun farklı yüzleridir. Dolayı-
sıyla ilk romanlar çok kıymetlidir. Yalnız yazarı için değil
okuru için de değerli bir hazinedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Geleceğe kalacak, yetenekli yazarlar ilk eserleriyle bir-
likte kendilerini gösterir.
B) Yazarların sanat serüvenleri birbirlerinden oldukça
farklıdır.
C) İlk eserlerin değeri daha sonraki yıllarda daha belirgin
olarak ortaya çıkar.
D) Sanatçıların eser vermeye başlamaları için belli bir ol-
gunluk seviyesine ulaşmaları gerekir.
E) Yetenekli yazarların kitaplarının diğerlerine göre daha
fazla beğeni alması ve okunması normaldir.
 YARDIMCI DÜŞÜNCELER
Paragrafta verilmek istenen ana düşüncenin
belirginleştirilmesi, desteklenmesi,
kanıtlanması, anlaşılması, açıklanması, Yardımcı düşünceleri buldurmaya yönelik
örneklenmesi amacıyla oluşturulmuş yargılar; sorular genellikle “değinilmemiştir, ulaşılamaz,
yardımcı düşünce niteliği taşır. çıkarılamaz, söylenemez, üzerinde
durulmamıştır, yoktur …” şeklinde olumsuz
Her yardımcı düşünce ile ana düşünce soru kökleriyle sorulmaktadır.
arasında etki-tepki, benzerlik-karşıtlık, neden-
sonuç benzeri bir ilişki vardır.

ÇÖZÜM TEKNİK VE TAKTİKLERİ

Yardımcı düşünce sorularında birbiriyle
eş veya yakın anlamlı kelimelerin, söz
öbeklerinin, gerçek ve mecazlı söyleyişlerin
metinde ve cevap seçeneklerinde birbirinin
yerine çokça kullanıldığı dikkatten
kaçırılmamalıdır.
Seçeneklerde yer alan ifade,
metnin neresinde yer alıyorsa onları
kendi anlayabileceğiniz işaretlerle
eşleştirmelisiniz.
Seçeneklerde yer alan sorulardan
hangisinin cevabının olmadığını
buldurmaya yönelik sorular yardımcı
düşünce sorularındaki seçeneklerin
sorulaştırılmış şeklidir. Bu tür sorularda
metnin konusu ve ana düşüncesi bulunmalı
ve soru cümlesine dönüştürülerek yanıt
verilmelidir.
 TEST - 1 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
1. Fuat Sezgin, benim konum budur veya şudur demeyen
adamlardan. Tersine problemin peşine giden bilim insan-
larından. “Ben bilim tarihçisiyim, bu veya şu beni ilgilendir-
mez.” demiyor. Ele aldığı problem neyi gerektiriyorsa onun
peşine düşüyor. Fuat Bey imkân yokluğu diye bir kavram
tanımayan bir insan. Peşine düştüğü şey Timbaktu’nun
bilmem ne kütüphanesinde ise onu bulup çıkartıyor. Bu
davranışı körükleyen meraktır ki bitip tükenmeyen merakı
kanımca onun en önemli özelliğidir. Yetmiş dokuz yaşında
iken beş yaşında bir çocuğun merakını kaybetmemiş bir
insan Fuat Bey.
Bu parçadan “Fuat Sezgin” ile ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi çıkarılamaz?
A) Asıl çalışma alanının bilim tarihi olduğu
B) Ele aldığı problemi çözmede azimle çalıştığı
C) Bilimsel merakını ileri yaşlarında da yitirmediği
D) Çalışmalarının bilim dünyasında kabul gördüğü
E) Çalışmalarında kolaycılığa kaçmadığı
2. Bilen kişi bilgiçlik taslamaz,
Bilgiçlik taslayan bilmez.
Bilge ruhlar istifçi değildir;
Ne verirlerse başkasına o kadar artar ellerindeki,
Ne kadar verirlerse o kadar zengin olurlar.
Abartmadan yapmak
bilgelerin yoludur.
Bu dizelerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangi-
sine ulaşılamaz?
A) Bilgiçlik taslamak cahillere özgüdür.
B) Bilgelerin bilgiçlik tasladığına rastlanmamıştır.
C) Bilge insanlar paylaşmayı severler.
D) Bilgelik zenginlikle elde edilir.
E) Bilge insan eylemlerinde ölçüyü kaçırmaz.
19
EŞİK 1
3. Kitapların yazılmasına neden olan çeşitli duygular vardır.
Kitaplar, hayranlık ya da minnettarlık duygusuyla yazılabil-
2
diği gibi mutsuzluk, öfke ve üzüntü de yaratıcı gücü hare-
kete geçirebilir. Bazen de yazmaya iten meraktır, insanları
ve olayları yazarak açıklama isteğidir ya da kendini beğen-
mişlik, para hırsı, sık sık da kendini yansıtmaktan alınan
haz gibi motierdir. Bu nedenle bir yazar nesnesini hangi
duygularla, hangi kişisel ihtiyaçlarla seçtiği konusunda he-
BASAMAK
sap vermelidir aslında. Elinizdeki kitabı neden yazdığımı
çok iyi biliyorum ben. Kitabı yazmamın nedeni, biraz alı-
şılmadık olmakla birlikle, hayli keskin bir duyguydu: Mah-
cubiyet.
Bu parçada kitap yazılmasına neden olan duygular
arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Kendini ifade etme
B) Merakını giderme
C) Yararlı olma
D) Kendini beğenme
E) Çok kazanma arzusu
4. Edebiyatçının bir tür marangoz olduğu söylenebilir. Birin-
cisi bu mesleklere mensup kişiler çok sıkı çalışır. İkincisi
bir öykü yazmak da neredeyse bir masa yapmak kadar
zordur. Tek fark edebiyatçının hakikatle çalışmasıdır ve bu
da aslında ahşap kadar sert bir malzemedir. Ayrıca her iki
meslek de türlü çeşit hile ve tuzakla doludur. Daha az sihir,
daha çok alın teri. Proust’a katılıyorum, yazmanın yüzde
onu ilhamsa yüzde doksanı sıkı çalışmaktır.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir yaza-
rın düşüncesi olamaz?
A) Şiirde ilk dize tanrı vergisi, gerisi alın teridir.
B) Şampiyon olabilmeniz için hiç kimse size inanmadığın-
da kendinize inanarak çalışmanız gerekir.
C) Başarmak için en büyük isteğimiz, olabileceğimiz şey
için bize ilham verecek birisidir.
D) Sanatçı eser verirken tuzaklara düşmemeli, hileden
kaçınmalıdır.
E) Büyük eserler çok çalışmanın meyvesidir.
 1 EŞİK PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 1

5. Elli yıldır her gün arayıp soran ve başım sıkıştığında onları
arayabileceğim çocukluk arkadaşlarım var. Oysa yaptığım
2
işlerin kazandırdığı arkadaşlarım yok. Herkesin önce insan
olmak yerine başka bir şey olmayı seçtiği yerlerde gerçek
arkadaşlıklar yaşanmıyor. Yakınımda oldukları için kırk yıl
boyunca hep kendilerinin yazdıklarına ne diyeceğimi soran
ama benim yazdıklarım hakkında iki satır düşünüp söyle-
meyi aklından geçirmeyen insanlar var. Böylelerinin oldu-
ğu bir dünyada gerçek arkadaşlık olmaz.
BASAMAK
7. Fethi Naci, yazısında Necatigil şiirini şöyle değerlendiri-
yor: “O; kendi zamanını, beraber yaşadığı, her gün görüp
tanıdığı insanları, onların dertlerini, sevinçlerini, küçük ve
temiz hayallerini veriyor şiirlerinde. Gerçi şiirde bir kişi ko-
nuşur fakat bu konuşan; geniş bir insan kitlesinin dertlerini,
sevinçlerini kendi kalbinde duymuş, bu geniş insan kitlesi-
nin sözcüsü olmuştur. Bireyci gözüken bu şiirlerin böyle bir
sosyal karakteri vardır. Aynı zamanda Behçet Necatigil’in
şiirlerinde çok doğal, rahat bir söyleyiş vardır. O, hakikaten

söyleyecek sözü olduğu için şiir söyler. Bundan dolayı şiir-

Bu parçadaki altı çizili ifadeyle;
I. Zor zamanda yardımcı olan çocukluk arkadaşlarına
II. İş gereği bir arada bulunan arkadaşlara
III. Hep kendisi için bir şey isteyen ama karşısındaki için
bir şeyler yapmayı düşünmeyenlere
lerinde hiçbir zorakilik, kendini sıkma yoktur.”
Bu değerlendirmeler dikkate alındığında Behçet Ne-
catigil’in şiiriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?

durumlarından hangilerine gönderme yapılmamıştır? A) Kendi çağına tanıklık ettiği

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) Orta hâlli, sıradan, günbegün rastlaştığı insanların
dünyasını yansıttığı
D) I ve II E) II ve III
C) Yaşananları değiştirmeden, olduğu gibi yansıttığı
D) Geniş bir kesimin duygularını hissederek anlattığı
E) Şiirlerinde rahat, akıcı, doğal bir söyleyişin hâkim oldu-
ğu

6. Ben genç şair ve öykücüleri çok önemsiyorum. Kendile-

ri olmaya devam ederlerse büyük eserler verecekler art
arda ve alkışlayacağız onları. Egolarına yenik düşmezler
ve kendilerini âlemin merkezi olarak görmezlerse yolları
8. Dilden yararlanan, dili araç olarak kullanan edebiyatla
açıktır. Gençlere “Pes etmeyin!” diyorum. Sabır, sanatın
bütün bilimlerin, felsefenin, psikolojinin ilişkisi vardır. Dil,
temelidir. Sabır çalışmaktır, beklemek değil. Türk ve dün-
hepsinde ortak ve temel ögedir. Edebiyatın sanatla ilişkisi
ya edebiyatının başyapıtlarını okumadan varabilecekleri
ise doğrudan doğruya özellikle şiir, öykü, roman ve tiyatro
bir yer yok. Yalnız bu okuma “okur” okuması değil “yazar”
türlerinde kendisinin de sanat ve estetiği erek edinmesin-
okuması olmak icap eder. Okurmuş gibi yapanlardan söz
dedir. Ayrıca tüm sanat dalları ve edebiyat, her biri ayrı
etmiyoruz. Kanıyla, canıyla, ruhuyla okuyup düşünenlerle
ayrı biçimlerde olsalar bile insana seslenen, onda bir şey-
yürüyeceğiz yolu.
ler uyandırmak isteyen anlatım alanlarıdır.
Bu parçada genç yazarlara yapılan öneri ve uyarılar
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
arasında aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir?
A) Edebiyat, dili bir araç olarak kullanır.
A) Başkalarını taklit etmemeli, özgün olmaya çalışmalılar.
B) Dili araç edinen bilimsel eserler sanat eseri değerinde-
B) En iyi kendileriymiş, kendilerinden iyisi yokmuş tavrın-
dir.
da olmamalılar.
C) Edebiyatın çeşitli bilim dallarıyla ilişkisinde dil temel un-
C) Beklemeyi bilmeli, büyük sanatçıların eserlerine öy-
surdur.
künmeliler.
D) Edebiyat eserleri insanda çeşitli duygular uyandırmayı
D) Zorluklar karşısında yılmamalı, azimli olmalılar.
hedeer.
E) Edebiyatımızı ve dünya edebiyatını bir yazar gözüyle
E) Edebiyat eserlerinde sanatsal bir kaygı söz konusudur.
okumalılar.

20
 TEST - 2 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
1. Okyanusa dökülen petrolden zehirlenen hamile bir martı,
ölmeden önce yumurtlamayı başarır. Yumurtasını kendi-
sinden olmayan hatta düşman denebilecek birine, bir ke-
diye emanet eder. Kedi Zorba, yaşananlar karşısında şaş-
kın, ölmek üzere olan anne martıya üç konuda söz verir:
Yumurtayı yemeyecek, yavru yumurtadan çıkana kadar
ona göz kulak olacak ve ona uçmayı öğretecek. Uzun sü-
redir büyük bir güçlükle uçan Martı Kangeh, yavrusunu iyi
kalpli bir kediye emanet etmenin rahatlığı ile oracıkta ölür.
Bu parçada kedinin anne martıya verdiği sözler aşağı-
dakilerden hangisini içermez?
A) Emanete hiyanet etmemek
B) Yaşama hakkını savunmak
C) Yaşamını sürdürecek yetileri kazandırmak
D) Özverili olmak
E) Çevreyle uyumlu olmak
2. Mehmet Kaplan, Yunus Emre’nin canlı bir konuma yüksel-
mesinde en önemli rolü oynayan araştırıcıdır. Kaplan, Yu-
nus’la doğrudan ilgili 23, içinde ondan bahsolan 102 yazı
kaleme almıştır. Bu makalelerde Kaplan, onu milletimizin
kuruluşunda, yapısında ve millî kültürümüzün temelindeki
rolü; İslami düşüncenin ve İslam’ın insana bakış tarzının
Yunus’taki yansıması ve günümüz sorunlarına tuttuğu ışık
açısından ele alıp yorumlar. Bu bakış açısıyla o, genç ne-
sillere Yunus’un kapısını açmış ve onlar, Yunus’un mısra-
larındaki zenginlik ve güzellikleri Mehmet Kaplan’ın işaret-
leriyle sevmişlerdir.
Bu parçaya göre Mehmet Kaplan’ın Yunus Emre ile
ilgili çalışmaları arasında aşağıdakilerden hangisi yer
almaz?
A) Millî kültürün oluşumundaki katkısıyla ilgili çeşitli maka-
leler yayımlamak
B) Türk milletinin kuruluşundaki rolünü ortaya çıkarmak
C) Gençlerin Yunus’u tanımalarına ve sevmelerine ortam
hazırlamak
D) Yunus’un İslam anlayışını ele alıp yorumlamak
E) Yunus’un öğretisini hümanist değerlerle bütünleştirmek
21
EŞİK 1
3. Peygamberdeveleri böcek avlayarak beslenirler. Sinekler,
arılar, çekirgeler başlıca besin kaynaklarıdır. Yakalayıcı
2
bacaklarını öne doğru kaldırarak avın geçmesini beklerler.
Av geçerken ava çok hızlı saldırır ve yakalarlar. Beslendik-
ten sonra ön ayaklarıyla ağızlarını temizlerken dua eder
gibi göründükleri için peygamberdevesi adı verilmiştir.
Vücutları üstten basıktır. Bazı türlerde, özellikle çalılarda
yaşayanlarda vücut sopa biçimindedir. Bazılarınınsa vü-
BASAMAK
cutları kuru ve yeşil yapraklara benzer. Renkleri genellikle
yeşil, kahverengi ve bu renklerin tonlarıdır.
Bu parçada peygamberdeveleriyle ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Besin kaynaklarına
B) Beslenme yöntemlerine
C) İsimlerini nasıl aldıklarına
D) Nerede yaşadıklarına
E) Vücut biçimlerine
4. Gerçek klasiğin tanımını ben şu şekilde duymaktan hoş-
lanırdım: İnsan zekâsını zenginleştiren, hazinesine ger-
çekten bir şeyler katan, onu bir adım daha ileri götüren,
düşüncesini veya buluşunu herhangi bir şekilde bununla
beraber geniş ve büyük, ince ve güzel bir şekilde açıkla-
yan, kendine mahsus bir üslupla ama içinde herkesin ken-
di üslubunu bulduğu bir üslupla, hiçbir yeni kelimeyi ihtiva
etmediği hâlde yeni sayılan bir üslupla, aynı zamanda hem
yeni hem eski olan bir üslupla, bütün çağların kolaylıkla
anlayabileceği bir üslupla yazan adamdır.
Bu parçaya göre klasik tanımlaması aşağıdakilerden
hangisini içermez?
A) İnsanın bilgi ve kültür birikimine bir şeyler katmayı
B) Okurun duygu ve düşünce dünyasını etkilemeyi
C) Evrensel bir konuyu ele almayı
D) Özgün bir anlatıma sahip olmayı
E) Her çağın okuru tarafından anlaşılabilmeyi
 1 EŞİK
5. (I) Kitaplar, çocuklara yaşadıkları toplumun değer sistemiy-
le birlikte günlük ilişkilerde yetişkinlerle problemlerini çöz-
2
me yöntemlerini de yansıtır. (II) Kitaplar, karşılıklı konuş-
manın oluşturulmasında etken olduğundan okunan kitabın
anlaşılmasındaki güçlükler, yetişkinlerin çocuklar için daha
iyi eğitim yöntemleri geliştirmelerini sağlar. (III) Kitaplar; ço-
cuklara anne, baba, kardeş dışında ilişki kurabileceği yeni
arkadaşların, komşuların yer aldığı çevreyi tanıtır. (IV) Bu
ilişkiler içinde sorunların, sevinçlerin, dayanışmanın, pay-
BASAMAK
laşmanın olduğu değişik durumlarla örneklendirerek çocuk
için yeni yaşam kesitleri oluşturur. (V) Çocuklara kendile-
riyle çevresindeki yetişkinlerle arkadaşlarıyla kardeşleriyle
yaşayabileceği sorunların çözümüne ilişkin ipuçları sunar.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde kitapların ço-
cuklara doğrudan bir yararından söz edilmemiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
6. İyi öykülerin aynı zamanda bir tavrı, bir duruşu, bir tekli,
sunumu, tercihi vardır. Değilse insani durumları sorgula-
mayan, bizi rahatsız etmeyen, bir tekli ve sunumu olma-
yan insansız bir öykünün bir anlamı olamaz. Bu nedenle
iyi öykünün takdim ettiği bir düşüncesi, aktarmak istediği
duygusu, yazarın da bu öyküyü yazma gerekçesi vardır.
Bir öyküyü okuduğumuzda bu öykünün bize aktarmak iste-
diği bir duygunun, düşüncenin varlığını açıkça hissedebil-
meliyiz. Başarısız öyküler bize bu öykünün niye yazıldığını
sorduran öykülerdir.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarıla-
maz?
A) Yazılma gerekçesi olmayan öyküler, iyi öykü olma nite-
liği de taşımaz.
B) Her başarılı öykünün kendine özgü bir edası, bir biçemi
vardır.
C) Başarılı öyküler, içerdikleri anlamı ilk okunuşta pek his-
settirmez.
D) İnsan odaklı olmayan, insana ilişkin bir olguyu, sorunu
irdelemeyen öyküler değersizdir.
E) Bir öyküyü okuduktan sonra bu öykünün niçin yazıldığı
sorusuna cevap bulamamışsak bilinmeli ki bu öykü ba-
şarısızdır.
22
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 2
7. Ben boş sayfaya yavaş yavaş yeni kelimeler ekleyerek
masamda oturdukça günler, aylar, yıllar geçtikçe kendime
yeni bir âlem kurduğumu, kendi içimdeki bir başka insanı,
tıpkı bir köprüyü ya da bir kubbeyi taş taş kuran biri gibi or-
taya çıkardığımı hissederdim. Biz yazarların taşları kelime-
lerdir. Onlara elleyerek, birbirleriyle ilişkilerini hissederek,
bazen olanları uzaktan bakıp seyrederek, bazen parmak-
larımızla ve kalemimizin ucuyla sanki onları okşayarak ve
ağırlıklarını tartarak kelimeleri yerleştire yerleştire, yıllarca
inatla, sabırla ve umutla yeni dünyalar kurarız.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilme-
miştir?
A) Yazarlıkla mimarlığın benzeştiğine
B) Yazarın malzemesinin kelimeler olduğuna
C) Eser üretmenin sabır ve tahammül gerektirdiğine
D) Yazma eylemi için ilhamın beklenmesi gerektiğine
E) Eser vermek için kelimeleri sevmek ve onlara vakit
ayırmak gerektiğine
8. Kelimeleri kullanmak, göz önüne birtakım görüntüler getir-
mek, gerçekle oynamak, gerçeği kurcalamak birdir. Kelime
bu bakımdan bizi resmin çizgisinden, renginden, musikinin
sesinden daha çok gerçeğe yaklaştırır. Ama biz gerçeğe
olan ilgimizi de yitirmişizdir. Çünkü gerçeğe alışmışızdır.
Gerçeğin gündelik düzenini değiştirmek, yahut ona başka
bir açıdan bakabilmek elimizde olsaydı daha çok ilgi du-
yardık ona. İşte gerçeğin düzeninde yapamayacağımız bu
değişikliği, kelimelerin konuşma dilindeki gündelik düze-
ninde yapmak bize bu açıyı sağlayacak, birbirine yabancı
sanılan kelimelerin karşılıklı ışığında gerçek unuttuğumuz
yüzüyle çıkacaktır karşımıza.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Resimde çizgi ve renk ne ise musikide de ses aynı şey-
dir.
B) İnsanı gerçekle karşılaştırmak bakımından sözün
gücü, resmin gücünden fazladır.
C) Şairin söz dağarcığı ne kadar genişse duygularını so-
mutlaştırma olanağı da o denli fazladır.
D) Gerçeğe alışılmışın dışında yaklaşabilmek, ona duy-
duğumuz ilgiyi daha da artırır.
E) Ressamın renk ve çizgiyle insan ruhunda yaptığı etkiyi,
şair ya da romancı sözcüklerle gerçekleştirir.
 TEST - 3 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
1. Doğru sözler tatlı olmaz,
Tatlı sözler doğru değildir.
İyi insan kavgacı olmaz,
Kavgacı insan iyi değildir.
Bu dizelerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangi-
sine ulaşılamaz?
A) Sözün doğrusunu işitmek isteyen kişi tatlı söz bekle-
mesin.
B) Birileri tatlı sözler söylüyorsa doğruyu söylemiyordur.
C) Doğru söz daima acıdır.
D) Kötüler tatlı söz söylemez.
E) İyiler kavga etmez.
2. Bireyin duyguları belli bir işi gerçekleştirme aşamasında
bireyin performansını etkilemektedir. Belli bir işte başarı
sağlamak için duygu yoğunluğunun en uygun seviyede ol-
ması gerekir. Herhangi bir işten önce kişideki kaygı düze-
yinin çok yüksek olması bireyin aslında rahatlıkla gerçek-
leştirebileceği bir işi yaparken sıkıntı yaşamasına neden
olabilmektedir. Öte yandan yapılacak işle ilgili çok az kaygı
yaşamak da kişinin performansına olumsuz şekilde etki
edebilmektedir. Bir sporcu bir maçtan önce maçı hafe al-
dığında ya da olduğundan fazla duygu yoğunluğu yaşayıp
aşırı kaygılandığında sonuçları itibariyle performansında
sorunlar yaşayabilecektir.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Bir iş yaparken yaşanan gerginlik başarısızlığa neden
olabilir.
B) Bir eylemi gerçekleştirirken hiç kaygı duymamak veya
kaygı azlığı başarısızlık sebebi olabilir.
C) Bir iş kotarılırken duygu yoğunluğunun uygun bir dü-
zeyde olması başarı için gereklidir.
D) Yaşadığı duygu yoğunluğu nedeniyle insan kolayca
yapabileceği bir işi yapamayabilir.
E) Gün içinde yaşanan bir gerilim, bireyin sonraki davra-
nışları üzerinde olumsuz etkide bulunur.
23
EŞİK 1
3. Dünyada bilinen ilk bitki toplayıcısı MÖ 15. yüzyılda 20 yıl
boyunca hükümdarlık yapmış olan ravun Hatşepsut’tur.
2
Hatşepsut, güneyde Nil Vadisi’nin her iki yakasını da içine
alan Yukarı Mısır ile akarsuyun kuzeydeki deltasını kap-
sayan Aşağı Mısır’ın hükümdarlığını yapmıştır. Hatşepsut,
kadın olması, halkı tarafından bilinmesine rağmen hüküm
sürdüğü yıllarda erkek kılığına girmeyi tercih etmiş, pek
çok sanat eserinde de bu şekilde betimlenmiştir.
BASAMAK
Bu parçada
I. İlk bitki toplayıcısının bir kadın olduğu
II. Eski Mısır’da bitkilerle tedavi yönteminin uygulandığı
III. Toplanan bitkilerin Mısır sanatında işlendiği
durumlarından hangilerine değinilmemiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
4. Dante, Goethe yahut Shakespeare… Milletlerin övüncü ve
dünyaya sundukları vitrinleri… Yunus bunların hiçbirinden
aşağı değil. Ne var ki biz onu evrensel boyutlara taşıyama-
dık. Bugün dünyanın herhangi bir şehrinde Dünya Şiir Ser-
gisi açılsa ve bu sergiye her millet bütün tarihini ve sahip
olduğu medeniyeti hesaba katarak yalnızca iki şairinden
birer şiirle katılsa Türkiye’den bu sergiye gidecek iki şiirden
biri Yunus’un olurdu. Bana göre ikincisi de Fuzuli’nin. Hi-
tap ettiği coğrafya, taşıdığı medeniyet birikimi, sahip oldu-
ğu kimlik vs. ile bizi dünya ölçeğinde temsil edecek bütün
değerlere, erdemlere ve anlayışa sahip bir kahraman.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir yaza-
rın düşüncesi olamaz?
A) Yunus’un evrensel sevgi anlayışı bilinmiyorsa burada
bir tanıtma problemi vardır.
B) Yunus gibi, Fuzuli gibi büyüklerini tanımayan gençlerin
rol model seçerken zorlanmaları doğaldır.
C) Çağımızda Nazım Hikmet, Necip Fazıl gibi şairler Yu-
nus’u, Mevlana’yı her bakımdan aşmıştır.
D) Yunus, Batılı ünlü sanatçılarla yarışabilecek bir sanat-
çıdır.
E) Türk medeniyeti, dünyanın bütün büyük medeniyetle-
riyle boy ölçüşecek güçtedir.
 1 EŞİK
5. Yazmaya çok genç yaşta şiirle başlayan Haydar Ergülen’in
ilk şiiri, 1973 yılında Gelişme dergisinde yayımlanmış ve
2
böylece edebiyat dünyamız yeni bir şairle tanışmıştır. O
zamanlar “Umur Erkan” takma adını kullanan şair henüz
17 yaşındadır. Şairin daha sonra çıkardığı Karşılığını Bula-
mamış Sorular kitabı “Anne” şiiri ile başlar. Bu şiir bir nevi
haberci şiiridir kitabın ve Ergülen şiirinin. Ergülen’in özellik-
le 1985 sonrası yazılan şiirlerde belirginleşmeye başlayan
üslubunun, sesinin, inceliğinin ve ritminin ilk örneklerini bu
BASAMAK
şiirde görmek mümkündür.
Bu parçada sözü edilen sanatçı ile ilgili olarak
I. Erken yaşlarda takma adıyla şiirler yayımladığı
II. Yazın dünyasına şiirle girdiği
III. Yapıtlarının birbirinden değerli olduğu
durumlarından hangilerine değinilmemiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III
6. Kültür ve dil meselelerini, genel bir temele oturtmadan özel
olarak da anlayabileceğimize inanmıyorum. Yunus bir şi-
irinde “Dil hikmetin yoludur.” diyor. Ben Türkçe üzerinde
düşünürken bazı gerçeklere ulaşır gibi olduğumu hisset-
tim. Sadece Türkçenin değil, bütün insanlık dilinin pek çok
insani gerçeği gizlediğini düşünüyorum. Ortak ve sürekli
inançlar dilin içine siner. Milyonlarca insanın binlerce yıl
denediği gerçeklerin deposu olan dil bizi aldatmaz.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Kültür ve dil sorunları birbirinden bağımsız olarak ele
alınması gereken sorunlardır.
B) Dilin inceliklerini kavrayan insanlar, birçok insani ger-
çeği de fark ederler.
C) Bir toplumun tarihî süreçte sahip olduğu inançlar ko-
nuştuğu dilde saklıdır.
D) İnsanlığın uzun yıllar içinde edindiği deneyimler olanca
gerçekliğiyle dilde görülür.
E) İnsanlığın bilgisi, kültürü ve irfanı diline yansıyarak var-
lığını hissettirir.
24
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 3
7. Edebiyatın ilk yararlı etkilerinden biri, dil düzeyinde gerçek-
leşir. Yazılı edebiyatı olmayan bir topluluk, başlıca iletişim
aracı olan sözcüğü edebiyat metinleriyle yetkinleştirmiş bir
topluluk kadar açıklıkla ifade edemez kendini. Okumayan,
edebiyata el sürmemiş bir insanlık, kaba ve ilkel dili yüzün-
den ürkütücü iletişim sorunları yaşayan bir sağır ve dilsizler
topluluğuna döner. Aynı şey bireyler için de geçerlidir. Hiç
okumayan, az okuyan ya da yalnızca süprüntü okuyan bir
insan, engelli bir insandır. Çok konuşabilir ama az şey söy-
ler. Çünkü söz dağarı kendi kendini dile getirmeye yeterli
değildir.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yorumlardan hangisi
yapılamaz?
A) Yazılı edebiyatı olan toplumlar kendilerini anlatmada
daha başarılıdır.
B) Edebiyata ilgisiz toplumlarda iletişim sorunları yaşanır.
C) Dilin gelişip zenginleşmesi edebiyatla gerçekleşir.
D) Nitelikli edebiyat eserleri okumayanlar, kendini ifade
etmede yetersiz kalırlar.
E) Güçlü edebiyat eserlerine sahip olmak için yetkinleş-
miş sanatçılar yetiştirmelidir.
8. 2020 yılında dünyada 2,2 trilyon fotoğraf ve video çekildiği
belirlendi. Bunun %85’i ise tahmin edebileceğiniz gibi akıl-
lı cep telefonları ile çekilmiş. Muhtemelen 2021 sonunda
bu sayı 4 trilyona yaklaşacak. Hâl böyleyken çekilen bu
fotoğraf ve videoların düzgün bir şekilde kaydedilmesi, sı-
nıandırılması ve yedeklenmesi hayati önem taşıyor. Bu
bağlamda fotoğraarın ve videoların düzenli biçimde tutul-
ması ve sınıandırılması için yeni uygulamalar geliştiriliyor.
Bu parçadan
I. Cep telefonlarının iletişimden çok fotoğraf ve video çe-
kimi amaçlı kullanıldığı
II. İnsanların bu kadar çok fotoğraf ve video çekmesinin
yeni nesil telefonların özellikleriyle ilişkili olduğu
III. Fotoğraf ve video çekimi için akıllı cep telefonları dışın-
da araçlardan da faydalanıldığı
ifadelerinden hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
 PARAGRAFTA YAPI
Paragraf oluşturulurken verilmek istenen
duyguya, düşünceye uygun bir yapı belirlenir.
Tam bir yazı gibi bir paragraf da giriş, gelişme Giriş cümlesi, konuya girişin yapıldığı, bakış
ve sonuç bölümlerinden oluşur. açısının yansıtıldığı cümledir.

Giriş cümlesi kendinden önceki bir cümleyi

çağrıştırmaz ama kendinden sonraki cümleler
bu cümleyle yapı ve anlam yönüyle bağlantı Gelişme bölümü, girişte ortaya konulan
içerisindedir. konunun tartışıldığı, geliştirildiği, açıklığa
kavuşturulduğu bölümdür.

Gelişme bölümü cümleleri; dil, anlam ve

anlatım bakımından kendinden önceki ve
sonraki cümlelerle bağlantılıdır. Parçada kullanılan anlatım biçimi genellikle
gelişme bölümünde belirginleşir.

Sonuç bölümü, paragrafta ele alınan konuyla

ilgili düşüncelerin bir sonuca bağlandığı,
Sonuç cümleleri, genellikle “kısaca,
özetlendiği bölümdür.
denilebilir ki, özetle, görülüyor ki…” gibi
sözlerle başlayan ve ele alınan konuyla ilgili
toparlayıcı, çıkarım içeren cümlelerdir.
 ÇÖZÜM TEKNİK VE TAKTİKLERİ

Düşüncenin akışını bozan cümle,

Yapıyla ilgili soru çeşitlerinde “bunda,
numaralanmış cümlelerden paragraf oluşturma,
böylece, bu durum, çünkü, ama, oysa,
paragraf tamamlama, parçaya cümle
öyleyse, bu sebeple…” gibi şahıs zamiri,
yerleştirme, parçayı iki paragrafa ayırmayla ilgili
işaret zamiri, işaret sıfatı, edat ve bağlaçların
sorular paragrafın yapısıyla ilgilidir.
kendilerinden önceki ve sonraki cümlelerle
kurduğu bağlantılara, yaptığı atıara dikkat
Düşüncenin akışını bozan cümle: edilmelidir.
Paragrafta ele alınan bir konu, yazarın da
bu konuya bir bakış açısı söz konusudur.
Numaralanmış cümlelerden paragraf
Bu bakış açısı çerçevesinde geliştirilen
oluşturma: Karışık olarak verilmiş
düşüncelerle ana düşünceye ulaşılır. Doğal
cümlelerden giriş cümlesi özelliği taşıyan
olarak paragrafın konusu, konuya bakış açısı
cümle ilk cümledir. Düşünceleri toparlayan
ve ana düşüncesi bir dil ve anlam bütünlüğü
cümle sonuç cümlesidir. Verilen cümleler
içerir. Paragrafın düşünce zincirindeki,
arasındaki anlam ve anlatım ilişkisine
anlam ve anlatımındaki gidişatı sekteye
(anahtar kavramlar, bağlaçların ve
uğratan, konuyu veya konuya bakış açısını
zamirlerin oluşturduğu bağlantılar, etki-
farklılaştıran, anlatımın doğal akışına aykırı
tepki, neden-sonuç…) bakılarak verilen
bulunan cümle akışı bozuyor demektir.
cümlelerden bir paragraf oluşturulur.

Bir yapbozu tamamlarken nesnelerin

parçalarının birbirine eklenmesi gibi
paragraf oluşturma soruları çözülürken de
cümleler anlam ve bağlayıcı sözler dikkate
alınarak çözülebilir.
Paragraf tamamlama: Paragrafta
tamamlanması istenen bölüm giriş, gelişme
ve sonuç bölümlerinden hangisinde yer
alıyorsa konu, konuya bakış açısı, dil ve
anlam bağlantıları dikkate alınarak boş
bırakılan yer tamamlanır.

Parçaya cümle yerleştirme: Soru

Parçayı iki paragrafa ayırma: Bir
kökünde bir cümle verilerek bu cümlenin
paragrafta miğfer konumundaki ana
parçada getirilmesi gereken yer
düşünceye ulaşmak üzere bir konu ve
sorulduğunda yine paragrafın yapısı
bu konuya ilişkin belirlenmiş bir bakış
dikkate alınır. Aslında paragrafın özgün
açısı vardır. Metin içinde ele alınan konu
hâlinde yer alan bu cümle dil ve anlamca
veya bu konuya bakış açısı değiştiğinde,
oluşan kopukluğu gidermek üzere asıl
konunun farklı bir boyutuna geçildiğinde
yerine konacaktır.
ikinci bir satırbaşı(paragraf) yapılması
gerekir.
 TEST - 1 PARAGRAFTA YAPI EŞİK 1

1. I. Bazıları birkaç cümle de olsa insan dilini anlamayı öğ- 3. I. Hayata tek bir pencereden bakılması yanlıştır.
renebilir fakat insan dilini hayvan dillerinden ayıran iki II. Ağlanacak durumları bile acı bir gülümsemeyle göster-
temel fark vardır. memizi sağlamalıdır.
II. Ayrıca insan dilinin sesleri değişir ama hayvanlar hep III. O hâlde sanat da böyle olmalıdır. 3
aynı sesleri çıkarırlar.
IV. Çünkü hayat çok yönlüdür ve ne tamamen ağlatı ne de
III. Hayvanlar da gerek ses gerek hareketler yardımıyla tamamen güldürüdür.
birbirleriyle iletişim kurabilir.
V. Bunu yapan değerli yazarlarımız yok değil.
IV. Çıkardığı sesleri, sistem hâline getirmeyi yalnızca
VI. Aziz Nesin bunların önde gelenlerinden biri.
insanlar başarmıştır.
BASAMAK

Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-

V. İnsan dili, hayvan dilleri gibi kalıtım yoluyla değil,
toplum içinde öğrenerek elde edilir. bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
VI. Dil, yalnızca insanlara özgü bir yetenektir.
A) I ve III B) II ve IV C) II ve V
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
D) III ve IV E) V ve VI
biçimde sıralandığında hangisi baştan ikinci olur?
A) II B) III C) IV D) V E) VI

4. I. Yaşananlardan ötürü belleğe kazınmış hatıraların, akla

2. I. Çünkü babasının kaybettikten sonra henüz sekiz gelip ara ara insan yüreğini kemirmesi doğaldır.
yaşındayken kemik hastalığına yakalanır ve on sekiz II. Bunlardan birincisi döneme ait kitaplar, ikincisiyse o
yaşına kadar büyük sıkıntılar yaşar. dönemi yaşamış bir kişinin belleğidir.

II. Türk edebiyatının önemli kalemlerinden olan Peyami III. Ancak bu anıların hatırlanması pek çok kişinin yolunu
Safa, 2 Nisan 1899 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelir. aydınlatmaya da yarayabilir.

III. Sanatçı, bu sıkıntılı dönemlerinde yaşadıklarını “Doku- IV. Hatırlamak, paha biçilmez bir lükstür kimine göre; kimi-
zuncu Hariciye Koğuşu” kitabında aktarır. ne göre ise dayanılmaz bir hastalıktır.

IV. İki yaşındayken İsmail Safa’yı yani babasını kaybeden V. İşte böyle durumlarda iki etkene gereksinim vardır.
sanatçı, zor bir çocukluk dönemi geçirmiştir. VI. Fakat bazı durumlarla ilgili kir elde edebilmek için “du-
V. Babası İsmail Safa, Servetifünun Dönemi’nin önemli rum biz doğmadan önce gerçekleşmişse” belleğimiz
şairlerinden biridir. bize yardımcı olamaz.

Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? biçimde sıralandığında hangisi baştan beşinci olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V

27
 1 EŞİK
5. ---- Onun adıyla ilk defa Tahir Alangu’nun Cumhuriyet’ten
Sonra Hikâye ve Roman antolojisinde karşılaşmıştım. İlk
cilt F. Celâlettin ile başlıyordu. Yazarın üç kitabından üç
3 hikâye seçmişti Alangu. “Eldebir Mustafendi” unutulacak
gibi değildi. Benim de şöyle böyle aşina olduğum, artık
nesli tükenen, “oduna gidenin baltası suya gidenin saka-
sı” olan bir insanın öyküsüydü. Diğer iki hikâyeden bir şey
kalmamış hafızamda. Şimdi “bütün hikâyeleri” Kedinin Ke-
BASAMAK
rameti adlı bir kitapla önüme gelince ne zamandır kaybet-
tiğim ve fakat unuttuğum bir yitiğimi bulmuş gibi sevindim.
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilebilir?
A) Edebiyat âleminde bilinen imzasıyla F. Celâlettin, ka-
yıp hikâyecilerimizden biriydi.
B) Ben bir yazarın eserlerinden önce kişiliği hakkında kir
edinenleri severim.
C) Edebiyatımızda nice öykü yazarımızın eserleri unutul-
maya terk edilmiş durumda.
D) Antolojileri karıştırmasam birçok sanatçımızın adını
bile duymayan bir okur olarak kalacağım.
E) Tanzimat Dönemi hikâyeciliğimizin öncü isimlerinden
kimse söz etmiyor.
6. ---- Bu basit hakikati Türk edebiyatçıları yirminci yüzyılın
başında çok geç öğrenmişlerdir. Tevk Fikret gibi halkı
uyandırmak isteyen büyük şairlerin bile bu basit gerçeği
bilmeyişleri hayret vericidir. Bugün hâlâ dil ile hayat, dil ile
millet ve sanat arasındaki bağı bilmeyen yazarların var olu-
şu, bu bağı anlamanın inanılmaz derecede güç olduğunu
gösteriyor.
Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu metnin giriş cümle-
si olmaya en uygundur?
A) Dilde on binlerce kelime, tabir ve ifade şekli vardır.
B) Dil; millî varlığa, hayata ve millete sıkı sıkıya bağlıdır.
C) Arapça ve Farsça ile Türkçe arasındaki farkı divan şa-
irleri hesaba katmadılar.
D) Dil ile edebiyat arasındaki ilişki tek bir şekilden ibaret
değildir.
E) Dil ile edebiyat arasındaki ilişki hakkında sağlam bir
görüşe sahip olmayış bize pahalıya mal olmuştur.
28
PARAGRAFTA YAPI TEST - 1
7. Türk sinemasının en temel eksiği yaslanacak bir dramatik
geleneğinin olmaması. Edebiyatımızda birbirinden besle-
nen ya da birbirine karşı çıkarak, isyan ederek var olan
kuşaklardan bahsedilebilir. ---- Biz çok özel bir iki örnek dı-
şında kendi özgün dilini yaratamamış anonim bir sinema-
dan kişisel, hikâye karşıtı bir “sanat” sinemasına atladık.
Böylece arada ciddi bir uçurum oluştu. Birkaç sıra dışı iyi
örnek dışında sanat sinemamızın neredeyse karikatürize
kalmasının, seyirciden kopmasının temel sebebi bu.
Bu parçada boş bırakılan yere
I. Sanatçılarımız sinemanın gelişimine her anlamda
olumlu katkılar sağladılar.
II. Fakat sinemamızda büyük bir gelenek boşluğu var.
III. Ne yazık ki sinemamız için böyle bir durumdan söz et-
mek mümkün değil.
cümlelerinden hangileri getirilemez?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
8. Zihnimiz ve algılarımız, hayatımızın hiçbir döneminde
çocukluğumuzdaki kadar özgür olmuyor. Bir çocuğa “Öz-
gürlüğü tanımlar mısın?” diye sorduğumuzda alacağımız
cevapları düşünün. Bir de aynı soruyu bir yetişkinin nasıl
cevaplayacağını düşünün. Çocuk kitabı yazmaktaki asıl
sorun tam da bu iki ucun arasında dengede durabilmekte
yatıyor. Dürüst olalım, çocuk kitaplarını çocuklara yazmı-
yoruz. O kitapları çocuklarına okuyacak ya da okutacak
büyüklere yazıyoruz. Yani gerçekten özgür zihinlere sahip
çocuklarla onların ne okuması gerektiğine karar verecek
uzman ebeveynler arasında sıkışıp kalıyor yazılan metin-
ler. ----. Ama ibre “mutlu ebeveynler” cephesine kayarsa
klişelerle dolu, ders vermek için yanıp tutuşan çocuk kitap-
ları görüyoruz.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygun-
dur?
A) Metinlerin okuru kavraması için yaşanmışlıktan hare-
ket etmek ve bunu okura duyumsatmak gerekir
B) Yazar, bu arada kalmışlığın ibresini çocuklara daha
çok çevirebilirse ortaya yeni ve yaratıcı metinler çıkabi-
liyor
C) Çocuğun duygu dünyasını zedeleyici karakter seçimle-
rinden uzak durulması önemlidir
D) Gerçekliği çocuğa ulaştıramayan yapıtlar nitelikli kabul
edilmez
E) Çocuk kitabı yazarken belli ölçütlere uymak yazarın ka-
lemini biraz haetebilir
 TEST - 2 PARAGRAFTA YAPI EŞİK 1

1. (I) Soğukkanlı canlıların vücut sıcaklıkları ortam sıcaklığı-
na bağlı olarak değişebilir. (II) Çünkü yaşamın devamını
sağlayan biyokimyasal tepkimelerin hızı çoğunlukla sı-
caklık düştükçe azalır. (III) Ayrıca bu canlılarda doğal bir
donma önleyici mekanizma gerçekleşir. (IV) Donma nok-
tasının altındaki sıcaklıklarda hücre dışındaki su donma-
ya başlar. (V) Bu durumda sıvı hâldeki su, hücre içinden
dışına taşınırken hücre içinde derişimi artan bazı maddeler
3. (I) Hocamızdan okumanın yazmadan önce geldiğini öğ-
rendik. (II) Bunu başarınca her tür ortamda ve şartta va-
kit bulabiliyorsunuz. (III) Yazma işi biraz daha zor tabii.
(IV) Bilgisayar başına oturana kadar zihninizde taşıyabilir- 3
siniz konunuzu. (V) Gittiğiniz her yere onu götürebilirsiniz.
Bu parçada anlam akışının sağlanması için numaralan-
mış cümlelerin hangisinden sonra “Onu bir melekeye
dönüştürmek gerekiyor öncelikle.” cümlesi getirilmelidir?
BASAMAK

suyun donma sıcaklığını düşürerek hücre içindeki suyun

A) I B) II C) III D) IV E) V
donmasını önler.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden

sonra düşüncenin akışına göre “Ancak bu, onların her
koşulda yaşayabilecekleri anlamına gelmez.” cümlesi ge-
tirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V

2. (I) İnsanlar yazılı bir metinde geçen belirli bir olayın metin
akışı içinde ne zaman gerçekleştiğini, genellikle o olayın
metnin neresinde geçtiğini hatırlayarak buluyor. (II) Örne-
ğin kitapta yer alan iki karakterin birkaç bölüm önce say-
fanın sol alt köşesinde bir yerlerde tartıştığını hatırlamak
gibi. (III) Bu da basılı metinleri avantajlı konuma getiriyor. 4. (I) Sanatçının tabiata ilave ettiği şey, yeni bir düzendir.
(IV) Çünkü basılı metinler sayfa büyüklüğü, biçimi, sağ (II) Sesler, taşlar, kelimeler ve kirler için de durum ay-
ve sol sayfa ayrımı, kalınlığı ve sayfa köşeleri ile ekranda nıdır. (III) Dünyada bir yığın çalgı aleti, birçok ses vardır.
okuduğumuz metinlere göre zihnimizde daha belirgin bir (IV) Musiki çeşitli sesler arasında güzel bir düzen kurmak-
topoğrafya oluşturuyor. (V) Böylelikle insanlar tıpkı adres tır. (V) Yahya Kemal, şiiri bir “kelimeler isti” olarak tarif
tarif eder gibi aradıkları bilgiyi de sayfalar içinde belirli bir eder. (VI) Güzel bir mısrada kelimelerin yerlerini değiştirdi-
yere sabitlemiş oluyor. niz mi derhal mısranın büyüsü kaybolur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden Bu parçada anlam bütünlüğünün sağlanması için nu-
sonra düşüncenin akışına göre “Diğer bir ifadeyle insan- maralanmış cümlelerin hangisinden sonra “Bunları ge-
lar yazılı bir metinde yer alan bir bilgiyi, çoğunlukla sayfa- lişigüzel bir şekilde bir araya getirirseniz sadece gürültü
daki konumu ile birlikte hatırlıyor.” cümlesi getirilebilir? çıkarmış olursunuz.” cümlesi getirilmelidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V

29
 1 EŞİK
5. (I) Bal arısı eski toplulukların efsanelerinde, tapınma me-
rasimlerinde ve hâkimiyet sembollerinde yerini almıştır. (II)
Bu ilginin odağında mükemmel besin olan balın gizemi de
3 yer almaktadır. (III) Olağanüstü sayılabilecek bir disiplin
ve iş bölümüyle ürettikleri balın çok lezzetli üstelik de şifalı
olması, insanın bal arısını kontrol etme sürecini hızlandır-
mıştır. (IV) İnsan, ateşin dumanı sayesinde bunu başardı-
ğında, arının yuvasını yakından gözlemeye, çalışma biçimi
ve ürünleri ile ilgili kuramlar geliştirmeye başladı. (V) Arı
BASAMAK
farklı renklere, güzel kokulara ve hoş tatlara düşkündür.
(VI) Orta çağlardan modern dönemlere gelindiğinde bal
arısına ilişkin eski bilgilerden yanlış olanlar yerini yeni ve
kanıtlanabilir doğrulara bıraktı.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
6. (I) I.Dünya Savaşı’nda yüksek hızlı mermilerin, makineli
silahların ve patlayıcıların neden olduğu ağır yaralanmalar
ve ölüm oranları yüksekti. (II) Tahrip gücü yüksek silahlar
nedeniyle ampütasyon (kol ve bacak gibi organların cer-
rahi operasyonla kesilerek alınması) sayısı arttı. (III) Çok
sayıda kanamalı yaralanma da vardı. (IV) Farklı ilaçların
birlikte uygulanabildiği ilk anestezi cihazı geliştirildi. (V) Sa-
vaş süresince yapılan cerrahi operasyonlarda önlenebilir
ölümlerin yarıdan fazlası kanamadan kaynaklandığı için
bu konuda pek çok araştırma yapıldı. (VI) Bu araştırma-
lar sırasında bazı maddelerin kanın pıhtılaşmasını önleme
özelliği olduğu keşfedildi ve kanın birkaç gün saklanabildiği
koşullar oluşturuldu.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
30
PARAGRAFTA YAPI TEST - 2
7. (I) “Mezopotamya” adını ilk kullananlar, Helenistik Dö-
nem’in tarihçi ve seyyahlarıydı. (II) Eski Yunancada arasın-
da veya ortasında anlamında “mesos” ile nehir anlamında
“potamos” kelimelerinin birleşmesinden oluşan ad, “nehir-
ler arası bölge” demekti. (III) Son ek “ia” ise Yunancada yer
isimlerini belirtmek için kelimenin sonuna eklenen bir takıy-
dı. (IV) Bu adlaştırmada sözü edilen nehirler de pek tabii
tarih boyu Mezopotamya’ya hayat veren Dicle ile Fırat’tı.
(V) Modern zamanlarda yapılan araştırmaları Mezopotam-
ya’nın uygarlığın beşiği olduğunu ortaya koydu. (VI) İnsan-
lık tarihine yön veren şehirleşmeler, tarım ve en önemlisi
yazı bu bölgeden yeryüzüne yayıldı. (VII) Uygarlık birikimi
başka topraklara aşılanmak için doğduğu topraklardan,
Mezopotamya’dan, uzun yolculuklar gerçekleştirdi.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
8. (I) Yeşil deniz kaplumbağaları Akdeniz kıyılarına yılda or-
talama 350-1750 yuva yapıyor. (II) Bu yuvaların da nere-
deyse %99’u Türkiye ve Kıbrıs kıyılarında. (III) Türkiye’nin
Akdeniz kıyısındaki 25 kumsaldan 16’sında yeşil deniz
kaplumbağasının yuva yaptığı biliniyor. (IV) Bu sayılar
ülkemiz kumsallarının yeşil deniz kaplumbağaları için ne
kadar önemli olduğunun göstergesi. (V) Kumsalın sıcaklı-
ğı deniz kaplumbağalarının cinsiyetlerinin belirlenmesinde
önemli rol oynar. (VI) Üreme alanları olan kumsalların hızlı
bir şekilde tahrip edilmesi, üreme zamanı karaya çıkacak
olan deniz kaplumbağalarının soylarının tehlike altına gir-
mesinin ana nedeni.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 TEST - 3 PARAGRAFTA YAPI
1. (I) Romancı güzel yazmak zorundadır. (II) Çünkü ancak
güzel yazan romancı her kelimede, her cümlede kendini
açığa vurur. (III) Böyle cümleler okuyucuyu durdurur ve
onun dikkatini karakterlerin hareketleriyle olayın safha-
larından bambaşka dünyalara çeker. (IV) Bir anlatının
güzelliği, seçilen sözcüklerin ve aktarılan düşüncelerin
güzelliğine bağlıdır. (V) Bu bağlamda fena şey söyleyen
iyi bir cümleyi, güzel şey söyleyen kötü bir cümleye tercih
etmek düpedüz saçmalamaktır. (VI) Çünkü anlatıda başa-
rıya ulaşmak için bu iki unsur arasındaki dengeyi tutturmak
gerekir. (VII) İşte bunu başaran sanatçılar, gerçek sanatçı;
bunu bekleyen okurlar, gerçek okurlardır.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) III B) IV C) V D) VI E) VII
2. (I) Picasso, bir sanat eserini bitirmeyi tam olarak “saçma-
lık” diye tanımlar. (II) Ona göre bu söylem, resmin ruhunu
def etmek anlamına gelir. (III) Rembrandt da bir eserin bit-
mesi için gerekli şeyin “Tanrı’nın gölgesi” olduğunu vurgu-
lar. (IV) Bu sanatçıların yorumları, bir sanat eserinin gerçek
anlamda bitmeyeceğinin işaretleridir. (V) Fakat sanatçının
eseri bitmese de sanatçı, bir yerde durur ya da durma nok-
tasına gelir. (VI) Bir sanatçının üretim süreci hayatının ta-
mamıdır. (VII) Doğduğu andan itibaren yetiştiği çevreden
biriktirmeye başladıklarını bir sanatçı, ilk üretim sürecinden
itibaren başkalarına aktarmaya çabalar. (VIII) Burada biraz
diğer insanlardan ayrılır ve olayları ya da durumları ona
doğuştan verilmiş süzgecinden geçirerek ölümsüzleştirir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) III B) IV C) V D) VI E) VII
31
EŞİK 1
3. (I) Yaşlıların çoğu derin uykuya geçme konusunda sorun-
lar yaşar. (II) Bu nedenle geceleri daha az uyusalar da gün
içinde uykuya ihtiyaç duyar ve dikkat eksikliği yaşarlar.
(III) Ancak uyku düzeninde yaşa bağlı olarak ortaya çıkan 3
değişikliklerin çevresel etkenlerden mi, günlük ritimde-
ki değişimlerden mi kaynaklandığı henüz anlaşılabilmiş
değil. (IV) Yaşlılar, gençlere göre akşamın erken saatle-
rinde uyumaya eğilimliyken sabahları da erken saatlerde
BASAMAK
uyanırlar. (V) Biyolojik saatte ortaya çıkan bu değişimin
nedeninin genellikle günlük ritimdeki bozukluklar olduğu
düşünülüyor. (VI) Bilim insanları bu durumun temel neden-
lerini ortaya koymak içinse araştırmalarını her geçen gün
derinleştiriyor.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
4. (I) Bal arıları üç farklı sınıf (kraliçe, erkek, işçi) olarak kovan
içinde yaşayan, tarımda son derece önemli tozlaştırıcı gö-
revi olan, bal, polen, arı sütü ve propolis gibi birçok kovan
ürününü insanlığa sunan tek böcek türüdür. (II) Bu görev-
leri iyi yapabilmeleri için kovandaki kraliçe arının çok güçlü
olması gerekir ki kovan hâkimiyetini sağlayabilsin. (III) Dai-
ma güçlü olabilmek ve en fazla ekonomik fayda için kraliçe
arı her zaman genç olmalı ve en az iki yılda bir değiştiril-
melidir. (IV) İşte bu işlem için gerekli kraliçe arı, üreticiler
tarafından üretilmekte ve üretimde belirli sayıda damızlık
kullanılmaktadır. (V) Özellikle dış parazitler, arılarda stre-
si artıran taşımalı ya da gezgin arıcılık, tarımda kullanılan
ilaçlar, bal arılarında genetik çeşitliliğinin azalmasındaki en
önemli etkenlerdir. (VI) Ana arı üretiminde kullanılan da-
mızlık ve erkek kovan sayısı genetik çeşitliliğin her zaman
yüksek olması için son derece önemlidir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 1 EŞİK
5. (I) Yeni sömürgeler arayan, dünyadaki sömürge düze-
ninden daha fazla pay almak isteyen büyük devletlerin
arasındaki ekonomik ve siyasi mücadele 1939’da savaşa
dönüşür. (II) Tüm dünyayı siyasi, kültürel ve ekonomik ba-
3 ve avlanma gibi hayvan etkinliklerine ilişkin bilgileri artır-
kımdan etkileyen bu kanlı savaş (II. Dünya Savaşı), 1945
yılında sona erer. (III) Türkiye, Batılı ülkelerin kendisini bu
savaşa sokmak için harcadığı tüm çabalara karşı tarafsız
kalmayı başarır. (IV) Savaşın bir insanlık ayıbı olduğu hiç-
bir zaman akıldan çıkarılmamalıdır. (V) Teknolojik ve lojis-
tik bakımdan güçlü olanın zayıf olan saldırması sonucunda
BASAMAK
onu alt etmesi gibi görünse de geride ağır yıkımlar bırakan
bir süreçtir savaş. (VI) Genç, yaşlı; kadın, erkek; çocuk,
yetişkin herkesin hafızasında ve kalbinde onarılması müm-
kün olmayan izler bırakan bir süreç.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
6. (I) Dünya, kendi ekseni etrafında ve Güneş’in çevresinde
yaklaşık 23,5 derecelik bir açıyla eğilmiş şekilde döner.
(II) Bu yolculuk sırasında her zaman bir yarım küresi Gü-
neş’e doğru eğiktir ve bu kısım gündüz süreleri uzun olan
yazı yaşar. (III) Diğer yarım küre ise güneş ışınlarını daha
az alır ve burası, gündüz süreleri kısa olan kışı yaşar.
(IV) Bir yıllık süre zarfında Dünya, Güneş’in etrafında yol
aldıkça olağan mevsimsel değişimler yaşanır. (V) Dün-
ya’nın kendi ekseni etrafında aldığı yolun tamamlanması
ile bir gün tamamlanmış olur. (VI) Bu değişim en az Gü-
neş’e her zaman aynı açıyla bakan Ekvator’a yakın bölge-
lerde gerçekleşir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi par-
çanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
32
PARAGRAFTA YAPI TEST - 3
7. (I) Bugün teknolojinin gelişmesi ile beraber vahşi hayvan-
ları doğal yaşamlarında takip etmek daha kolay bir şekilde
mümkün olabiliyor. (II) Vahşi hayvanları takip etmek göç
dı. (III) Ancak uzmanlar yine de birçok türü takip etmekte
zorlanıyor. (IV) Çünkü bazı takip cihazlarını hayvanların
üzerine takmak onların doğal yaşantısı üzerinde olumsuz
etkiye sahip. (V) Bu nedenle uzmanlar söz konusu canlı-
ların yaşamlarını tehlikeye atmamak için takip cihazlarını
takma taraftarı değil. (VI) Hâl böyle olunca tüm memelerin
ve kuşların %75’ini aygıtlarla izlemek mümkün olmuyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
8. (I) Türk edebiyatına uzun yıllar hizmet vermiş olan Yaşar
Nabi Nayır; hikâye, roman, eleştiri, makale gibi edebî tür-
lerin yanında çeviriyle de uğraşmıştır. (II) Zaman zaman
yazdığı yazılarda çeviriye ilişkin görüşlerini belirtmiş hatta
yol göstermiştir. (III) Sanatçı, yazın yaşamına şiirle başla-
mıştır. (IV) Öteden beri yapılagelen çevirilerin ışığında bazı
değerlendirmelerde bulunmuştur. (V) Türk edebiyatında
çeviri konusunu ele almış ve manzum çeviriler üzerinde
durarak klâsiklerin nasıl çevrilebileceği hususunda yazılar
kaleme almıştır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 ANLATIM BİÇİMLERİ (TEKNİKLERİ)
Anlatım; bir duyguyu, düşünceyi, olayı, durumu söz veya yazıyla aktarmadır.

• Anlatım biçimi, söz veya yazıyla anlatıma yönelirken belirlenen amaca, okur / dinleyici üzerinde bırakılmak
istenen etkiye göre kullanılan yöntemdir.

• Anlatım biçimleri; açıklama, tartışma, betimleme ve öyküleme olarak dört ana başlıkta ele alınmakla beraber
emredici, mizahi, fantastik… gibi anlatım biçimleri de vardır.

• Açıklama: Bir konu, bir kavram, herhangi bir düşünce üzerine bilgi vermeyi, bir şeyler öğretmeyi amaçlayan
yazılarda kullanılan anlatım biçimidir. Açıklayıcı anlatımla yazılmış metinler genellikle kısa ve kurallı
cümlelerden oluşur. Açık, yalın, anlaşılıar bir dil kullanılır.

• Tartışma: Okurun ele alınan konuyla ilgili bakış açısını, düşüncesini, kanaatini değiştirmeyi amaçlayan
yazılarda tercih edilen anlatım biçimidir. Tartışmacı anlatımda okurla konuşuyormuş, konu üzerine düşünce
alışverişi yapılıyormuş gibi bir eda vardır. Yazarın savunduğu görüş, bu tür metinlerde bizi ana düşünceye
götürür.

• Betimleme: Gözleme, duyulara dayalı anlatım biçimidir. Bir varlığı, nesneyi ayırt edici nitelikleriyle anlatma,
kelimelerle resim çizmedir.

• Açıklayıcı betimleme, öğretme, bilgilendirme amacı güden, nesnel, açıklayıcı nitelikli tasvirlerdir.

• İzlenimsel betimleme, okura izlenim kazandırmayı amaçlar. İzlenim, dış dünyadaki gözlemlerin insan
ruhunda bıraktığı etkidir. Yazarın duygu dünyasından geçtiği için öznel niteliklidir.

• İnsanın dış görünüşüne ilişkin özelliklerinin anlatıldığı betimlemelere ziksel portre, kişinin davranışlarından
hareketle iç dünyasını ayırıcı nitelikleriyle anlatan betimlemelere ruhsal portre denir.

• Öyküleme: Yaşamı eylem içerisinde görmeyi ve göstermeyi amaçlayan anlatım biçimidir. Anlatılmak
istenen yaşantı, duygu ve düşünce belirli bir süreç içinde gelişen bir olaya, yer ve zamana bağlı olarak
verilir.

• Öykülemede anlatıcı, birinci kişili veya üçüncü kişili ağzıyla anlatımı yeğleyebilir. Kimi öykü ve romanlarda
yazarlar her iki anlatıcı ağzını kullanabilmektedir.

• Anlatıcı anlatımında belirli bir bakış açısını tercih eder. Bu tercihe göre de işlenen tema farklı bir yöne
savrulur. Bakış açısı, bir olay, bir durum, bir konu ele alınırken izlenen belirli bir yön, olaya veya duruma
karşı takınılan tavır demektir.

• İlahi (hâkim, tanrısal, egemen) bakış açısı: Anlatıcı olayları, durumları, kahramanları ve bunların zihninden
geçen her şeyi, iç dünyalarıyla ilgili ayrıntıları, niyetleri bilen, bunlara hâkim durumundadır. Üçüncü kişili
anlatım söz konusudur.

• Kahraman bakış açısı: Anlatıcı olayları yaşayan ve değerlendirendir. Kahramanlardan biri tarafından
anlatıldığı için olaylardaki gerçeklik duygusu yüksektir. Anlatım birinci kişi ağzıyla yapılır.

• Gözlemci (müşahit, tanık, kamera) bakış açısı: Anlatıcı yaşananları izleyen, gözleyen, nesnel bir bakış
açısıyla onlara tanık olan konumundadır. Kahramanlara eşit mesafededir. Anlatım üçüncü kişi ağzıyla
yapılır.
 DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
• Yazar amacına uygun bir anlatım biçimi belirledikten sonra ele aldığı düşünceyi geliştirip benimsetmek için
belirli yöntemlerden yararlanır.
• Tanımlama, bir kavramı veya bir varlığı özellikleriyle belirten, onun ne olduğunu açıklayan cümlelerdir.
Söz konusu kavrama veya nesneye yönelik “nedir?” sorusuna cevap alınıyorsa tanım yapılmıştır.
• Örneklendirme, soyut bir duyguyu, bir düşünceyi somutlaştırmak, öne sürülen düşünceye inandırıcılık
kazandırmak için örneklerden yararlanma yöntemidir.
• Karşılaştırma, en az iki varlık, kavram veya olayın benzer ya da farklı yönleriyle mukayeseli olarak ele
alınmasıdır.
• Tanık gösterme, ileri sürülen düşünceye inandırıcılık kazandırmak için konunun uzmanı, tanınmış bir
kişinin konu hakkındaki görüşlerine yer verilmesidir.
• Benzetme, aralarında ortak özellik bulunan iki varlıktan, ortak özellik yönüyle zayıf olanın güçlü olana
benzetilerek anlatılmasıdır.
• Sayısal (nesnel) verilerden yararlanma, özellikle bilimsel metinlerde matematiksel verilerin, istatiksel
araştırmaların düşüncenin kanıtlanması için kullanılmasıdır.
• Sayıp dökmelere yer verme, metinde bir varlığın bütün parçalarını, bir işin çeşitli durumlarını zihnin
dikkatini çekecek biçimde art arda sıralayarak ifade etmektir.
• Sorulara bağlama, anlatımı hareketlendirmek için soru cümlelerinden yararlanma yöntemidir.
• İlişki kurma, olayları, durumları yaşanmış bir olay veya durumla ilişkilendirerek anlatma yöntemidir.
Benzetme varlıklar, kavramlar arasında; ilişki kurma olaylar, durumlar arasında gerçekleştirilir.
• Duyulardan yararlanma, farklı duyularla algılanan ayrıntılara yer verme özellikle betimleyici anlatımda
görme, işitme, dokunma, tatma, koklama duyularımızla algıladığımız unsurların metinde yoğunluk
kazanmasıdır.

ANLATIM İLKELERİ
• Duruluk, anlatımda gereksiz sözcük kullanımından kaçınmaktır.
• Yalınlık (sadelik), anlatımın süsten, zorlamadan, özentiden uzak, açık ve kolay anlaşılır olmasıdır.
• Doğallık (içtenlik), duygu ve düşüncelerin içten geldiği gibi, yapmacıksız anlatımıdır.
• Akıcılık, anlatılanların okuru sıkmaksızın, bir çırpıda okunup anlaşılmasıdır.
• Açıklık, bir metnin tartışma gerektirmeksizin her okurda aynı yargıyı algılatmasıdır.
• Etkileyicilik, eserin okur üzerinde iz bırakan bir biçim ve içeriğe sahip olmasıdır.
• Özgünlük, yazarın kullandığı dil ve anlatımının, konuyu ele alış tarzının başkalarına benzememesi,
kendine özgü nitelikte olmasıdır.
• Kalıcılık, bir eserin ait olduğu dönemi aşarak sonraki dönemlerde de ilgi görmesi, klasik esere dönüşmesidir.
• Ulusallık, eserin ait olduğu toplumun yaşama, düşünme, hayat görüşünü yansıtması özelliğidir.
• Evrensellik, eserde ele alınan tema ve bunun işleniş şeklinin bütün insanlığa hitap etmesi özelliğidir. Yerel
bir konu ustalıkla işlendiğinde evrensel bir nitelik kazanabilir.
• Anlatım sorularında “yineleme veya tekrar” soruluyorsa ikilemelere; karşılaştırmalardan söz ediliyorsa
“daha, göre, kadar, en, ise, oysa…” gibi karşılaştırma içeren edatlara; benzetmeden söz ediliyorsa “gibi,
kadar, sanki, misali, andırmak, tıpkı” gibi benzetme edatlarına dikkat edilmelidir.
 TEST - 1 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ EŞİK 1

1. Bir saatlik yol almıştık at sırtında ve sis dağılmaya, gökyü-
zü aydınlanmaya başlamıştı. Hava serin ama anamın sütü
kadar saf ve temizdi. Nitekim umduğum gibi oldu. Sis per-
desi aralandıkça kendimi bambaşka hiç ama hiç görmedi-
ğim bir dünyanın kucağında buluverdim. Bizi hedemize
götüren vadinin her yanı, en usta ressamın çizemeyeceği
renkler ve manzaralarla işlenmişti.
3. Çocukluğum olmadı benim. Çocukluğu olmayanın genç-
liği de olmaz. Bir şey söyleyeyim mi ben size? İhtiyarlığı
da olmuyor öylesinin. Hani güzel bir ihtiyarlık vardır, insan
çocukluğunda yaptıklarını, gençliğinde yaptıklarını hatırlar,
anlatır da gözlerinin içi parlar; ben kendimde değil başka-
larında gördüm onu. Çocukluğu, gençliği olmamış kişinin 4
yaşlılığında da bir tatsızlık var.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok- Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
BASAMAK

tur? tur?
A) Benzetme A) Eksiltili cümleler
B) Karşılaştırma B) Devrik cümleler
C) Mecazlı söyleyiş C) Sesli benlilik
D) Öznel ifadeler D) Genellemeler yapma
E) Sayısal veriler E) Tartışmacı anlatım

2. Tufan Hoca, okulun kütüphanesini yoluna koyduktan sonra
bir de bahçeye basket sahası yapmayı düşündü. Müdür-
den olur alıp doğru belediye başkanına gitti. Adam futbolu
biliyordu ama basketten anlamıyordu. Çok uzatmadı, baktı
ki hocanın istediği çok para değil “Verdim gitti.” dedi. Baş-
kanın asıl faydası belediyenin iş makinelerini, kum çimento
taşıyacak kamyonları potaları yaptırmak için işe koyulacak
soğuk demirci ve marangoz ustalarını bir araya getirmek
oldu.
Bu parça aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisine
örnek gösterilir?
A) Betimleyici anlatım
B) Öyküleyici anlatım
C) Tartışmacı anlatım
D) Açıklayıcı anlatım
E) Emredici anlatım
4. Tutarlı kişilik özelliği kazanmada rol oynayan önemli etken-
lerden biri de arkadaş seçimi ve arkadaşlıktır. Toplumsalla-
şarak insana özgü nitelik ve özellikleri kazanma sürecinin
etkisiyle oyun arkadaşlıklarının yanı sıra çocukta samimi
arkadaşlıklar kurmak arzusu da gelişir. Fakat başlangıçta
bu arkadaşlıklar sürekli olmaz ve sık sık değişir. Ergenlik
çağına giren çocuğun arkadaşlık ilişkilerinde önemli geliş-
me ve değişmeler görülür.
Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi
kullanılmıştır?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Öyküleyici anlatım
C) Tartışmacı anlatım
D) Betimleyici anlatım
E) Fantastik anlatım

35
 1 EŞİK
5. Bilgisayarların yapay zekâları vardır, Doğal zekâları yok-
tur. Bu ikisi arasında çok büyük fark vardır. Bir bilgisayarın
duyguları, bilinci, bireysel bakış açısı, problemler hakkında
yorumu yoktur; olamaz. İnsan, bilinciyle olayları değer-
lendirirken bilgisayar insanların yüklediği programlar ve
4 elektrikle bazı işleri yapabilir. Bilgisayarı programlanarak
Kasparov’u satrançta yenebilir ancak 18 aylık bebeklerin
yapabildiği, dili anlayıp kendini ifade etme işini yapamaz.
Çünkü bilgisayarlar yapay zekâya sahip olsalar da nihaye-
BASAMAK
tinde ruhsuz makinelerden başka bir şey değildir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden
yararlanılmamıştır?
A) Karşılaştırma
B) Açıklama
C) Örnekleme
D) Neden-sonuç ilişkisi kurma
E) Alıntı yapma
6. Denizanaları herkesin tanıdığı son derece ilginç canlılar-
dandır. Ancak %95’i sudan oluşan denizanalarının genel-
de bilinmeyen şaşırtıcı özellikleri de vardır. Örneğin bazı
türleri ışık saçarak düşmanlarını yanıltır, bazıları ise vücut-
larında düşmanları için öldürücü zehirler üretir. Hemen he-
men bütün iklim koşullarında yaşamlarını sürdürebilen de-
nizanalarının pek çok türü, canlılar için tehlikelidir. Saydam
bir yapıları olan bu canlıların, vücutlarının alt kısımlarından
uzanan dokungaçları vardır. Bazı türlerin dokungaçlarında
zehirli bir sıvı bulunur.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Öğreticiliği amaçlama
B) Örnekleme
C) Nesnel veriler kullanma
D) Kişileştirme
E) Dili göndergesel işlevde kullanma
36
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 1
7. Murat Yalçın’ın Pera Mera adlı kitabında taşra ile kent ara-
sında dokunan, yer yer daha bir alt dil ve onun estetik ya-
pılanmalarına şahit oluyoruz. Kenti Ece Ayhan, İlhan Berk,
Salah Birsel dahil dil iğnesiyle kuyu kazarcasına derinleş-
tiren sanatçılardan el alarak genişletirken günlük işlek dilin
bütün kullanımlarını kollayarak gerçekliğin kuyruğunu ya-
kalıyor. Pera Mera hangi duyarlıkla yaklaşırsanız o yönden
sizde karşılık bulacak öykülerle coşuyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Öznellik söz konusudur.
B) Deyimlerden yararlanılmıştır.
C) Somutlaştırmalara başvurulmuştur.
D) Tanık göstermelere başvurulmuştur.
E) Bir esere ilişkin beğeni dile getirilmiştir.
8. Ağustos böceğine yazın çalan kışın oynar, demiş karın-
ca. Ne yapmış ağustos böceği? Kışı atlatmaya bakmış.
Ne yapıp yapıp gelecek yaza çıkmayı başarmış. Karınca,
kan ter içinde yuvasına besin taşırken çıkmış dalın üstüne
başlamış şarkısına. Yalnızca besin toplamak, yarını düşü-
nerek çalışmak mıdır yaşamın amacı? Mutluluk duymak,
duyurmak, dünyanın hep birlikte yaşanılan bir güvenli yer
ve yaşamın gelip geçici bir esin olduğunu bilmek. Budur
ağustos böceğinin suçu. Karıncanınki ise bencilliğin yüce-
lerine çıkmaktır.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda verilenler-
den hangisi yanlıştır?
A) Okuyucu soru yoluyla düşündürülmeye çalışılmıştır.
B) Tartışmacı anlatımdan yararlanılmıştır.
C) Kişileştirmelerden yararlanılmıştır.
D) Anlatıcı duygularını yansıtmıştır.
E) Nesnel bir anlatım vardır.
 TEST - 2 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ EŞİK 1

1. Atölyeler kişinin yaşamına müdahale etmiyor, ona sadece
yol gösteriyor. Goethe’ye ithafen anlatılan bir hikâye var-
dır: Genç bir şair adayı yanına gelir ve “Şiir nasıl yazılır?”
diye sorar şaire. Goethe de “Kalemle!” diye yanıt verir.
Çünkü yazı yazmanın bir matematiği vardır. Sistemli bir
şekilde ilerlemelidir, tıpkı okumak gibi... Yazarlık atölyele-
rinde benzer amaç taşıyan insanlar, bir araya geliyor ve
yazmak üzerine birlikte düşünmeye başlıyorlar.
3. Düşünüyorum da ilk çağlardan beri her insanın, doğanın
kış uykusundan uyanışı karşısında duyduğu o kendiliğin-
den sevinçti kapıldığım. Doğanın ortasında, mağarasında
sobasız yaşayan ilk insan, hiç kuşkum yok ki havaların
ısınmaya başladığını çok daha iyi algılıyordu bizden. Dal-
larına su yürüyen ağaçlar tomurcuklanır, lizler sürerken o 4
da damarlarında dolaşan kanın ılıdığını duyuyor, gemle-
yemediği bir coşkuya kapılıyordu. Sanki ağaçlarla beraber
BASAMAK

o da yeşermek istiyor, bu istekle sevinç çığlıkları atmak

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
geliyordu içinden.
A) Benzetme
B) Tartışma Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
C) Alıntı yapma hangisi söylenemez?

D) Devrik cümle A) Karşılaştırmalar yapılmıştır.

E) Neden-sonuç ilişkisi B) Tahminde bulunulmuştur.

C) Öznel anlatım söz konusudur.
D) Düş gücünden yararlanılmıştır.
E) Olay içinde yaşatmak amaçlanmıştır.

2. Ben, sinemada bütün seyirciler gibi dramatik bir sonla yu- 4. Mağaza vitrinlerindeki mankenleri bilirsiniz. Hepsi güler
muşak bir son arasında duraksarım. Bazen bir lmin yumu- yüzlüdür. İçlerinde pek de güzelleri vardır. Ama dilleri ol-
şak bir sonla bitmesi gerektiğini hissederim, bazen de tam madığı için soğukturlar. Onlar her ne kadar insan benzeri
tersine yumuşak bir biçimde seyreden bir lmin dramatik iseler de sahici insanları güzel yapan, sıcak yapan dildir.
bir sona ihtiyacı vardır. Baktığımda hikâyelerin bazıları çok Ama her dil değil. Dilin de tatlısı olmalı. Çünkü tatlı olma-
yumuşak seyrederken çok dramatik bitmiş. Dramatik sey- yan dil, ağzın içinde her dönüşünde can yakar, kalp kırar,
reden bazı hikâyeler de çok yumuşak bitmiş. Bu benim çok gönül devirir.
isteyerek yaptığım bir şey olmadı. Ama sinemanın etkisi
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi kul-
var bunda.
lanılmıştır?
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır A) Tartışmacı anlatım
basmaktadır? B) Açıklayıcı anlatım
A) Kanıtlama C) Betimleyici anlatım
B) Öyküleme D) Öyküleyici anlatım
C) Betimleme E) Fantastik anlatım
D) İlişki kurma
E) Mecazlı söyleyiş

37
 1 EŞİK
5. Aslan, aslan olduğunu bilmekle kalmaz; bunu bildirir de.
Ormanda aslanın aslan olduğunu bilmeyen hiçbir hayvan
yoktur. Öbür hayvanlar için aslanın gözleriyle bile karşı-
laşmak tehlikelidir. Görünüşündeki haşmet, bakışındaki
şiddet, bir hayvanın üzerine atılıp onu parçalayışındaki
4 kesinlik, aslanın aslanlığını apaçık kılan ve Süleymani-
ye’nin bütün parçalarına sinen mimari uygunluk gibi aslanı
tezatsız yapan özelliklerdir. Bu; şiirde böyle, resimde böy-
le, kirde böyle, şahsiyette böyle; kişiler arasında böyle,
BASAMAK
topluluklar arasında böyledir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Öykülemeye başvurma
B) Tartışmacı anlatımı kullanma
C) Benzetme yapma
D) Gözlemlerden yararlanma
E) Karşılaştırmalardan yararlanma
6. Kehribar, yaklaşık 45 milyon yıl önce dünya üzerinde çok
geniş alanlar kaplayan tropik ve yarı tropik ormanlardaki
ağaçların salgıladığı reçinenin taşlaşmış, fosilleşmiş hâli-
dir. Reçine, ağaçların bir korunma mekanizmasıdır. Ağacın
gövdesi veya dalı herhangi bir şekilde kırılıp yarılırsa ka-
buksuz dokuların dış etkenlere dayanıksız olduğu bir bölge
açığa çıkar. Bu durumda reçine salgılanarak taze yüzeyin
kapatılıp iyileştirilmesi sağlanır. Bu reçine, onu salgılayan
ağaçla birlikte genellikle sellenme ile denizel ortama taşı-
nır. Burada kırıntılı malzemelerle birlikte gömülür. Milyon-
larca sene boyunca ortama taşınan, bazen yüzlerce met-
re kalınlık oluşturan çökel malzeme altında kalan reçine,
basınç ve sıcaklık koşulları altında sertleşerek kehribara
dönüşür.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır
basmaktadır?
A) Tartışmacı anlatım
B) Şiirsel anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Açıklayıcı anlatım
E) Betimleyici anlatım
38
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 2
7. Yerli ve yabancı bilim insanları, Dede Korkut Kitabı’ nın
Türk kültür ve medeniyetinin şaheseri olduğu konusun-
da kir birliğine sahiptir. Bu konuda Pertev Naili Boratav
“Dede Korkut metinleri çocuklarımızın, gençlerimizin dil ve
estetik zevklerini besleyecek nitelikte eserlerdendir. Böyle
bir edebiyat anıtını bütün dünyaya tanıtma gibi hayırlı bir
işi gerçekleştirmek gerekir.” diyor. Gerçekten de Dede Kor-
kut’ ta Türklerin benliğine kazınmış pek çok manevî unsuru
keşfetmek mümkündür.
Bu parçanın anlatımında aşağıdaki anlatım yollarından
hangileri ağır basmaktadır?
A) Öyküleyici - Sayısal veriler kullanma
B) Açıklayıcı anlatım - Tanık gösterme
C) Betimleyici anlatım - Tanımlama
D) Tartışmacı anlatım - Benzetmelerden yararlanma
E) Öyküleyici anlatım - Örnekleme
8. Şafağın ilk ışıklarıyla Şorak Yaylası’na gitmek için yola ko-
yuluyoruz. Yükseldikçe Tunca Vadisi’nin müthiş manzarası
karşılıyor bizi. Düzlüğe vardığımızda Kayadibi Yaylası’n-
dan Şorak’a uzanan vadi seriliyor sol tarafımızda. Daha
iki sene önce adımladığım taş patika yerine dinamitlerle
doğayı tahrip ederek açılan yeni toprak yol, vadi taba-
nında yara izi gibi uzanıyor. Düşük tarafı istinat duvarıy-
la desteklenmiş yol, elle işlenmiş ve yerleştirilmiş kesme
taşlardan oluşuyor. Neyse ki Dana Tepesi’nin batısındaki
düzlük alanda izlediğimiz patika bir anda taş döşeli yola
dönüşüyor.
Bu parçanın anlatımında
I. Öyküleme
II. Betimleme
III. Benzetme
IV. Tanımlama
V. Örnekleme
yöntemlerinden hangileri yer almamıştır?
A) I ve III B) II ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve V
 TEST - 3 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
1. Cahit Külebi’nin dili basitlikten uzak, uyumlu kelimelerden
oluşan, Anadolu kadar berrak bir dildir. Az kelimeyle oluş-
turduğu dizelerle çok şey anlatır. Konuşma diline yatkın
halk deyimlerini okurken Türkçenin şiirdeki güzelliğini bir
kez daha keşfederiz. Şair, mecaz ve sembollere fazla yer
vermemiş; gösterişsiz, öz ve anlaşılır Türkçeyi bizlere sun-
muştur. Heceye çok yakın serbest mısra üslubuyla şiirlerini
yazmış ve türkülerden yararlanmış hatta sevdiği türküleri
bazen şiirlerine olduğu gibi almıştır.
Bu parçadan Cahit Külebi’nin şiiriyle ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Yalınlık
B) Yoğunluk
C) Açıklık
D) Duruluk
E) Özgünlük
2. (I) Yakamoz genellikle yanlış bilinen bir kavramdır. (II) Ya-
kamozun çok yaygın olarak bilinen ama yanlış olan anlamı
ay ışığının denize vuran yansıması sonucu oluşan güzel
parıltıdır ancak gerçekte bunun adı yakamoz değil ayın
şavkıdır. (III) Bilinenin tam tersine yakamoz ayın olduğu
gecelerde olmaz. (IV) Yakamoz bir canlı türüdür ve ya-
bancı adı biyoluminesanstır. (V) Yakamoza ateş böceğinin
denizde var olan çeşidi denebilir. (VI) Çünkü çok ufak bo-
yutlara sahip bu canlı, vücudunda barındırdığı bir madde
nedeni ile dokunulduğunda etrafına ışık saçar.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin anlatımıyla ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede saptama yapılmıştır.
B) II. cümlede bir doğa olayının adıyla ilgili yanlış bilgi dü-
zeltilmiştir.
C) IV. cümlede bir kavramın ne olduğu ve bilimsel adı ve-
rilmiştir.
D) V. cümlede karşıt kavramlar bir arada kullanılmıştır.
E) VI. cümlede kendinden önceki cümlenin nedeni belirtil-
miştir.
39
EŞİK 1
3. Yazarın cesareti, marifeti kanıtlayan cümlelerde değil, saf
su gibi akan cümlelerde görünür. Per Petterson’un orma-
nın içinde yaşananları anlatırken kurduğu uzun cümlelerin
her birinin kendinden başka kılıklara girmeden yazıldığını
görebilirsiniz. Hikâye oradan tek tek insanların davranış-
larına geldiğinde, bu kez sadeliğin nasıl etkileyici olduğu 4
görülür. At Çalmaya Gidiyoruz romanı ikinci kez okunur-
sa Petterson’un edebiyatın aslında ne olduğunu anlattığı
BASAMAK
da görülebilir. Sahici bir deneyimdir bu. D. H. Lawrence
“Roman hayatın tek aydınlık kitabıdır. Kitap havadaki bir
titreşimden ibarettir. Ama titreşim olarak roman canlı insanı
tepeden tırnağa titretebilir.” demiş, Per Petterson’un roma-
nı işte bu tadı verdi bana.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) Örneklemeye başvurulmuştur.
B) Benzetmeye yer verilmiştir.
C) Sayısal verilerden yararlanılmıştır.
D) Tanık göstermeye başvurulmuştur.
E) Kişisel görüşler ağır basmaktadır.
4. Yazarın görevi, ne yazıyorsa onu ayrıntılardan güç alarak
yazmaktır. Herkesin görebileceği ayrıntılarla yazılmış olan-
ları yinelemek yerine kendine özgü ayrıntıları bulmaktır.
Çehov gibi usta yazarların yazdıkları öyküler asıl olarak ay-
rıntılar üstüne kuruludur. Belli etmeden, göze sokulmadan
verilmiş ayrıntılar, biz bazen farkında olmadan öykünün
gücünü oluşturur. Demek ki edebiyat, ayrıntıları ustalıkla
anlatma sanatıdır.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda verilenler-
den hangisi yanlıştır?
A) Konuşma havası içinde oluşturulmuştur.
B) Örneklemeden yararlanılmıştır.
C) Tanık gösterme yöntemi kullanılmıştır.
D) Deyim kullanılmıştır.
E) Kesinlik belirten ifadelere yer verilmiştir.
 1 EŞİK
5. Biyogra yazmaya adım attığım andan itibaren peşimi hiç
bırakmayacak sorularla yüz yüze kalırım: yazmaya kalkış-
tığım kişinin hayatını ören ayrıntıların tümüne ulaşabilir
miyim? Onu, kişiliğinin bütün yönleriyle görebilir miyim?
Marguerite Yourcenar’ın Hadrianus’un Anıları’nda dediği
4 gibi “kendi gölgemi onun üzerine düşürmeden” yazabilir
miyim? Daha nice soru ve sorun... Zor iş! Daha da zoru
otobiyogra. Bu yola başvuran, doğrudan otobiyogra ya-
zarak kendini anlatan, açıklayan yazar bizim edebiyatımız-
BASAMAK
da daha az.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Sorularla akıcılık sağlanmıştır.
B) Alıntıdan yararlanılmıştır.
C) Öznellik söz konusudur.
D) Karşılaştırmalar yapılmıştır.
E) Koşul öne sürülmüştür.
6. Stefan Zweig, bütün yazınsal türler içinde başarının en
düşük olduğu alanın otobiyogra olduğunu söylüyor ve ek-
liyor: “Çünkü en tehlikelisi odur. Yazarlar bu yola seyrek
başvururlar.” Yazarların kendilerine ilişkin açıklamalara en
sık röportajlarda rastlıyoruz, o da doğal olarak konuşmanın
bağlamıyla sınırlı kalıyor. Öte yandan biliyoruz ki otobiyog-
raye yaslanan ya da otobiyograk ögeleri yapıtının kendi
gerçekliği içinde eriterek kullanan yazar az değil. Tama-
men aksi söz konusu olduğunda, yazarla yapıtı arasında
mesafe olduğunda da yazarın “ben”i yapıtlarına sızar, si-
ner, onlara dağılmış olarak yaşar. Hele şairse.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Tanık gösterme
B) Koşula bağlama
C) Karşılaştırmalara yer verme
D) Söylenenleri örneklerle zenginleştirme
E) Sözcükleri gerçek anlamları dışında kullanma
40
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 3
7. Sanat, yavaş yavaş kuvvetten düşünce kaplıcalara götürü-
len bir hasta gibi doğaya çıkarılır. Ne yazık ki doğa artık ona
bir şey yapamaz. Bir anlaşmazlık var. Bitkinlikten sararıp
soluyorsa sanatın kırlara gidip yeni bir canlılık aramasını
bazen iyi bulurum. Güzellik hiçbir zaman doğal bir ürün de-
ğildir; o, ancak yapay bir baskı ile elde edilir. Sanatla doğa
yeryüzünde rekabet hâlindedir. Evet, sanat doğayı kucaklar
ve onu kolları arasında sıkar.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Benzerliklerden yararlanma
B) Öznel anlatımı yeğleme
C) Koşul öne sürme
D) Kişileştirmelere başvurma
E) Yansız bir söyleme dayanma
8. Yazılarında yalnızca ilk paragrafı okumanızı salık veririm
çünkü diğer bölümlerde de hep aynı şeyi anlatmakta, ko-
nuyu temcit pilavı gibi ısıtıp ısıtıp önünüze sürmektedir.
Dolayısıyla bu yazılara gerekenden fazla vakit ayırmak ne
yazık ki sizin değerli zamanınızdan çalmak olacaktır. Keş-
ke bu metinlerde daha az paragraf hatta sözcük olsa da biz
okurlar o sözlerin altındaki derin anlamları kendimiz bulup
çıkarsak, metni yorumlasak, düşünsek...
Bu parçada sözü edilen sanatçının eleştirilen yönü
aşağıdakilerin hangisiyle ilişkilendirilebilir?
A) Özlülükten yoksun olması
B) Yalınlığı kavrayamaması
C) Süslülükten uzak olması
D) Doğallığı benimsememesi
E) Akıcılığı sağlayamaması
 TEST - 1 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR EŞİK 1

1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre 3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre

cevaplayınız. cevaplayınız.

---- Çanakkale’yi, Mütareke’yi, Büyük Taarruz’u ve nihayet
İstiklal Harbi’ni tam manasıyla -belki de- sadece şairler ya-
zabilmiştir. Yahya Kemal’in 1918 başlıklı şiirini terazinin bir
kefesine, Mütareke hakkında yazılan diğer bütün eserleri
de öbür kefesine koyalım. Bakalım ne olacak? Bu toprak-
Eleştiri olur, olmalıdır. İsabetli eleştiri, birçok yanlıştan dö-
nülmesini sağlar; sağlamıştır. Nihayetinde göz kendisini
göremez. Öte yandan eleştiri denince aklımıza hep olum-
suzluk geliyor, gelmesin. Beğenmek ve teşvik etmek de 5
eleştiriye dâhildir. Eleştiri ile düşmanlığı birbirinden ayıran
BASAMAK

larda düşünce de şiir ve şair üzerinden ilerler, ilerlemiştir.
Namık Kemal’den Ziya Gökalp’e, Mehmet Akif’ten Necip
Fazıl’a, Sezai Karakoç’tan İsmet Özel’e kadar bu böyledir.
Birkaç istisna hariç öncülerimiz hep şairler olmuştur. Şiir,
bir anlamda, geçidi beklemiştir.
temel fark, niyettir. Eleştiri adı altında fenalığın her çeşidini
gördük, görüyoruz. Bazen maruz kalıyoruz, bazen şahitlik
ediyoruz. Şahsi hesaplar, hırslar, ihtiraslar, kıskançlıklar,
eleştirinin çıkış noktası olmamalıdır. Olursa ortaya sağlık-
sız, hastalıklı metinler çıkar.

1. Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıda- 3. Bu parçaya göre sağlıklı bir eleştiride olması gereken
kilerden hangisi getirilmelidir? asıl özellik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Türk şiirinin gelişim sürecinde birçok şairin büyük eme-
ği vardır.
B) Millî ve manevi temaları halka ulaştırmada en büyük rol
şiirin ve şairlerindir.
C) Savaş yıllarında millî mücadeleye yazılarıyla katılan
birçok romancımız olmuştur.
D) Türk şiirine bakarak geleceğimize yön verebiliriz.
E) Sanatçılar her dönemde sanatlarını toplumu uyandır-
mak için kullanmıştır.
A) Eserin kim tarafından ve ne için yazıldığına bakıp ona
göre değerlendirmek
B) Kişisel duyguları katmadan yalnızca eseri dikkate ala-
rak iyi niyetle değerlendirmeler yapmak
C) Her şeyden önce eserin genel ahlâk kurallarına uyup
uymadığını kontrol etmek
D) Dil ve anlatım açısından kusurları bulup sonra içeriği
eleştirmeye geçmek
E) Eserde saptanan yanlışlar, yazarın yüzüne karşı söyle-
yebilmek

2. Bu parçada düşünceyi kanıtlamak için aşağıdakilerin 4. Bu parçada eleştiri ve eleştirmen ile ilgili olarak aşağı-

hangilerinden yararlanılmıştır? dakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Öyküleme - tartışma A) Eleştirinin isabetli olması için çaba gösterilmesi gerek-

tiğine
B) Örnekleme - tanımlama
B) Doğru ve iyi niyetli yapılan eleştirilerin sanatçıyı bazı
C) Örnekleme - karşılaştırma
hatalarından döndürdüğüne
D) Tanık gösterme - karşılaştırma
C) Eleştiride kişisel düşmanlığa yer verilmemesi gerektiği-
E) Açıklama - tanımlama ne
D) Eleştirinin genel olarak olumsuz olarak algılandığına
E) Eleştirmenin eleştiri yapma yeterliliğine sahip olması
gerektiğine

41
 1 EŞİK
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Dergicilik; ortak mizaçların, yakın duyguların, benzer has-
sasiyetlerin birbirini bulmasıdır. Yani öncelikle ekip işidir.
Diğer unsurlar bunun üzerine inşa edilir. Bir de dergicilik
yapıyorsanız şahsi düşünceniz ve kişisel tecrübeniz bir
5
yere kadardır. Emeğe hürmet etmeli, sizin dışınızdaki ça-
BASAMAK
baları da dikkate almalısınız. Bunu göstermenin ilk yolu
kitap tanıtımları ve söyleşilerdir. Size fenalık etmiş birinin
kitabı bile dergide yer alabilmelidir. Hakkaniyet bunu ge-
rektirir. Öte yandan kitap dergisi çıkarsanız bile yayımla-
nan her eseri karşılama şansınız yoktur. Buna sayfalar
yetmez.
5. Bu parçaya göre dergicilikte dikkat edilmesi gereken
en önemli ilke aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dergiye rengini verebilecek öznel bir bakış açısı geliş-
tirmek
B) Kitap tanıtımlarında edebî değeri olanlara öncelik ver-
mek
C) Ön yargılardan arınmış uyumlu bir ekibe ve objektif bir
anlayışa sahip olmak
D) Yayımlanan eserlere aynı oranda yer vermeye çalışmak
E) Deneyim sahibi kişilere dergide daha fazla yer vermek
6. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Kişisel değerlendirmeler ön plandadır.
B) Bazı yargıların gerçekleşmesi koşula bağlanmıştır.
C) Öneri cümlelerine yer verilmiştir.
D) Tanık göstermelerden yararlanılmıştır.
E) İlk cümlede tanımlama yapılmıştır.
42
AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 1
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Geçenlerde okkalı yazarların bulunduğu bir ortamda bir
kalem erbabı, aslına bakılırsa edebiyat bir düşmanlık işidir,
dedi. Ben böyle düşünenlerden değilim. Benim için ede-
biyat; dostluk ahlâkıdır, kardeşlik hukukudur, vefa duygu-
sudur. Elbette yetenek, işçilik ve istikrar şart… Bunu ko-
nuşmaya gerek bile görmüyorum. Gerçek olan şu ki: İyiliği
ve kötülüğü başkalarından çok önce kendimize yaparız.
Edebiyat her şeyden önce insaf işidir. Bir edip bu insafın
uzağına düşerse hangi iyi işi başardığını iddia edebilir ki?
7. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Düşmanlık yapmak için edebiyattan daha acımasız bir
silah yoktur.
B) Edebiyat, olumlu duygularla sürdürülmesi gereken bir
sanattır.
C) Güzel sanatlar içinde edebiyat, amacına en uygun kul-
lanılan türdür.
D) Kimi yazarların edebiyatın işlevini yeterince bilmemesi
bazı sorunlara neden olmaktadır.
E) Yazın dünyasında dostluk üzerine daha fazla eser ya-
zılması gerekiyor.
8. Bu parçada geçen “okkalı yazar” ve “kalem erbabı” söz-
leriyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yazarlık mesleğinde belli bir yetkinliğe ve üne kavuş-
muş olanlar
B) Gazete ve dergilerde sıkça yazı yazan kişiler
C) Geçimini yazarlık mesleğiyle sağlayan ve başka bir işle
uğraşmayan sanatçılar
D) Uzun zamandır yazı yazan ama henüz belli bir düzeye
gelememiş yazarlar
E) Yazdıklarıyla toplumun düşünsel serüvenine katkı sağ-
lama iddiasında olanlar
 TEST - 2 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Michael Wolf, şehir yaşamının mutsuz ve gergin yüzünü
kendine özgü yöntemlerle yansıtan, ödüllü bir sokak fo-
toğrafçısı. “Modern hayat” adı altında yaşadıklarımızın
artıklarını topluyor. Küçük pencereli plazalar, metro camı-
na yastık diye yaslanıp uyuyakalan yolcular, kolilerde ya-
şayan evsizler, yemek sırasına dizili fabrika işçileri… 16
yıllık Hong Kong macerasından sonra Paris’e taşındığında
sanatı da kesintiye uğruyor. Dünyanın en sıkıcı şehri ilan
ediyor Paris’i. Neden mi? Çünkü Paris’te binalar düzgün,
sokaklar temiz, her şey yüz yıl öncesiyle aynı. Kaos yok,
mutsuz insanların sayısı az…
1. Bu parçada sözü edilen fotoğraf sanatçısıyla ilgili ola-
rak asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Alışkanlıklarından koparıldığında sanatsal yetenekle-
rinde bir kayıp söz konusudur.
B) Yoğun tempoyla çalışan insanların bulunduğu ortam-
larda daha üretkendir.
C) Dünyanın hemen tüm şehirlerinde benzer insan man-
zalarını fotoğraamıştır.
D) Yeni taşındığı şehre alışamadığı için sanatını icra etme
noktasında zorluk yaşamaktadır.
E) Sanatının esin kaynağı insanları mutsuz eden şehir
hayatının aksayan yanlarıdır.
2. Bu parçada geçen “yaşadıklarımızın artıkları” sözüyle
anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) İnsanların yaşama direnme noktasında ortaya koyduk-
ları çaba
B) Günlük yaşamın önemsiz gözüken ama genel ruh hâli-
ni yansıtan ayrıntılar
C) Şehrin yorucu temposuna direnemeyip pes eden in-
sanlar
D) Yaşamaktan bıkmış insanların yorgun hâlleri
E) İş yaşamında başarıyı yakalayamamış olanlar
43
EŞİK 1
3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu’nun Kim Var Orada?
oyununu, yine topluluk ekip çalışması sonucu yazıp yö-
netmiş. Muhsin Ertuğrul’un anılarını yazmasıyla başlayan
oyunda Muhsin Bey’in kişisel tarihine olduğu kadar tiyatro 5
tarihine de yer veriliyor. Ailede sanatçı olmak, memlekette
BASAMAK
sanatçı olmak ekseninde ilerleyen oyun; Ermeni tiyatro-
cularımızın serüveni, kadınların sahne mücadelesi, sanat
üzerindeki baskı ve sansür temalarına değiniyor. Cüneyt
Yalaz, oyunun temel direği olarak şiir gibi bir oyunculuk çı-
karıyor. İlker Yasin Keskin, bu oyunculuğun karşısında hiç
gölgede kalmıyor; iki oyuncu âdeta birbirlerini parlatıyorlar.
3. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiş-
tir?
A) Oyunun bir ekip çalışmasıyla ortaya çıktığına
B) Oyunun Muhsin Bey’in yaşamı etrafında şekillendiğine
C) Çok geniş bir oyuncu grubu tarafından sahnelendiğine
D) Birçok toplumsal sorunun da dile getirildiğine
E) Oyuncuların sahnede çok başarılı olduklarına
4. Aşağıdakilerin hangisi bu parçadaki altı çizili sözlerle
anlatılmak isteneni karşılamaz?
A) Belli bir odaktan hareket etmek
B) Asıl unsur olmak
C) Kusursuz, etkileyici olmak
D) Geri planda kalmamak
E) Daha da iyi hâle getirmek
 1 EŞİK
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Sanatın her alanında bir emekten söz edilmeli. Bu, insan
emeği olmalı. İnsanın kendisini bulmaya yaramayan, ona
ayna tutmayı başaramayan, evrensel insan özelliklerini
çerçevelemeyi bilemeyen eser, sanatsal bir eser değildir.
5
Bırakın uzun ömürlü oluşunu beklemeyi, hiç doğmamalı.
BASAMAK
Emek verilmeden meydana getirilen bütün çalışmalar hem
onu yapanın kendi potansiyelini hafe almasıdır hem de
ona ulaşabilecek ikinci kişinin zekâ ve ufkuna saygı duy-
mamasıdır. Gerçek bir sanat eseri meydana getirildiği tak-
dirde türlerin hepsi aynı şarkıya eşlik edebilecek kuvvette
olacaktır.
5. Bu parçadan hareketle sanat eseriyle ilgili olarak
I. İnsanı çeşitli yönleriyle yansıtmalıdır.
II. İnsan emeğini konu almalıdır.
III. Evrensel insani özü taşımalıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) Yalnız III
6. Bu parçada sanatçılarla ilgili aşağıdaki yargılarından
hangisine değinilmemiştir?
A) Eserinde çağının sanat anlayışını yansıtmalıdır.
B) Eserine harcayabileceği emeği en güzel şekilde ver-
melidir.
C) Eserine ilgi gösteren sanatseverlere saygısını eseriyle
hissettirmelidir.
D) Evrensel insan vasıarını değerlendirerek kalıcı eser
vermeyi amaçlamalıdır.
E) Sanatıyla ilgili yeteneklerini küçümsemeksizin ortaya
koymalıdır.
44
AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 2
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Geçen yılın dergilerini karıştırırsanız çok fazla tırnak, tire,
parantez, italik, köşeli parantez kullanıldığını göreceksiniz.
Demek ki anlattıklarımızı okura yeterince iletemediğimizi
düşünerek anlamı pekiştirecek sözcüklerin altını çizme-
yi seçmişiz ya da okurun altını çizdiğimiz sözcüklerden
ve kavramlardan başka bir anlam çıkarmasını sanki göz
kırparak rica etmişiz. Önceleri bu işaretleri, anlamı bilin-
mez düşüncesiyle yabancı sözcükleri belirtmek için ya da
metnin genel anlamına çok aykırı kabul edilen sözcükleri
belirtmek için kullanırdık. Okuru bu kadar hafe almak da
neyin nesi? Yazıdan çıkarılması gerekeni paketleyelim bir
de evlerine gönderelim de olsun bitsin!
7. Bu parçanın yazarı aşağıdakilerin hangisinden rahat-
sızlık duymaktadır?
A) Yazarların noktalama işaretlerini yazılarında genellikle
yanlış kullanıyor olmalarından
B) Geçmiş dönem dergiciliği ile şimdiki arasında büyük bir
uçurum oluşmasından
C) Okurun küçümsenerek onun metinden ne anlaması
gerektiği konusunda yönlendirilmesinden
D) Dergi okurlarının önceki dönemlere göre ciddi bir nite-
lik kaybı yaşadığından
E) Bazı noktalama işaretlerinin öncekinden farklı amaçlar
için kullanılıyor olmasından
8. Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki altı çizili sözler-
den birinin karşılığı değildir?
A) Kafa karıştırmak
B) Doğrudan söylemek
C) Dolaylı yollarla dikkat çekmek
D) Önemsiz görmek
E) Önemli olduğunu belirtmek
 TEST - 3 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Türk toplulukları arasında görülen yaygın inanışlardan bi-
risi de belli ağaç türlerinin kutsal kabul edilmesidir. Muhte-
melen, mevsimden mevsime kendini yenilemesi ve daha
birçok özelliğinden dolayı olsa gerek ağaç, Türk topluluk-
ları arasında hayatın ve sonsuzluğun timsali olarak görül-
müştür. Başka bir ifadeyle Türk insanı ağacın oluşumu ile
kendi hayatının tabii seyri arasında bir benzerlik olduğunu
keşfetmiş ve yaşadığı her coğrafyada kutlu mekânlarla
ağaçlar arasında bir ilişki kurmuştur. Ancak ağacın bizzat
maddi varlığının değil, sahip olduğu birtakım özellikler ve
temsil ettiği gücün bir sonucu olarak kutsal kabul edildiğini
söyleyebiliriz.
1. Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargıların hangisine
ulaşılabilir?
A) Hayatı kolaylaştırmak için insanlar çevrelerindeki var-
lıkları kutsamışlardır.
B) İnsanlar sırrını çözemediği varlığı kutsayarak ondan
yararlanma yoluna gitmiştir.
C) Hayatına anlam yüklerken Türkler, çevresinde tanıdığı
çeşitli varlıklardan özellikle ağaçlardan yararlanmıştır.
D) İnsanın kendi varlık nedenini sorgulaması, çevresinde-
ki varlıkları anlamasını kolaylaştırmıştır.
E) Ağaç ile insan yaşamı arasındaki benzerlikler Türklerin
medeniyet kurmasında etkili sebeptir.
2. Bu parçaya göre Türklerin çeşitli ağaç türlerini kutsal-
laştırmalarının temel nedeni aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Ağacın kimi özellikleriyle kendi doğal yaşam süreçleri
arasında benzerlikler görmeleri
B) Kendi yaşam süreçlerini kolaylaştırıcı bir araç olarak
ağaçtan yararlanmaları
C) Ölüm sonrasının bilinmezliğiyle ağacın var olma süreci
arasında bir bağ kurmaları
D) Çevrelerinde en çok gördükleri varlık olması
E) Doğal hayatın sürdürülmesinde ağacın varlığını önemli
görmeleri
45
EŞİK 1
3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Duygular; bir davranışı başlatan, sürdüren ve yönlendiren
süreçlerdir. Bu sebeple duygular da güdüler gibi insan
davranışının oluşmasına öncülük eder. İnsan davranışını
şekillendirmede güdülerin ve duyguların farklılaşması söz 5
konusudur. Güdülerin genel olarak hangi davranışlarla
BASAMAK
sonlanacağını kestirmek daha mümkündür. Susayan bir
kişinin susuzluğunu giderme yolunda birtakım çözüm ara-
yışlarına gideceği tahmin edilebilir. Fakat yaşanan duygu-
lar sonucunda herkeste ortak davranışın oluşacağı gibi bir
çıkarımda bulunmak yanlış olacaktır. Örneğin arkadaşına
öfkelenen bir kişi yaşadığı duyguyu çevresine karşı saldır-
ganca davranışlar sergileyerek ortaya koyabilir. Bir diğer
kişi ise aynı durum karşısında içine kapanıp saatlerce ağ-
layabilir.
3. Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın başlığı olabilir?
A) Duyguların Güdülere Etkisi
B) Duygusal Tepkiler
C) Duygu ve Davranış İlişkisi
D) Davranışlar ve Sonuçları
E) Bilinçli ve Bilinçsiz Davranışlar
4. Bu parçadan duygularla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi çıkarılabilir?
A) Başlatıp yönlendirdiği davranışlar her insanda aynı ol-
mayabilir.
B) Kimi olaylar herkeste benzer bir duyguyu tetikler.
C) Duygulanmak, doğuştan getirilen genel bir insan özel-
liğidir.
D) Duygusuz insanların davranışları güdü olarak ortaya
çıkar.
E) Bireyin belli bir andaki duyguları bulunduğu ortamdaki-
leri de etkiler.
 1 EŞİK AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 3

5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre 7 - 9. soruları aşağıdaki parçaya göre

cevaplayınız. cevaplayınız.

(I) Bir dilin zengin ve işlek olmasının yanı sıra etki gücüne Kültür; nasıl ki okuduklarımızı, çeşitli biçimlerde edindiği-

de sahip olması, o dili konuşan bireylerin sayısıyla doğru miz bilgileri unuttuktan sonra bizde kalan şeyse şiir de öyle

orantılıdır. (II) Bir dili ne kadar çok insan konuşuyorsa o dil olmalı değil midir? Şiirin bir düşünsel arka planı olmalıdır

o kadar işlek, o kadar etkilidir. (III) Konuşulmayan diller, ila- elbette ama bu suyun üstünde değil, derinlerinde olmalıdır.
5
hi kitapların dilleri bile olsa ölmeye mahkûmdur. (IV) Sınırlı Bakınca değil de dalınca görebileceğimiz bir arka plan ya
BASAMAK

sayıda insan tarafından konuşulan İbranice ve Latince bu- da birikim. Biraz daha ileri gitmeyi göze alabilir, şöyle de

nun en açık örneğidir. (V) Türkçe, bir zamanlar dünyanın diyebilirim: Şiir, alıntılarla değil kalıntılarla yazılır. Her dize-

en zengin ve etkili dilleri arasında idi. (VI) Günümüzde bu de başka bir şiiri, her şiirde başka bir şairi görmeniz, onun

zenginlik hâlâ devam ediyor olsa da etki alanı için aynı şeyi (kurgulayanın) ne kadar bilgili olduğu konusunda bir kir

söyleyemeyiz. (VII) Nedeni ise bu dili konuşan bireylerin, verir elbette; ya bu yığışımın altında ezilirse altında imzası

dünyayı adeta istila eden diller karşısında, kendi dillerini bulunan şair, o zaman ne olacak?

konuşmaktan utanır hâle gelmeleridir.

5. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf 7. Bunları söyleyen bir şair aşağıdaki yargılardan hangi-
hangi cümleyle başlar? sine karşı çıkmaktadır?

A) II B) III C) IV D) V E) VI A) Şiiri uğraş edinmek, insanı bilgi sahibi değil ama kültür-
lü kılar.
B) İyi bir şair olmak isteyen kişi, usta şairleri kendi şiirinde
net olarak hissettirmelidir.
C) Şiir ne denemedir ne makaledir, o belki derinliklerinde
anlam da gizleyen sanatsal metindir.
D) Şiirler, anlam ve biçim yönüyle özgün metinlerdir; bir
başka şiiri veya şairi çağrıştırmamalıdır.
E) İyi şiir, okurunu zorlar, kendini kolayca ele vermez; on-
daki anlamı ve sanatı görebilmek birikim gerektirir.

6. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta- 8. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden

dır? yararlanılmıştır?

A) Dillerin etki gücünün o dili konuşanların sayısal çoklu- A) Açıklama B) Öyküleme

ğuyla doğru orantılı olmasından C) Tartışma D) Benzetme
B) İlahi kitapların dillerinin etki alanlarının darlığından E) Betimleme
C) Türkçenin yeterince konuşulmadığı için etki alanının
daralmasından
D) Türkçenin bir bilim dili olarak zenginliğini kaybetmesin-
den
E) Dillerin zenginliğiyle işlekliğinin orantılı olmamasından 9. Bu parçada altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıda-
kilerden hangisidir?

A) Şiirin bilgi birikimiyle yazılabileceği

B) Şiirin bilgi vermesi gerektiği
C) Şiirin düşündürücü bir içeriğe sahip olması gerektiği
D) Şiirin kültür birikimine dayalı olması gerektiği
E) Şiirin usta şairlerin eserlerinden kırıntılar taşıması ge-
rektiği

46
 1. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
1. Basamak: Paragrafta Konu - Ana Düşünce DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. D 3. E 4. A
Test 1
5. B 6. C 7. E 8. E

1. C 2. B 3. E 4. B
Test 2
5. A 6. A 7. C 8. A

1. D 2. D 3. A 4. C
Test 3
5. C 6. A 7. C 8. A

TOPLAM

2. Basamak: Paragrafta Yardımcı Düşünceler DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. D 3. C 4. C
Test 1
5. A 6. C 7. C 8. B

1. E 2. E 3. D 4. C
Test 2
5. B 6. C 7. D 8. C

1. D 2. E 3. D 4. C
Test 3
5. C 6. A 7. E 8. C

TOPLAM

3. Basamak: Paragrafta Yapı DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. D 3. B 4. B
Test 1
5. A 6. B 7. A 8. B

1. B 2. A 3. A 4. C
Test 2
5. D 6. C 7. D 8. D

1. B 2. D 3. C 4. D
Test 3
5. C 6. E 7. A 8. C

TOPLAM

4. Basamak: Paragrafta Anlatım Teknikleri DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. B 3. A 4. A
Test 1
5. E 6. D 7. D 8. E

1. B 2. D 3. E 4. A
Test 2
5. A 6. D 7. B 8. E

1. E 2. D 3. C 4. C
Test 3
5. E 6. D 7. E 8. A

TOPLAM
 1. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
5. Basamak: Aynı Metne Dayalı Çoklu Sorular DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. C 3. B 4. E
Test 1
5. C 6. D 7. B 8. A

1. E 2. B 3. C 4. D
Test 2
5. C 6. A 7. C 8. A

1. C 2. A 3. C 4. A
Test 3 5. D 6. C 7. B 8. C
9. D
TOPLAM

Toplam Cevaplanan
Soru Sayısı Soru Sayısı Doğru Yanlış Boş

121

Uyarı:
1) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız soruların video çözümlerini
dinledikten sonra soruyu bir daha gözden geçiriniz.
2) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız sorularla ilgili kitabın girişin-
de yer alan çözüm teknik ve taktiklerine ilişkin açıklamaları bir daha göz-
den geçiriniz.
3) Anlamlarını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamlarını söz-
lükten inceleyiniz.
2. EŞİK
GELİŞTİRME TESTLERİ

1 Paragrafta Konu - Ana Düşünce

2 Paragrafta Yardımcı Düşünceler

3 Paragrafta Yapı

4 Paragrafta Anlatım Teknikleri

5 Aynı Metne Dayalı Çoklu Sorular

1. Bu eşikte 5 basamak vardır. Her bir basamak on altışar soru içeren 3 testten oluşmaktadır.

2. Bu eşikte yer alan her bir test (16 soru) için 30 dakikalık bir süreyi aşmamanız önerilmektedir.

3. Her bir basamakta yer alan testlerde aynı konuyla ilgili farklı soru tiplerini art arda tanımış olacak-
sınız.

4. Bir testi bir oturumda kesintisiz çözmeniz önerilir.


2 EŞİK
1 1. Bugün ortalıkta dolaşan bazı yeni kelimeler, yüzlerce yıl
yaşama gücüne sahip olursa sağlam ve zengin anlamlı
kelimeler arasına katılabilir. Bugünden onların gelecekleri
hakkında hüküm veremeyiz. Dilin sağlamlığının en kesin
delili, güzel edebî eserlerde yaşamasıdır. Yahya Kemal,
bunu bildiği için eski şairlerin kullandığı kelimeleri kullan-
maktan çekinmemiştir. Sırtını milletinin tarih ve kültürüne
dayayan sanatçı geleceğine güvenebilir. Beni bu deneme-
leri yazmaya sevk eden bu inanç olmuştur.
BASAMAK
Bu sözleri söyleyen bir yazardan aşağıdakilerden han-
gisini yapması beklenebilir?
A) Başka dillerden gelerek dilimize yerleşmiş kelimelere
yazılarında yer vermemesi
B) Günümüzde yazılmış kimi eserleri klasikleşmiş eserle-
re yeğlemesi
C) Yabancı ülke insanlarını ve onların yaşantılarını işle-
mesi
D) İçinde yaşadığı toplumun sorunlarını sağlam ve zengin
bir dille ele alması
E) Dile kazandırılmak için yeni türetilmiş bütün kelimeleri
severek kullanması
2. Süheyl Ünver, bir gün bana Sivas’tan derlediği, altın kıy-
metinde bir söz söyledi. Sivas’ta halı ören bir kızdan işit-
miş: “Her yanlış, bir nakış.” Bu söz büyük Fransız lozofu
Alain’in yazılarında sık sık zikrettiği bir krin Türkçesidir,
“Şahsiyet hatayı meziyet hâline getirir.” Halıcı kızın sözü,
maddi ile maneviyi birleştirmesi bakımından ayrıca derin
bir anlam taşır. Gerçekte maddi kültür ile manevi kültür
birbirinden ayrılmaz. Türk atasözlerinde derin anlamların
çoğu madde âleminden alınma bir sembole dayanır.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
A) Doğruların da yanlışların da evrensel nitelik taşıdığı
B) Güzelliğin kaynağının yapılan hatalar olduğu
C) Maddi ve manevi kültürün bir bütün olduğu
D) Tecrübe edinmenin süreç gerektirdiği
E) Atasözlerinin mecazlı anlatım içerdiği
50
30 dk
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 1
3. • Kahve tüketiminin kadınlar üzerindeki etkileri nasıldır?
• Kahvenin önerilen tüketiminin üzerine çıkmak tehlikeli
midir?
• Kahvenin ortaya çıkış serüveninin temelinde ne var-
dır?
• Kahvenin Avrupa ülkelerine yayılış süreci neye daya-
nır?
Aşağıdaki araştırma sonuçlarından hangisi bu sorular-
dan herhangi biriyle ilişkili değildir?
A) Etiyopyalı bir çobanın meçhul bir bitkinin meyvelerini
tüketen keçilerinde bir enerjiklik olduğunu fark etmesi
ve kendisi de bu meyveleri denediğinde aynı durumu
yaşaması sonucu bugünkü kahve içeceği keşfedilmiş-
tir.
B) Kanuni Dönemi’nde İstanbul’a gelen kahveyi burada
tadan Venedikli tacirler sayesinde Avrupalılar 1615 yı-
lında kahve ile ilk kez karşılaşmıştır.
C) Mide hassasiyeti olan kişilerin, hamilelerin ve emziren
hanımların kahveyi çok dikkatli tüketmeleri gerektiği
bazı çalışmalarda ortaya konmuştur.
D) Günde bir iki ncan kafeinli kahve içen kadınların hiç
içmeyenlere göre depresyona girme riskinin daha az
olduğu tespit edilmiştir.
E) Günde ortalama 300-400 mg kafein tüketimi genel
olarak güvenilirdir ancak fazla tüketilmesi sonucunda
tansiyon ve kalp üzerinde olumsuz etkileri olduğu sap-
tanmıştır.
4. Büyük sanatçı, güçlüğün coşturduğu engeli kendisine sıç-
rama tahtası yapan adamdır. Derler ki Michalengelo’yu
Musa’nın ellerine toplu bir hareket vermeye zorlayan, mer-
mersizlik olmuştur. Sahnede- hep birden kullanılacak ses
perdelerinin sayılı oluşudur ki- Eschyle’i, Kafkas dağların-
da zincire vurulan Prometheus’un susuşunu icat etmek
zorunda bırakmıştır. Eski Yunanlılarda saza bir tel ekleyen
adam şiddetle cezalandırılırdı. Sanat baskıdan doğar, dö-
vüşle yaşar, özgürlükten ölür.
Bu parçada sanatçılarla ilgili olarak anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dönemlerindeki baskı nedeniyle dirençlerinin arttığı
B) Baskı dönemlerinde daha fazla eser verdikleri
C) Yaşadıkları sürece sürekli bir özgürlük arayışı içinde
bulundukları
D) Güçlükleri fırsata dönüştürerek büyük eserler verebil-
dikleri
E) Kavgacı bir kişiliğe sahip oldukları için baskı gördükleri
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
5. Bazı yargılarımız eleştirmenler tarafından kullanıldı, kulla-
nıldı ama eş anlamda kullanılmadı. Söz gelimi ben “Mısra
işlevini yitirdi.” dediğim zaman o gün yazdığım şiire göre,
o gün ele aldığım, ürettiğim şiire göre böyle bir çıkış yap-
tığımı sanıyorum. Gerçi bu çıkış orada bitmiş değil, son
yazdığım kitaplarda da “Mısra işlevini yitirdi.” yargısında
direniyorum. Ama çıkışım yanlış anlaşıldı. Mısra işlevini
yitirdi, öyleyse mısra şiirin en küçük birimi olduğuna göre
şiir de işlevini yitirdi gibi kolay yargılara varıldı. Ülkemizde
yazıların karşılığı çoğu zaman böyle alınıyor. Yavaş yavaş
yazı yazmaktan soğudum.
Bu parçada yazarın yakındığı asıl tutum aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Eleştirmenlerin şiirlerden çok şairleri hedef alışı
B) Eleştiri yazıları yazmasına karşı çıkılması
C) Eleştirmenlerin söylenilenlere çarpıtıcı ve kolaycı yak-
laşımları
D) Kimi sözlerinin eleştirmenlerce de değerlendirilmesi
E) Söylediklerinin sanat çevrelerinde yeterince karşılık
bulmaması
6. Kimi sanat eserlerinin kalıcılığı sık sık mantıksız birtakım
varsayımların öne sürülüşüne yol açar. Bu çeşit sanatın
ölümsüz özleri kapsadığı, hiç değişmeyecek özel doğrula-
rı ortaya koyduğu düşünülür. Ama bu cılız düşünüşlerden
her yerde olduğu gibi burada da kaçınılmalıdır. Sorunun
en iyi tartışmasını sağlayacak kavramlar bunlar değildir.
Sanat eserinin başlangıcındaki itici güçlerin yeknesaklığı
kalıcılığın yeterli bir açıklamasıdır. İtici güçlerini, gelip ge-
çici bir yüksek heyecanlanma durumunun rastgele patla-
yışlarından alan bir sanat eserinde fazla bir kalıcılık gücü
bulunabileceğini düşünmek akla yatkın olmaz.
Bu parçada yazarın karşı çıktığı düşünce aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Sanatçıların ölümsüzlük çabasıyla eser üretme anlayışı
olduğu
B) Kalıcılığına inanılan sanat eserlerinin evrensel doğru-
ları taşıdığı
C) Sanatla ilgili tartışmalarda her dönemde aynı kavram-
larla bu tartışmaların yapıldığı
D) Sanat eserinin doğuşunda tekdüzeliğe düşmenin kalı-
cılığı engellediği
E) Akla aykırı gelen kurmaca metinlerin kalıcılık iddialarını
hak etmediği
51
EŞİK 2
7. Bildiğimiz kâğıda basılan dergilerin ömrünü tamamladığını 1
düşünüyorum. Tecrübe ile sabit. Çünkü ben de bir dergi
çıkarıyorum. Hem de 25 yıldır. Peki, sebep ne? Modern
teknolojinin hükmünü yürüttüğü alanlarda yeni icat eskisini
çöpe atar. Mesela televizyonun yaygınlaşması ile radyo-
nun pabucu dama atılmıştır. Hâlâ radyo âşıkları vardır ama
bir avuç. Dergiler de böyledir. Yıllarca takip ettiği dergi ile
okur arasında kir bir yana hissi bir bağ oluşur. Hele sosyal
BASAMAK
medya yaygınlaştıktan sonra ne dergiye ne gazeteye itibar
kaldı. Tramvayda, metrobüste hatta sokakta bakıyorum
herkesin elinde veya kulağında bir telefon.
Bu parçada yazar aşağıdakilerden hangisini kanıtla-
maya çalışmaktadır?
A) Dergiciliğin gereksiz bir uğraş olduğunu
B) Televizyonun radyodan daha etkili olduğunu
C) Basılı dergilerin ömrünü tamamladığını
D) Sosyal medyanın etkin kullanıldığını
E) Cep telefonu yaygınlığının yanlışlığını
8. Bütün dünya kültürlerini ve edebiyatlarını yakından uzak-
tan izleyebilme olanağımız yok. Öncelikle, dilimiz yaygın
bir dil değil. Ama ülkemizde bir, bazen birkaç yaygın ya-
bancı dili bilen, eleştirmen ya da incelemeci olmayan okur-
lardan da bir T.S. Eliot çapında deneme yazabilen çıkmadı
şimdiye kadar. Lukacs gibi tezler öne süren bir incelemeci
çıkmadı. Bu örnekleri çoğaltabiliriz. Ben de şöyle düşün-
müştüm bir zamanlar: Böylesine kapsamlı yazılamayacak-
sa yazıdan vazgeçmeli dedim ve en iyi bildiğimi, şiirin daha
iyisini yazmayı seçtim.
Bu parçada yazarın yakındıkları arasında aşağıdakiler-
den hangisi yoktur?
A) Türkçenin dünyada yaygın olarak kullanılan bir dil ol-
maması
B) Uluslararası okunurluğu olan deneme yazarlarımızın
bulunmayışı
C) Şairlerin şiir yazmakla yetinip deneme yazmamaları
D) Dünyada gelişen kültür ve edebiyat hareketlerinin ya-
kından takip edilememesi
E) Lukacs benzeri öne sürdüğü tezlerle ünlenmiş incele-
meci yazarlarımızın yetişmemesi

2 EŞİK
1 9. Modern yaşamın en yoğun yaşandığı alanlar şehirlerdir.
Kırsal hayata baktığımız zaman geleneksel bir ortamda
yaşayan, babasının işini yapan, temiz havayla iç içe bir
yaşam ve sosyal ya da ekonomik hareketliliğin olmadığı
bir hayat görüyoruz. Bu durum iki yüz üç yüz sene önce
dünyanın her yerinde böyleydi. Ancak şehirleşme ile birlik-
te sosyal ve ekonomik hareketlilik, hızlı yaşantı ve bunun
yanında sosyal dayanışmanın bozulduğu bir durum ortaya
çıktı. Çünkü modernleşmeyle ortaya çıkan bireydeki deği-
BASAMAK
şim, toplum üzerinde sonuç verdi ve kitlelerin değişimini
etkiledi.
Bu parçaya göre şehirleşme ile ortaya çıkan sorunun
temelinde yatan unsur aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bilim ve teknoloji ile gelen rahatlığa alışma durumu
B) Bireydeki değişimin yaygınlaşıp toplumsal bir davranı-
şa dönüşmesi
C) İnsanların düşünsel faaliyetlerden gittikçe uzaklaşması
D) Popüler kültür politikalarının insanları etki altına alması
E) Köylerden kentlere göç dalgalarının kontrolden çıkması
10. Cumhuriyet Dönemi şairleri içerisinde Mehmet Çınarlı’nın
şiiri önemli bir yere sahip olmakla birlikte, kimi zaman eleş-
tirmenler tarafından ağır bir şekilde de eleştirilmiştir. Çınar-
lı şiiri, şairine henüz hayattayken dahi büyük şöhret kazan-
dırmış ve şiir meselesinde takip edilmesini sağlamıştır.
Bu parçadan Mehmet Çınarlı ile ilgili olarak
I. şu an hayatta olmadığı
II. eski şöhretini kaybettiği
III. şiir türü dışında da eser verdiği
IV. hakkındaki eleştirilere aldırmadığı
V. Cumhuriyet Dönemi şairlerimizden olduğu
durumlarından hangileri kesin olarak çıkarılabilir?
A) I ve II B) I ve V C) II ve IV
D) II ve V E) III ve V
52
30 dk
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 1
11. • Hangi durumlarda antibiyotik, vücuda damar yoluyla
(enjeksiyon) verilmektedir?
• Antibiyotiklerin tedavi edemediği durumlar var mıdır?
• Antibiyotik kullanımının önerilmediği hastalar olabil-
mekte midir?
• Antibiyotiklerin görev tanımı nedir?
Aşağıdaki araştırma sonuçlarından hangisi bu sorular-
dan herhangi biriyle ilişkili değildir?
A) Geçmişte hatalı antibiyotik kullanımı nedeniyle antibi-
yotiklerin etkilerinde görülen düşüş, bu ilaçların ecza-
nelerden doktor reçetesi karşılığında alınması zorunlu-
luğunu getirmiştir.
B) Antibiyotikler, bakteriler ve bazı parazitler gibi birtakım
mikropların neden olduğu enfeksiyonları tedavi etmek
için kullanılan bir grup ilaca verilen isimdir.
C) Herhangi bir bireyin antibiyotik alamaması çok nadirdir
ancak bireylerin bir antibiyotiği alamamasının ana ne-
deni, geçmişte bir antibiyotiğe karşı alerjik reaksiyon
göstermiş olmasıdır.
D) Antibiyotikler, soğuk algınlığı ya da grip gibi virüslerin
neden olduğu veya pamukçuk gibi mantarların neden
olduğu enfeksiyonlara karşı etkili değildir.
E) Genellikle enjeksiyon yoluyla antibiyotiğe ihtiyaç du-
yanlar, ağır enfeksiyon geçirdikleri için hastaneye kal-
dırılmış olan bireylerdir.
12. Şiir, arşa ait bir sanattır. Bu yüzden şiirde anlam son dere-
ce önemlidir. Ne var ki şairin içindeki anlamla şiir okuyucu-
sunun zihninde beliren anlam çoğu zaman aynı olmaz. Biz
de bunu şiirin kudretine yorarız. Bu nedenle sizin söylediği-
niz şiirin şair için yüklendiği anlam, okur için yok hükmünde
olabilir. Hatta bazen de şair, okurun şiirine verdiği anlamı
görünce hayrete düşer.
Bu parçada şiirle ilgili vurgulanmak istenen aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Sadece yetenekli insanlarca yazılabileceği
B) Anlamdan çok anlatımına özen gösterilmesi gerektiği
C) Edebî ürünler arasında okunması en zor tür olduğu
D) Yorumlanabilir ve kişiden kişiye değişebilir bir anlam
taşıdığı
E) Bir sanatçının başarılı ve kalıcı olmasının anahtarı ol-
duğu
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
13. İnsanlar vardır ki dünyaları hep kelimelerle örülmüştür. On-
lar, kelimelerle duyar, kelimelerle düşünür; kelimeleri birer
mücevher dizisi gibi her kıymetin üstünde hissederler. Ben
de onlardan biriyim. Çünkü kelimeler, birtakım boş sözler
değildir. Şunun bunun uydurmasıyla piyasaya sürülen sah-
te boncuklar da değildir. Kelimeler asırların ve asırlarca o
kelimeleri konuşan, onlarla duyan, düşünenlerin; onlarla
seven ve sevilenlerin yaratıp güzelleştirdiği, beğenip Türk-
çeleştirdiği, canlı ve ruhlu varlıklardır.
Bu parçaya en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Anlam Sığlığı
B) Sözün Gücü
C) Dilin Kaynağı
D) Kelimelerin Değeri
E) Türkçenin Güzelliği
14. İnsanları ahlaken, zihnen doğru olduğuna inandığım şey-
lere ikna etmek için yazıyorum. Ama aynı zamanda yazma
uğraşının kendisi beni değiştirdiği için yazıyorum. Düşün-
celerimi berraklaştırıyor. Zamanımı ve hayatımı düzen-
liyor. Yazıyorum çünkü yazmamak beni boş ve tatminsiz
yapıyor.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Kitapların iki bin basılıp en iyi ilginin birkaç röportajla
sınırlı kaldığı bir ülkede yazarım demek alay konusu
olmaktır.
B) En az bir yıl iki yıl durmadan çalışıp didinip ve düşün-
meyenler adına da düşünüp bir şeyler yazmak tatmin
edici değildir.
C) Bir kitap yazıp karşılığında iki bin lira gibi komik telie-
rin ödendiği bir ülkede yazarlık boş bir uğraştır.
D) Yazarlığın bir meslek bile sayılmadığı, sürekli okuyucu-
nun onayına muhtaç olunduğu bir yerde yazmayı cazip
görmem.
E) Yazdığım her yazıyı birileri okusun da bilgilensin diye
yazdığım kadar kendimi terbiye etmenin bir yolu oldu-
ğu için de yazmayı sürdürürüm.
53
EŞİK 2
15. Dil ile sanatkâr; birbirine mutlaka muhtaç, birbirini tamam- 1
layan ve yaşatan iki tabii dosttur. Sanatkâr dili işler, geliş-
tirir ve zenginleştirir. Dilin güzelliğine güzellik katar. Sonra
da yalnız bu hizmetleri ile kalmayıp eserleri vasıtası ile
dile kazandırdıklarının devamını, ebedîleşmesini sağlar.
Dili herkese sevdirir, herkesin gönlüne ve hafızasına nak-
şeder. O, dilin âdeta gerçek sahibidir. Dil de sanatkârın
başarıya ulaşmasını, ebedîleşmesini, gözlerde ve gönül-
BASAMAK
lerde yaşamasını temin eden yegâne vasıtadır. Dil yoksa
sanatkâr da yoktur. Çirkin ve sevimsizdir. Sözün kısası her
ikisinin de istikbâli, birbirleri ile anlaşabilmelerine, dost ola-
bilmelerine bağlıdır.
Bu parçaya en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Sanatkârın Başarısı
B) Sanatkâr ve Dil
C) Sanatçının Görevi
D) Dil ve Sorumluluk
E) Kusursuz Anlatım
16. Sevgi konusuna dokunmayan yazarların düşüncelerine
pek güvenim yok. “Bu konuda söyleyecek şey mi kaldı,
bilineni mi yineleyeyim!” diye kendilerini savunanların bile
doğru yolda olduğu kanısında değilim. Başka konularda
yeni şeyler mi söylüyor hepsi sanki? Hem sevgiye konular-
dan bir konu gözüyle bakılmaz ki. Bir bakıma “Yaşamadan
sevgiye zaman kalmıyor.” diye bir çıkış deneyenler doğru
yola epeyce yaklaşıyorlar gibime geliyor. Gene de giremi-
yorlar tam yola. Gerçekten sevgiyi yaşasaydılar hiçbir şey
yazacak zamanları olmazdı, yazarlık isteği diye bir şey
duymamaları gerekirdi. Gerçek sevgi her şeyi kaplar çün-
kü. Gerçek sevginin olduğu yerde başka hiçbir şeye yer
yoktur.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta-
dır?
A) Yazarların sevgi konusunda yeterince yazı kaleme al-
mayışından
B) Sevgi konusunu işleyen yazıların özgün olmayışından
C) Yazarların sevgiyi işleyecek zaman bulamayışından
D) Sevgi konusunu işleyen yazarların yazdıklarıyla ya-
şantılarının çelişmesinden
E) Sevgi temasını ele alan yazıların samimiyetsizliğinden

2 EŞİK
1 1. Sosyal hayatta düzenin önemini gösteren aktüel bir konu
vardır: Trak! Taşıtlar düzenli bir şekilde hareket ederse
caddelerde hiçbir karışıklık olmaz. Hayat canlı bir şekil-
de akar gider. Düzene uymayanlar tarafından yol tıkanır-
sa herkesin canı sıkılır. Fakat insan, kafasının içinde bir
düzen tesis edemezse dışarda onu nasıl kurabilir? Kom-
pozisyon derslerinin gayesi, öğrencilerin kendi duygu ve
düşünce dünyalarına bir çekidüzen vermektir. Köpekler bir
paçavra buldular mı didik didik ederler. Bazı öğrencilerin
BASAMAK
yazıları bende bu izlenimi uyandırır.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Toplum kurallarına uymak yaşamı kolaylaştırır.
B) Trak karmaşası genellikle sürücülerin kuralları ihlalin-
den doğmaktadır.
C) Öğrencilere öncelikle düzen düşüncesi verilmeli ve
bunu uygulamaları sağlanmalıdır.
D) Dünyadaki kargaşa düzenli yaşama kurallarını uygula-
mamaktan kaynaklanmaktadır.
E) Öğrencilerin kompozisyon derslerindeki başarısı onla-
rın hayata uyumunu kolaylaştırır.
2. Kültür eserleri, dilin belli bir yerde ve anda donmuş şekille-
ridir. Bu bakımdan onların abidelerden farkları yoktur. Kü-
tüphaneler dil abidelerini toplayan müzelerdir. Dil, bir kap
olduğuna göre onlara “duygu, düşünce, hayal müzeleri”
demek gerekir. Biz eskiden yaşamış insanların hayat tec-
rübelerini, inanç ve değerlerini bu eserlerden öğreniriz. As-
lında dili hem şekil hem muhtevasıyla inceleyen lolojinin
gayesi, insan kültürünü tanımaktır. Fakat bu görüşe ancak
dil ile kültür arasındaki bağlantıyı görenler ulaşabilirler.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Dili kullanarak ortaya çıkarılan eserler de önemli birer
tarihî eserdir.
B) Anıtlaşmış kültürel eserleri anlamak, dili iyi bilmek ve
kullanmakla mümkündür.
C) Eskilerin yaşam deneyimleri, inandıkları değerler kitap-
larda yaşamını sürdürür.
D) Dil eğitimini uğraş edinenler, kültürü de uğraş edinmiş
olurlar.
E) Kitaplar insan duygu, düşünce ve hayallerinin saklan-
dığı özel anıtlardır.
54
30 dk
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 2
3. Okuduğumuz ve yüreğimizde bir titreşim yaratmış yapıtları,
yazarları yıllarca sonra anımsayabiliriz. Çocukluğumuzda
dinlediğimiz, okuduğumuz bir masalı, öykü ya da romanı
kolay kolay unutamayız. Söz gelimi, çoğumuz daha ilko-
kul sıralarında Ömer Seyfettin’in “Diyet”ini okumuşuzdur.
Koca Ali’nin eğilmez kişiliği, yüce onuru içimizi ürpertmiştir.
Öte yandan Hacı Kasap’ın acımasızlığı, insanı ezen yanı
karşısında da tiksinti duymuşuzdur. İçimizi dolduran bu
duygular bugün de tazeliğini korumaktadır.
Bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Çocuklukta edinilen bilgiler ömür boyu unutulmaz.
B) Okumak insanın duygu eğitiminde önemli bir işleve sa-
hiptir.
C) Edebiyat eserleri olumlu ve olumsuz tipleri birlikte işle-
melidir.
D) İnsanı etkileyen edebiyat eserleri üzerinden yıllar geç-
se de bu etkiyi sürdürür.
D) İnsanı tanıma konusunda roman ve öyküler yaşamın
kendisinden daha derin bilgi aktarır.
4. (I) Edebiyat ürünlerinin etkisi, derinliğine bir nitelik taşıdığı
gibi aynı zamanda dolaylı bir nitelik de taşır. (II) Biz okudu-
ğumuz romanlardan, öykülerden, şiirlerden ve oyunlardan
ayrımına varmadan bir şeyler öğreniriz. (III) Bu öğrendik-
lerimiz bilgilenmemizin yanında duyarlığımızı da kuşatır.
(IV) Bizde birtakım özlemler, düşler, tutkular uyandırır.
(V) Diyelim ki okuduğumuz bir romanda ya da izlediğimiz
bir oyunda kahramanın eylemleri, düşünceleri büyülüyor
bizi; bir saygı uyandırıyor ve bunun etkisiyle onun kişiliği-
nin etkisi altına giriyoruz.
Bu parçanın ana düşüncesi numaralanmış cümlelerin
hangisinde verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 30 dk

TEST - 2 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE EŞİK 2

5. Hayat çok hızlı ilerler; durağan değil, dinamiktir. Kıpırtısız
bir göl değildir, devamlı akan bir nehre benzer. Art arda
geçen iki dakikada bile hiçbir şey aynı kalmaz. Bu yüzden
şu an doğru kabul ettiğimiz bir şey kısa bir süre sonra deği-
şebilir. İşler yolunda giderken birkaç dakikada her şeyinizi
kaybetme ihtimaliniz vardır. O zaman ne yapmalı? Yapıla-
bilecek tek şey insanların farkında olmalarını sağlamaktır,
böylece değişken bir yaşama karşı nasıl tavır alabilecekle-
7. Araştırmacıların raporladığı bir örnek vaka, beyninin gör- 1
sel sistemi zarar görmüş 7 yaşındaki bir hastanın mucizevi
durumunu açığa serdi. Beyninin sağ yarım küresinin bir
kısmı, geçirdiği nöbetlere son vermek amacıyla ameliyatla
alınan hasta, operasyon sonrasında sol göze dair görme
duyusunu yitirdiği hâlde, beyninin sol yarım küresi bu ha-
sarı onarmak için fazladan çaba gösterdi ve yeni bağlan-
tılar kurarak görme duyusunu iyileştirmeyi başardı. Beynin
BASAMAK

rine karar verebilirler. hasarlı bölümünde gerçekleşmesi gereken görevleri farklı

birimlerin üstlenmesiyle ortaya çıkan bu olağanüstü durum
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
sayesinde minik hasta, tekrar 180 derecelik görüş açısına
destekler niteliktedir?
kavuştu.
A) Yaşam mücadelesinde başarılı olmak isteyen insanın
zihni ile kalbi arasında bir uyum olmalıdır. Bu parçadan
B) İnsan değişimin farkında olmalı ve buna uygun strateji I. Beynimiz kendini onarmak için çözümler geliştirebil-
geliştirmelidir. mektedir.
C) Hayatın değişkenliği içinde yok olan insan elbet bir çı- II. İnsan beynindeki görsel algı sistemi, beyin bir
kış yolu da bulacaktır. bölümünü kaybetse bile çalışmaya devam edebiliyor.
D) Herkesin yaşam karşısında bir sorumluluğu vardır, bu III. Beynin kendini yenileme gücü, küçük yaşlarda yetiş-
sorumluluk insanı zinde tutar. kinlikten daha fazladır.
E) İnsan içinde yaşadığı evrenin en değerli parçasıdır, yargılarından hangileri çıkarılabilir?
bunu bilmeli ve buna uygun yaşamalıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III

8. Kutadgu Bilig; tarih, sosyoloji ve kültürle iç içe bir devlet,

toplum, birey inşasına yönelik bir yapı taşısa da her şey-
den önce güçlü bir edebî metindir. Kitap; bireye, insan ha-
yatına ve gönüllere seslenen göndermeleriyle çağdaş bir
hikâye, romandır. Bireyin hayatının anlamına ilişkin okurla-
ra paha biçilmez değerler üretir. Yazarın gençliğine ilişkin
ahlanmaları ve şimdinin gençliğine ilişkin hayat tecrübeleri
aktarımı insanın içini acıtır. Özellikle şairin kendi hayatıyla
yüzleştiği ve tecrübeler aktardığı bölüm tam bir hayat ma-
nifestosu gibidir. Metinler; iyilik, doğruluk, anlayış, kültür,
edebiyat, yazı, fânilik gibi kavramlar etrafında gelişirken
büyük fotoğrafta bir hayat felsefesi de oluşturulur.

Bu parçadan Kutadgu Bilig ’le ilgili kesin olarak çıkarı-

6. Bütün sevgileri atıp içimden, labilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir?
Varlığımı yalnız ona verdim ben, A) Önemli bir edebiyat eseridir.
Elverir ki bir gün bana derinden, B) Bölümler hâlinde yazılmıştır.
Ta derinden bir gün bana “Gel” desin. C) Günümüz hikâye ve romanlarından farksız biçimsel
Bu mısralarda aşağıdakilerden hangisi ağır basmakta- özellikler taşır.
dır? D) Yazar, yaşam deneyimlerini aktarmak üzere kaleme
almıştır.
A) Ümit B) Yalnızlık C) Korku
E) Sade ve akıcı bir anlatıma sahiptir.
D) Kayıtsızlık E) Sitem

55

2 EŞİK
1 9. Diller; yazarların, düşünürlerin, sanatçıların yazılarıyla
gelişir. Dili, en iyi onlar kullanır; gelişmesine en çok onlar
emek verirler. Dil uzmanları, kurumlar, kurullar dillerin ge-
lişmesinde ancak yardımcı olabilirler. Bilimsel çalışmaların
verilerini değerlendiren yazarlardır, sanatçılardır. Bir yazar,
bir sanatçı diyeceklerini daha iyi anlatmak istedi mi yolunu
kendisi bulur. Uzmanlara danışmaz ama onlardan yarar-
lanır. Dilini seven, diline saygı duyan bütün kesimlerin el
birliğiyle başarılacak bir iş bu.
BASAMAK
Bu parçada dilin gelişmesiyle ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine karşı çıkılmaktadır?
A) Yazarların, düşünürlerin, sanatçıların ilgisizliğine
B) Kurumların, kurulların, uzmanların yetersizliğine
C) Bilimsel çalışma verilerinin değerlendirilmeyişine
D) Sanatçıların uzmanları dikkate almayışlarına
E) İlgili kesimlerin iş birliğine girmeyişlerine
10. Millet varlığını ayakta tutan ve millî bütünlüğü temin eden
başlıca unsur ana dildir. Çünkü milleti meydana getiren
bireylerin ayrılmaz bir birlik hâlinde yaşamaları, birbirlerini
tanımalarına, anlamalarına ve sevmelerine bağlıdır. Millet
bütünlüğünün gittikçe artan bir sağlamlık kazanması da
nesillerin ve bireylerin birbirlerini tamamlamaları ile müm-
kündür. Bu da millete ait manevi servetlerin, dil yolu ile ne-
silden nesile ziyan edilmeden aktarılmasına bağlıdır.
Bu parçada ana dilin hangi özelliği vurgulanmıştır?
A) Bireylerin varlıklarını sürdürmelerini sağlaması
B) Sosyal ve toplumsal iletişimin temeli olması
C) Kültür ve sanat eserlerinin var olmasına aracılık etmesi
D) Ulusal değerlerin ve bütünlüğün sürekliliğini sağlaması
E) Duygu ve düşünceleri doğrudan ifade aracı olması
56
30 dk
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 2
11. Deniz memelileri, suyun altında çok uzun süre nefeslerini
tutabiliyor. İnsanlar en fazla birkaç dakika nefeslerini tu-
tabilirken bazı balina türleri iki saat nefes almadan suyun
altında kalabiliyor. Balinaların bu özelliğinin akciğerlerinin
boyutuyla ilişkili olduğu düşünülebilir. Vücut büyüklüklerine
oranlandığında denizde yaşayan memelilerin akciğerleri,
karada yaşayan memelilerinkinden daha küçüktür. Çünkü
balinaların akciğerleri suyun altında oksijen deposu olarak
görev yapmaz. Deniz memelilerinin suyun altında uzun
süre nefeslerini tutabilmelerinin temel nedeni aldıkları ok-
sijeni uzun süre verimli bir şekilde kullanabilmeleridir.
Bu parçada deniz memelilerinin hangi yönü üzerinde
durulmaktadır?
A) İnsanlardan üstün yanları
B) Vücut yapılarının elverişli olduğu yaşama şekilleri
C) Karada yaşayan memelilerle ilişkileri
D) Suyun altında uzun süre kalabilme özellikleri
E) Uzun ömürlü oluşlarının temel sebepleri
12. Biyogra türünü bir an zamana yayılmış sonsuz genişlikte
bir yelpaze gibi düşünelim. Her kanadında sayısız yaşam
öyküsü taşıyan bu yelpazenin geçmişteki ucu efsanelere
gömülmüştür, günümüzdeki ucu yaşanmış hayatlara açı-
lır. Kökleri günlük hayattadır; dalları, meyveleri sanatta.
En alt basamakta gündelik, basit özgeçmişler durur; üst
basamaklarda edebî biyograler. Arada da üstekileri kap-
samaya çalışan başvuru kitapları, ansiklopediler... Her
birinde sayfalar dolusu isim, sayfalar dolusu özetlenmiş
yaşam öyküsü… Bu durum biyogra yazmaya adım atan
yazarın hangi ayrıntılarla uğraşması gerektiğini yeterince
açıklamıyor mu?
Bu parçanın bütününde biyogra türüyle ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?
A) İçeriğinden dolayı tanımlanması zor bir edebî tür olduğu
B) Çokça ayrıntı içerdiği için bu türde eser vermenin bü-
yük çaba gerektirdiği
C) Fazlaca geniş bir konu alanı olduğundan yazmanın ko-
lay olacağı
D) Hem sanatsal hem de öğretici boyutlarının bulunduğu
E) Edebî bir tür olarak kabul edilmesinin yanlış olduğu
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
13. Şehirlerin odağında insan değil araçlar var. Akan bir tra-
ğin kıyısında çarpılmadan, ezilmeden yaşamaya çalışıyo-
ruz. Yol artık bize ait değil, bulvarlar da. Trak bizi hem
yoldan attı hem de yoldan çıkardı. Elbette bunu söylerken
bu işleyişin asıl sorumlusu olan kültürel boyutu, öfkesi bur-
nunda bir şiddet toplumuna dönüştüğümüzü göz ardı etmi-
yorum. Topluma tutulan bir ayna gibi trak. Yola çıkmak,
yolda olmak insan olma ya da insanlıktan çıkma potansi-
yelimizi ortaya çıkarıyor.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Trak kurallarına uygun davranmak vatandaşlık göre-
vidir.
B) Yanlış şehirleşme kentlerde karmaşayı artırmaktadır.
C) Şehirler insan odaklı olarak planlanmadıkça trak so-
runu çözülmez.
D) Yanlış şehirleşmenin getirdiği trak sorunu, toplumsal
davranışlarımızdaki hataları da yansıtmaktadır.
E) Toplumsal barış, öncelikle toplumsal alanlarda insan
haklarına uygun davranmakla sağlanabilir.
14. Baharda açan badem ağaçları… İçimizi ısıtır, bizi gülüm-
setir ama onda büyük bir şey olduğunu, hayatın kusursuz
işleyişini gösterdiğini pek azımız düşünürüz. Van Gogh
bunu görmekle kalmayıp sanata da dönüştürmüştü. Andy
Warhol’un domates çorbası konserveleri resimlerinin sö-
zünü bile etmeyeceğim. Warhol’un modern dünyada her
şeyin birbirinin benzeri olmasını eleştiren konserve kutu-
su baskıları “Marketten alınan bir ürün nasıl 20’nci yüzyıl
sanatında dönüm noktası hâline gelir?” sorusunun canlı
kanıtı adeta.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabi-
lir?
A) Sanat, insana sıradan olanın gizli güzelliğini fark ettirir.
B) Sanatçı doğada gözlediklerini resim veya şiirle anlat-
ma ihtiyacıyla yaşar.
C) Ağaçlar, canlılığını hissettirmek için baharda çiçek
açar.
D) Sanat ortamından uzak kalmak özgünlüğü yok eder.
E) Yaşamı bayağılıktan kurtarmak sanatsal bir uğraş
edinmekle mümkündür.
57
EŞİK 2
15. Beynimiz kötü anıları silmeye programlıdır çünkü hayatta 1
kalmamız lazım. Sen dersin başına “Allah kahretsin, yine
bununla uğraşacağım!” diye oturursan beynin bu öğrendik-
lerine kötü anı muamelesi yapar ve bunları siler. Fakat ke-
yii öğrenirsen kalıcı olur. Küçük yaşta da çok düşünürdüm
bunu, ezberlemem gereken bir şey varsa mutlaka oyun oy-
nayarak ezberlerdim. Yurtdışında da alfabeyi şarkıyla ya
da oyuna dönüştürerek ezberletirler. Kendi çocukluğumda
da yeni okula başlayan her çocuğa abaküs alınırdı. Ancak
BASAMAK
hâlen abaküs öğretebilen bir öğretmen yoktur. Abaküsle
sayarsınız, sonra onların telini çıkarır boncuk diye oynar-
sınız. Oysa o beş sıralı boncuklarla ne inanılmaz hesapla-
malar yapabileceği çocuğa öğretilmez.
Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?
A) Çocuk eğitimi özel bir uzmanlık alanıdır.
B) Eğitimde oyundan yararlanmak öğrenmeyi sevdirir ve
kolaylaştırır.
C) Beynin işlevleri öğrenildikçe eğitim başarısı artar.
D) Ezberlemek eğitimin en önemli ve en zor yönüdür.
E) İnsan yaşadıkça iyi veya kötü anılar biriktirir.
16. Bir gazeteci bir televizyon kanalında program yapıyor,
konukları ile sohbet ediyordu. Bu kez karşısında Ara Gü-
ler vardı. O gazeteci biraz da onun dünyaca tanındığını
vurgulamak için “Ara Bey siz Amerika’da da sergi açtınız,
dünyaya açıldınız, orada Mimar Sinan’ı tanıttınız, nasıl bir
duygu bu?” deyince “Amerika dediğin nedir yahu! Şurada
üç yüz senelik tarihi yok. Senin mezarların bile ondan eski.
Boş ver Amerika’yı. Bak ben sana bir şey anlatayım: Mi-
mar Sinan dedin ya, ne yapmıştır o, onu söyleyeyim sana.
Mimar Sinan var ya, Süleymaniye’ye gidiyorsun ya hani,
Süleymaniye Camisi’ne giriyorsun. İşte camiye girdiğin
zaman sana Allah’ı gösteriyor. Budur mesele anladın mı?
Sinan odur. Sana Allah’ı gösteren adamdır. Şimdi ben ne
yapabilirim bu adam karşısında. Biz sanatçı değiliz, foto
muhabiriyiz.”
Bu parçadan “Ara Güler” ile ilgili olarak aşağıdaki yargı-
ların hangisine ulaşılabilir?
A) Sanatın inceliklerini kavramış alçak gönüllü bir fotoğraf
sanatçısıdır.
B) Türkiye’deki somut kültürel mirasın görsel olarak kayıt
altına alınmasına öncülük etmiştir.
C) Mimar Sinan eserleri üzerinde çalışmış olması dünya-
ca ünlenmesinin yolunu açmıştır.
D) Sevilmesinde çıktığı televizyon programlarındaki doğal
üslubu etkili olmuştur.
E) Türkiye’de fotoğrafı sanat katına yükseltmiş bir sanat-
çıdır.

2 EŞİK
1 1. Dünya genelinde okuma oranının düştüğünü düşünüyo-
rum. Sadece gençler ile alakalı değil, yetişkinlerde de du-
rum böyle. İnsanlar, bugün kendilerini düşünmeye yönel-
ten ve entelektüel olarak zorlayan kitaplar okuyor olsalardı
içinde yaşadığımız dünyayı kabul etmezlerdi. Bu, sadece
bizde gözlenen bir durum da değil ayrıca. Aynı şeyler Batı
dünyası için de geçerli.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
BASAMAK
miş olabilir?
A) Çağımızın kültürel anlamda yaşadığı sorunlar nelerdir?
B) Günümüzde daha çok hangi sanat dallarına ilgi göste-
rilmektedir?
C) Çağdaşınız olan sanatçılar hakkında neler söylemek
istersiniz?
D) Gazetelerin gün geçtikçe dijitalleşmesine dair neler
söylemek istersiniz?
E) Bugünün dünyasında ortaya çıkan düşünsel kuruluğu
neye bağlıyorsunuz?
2. Genç felsefe öğrencisi diğer okuldan bir gençle karşılaştı.
Nereye gidiyorsun diye sordu ona. Rüzgârın sürüklediği
yere, diye cevap verdi diğeri. Hâlbuki onun pazara gittiğini
biliyordu. Cümleye aynı felsefeyle cevap veremediği için
kendisini aşağılanmış hissetti ve bu durumu hocasına an-
lattı. Onunla bir daha karşılaşırsan aynı soruyu sor ve ona
şöyle söyle dedi hocası: “O zaman bacakların yok demek?
Çünkü ruhun bedeni yoktur ve rüzgâr ruhu hiçbir yere gö-
türemez!” Ertesi gün yine karşılaştılar ve genç aynı soruyu
sordu. Nereye gidiyorsun? Diğeri, pazara gidip zerzevat
alacağım, dedi. Söyleyecek bir şeyi yoktu, yine sustu.
Bu hikâyeden çıkarılabilecek en kapsamlı sonuç aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Kendini sürekli bir arayışın içine hapseden insan, an-
cak doğru formüllerle buradan çıkabilir.
B) Sürekli değişkenlik gösteren hayata karşı hazır formül-
ler işe yaramaz, farklı durumlara hazır olmalısınız.
C) Farklılıklarımız bizi bazen sürüden ayırır bazen de sü-
rünün en değerli elemanı yapar.
D) Sorunlar karşısında çözüm üretebilmek zamanla kaza-
nılabilecek bir özelliktir.
E) İnsan kendisinde eksik hissettiği taraarı uzun soluklu
bir çalışmayla tamamlayabilir.
58
30 dk
PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 3
3. Aşağıdaki cümlelerden hangisi: “İnsanların parmak izleri
var; evlerin parmak izi var mıdır, her evi farklı kılan nedir?”
sorusunun cevabı olamaz?
A) Her evin kendine has bir ruhu vardır; bu ruh orada ya-
şayan insanların kişilikleri, eğitim ve kültür seviyeleri,
dünya görüşleri, zevkleriyle oluşur.
B) Ev, içinde yaşayanların aynasıdır; bir eve girdiğinizde
orada oturanlar hakkında, hiç tanımasanız bile burnu-
nuza çalınan kokudan, duvara asılmış levha veya tab-
lolardan, kitaplık varsa kitaplardan bilgiler edinebilirsi-
niz.
C) Evin kendine has parmak izi o evin sakinlerinin doğur-
duğu bir gönül çocuğudur; her evi farklı kılan görgü,
cömertlik, saygı, şefkat aslında girer girmez kendisini
belli etmektedir.
D) Çıtırtılar, kımıltılar, gölgeler, ışığın yer değiştirişi, yan-
sımalar, ürpertiler. Hepsi kendine hastır her evde. Bir-
birinin aynısını bulamazsınız.
E) Evlerin hikayesi, sadece insan hayatlarını belirlemekle
kalmaz, toplumu da dönüştürür.
4. Çocukluğumda sanat, özellikle de müzik, ailemizin daima
bir parçası oldu. Annem evde piyano çalar, babam ise
resme ve müzelere çok ilgi duyardı. Üç yaşından itibaren
müziğe gösterdiğim ilgi ailemizin dikkatini çekti ve beni
sanatla iç içe yetiştirerek bana doğru yönde rehber oldular.
Bu şekilde her dalı ile sanat, özellikle de müzik, benim için
bir nefes alma şekli hâline geldi.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Sanata ilginiz nasıl ve ne zaman başladı?
B) Müziğin bugünkü toplum nazarında önemli olduğunu
düşünüyor musunuz?
C) Sanat dalları içinde en çok hangi alanın destekçisi ol-
dunuz?
D) Müzisyenlikte başarıya giden yolu çizebilir misiniz?
E) Müziğin çocuk ruhu üzerindeki etkileri hakkında neler
söylersiniz?
 30 dk

TEST - 3 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE EŞİK 2

5. Eleştiri neşterdir. Yani iyileştiren, ince ve kesici bir araç.
Neşter sözcüğü “bilgi” anlamına da geliyor. Evet, eleştiri
iyileştirir. Ülkenizde daha iyi bir şiir, daha düzeyli bir ede-
biyat topluluğu vücut bulsun istiyorsanız edebî eleştiriye
zemin hazırlamak, yazmak, yazdırmak boynunuza borçtur.
Bir edebiyatta eleştirel düzyazının gelişmemesi; kaosa, öl-
çülerin kaybına, iyi şeylerin hasıraltı edilmesine, bayağılı-
ğın pazarlanmasına yol açar.
7. Ana diline saygı, önce onu bilerek sevmek, sonra da doğ- 1
ru ve düzgün kullanmakla olur. Bu saygının daha fazlası
ise ana dilini yabancı dillerin salgınından koruyarak kendi
yapısı içinde işleyip zenginleştirmeye çalışmakla gösteri-
lir. Bu da sanatçıların, bilginlerin ve eli kalem tutan bütün
yazarların görevidir. Yabancı kelimeleri dillerinden bir türlü
söküp atamayanların, ana diline sevgiden ve saygıdan söz
etmeleri gülünç olmaktan öteye geçemez.
BASAMAK

Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen- Bu parçadaki altı çizili ifadeyle

miş olabilir? I. Ana dilini yabancı dillere karşı korumaya çalışmak
A) Bir eleştirmeni okurun gözünde yücelten şeyler neler- II. Ana dilini özgün yapısına özen göstererek işlemek
dir? III. Yabanıcı kelimeleri kullansa bile ana dilini sevgisini her
B) Edebiyat dünyasında görülen eksiklikleri nelere bağlı- ortamda dile getirmek
yorsunuz?
durumlarından hangilerine gönderme yapılmıştır?
C) Edebî eleştirinin gerekliliği ve yazın dünyasına katkıları
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
hakkında neler söylersiniz?
D) I ve II E) I ve III
D) Edebî birikimin oluşmasında akademik çalışmaların
yeri nedir?
E) Bir toplumun düşünsel gelişiminin sağlanması için ne
gibi adımlar atılmalıdır?

8. Birçok araştırmacı bilimsel anlamda tıbbın MÖ 5. yüzyıl-

da Yunan hekim Hipokrat’ın tanıya ve gerekçeli bir tedavi
yaklaşımına dayanan rasyonel tıbbı ortaya atmasıyla baş-
6. Babam bana kitap oku demedi fakat onun elinde hep kitap
ladığına inanmaktadır. Bunun yanında, 2007 yılında bir
gördüm. Gözlüklerini takar, eline kırmızı kalemini alır ve
grup araştırmacı, MÖ 1850 yıllarına tarihlenen dört adet
sürekli çizerdi satırların altını. Ben babam kitabı elinden bı-
Mısır papirüsündeki bine yakın reçeteyi deşifre ettiler. Gü-
raktığı zamanlarda altını çizdiği satırları delice merak eder,
nümüzde kullanılan modern tıbbi rehberlerde listelenmiş
o satırların diğerlerinden farkını anlayabilmek için karıştırır-
bitki, hayvan ve mineral adları ile papirüslerdeki mater-
dım sayfaları. Annem de okurdu. Dergi boyunda basılmış
yaller karşılaştırıldığında, 284 materyalin yüzde 62’sinin
kocaman bir kitap okuduğunu hatırlıyorum: Alexandre Du-
1970’lere kadar kullanıldığını fark ettiler. Bu kâğıtlar ara-
mas’nın Monte Kristo’ suydu sanırım. Bana oku denilmedi
sında yer alan, hastalıklar için yazılmış reçetelerden ba-
ama okudum. Bana yaz denilmedi ama yazdım. Babam
zıları şöyleydi: Solucan düşürmek için nar ve pelimotu;
yazıyordu çünkü. Daktilo tıkırtıları çocukluğumun en gi-
hazımsızlık için kişniş ve kimyon; şişkinliğin giderilmesinde
zemli sesi olmuştur.
kereviz tohumu…
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
Bu parçadan
rak söylenmiş olabilir?
I. Tıp tarihine yönelik yanlış bilgilerin bulunduğu
A) Evinizde bir okuma ve yazma geleneği var mıydı?
II. Tıp alanına yönelik araştırmaların köklü bir tarihe sahip
B) Çocukluğunuzda tanıştığınız ilk kitapları hatırlıyor mu-
olduğu
sunuz?
III. Hipokrat’ın ortaya attığı görüşlerin zamanla terk edildiği
C) Sizi okumaya ve yazmaya teşvik edenler oldu mu?
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
D) Okumaya ilginiz hangi tür kitaplarla başladı?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Yazma yeteneğinizi aileniz mi yoksa öğretmenleriniz
mi fark etti? D) I ve II E) II ve III

59
 30 dk
2 EŞİK PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE TEST - 3

1 9. Bazı tanıklıklar sizi hemen kurgusal bir metin yazmaya
yönlendirir. Bu tanıklıklar ışığın çakıp sönmesi gibi hayalî
bir duygu tınısı ise sizi öyküye taşır hemen. Ama yaşamsal
bir olgu ya da olay dallanıp budaklanmışsa ve orada da
dramatik bir yan varsa roman olur son durağınız aniden.
Bu parçadan
I. Çeşitli unsurların uyandırdığı izlenimlerin yazarları
yazma sürecine ittiği
BASAMAK
11. Şiir, güzel sanatlar içinde kendine has yeri ve özelliği
olan bir edebî türdür. Kimi zaman duygularımızın sırdaşı,
kimi zaman güzel sohbetlerimizin ziyneti, kimi zaman da
isyanlarımızın aracısı olan şiir, günümüzde yeterince rağbet
görememektedir. Şiirin yeteri kadar ilgi görmemesinin bazı
sebepleri olduğu muhakkak. Gerçek şiir okuyucusu azaldı,
şiirler ise işportaya düştü. Böyle bir ortamda da şiir estetik
yönü bir kenara bırakılarak birtakım moda söyleyişlere ve
ideolojiye yöneldi. Estetik kaygı olmayınca da gerçek şiir-

II. Romanla öykünün birbirinden farklı nitelikler taşıdığı

den bahsetmek zaten mümkün değil.
III. Romanın dramatik gerçeklikleri bünyesinde taşıyan bir
edebî tür olduğu Bu parçada yazar aşağıdakilerin hangisinden yakın-
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? maktadır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Edebiyatın güncel toplum yaşantısında işlevini yerine
D) II ve III E) I, II ve III getirmemesinden
B) Şairlere eskisi kadar saygı gösterilmemesi ve önem
verilmemesinden
C) Şiir türünü gerçek hâline yönlendirecek eleştiriler
kaleme alınmamasından
D) İnsanların okuma eyleminde gün geçtikçe uzaklaş-
masından
E) Şiirin popülerliğe kayarak asli özelliklerini ve itibarını
kaybetmesinden

10. Edebiyat ve sinemanın dil farklılıkları uyarlamalarda ede-

biyatın aleyhine çalışan bir etkendir. Roman yazarının bir
varlığı, nesneyi, somut bir kavramı, kimi davranışların ne-
denlerini, herhangi bir gelişimi, oluşumu anlatması ve bir
çevreyi tasvir etmesi için birçok sözcüğe başvurması ge-
rekir. Buna karşılık senaryo yazarı, belirtilen varlığı, nes-
neyi, gelişimi, oluşumu tek bir görüntüyle ortaya koyabilir.
12. Kimileri edebiyat yoluyla hayatı görür, kimileri ise hayat yo-
Bunun sebebi zaman açısından ekonomik davranma ge-
luyla edebiyatı. Bu iki durumdan nur topu gibi bir paradoks
rekliliği ve sinemanın görsel, işitsel bir sanat dalı olmasıdır.
da elde edebiliriz. Edebiyatı hayattan ayrı düşünmedim
Senaryo, romanda olduğu gibi kişilikleri, nesneleri, gelişim-
hiç. Edebiyat; büyük acıların, kopuşların, hayal kırıklıkla-
leri tanımlamaz; onları varlık olarak sunar. Üstelik bunu,
rının altını çizer hep. Acıya talip olmadan edebiyatın derin
roman anlatımındaki atmosferi yaratacak görüntülerle ve
suyuna giremeyiz çünkü. Hayatın, hatıratın dışında olmak
lm gereklerine uygun olarak yapması gerekir.
ölümsüzlerin işidir. Ancak şiir türü vardır ki ölümlü olduğu-
Bu parçada ele alınan asıl konu aşağıdakilerden han- muzu hatırlatırken bir yandan da ölümsüzlükle avutur bizi.
gisidir?
Bu parçada yazar aşağıdakilerden hangisine değin-
A) Edebiyattan sinemaya yapılan uyarlamalarda edebiyat miştir?
aleyhine işleyen hususların giderilebileceği
A) Şiir türünün gerçek sanatçıların işi olduğuna
B) Romanların sinemaya uyarlamalarının senaristleri yor-
B) Nitelikli bir edebiyatın gerçekleri düş gücü ile yorumla-
duğu
mayla mümkün olacağına
C) Romanda sayfalar tutabilecek betimlemelerin sinema
C) Bir sanatçının anlattıklarına kendi yorumunu katarak
sanatında anlık bir görüntüyle sağlanabildiği
başarılı ve kalıcı olabileceğine
D) Sanatlar arasında dil farklılığı varsa birinden diğerine
D) Edebiyatla ile yaşam arasında sıkı bir bağ bulunduğu-
uyarlamanın yanlış olacağı
na
E) Sinemaya yönelik edebiyat uyarlamalarında iki sanatın
E) Edebî eserlerin okuru yaratıcı eylemlere sürüklediğine
dil farkının edebiyatı olumsuz etkilediği

60
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA KONU - ANA DÜŞÜNCE
13. Gezilerimiz sırasında avcılarla çok sık karşılaşıyoruz. Her
yerdeler. Nereye gitsek onları görüyor, silah seslerini du-
yuyoruz. Kuzey Ormanları’nda bile. Keyii bir hafta sonu
geçirmek için cana kıyıyorlar. Bir hatıra: Kiraz yemek için
dağın eteğindeki bir bahçeye gittik. Sabah sekiz civarı. Elli
metre ötemizde bir karaca gördük. Durmuş, bizi seyredi-
yordu. On dakika kadar sürdü bu. Arkadaşlardan biri fotoğ-
rafını çekti, sosyal medya hesabından paylaştı. Yorumlar-
dan biri: “Şimdi bölgedeki bütün avcılar karacayı öldürmek
için oraya gelir. Lütfen bu paylaşımı siliniz.” Bir fotoğrafın
böyle bir kötülüğe kapı açacağı hiçbirimizin aklına gelme-
mişti. Maalesef haklı.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada eleştirilen bakış
açısıyla yazılmıştır?
A) Hayati zorunluluk olmaksızın bir güzelliğe kıymak acı-
masızlıktır.
B) Daldaki gülü koklarım, beğenirsem koparıp alırım.
C) Diğer canlılara zarar vermeyi, insana verilmiş bir hak
gibi göremeyiz.
D) Yaşam alanları daralan yaban hayvanlarının bu duru-
munu fırsata dönüştürmek insanlığa sığmaz.
E) Ağaçları, ırmakları, kuşları çıkardığımız vakit cennet
vatandan geriye ne kalır?
14. Basit bir benzetmeyle hastalık yaygınlaşsın, ilaçlarımız sa-
tılsın piyasası hüküm sürüyorsa kimse eleştiriyi istemeye-
cektir. Alenen istenmediği söylenmese bile eleştiriyi ikame
etmenin yanından bile geçmese de otorite kurma teşviki
içeren yıllık, seçki, antoloji türü mevcudu derleyen çalışma-
lar bu isteksizliğin somut sonucudur. Şiir eleştirisi metin altı
yorumlarına indirgenmiş hâlde. Örgün eğitimin şiire yakla-
şımında ciddi sorunlar var. Eleştirinin yokluğunu, yarattığı
boşluğu öğrencilerle temas ettiğinizde hemen anlarsınız.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta-
dır?
A) Nitelikli eleştiri yapılmasına duyulan isteksizlikten
B) Yazarların eserlerini çok sattırma hırsından
C) Bilinçli edebiyat okuru yokluğundan
D) Okullarda eleştiri dersleri verilmeyişinden
E) Şiirin hak ettiği değeri bulmayışından
61
EŞİK 2
15. Bilindiği gibi denemedeki anlatıcı genellikle yazarın biz- 1
zat kendisi olması, anlatılanların gerçek dünyaya denk
düşmesi, kurgusal yanlarının olmaması öykü ile deneme
arasındaki temel farkı oluşturur. Yazar, denemede bir duy-
guyu, bir düşünceyi, kendi kişisel düşüncelerinin ispatı için
gündeme getirir. Ama öyküde amaç, kişisel düşüncelerin
ispatı değil, bir tanıklık, bir aracılıktır. Burada yazar müda-
hil değil, aktarıcıdır. Denemede anlatılanlar, hayattaki ger-
BASAMAK
çek duruma denk düşer. Genellikle kurgusal yanları yoktur
ve açıklama peşindedir. Öyküde ise gerçek dünyayla ör-
tüşmek temel amaç değildir. Kurgusaldır ve gerçeği bire
bir tanımlamaz.
Bu parçada üzerinde durulan asıl konu aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Öykü türünün denemeden üstünlüğü
B) Yazarın öykü ve deneme türlerinde nasıl bir tutum ta-
kındığı
C) Duygu ve düşüncelerin deneme yazılarında ele alınış
biçimleri
D) Kurgunun deneme ve öykülerde kullanılabilirliği
E) Kurgunun anlatımında yazarın kullanacağı türler ara-
sındaki temel farklılıklar
16. İleri bir edebiyatın yolunu tutabilmek için yazar, okur
ve eleştirmeci arasındaki münasebetlerin düzenli bir
hâle kavuşmasına ihtiyaç vardır. Bu üçünün arasındaki
münasebetlerde düzenin sağlanmasında eleştirmeciye
düşen işler ise yazar ve okuyucuya düşen işlerden
fazladır. Bu işleri başarabilmek için eleştirmecilerimizin
çalışmalarını akademik düzeyde yapmaları gerekmekte-
dir. Bunun yanında eleştirmecinin anlaşılabilmek için ya-
şayan dili kullanması, herkesçe kabul edilen terimlere yer
vermesi, terimleri yetersiz bulduğu veya onlara sözlük dışı
bir kavram yüklemek istediği hâllerde de bu kavramların
tanımlamalarını yapması gerekir.
I. Açık ve anlaşılır bir dil kullanmak
II. Eleştirilerini bilimsel temele dayandırmak
III. Nitelikli edebiyat eserleri ortaya koymak
Bu parçaya göre ileri bir edebiyata ulaşmak için eleş-
tirmene düşen görevler arasında yukarıda verilenler-
den hangileri vardır?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III

2 EŞİK
1. Edebiyat dergileri farklı edebî ve kültürel anlayışların orta-
ya çıktığı tarihsel ve maddi koşulların anlaşılmasına ola-
2
nak tanır. Edebiyat tarihinin güncel kayıtlarını içeren bu
dergiler, edebiyat alanındaki araştırmalar için de büyük
önem taşır. Türkiye’de son yıllarda çıkan edebiyat dergile-
rinin genellikle yazar ve yapıt odaklı araştırmalardan oluş-
tuğu görülmektedir. Yazar ve yapıt odaklı bu çalışmalar,
yazarların yaşamları ve yapıtları hakkında temel bilgileri
edinmeye yardımcı olmaktadır. Ancak bu çalışmalarda ya-
BASAMAK
zarların üretim yaptıkları dönemlere ilişkin bilgilerin çoğu
satır aralarına sıkışmıştır.
Bu parçadan,
I. Edebî dergilerde dönemsel koşulların arka planı ile ilgi-
li ayrıntılar bulunduğu
II. Son dönem edebiyat dergilerinde yer alan çalışmalar-
da çeşitli eksiklikler gözlendiği
III. Edebiyat dergisi çıkarmanın hayli güç bir hâl aldığı
ifadelerinden hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
2. Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde kendine has bir üslup
vardır. Bu tutum, eseri birkaç sayfa okuduktan sonra insanı
içine çekmekte ve yepyeni keşiere doğru sürüklemekte-
dir. Edebiyatımız açısından oldukça önemli olan eser, bu-
gün sadece bizler için değil başka milletler ve ülkeler için
de kaynak olmuştur. Bu nedenle Seyahatname Almanca,
Bulgarca, Farsça, Fransızca, İngilizce, Rusça, Yunanca ve
Sırpça gibi birçok farklı dile çevrilmiştir.
Bu parçada Seyahatname ile ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
A) Bir başvuru yapıtı olarak görüldüğüne
B) Özgün bir anlatım tarzını örneklendirdiğine
C) Farklı medeniyetlere ait unsurlar içerdiğine
D) Etkileyici bir anlatıma sahip olduğuna
E) Uluslararası bir üne sahip olduğuna
62
30 dk
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 1
3. Bir edebiyat türü olarak deneme; özgürce seçilen bir konu-
da gelişen, çoğunlukla orta uzunlukta bir düzyazı biçimidir.
Ağırbaşlı edebiyat yazıları içinde deneme, en ilgi çekici
olanıdır. Gerçi kitapları koşarcasına okuyanlar ona pek
yüz vermezler ama ince işçilik gösterenlerin yani gerçek
kitapseverlerin sık sık başvurdukları eserler de genellikle
deneme kitaplarıdır. Okurlar, denemeyi hoşça vakit geçir-
mek için okurlar. Ondan beslenmeyi beklemeseler de gene
de beslenirler. Şiir ve aklı başında hayat öyküleri bir yana
bırakılacak olursa yazarla en yakın ruh alışverişine giren
yazı türü denemedir.
Bu parçadan deneme ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi çıkarılamaz?
A) Acele ile değil, sindirilerek okunması gerektiği
B) İçerikte ele alınacakların, yazarı tarafından belirlendiği
C) Okurlarına estetik zevk sunmasının yanında çeşitli kat-
kılar sağladığı
D) Şiir ve öyküden sonra kullanılmaya başlayan en eski
edebî tür olduğu
E) Yazarın ruh durumunu okura aktarmada etkili bir tür
olduğu
4. Orhan Veli, Türk edebiyatının önemli şairlerinden biridir.
Yaşadığı devirde ve daha sonraki dönemlerde adından
sıkça söz ettirmiş ve bazı şairlere de ilham kaynağı olmuş-
tur. Onunla ilgili çalışmaların büyük bir ekseriyeti bilinen-
lerin tekrarı olurken bir kısmı da bazı öznel değerlendir-
melerden öteye geçememiştir. Dikkate değer çalışmaların
sayısı ise bir elin parmaklarını aşmayacak sayıdadır.
Bu parçada
I. Orhan Veli hakkında yapılan çalışmaların çoğunluğu-
nun birbirine benzediği
II. Orhan Veli’nin kimi şairlere esin kaynağı olduğu
III. Orhan Veli’nin şiir üzerine önemli incelemeler yayımla-
dığı
durumlarından hangilerine değinilmemiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
5. (I) İyi bir çocuk kitabı; çocuğun düşünme, sorun çözme
ve yaratıcılık gücünü artırır, çocukta doğa olaylarına ilgi
uyandırır. (II) Aynı zamanda çocuğun resme, dramatik et-
kinliklere, müziğe, sanat alanlarına ilgi duymasına yardım
edebilir. (III) Çocuğun kendisini daha iyi tanıması için ona
kılavuzlukta bulunurken çocuğa yaşamın değişik yönlerini
öğrenmesinde, başka ülkeler ve toplumlar üzerinde bilgi
edinmesinde çok zengin imkânlar sağlar. (IV) Çocuklar
sanatçının kurguladığı olayların kahramanlarıyla özdeşim
kurarak iyiye, güzele, doğruya yönelerek sanatçının yarat-
tığı insana özgü duygu yoğunluğu ile kıskançlık, bencillik
gibi eylemlerinden arınabilirler. (V) Genel olarak çocuklar,
okudukları kitaplardan edindikleriyle bir yandan yetenek
yelpazelerini geliştirirken diğer yandan da günlük yaşam-
larını kolaylaştırıp renklendirirler.
Numaralanmış cümlelerden hangisinde edebî eserle-
rin çocukların olumsuz davranışlarını giderdiğine de-
ğinilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
6. Dünya eskisinden çok daha karmaşık, zihinlerimiz bütün
bu görüntü ve bilgi seli içinden doğru yaşamanın ipuçlarını
seçemiyor. Toprağa basmadan geçen haftalarımız var, bir
dost sohbetinde ısınmadan geçen aylarımız var, iş yaşan-
tısı ve geçim sorunları hayatlarımızın üzerine kara bulut-
larını germiş de oradan bize unutuş ve aldanış yağdırıyor.
Şiir, dilimize pelesenk olmuyor; onca söz arasında bir söz
hepi topu bir gazete haberinin zihnimizde yer açtığı yer ve
zaman kadar yer işgal edip sonra çekiliyor.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilme-
miştir?
A) Karmaşık bir zihin ve yaşantıya sahip olduğumuza
B) Doğadan kopuk bir yaşam sürdürdüğümüze
C) Eş dostla yeterince sohbetten uzaklaştığımıza
D) Güncel sorunlarımızla, geçim derdiyle çokça meşgul
olduğumuza
E) Gazete haberlerine şiirden daha çok zaman ayırdığı-
mıza
63
EŞİK 2
7. Mısır medeniyetinden kalan piramitler, tapınaklar ve mum-
yalar, Mısırlıların teknoloji ve bilim alanında çağın çok
2
ilerisinde teknik bilgi ve beceriye sahip olduklarını göste-
riyordu. Başlarda tapınaklara bırakılan tarım ürünlerinin
türünü ve kime ait olduğunu belirtmek için kullanılmaya
başlanmış olan hiyeroglif yazı sistemi sonraları piramitlerin
çizim ve yapım ilkelerini anlatan bir yazı sistemine dönüş-
müştür. Bin yıllar sonrası Orta Çağ Avrupa’sının zihniye-
tinden daha tutarlı bir anlayışa sahip olan bu medeniyette
BASAMAK
din adamları belki de modern tıbbın bugünlere ulaşmasını
sağlayacak mumyalama sistemini geliştirmişlerdir. Günde-
lik yaşamda karşılaştıkları birçok sorunu pratik çözümlerle
aşmaya çalışan Mısırlılar, astronomi, matematik, geometri,
takvim, tıp, papirüs gibi birçok bilimsel gelişmeyi insanlık
için bulmanın yanında sağlam bir devlet teşkilatlanması
oluşturup tarihteki ilk anlaşma olan Kadeş Anlaşmasını Hi-
titler ile yapmışlardır.
Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı
yoktur?
A) Mısır medeniyeti ile Orta Çağ Avrupası arasındaki te-
mel fark nedir?
B) Mısırlılar hiyeroglif yazı sistemini hangi amaç doğrultu-
sunda bulup geliştirmişleridir?
C) Mısır medeniyetinde meydana gelen bilimsel gelişme-
lere etki eden temel faktör nedir?
D) Mısır’daki din adamlarının kullandığı mumyalama sis-
teminin tıbba etkisi olmuş mudur?
E) Mısırlıların devlet teşkilatlanmasını gösteren en çarpıcı
olay nedir?
8. Kitapları keynce okuyan, yalnızca kendi vicdanının sesini
dinleyerek başkalarının sözleriyle tartışan ve kitaplarla ko-
nuşa konuşa kendi düşüncelerini ve âlemini oluşturan öz-
gür, bağımsız yazarın ilk büyük örneği, modern edebiyatın
başlangıcı Montaigne’dir elbette. Annemin de dönüp dö-
nüp okuduğu, bana okumamı öğütlediği bir yazardı Monta-
igne. Dünyanın neresinde olursa olsun, ister Doğu’da ister
Batı’da, çevrelerinden kopup kendilerini kitaplarla bir oda-
ya kapatan yazarlar geleneğinin bir parçası olarak görmek
isterim kendimi. Benim için hakiki edebiyatın başladığı yer
kitaplarla kendini bir odaya kapatan adamdır.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
maz?
A) Modern edebiyatın Montaigne’le başladığına
B) Montaigne’nin özgür düşüncenin ilklerinden olduğuna
C) Yazarın annesinin Montaigne’i sürekli okuduğu ve ya-
zara da önerdiğine
D) Yazarın da Montaigne gibi bir deneme yazarı olmak
istediğine
E) İyi bir yazar olmanın kitaplarla düşüp kalkarak mümkün
olabileceğine

2 EŞİK
9. Bazılarımız kapağını ya da yazarını sevdiği, bazılarımız da
içeriğine ilgi duyduğu için kitap alırız. Bazen de hevesle al-
2
dığımız kitapları aradan aylar, belki yıllar geçse okumayız.
Öyle ki kitaplığımız, okuyacak zaman bulamadığınız kitap-
larla dolar. Bu kitaplar, bizde büyük bir suçluluk duygusu
yaratabilir. Bilmeliyiz ki bu konuda yalnız değiliz. Hatta Ja-
ponlar bu duruma bir ad bile vermişler: Tsundoku hastalığı.
Tsundoku hastalığı olan kişiler, asla kitapları istiedikleri-
ni düşünmezler; günün birinde aldıkları kitapları mutlaka
BASAMAK
okuyacaklarını düşünürler. Kitaplıklarının dolu olması bu
kişileri mutlu eder. Gitmekten en çok mutluluk duydukları
yerler kitap fuarlarıdır. Onlar yeni alınmış kitap kokusuna
bayılırlar.
Bu parçada Tsundoku rahatsızlığıyla ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisine değinilmiştir?
A) Okunması gereken kitaplar listesinde yer alan kitapla-
rın çoğu ellerinde vardır.
B) Başkalarına ödünç kitap vermekten hiç hoşlanmazlar.
C) Edindikleri kitapları bir gün mutlaka okurlar.
D) Kütüphanelerinin doluluğuyla mutlu olurlar.
E) Elektronik ortamlarda kitap okuma alışkanlığından nef-
ret ederler.
10. Bilimsel bilgi doğrulanmış bilgidir. Bilimsel teoriler bir kı-
sım titiz yöntemlerle, gözlem ve deneyle elde edilen deney
olgularından çıkarılır. Bilim; görebildiğimiz, işitebildiğimiz,
dokunabildiğimiz şeyleri anlamaya, açıklamaya yönelen
bir inşa çalışmasıdır. Bilim hakkında şüphe duyulan konu-
larda gerçeği ortaya koymak, kanıtlamak çabasıdır. Bilim-
de şahsi kirlerin veya tercihlerin ve çarpıtıcı düşüncelerin
yeri yoktur. Bilim nesneldir. Bilimsel bilgi, nesnel olarak
doğrulandığı için güvenilir bilgidir.
Bu parçada bilimle ilgili olarak aşağıdakilerden hangi-
sine değinilmemiştir?
A) Bir anlama, açıklama çabası olduğuna
B) Geçerliği kanıtlanmış bilgiler topluluğu olduğuna
C) Araştırmacı eğitime katkı sağladığına
D) Gerçeğe ulaşmak ve gerçeği ortaya çıkarmak istediğine
E) Nesnel ölçütlerle elde edilmiş bilgiler bütünü olduğuna
64
30 dk
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 1
11. Bir araştırmada katılımcıların popüler müzik dinlerken ve
müziksiz bir ortamda öğrendikleri bir bilgiyi hatırlama ve
okuduklarını anlama yeterliliği karşılaştırıldı ve içine kapa-
nık insanların bilişsel yeteneklerinin dışa dönük insanlara
kıyasla daha olumsuz etkilendiği anlaşıldı. Yayımlanan
başka bir araştırmada Mozart besteleri dinlemenin mekân-
sal algı yeteneğini geliştirdiği belirlendi. Yapılan bir diğer
araştırmada ise bir işle uğraşırken müzik de dinleyen yaş-
lıların bilişsel yeteneklerinin gençlere göre daha olumsuz
etkilendiği belirlendi. Duygusal müzikler dinlemenin otobi-
yograk belleği olumlu etkilediğini, popüler bir müzik dinle-
menin de dikkatin dağılmasına sebep olabildiğini gösteren
araştırmalar var.
Bu parçada söz edilen araştırma sonuçlarından hare-
ketle aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?
A) Bir işle uğraşırken müzik dinlemek gençleri ve yaşlıları
farklı şekillerde etkilemektedir.
B) Dikkat gerektiren bir işle uğraşırken arka planda müzik
çalması, dikkatin tamamen temel görevin üzerinde top-
lanmasını engelleyebilmektedir.
C) Klasik müzik dinlemek insanda mekânsal algı kabiliye-
tini olumlu etkilemektedir.
D) Dinlenen müziğin türü insanlarda bilişsel performansı
farklı şekillerde etkileyebilmektedir.
E) Ders çalışırken müzik dinlemek öğrencilerde stres ve
kaygı düzeyini azaltmaktadır.
12. Çok çalışabilme ve başarısızlık ya da kötü durumlar kar-
şısında sarsılmadan durabilme yeteneğine, kişilerin sıkı
çalışarak uzun erimli tutkuları ve hedeerine odaklanabil-
mesini sağlayan içsel kaliteye zihinsel dayanıklılık denir.
Türkçede dişini sıkabilmek dediğimiz şey bir bakıma ba-
şarılı insanların sahip bulunduğu bu durumu anlatır. Dişini
sıkarak başarılı olan insanlar; anlık zevklerini ötelemekte,
yanlış ama çekici şeylere karşı koymakta, yapmaları gere-
keni yapmak için korkularının üstesinden gelmekte ustadır,
irade sahibidir. Bu insanlar sadece önceliklendirmekle kal-
maz, aynı zamanda en büyük önceliklerini sürekli olarak
uygulamaya koyar.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada söz edilen kişile-
rin bir özelliği değildir?
A) Cesaretli olma
B) Kontrolü kaybetmeme
C) Sabırlı olma
D) Umutla çalışma
E) Özünü hatırlama
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
13. Daha fazla sabredemeyerek hayat yolunda attığım ilk
adımların tarihçesini yazmak için oturdum ama bunu yap-
masam da olurdu. Pek iyi bildiğim bir şey vardı: “Yüz ya-
şıma kadar yaşasam hayat hikayemi yazmaya bir daha
oturmam.” Hiç sıkılmadan insanın kendisi üzerinde yazı
yazması için kendisine utanmadan ışık olması gerekir.
Kendimi affedebileceğim bir nokta varsa o da herkes gibi
yani okuyucunun takdirini kazanmak için yazmayıp büsbü-
tün başka bir gaye ile yazmaktır.
Düşüncelerini bu şekilde dile getiren bir sanatçı için
I. Yazarlığın hayatını anlatmaktan farklı bir uğraşı oldu-
ğuna inanmaktadır.
II. Yapıtlarını kaleme alırken okur beğenisini ya da görü-
şünü dikkate almamayı savunmaktadır.
III. Sanatçı olarak kalıcılığın öz yaşam öyküsü yazmakla
sağlanacağına inanmaktadır.
yargılarından hangileri söylenemez?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
14. Ali Şîr Nevâî, Türkçenin önemli bir meşalesidir. XV. yüz-
yılda Türkistan bölgesi Türk hükümdarı Sultan Hüseyin
Baykara’nın yakın arkadaşı olan Ali Şîr Nevâî, Türkçeyi bir
sanat dili hâline getirmek için sadece eser düzeyinde de-
ğil kuramsal olarak da çalışmalar yapmıştır. Türkçe bilinci
yüksek bir sanatçı olan Ali Şîr Nevâî kendinden sonra gelen
edebiyatçılar için örnek olmuş, yol açıcı bir işlev görmüştür.
Aynı zamanda bir devlet adamı olan Ali Şîr Nevâî’nin Türk-
çenin üstünlüğünü savunması pek çok açıdan önemlidir.
Ali Şîr Nevâî, çağdaşı Abdurrahman Câmî’nin yolundan
gitmiş ama onun gibi Farsça değil hep Türkçe yazmıştır.
Bu parçada “Ali Şîr Nevai” ile ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
A) Eserlerini Türkçe olarak kaleme almıştır.
B) Kendinden sonraki edebiyatçı kuşaklara örnek olma
işlevini üstlenmiştir.
C) Türkçenin diğer dillerden üstün olduğu düşüncesinin
savunucusu olmuştur.
D) Çağdaşı olan diğer sanatçılardan kuramsal eser verme
yönüyle ayrılır.
E) Hem edebiyat adamı hem devlet adamlığı kimliği vardır.
65
EŞİK 2
15. Osmanlı Devleti, Batı medeniyetine dâhil olma yolunda ilk
resmî adımını 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı’y-
2
la atmıştır. Bu süreçte, edebiyatımızda yeni yeni görülen
roman türü, dönemin entelektüelleri tarafından bu yeni
modernleşme projesinin uygulanmasında önemli bir zemin
olarak kabul edilmiştir. Bu amaçla kaleme alınan roman-
larda genellikle sürecin de etkisiyle bir çatışma içinde olan
kahramanlar, tipler tasvir edilmiştir. Bu çatışma da genel-
BASAMAK
likle Doğu-Batı kültürlerinin karşı karşıya gelmesi sonucu
kaybolan benlikler merkezine oturtulmuştur.
Bu parçadan;
I. Edebiyatın toplumsal ve siyasal değişimlerden etkilen-
diği
II. Edebî ürünlerin yenilikleri topluma yansıtmada bir araç
olarak kullanılabildiği
III. Bir toplumun modernleşmesinin önce edebiyat çevre-
lerinde gerçekleşmesi gerektiği
ifadelerinden hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
16. 1789 Fransız ihtilali sırasında oluşan karışıklık ortamı çok
sayıda değerli insanın da yaşamına mal olmuştu. 1794
yılında Lavoisier kendisini mahkemede yargıç karşısında
buldu. Çıkan karar Lavoisier’nin giyotinle idam edilmesiydi.
Lavoisier mahkeme heyetinden idamının sadece üç gün
ertelenmesini istemişti. Arkadaşları da Lavoisier’nin yaptığı
çalışmaları ve ülkeye katkılarını göstererek kararın değiş-
tirilmesini istediler. Ancak yargıç bu isteği “Cumhuriyetin
bilim insanına ihtiyacı yok.” diyerek reddetti. Lavoisier, üç
gün süreyi daha fazla yaşamak için değil sadece başlatmış
olduğu bir çalışmasını toparlamak için istemişti. Giyotinle
idam edildikten sonra dönemin ünlü matematikçisi Josep-
h-Louis Lagrange, onun hakkında şunları yazmıştı: “Başını
devirmeleri için bir saniye yetti ancak bir benzerinin mey-
dana gelmesi için belki de bir asır yetmeyecek.”
Bu parçada “Lavoisier” ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) 1789 Fransız ihtilalinin mağdur ettiği bir bilim adamı
olduğuna
B) Matematik konusunda değerli çalışmalarda bulundu-
ğuna
C) Benzeri bilim insanlarının kolay yetişmediğine
D) Bilime tutku derecesinde bağlı olduğuna
E) Yargılanıp suçlu bulunarak idam edildiğine

2 EŞİK
1. Teşbihte hata olmaz. Mimar Sinan, inşaat esnasında sık
sık ortadan kaybolduğu için çalışmalar durur; padişahın öf-
2
kesi kabarırmış. Temelin oturması yolunda zorunluymuş o
bekleme süreleri. Kimi metinler benzeri uygulamaları ister,
gerekli kılar. Kimileri, tersine, hız bekler. Benim gözümde
yazma isteği çok önemli. Zorlamaktan hoşlanmıyorum. İs-
teğin koyulaştığı an yöneliyorsanız yazmaya ortaya çıkan
ürün bunu yansıtır. Tezgâhınızda çok sayıda ürün bekle-
diğinde istek nereye yöneltiyorsa siz oraya gidiyorsunuz.
BASAMAK
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarı-
lamaz?
A) Yazma arzusunun yoğunlaştığı anlarda ortaya çıkan
eserler beğeniye daha layıktır.
B) Okurda yeni bir kitabınızın beklendiği izlenimi aldığı-
nızda yazma isteğiniz koyulaşır.
C) Aynı dönemde birden fazla eser yazıyorsanız istekli
olduğunuz eser önceliğinizdir.
D) Kimi zaman yazmakta olduğunuz eserin olgunlaşması
için dinlenmeye alınması ihtiyacı doğar.
E) Bazen kaleme aldığınız eserin bir çırpıda yazılması ge-
rekli olur.
2. Karşılaştırmalı edebiyat bölümü öğrencileri, hazır ödeve
konmak isteyen açıkgöz liseliler, dersine hazırlanmadan
gelmiş okutmanlar zor anlarında bu büyük kaynaktan ya-
rarlanabilirler. Yazarımız onlara da hoşgörü ile gülümseye-
cektir. Ancak asıl kitap sevenler, edebiyat sevenler, tarih
sevenler, sözcük sevenler, İstanbul’u sevenler, yazmayı
sevenler, sanatta soluk alıp kötülüklere karşı direnme gü-
cünü sanatta bulanlar, insanı anlamak isteyenler, insan-
dan ümidini kesmemek isteyenler, mürekkebi, bir yazarın
tüm ömrü olan bu kitabı okusunlar.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen kita-
bın okunması için belirtilen özellikler arasında bulun-
maz?
A) İstanbul’u doğası, tarihî ve çeşitli nitelikleriyle sevenler
B) Derse yeterince hazırlanamamış öğretmenler
C) Sanatın kötülüğe direnme yöntemi olduğuna inananlar
D) İnsanı bütün yönleriyle kavramak isteyenler
E) Hayattan ümidini kesmeyen insanlar
66
30 dk
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 2
3. Okuma bozukluğu bulunan çocukta hareri yanlış okuma
ve birbirine karıştırma, okurken harf atlama, bazı hareri
okumama, bazı kelimeleri atlama ya da eksik okuma, ke-
lime içinde harerin yerlerini değiştirme, kelimeyi yanlış
okuma ve bir kelime yerine başka bir kelime okuma belir-
gindir. Sonuçta bu çocuklar okuduklarını anlama ve anlat-
mada da güçlük yaşarlar. Aileler çocuklarının okuyamıyor
ya da öğrenemiyor olmasından şikâyetçidirler.
Bu parçada söz edilen okuma bozukluğu bulunan ço-
cuklarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinil-
memiştir?
A) Hareri ve sözcükleri yanlış okuma
B) Sözcükte harerin yerlerini değiştirme
C) Bazı kelimeleri eksik okuma
D) Sözcükleri birbirinin yerine okuma
E) Okuma korkusu yaşamaya başlama
4. Tanıdığım en güzel insanlar; yenilgiyi, acıyı mücadeleyi ve
kaybı yaşamış olan ve diplerden çıkış yolunu kendileri bul-
muş romantik ve aykırı olan insanlardır. Bu kişiler yaşama
karşı geliştirdikleri kendine has takdir, direniş, duyarlılık ve
anlayışla; şefkat, nezaket, bilgelik ve derin sevgiden kay-
naklanan bir ilgi ve sorumlulukla doludurlar. Güzel insanlar
öylece ortaya çıkmazlar, onlar oluşurlar.
Bu parçadan güzel insanlarla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi çıkarılamaz?
A) Çektikleri sıkıntıları çevreleriyle paylaşarak atlatmışlar-
dır.
B) Zorluklarla karşılaşıp bunlarla mücadele edebilmişler-
dir.
C) Yaşama ilişkin özgün bir anlayış ve duyarlılığa sahiptir-
ler.
D) Bilgece bir sevgi ve sorumluluk taşırlar.
E) Yenilgileri ve acıları tatmışlardır.
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
5. Üzerimizde hakkı ve hukuku olan isimlerden biri de hiç
kuşku yok ki Süleyman Çobanoğlu'dur. Sorumluluk, mer-
hamet, meziyet, şahsiyet ve samimiyet bana kalırsa onu
en iyi anlatan kelimelerdir. Daima temiz ve aziz olanın
peşindedir. Çobanoğlu; şiiri, kutsal bir şey olarak görür.
Ona göre Türk milletine karşı sorumluluk hissetmeyen hiç
kimse Türkçe şiir yazamaz. Bundan dolayı, millet hayatı
şairleri yakından ilgilendirmelidir. İyi şiirin birinci ölçüsü ise
merhameti talep etmesidir. Çünkü merhamet, şairin ve in-
sanın varlığa katılmasıdır.
Bu parçada şair Süleyman Çobanoğlu ile ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Bir dönem sanatçıları üzerinde emeği olduğuna
B) Türkçe şiir yazmak için bazı özelliklere sahip olunması
gerektiğini düşündüğüne
C) İçtenlikli bir şair olduğuna
D) Şiirlerinde genelde memleket özlemi üzerinde durdu-
ğuna
E) Şiirde acıma duygusuna özel bir önem verdiğine
6. Fiziksel ve ruhsal olarak güvende olmak ve sağlığın ye-
rinde olması, en önemli duygusal gereksinimlerdendir. Bu
ihtiyacı karşılanan kişi, sağlıklı ve güvende olma ile ilgili
gerçekçi bir algıya ve beklentiye sahiptir. Küçük ya da bü-
yük ziksel sorunları sakinlikle karşılayıp gerekeni yapabi-
lir. Hastalıkla başa çıkma konusunda işlevsel başa çıkma
mekanizmalarını mümkün olduğunca kullanır. Olumsuz
yaşam olayları karşısında zorluk çekse de esnek ve daya-
nıklı kalabileceğini bilir.
Bu parçaya göre kendini ziksel ve ruhsal açıdan gü-
vende hissedenlerin özelliklerinden biri değildir?
A) Aşırı bir yardımseverlik içindedirler.
B) Olayları gerçekçi bir şekilde değerlendirebilirler.
C) Beklentilerinde hayalci değildirler.
D) Herhangi bir sorun karşısında sakin kalmayı başarırlar.
E) Zorluklara direnmede dayanıklıdırlar.
67
EŞİK 2
7. Yıldız Moran; ülkemizin akademik eğitim almış, profesyonel
ilk kadın fotoğraf sanatçısı. Özellikle siyah-beyaz fotoğraa-
2
rıyla tanınıyor. Kitabın editörlüğünü üstlenen Merih Akoğul,
onun fotoğrafçılığına dair “Moran, adeta bedeninin bir uzan-
tısı olan fotoğraf makinesiyle gözün bakış mantığını asla
değiştirmeden usulca fotoğraarını çekmiştir. Bir Zen bilgisi
gibi evrene ve üzerinde yer alan insanlara, kendi coğrafyası-
nın özelliklerini de ekleyerek rahat algılanır ve iddiasız fotoğ-
BASAMAK
raar sunmuştur. Gerçekleri saptırmadan, fotograk oyun-
lara gitmeden sadece anların üzerinden kompozisyonlarını
oluşturmuştur.” diyor.
Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisi söylenemez?
A) Yalnızca siyah-beyaz fotoğraar çekmiştir.
B) Fotoğrafçılığı bilimsel bir meslek olarak yapmaktadır.
C) Hem yerel hem de evrensel özelliklere sahiptir.
D) Gerçeği değiştirmeden olduğu gibi aktarmaktadır.
E) Fotoğraf makinesiyle bütünleşmektedir.
8. Şiir, özellikle Yunus’un şiirleri, bu milletin ve bu vatanın kuru-
cu unsurlarından birisidir. Yunus’un şiirlerine bakarak bunu
rahatlıkla söyleyebiliriz. İsmail Kara “Yunus olmasaydı işimiz
kötüydü.” der. İsmet Özel “Türk şiiri Yunus Emre’yle başladı
ve Türkiye’de din, ilk hızını şiirle aldı.” tespitinde bulunur. Bu
da Çobanoğlu’na ait: “Türkçe, Yunus Emre’nin huzurunda
diz çökerek Müslüman olmuş bir dildir.” Etkisi her geçen gün
artan Yunus Emre, o çok arzu ettiğimiz millî mutabakat bah-
sinde de en öndedir.
Bu parçadan Yunus Emre’nin şiirleriyle ilgili aşağıda-
kilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Türk şiirinin oluşumunda özel bir önemi vardır.
B) Etki alanı Anadolu ile sınırlı kalmıştır.
C) Türkçe, Yunus Emre sayesinde içerik değiştirmiştir.
D) Şiirleriyle birlik ve beraberliği tesis etmeye çalışır.
E) Dinî hayatın gelişimine büyük katkı sağlamıştır.

2 EŞİK
9. Yaşama sevincinin yitirilmesi, çeşitli etkenlere bağlı olarak
ortaya çıkan psikolojik bir çöküşü beraberinde getirmekte-
2
dir. Menevşeler Ölmemeli adlı öykü aslında evrende ya-
şayan her insanın yaşayabileceği bir durumun, yaşama
sevincinin kaybedilme endişesi etrafında şekillenen bir
yapıt olarak değerlendirilebilir. Türkçe söyleyişin güzel ör-
neklerinden olan bu öykü- anlam dünyası açısından- derin
yapıda iki adam, iki kadın ve iki yaşamın karşılaştırılması
üzerine kurulmuştur.
BASAMAK
Bu parçada söz edilen öyküyle ilgili olarak aşağıdaki-
lerden hangisi söylenemez?
A) Türkçe söyleyiş bakımından örnek gösterilebilecek bir
öyküdür.
B) Her insanın yaşayabileceği bir durumu konu olarak iş-
lemiştir.
C) Menevşeler Ölmemeli; kurgu olarak kahramanları ve
yaşama sevincinin kaybedilmesi kaygısını işleyen bir
eserdir.
D) Öykü anlamsal olarak kahramanları karşılaştırma üze-
rine kurgulanmıştır.
E) Menevşeler Ölmemeli’nin dil ve anlatımı anlamsal kur-
gusundan daha başarılıdır.
10. Aşağıdaki parçalardan hangisi “Yetkin bir roman yaza-
rı muhakkak eserin dünyasına gerçekliği yerleştirmelidir.”
düşüncesine uzak düşmektedir?
A) Milan Kundera , kitabında “Bir kadın bana, ‘Seni se-
viyorum çünkü zekisin, çünkü namuslusun, çünkü
bana armağanlar alıyorsun, çünkü sadakatlisin, çünkü
bulaşık yıkıyorsun…’ derse hayal kırıklığına uğrarım;
bu aşkta çıkarcı bir yan vardır.” diyerek anlatmıştı bazı
durumları.
B) Halil Cibran’ın “Haydi seninle saklambaç oynayalım,
dedim. Yüreğime saklanırsan seni bulmak zor olmaz
ancak kendi kabuğunun ardına gizlenirsen seni bulma-
ya çalışmak bir işe yaramaz.” cümlesi aşka ve ruhsal
kapanmaya bir göndermedir.
C) “Güneşli bir kış günü bir odada oturmak zordur. Hiçbir
şey, bir şeylerin kaybolmakta oluşunu güneşli bir kış
günü gibi kuvvetle hissettirmez insana.” diyen Ahmet
Altan bu cümlesiyle yok oluşlara dikkat çekmekteydi.
D) “Ne kadar zamandır yolda olduklarını bilmiyordu. Ej-
derha, uykusunda da uçabiliyordu; Atreju da ejderha-
nın beyaz yelesine sımsıkı sarılmış durumda, ara sıra
kestiriyordu.” diyordu Michael Ende çocuklar için yazıl-
mış gibi duran ama yetişkinlerin de okuması gereken
unutulmaz eseri Bitmeyecek Öykü’de.
E) Meşhur Bülbülü Öldürmek kitabında “Başınızı dik tu-
tun, yumruklarınızı da indirin. Kim size ne derse desin,
sinirlerinize hâkim olun. Değişiklik olsun diye, düşün-
celerinizle mücadele edin. Öğrenmeye dirense de kafa
denen şey iyi bir şeydir.” diyor ve akıl gücünün önemini
vurguluyordu Harper Lee.
68
30 dk
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 2
11. Kırık İnceliklerin Şairi: Behçet Necatigil kitabını neden yaz-
dığını şöyle açıklıyor Selim İleri: “Behçet Necatigil’in bü-
yük edebî çabası noktalanalı yıllar geçti. Bununla birlikte
bu değerli şair asıl okurunu, öyle sanıyorum ki gelecek bir
zamanda bulacaktır.” Bugünün kısır ortamında Necatigil
ancak gerçek edebiyat tutkunlarının baş ucu şairi. Fakat
yarının edebiyata saygılı uygar çocukları onun şiirlerinden
derin anlamlar devşireceklerdir.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarıla-
maz?
A) Selim İleri, Behçet Necatigil’le ilgili bir kitap yayımla-
mıştır.
B) Behçet Necatigil’in şiiri anlamca kapalı, ağır bir dille ya-
zılmıştır.
C) Üzerinden zaman geçmesine rağmen Necatigil’in şiir-
leri hak ettiği değeri bulamamıştır.
D) Az da olsa sahici edebiyatseverler, Necatigil şiirini elle-
rinden düşürmüyorlar.
E) Edebiyat tutkunu geleceğin gençleri Necatigil, şiirini
gereği gibi anlayacaktır.
12. Orhan Pamuk kendisine “Neden yazıyorsunuz?” diye so-
ranlara bir defasında şöyle cevap veriyor: Hayat, dünya
her şey inanılmayacak kadar güzel ve şaşırtıcı olduğu için
yazıyorum. Hayatın bütün bu güzelliğini ve zenginliğini ke-
limelere geçirmek zevkli olduğu için yazıyorum. Hikâye an-
latmak için değil, hikâye kurmak için yazıyorum. Hep gidi-
lecek bir yer varmış ve oraya tıpkı bir rüyadaki gibi bir türlü
gidemiyormuşum duygusundan kurtulmak için yazıyorum.
Bir türlü mutlu olamadığım için yazıyorum. Mutlu olmak için
yazıyorum.
Bu parçada Orhan Pamuk’un yazma nedenleri arasında
aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir?
A) Yaşadığımız dünyayı ve yaşamı şaşırtıcı bulmasına
B) Yaşamın güzelliklerini yazmaktan zevk duymasına
C) Öyküyle kurmaca bir dünya oluşturmak istemesine
D) Gidemediği yerleri hayalinde yeniden üretme çabasına
E) Mutsuzluğuna yeni gerekçeler bulma isteğine
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
13. Attilla İlhan’ın şiiri sokaktaki her devinimden, her sesten,
her konuşmadan, evlerden, evlerdeki yaşamlardan, umut-
lardan, umutsuzluklardan, düşlerden, kırgınlıklardan, ge-
çim sıkıntılarından... beslenir. Onun şiiri, divan şiirinden de
halk şiirinden de alacağını alır; durmadan gelişir, serpilir.
O, şiirleriyle ışık ile karanlık ve lamba aydınlığındaki bir
dünyadan sonsuza açılır.
Bu parçadan “Attilla İlhan” şiiriyle ilgili olarak aşağıdaki-
lerden hangisi çıkarılamaz?
A) Sokakta olup biteni, gündelik yaşam içindeki insanı şi-
irlerinde ele almıştır.
B) Evi, ev ve aile ortamlarını, orada yaşananları şiirlerinde
işlemiştir.
C) Söyleyiş, söz sanatları ve kullandığı sözcükler bakı-
mından divan şiirimizin devamıdır.
D) Şiir geleneğimizi yok saymamış, ondan da yararlana-
rak kendi şiir tarzını geliştirmiştir.
E) İnsanların sevincini, üzüntüsünü, gündelik sıkıntılarını,
hayallerini tema olarak almıştır.
14. Edebiyat veya yazın; olay, düşünce, duygu ve hayalle-
ri dil aracılığı ile estetik bir şekilde ifade etme sanatıdır.
Edebiyat kelimesi Arapça “edeb” kökünden gelir ve görgü,
terbiye anlamlarını da içinde tutmak kaydıyla estetik kay-
gıyla oluşturulmuş her türlü davranışı ifade eder. Türkçede
edebiyat kelimesi Tanzimat Dönemi’nde kullanılmaya baş-
lanmıştır. Bundan önce ilm-i edeb, şiir ve inşa gibi terimler
kullanılmaktaydı. Edebiyat kelimesi ilk defa Şinasi ve Na-
mık Kemal’in yazılarında kullanılmıştır. Edebiyat kelimesi
Fransızca “literatür” sözcüğünün Türkçesi olarak düşünül-
müş ve kullanılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada “edebiyat” sözcü-
ğü ile ilgili verilen bilgilerden biri değildir?
A) İlk olarak kimler tarafından kullanıldığı belirtilmiştir.
B) Kökeni hakkında bilgi verilmiştir.
C) Hangi yazın türlerini kapsadığı verilmiştir.
D) Tarihsel değişimi anlatılmıştır.
E) Yabancı dillerle olan bağı dile getirilmiştir.
69
EŞİK 2
15. Hâlâ tereddütlerim olmasına karşın “Kervan yolda düzü-
lür.” deyip yazmaya başlıyorum, bakalım zaman ne gös-
2
terecek. Kitabı gerçekten de meşe ağaçlarına bakarak;
gittiğim, gördüğüm yerleri, olayları, yaşayışı bizimkiyle ya
da gerekirse bildiğim başka yaşamlarla karşılaştırarak yaz-
maya çalışacağım. Ortaya nasıl bir şey çıkacağını ben de
en az okurlar kadar merak ediyorum. Umarım sonuç beni
utandırmaz.
BASAMAK
Bu parçada kendisinden böyle söz eden kişi aşağıda-
kilerden hangisiyle nitelendirilemez?
A) Yaşadıklarını yazmada çekingen davranan
B) İzlenimlerini farklı yaşamlarla kıyaslayabilen
C) Zihnindeki ikilemleri paylaşmaktan çekinmeyen
D) Yazdıklarının sonunu yazının akışına bırakan
E) Kimi eksiklerin süreçte tamamlanacağına inanan
16. Bilge Karasu’nun öykülerinde öteki Karasu var bir de: Öy-
küsünü parçalamadan, anlatısını bölmeden edemeyen,
bakış açısını sürekli değiştiren, cümleleri yarım bırakan
öteki. Öykünün akıp gitmesine razı olmayan, metnin akı-
şını iç içe, yan yana, alt alta getirdiği öykülerle bölen, öykü
içine öykü yerleştiren, bir öyküyü başka bir öyküyle denge-
lemek isteyen; metni yan notlar, ara notlarla parçalayan,
tırnak içine alan; geriye dönen, araya giren Karasu; üzerin-
de ne kadar çok çalışmış olursa olsun, yazdıklarını hep bir
taslakmış gibi, bitmemiş gibi, hiç bitmeyecekmiş gibi sunan
Karasu. Elimizde bir metin var şimdi: Sürekli yeni baştan
kurgulanmak, bozulup yeniden yapılmak, yeniden yontu-
lup biçilmek istenen bir metin. Bunun en uç örneği Gece.
Bu parçadan Bilge Karasu ve öyküleriyle ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Öykülerinde farklı bakış açıları kullanmaktadır.
B) Öyküleri bir bitmemişlik ve bitmeyecekmiş hissi uyan-
dırmaktadır.
C) Öykülerini tamamlamadan, taslak hâlinde yayımlamak-
tadır.
D) Öykülerinde iki farklı kişi tarafından yazıldığını düşün-
düren bir üslup vardır.
E) Öykü içinde öyküyü yeğleyen, ana öykü akışını engel-
leyen bir anlatımı tercih etmektedir.

2 EŞİK
1. Aziz Sancar, Nobel’in bir bilim insanına merhaba demesi
konusunda çok haklı olarak şunları söylüyor: “Yıllar önce
2
benim bölümümde çalışan bir kız bana ‘Çok çalışacağım,
Nobel’i alacağım.’ dedi. Ona dedim ki biz araştırmayı No-
bel için yapmıyoruz. Ben sadece meraklıyım ve bir şeyleri
keşfetmek istiyorum. Nobel almak için araştırma yapaca-
ğım, demeyin… İnsanlık için, toplum için bir şeyler yapa-
cağım, deyin… Çok önemli bir araştırmacı olabilirsiniz ama
İsveç’teki seçici kurul sizin çalıştığınız bilim alanıyla ilgilen-
BASAMAK
miyorsa Nobel alamazsınız. Çok sıra dışı bilim insanı olabi-
lirsiniz ama Nobel alamayabilirsiniz.”
Bu parçada Aziz Sancar’ın anlattıklarından aşağıdaki-
lerin hangisine ulaşılamaz?
A) Büyük araştırmacı olabilirsiniz ama Nobel alamayabilir-
siniz.
B) Birçok bilim insanı Nobel benzeri ödülleri hak ettiği hâl-
de fark edilmemiştir.
C) Hak etmediği hâlde Nobel’le ödüllendirilmiş bilim in-
sanları olmuştur.
D) Bilim yaparken amaç ödüllendirilmek değil insanlığa
yararlı olmak amaçlanmalıdır.
E) İsveç’teki bilim heyetinin ilgi duymadığı bir buluş,
önemli de olsa Nobel’e layık görülmez.
2. Denemenin bilgi aktarma ve bir şeyi ispatlama gibi bir ama-
cının olmaması, yazarın okurla sıcak bir ilişki kurup ona
yüreğini açarak metni oluşturması ama bunu yaparken de
öykünün, şiirin imkânlarından yararlanması hiç kuşku yok
ki onu öyküye yaklaştırmaktadır. Özellikle sanatkârane bir
işçiliğin sergilendiği, usta deneme yazarlarının elinden çı-
kan metinlerin nasıl öyküye yaklaştığını biliyoruz. Birinci
tekil şahıs anlatımın seçildiği öykülerde bu yakınlığı daha
net bir şekilde görebiliyoruz. “Ben” anlatım öykülerinde
yazar, kişisel gözlem ve tanıklığı aktarmanın yanında kimi
yargılarını da metne katarsa bu metnin denemeye yaklaş-
tığından söz edilebilir.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?
A) Denemede bir düşünceyi ispat amacı güdülmez.
B) Deneme yazarları şiire özgü kimi olanakları yazılarında
kullanmaktadır.
C) Birinci tekil şahıs anlatıcı öyküleriyle deneme türündeki
yazılar arasında yakınlık görülebilir.
D) Deneme yazarının anlatımı okurla samimi, sıcak bir an-
latımdır.
E) Kişisel gözlem ve tanıklıkların, yargıların kullanıldığı
her öykü, deneme kabul edilmelidir.
70
30 dk
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 3
3. Teknoloji kullanımında önemli olan insanın mutlu edilmesi
ve daha konforlu bir yaşama erişebilmesinin sağlanması-
dır. Bu nedenle teknolojinin doğru ve yerinde uygulanabil-
mesi için teknolojinin doğru kullanılabilmesine olanak ve-
recek ortamın yaratılması gereklidir. Teknolojinin sağlıklı
kullanılmasının sağlanması toplumun eğitim ve öğretim ka-
pasitesinin geliştirilmesiyle doğrudan orantılıdır. Yeni tek-
nolojilerin geliştirilmesine yönelik yapılan yatırımların tutarı
kadar, toplumların bu teknolojileri özümsemesi ve doğru
bir biçimde kullanabilmesi için gerekli eğitim ve öğretime
de yatırımların yönlendirilmesi gerekir.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yorumların hangisi
yapılamaz?
A) Teknolojik gelişmelere ilgisiz kalan toplumlar mutsuz-
luklarını fark edemezler.
B) Teknolojik araçların insanı mutlu etmesi onların doğru
kullanımıyla mümkündür.
C) Teknolojinin yerinde ve doğru kullanımı yeterli eğitimle
sağlanabilir.
D) Teknoloji geliştirme kadar teknolojinin özümsenmesi
için gerekli olan eğitime de önem verilmelidir.
E) Teknolojinin doğru kullanılabilmesi, buna uygun ortam-
ların varlığını gerektirir.
4. Yaşlandığıma karar verdiğim andan itibaren başta bilgi ol-
mak üzere, değer ve önem verdiğim her şeyi paylaşmaya
çalışıyorum. Kimi zaman duyduğum bir anekdotu, kimi za-
man hoş bir olayı, bir güzel sözü birilerine hemen aktarmak
istiyorum. Bende kalırsa unutulup gidecek, yazık olacak.
Mademki benim yaşamıma bir ışık düşürdü, başkalarının-
kine de düşürsün o ışığı. İstedim ki bu kitap, asık yüzlü,
düzenli, bilgilendirici değil, daldan dala geçen, dağınık, bi-
raz uçuk, biraz savruk bir kitap olsun ama keyii bir okuma
süreci yaşatsın.
Böyle diyen bir yazardan aşağıdakilerden hangisini
söylemesi beklenmez?
A) İnsanlar belirli bir yaşa ulaştıklarında bildiklerini çevre-
leriyle paylaşmalılar.
B) Değerine inandığımız bir cümleyi bile unutuluş kuyusu-
na atmamalıyız.
C) Kitabın anlatımında savrukluk olsa bile mühim olan
okunurken keyif vermesidir.
D) Bizim için aydınlatıcı olan bir bilgi başkaları için iç ka-
rartıcı olabilir.
E) İnsanlar gördüklerini, gözlemlediklerini kendilerine
saklamamalıdır.
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
5. Esra Demirci, öykülerinde incelikli insanların kırılgan dün-
yasına eğilirken hayatı anlamlandırma çabaları, yalnızlık
ve acı ana temaları olur. İnsanlar arasındaki iletişimsizli-
ği, yabancılaşmayı öne çıkarıp bu kopuşun perde arkası-
nı tartışır. Bütün bunları öykülerken de çağrışımlarından
beslenen, daha çok sessiz, içe, derine doğru genişleyen
bir anlatımı tercih eder. Öyküler, küçücük olaylar etrafında
başlar; bilinçaltı, zihinsel göndermelerle halka halka geniş-
ler, derinleşir. Buralarda anlam daha çok küçük ayrıntılara
gömülürken yüzeyde, anlatılan olayda fazlaca bir hareket-
lilik olmaz.
Bu parçada “Esra Demirci” ile ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi söylenemez?
A) Daha çok yalnızlık ve acı temalarını işlediği
B) İnsandaki yabancılaşmayı baz alarak nedenlerine eğil-
diği
C) Sözcüklerin çağrışım imkânlarından yararlandığı
D) Sıra dışı insanın olağan dışı yaşamını öyküleştirdiği
E) Zihinsel göndermelerle derinleşen küçük olayları anlattı-
ğı
6. Romana başlarken planladığım bir şey yoktu, her yazar
gibi önceki romanlarıma benzemeyen bir roman yazmak
istiyordum. Ben metni ancak metnin içindeyken düşüne-
bilen biriyim. Dolayısıyla metnin içinde ne varsa bunların
hepsi yazdıkça gelişti. Kelimelerin bir çekim gücü var, bi-
liyorsunuz, bazen aynı sayfada yer alan üç dört kelimenin
varlığı çok uzaklardaki başka kelimeleri çağırır. Çağıran
kelimelerle bu çağrıya uyup gelen kelimelerin toplamı da
birdenbire metnin ses tonunu değiştiriverir. Böylece biz
metni yazarken metin de başını çevirip bizi yazmaya baş-
lar. Benim için bunu anlatmak bir hayli güçtür. Şunu söyle-
yebilirim. Neticede ben okumak istediğim romanı yazdım.
Kelime varlığıyla, cümlelerinin yapısıyla ve daha başka
özellikleriyle öteki romanlarımdan farklı bir romanı.
Bu parçada yazarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılamaz?
A) Birden fazla romanı olan bir yazardır.
B) Yazdığı bu son romanı önceki romanlarından teknik
bakımdan üstündür.
C) Yazar, söz dizimi ve sözcük seçimi bakımından da öz-
gün bir roman yazmıştır.
D) Yazar, romanın yazımı sürecinde yaşadıklarını kelime-
lere dökmekte zorluk çekmektedir.
E) Romanın yazılışı sırasında zihninde beliren düşünce
ve çağrışımların eserin oluşumunu yönlendirmesine
açık bir yazardır.
71
EŞİK 2
7. İkiz, Dostoyevski’nin gençlik romanlarından. Uzun yıllar
önce Nihal Yalaza Taluy’un çevirisinden okumuştum. Ni-
2
hal Yalaza Taluy Öteki adıyla çevirmişti romanı. Bu kez
Sabri Gürses çevirisi. Sabri Gürses önce İkiz adını niçin
zorunlulukla seçtiğini anlatmış, sonra da İkiz’in Dostoyev-
ski romanlarına sürgit etkisini. Nes bir ön söz ve nes bir
çeviri. Hakkı hep yenmiş, değeri handiyse yüz yıl sonra
anlaşılmış İkiz beni büyüledi.
BASAMAK
Bu parçada İkiz romanıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi değinilmemiştir?
A) Dostoyevski’nin gençlik döneminde yazdığı romanlar-
dan olduğu
B) Türkçeye daha önce Nihal Yalaza Taluy’un tercüme
ettiği
C) Romanın Dostoyevski’nin diğer romanlarında da etkisi-
nin bulunduğu
D) Öteki adıyla çevirisinin çok başarılı olmadığı
E) Romanın değerinin yeterince takdir edilmediği
8. Ortak çabaların değerine inanan biriyim. Beraber başarmak
kadar başaramamak da kıymetlidir. Edebiyat uzun soluklu
ve yorucu bir yolculuktur. Gençlik çağlarında, bir grup arka-
daşla birlikte yola koyulursunuz. Zaman içinde kimi isimler
birkaç adım öne çıkar. Kiminin ise dikkati dağılır, önceliği
değişir, gücü yetmez. Kimi kendine mahsus bir dünya kurar,
kimi mevcut hayatın bir parçası olur. Dostluk ve oturmuş-
luk işte burada başlar. Arkadaşınızın başarısına sevinmeli,
onun nasibini kıskanmamalısınız. Geride kalmanın acısıyla
hareket edenler, güzel bir yere varamazlar. Her anın özel
koşulu vardır. İşinize odaklanıp sabredip bu zorlu yolculuğu
tamamlamalısınız.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?
A) Birlikte verilen her mücadele başarılı olsa da olmasa
da değerlidir.
B) Hayatta insanların verdiği her çaba olumlu sonuçlan-
mayabilir.
C) Birlikte yola çıkılan insanlarla sağlam bir sözleşme ya-
pılmalıdır.
D) Beraber aynı yolda aynı mücadeleyi verenlerden bazı-
sı diğerlerinden daha başarılı olabilir.
E) Kişi kendisinden daha başarılı arkadaşını kıskanmak
yerine çalışmaya devam etmelidir.

2 EŞİK
9. Haber toplamakla röportaj yapmak birbirine yakın iki gaze-
tecilik çalışmasıdır. Haber daha kuru ve muhabirin müda-
2
halesine yahut daraltıp genişletmesine açık bir faaliyettir.
Röportajda ise sarf edilen sözleri ve cümleleri aynen ver-
mek gerekir. İçine gerçekleri değiştirmemek şartıyla mizah
ve edebiyat unsurları katılabilir. Konuştuğumuz şahsın bu
çeşit ifadelerine de yer verilebilir. Haber siyasi, bilimsel,
ekonomik vasıar taşır. Röportajda ise bu vasıara ilave-
ten edebî ve psikolojik çeşni tadı da bulabilirsiniz. Haberde
BASAMAK
edebiyat yapamazsınız. Röportaja ait ifadelerde ve konuş-
malarda edebiyat kokusu hissedebilirsiniz ancak ikisinde
de dil kusursuzluğu ve yazı ustalığı şarttır.
Bu parçadan haber ve röportajla ilgili olarak aşağıdaki-
lerden hangisi çıkarılamaz?
A) Birinin öğretici, diğerinin edebî bir metin olduğu
B) Her ikisinin de gazetecilik faaliyeti olduğu
C) Röportajın aslına sadık kalınması gerektiği
D) İkisinde de dili kullanma becerisi ve anlatımın önemli
olduğu
E) Röportajda sanatsal anlatıdan da yararlanılabileceği
10. Türkiye’de ilk lm gösteriminin üzerinden tam doksan iki yıl
geçmiş olmasına rağmen ne kadar acıdır ki yazılı ve görsel
bir sinema kültürümüz henüz oluşmamış. Kalıcı, kökleşmiş
bir sinema dergimiz bile yok. Sinemayla ilgilenenlerimiz,
yönetmenlerimiz, senaristlerimiz, yapımcılarımız, oyuncu-
larımız yaşadıklarını kaleme almak konusunda oldukça
çekingen davranıyorlar. Yayınevlerinin de bu konuda ye-
terli çabayı gösterdiğini söylemek oldukça zor. Kuşkusuz
bu durum, lm üretimimizi de Türk sinemasında daha fazla
sayıda yetkin yapıtın ortaya çıkmasını da olumsuz yönde
etkileyen nedenlerden biridir.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir?
A) Henüz bir sinema kültürümüzün oluşmadığına
B) Uzun ömürlü bir sinema dergimizin bulunmadığına
C) Sinemaya emek verenlerin anılarını yazmaktaki çekin-
genliğine
D) Yayınevlerinin sinema sektörüne yeterli duyarlılığı gös-
termediğine
E) Bugüne kadar yetkin sinema lmleri yapılamadığına
72
30 dk
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST - 3
11. Zaman zaman dergiler çıkaran biri olarak yayımlanmak
üzere şiir gönderenlere daha baştan şunu hatırlatman faz-
la bir işe yaramayacak olsa da önemlidir. Hiçbir dergicinin
iyi bir şiiri yayımlamama gibi bir lüksü olamaz. Tanışma-
ların, arkadaşlıkların görece bir avantajı olur elbette. Ama
iş iyi şiire gelince akan sular durur. Şiir öne geçer, engel
tanımaz, editör tanımaz. Editörün iyisini heyecanlandırır iyi
bir şiiri yayımlamak.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
maz?
A) İyi bir şiiri edebiyat dünyasına kazandırmak her dergi
yönetmeninin arzusudur.
B) Dergilere şiir gönderen herkes, özel ilişkilerle şiirlerini
yayımlatır.
C) İyi şiirin yayımlanmasını dergi yöneticileri isteseler de
engelleyemezler.
D) Şiirlerinizin dergilerde yer bulabilmesi, dergicilerle kur-
duğunuz samimiyetle olanaklıdır.
E) Güzel bir şiir yazmışsanız yayımlanması için özel tanı-
şıklıklara ihtiyacınız yoktur.
12. Roman ve hikâyede anlatı unsurlarının belirli aralıklarla
ve belirli oranlarda yer alması, bir estetik haz sağlayacak
şekilde düzen oluşturması ritim olarak ifade edilir. Ritim,
metin içinde şekil yönünden belli düzen ve ahenk sağladığı
gibi anlam yönünden okura düşünme ve yorumlama im-
kânı sunar. Bu esnada kesintiye uğrayan anlatımda okura
zihinsel faaliyet yapma ortamı doğar, okurun ilgisi artar,
okur olanları anlamaya çalışır, yazarın yönlendirdiği anlam
alanına doğru ilerler. Edebî eserin oluşması ve okur tara-
fından gizli metin oluşturulması için metnin özel bir düze-
ninin olması gerekmektedir. Edebiyat kuramcıları da okur
katkısını önemseyerek “Okurun bu etkin katılımı olmasaydı
hiçbir edebiyat yapıtı olmazdı.” demişlerdir.
Bu parçada, aşağıdakilerden hangisine değinilme-
miştir?
A) Ritmin roman ve öyküde açıklık ve sadeliği sağladığına
B) Hikâye ve romanda ritmin ne anlama geldiğine
C) Ritmin biçim yönünden edebiyat eserine katkılarına
D) Ritmin okuyucuya zihinsel etkinlik alanı açtığına
E) Öykü ve romanda sanatsal tadın oluşmasında ritmin
gerekliliğine
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER
13. Tiyatro sezonunun sonuna geldiğimiz şu günlerde bu yılı
“iyi oyunlar” yılı olarak tanımlasak yanlış olmaz. Bazı yıl-
ların kısırlığına karşın, bu yıl seyirciler için bir şans yılı ve
hazirana kadar da böyle devam edeceğe benziyor. Başta
alternatif tiyatrolar olmak üzere özel tiyatrolar oyun se-
çimleriyle, performanslarıyla seyircinin yüzünü güldürdü.
Bu oyunlardan ikisi, yazarına Pulitzer ödülü kazandırmış
yapıtlardı. 20. yüzyıl dünya tiyatrosunun Amerika’daki en
önemli temsilcilerinden Tennessee Williams’ın “Kızgın
Damdaki Kedi” ve “Arzu Tramvayı” adlı oyunları, tiyatrose-
verlere çağdaş tiyatronun iki klasik oyununu aynı dönemde
izleme olanağı sundu.
Bu parçada sözü edilen tiyatro sezonuyla ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Tiyatroseverler açısından iyi bir yıl olduğuna
B) Ünlü iki klasik eserin aynı dönemde oynandığına
C) Hem yerli hem yabancı yazarların eserlerinin oynandı-
ğına
D) Özel tiyatroların seyircisini mutlu ettiğine
E) Hem oyunlar hem de oyuncuların performansı açısın-
dan seyirciyi mutlu ettiğine
14. Sanat eleştirmeni; donanıma, çok fazla bilgiye sahip olan
ve bu bilgileri sınayan, öznel beğeniyle yaklaşmayan, sanat
yapıtını her yönüyle inceleyip tanımlayan, bütünlüğü içinde
yorumlayan ve sanatın önemini gösterendir. Sanat yapıtı-
nı anlamak için sezginin yanı sıra kuramsal bir çaba, çok
fazla izlemek, okumak, düşünmek gibi bazı kıstaslar var.
Yapıtın teknik özellikleri, konusu, içeriği, derinliği, tasarım
açısından incelenmesiyle birlikte sanatçının diğer çalışma-
larını görmek, çağının sanatçılarını, ortamını ve toplumsal
düzeni de bilmek ve kıyaslama yapabilmek önemli.
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi eleştirmenin
özelliklerinden biri değildir?
A) Sanat eseri yayımlamış olmak
B) Kişisel beğenilerini ön plana çıkarmamak
C) Sanatın gündemini ve dünyadaki sanatsal gelişmeleri
takip etmek
D) İnceleyeceği eserin teknik özellikleri hakkında ayrıntılı
bilgi sahibi olmak
E) Sanat eserini diğer sanat eserleriyle karşılaştırabilecek
bir donanım sahibi olmak
73
EŞİK 2
15. Hıfzı Topuz’un “Bir Zamanlar Nişantaşı”nı okurken bazı
semtlerin adeta bir roman kahramanına dönüştüğünü his-
2
sediyorsunuz. Zaman içinde görünümü ve sakinleri değişi-
yor olsa da sahip olduğu o ruh hep aynı kalıyor. Atatürk’ten
bir zamanların kudretli paşalarına, varlıklı iş insanlarından
namlı güzellere, Sabahattin Ali ve Nazım Hikmet’ten Or-
han Pamuk’a dek çok sayıda yazarın ve sanatçının sokak-
larında dolaştığı bu semt yıllar geçse de aynı cazibesini
BASAMAK
koruyarak yaşamayı sürdürüyor. Kitap yakın tarihimize ışık
tutarten aynı zamanda bir semtin uzun yıllara yayılan hikâ-
yesini de anlatıyor.
Bu parçada sözü edilen kitap ve kitaptaki semtle ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Eser bir semtin geçmiş zaman hâllerini anlatmaktadır.
B) Sözü edilen eserdeki semtte birçok tarihî karakter ya-
şamıştır.
C) Semtin zaman içindeki değişimlerinden de söz edilmiş-
tir.
D) Kitap semtin çevresinde yakın tarihi de aydınlatmaktadır.
E) Kitap bir dönemi eleştirel bir dille ele alması bakımın-
dan önemlidir.
16. Dağların da dili vardır. Yaz aylarında konuştuğunu kış
mevsiminde konuşmaz. Sıcaklık farkı yıkıcıdır. Anlık de-
ğişimler yaşanır. Bir anda tipi gelir, ayaz olur. Yağmur ve
kar oralara başka yağar. Rüzgâr, yağışla yahut soğukla
birleşirse tehlikelidir. Kuzey ile güney arasındaki ayrımı
bilmek önemlidir. Dağcılık için dağların dilinden anlamak,
patikaları okumak, işaretleri takip edip çözmek gerekiyor.
Yön duygusunun kuvvetli olması lazım… Karın üstünde,
yağmurun altında her şartta ateş yakabilmelisiniz. Çıranız
ve nacağınız her daim yanınızda olmalı. Gezdiğiniz yerler-
de ateş ve barınma için uygun yerler bulmalısınız.
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi dağcılıkla
uğraşacakların sahip olması gereken özelliklerden biri
değildir?
A) İyi bir yön bilgisine sahip olmak
B) Her koşulda ateş yakabilmek
C) Mevsim koşullarına hazırlıklı olmak
D) Yaban hayvanlarını tanımak
E) Gerekli malzemeler konusunda titiz olmak

2 EŞİK
1. (I) Edebiyat dile dayanır. (II) Bir şiirde, hikayede, roman
içinde bir dünya yaratan hayaller, varlıklarını ve tesirleri-
ni kelimelere borçludur. (III) Musikide ses, resimde boya,
3 mimaride taş ne ise edebiyatta da kelime odur. (IV) Bir dil
zanaatkârı olan gerçek edebiyatçı, kelimelerin değerini
çok iyi bilir. (V) Yalnız safdiller, edebiyatın bu maddi teme-
lini unutarak onu his ve hayal sanırlar. (VI) Kafasında çok
parlak hayaller olduğu hâlde şiir yazamadığından şikâyet
eden ressam arkadaşına Mallarme “Dostum, şiir hayallerle
BASAMAK
değil, kelimelerle yazılır.” der.
Bu parça iki ayrı paragrafa ayrılmak istenirse ikinci pa-
ragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
2. (I) Günlük olaylar, bir sürü yazı beni yalnızlık üzerinde
düşündürürdü. (II) Gerçek yalnızlığın tek başına odasına
kapansa bile topluluğu içinde taşıyan insanda değil, toplu-
luğun ortasında yaşadığı hâlde onun ağlarından kurtulmuş
olan insanda olduğunu düşündüm. (III) İnsanlar, içinde bu-
lundukları topluluğun kurulmuş düzenine uyarak yaşıyor-
lar. (IV) Bu düzen yalnız göreneklerde değil, düşünme ve
duyma gibi iç davranışlarda bile kendini göstermekten geri
kalmaz. (V) Gelenekselleşmiş düşünme kalıplarını aşmış
insan sayısı çok sınırlı. (VI) Üzerinde durulması gereken
nokta bence budur işte.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
74
30 dk
PARAGRAFTA YAPI TEST - 1
3. (I) Çocukları hedeeyen edebî ürünler konusunda dünya
çapında en önemli isimlerden biri olan Enid Blayton, aynı
zamanda yapıtları başka dillere en çok çevrilen İngiliz ya-
zarlar arasında anılarak da alanın büyüklüğüne işaret et-
mektedir. (II) Bu alan, Türkiye’de özellikle Yalvaç Ural ile
öne çıkan çocuk dergiciliği ile doldurulmakta. (III) Bununla
birlikte Gülten Dayıoğlu gibi yazarlar, roman ve öyküle-
riyle bu alanın en köklü yazarları arasında sayılmaktadır.
(IV) Hayat boyu devam eden bir süreç olan eğitim, aile-
de başlar ve okul yaşamıyla devam eder. (V) Bu süreç
içerisinde çocuk edebiyatı ürünlerinin çocuk eğitiminde
doğrudan rol oynadığını ve bir araç vazifesi gördüğünü
söylemek yanlış olmaz. (VI) Bu ürünler, çocuğun zihinsel
ve psikolojik gelişimleriyle doğrudan ilişkili, eğitici özelliğe
sahip ürünlerdir.
Bu parça iki ayrı paragrafa bölünmek istenirse ikinci
paragraf hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
4. (I) Ülkemizde öncelik, Türkçe öğreniminde değil yabancı
dil öğretimindedir. (II) İkisini bir arada yürütmek veya Türk-
çeyi daha çok öne çıkarıp öğrenci yetiştirmek kri gündem-
de değil. (III) Koşullar giderek yabancı dile öncelik veriyor;
Türkçeyi ses ve yapı kurallarına göre yerinde kullanmak,
yazmak bir meziyet sayılmıyor. (IV) Gözüm, akıcı bir üs-
lupla konuşan kimseleri arar. (V) Toplu hâlde bulunduğum
ortamlarda böyle birine rastlayıp konuşulanları dinlemek
isterim. (VI) Bu düşüncelerle rastladığım bir kadının mü-
kemmel Türkçesi karşısında kendisini kutladığımda kadın
bunu bir iltifat olarak kabul etti. (VII) Oysa ben başka bir
düşünce içinde giderek örnekleri azalan bu insanları arar
olmuştum.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA YAPI
5. (I) Yazıhaneme gelip bavulu bırakışından bir hafta sonra
annem, her zamanki gibi elinde bir paket çikolatayla (otuz
beş yaşında olduğumu unutuyordu) beni gene ziyaret etti.
(II) Bir ara annemin gözü bavulu bıraktığı köşeye takıldı ve
onu oradan alıp kaldırdığımı anladı. (III) Göz göze geldiği-
mizde sıkıcı, utandırıcı bir sessizlik oldu. (IV) Ona bavulu
açıp içindekileri okumaya çalıştığımı söylemedim, gözle-
rimi kaçırdım ama o anladı. (V) Ben de onun anladığını
anladım, o da benim onun anladığını anladığımı anladı.
Bu parçadaki cümlelerin hangisinden sonra “Her za-
manki gibi hayattan, siyasetten ve aile dedikodularından
söz edip gülüştük.” cümlesi getirilirse parçada dil ve an-
lam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
6. (I) Diyarbakır evlerinin özelliklerini en özgün biçimde mu-
hafaza eden, en güzel örneklerden birisi Cahit Sıtkı Taran-
cı’nın doğduğu evdir. (II) Diyarbakır merkezinde bulunan
ev, 1733 yılında inşa edilmiştir. (III) 2 Ekim 1910 tarihinde
bu evde dünyaya gelen Cahit Sıtkı Tarancı’nın çocukluk ve
gençlik yıllarının bir bölümünün geçtiği bu tarihî ev, 1973
yılında Kültür Bakanlığı tarafından satın alınarak restore
edildikten sonra, 1973 yılında Cahit Sıtkı Tarancı’nın anı-
sını yaşatmak ve ismini ebedileştirmek amacı ile müze
olarak hizmete açılmıştır. (IV) Cahit Sıktı Tarancı, yazdığı
şiirlerde ölüm korkusu, yaşama sevinci gibi temalara sıkça
yer vermiş bir şairimizdir. (V) Müzede şaire ait özel eşya-
lar, mektupları, şiirleri ve kitapları ile etnograk eserler de
sergilenmektedir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
75
EŞİK 2
7. (I) Hayatta yaşanan kaba gerçeklerden çok yaşananların
bireye yansımaları ve bireydeki karşılıkları, Adalet Ağaoğ-
lu’nun anlatım biçimi tercihidir. (II) Bu yaklaşımla zengin
hayat-hayal birikimi ve burada yaşanan coşku ve deprem- 3
ler kişisel bir birikim olarak anlatıma yansır. (III) Bir öz,
damıtılmış bir verim olduğundan olay ve eylemlerden elde
edilecek birikimden daha fonksiyoneldir. (IV) Çünkü so-
nuçların değerlendirilmesinden kaynaklanan bu yoğunluk,
BASAMAK
okuyucuyu kurmaca entrikaların gereksiz atraksiyonların-
dan, olaylarından kurtarır. (V) Adalet Ağaoğlu, öykülerinde
bu bilinçle hareket ederek ustaca bir biçim anlayışı sergiler.
Bu parçada anlam akışını sağlamak için hangisinden
sonra “Böylece sahteliklerin özü boğmasına engel olunur.”
cümlesi getirilmelidir?
A) I B) III C) II D) V E) IV
8. (I) Boşanma, her ne kadar iki eş arasındaki evlilik ilişkisinin
sonlandırılması anlamına gelse de çocuklar da boşanma-
nın seyircisi değil, bir parçasıdır. (II) Boşanma, çocuklarda
karmaşık ve yoğun birçok duygunun aynı anda iç içe ya-
şanmasına neden olur. (III) Üzüntü, kızgınlık, öfke, gücen-
me, kaygı, korku ve suçluluk bunlar arasında sayılabilir.
(IV) Ayrılık, çocuğun gelişmekte olan güvenlik hissini ze-
deleyebilir; yetişkinlik hayatında, sorun yaşama ve boşan-
ma riskini artırabilir. (V) Önemli olan, çocuğa boşanmanın
ne anlama geldiğini doğru anlatabilmek, boşanma sonrası
hayatında olacak değişikliklere onu iyi hazırlamak ve an-
ne-baba olarak daima yanında olacağınızı hissettirmektir.
Bu parçadaki cümlelerden hangisinden sonra “Ancak
şu da hayati derecede önemlidir ki sevgisiz, gergin ve mut-
suz bir aile ortamında yaşamanın yaratabileceği olumsuz
etkiler çoğu zaman boşanmanın getirebileceği etkilerden
çok daha yıkıcı olabilir.” cümlesi getirildiğinde parçada
anlam bütünlüğü sağlanır?
A) I B) II C) III D) IV E) V

2 EŞİK
9. Bilgisayardan sonra tablet kullanımının da yaygınlaşma-
sıyla birlikte kâğıt ve ekran üzerine tartışmalar da giderek
arttı. (I) Kimileri kâğıdı eline almanın ayrı bir tadı olduğunu
3 belirtirken kimileri de ekran üzerinden okuyup yazmanın
daha kullanışlı olduğunu belirtiyor. (II) Bir metni kâğıt üze-
rinden ve ekrandan okumanın farkını anlamak beynimizin
yazılı bir metni nasıl yorumladığıyla ilişkilidir. (III) Ancak
tartışmalar yalnızca kullanım pratikleriyle sınırlı değil.
(IV) Son yıllarda yapılan araştırmalar, kâğıt ve ekran kar-
BASAMAK
şılaştırması konusunda kullanıcılara önemli kirler veriyor.
(V) Örneğin birkaç yıl önce yapılan bir çalışma, insanların
aynı metni ekrandan okuduklarında kâğıttan okudukları
zaman hatırladıklarından daha az hatırladığını ortaya çı-
karmış.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
10. (I) Hayat o kadar zengin ve çeşitlidir ki hiçbir roman onu
tamamıyla içine alamaz, buna imkân yoktur. (II) Her ro-
man, yazarının bakış tarzı ile sınırlıdır. (III) Edebiyat, an-
cak bütünü ile ele alınırsa kültüre denk düşer. (IV) Nasıl
her insan hayatın bir parçası ise her edebî eser de öyledir.
(V) Stendhal, romanı cadde üzerinde gezdirilen bir aynaya
benzetmiştir. (VI) Her edebî eserde kültürün farklı bir yönü
görünür.
Numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışı-
nı bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
76
30 dk
PARAGRAFTA YAPI TEST - 1
11. (I) Sosyal medyada duygularımızı ve tavrımızı yalnızca
emojiler ve noktalama işaretleri yoluyla yansıtıyoruz. (II)
Üstelik hemen o saniyede gözlerini bize dikmiş biri yokken
kendimizi istediğimiz biçimde ifade edebilmek için gerek-
li olan zamana da sahibiz. (III) Bu durum, o an nasıl gö-
rünmek istiyorsak kendimizi öyle yansıtmamıza da olanak
sağlıyor. (IV) Sosyal medya paylaşımlarına herhangi bir
yanıt, yorum almayan kişiler, önemsenmediklerini düşünü-
yor. (V) Örneğin yıllar önce annesiyle mesajlaşırken çok iyi
olduğunu yazan, gülücük emojileri atan bir genç, bu mesaj-
laşmanın olduğu gece intihara teşebbüs etmiş ve aslında o
sırada depresyonda olduğu anlaşılmıştı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
12. (I) Unutmamak gerekir ki bir kelimenin anlamını bilmek ile
kelimeyi kullanmak farklı şeydir. (II) Öncelik anlamı bilmek,
anlamı bilinmeyen kelimeyi sözlüklere bakıp öğrenmektir.
(III) Bir dili gereği gibi kullanmak, yazılanlardan bir anlam
çıkarmak, uygun kelimeler seçmek o kadar da kolay de-
ğildir. (IV) Kısa ve özlü bir başlık bulmak insanı günlerce
düşündürür. (V) Emek ve birikim ister. (VI) Bizde sözlüğe
bakma anlayışı farklıdır. (VII) Sözlüğe İngilizce bir kelime-
nin ne demek olduğunu öğrenmek amacıyla bakılır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA YAPI
13. Babam çiftçiydi ve yaz tatillerinde ona yardım etmek zo-
rundaydım. Tarlaya giderken, camızları otlatmaya götü-
rürken, söğüt dallarından düdük yaparken de azığım gibi
yanımdan kitabımı eksik etmezdim. Çünkü kitaplar bana
kuşlarla, kuzularla, ağaçlarla, bulutlarla dost olmamı, on-
larla oynamayı, dostluğun ve arkadaşlığın ne denli büyük
bir şey olduğunu anlamamı sağlıyordu aynı zamanda. Bel-
ki bu yüzden ----.
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerin hangisi getirilmelidir?
A) babamın çerçiden aldığı halk hikâyelerini küçümseyip
romanlar, denemeler okudum
B) kitapların kahramanlarıyla yaşayarak öğrendim köy-
den bir an önce uzaklaşmam gerektiğini
C) çocukluk arkadaşlarımdan uzak, yeni bir dünya kur-
dum düşlerimde
D) öğrenimimi yarıda bırakıp köyde kalarak çiftçilik yapma
hevesine kapıldım
E) okuduğum kitapların oluşturduğu dünya, çocukluğuma
rağmen omuzlarıma yüklenen köyün zorlu işlerini haf-
letiyordu
14. İstatistik; mühendislik, ekonomi, eczacılık, veterinerlik,
ziraat vb. gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılan bir
bilimdir. Bu ve benzeri alanlarda eğitim alan öğrenciler,
kariyerlerinin ilerleyen dönemlerinde kullanmak üzere is-
tatistik eğitimi alır. İstatistik biliminde ilerleme kaydetmiş
Batı ülkelerinde konuyla ilgili yayımlanmış pek çok kitap
vardır. Son yıllarda ülkemizde de bu alanda yazılan kitap-
ların sayısı hızla artmaktadır. Bu kitapların ortak özelliği
hem görsellik hem de içerik olarak oldukça özenli bir şekil-
de yazılmış olmalarıdır. Özellikle ----.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) bölümlerin görsel tasarımı, kitapların içeriğinin kolay
anlaşılırlığını sağlamaktadır
B) anlaşılması zor konular, Batılı akademisyen yazarlara
yazdırılmaktadır
C) iletişim teknolojisindeki ilerlemeler, kitapların önemini
artırmaktadır
D) kitap gibi geleneksel yöntemler yerine bilgisayar, tab-
let, cep telefonu vb. gibi araçlarla öğrenme olanakları
artırılmaktadır
E) bu durum, bilgiye daha hızlı ve daha ucuz bir şekilde
ulaşılmasını sağlamaktadır
77
EŞİK 2
15. ----. Anne çocuğunda gördüğü bazı belirtilerin bir hastalığı
işaret ettiğinden şüphelendiğinde bu, yaklaşık %80 oranın-
da doğru çıkıyor. Bu nedenle çocuklarda fark edilen be-
lirtiler, gecikmeden mutlaka bir hekime iletilmelidir. Otizm 3
bozukluğunun tedavisi gerekli eğitimin verilmesi, sosyal
beceriler ve iletişim becerilerinin kazandırılmasına yöne-
liktir. Otizm, tamamen ortadan kaldırılabilecek bir hastalık
değildir. Temel tedavi, özellikle de anne ve baba tarafın-
BASAMAK
dan, tutarlı ve sürekli olarak eğitimin sürdürülmesidir. Bir
çocuğa uygulanan bir tedavi yöntemi bir diğeri için geçerli
olmayabilir.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Birçok hastalıkta olduğu gibi otizmde de erken tanı
hayli önemlidir
B) Otizm tanısı konmuş hastalarda hedef olabilecek bir-
çok gen araştırılmış, bunlardan ancak 100 kadarı
otizmle ilişkilendirilebilmiş
C) Genetik ve çevresel faktörler etkileşerek otizmin ortaya
çıkmasında rol oynuyor
D) Otistiklerin eğitiminde kalıtsal boyut dikkate alındığın-
da sonuç alınabilir
E) Otistik hastaların herhangi bir ziksel anormallikleri
yoktur
16. Başlangıçta, daha genç ve ziksel olarak daha dirençli ol-
duğum yıllarda, örneğin Paris’te yaşarken Seksek’in büyük
bir bölümünü kafelerde yazmıştım. Çünkü gürültü beni ra-
hatsız etmiyordu, tam tersine bu durum hoşuma gidiyordu.
Kafelerde çok çalıştım, okudum ve yazdım ----. Şimdi yal-
nızca sessiz ortamlarda yazabiliyorum. Ben çalışırken mü-
zik kesinlikle olmamalı çünkü müzik başka bir şey, yazmak
bambaşka bir şey. Bir otel odası, bir uçak ya da bir dost evi
fark etmez, bana sükûnet lazım.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) ne var ki yazmaktan nefret etmeye başladım
B) fakat yazdıklarım sanatsal bulunmadı
C) ama yaşım ilerledikçe daha zor bir adam oldum
D) anlaşılan özgün bir anlatıma ulaşamamıştım
E) artık bu ortamları yeterince anlattığımı söylediler

2 EŞİK
1. (I) Ebru kâğıdı, her ülkenin sanat anlayışına göre bir farklılık
kazanmıştır. (II) Ebruculukta kullanılan malzemelerin başın-
da gelen boyalar, doğadaki renkli kaya ve topraklardan elde
3 edildiği için toprak boya adıyla anılır ve suda erimediği gibi
yağ da içermezler. (III) Bundan başka bazı doğal boyalarla
da renk zenginliği artırılır. (IV) Ebru yapımında gerekli olan
ebru teknesi, kullanılacak kâğıdın enine ve boyuna uygun
ebatta ve 6 cm derinliğinde dikdörtgen şeklinde bir kaptır.
(V) Eskiden suyun dışarıya sızmasını önlemek üzere içi ziftle
BASAMAK
kaplanmış ağaçtan yapılmış tekneler de kullanılmaktaydı.
(VI) Teknenin içine konulacak suya koyuluk ve yapışkanlık
vermek, böylece serpilen boyaların teknenin dibine çök-
mesini önlemek için kullanılan kitre, krem renginde ve şe-
ritler hâlindedir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. (I) Kök hücreler, başkalaşmamış hücrelerdir. (II) Çok hüc-
reli organizmalarda bulunan bu hücreler, her hücre gibi
çoğalarak kendi benzerlerini oluşturmanın yanı sıra baş-
kalaşarak özelleşmiş hücrelere de örneğin karaciğer, kalp
ya da akciğer hücrelerine de dönüşebilir. (III) Somatik kök
hücreler, çocuklarda ve yetişkinlerde oluştukları dokuların
bakımını ve onarımını yaparlar. (IV) Kök hücreler, gerekli
ve yeterli bir uyarı verildiği zaman başkalaşarak farklı hüc-
re türlerine dönüşebildiği için araştırmacılar, kök hücreler
kullanılarak pek çok hastalığın tedavi edilebileceğini dü-
şünüyor. (V) Günümüzde kök hücrelerin kullanıldığı kemik
iliği nakilleri zaten lösemi tedavisinde başarılı bir şekilde
kullanılıyor. (VI) Gelecekte kök hücreler kullanılarak kan-
ser ve Parkinson hastalığı gibi pek çok hastalığın tedavi
edilebileceği düşünülüyor.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
78
30 dk
PARAGRAFTA YAPI TEST - 2
3. (I) Beş Şehir’ in en önemli özelliği, yazıların tarafsız birer
şehir monograsi olmaktan ibaret kalmamasıdır. (II) Bun-
larda tarih bilgisinden çok tarih kültürü, sanat tarihi betim-
lemelerinden çok sanatkâr sezgisi, bir sosyal yapının in-
celenmesi yerine de insani değerlerin ön planda tutulduğu
görülür. (III) Diğer bir özelliği ise kitab; bilgiye değil yazarı-
nın gözlemlerine dayanmasıdır. (IV) Beş Şehir’de şiirselliği
öne çıkmış bir deneme havası ağır basar. (V) Ahmet Ham-
di Tanpınar, Beş Şehir’ de anlattığı şehirlerin her birinde
en az iki yıl kalmış; oranın tarihi, mimarisi, günlük yaşayışı,
insanları ile bir dost gibi haşır neşir olmuştur.
Bu parçada düşünce akışının sağlanması için numara-
lanmış cümlelerden hangisi çıkarılmalıdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. (I) Yunaklıklar, kırsal kesimde toplumsal iletişimin en yo-
ğun ve canlı olduğu yerlerdendi. (II) Çamaşır yıkamak için
Yunaklıklara gelen onlarca insan, birbiriyle sohbet edip,
dertleşirdi. (III) Bu arada birbirlerinin durumundan haber-
dar olurlardı. (IV) Temizlik yanında özellikle kadınlar ara-
sında sosyal hayata ait kültürel unsurların canlı olarak
yaşandığı, anlatıldığı yerlerdi. (V) Yunaklıklar, çocukların
önemli eğlence yerlerinden biriydi. (VI) Bu tür yerler vası-
tasıyla evlilik çağındaki delikanlıların anaları, genç kızları
daha yakından tanıma fırsatı yakalarlardı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA YAPI
5. I. Sabahın erken saatlerinden beri geminin kömürü har-
lanıyordu ve akşamüzeri demir alındı.
II. Gemi, altı kez korna çalarak limanı bildik bir biçimde
selamladı ve tüm görkemiyle uzaklaşmaya başladı.
III. Kadın, bütün bu yolculardan farklıydı; onun için bu yol-
culuk, bir ayrılık değildi; yeni ufuklara yelken açmaktı.
IV. 25 Ekim 1925 sabahı, 33 yaşında bir İngiliz kadın, Mar-
silya Limanı’na yanaşmış Bombay yolcusu P&O isimli
geminin bordo iskelesinden yürüyerek gemiye çıktı.
V. Gemideki yolculardan kimisi İngiliz sömürgesi altındaki
toprakları ilk defa görmeye giden, kimisi de yıllık izin-
lerini vatanlarında kullanarak sömürge topraklarındaki
işlerinin başına dönen İngilizlerdi.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi ilk cümle olur?
A) I B) II C) III D) IV
6. I. Burun kanamalarında baş geriye atılarak burun içine
peçete ya da pamukla tampon yapmak ve enseye su
tutmak doğru bilinen önemli yanlışlardandır.
II. Burun kanamasını durdurmak için burun ucundaki yu-
muşak kısma bir elin baş ve işaret parmağı arasına
alınarak baskı uygulanmalıdır.
III. Kanamanın durmasına hiçbir etkisi olmayan bu uygu-
lamalar, kanın genze akmasına neden olmaktadır.
IV. Oturur pozisyonda baş öne eğilerek 10 dakika kadar
beklenmelidir.
V. Burun ve yanağa bir beze ya da poşete sarılı olarak
buz tutmak da damarların büzülmesini sağlayıp kana-
mayı azaltacağından bir başka çözüm yolu olabilmek-
tedir.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) IV ve V
EŞİK 2
7. (I) Örümceğin en iyi yaptığı iş, ağ örmektir. (II) Ayrıca o
kadar haftir ki dünyanın etrafında bir tur atabilecek uzun-
lukta ve örümcek ağından yapılmış bir ipliğin ağırlığı an-
cak bir kalıp sabunun ağırlığı kadardır. (III) Örümceğin ağı; 3
çelikten beş kat daha sağlam, naylondan otuz kat daha
esnektir. (IV) Örümcek, bu kadar haf olan ipliğini protein
lieri ve su damlacıkları ile oluşturur. (V) Protein, güçlü ve
dayanıklı olmayı; su ise yüzey gerilimi esnekliği sağlar.
BASAMAK
Bu parçadaki anlam karışıklığını gidermek için numa-
ralanmış cümlelerden hangileri yer değiştirmelidir?
A) I ve III B) I ve IV C) II ve III
D) III ve IV E) IV ve V
E) V
8. I. Öğrenciler, yaptıkları ödevleri bu araçtaki ilgili progra-
ma yüklüyor; öğretmenler de cevap kâğıtlarını incele-
yerek her soruyu değerlendiriyor.
II. Bir yazılım rması öğretmenlerin öğrencilere verdikle-
ri ödevleri değerlendirmesine yardımcı olmak için bir
araç geliştirmiş.
III. Yapay zekâ aracı öğrencilerin cevaplarını doğrudan
değerlendirmiyor ancak öğretmenlere önerilerde bulu-
nuyor.
IV. Böylece öğretmenlerin işi kolaylaşmış oluyor.
V. Örneğin öğretmen bir öğrencinin bir soruda verdiği
cevaba tam puan vermişse yapay zekâ aynı soruya
benzer cevap vermiş başka öğrencilere de tam puan
vermesini öneriyor.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturması
için doğru sıralama aşağıdakilerden hangisidir?
A) II - I - III - V - IV B) II - IV - I - V - IV
C) II - I - V - III - IV D) III - II - I - V - IV
E) III - II - I - IV - V
79

2 EŞİK
9. 2018’de yayımlanan bir çalışmada Norveç’te 10. sınıfta
okuyan 72 öğrenciye okudukları metni kavrama becerile-
rini ölçmek için çoktan seçmeli ve kısa yanıtlar gerektiren
3 sorulardan oluşan testler uygulanmış. Bu kapsamda bir
okuma parçası öğrencilerin bir bölümüne kâğıt üzerinde
verilirken geri kalanlara ekran üzerinde gösterilmiş. Test-
ler sonucunda parçayı kâğıttan okuyan öğrencilerin metni
kavrama konusunda daha başarılı olduğu görülmüş. Baş-
ka bir çalışmada ise araştırmacılar, acıklı bir öyküyü kâ-
BASAMAK
ğıttan okuyanların aynı öyküyü tabletten okuyanlara göre
daha fazla empati kurduğunu ortaya çıkarmış. ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilebilir?
A) Uzmanlar ekran üzerinden bir metin okurken dikkatin
genellikle daha çok dağıldığını, bunun da okuma üze-
rinde olumsuz etkisi olduğunu belirtiyor.
B) Ancak uzmanlar, kimi zaman bu durumun okurun lehi-
ne olabileceğini söylüyor.
C) Ancak kimi uzmanlar, bu etkinin kanıtlanması için daha
çeşitli metinler üzerinde araştırma yapılması gerektiği-
ni belirtiyor.
D) Bazı uzmanlar, her bir sözcüğüne dikkat kesilmek zo-
runda kalmadığınız kimi okuma parçalarına kıyasla
anlaşılması zor metinleri okurken daha çok dikkat ge-
rekeceğini belirtiyorlar.
E) Neticede okunan metnin içeriğinden daha önemli olan
şey, onu nereden okuduğumuzdur.
10. Göktürklere ait irili ufaklı pek çok taştan oluşan ve edebi-
yatımızın ilk yazılı belgeleri olarak bilinen Orhun Kitabeleri
8. yüzyıla aittir, ----
Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir-
se “edebiyatımızdaki ilk yazılı belgelerin daha eskiye da-
yanabileceği” sonucuna ulaşılır?
A) Yenisey Yazıtları ise daha öncelere ait olmasına rağ-
men çok tahribata uğradığı için belge niteliği taşıyamaz
niteliktedir.
B) İslam öncesi süreçte sözlü gelenekte yer alan sagu,
sav, koşuk, destan gibi türler ise o dönemde tam anla-
mıyla yazıya geçirilmemiş eserlerdir.
C) Türk kültür ve edebiyat tarihimizde önemli bir yeri olan
bu yazıtlar ile ilk defa 1800’lü yılların sonunda karşıla-
şılmıştır.
D) Göktürk Yazıtları dönemin hükûmet anlayışını, devlet
düzenini yansıtması açısından önemli bir belge özelliği
taşımaktadır.
E) Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde bulunan ve II. Gök-
türk Devleti kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’a ait olduğu
düşünülen keşfedilen yeni yazıt 7. yüzyıla aittir.
80
30 dk
PARAGRAFTA YAPI TEST - 2
11. Science dergisinde yayımlanan bir araştırma kapsamında
Ültimatom adlı bir oyun oynatılmış. Bu oyunda iki oyuncu-
dan birine bir miktar para veriliyor ve bu parayı karşısın-
daki oyuncuyla paylaşması isteniyor. Paranın ne kadarını
diğer oyuncuyla paylaşacağı ise tamamen ona kalmış.
Eğer ikinci oyuncu, birinci oyuncunun teklini kabul ederse
ikisi de kendilerine düşen parayı alıp gidiyor ancak ikinci
oyuncu tekli kabul etmezse oyun kimse para alamadan
bitiyor. Araştırmacılar, Ültimatom oyununu bir grup katılım-
cıya hem gerçek bir insanla hem de bilgisayarla oynatmış.
Araştırma sonucunda katılımcıların bir insanla oynarken
adil olmadığını düşündükleri para miktarlarını bilgisayarla
oynadıkları duruma göre daha fazla reddettiği gözlenmiş.
----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilebilir?
A) Demek ki her şeyden önce, bilgisayar yoluyla iletişime
geçmenin bazı pratik yönleri var.
B) Başkalarıyla yüz yüze iletişim hâlindeyken o kişinin zih-
ninden geçenlere ilişkin çıkarımlar yaparız.
C) Yüz yüze iletişimin önemli bir parçası olan mimik ve
jestler çıkarımlarda rol oynar.
D) Bu da karşımızda gerçek biri varken daha duygusal
tepkiler verdiğimizi gösteriyor.
E) Sanal ortamda kurduğumuz iletişim, bizi bu yorucu
duygusal tepkilerden kurtarıyor.
12. Lale Devri, çoğunlukla ezber bilgilerle yorumladığımız bir
dönemdir. Nedim’in damdan dama atlarken öldüğü rivaye-
tini, İstanbul’u esir alan lale çılgınlığını söyleriz bu dönemle
ilgili. Bunları söylerken dönemi bütün içinde değerlendir-
mek aklımıza gelmez. Safevi Devleti’yle rekabeti, Avrupa
ile olan temasları, yaşanan siyasi ve sosyal kırılmaları gör-
meyiz. Dış dünyadan kopuk bir imparatorlukmuş gibi bakıp
oluşan eğlence kültürünü eleştirirken çağın gerçekliklerini
aklımıza bile getirmeyiz. ----.
Bu parça düşüncenin akışına göre
I. Dönemin gerçeklerini göz ardı etmek doğal olarak bü-
yük yanlışlara sevk eder bizi
II. Dolayısıyla tüm bunları yaparak Lale Devri’nin gerçek-
lerine ve önemine kulaklarımızı tıkamış oluruz
III. Bugünü anlamak ve yaşamak için geçmişi doğru yo-
rumlamak insanı her zaman bir adım öne çıkarmıştır
yargılarından hangileri ile sürdürülebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA YAPI
13. (I) Evliliğe eski gelenek ve göreneklerin içinde oluşmuş “mo-
dası geçmiş bir kurum” olarak bakanların sayısı az değildir.
(II) Konuya bu gözle bakanlar, değişen ve gittikçe bireysel-
leşen toplumda iki insan arasındaki ilişkiye kimsenin ka-
rışmaması gerektiğini savunurlar. (III) Ekonomik koşulların
gelişmesi, haberleşmenin ve ulaşımın kolaylaşması, eski
inançların zayıaması bu tavrın yayılmasının altında yatan
önemli etkenlerdir. (IV) Halk ozanı Aşık Mahmut Çelikgün
“İnsanları bu hayata bağlayan, aşk sazının bir telidir evlilik.”
demiş. (V) Değişik toplum ve kültürlerde evlilik üstüne yapı-
lan yüzlerce araştırmayı gözden geçiren bir bilimsel çalış-
madan şu sonuç çıkıyor: “İnsanlar var oldukça evlilik de var
olacaktır ve insanlık evlilik sayesinde gelişecektir.”
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Ne var ki toplum ne kadar gelişirse gelişsin evlilik
bütün toplumlarda devam ediyor ve evlilikten uzak durma-
ya çalışanlar bile bir süre sonra hayatlarını sevdikleriyle
‘evlilik’ ilişkisi içinde birleştiriyorlar.” cümlesi getirilmeli-
dir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
14. (I) Ben kitaplarımı böyle bir kitap yazılsa da okusam duygu-
suyla yazıyorum. (II) Demek ki bazen herkes benimle aynı
duyguları paylaşıyor, diye düşünüyorum. (III) Ama gene de
tıpkı kendi hayatı gibi insan yazdığı kitaplar konusunda da
boşu boşuna konuşur durur. (IV) En sonunda insanın haya-
tı, kitaplarından daha değerlidir. (V) Ama hayata anlam ve
değer veren şey, bu kitaplardır işte. (VI) Romancılığa baş-
lamamdan sonra ise zaten hayatımla kitaplarımı birbirinden
hiç mi hiç ayıramadım. (VII) İleride kitaplarım hayatımdan
daha önemli ve eğlenceli bulunacak sanırım.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
önce “Kitaplarımın neden sevildiği konusundaki bu açık-
lamam da diğerleri gibi büyük ihtimalle yanlıştır.” cümlesi
getirilmelidir?
A) III B) IV C) V D) VI E) VII
81
EŞİK 2
15. (I) Mehmet Akif, Süleymaniye Kürsüsünde adlı şiirinde
daha sonraki kitaplarında da zaman zaman üzerinde dura-
cağı çeşitli kirleri açık bir şekilde dile getirmiştir. (II) İslam
birliği temelinde gelişen düşüncelerin ele alındığı bu uzun 3
şiirde hem meşrutiyet öncesi hem de II. Meşrutiyet’le orta-
ya çıkan toplumsal atmosfer, canlı bir şekilde yansıtılmış-
tır. (III) Şair, bunun yanında toplumsal, siyasal ve ahlaki
meseleleri de şiirinde eleştirel bir yaklaşımla ele almıştır.
BASAMAK
(IV) Bu kişi, şairin kendisi olmasa da onun düşüncelerine
tercüman olmaktadır. (V) Bu yönüyle okurlar, Süleymani-
ye Kürsüsünde adlı şiirde bir vaizden çok bir aydınla karşı
karşıyadır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Bunu da şiirinde bir cami kürsüsünde vaaz veren
kişi üzerinden gerçekleştirmiştir.” cümlesi getirilirse par-
çanın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
16. (I) Pek çok ebeveyn çocuk eğitiminin “davranış öğretmek”
olduğu yanılgısına düşüyor. (II) Hâlbuki çocuk terbiyesi
çocuğa “davranış öğretmek” değil “duyarlılık” ve “irade”
kazandırmaktır. (III) Anne babalar her ne kadar “Bizim
çocuk ödevlerini yapmıyor.” şeklinde bazı davranışlardan
şikâyetçi olsalar da bir çocuğun ödev yapma becerisi onun
duyarlılığı ve iradesi ile ilgilidir. (IV) Çocuk yarım saat der-
sin başında oturabilecek kadar kendine güç yetiremiyor ve
iradesini kullanamıyorsa buradaki sorun davranış sorunu
değil, kendini yönetememe sorunudur. (V) Bir başka deyiş-
le irade kazanamama sorunudur.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Bu nedenle birçok evde ‘Düzgün otur!’, ‘Dişlerini
fırçala!’, ‘Erken yat!’, ‘Misarlikte beni rezil etme!’ sesleri
eksik olmuyor.” cümlesi getirilmelidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 30 dk
2 EŞİK PARAGRAFTA YAPI TEST - 3

1. Gazeteci: 2. Gazeteci:
(I) ---- (I) ----
Eleştirmen: Dağcı:
3 1950 yılına kadar Anadolu’daki toprak ırgatlarının, fabrika Bu benim için büyük bir fırsattı çünkü ailem Avusturya ve
işçilerinin sorunlarına eğilen, bu arada öz yaşam öyküsü Nepal’den olmasaydı bu kadar sevdiğim dağcılık sporu
denebilecek romanlar da yazan Orhan Kemal, 1950’den ile buluşamayabilirdim. Bu alandaki yeteneğimi Himalaya
sonra İstanbul’a göç etmiştir. Dolayısıyla roman ve öykü- Dağları’nda Everest’in ilk oksijen desteksiz çıkışı gibi çok
lerinin konuları ve kişileri değişmiştir. O, artık Adana’dan önemli tırmanışlar yapmış olan amcam, Avusturya’da keş-
BASAMAK

daha büyük bir kentin küçük insanını gözlemiş ve onları fetti. Bunun için minnettarım. Geçtiğimiz yıllarda da birçok
yazmıştır. Ancak bu ikinci dönemde de yazarın eğilimi de- kez anne ve babamın büyüdüğü ülke olan Nepal’e gittim.
ğişmemiş; yine kenarlarda dolaşarak yoksulları, zar zor ge- Tırmanmaktan büyük keyif aldığım harika bir ülke burası.
çinen memur ve işçileri, dibe vuranları anlatmıştır.
Gazeteci:
Gazeteci:
(II) ----
(II) ----
Dağcı:
Eleştirmen:
Dünyadaki tüm dağlık bölgelerin kendine özgü bir özelliği
Evet, Orhan Kemal’in iki yüz elliye yakın öyküsünün nere-
var bana göre. Örneğin Patagonya harika bir yer. Alas-
deyse dörtte birinde çocuklar anlatılmıştır. Orhan Kemal,
ka’da tırmanmanın sadece orada görülebilen türden zor-
çocuk konusunda ısrarcı bir yazardır. Onların sorunlarına
lukları var ve bu deneyim olağanüstü. Karakurum ve Hima-
eğilmekten hiç vazgeçmemiştir. Zaten yayımlanan ilk öy-
laya silsilelerindeki büyük dağlar, yüksek irtifaya ve zorlu
külerinden biri olan Balık, yoksul bir aile çocuğunun gördü-
zirvelere sahip. Son yıllarda beni en çok çeken bunlar oldu.
ğü herkese hayatında ilk kez yiyeceği balıktan söz etmesi
üzerine kuruludur. Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıda verilenler-
den hangileri sırasıyla getirilmelidir?
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere sırasıyla getirilmesi
A) (I) En çok sevdiğiniz sporun aksiyon dolu olmasının
gerekenler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
kişiliğinizle yakından ilgisi olduğunu düşünüyor musu-
A) (I) Orhan Kemal’in çağdaşı olan yazarlarla ilişkisini na-
nuz?
sıl anlatırsınız?
(II) Dağcılıkla uğraşan insanların en çok hangi ülkeler-
(II) Orhan Kemal’in yapıtlarında ele alınan temel sorun-
de olduğu hakkında bilginiz var mı?
lar sizce nelerdir?
B) (I) Dağlık alanların bol olduğu ülkeden gelmiş bir aileye
B) (I) Orhan Kemal ile Yaşar Kemal’in aynı çizgide yürü-
sahip olmanız doğa sporlarına ilginiz üzerinde etkili oldu
düğünü söyleyebilir miyiz?
mu?
(II) Orhan Kemal’i bir romancı mı, yoksa bir öykücü ola-
(II) Tırmanış için seyahat etmeyi en çok sevdiğiniz yer-
rak mı tanımlamak doğru olur?
ler nereler?
C) (I) Orhan Kemal’in sanatına yön veren ve yapıtlarında
C) (I) İlgilendiğiniz spor dalına karşı yakın çevreniz-
ele aldığı konular nelerdir?
dekilerin tutumu nedir?
(II) Orhan Kemal’in hikâyelerinde çocuğun yeri nedir?
(II) Bu spor dalına ilgi duyanlara karşı neler önerirsi-
D) (I) Orhan Kemal’in yapıtlarında kendi yaşamından izler niz?
görmek mümkün müdür?
D) (I) Mesleğinizin özel yaşamınızda zorluklar çıkardığı
(II) Edebiyatımızda çocukluk üzerine inşa edilmiş eser- oluyor mu?
ler hakkında neler söylersiniz?
(II) Bu spor dalı ile uğraşırken başınızdan geçen il-
E) (I) Yapıtlarından hareket ettiğimizde Orhan Kemal’in ginç bir olay oldu mu?
duygu dünyasını nasıl betimlersiniz?
E) (I) Dağcılığa başladığınız ülkenin neresi olduğunu
(II) Orhan Kemal’in romanları ile öykülerini birbirinden açıklayabilir misiniz?
ayıran temel nitelikler nelerdir?
(II) Bu spor dalının en kolay ve en zor nerelerde ger-
çekleştirildiği hakkında bilgi verir misiniz?

82
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA YAPI
3. 1960 başları şiire yeni yeni merak saldığım, karalama yap-
tığım zamanlardı. Okulumuzda çıkarılan dergide şiirlerim
yayımlansın istiyorum ama çekingenliğimden bir türlü ka-
rar veremiyordum. (I) ---- Sonunda yazma hevesim baskın
geldi ve kendimi yazıyla, şiirle var etmeyi başardım. O yıl-
lardan bu yana yazma işlevimi yerine getiriyorum. (II) ----
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla getirilebile-
cek en uygun sözler aşağıdakilerin hangisinde veril-
miştir?
A) (I) Sanat yolculuğu kararsızlıkları asla kabul etmez.
(II) Bu dergiyi çıkarmamı sağlayan ve beni bu yolda
destekleyen çok insan oldu.
B) (I) Yazarlık, toyluğu ve böyle basit hataları kesinlikle
kabul etmez.
(II) Okurların tepkileri işime dört elle sarılmama olanak
tanıyor.
C) (I) Zaman hiç geçmemiş gibiydi, okuduğum ilk kitabı
dün gibi hatırlıyordum.
(II) Ortaya koyduğum ürünlerde farklı sanatçıların me-
tinlerine göndermelerle karşılaşabilirsiniz.
D) (I) Ürkekliğim, edilgenliğim büyüklerimin baskısı mıydı
acaba diye düşünüyordum.
(II) Bunda kesinlikle yazmayı sevmemin ve bir karar
vermemin büyük etkisi var.
E) (I) Her insanın hangi alanda yeteneği varsa oraya yön-
lenmesi gerektiğini düşünürüm.
(II) Bu bakış açısı, yazın dünyamızı maalesef ileri nok-
talara taşıyamıyor.
4. 56 metre yüksekliğinde olan Pisa Kulesi, üst üste bindi-
rilmiş yuvarlak 6 sütun dizisinden meydana gelmiştir ve
üzerine 294 basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır; ----.
Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir-
se “Pisa Kulesi’nin zikî özelliklerinde zamanla değişiklik
olduğu” sonucuna ulaşılır?
A) yapının ağırlık merkezinin iz düşümü kendi temel dai-
resinin içinde kaldığı için kule devrilmemektedir
B) kulenin şu andaki eğimi 5,5 derece olup kule her yıl
milimetrenin onda yedisi kadar eğilmektedir
C) kule, gücün ve zenginliğin bir sembolü olarak Cenova
ve Venedik’e rakip olarak yapılmıştır
D) kulenin inşa edildiği bölgenin tabanı yumuşak bir ze-
minden meydana gelmektedir
E) kule, İtalya’nın kuzeyindeki Pisa şehrinde 11. yüzyılda
katedral olarak inşa edilmiştir
83
EŞİK 2
5. Türkçemizin zaman aşımlarına uğrayarak kültür değişimle-
rinden ve teknolojik girdilerden hatta göçlerden etkilenerek
bugünlere geldiğini belirtmekte fayda var. Anadolu ağız-
larında bugün yaşayan fakat edebiyata geçemeyen pek 3
çok öz Türkçe sözcük var. ----. Mesela tahtanın ve bakırın
yerini alan plastik, kendi ürünlerini yabancı adlara -bidon,
varil, galon gibi- getirirken diğerlerinin çoğu Türkçe isimle-
riyle birlikte silinip gitmiştir. Yalnız araç gereç adları değil,
BASAMAK
doğanın insan eliyle yok ettikleri de bu kervana dâhil! Nesli
tükenmiş kuş adları, bitki adları vb.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygun-
dur?
A) Diller arasında kelime alışverişi olması, gayet doğal bir
durumdur
B) Milletlerin etkileşimi, sentez kültürlerin ortaya çıkması-
na zemin hazırlıyor
C) Çoğu sözcüğün köken bakımından hangi dile ya da
zamana dayandığını kestirmek güç
D) Ancak bunların dışında nicesinin hayatımıza giren yeni
değerler sebebiyle kaybolup gittiği bilinmekte
E) Bir kültürün ve değerler silsilesinin yoğurduğu sözcük-
lerle yazmak, bir sanatçı için önemlidir
6. Sanat, daima insan ruhunun çeşitli duyguları en şiddetli
yaşadığı zamanlarda canlı hâle gelir. Çünkü ----. Bu se-
beple sanatçı, en iyi üretimi bedenen ve ruhen formda
olduğu zamanda yapabilir. Maddi ve manevi sıkıntılardan
ve problemlerden uzak olduğu, neşe ve moralinin yüksek
olduğu bir zamanda en kaliteli eserleri meydana getirebilir.
Tabii ki bu saydıklarımızın başında sanatçının içten gelen
bir arzuyla çalışmaya başlaması çok önemlidir.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre
getirilebilecek en uygun sözler aşağıdakilerin hangisin-
de verilmiştir?
A) sanat ve ruh birbirlerine nüfuz eder ve karşılıklı gelişir-
ler
B) sanatsal bir ürünü insandan bağımsız düşünmek im-
kânsızdır
C) bir edebî eserde insanın başından geçen olayların an-
latılması bir zorunluluk gibi düşünülür
D) birçok sanatçının başarısız olmasının altında yatan ne-
den budur
E) insanlar bazen anlama becerisini gerçekleştiremeyebi-
lir

2 EŞİK
7. (I) Araştırmacılar, Los Angeles’ta on devlet lisesinde oku-
yan yaklaşık 2.600 genci 2014 ve 2016 yılları boyunca
takip etti. (II) Öğrencilere sosyal medya kullanımı, video
3 izleme, mesajlaşma ve çevrimiçi sohbet etme gibi diji-
tal etkinlikler içeren 14 popüler dijital medya platformunu
hangi sıklıkta kullandığını sordu. (III) Sorulara verilmesi
gereken yanıtları üç kategoriye ayırdı: kullanım yok, orta
kullanım ve yüksek kullanım. (IV) Araştırma sonucunda
14 dijital medya platformunun yarısını sık kullanan 114
BASAMAK
gencin yüzde 9,5’inde ve tamamını sık kullanan 51 gencin
yüzde 10,5’inde yeni dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuk-
luğu (DEHB) belirtileri tespit edildi. (V) DEHB teşhisi konu-
labilmesi için birkaç ortamda kendini gösteren çok az sa-
yıda bulgu yerine, birçok ortamda kendini gösteren birçok
bulguya ihtiyaç vardır. (VI) Buna karşın herhangi bir dijital
platformu sık kullanmayan 495 gencin yalnız yüzde 4,6’sı
bu belirtileri sergiledi.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. (I) Günümüzde edebiyatı yalnızca yazılı ürünlerden oluşan
bir örgüymüş gibi düşünme yanılgısı mevcut. (II) Tarih ön-
cesinden bu yana değişen zamanla ve kültürel gelişmelerle
edebiyat da her geçen gün değişmektedir. (III) Dolayısıyla
uzun soluklu bu serüvende dönemlere bağlı olarak farklı
yaklaşım ve anlayışlar ortaya çıkmıştır. (IV) Çünkü her dö-
nemde kendine has bakış açıları, değer yargıları yani top-
lumsal zihniyet mevcut olmuştur. (V) Dönemler arasındaki
bu ayrılıklar da hâliyle edebiyata yansımıştır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi par-
çanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
84
30 dk
PARAGRAFTA YAPI TEST - 3
9. (I) Lagünler, deniz ya da okyanus gibi büyük su kütlelerine
bağlantısı olan sığ göllerdir. (II) Dalgaların ve akıntıların
taşıdığı kum ve çakıl gibi katı maddelerin durgun alanlarda
birikerek bir set kurması sonucunda oluşur. (III) Kıyı kor-
donu olarak da adlandırılan bu setler başlangıçta koy ya
da körfez olan alanın zamanla deniz ile bağlantısını en-
gellemesi ve bir havza oluşturması, lagünlerin ortaya çık-
masını sağlar. (IV) Lagünler, ekolojik açıdan hayli önemli
ekosistemdir. (V) Mercan kayalıklarının oluşturduğu halka
şeklindeki mercan adalarının ortasında da lagünlere rast-
lanmaktadır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
10. (I) Işık kaynağı olmayan Ay ve Dünya, Güneş ışınlarıyla
aydınlanmaktadır. (II) Dolayısıyla her iki gök cisminin Gü-
neş’e bakan yüzünün arkasında kalan alanlarda bir gölge
konisi oluşur. (III) Ay ve Dünya, yörüngelerinde bu gölge
konileriyle hareket eder. (IV) İşte Dünya, Ay’ın gölgesine
girdiğinde Güneş tutulması; Ay, Dünya’nın gölgesine girdi-
ğinde de Ay tutulması gerçekleşir. (V) Bir gök cismini na-
sıl gördüğümüz, nereden baktığımıza bağlı olarak değişir.
(VI) Bu olaylar, insanların her zaman ilgisini çekmiş ve on-
ları zaman zaman da korkutmuş önemli gök olaylarıdır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA YAPI
11. (I) Kendi Gök Kubbemiz, Yahya Kemal’in sade Türkçeyle
söylediği hem yapı hem şekil bakımından yeni tarz şiirle-
rini bir araya getiren eseridir. (II) Yahya Kemal aynı za-
manda bir düşünce şairi olduğu için bölümlerin herhangi
birinde yer alan birçok şiir, diğer bölümlere de girebilecek
özellikler taşımaktadır. (III) Birinci gruptaki şiirlerde daha
çok Türk milletinin tarih içinde iman gücüyle Anadolu ve
Rumeli topraklarında yaptığı fetihler ve ortaya koyduğu gü-
zellikler üzerinde durulur. (IV) İkinci grupta rindlik, ölüm ve
sonsuzluk gibi temaların işlendiği şiirler, üçüncü grupta ise
daha çok aşk şiirleri yer alır. (V) Kitaptaki şiirler “Kendi Gök
Kubbemiz”, “Yol Düşüncesi” ve “Vuslat” başlıkları altında
üç grupta toplanmıştır. (VI) Onun aşk temasını işleyen şi-
irlerinde aynı zamanda yoğun bir şekilde vatan teması ve
düşünce unsurlarını, vatan temalı şiirlerinde ise diğer bü-
tün unsurları bir arada görmek mümkündür.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştur-
ması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer
değiştirmesi gerekir?
A) I ve III B) II ve III C) II ve IV
D) II ve V E) III ve VI
12. I. Yakın zamana kadar yükseklik korkusunun düşerek
zarar görme tehlikesi nedeniyle ortaya çıkan, içgüdü-
sel bir korku olduğu düşünülüyordu.
II. Yükseklik korkusu, yerden yüksekte bulunma nedeniy-
le hissedilen ve baş dönmesi, kalp ritminde hızlanma,
terleme, dizlerde ve bacaklarda hâlsizlik gibi belirtileri
olan psikolojik bir rahatsızlıktır.
III. Ancak yüksek bir yerde bulunan insanların çoğunda
görülen düşme korkusundan farklıdır ve sebep olduğu
rahatsızlıklar çok daha şiddetlidir.
IV. Bu araştırmalarda yükseklik korkusu olan insanların
dikey mesafeleri yanlış algıladığı fark edildi.
V. Ancak yapılan araştırmalar, düşme korkusunun ötesin-
de yüksekliğin neden olduğu aşırı korkunun insanların
derinlik algısındaki farklılıkla ilişkili olduğunu gösteri-
yor.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi ilk cümle olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
85
EŞİK 2
13. I. Babam ağaçlara birer kutsal varlıkmış gibi baktığı ve
evimizde herkes çiçekleri sevdiği için avlumuzun ağaç-
ları herkesinkinden güzeldi.
II. Küçük avlumuzun kuyusu etrafında yahut büyük bir dut 3
ağacının gölgelediği taşlığın çevresinde anamla ben
her bahar, her yaz renk renk çiçekler yetiştirirdik.
III. En zevkli vazifelerimden biri, eski Edirne saraylarının
kurulmuş olduğu yerlere yakın bir çayırlığın kenarından
toprağıyla beraber kesip çıkardığım çim keseklerini av-
BASAMAK
lumuzun çiçek öbeklerinin etrafına dizerek sulamak ve
tutturmaya çalışmaktı.
IV. Verilen çabadan sonra bunların tutmaması, sararması
korkusu gece rüyalarıma girerdi.
V. Bunları eski bir peştamalla taşıyabildiğim kadar sırtıma
vurup eve getirirdim.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştur-
ması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer
değiştirmesi gerekir?
A) I ve III B) II ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve V
14. I. Newton, buluşlarının çoğunu iki yıl boyunca Avru-
pa’nın önemli kısmını etkileyen veba salgını dolayı-
sıyla Cambridge’ten uzakta yaşamak zorunda kaldığı
çiftlikte gerçekleştirmiştir.
II. Çiftlik evinin bir odasını karanlık oda hâline getirip Gü-
neş ışığıyla yaptığı deneylerle de ışığın doğasını ilk
kez doğru olarak açıklamayı başarmıştır.
III. Newton, dalından yere düşen elmanın düşüşünü göz-
lemlemesinden sonra evrensel çekim yasasına ulaş-
masını sağlayan düşünce zincirinin ilk halkasını oluş-
turmuştur.
IV. Burada bulunduğu sırada zamanının neredeyse tama-
mını gözlem ve deney yaparak geçirmiştir.
V. Modern bilimin iki önemli aracı olan gözlem ve deney
aracılığıyla başarıya ulaşan Newton, geometri yoluyla
da yeni bir madde ve hareket anlayışının düşünsel te-
mellerini oluşturmuştur.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştur-
ması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer
değiştirmesi gerekir?
A) I ile III B) II ile III C) II ile IV
D) II ile V E) III ile V
 30 dk
2 EŞİK PARAGRAFTA YAPI TEST - 3

15. Yönlendirici: 16. Gazeteci:

(I) ----
Yazar:
3 Yazarken masadan sık sık kalktığımın, çay içtiğimin, abur
cubur yediğimin farkındayım. Sonra şiir kitaplarını karıştı-
rıyor, oradan buradan okuyorum. Bunlar çıplak, yarı çıplak
gelen öykülerde oluyor. Malzemesiyle gelen öyküler fazla
zaman almıyor. Ama bir oturuşta bitirdiğim öyküm hiç ol-
BASAMAK
----
Sanatçı:
Şöyle ferah ferah “Ben yazarım.” diyemedim hiç. Yazar ol-
maktan önce bir okur saydım kendimi. Bunda hayata dair
tercihlerimin de etkisi oldu. Başka işlerden para kazanıp
hayatı sürdürmenin, yazmakla ilgili bir tür özgürlük alanı
sağlayacağını hissettim hep. Başka işlerle geçinmek, sö-

madı. zünü ettiğim özgürlüğü sağlarken kuvvet ve zaman bulmak

Yönlendirici: bakımından yazı çalışmasından götürdü biraz da bu du-
(I) ---- rum. Yazarlığa karşı görüşlerim hiç değişmese de yazma
Yazar: sürecimin ve yaşamımdaki diğer dinamiklerin bu etkinliğim

Geç övüldüğümü ama hak ettiğimden fazla övüldüğümü üzerinde etkilerinin olduğunu söyleyebilirim.

düşünüyorum. Olumsuz eleştiri de almadım. Ama aldığım Bu diyalogda boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-
iki uyarı var ki unutulur gibi değil. Aldım, giyindim; o yanım, gisinin getirilmesi gerekir?
o günden beri kontrolüm altındadır. Eleştirisiz olmaz. Öy- A) Yapıtlarınızda ele aldığınız konuların ve çizdiğiniz ka-
kücüler eleştiriyi romancılardan sakin karşılıyorlar bence. rakterlerin değişimini neye bağlıyorsunuz?
Öykücüler, kendi aralarında bile atışmıyorlar; eleştirmeni
B) Yazarlık serüveninize nelerin etkisi olduğunu düşünü-
niçin küstürsünler!
yorsunuz?
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangisi sırasıyla getirilmelidir? C) Yapıtlarınızı kaleme alırken beslendiğiniz kaynaklar
nelerdir?
A) I. Öykülerinizi nasıl yazarsınız, öyküleriniz bir oturuşta
biter mi yoksa tekrar tekrar yazmayı, üzerinde çalışma- D) Yazar, olmak size bir geçim sağlıyor mu?
yı sürdürür müsünüz? E) Kitabınızdaki ötekileştirilmiş bireylerin acıklı hikâyeleri,
II. Eleştirinin özellikle sizin ve diğer öykücülerin üzerin- bir yaşanmışlığın ürünü mü?
de nasıl bir etkisi vardır?
B) I. Öyküleriniz için uzun bir işçilik dönemi yaşar mısınız?
II. Eleştirilmekten hoşlanır mısınız?
C) I. Öykü yazmak, keyii mi yoksa yorucu bir eylem midir?
II. Yapılan eleştirileri dikkate alıyor musunuz?
D) I. Sizde öykünün oluşma sürecinin nasıl geliştiğini
açıklar mısınız?
II. Öykü anlayışınızı etkileyen, öykücülüğünüz üzerin-
de etkisi olan eleştiriler oldu mu?
E) I. Bir öykünün olgunlaşıp ortaya çıkışı nasıl gerçekleşir?
II. Eleştirilmek öykücülerle romancılarda farklı mı algı-
lanıyor?

86
 30 dk
TEST - 1 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
1. Âlemdeki yerim konusunda hayatta olduğu gibi edebiyatta
da o zamanlar taşıdığım temel duygu, merkezde olmama
duygusuydu. Dünyanın merkezinde bizim yaşadığımızdan
daha zengin ve çekici bir hayat vardı ve ben, bütün İstan-
bullular ve bütün Türkiye ile birlikte bunun dışındaydım. Bu
duyguyu dünyanın büyük çoğunluğu ile paylaştığımı bu-
gün düşünüyorum. Aynı şekilde bir dünya edebiyatı vardı
ve onun benden çok uzak bir merkezi vardı. Aslında dü-
şündüğüm Batı edebiyatıydı, dünya edebiyatı değil ve biz
Türkler bunun da dışındaydık. Babamın kütüphanesi de
bunu doğruluyordu.
Bu parçanın anlatımı için aşağıdaki belirlemelerden
hangisi yanlıştır?
A) Açıklayıcı bir anlatım benimsenmiştir.
B) Karşılaştırmalara yer verilmiştir.
C) Tanımlama ve somutlaştırmalara yer verilmiştir.
D) Ele alınan konuya ilişkin yazar, kişisel görüşlerini be-
nimsetmeye çalışmaktadır.
E) Toplumsal bir gözlem ve bununla ilgili saptamalar söz
konusudur.
2. O anda ikimizden de kaynaklanmayan ama dönüp dolaşıp
ikimizde noktalanan bayat, bayatlığı kadar da tuhaf mı tu-
haf bir sessizlik kaplardı odayı. Öyle ki bu sessizliğin derin
zonklayışlarıyla yanaklarımız bile çukurlaşırdı kimi zaman.
Alınlarımız çöker ve bileklerimizle birlikte parmaklarımız
da yamyassı olurdu. O, omuzlarına çöken ağırlığın altında
gözlüklü bir kurbağa gibi debelenirken ben, ne yapacağımı
bilemezdim.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıda verilenlerden
hangisi yanlıştır?
A) Betimlemelerle izlenim kazandırılmıştır.
B) Benzetmeye başvurulmuştur.
C) Görsel unsurlara yer verilmiştir.
D) Öznel ve duygusal bir anlatım söz konusudur.
E) Dil, alıcıyı harekete geçirme işleviyle kullanılmıştır.
87
EŞİK 2
3. Ağrı; gerçek veya potansiyel doku hasarı ile ilişkili olarak
ortaya çıkan, hoş olmayan duyusal ve duygusal deneyim-
dir. Çok boyutlu bir olgu olmasının yanı sıra kişiye özgü
olduğu da düşünülürse karmaşıklığının derecesi tahmin
edilebilir. Akut ağrı, doku hasarına bağlı olarak oluşur ve
iyileşme sürecine paralel olarak ortadan kalkar. Uyarıcı ve 4
hayat kurtarıcı rolleri vardır ve genellikle saptanabilir bir
nedenden kaynaklanır. Bu neden, saptanıp tıbbi yollarla
BASAMAK
ortadan kaldırılabilir; bu gerçekleştiği zaman da ağrı orta-
dan kalkar. Kronik ağrı ise beklenenden daha uzun süre
devam eden ya da iyileşme sürecinin tamamlanmasından
sonra da devam eden ağrıdır.
Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin hangisinden ya-
rarlanılmıştır?
A) Açıklama - Tanımlama - Betimleme
B) Açıklama - Tanımlama - Tarşılaştırma
C) Betimleme - Öyküleme - Tanımlama
D) Tartışma - Karşılaştırma - Alıntılama
E) Tartışma - Tanımlama - Kanıt gösterme
4. Ağustosun otuzuncu günü Dr. Murat, beni Afyon’dan Dum-
lupınar’a götürdü. Yollar, cephane ve mühimmat yüklü
kamyonlarla, yorgun düşmüş atlarla doluydu. Köylüler, bi-
zim otomobili durdurarak gözleri ışık içinde konuşuyorlardı.
Bir tanesi, boynuma sarılarak elimin içine sıcak bir somun
bıraktı. Dr. Murat, bunun bu kadınların kalbinin bir sembolü
olduğunu söyledi. Erkekleri onlar yaşatmışlardı.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine
başvurulmuştur?
A) Öyküleme - Betimleme
B) Açıklama - Betimleme
C) Karşılaştırma - Açıklama
D) Karşılaştırma - Tanımlama
E) Öyküleme - Karşılaştırma
 30 dk
2 EŞİK PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 1

5. Ege toprağında gencecik bir gürgendim ben. Beşparmak
Dağları’nın ardında, küçük bir düzlükte yaşardım. Sabah-
tan akşama dek kuşlar uçardı tepemde, biçimden biçime
giren renk renk bulutlar uçardı. Her biri birbirinden yeşil,
birbirinden iyi, birbirinden güzel komşularım vardı. Birkaç
4 ağaç boyu ötemde, benden on üç yaş büyük olan kambur
bir köknar yaşardı. Onun bir kuş uçumu uzağında yaşlı bir
gürgen vardı. Daha ötede çıtırdayıp duran kozalaklarıyla
kıpkızıl çamlar vardı; ardıçlar, ladinler, kestaneler vardı.
BASAMAK
7. Şiirlerimin dili, Anadolu türkülerinin dilidir. Basitlikten uzak,
uyumlu kelimelerden oluşan, ahenk dolu, Anadolu kadar
berrak bir dildir. Az kelimelerle oluşturduğum dizelerle çok
şey anlatmaya çalıştım. Gösterişsiz, anlaşılır bir Türkçeyle
yazmayı yeğledim. Heceye çok yakın serbest mısra üslu-
buyla şiirler yazdım.
Bu parçada şiirinden söz eden şairin dil ve anlatımıyla
ilgili öne çıkan özellikler aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yalınlık - Özlülük
Düzlüğün sonunda da hepimizden büyük olan ak sakallı
B) Özgünlük - Açıklık
bir meşe yaşardı. Ben kendimi bildim bileli gövdesini sa-
C) Kalıcılık - Duruluk
ran çalı hışırtılarının arasında, bir bilge heykeli gibi, olanca
D) Doğallık - Akıcılık
haşmetiyle öylece duruyordu bu meşe.
E) Sanatsallık - Doğallık
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) Kişileştirme yapılmıştır.
B) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.
C) Benzetmeye başvurulmuştur.
D) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.
E) Tanık göstermelerden yararlanılmıştır.

6. Atmosfer, yer çekiminin etkisiyle yeryüzünü bir battaniye

misali çevreleyen bir gaz katmanıdır. Yeryüzü bu özelli-
ğiyle ince atmosfer katmanına sahip olduğu için yaşama
koşullarının oluşmasının zor olduğu Mars’tan daha iyi bir
durumdadır. Fakat bir gezegen yeterli bir atmosferi oluştu-
racak uygun bir şekle sahip olsa da bu koruyucu katmanı
oluşturan gazlar biyolojik yaşamı destekleyecek gazlardan
olmayabilir. Örneğin Venüs, Dünya’nın sahip olduğundan
çok daha kalın bir atmosfere sahiptir. Fakat onun koruyu- 8. Güray Süngü, öykü ve roman türünde vermiş olduğu
cu tabakası, daha çok sıcaklığın gezegenin atmosferinde eserlerle tanıdığımız bir kalem. Öykü türünün romancı do-
tutulmasına neden olan karbondioksit gazından oluşmak- ğurması, öykülerin ilerleyen safhalarda romana evrilmesi
tadır. Venüs’ün atmosferinde bu gazın bol miktarda bulun- alışılmış bir durumdur. Süngü’nün öyküsü, üç roman ki-
masından dolayı güneşten gelen ısı enerjisi burada tutulur. tabının ardından gelmiştir. Bu yönüyle farklı bir kalem ol-
Bu sıcaklığı tahmin bile edemezsiniz. duğunu duyurmuştur ancak Süngü’yü sıra dışı yapan asıl
şey, anlatımıdır. Kısa cümleler, günlük dilde kullanılan ifa-
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
deler onun anlatımının demirbaşlarıdır.
hangisi yanlıştır?
A) Benzetmeye yer verilmiştir. Bu parçaya göre Güray Süngü’nün anlatımının en be-

B) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır. lirgin yönü aşağıdakilerden hangisidir?

C) Örneklemeye başvurulmuştur. A) Yalınlık B) Duruluk

D) Neden-sonuç ilişkilerinden yararlanılmıştır. C) İçtenlik D) Yoğunluk
E) Kişileştirme yapılmıştır. E) Akıcılık

88
 30 dk

TEST - 1 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ EŞİK 2

9. Evimin karşısındaki çelimsiz bir erik ağacıydı o. Kış orta-
larıydı. Haylaz güneş, bildik oyunlarından birini oynuyor-
du yine. En sevimli yüzüyle göz kırpmıştı yine. Erik ağacı
da buna kayıtsız kalamayacaktı tabii ki. Aldandı. Sandı ki
güneş ona gülümsüyor. Kalbi deli gibi çarpmaya başladı
vakitsiz. Çiçek açtı. Deli gibi, ilkyaz gibi çiçekler açtı. Kom-
şu ağaçlar güldü hâline, bilen bilmeyen ayıpladı. Sadece
sanmıştı oysaki.
11. Konya’nın 45 kilometre güneydoğusundaki Çatalhöyük’te
ilk yerleşimin Neolitik Dönem olarak adlandırılan MÖ
7100’lü yıllara dayandığı düşünülüyor. Araştırmalar, en
kalabalık olduğu dönemde 3 bin ila 8 bin kişinin burada
yaşayıp öldüğünü ortaya koyuyor. Türk ve uluslararası
araştırmacılar ve Türk işçilerden oluşan büyük bir ekip, 4
1961-1965 yılları arasında Çatalhöyük’te kazılar yaparak
160 konutu ortaya çıkardı. Aynı zamanda buluntuları geniş
BASAMAK

çaplı olarak kamuoyuna duyurdu ve Çatalhöyük’ün dünya

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
çapında tanınmasını sağladı. Türkiye’de daha önce yapıl-
tur?
mış hiçbir kazıda böyle bütünlüklü bir çalışma yürütülmedi.
A) Öyküleme
B) Eksiltili cümleler Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
C) Kişileştirme hangisi söylenemez?

D) Deyim kullanma A) Nicel veriler kullanılmıştır.

E) Benzetme B) Açıklayıcı anlatımdan yararlanılmıştır.

C) Olay içinde yaşatma söz konusudur.
D) Konuyla ilgili bilgi verme amaçlanmıştır.
E) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.

12. Nerede bir çocuğun camdan dışarı bakıp da her bir kar
10. Yolun iki tarafında yeşilin her tonunu barındıran ağaçlar…
Göz alabildiğine uzanan yeşillik, etrafı camgöbeği bir ışığa
boyuyor. Yeşilin bu kadar tonunu bir arada görmek insanı
büyülüyor. Her çeşit ağaç var burada: çam, kestane, kayın,
ıhlamur, meşe, sedir… Güneş, dalları aşarak toprağa ulaş-
maya çalışıyor. Ama nale… Ağaçlar, güneşi yakalamış;
toprakla buluşmasına izin vermiyor. Yine de bir fırsatını
bulup yapraklardan süzülen güneş ışıkları, toprakla şaka-
laşmaya başlıyor.
Bu parçanın dil ve anlatımıyla ilgili olarak
I. Örnekleme yapılmıştır.
II. Kişileştirmelere başvurulmuştur.
III. Farklı türde cümleler kullanılmıştır.
IV. Sayıp dökmelerden yararlanılmıştır.
yargılarından hangisi söylenemez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) III ve IV E) Yalnız IV
tanesini hayretle takip ettiğini görürsen umutlan. Kar ya-
ğınca değişir çocuk da. Bir çocuğu mutlu eden şey aslında
büyükleri tekrar bir araya çağırıyor ve unutulmuş güzellik-
leri müjdeliyordur. İster oyun adını ver çocuğun aklını ba-
şından alan eyleme ister şaka. Az önce bütün ağırlığı ile
herkesi dibe çekmekte olan hayat, şimdi kar sayesinde ka-
balıklarını, sertlik ve acımasızlıklarını yitirmeye başlamış;
bir küü demir yığını gibi kar denen ateşin yüksek fırınında
erimiş ve şekil değiştirmiştir. O çocuk, büyüklerin ne za-
mandır unuttuğu kardeş olma tutkusunu birazdan devra-
lacak, sokağa fırlayacak, dünyanın geçmiş günlerinden
kalmış saığı sevinç çığlıklarıyla havaya salacaktır. Çev-
renizde gördüğünüz kuşlar, kardan eğilmiş dallar, irili ufaklı
kardan adamlar o çocuğun hayat armağanından başka bir
şey değil.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Deyimlere başvurarak anlatım güçlendirilmiştir.
B) Benzetmeler yapılmıştır.
C) Soyut kavramlar somutlaştıralarak anlatılmıştır.
D) Öznel ifadeler kullanılmıştır.
E) Nicel verilerden yararlanılmıştır.

89

2 EŞİK
13. Eğer erguvan tek başına kalsaydı, leylak ona eşlik etme-
seydi baharı övmek için bu denli sabırsızlanmazdık. Ley-
lak, erguvanın haklı bencilliğini elinden alır; o güzelim ko-
kusuyla göz kadar gönül de okşar. Çünkü kokusu yoktur
erguvanın ve baygın koku leylaktadır. Mor salkıma komşu
4 sayılır koku yönünden ve baharın alevi bu güzel rengin içi-
ne yayılır. Hani erguvan ile mor salkım arasındaki saltanat
kavgasını barışa çevirip insana armağan eden leylaktır,
dense yeridir. Yine de leylakların hüzünlü güzelliği sabahın
BASAMAK
serinliğindedir. Daha güneşin vurucu okları onun başını
döndürmeden gelinlik kızlar misali salınır durur sokak ara-
larında leylaklar.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine
başvurulmamıştır?
A) Karşılaştırmalara
B) Neden-sonuç ilişkisi kurmaya
C) Kişileştirmelere
D) Benzetmeye
E) Olayları oluş sırasıyla anlatmaya
14. İnsanın iç yaşantısında olup bitenleri bir yaradan kurşun
çıkarır gibi hikâye eder. Sözün en güzelini söylemek için
Türkçenin bütün imkânlarını kullanır. Bazı insanlar, ağızla-
rından çıkan sözcüklerin kendilerini dinleyenlerin gözünde
canlanmasını sağlamakta ustadır. Mesela kediden bahset-
se kedinin gelip dizlerimize yumulduğunu zannederiz. Su
dese suyun düştüğü yerde bıraktığı o kırılgan sesi duyarız.
Hüseyin Su’nun cümlelerinde gözümüzde canlanan, sonra
da kalbimize ve zihnimize tesir eden bir şeyler var.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Sayıp dökmelerden yararlanma
B) Benzetmelere başvurma
C) Örneklemede bulunma
D) Öznel anlatımdan yararlanma
E) Genellemelerden yararlanma
90
30 dk
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 1
15. Her doğruyu söylemeye gelmezmiş, birtakım doğruları
yaymamak, çokluktan gizlemek gerekirmiş. Peki, bir doğ-
ruyu gizlemek, onun yayılmasını önlemeye çalışmak o
doğrunun yerinde duran yalanı sürdürmek demek değil
midir? Yalanın yalan olduğunu bilerek sürmesine izin ver-
meye hakkınız var mıdır? Bu yalanlar yararlıymış, onlara
dokunmaya gelmezmiş. Bir şeyin yalan olduğunu anladık
mı yararına inanmıyoruz demektir. Bunun için “yararlı ya-
lan” sözü bir şeyin hem köşeli hem de yuvarlak olduğunu
söylemek gibi bir saçmadır.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) İronik anlatımdan yararlanılmıştır.
B) Karşıt kavramlar kullanılmıştır.
C) Farklı cümle türleri kullanılmıştır.
D) Soru yoluyla düşündürme yoluna gidilmiştir.
E) Kanıt gösterilmiştir.
16. Turizmin tarihsel gelişimine bakıldığında Avrupa ve Av-
rupa Birliği ülkelerinin merkez oluşturduğu görülmektedir.
Başka bir ifadeyle söylemek gerekirse uluslararası turizm
hareketlerine en fazla katılan, en fazla turist çeken ülkeler
Avrupa ülkeleridir. Günümüzde de AB ülkeleri, dünya tu-
rizminin gelişiminde etkili rol oynayan ve dünya turizmini
yönlendiren bir yapıya sahiptir. Dünyada önde gelen 40
turizm ülkesinin 12 tanesi AB üyesidir. İspanya, İtalya, Yu-
nanistan, Fransa, Portekiz’de deniz, kum, güneş ağırlıklı
kitle turizmi; Orta Avrupa ülkelerinde kış turizmi ve termal
turizmi; Batı Avrupa’nın büyük kentlerinde moda, kongre,
iş, festival gibi etkinlikleri içine alan kültürel turizm ön plana
çıkmaktadır.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangileri kul-
lanılmıştır?
A) Açıklama - Sayısal verilerden yararlanma
B) Tanımlama - Tartışma
C) Tartışma - Açıklama
D) Öyküleme - Tanık gösterme
E) Betimleme - Örnekleme
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
1. Kış aylarında yıkandıktan sonra dışarıya asılan kıyafetleri
düşünelim. Sabah ne görüyoruz? Gecenin soğuğu onları
dondurmuş, kaskatı yapmış. Soğukta ıslandığımız vakit
işte bu kıyafetleri üstümüze giymiş gibi oluyoruz. Âdeta
buzun içine giriyoruz. Vücut ısımız hızla düşmeye başlıyor.
Sonuç, hipotermi ve donma. Bu yüzden dağlarda ıslanma-
mak, o hâldeyken rüzgâr almamak gerekiyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Varsayım cümlesi kullanılmıştır.
B) Düşünceyi anlaşılır kılmak için örnekleme yapılmıştır.
C) Karşılaştırma yapılmıştır.
D) Neden-sonuç cümlelerine yer verilmiştir.
E) Öyküleme tekniğinden yararlanılmıştır.
2. Hepimizin kendine göre okuma alışkanlıkları vardır. Ancak
iyi bir okuyucu olmak için bu alışkanlıklarımızın gözden ge-
çirilmesi gereklidir. Çağımızda yeni eğitimin temel amaç-
larından birisi, gençlere bu sanatı öğretmektir. Andre Ma-
urois, gençler için yazılmış en güzel kitaplardan birisi olan
Yaşama Sanatı adlı o güzel kitabının bir bölümünü okuma
sanatına ayırmıştır. Maurois’ya göre her çalışma gibi,
okumanın da kuralları vardır. Bu kurallar, kışın soğuktan
korunmak için giydiğimiz kalın kumaştan yapılmış paltolar
gibi canımızı sıkabilir ancak yararlıdır. Konuyu yine Mauro-
is’nın şu cümlesiyle bitirelim: “Okuma sanatı, her şeyden
önce yaşamı kitaplarda bulma ve kitaplar sayesinde onu
daha iyi anlama sanatıdır.”
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Açıklama
B) Betimleme
C) Alıntı yapma
D) Benzetme
E) Tanımlama
91
EŞİK 2
3. Küçürek öyküler, dilsel yönü ön planda tutan; okuru bilgi-
lerden bıkma ve her an bilgiyle çevrili olma bunaltısından
kurtaran, bireysel dikkatin ön planda olduğu anlatılardır.
Küçürek öykü, bir hikmeti veya düşünceyi aktarma, bir ders
yahut öğüt verme gibi görünür bir amaç ve işleve sahip
değildir. Bu özelliği ile fabl ve mesel gibi anlatı türlerinden 4
ayrılmaktadır. Küçürek öyküler; öğüt verme, karakter ge-
liştirme, okuyucuyu belli bir noktaya taşıma gibi amaçlar
BASAMAK
gütmez; ani uyarmalar yapar ve hakikatleri sezdirir. Bu
yüzden oluş anları üzerinde yoğunlaşır. Dolayısıyla hacim-
ce küçüktür. Ferit Edgü, küçürek öykü için şunları söyler:
“Burada, her sözcük yerli yerinde olmak zorundadır. Anla-
mının sınırları çizilmiştir. Yorumlar sınırlandırılmıştır. Yara-
tıcı söylem, sanki kendi kendini yok etmiştir.”
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisi yok-
tur?
A) Tanımlama
B) Karşılaştırma
C) Tanık gösterme
D) Neden-sonuç ilişkisi kurma
E) Örnekleme
4. Metinler arasılık, yazılan bir metnin başka metinlerle iliş-
kisi üzerinden anlaşılması ve yorumlanmasıdır. Edebiyat
kapsamında metinler arasılık; yazılan metnin, herhangi
bir şekilde, kendisinden önce yazılan metinlerden fayda-
lanmasına verilen bir isimdir. Bu, birden fazla yöntemle ve
farklı düzeylerde gerçekleşebilir. James Joyce’un meşhur
Ulysses romanının pek çok boyutu, Antik Yunan destan-
larından Odysseia’nın modern bir kurgu dünyası içinde
yeniden anlatılması olarak yazılmıştır. Bu açıdan iki metin
arasında bir ilişki vardır ve Ulysses, metinler arası bir bakış
ile incelenebilir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Alıntı yapma
B) Tanımlama
C) Örnekleme
D) Nesnel anlatım
E) Açıklama

2 EŞİK
5. Kitaptan niçin korkarlar? Bunu bir türlü anlayamadım. Ki-
taptan korkmak; insan düşüncesinden korkmak, insanı ka-
bul etmemektir. Kitaptan korkan adam, insanı sorumluluk
hissinden mahrum ediyor demektir. “Bırak, senin yerine
ben düşünüyorum!” demekle “Falan kitabı okuma!” demek
4 na ulaşılır?
arasında hiçbir fark yoktur. İnsanoğlu demek, her şeyden
önce sorumluluk düşüncesi demektir, bilhassa kirlerin so-
rumluluğu. Ondan mahrum edilen insan, kendiliğinden bir
paçavra hâline gelir.
BASAMAK
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
A) Öyküleyici anlatım
B) Tartışmacı anlatım
C) Betimleyici anlatım
D) Tanımlamadan yararlanma
E) Karşılaştırmalar yapma
6. Tutunamayanlar, Oğuz Atay’ın ilk romanıdır. 1970 yılın-
da TRT Roman Ödülü’nü kazanmıştır. Kullanılan dil ve
anlatım şekli yönüyle edebiyatta bir devrim olarak kabul
edilmektedir. Berna Moran, bu kitabı hem içerik hem de
biçimsel özellikleri bakımından Türk edebiyatında yepye-
ni bir evre olarak değerlendirmektedir. Jale Parla ise Don
Kişot’tan Günümüze Roman adlı çalışmasında modern ve
postmodern roman bağlamında Atay’ın ve Tutunamayan-
lar’ın yerini belirtmektedir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Tanık gösterme
C) Karşılaştırma
D) Betimleme
E) Kanıtlayıcı veriler kullanma
92
30 dk
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 2
7. Halkın ortak kullanımına sunulmak için inşa edilen Clifton
Havuzu, Viktorya Devri’ne ait bir yapıdır ve zamanla eski-
yen ve çürümeye terk edilen tesis, ----
Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir-
se “Clifton Havuzu’nun zaman içinde yenilendiği” sonucu-
A) bugün Bristol’ün ilgi çeken yerlerinden biri olmuştur.
B) inşa edildiği dönemin en uğrak mekânı olmayı başar-
mıştır.
C) kültür miraslarında sürdürülebilir koruma programına
alınmıştır.
D) izin alınamayan bir denemenin ardından restore edil-
miştir.
E) zamanla bu eskimeden ötürü havuz olma işlevini yitir-
miştir.
8. Artık hiç rüya görmüyorum Mihriye Hanım. Görüyorsam da
hatırlamıyorum. Çoğunlukla kâbuslarla uyanıyorum. Bazı
sabahlar ter içinde kalkıyorum. Nefesim tıkanıyor sanki.
Ne gördüğümü de hatırlamıyorum ki size anlatayım. Belki
yorumlarsınız. Bir aralık ben de yorumluyordum. Hele de
güzel düşlerden uyanınca. İyi şeyler olacağını bilmek insa-
na huzur veriyor.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Konuşma havası içinde yazılmıştır.
B) Devrik cümlelere yer verilmiştir.
C) Olasılıktan söz edilmiştir.
D) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
E) Öyküleyici anlatım söz konusudur.
 30 dk
TEST - 2 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
9. Son zamanlarda biyogralerin okunma oranı bakımından
Avrupa ve Amerika’da neredeyse romanla atbaşı gittiği
söyleniyor. Birçok yazar, ele aldıkları kişilerin bilinmedik
hiçbir anını bırakmıyor; son derece kapsamlı olarak yazı-
yorlar. Joseph Frank’ın bin sayfalık Dostoyevski’si gibi...
Bu, çok zahmetli ve sabır gerektiren bir iştir. Hayatını araş-
tırdığınız kişinin bütün yazdıklarını ve hakkında yazılan her
şeyi okuyacak, ondan geriye kalan bütün belgeleri incele-
yecek, resmî kayıtları gözden geçirecek hatta yakınlarıyla,
dostlarıyla, akrabalarıyla konuşacak ve yaşanmış bir haya-
tı yeni baştan taş taş inşa edeceksiniz.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Örneklerden yararlanılmıştır.
B) Öznel ifadeler kullanılmıştır.
C) Deyim kullanılmıştır.
D) Betimleyici ögelere yer verilmiştir.
E) Karşılaştırma yapılmıştır.
10. Fehime bakkala yürüdü. Dut ağaçları vardı yolda. Yaprak-
larını bırakalı ay olmuş. Avuçları gökyüzüne bakan benim,
senin, bizim ağaçlarımız. Onlar öyle hiç umudu kesmeden
beklerlerken Fehime, eteklerini savurarak yanlarından
geçti.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Devrik cümle kullanılmıştır.
B) Öyküleyici anlatım söz konusudur.
C) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.
D) Kişileştirme yapılmıştır.
E) Karşılaştırmaya başvurulmuştur.
93
EŞİK 2
11. Yaban ormanlarının en vahşisi, büyük bir kısmı bu bölge
içinde yetişen Amazonya Ormanları’dır. Hissiz ve korkunç
bir sessizlik… Başınızın üstü, güneş damlası geçirmeyen
karanlık bir kubbeyle kapalıdır.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
4
hangisi söylenemez?
A) Eksiltili cümle kullanılmıştır.
B) Öznellik söz konusudur.
BASAMAK
C) Betimleyici ögelere yer verilmiştir.
D) Benzetmeden yararlanılmıştır.
E) Örneklemeye yer verilmiştir.
12. İçimizdeki güzellikler arasında neşenin yeri bambaşkadır.
Hele gençliğimizin getirdiği neşe ve kahkahaları sakın kı-
sıtlamayalım. Bazı kişilerin “Sırıtıp durma!” gibi bilgece (!)
uyarılarına aldırmayın. Tam tersine daha çok gülelim. Bol
bol kahkaha atalım. Sorunlarımıza bile gülerek bakabilir-
sek yükümüz anında haeyecektir. Onca sorunun, çevre
kirliliğinin, savaşların, ölümlerin yer aldığı dünyamızda ne-
şeye her zamankinden fazla ihtiyacımız var. Bu nedenle
hayatımızı daha güzel yaşamak istiyorsak önce içimizdeki
güzellikleri geliştirelim, ortaya çıkaralım.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Öznellik söz konusudur.
B) Çıkarımda bulunulmuştur.
C) İroniden yararlanılmıştır.
D) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.
E) Koşul dile getirilmiştir.

2 EŞİK
13. Sofya’nın iç bahçeleri çok kötü, can sıkıcı. Bir de meşhur
Boris Bahçesi var. Bizim eski mezarlıklarımızdan birinde
pek ziyade itina ile yetiştirilmiş bir bahçe. Birkaç defa gi-
dilince o da ilk etkisini kaybediyor. Bana öyle göründü ki
tarihi olmayan bir şehrin canı da yok. Bu yepyeni şehrin
4 başlıca kusuru bu! Dönüşte Filibe’ye vardığım zaman bu-
naltan bir Amerikan kasabasından şirin bir Türk şehrine
geçmiş kadar sevindim.
BASAMAK
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) Çıkarımda bulunulmuştur.
B) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.
C) Kişileştirme yapılmıştır.
D) Öznel yargılara yer verilmiştir.
E) Varlıkların soyut özellikleri ön plana çıkarılmıştır.
14. Kimi eleştirmenler, sanatçıları yaşlarına bakarak değerlen-
diriyor. Böylece genç bir sanatçıyı, yapıtlarını doğru dürüst
incelemeden yaşlı bir sanatçının arkasına atıyor. Hâlbuki
edebiyatta önemli olan yaş değil olgunluktur. Bu olgunluğu
da kimi yazar genç yaşında kazanır, nitelikli eserler verir
kimi de saçı sakalı ağardığı hâlde sıradan yapıtlar verme-
ye devam eder. Edebiyat tarihi incelenirse bunun binlerce
örneği görülecektir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine
başvurulmuştur?
A) Betimleme - Açıklama
B) Öyküleme - Tanımlama
C) Tartışma - Karşılaştırma
D) Tanımlama - Açıklama
E) Betimleme - Tartışma
94
30 dk
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 2
15. Atmacanın biri alaca burunlu bülbüle demiş,
Bülbülü sıkarken yaman pençelerinde,
Zavallıcık inlerken keskin tırnaklar gövdesinde:
– Ne bağırıyorsun be hey ufaklık?
Senden daha güçlü birinin elindesin.
Ne kadar güzel türkü söylersen söyle,
Seni ben götüreceğim, seni istediğim yere
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-
lenemez?
A) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
B) Anlatımda düş gücünden yararlanılmıştır.
C) İnsana özgü nitelikler doğaya aktarılmıştır.
D) Konuşma havası içinde oluşturulmuştur.
E) Birinci kişili anlatım söz konusudur.
16. Bir karınca durmuş yaşamayı anlatıyor
Bir dinliyor böcekler görseniz bir dinliyor
Bir çoban, yıldızları sayıyor
Bir arabacı şapkasını atıyor havaya
Aşağıdaki dizelerden hangisi anlatıcı yönüyle yukarı-
daki dizelerden farklıdır?
A) Gidiyordum gurbeti gönlümde duya duya
B) Bir sebile döküldü bembeyaz güvercinler
C) Bu rüzgâr her vakit böyle esmeyecek
D) Çiçeğin rengi soldu, bitti şarkısı kuşun
E) Sonra dönen, dönerken inleyen tekerlekler
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
1. Buraya ay ışığında denizkızları gelirmiş. Ben görmedim.
Yalnız bir iki gece adanın ay ışığında saldığı gölgede deni-
zi şapur şupur öttürdüklerini duydum. Dalgalar üstünde ha-
yal meyal ağartılar yüzer gibi oldu. Kovaladım! Gece oldu.
Işıldaya ışıldaya kaçıyordu. Daldı. Daldım. Yüze geldi yüze
geldim. O yüzdü, ben yüzdüm. Adanın çevresini kaç kez
dolandık, bilmedim. Çil çil gülüyordu. Deniz tuzu gibi ısırıcı
ve şakrak bir gülüştü o.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Düşsel ögelere yer verilmiştir.
B) İkilemeler kullanılmıştır.
C) Nitelemelerde bulunulmuştur.
D) Benzetmeler yapılmıştır.
E) Geçmiş ve gelecek zamana ait olaylara yer verilmiştir.
2. İnsan evrenin özüdür, aklıdır. Sınırsızca isteyebilen, öz-
gürce seçebilendir. Şu uçsuz bucaksız evren ağacının en
ergin meyvesi olduğundan beri dur durak bilmiyor, varoluş
nedenini bulmak için sürekli arıyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
A) Nesnel bir anlatım söz konusudur.
B) Devrik cümleler kullanılmıştır.
C) Betimleyici anlatım yeğlenmiştir.
D) Tahmin söz konusudur.
E) Amaç-sonuç ilişkisi kurulmuştur.
95
EŞİK 2
3. Hüzünlü bir sonbahar günüydü. Güneş, zaman zaman ışı-
ğını altın rengiyle Tuna üzerine döküyordu. Nehir, hayatın-
dan ve neşesinden pek bir şey kaybetmemiş hava kadar
mahzundu. Limanda son kalkış hazırlıklarını yapan bir ge-
minin güvertesindeki adam küpeşteye dayanmıştı. Vatanı-
na son bir kez daha bakarken üzülmediğini gördü. Hülyalı 4
İstanbul’a gitmek düşüncesi de pek sevindirmiyordu onu.
Kadınsa hüzünle uğurluyordu.
BASAMAK
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Olaylar oluş sırasına göre verilmiştir.
B) Bazı varlıklara insana özgü nitelikler yüklenmiştir.
C) Karşılaştırmalara başvurulmuştur.
D) Sayıp dökmelere yer verilmiştir.
E) Kişiler duygularıyla yansıtılmaya çalışılmıştır.
4. Araba tıngır mıngır sesler çıkartarak süratle ilerlerken oto-
büs camlarının çevrelediği her bir manzara karesini ya-
kalamak telaşındayım. Yol kıyılarında başlayıp ötelerde
yükselen irili ufaklı tepelere akşam inmek üzere. Güneş
batıdaki tepelerin arkasında saklanırken gökyüzünü şerbet
rengine boyamış. Öyle tatlı bir renk ki bu, şerbet kadar…
Hedemize iyice yaklaşıyorduk, belki de hiç yaklaşmıyor-
duk kim bilir? Ben ve şoför dışında herkes, üzerinde koca-
man bir yokluk taşıyordu.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) İkilemeler kullanılmıştır.
B) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.
C) Nesnel bir anlatım yeğlenmiştir.
D) Karşılaştırmalar yapılmıştır.
E) Niteleyici sözcüklere yer verilmiştir.
 30 dk
2 EŞİK PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 3

5. Edebiyatın üzerimizdeki etkisi salt duygusal mıdır? Bilgisel 7. Başımın üstünde dönen bulut
bir yönü yok mudur edebiyat ürünlerinin? Çok tartışılmış Sevda mısın sen, bulut musun?
sorulardan biridir bu. Daha da tartışılacaktır. Yaşlılığı işle- Tavus kanadından, öyle pembe,
yen bir bilimsel yazıyla bir öykü arasındaki en büyük ayrım Ne ki gerginliksiz, tozam tozam
dilde ortaya çıkmaktadır. Türü ister roman ister öykü ister Öyle ele geçmez, kayıcı, uzaksıl.
4 oyun ister deneme ister şiir olsun edebiyatta kullanılan dil, Öyle yağmur, öyle aşk, öyle umut...
duygusal boyutludur. Öznel ve kişisel bir nitelik taşır. Oysa Cahit Külebi
bilgilendirme ereğiyle yazılarda dil alabildiğine nesneldir; Verilen dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-
değişik algılamalara, değişik yorumlara yol açmaz.
BASAMAK

mez?
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi A) Sezdirmeci bir dil kullanılmıştır.
söylenemez? B) Yoğun ve görüntüsel bir anlatım vardır.
A) Konu sorulara bağlanmıştır. C) Kanıtlanabilir bilgiler içermektedir.
B) Somutlaştırmalara başvurulmuştur. D) Bulutun şairde uyandırdığı çağrışımlar dile getirilmiştir.
C) Dil, göndergesel fonksiyonuyla kullanılmıştır. E) Duygusal bir örüntü söz konusudur.
D) Açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur.
E) Karşılaştırmalar yapılmıştır.

6. Bulut, havanın yüksekçe tabakalarında çeşitli yığınlar
hâlinde toplanmış su damlacıklarıdır. Bunlar, güneşin sı-
caklığıyla buharlaşarak havada yükselmeye başlar. Yük-
seldikçe daha soğuk hava tabakalarına rastlar. Böylece
su buharı, küçük su damlacıkları hâline gelir. Bulutların
havada durmalarını, düşme hızlarının az olmasını sağlar.
Ağırlaşınca düşenler, sıcak havayla karşılaşınca yeniden
buharlaşıp yükselir. Soğuk hava tabakalarına gelince de
yeniden yoğunlaşarak bulutları meydana getirir. Bulutlar
bazı hava şartları altında yağmur hâline gelir.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Benzetmelere yer verilmiştir.
B) Deney ve gözleme dayalı bir bilgi sunulmaktadır.
C) Açıklayıcı bir anlatım söz konusudur.
D) Öğretici bir amaç güdülmüştür.
E) Bilgilendirici bir dil kullanılmıştır.
8. Uzun yıllar var; insanı gürültüden, sokaktan koparıp ken-
di derinliklerine götüren şiirler pek görülmüyor. Neden?
Sessizlikler mi çekildi? Neredesiniz bizi düşle gerçeğin
birleştiği, acının bile lezzet olduğu yerlere götüren şiirler?
Elimi rastgele kitaplığa götürdüm. Yunus, bakışlarının bü-
tün tatlılığı ile yanıma yaklaştı; bana derinden gelen sesiy-
le şiirlerini okumaya başladı. Gecenin bu geç saatlerinde
Yunus’un içime birer ateş gibi damlayan şiirlerini okuyarak
gecemi kapadım.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisine baş-
vurulmamıştır?
A) Benzetmeden yararlanmaya
B) Soru yoluyla düşündürmeye
C) Alıntıyla düşünceyi pekiştirmeye
D) Düş gücünden yararlanmaya
E) Abartarak anlatmaya

96
 30 dk
TEST - 3 PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
9. Halide Edip Adıvar, çocukluk hatıralarını da anlattığı Mor
Salkımlı Ev’de, sütbabasının omzunda ilk teravih namazını
kılmak için Süleymaniye Camisi’ne giderken gördüklerini
betimler. Sokaklar hareket hâlinde yüzlerce fenerle do-
ludur ve kalabalık bir ateş böceği kalesi hâlinde camiye
doğru akmaktadır. Mahyayı ilk defa o akşam gördüğünü
söyleyen Halide Edip “Işıktan yazılar, mavi kubbede ne
garip ve tabiatüstü bir nur tecellisi idi. Karanlık ve esrarlı
dar sokakların içinde sallanarak hareket eden o ışıkları, o
kalabalığın en boylu adamının omzundan seyrediyordum.”
diyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Karşılaştırma yapılmıştır.
B) Alıntıya yer verilmiştir.
C) Benzetme yapılmıştır.
D) Tanık gösterilmiştir.
E) Açıklayıcı anlatım söz konusudur.
10. Bir yazarın herhangi bir konuda kesin yargılara varma-
dan kişisel düşüncelerini kendi kendisiyle konuşuyormuş
havası taşıyan bir üslupla kaleme aldığı yazılara deneme
denir. Bu türün kurucusu sayılan Montaigne ”Ben kitabımı
yaptığım kadar da kitabım beni yaptı.” sözüyle deneme-
nin gücüne işaret eder. Şairlerin deneme türündeki yazı-
ları, ilkin bir üslup parıltısıyla selamlar okurunu. Bu, bile
bazen bir kitabı okumak için yeterlidir. Sonra, o güne kadar
pek üzerinde durmadığımız, aldırış etmediğimiz hâllerle,
yaşamlarla, düşüncelerle yüzleşiriz. Böyledir; iyi yazarlar,
okuru bir çocuk gibi tatlı bir şaşkınlığın ortasına bırakırlar
çoğu zaman.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisi yok-
tur?
A) Öyküleme
B) Tanımlama
C) Tanık gösterme
D) Benzetme
E) Devrik cümle
97
EŞİK 2
11. İbrahim Tenekeci, şiirde yeniliği garip kelimeler kullanmak-
ta değil, hayatı ve eşyayı algılamada arar. Evrene bir de
benim penceremden bakın, der âdeta. Tenekeci şöyle di-
yor: “Bir tabloyu değerli kılan, orada kullanılan malzeme ve
konu edinilen manzara değil; o konuya giydirilen kompo-
zisyondur.” Ona göre hepimizin kullandığı günlük konuşma 4
dili, dili kullanmayı bilenler elinde sonsuz varyasyonlarla
dolu ve binbir oyuna müsaittir. Yerli yersiz dili eğip bükmek,
BASAMAK
güçsüz sanatçıların işidir, göz boyayıcılıktır. İyi mobilya ya-
pamayan usta hep aletlerine takar kafayı.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) Alıntıya yer verilmiştir.
B) İkilemelere yer verilmiştir.
C) Örneklemeye başvurulmuştur.
D) Mecazlı söyleyişlere yer verilmiştir.
E) Karşılaştırma yapılmıştır.
12. Dilimize Farsçadan geçen tezhip, kelimesi altın ve boya ile
yapılan süsleme anlamına gelir. Sabır ve emek isteyen ol-
dukça zahmetli bir sanattır. Gelenekselliğe dönüşün başla-
masıyla beraber kravat, eşarp gibi günlük kullanıma uygun
malzemelerde tezhip sanatına ait motier yer almaktadır.
Bunların dışında mekân süslemelerinde, duvar, tavan ve
merdivenlerde, mobilya üretiminde bu sanata ait motier
sıklıkla görülür. Hem günümüzde hem de geçmişte tezhip
sanatı, tabanca kılıarında ve kabzalarında, okların içine
koyulduğu ok kaplarında da sıklıkla kullanılmıştır. Bunların
dışında kitap sayfalarında tezhip hâlâ sıklıkla kullanılır.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine
başvurulmuştur?
A) Öyküleme - Betimleme
B) Açıklama - Betimleme
C) Karşılaştırma - Öyküleme
D) Tanımlama - Açıklama
E) Karşılaştırma - Tanımlama

2 EŞİK
13. Konuşmacı, edebiyatımızda göl üzerine çok fazla şiir yazıl-
madığını, Ali Akbaş’ın göl şairi olarak anılmayı hak edecek
kadar göl konulu şiiri olduğunu vurgulayarak konuşmasına
başladı. “Göygöl”ün Ali Akbaş şiirinde başyapıt sayılacak
bir eser olduğunu, bunu tüm Türk dünyasının da kabul et-
4 tiğini ifade eden konuşmacı, Ali Akbaş şiirinin bir midyenin
inciye dönüşmesi gibi büyük bir çilenin ürünü olduğunu
örneklerle anlattı. “Çile, ızdırap nasıl ki şiirini beslerse gü-
zellikler de onun şiirinin değişmez kaynağıdır.” diyerek Ali
BASAMAK
Akbaş’ın büyük bir şair olduğunu tekrar vurguladı.
Bu parçanın anlatımından aşağıdakilerden hangisi
yoktur?
A) Özetleme
B) Benzetme
C) Sayıp dökmelere yer verme
D) Alıntı yapma
E) Kişileştirme
14. İşte Belen sırtlarında, çamlar altındayım. Benim altımda
da bin metre aşağıda İskenderun ovasıyla İskenderun
kasabası soluk almaya mecalsiz, güneş altında dümdüz
yatıyor. Serinlik, gölgelik içinden o kızgın yerlere hayretle
bakıyorum.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine
başvurulmamıştır?
A) Karşılaştırma yapmaya
B) Karşıtlıklardan yararlanmaya
C) Betimsel unsurlarla izlenim kazandırmaya
D) Doğaya insana özgü nitelikler yüklemeye
E) Olağanüstü yaşantıları öyküleştirmeye
98
30 dk
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ TEST - 3
15. Garip bir sessizlik uzadı gitti. Çadırın içinde kamış kalemin
kâğıt üstündeki hışırtısından başka çıt yoktu. Garip ses-
sizlik yalnız çadırın içine değil, sanki bütün çevreye hatta
bütün evrene hâkimdi. Kuşlar ötmeyi, kurtlar ulumayı, rüz-
gâr esmeyi unutmuştu sanki. Her şey kamış kalemin kâğıt
üstündeki hışırtısını dinliyordu.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Öznellik söz konusudur.
B) Birden fazla duyuya yer verilmiştir.
C) Karşılaştırmalardan yararlanılmıştır.
D) Bazı varlıklara insana ait özellikler yüklenmiş.
E) Abartılı bir anlatım söz konusudur.
16. Uzatıyor, dolaştırıyor, karıştırıyor muyum lafı? Şimdiye de-
ğin olmuş bitmiş bir şey yok! Kervanların geçişi, beni ür-
kütmüyor bile. Çam dalları yere eğilmiyor. Kuşlar unutmuş
gibi ötüyor. Kısacası bunlar hiç olmuyor. Kesik kesik gelen
seslere dikkatimi yöneltiyorum. Hayır, bunlardan uzaklaş-
malıyım!
Bu parçanın anlatımı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
A) Görsel ve işitsel ögelere yer verilmiştir.
B) Anlatıcı iç konuşmasını metne yansıtmıştır.
C) Karşıtlıklardan yararlanılmıştır.
D) I. kişili anlatım kullanılmıştır.
E) Farklı cümle türleri kullanılmıştır.
 30 dk
TEST - 1 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Bir sanat yapıtını, oluşturulduğu dönemde değerlendirmek
her zaman sağlıklı sonuç vermeyebilir. Belli bir zaman
geçmeli üzerinden. Sanat eseri, şöyle güzelce bir demini
almalı. Kara, kışa, soğuğa, yağmura ne kadar dayanabili-
yor bir bakmalı önce. Gerçek değeri bu aşamalardan sonra
ortaya çıkar. Bir bakarsınız yüz yıl önce hakkında çok kötü
şeyler söylenen bir eser Yeni Çağ’da “nirvana”ya çıkıverir.
Çünkü bir sanat yapıtı için söylenecekler bitmez. Bir Bru-
egel, Bosch ve Dürer resmi 21. yüzyılda yeniden incele-
nebilir. Yapıt sadece üretildiği dönemle sınırlandırılamaz.
Ortaya çıktığı andan itibaren zamansızdır.
1. Bu parçada sanat eserleriyle ilgili asıl anlatılmak iste-
nen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sanat eserlerinin her dönem yeniden yorumlanabiliyor
olması, onların gerçek sanat eseri olduğunu göster-
mez.
B) Sanatsal etkinliklerde sabır önemli bir durumdur; ace-
leci davranışlar, sanat eserinin değerini düşürür.
C) Bazı sanatçıların eserleri, her toplumda farklı şekillerde
değerlendirilir ki bu normaldir.
D) Sanat eserleriyle ilgili gerçekçi değerlendirmeler yapa-
bilmek için eserin üzerinden belli bir zamanın geçmesi
gerekir.
E) Sanat eserinin farklı zamanlarda farklı yorumlanıyor
olması, insanların sürekli değişiyor olmasındandır.
2. Bu parçada geçen “sanat eserinin demini alması” sözüy-
le anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nitelikli olup olmadığını ortaya çıkaracak yeterli süre
B) Yazıldıktan sonra baskıya gidene kadar geçen zaman
C) Sanat eserinin belli bir süre içinde okura ulaşması
D) Eleştirmenlerin görüşlerini açıklama zamanı
E) Yazarın kitabını bitirmek için öngördüğü tarih
99
EŞİK 2
3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Eleştiriyi meslek edinmek, başlı başına bir uğraştır. Kendi
adıma konuşmak gerekirse ben eleştirmen değilim, olmak
da istemem. Öte yandan edebiyatın mutfağında yer alı-
yorsanız beğeni düzeyiniz belli bir seviyenin üstünde ol- 5
mak zorundadır. Önünüze gelen ve seçilme aşamasındaki
BASAMAK
eserlerle ilgili olumlu ya da olumsuz bir düşünce ortaya ko-
yabilmelisiniz. Bu işi yaparken eleştirmen gibi davranıyor
olmak, sizi eleştirmen yapmaz. Sizin genel okur alışkan-
lıklarını biliyor olmanız ve eseri ona göre değerlendirmeniz
gerekir. Eleştirmenin böyle bir kaygısı yoktur. Fark budur…
3. Bu parçaya göre eleştirmenle kendi işinden söz eden
bu kişi arasındaki temel fark aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Eleştirmen, mesleki düzeyde bilgi sahibiyken diğeri
okur tercihlerini de belirleyebilecek düzeyde birikime
sahiptir.
B) Eleştirmen, yaptığı işin farkındadır ama diğeri, yaptığı
işin eleştiri olduğunu bilmemektedir.
C) Eleştirmenlik, diğer mesleğe göre çok daha fazla bilgi
birikimi gerektirmektedir.
D) Yayına hazırlanacak eserlerin değerlendirilmesi, eleş-
tirmenlikle benzerlik gösterir.
E) Eleştirmenlik, eserleri yayın için seçenlere göre daha
saygın bir meslektir.
4. Bu parçada geçen “edebiyatın mutfağında yer almak” sö-
züyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sanatsal ürünlerin yazıldığı odanın sahibi olmak
B) Edebî eserlerin hazırlık aşamalarında görev almak
C) Yazar yetiştiren bir ortam içinde bulunmak
D) Edebiyat yazılarının gönderimine aracılık etmek
E) Yazın dünyasında önemli arkadaşları bulunmak

2 EŞİK
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
(I) Böcekkapan Venüs bitkisi, üzerine konan böceğin
varlığını hissettiği anda kendini kapatır ve böceği içeride
hapseder. (II) Bataklık bölgelerde yaşayan bu bitki, fakir
5 toprakta beslenecek bir şey bulamadığı için besinini yu-
karılarda arar. (III) Yaprakların özellikle iç kısımlarındaki
BASAMAK
kıllara bir böcek temas ettiği anda oluşan elektriksel uyarı,
etçil bitkinin kalın yapraklarına doğru hızla yayılır. (IV) Bu
da kapan şeklindeki yaprakların aniden kapanmasına ne-
den olur. (V) Yaprakların kapanmasını sağlayan elektriksel
uyarının oluşması için bir böceğin bitkide 20 saniye içinde
en az iki kıla temas etmesi gerekiyor yani bir böcek sadece
bir kıla değerse yapraklar kapanmıyor. (VI) Yemini içeri-
de hapseden bitki, birtakım sıvılar salgılayarak böceklerin
yumuşak kısımlarını sindirmeye başlıyor ve bu işlem 5-12
gün sürebiliyor. (VII) Sindirme işlemi tamamlandığında
yapraklar açılıyor ve böceğin sindirilmemiş, işe yaramayan
kısımları dışarı atılıyor.
5. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Etçil bitkiler, beslenebilecekleri böcekler için özel bir
koku salgılar.
B) Bazı bitkiler, kendilerine zarar verecek canlıları tanıya-
rak gerekli önlemleri alır.
C) Etçil bitkiler, kendilerine yapılan teması hisseder ve
bunu beslenmek için fırsata dönüştürür.
D) Bazı bitkilerin yaprakları, geceleri kapanıp sabahları
yeniden açılarak bitkinin beslenmesini sağlar.
E) Bitkiler de diğer canlılar gibi çevreyi algılayarak bulun-
dukları ortamın koşullarına ayak uydurur.
6. Böcekkapan Venüs bitkisinin yapraklarının aniden ka-
panmasına neden olan durum numaralanmış cümlele-
rin hangisinde verilmiştir?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
100
30 dk
AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 1
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
(I) Paris Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nde 450 kadarı akade-
mik olmak üzere 1900 kişi çalışıyor. (II) 350 kadar yüksek
lisans ve doktora öğrencisi, burada eğitim görüyor. (III) Yıl-
lık bütçesi 75 milyon euro kadardır. (IV) Bu bütçenin yak-
laşık yarısı müzenin düzenlediği sergiler, etkinlikler ve her
türlü yan üründen elde edilir. (V) Kalıcı veya geçici olarak
açılan karşılaştırmalı anatomi müzesi, böcek müzesi, mi-
neraller ve taşlar müzesi sergileri; hayvanat bahçeleri ve
botanik bahçeleri her yıl yaklaşık 2 milyon kişi tarafından
ziyaret edilir. (VI) Bu ziyaretçiler, her sınıftan ve her yaş-
tan insanlardan oluşur ama 20 yaşından küçük kişiler ve
özellikle okul çağında olanlar ziyaretçilerin çoğunluğunu
oluşturur.
7. Bu parçada “Paris Ulusal Doğa Tarihi Müzesi” ile ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Çalışanların ve eğitim görenlerin sayısına
B) Yıllık bütçesinin bir kısmının nereden temin edildiğine
C) Ziyaretçilerin hangi kesimlerden oluştuğuna
D) İzleyiciler açısından ilham verici olduğuna
E) Yapılan çeşitli etkinliklere gençlerin ve çocukların yo-
ğun ilgi gösterdiğine
8. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
müzenin hangi bölümlerden oluştuğuyla ilgili bilgi ve-
rilmiştir?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk
TEST - 1 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
9 - 10. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Bu tip keşier, beni bir kitap okurken her zaman çok he-
yecanlandırır. Doğrudan bir örnek vererek süprizi bozmak
istemiyorum ancak şu kadarını söyleyebilirim ki evet, kitap
birden fazla anlatıdan oluşuyor ve bunlar arasında çeşitli
bağlantılar söz konusu. Yani ezber bozmak niyetinde ol-
madım çünkü bunların küçük, eğlenceli olması dışında bir
amaca da hizmet etmelerini istedim. Bu sayede yaratmaya
çalıştığım dünyanın inandırıcılığına ve sürekliliğine katkıda
bulunmalarını sağlamaya çalıştım.
9. Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söy-
lenmiş olabilir?
A) Yazarlık serüveniniz kadar okurluğunuzla da övgüyle
bahsedilebileceğinizi düşünüyor musunuz?
B) Kitabınızın adını seçerken esinlendiğiniz herhangi bir
olay ya da durum oldu mu?
C) Bazı kitaplarda öyküler arasında gönderime sıkça baş-
vurulur, sizin kitabınızda da bu mevcut mu?
D) Anlatılarda sık sık olaya müdahale eden bir yazar ola-
rak tanımlayabilir miyiz sizi?
E) Edebiyatın bugün toplumsal bir amaca hizmet ettiğini
düşünüyor musunuz?
10. Bu parçada geçen “ezber bozmak” sözüyle anlatılmak
istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kalıplaşmış sözcüklerden faydalanmak
B) Alışılmışın, bilinenin dışına çıkmak
C) Açık ve anlaşılır bir anlatımı yeğlemek
D) Anlatmak istediklerini dar bir kalıba sokmak
E) İçeriğe uygun bir tür seçimi yapmak
101
EŞİK 2
11 - 12. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Bugün içinde yaşadığımız çağda, günlük yaşamımızda
çok fazla parazit var. Bunlar; televizyon, internet, gürültü
kirliliği, bilgi ve uyarı bombardımanı gibi modern hayatın
getirdiği beyaz gürültüler olarak sayılabilir. Ancak benim 5
asıl kastettiğim az önce saydıklarım değil. Ben, günlük
BASAMAK
yaşantımızda uğraşmak zorunda kaldığımız gereksiz şey-
lerden söz ediyorum. Bir gün içinde o kadar çok gereksiz
uğraşının peşine düşüyoruz ki bunun farkında bile değiliz.
Üstelik bu koşturmaca içinde ne için yaşadığımızı, nelerin
önemli olduğunu unutuyoruz. Temel varoluşsal meselelere
kafa yormaktan uzaklaşıyoruz. Yani varlığımızın asıl yan-
larını ıskalıyoruz.
11. Bu parçada yazar aşağıdakilerin hangisinden yakın-
maktadır?
A) Hemen her bireyin televizyon, internet gibi çağdaş
mecralarda gereğinden çok vakit geçirmesinden
B) İnsanların önemsiz işlerle meşgul olup asıl durum ya
da sorunları fark edememesinden
C) İnsanlar arasındaki iletişim becerisinin ve bağının
gittikçe zayıamasından
D) Teknolojik imkânlardan gerektiği gibi faydalanılmama-
sından
E) Bireylerin yalnızca kendilerini düşünür eylemler içinde
bulunmasından
12. Bu parçada geçen altı çizili sözcüğün yerine aşağıda-
kilerden hangisi getirilirse cümlenin anlamında bir de-
ğişme olmaz?
A) hatırlayamamak
B) akıl erdirememek
C) yanlış anlamak
D) dikkat çekmemek
E) isabet ettirememek

2 EŞİK
13 - 14. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Orta Anadolu’daki tarım arazilerinde yaşanan böcek habi-
tatında çeşitlilik kaybının başlıca sebeplerinden biri olarak
bu tarım arazilerinde anız yakılması ve aşırı derecede ta-
5 rım ilacı kullanılması gösteriliyor. Yapılan bu yanlış uygu-
lamalar, bu tarım arizelerinde birim alandan elde edilecek
BASAMAK
verimin düşmesine neden olurken bitki hastalıklarına, is-
tilacı böcek türlerine ve iklim değişikliği gibi etkilere karşı
arazilerin direncini düşürüyor. Ayrıca yakılmamış toprağı
daha verimli hâle getiriyor. Türkiye’de tarım arazilerinde
uygulanan bu yanlış uygulamanın geleneksel bir yaklaşım
olması nedeniyle Anadolu köylüsünün bu konuda eğitimi
için bir proje başlatıldı. Bu kapsamda bir dizi seminer ve
eğitim çalışmaları gerçekleştirilecek.
13. Bu parçadan anız yakma ve aşırı tarım ilacı kullanımı
ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Biyolojik çeşitliliği ortadan kaldırdığı
B) Toprak için besin kaynağı olacak maddeleri yok ettiği
C) Uzunca bir süredir bu uygulamanın sürdürüldüğü
D) Tarım arazilerinde kısa dönemli verim artışı sağladığı
E) Zararlılara karşı toprağın direncini azalttığı
14. Bu parçadan yola çıkılarak aşağıdaki yargılardan han-
gisine ulaşılamaz?
A) Orta Anadolu’daki tarım arazileri, iklim değişikliğine
karşı hassastır.
B) Tarım arazilerindeki biyolojik çeşitlilik kaybının birden
fazla nedeni vardır.
C) Tarım alanlarında biyolojik çeşitliliği korumak için ön-
lemler alınmaktadır.
D) Tarım arazilerinin doğru kullanımı ile ilgili olarak Türki-
ye’de koruyucu uygulamalar yapılmaktadır.
E) Yakılmamış bitki sapları ve kökler, organik madde ola-
rak toprağa karışır.
102
30 dk
AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 1
15 - 16. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Çizgisiz, karton kapaklı bir defter ve kurşun kalem yetiyor
bana. Hem renkli bir hayatım da yok. Öyleyse benden nasıl
diğer renkleri kullanmamı isterler? Çoğu insan, çizmek ile
boyamak arasındaki farkı dahi göremiyor henüz. Hem ben
çizdiğim karakalem portrelerimi de öyle hemen beğenir mi-
yim? Hele bir de yüze mana veren bir bakışı kaçırmışsam,
alındaki kırışıklıkları eksik çizmişsem yani istediğimi kâğı-
da yansıtamamışsam hemen yırtıp atarım çizdiğimi. Benim
çizdiklerim yavan olmamalı, izleyende bir his uyandırmalı
ve onlara gördüklerini gerçeğinden ayırt edemiyor hissi
vermeli. Şu sıralar yine bir şeyler karalıyorum. Biliyorum,
bugün çizdiğimi yarın beğenmeyeceğim. Tıpkı dün çizdik-
lerimi bugün beğenmediğim gibi.
15. Düşüncelerini bu şekilde dile getiren bir sanatçı için
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Kılı kırk yararak çizimler yapmaktadır.
B) Sanatsever beğenisini dikkate almamaktadır.
C) Sanatına dair bir beklentiden şikâyetçidir.
D) Çizerlik sanatını sürdürmektedir.
E) En iyinin ve etkileyiciliğin peşinden koşmaktadır.
16. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Öznel değerlendirmeler yapılmıştır.
B) Tanık göstermeye başvurulmuştur.
C) Sorularla anlatıma sohbet havası katılmıştır.
D) Kurallı ve devrik cümlelere yer verilmiştir.
E) Benzetmeye yer verilmiştir.
 30 dk
TEST - 2 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Her sanat akımı, bir öncekinin kabullerini yıkarak ilerler.
İzlenimciler de bu kuraldan şaşmadılar. İzlenimcilerin ba-
şarısı, Rönesans sırasında biçimin sunumu konusunda
gerçekleşen devrimin bir benzerini rengin sunumunda ger-
çekleştirmeleri olmuştur. Sanat tarihinde ilk kez nesneleri
olduğunu bildiğimiz renkleriyle değil gördüğümüz renkle-
riyle resmeden uzun soluklu ve geniş katılımlı bir girişim
söz konusuydu. Elbette bu girişim de kendinden önceki ve
sonraki pek çok yeni sanat akımının ortaya çıkışında ol-
duğu gibi önce dışlanma ve hor görülmeyle karşılanmıştı.
1. Bu parçada ele alınan konu aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Sanat akımlarının taşıdığı genel özellikler
B) Edebî sanatlara yön veren dil özellikleri
C) İzlenimcilik akımının beslendiği değerler
D) Sanat dalları ile sanat akımlarının ilişkisi
E) İzlenimciliğin doğuşu ve bu akıma bakış açısı
2. Bu parçada geçen “nesneleri olduğunu bildiğimiz renk-
leriyle değil gördüğümüz renkleriyle resmetmek” sözüyle
anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çağdaşlarıyla aynı sanat çizgisinde yürümek
B) Varlıkları insan ruhunda bıraktığı izlenime uygun şekil-
de görselleştirmek
C) Alışılmışın dışına çıkarak resim sanatını zirveye taşımak
D) Gerçekleri resme dökmekten asla vazgeçmemek
E) Resim sanatının temel ilkelerinin gereğini yerine getir-
mek
103
EŞİK 2
3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Bugün Türkçeyi kendi zenginlikleri ve Anadolu’da veya
büyük coğrafyalar içerisindeki farklı renkleriyle bilmeden
âdeta budaya budaya kullanan, dev aynalarında büyütül-
müş isimler görüyorum. Bir de onların sermaye ve yaptı- 5
rım gücüyle şekillenmiş muhteşem gölgeleri altında unu-
BASAMAK
tulmuşluk kervanlarıyla yol almakta olan gerçek ustaların
ötelenişini… Bu nasıl bir edebiyat manzarası ki adlarını
anarken kalp ritimlerimizin hızlanması gereken yazarları
genç kuşaklardan bugün kimse bilmiyor.
3. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmamış-
tır?
A) Türkçenin inceliklerinin yeterince bilinmemesinden
B) Genç kuşağın önemli edebiyatçıları tanımamasından
C) Edebî anlatılarda Türkçe yerine yabancı dil kullanılma-
sından
D) Sanatçıların kendi kültürel unsurlarından beslenme-
mesinden
E) Alanında yetkin edebiyatçıların arka plana itilip değer-
sizlerin parlatılmasından
4. Bu parçada geçen “dev aynalarında büyütülmek” sözüyle
anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nesneleri hayalî süzgeçten geçirmek
B) Sembolik anlatımlara başvurmak
C) Okur üzerinde büyük bir etki oluşturmak
D) Abartılı ve iyiymiş gibi gösterilmek
E) Gerçekleri hiç olmamış gibi aktarmak

2 EŞİK
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Modernizmin ötesi veya sonrası anlamına gelen post-
modernizmin edebiyat alanında kullanımı, kafa yorucu
neticeler verir. Özellikle yirminci yüzyılın sonrasında dile
5 getirilmesine rağmen izlerinin klasik diye tabir ettiğimiz
eserlerde dahi gözükmesi, belirleyici bir çizgisinin olma-
BASAMAK
yışı, sorgulamaya dayalı fakat edebî eserlerin tamamına
yayılacak tarza ulaşamaması, bu doğrultuda soru işaret-
lerini çoğaltabilir. Nitekim ülkemizde bugün postmodern
edebiyat denildiğinde akla ilk gelen isimlerin romanları bile
belli bir çizgiye oturmuş değil. Öyle ki düşünsellik açısın-
dan yeni olarak kabul edilen postmodern romanlar, bana
daha çok klasik eserleri çağrıştırır ve anlatım açısından
modernliğin belki de zamanın ötesinde gibi nitelendirilse
de okunduğunda zamanın hayli gerisine gidildiği görülür
diyebilirim.
5. Bu parçaya göre postmodernizmin edebiyat alanındaki
karmaşık durumuna neden olan etkenler arasında
I. Geçmişle bağlarını tam olarak koparamayıp geçmiş
anlatılara dair izler taşıması
II. Belli bir doğrultu çerçevesinde sürdürülememesi
III. Daha önce denenmemiş yöntem ve tekniklerle gerçek-
leştirilmesi
durumlarından hangileri vardır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
6. Bu parçadan postmodern romanlarla ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Çağdaş yaşamda sürekli okunan yapıtlar arasında
olduklarına
B) Belirli kurallar çerçevesinde hazırlanmış örnek eserler
olduklarına
C) İçerik bağlamında farklı olmalarına rağmen söylem
düzleminde eski olduklarına
D) Güncel olaylar ve sorunlar etrafında geliştirildiklerine
E) Farklı sanat dalları ile yakın etkileşim içinde olduklarına
104
30 dk
AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 2
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Kendisini kontrol etmeyi başarabilen ve hayatta gerçekçi
hedeeri olan insan, beynini iyi ve doğru kullanabilir. Bey-
nini iyi ve doğru kullanabilen insan, beyninde mutluluk
kimyasallarının salgılanmasını sağlar. Mutlu olmak, tıpkı
bir sanatçının enstrüman çalmayı öğrenmesi, sporcunun
alanında çalışması gibi doğru teknikler kullanılarak geliş-
tirilecek bir yetenektir. Zindanda olduğu hâlde mutlu olan
ama sarayda yaşamasına rağmen mutsuz olan insanlar
bunu nasıl başarıyorlar? Açık ki mutluluğun bazı türleri
eğitimsizlikle ilgilidir. Fakat bazı mutsuzluklar da vardır ki
ancak eğitimle elde edilir. Napolyon gibi güç sahibi bir in-
san “Hayatımda mutlu olduğum gün sayısı altıyı geçmez.”
demiş. Demek ki ----
7. Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) bir insanın mutlu olup olmadığı hem ruhsal hem de be-
densel belirtilerden anlaşılabiliyor.
B) insanın kendini kontrol etmesi için bir başına iradeli ol-
mak yetmezmiş.
C) sadece maddi anlamda güçlü kuvvetli olmak mutlu ol-
maya yetmiyor.
D) Napolyon’un beynini iyi ve doğru kullanabilen bir insan
olduğu savı yanlışmış.
E) kontrol edemediğiniz güç, sizin mutsuzluğunuzun belir-
tisidir.
8. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine
başvurulmuştur?
A) Benzetme - Alıntı yapma - Karşılaştırma
B) Örnekleme - Öyküleme - Tartışma
C) Tartışma - Betimleme - Öyküleme
D) Öyküleme - Karşılaştırma - Açıklama
E) Betimleme - Tanık gösterme - Sayıp dökme
 30 dk
TEST - 2 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
9 - 10. soruları verilen parçaya göre
cevaplayınız.
Portakal ve limonun her ikisi de limonen adı verilen bir mo-
lekül içerir. Her iki meyvedeki limonen aynı atomlardan ve
aynı bağlardan oluşsa da farklılık, moleküllerin yapısında
ortaya çıkar. Buna göre limondaki limonen molekülünün
yapısı portakaldaki limonen molekülünün ayna görüntüsü
dür. Ayna görüntüsü ile eş olmayan, diğer bir ifadeyle üst
üste konulduklarında çakışmayan moleküllere kiral mole-
kül adı verilir. Yapılarındaki bu farklılık, kiral moleküllerinin
burnumuzdaki farklı farklı koku almaçlarıyla etkileşime gir-
mesine neden olur. Böylece portakaldan ve limondan farklı
kokular alırız.
9. Bu metnin dil ve anlatımıyla ilgili aşağıda verilenlerden
hangisi yanlıştır?
A) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.
B) Tanımlama yapılmıştır.
C) Açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur.
D) Öznel ifadelere yer verilmiştir.
E) Konuya özgü terimler kullanılmıştır.
10. Bu metinde asıl üzerinde durulan konu aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Portakal ve limonun benzerlik ve farklılıklarının neden-
leri
B) Kiral moleküllerinin özellikleri
C) Limonen moleküllerinin yapısal özellikleri
D) Meyvelerin görsel benzerliklerinin yapıları üzerindeki
etkileri
E) Meyveleri yerken içeriklerini bilmenin önemi
105
EŞİK 2
11 - 12. soruları verilen parçaya göre
cevaplayınız.
Kurmaca bir eserin olduğu yerde olgusallığın belirlenimle-
ri değil öznenin mekânsal-zamansal süreçleri devrededir.
Kurmaca, özne tarafından yaratılan bir eserin oluşturduğu
gerçekliğin orada ve kendi zamanına sahip olmasını ifade
5
eder. Olgusal dünyanın sınırlarını ne kadar zorlarsak zor-
BASAMAK
layalım, salt olgulara yoğunlaşarak bu mekânsal-zamansal
süreçler alanına asla varamayız. Çünkü söz konusu olan
şey, kurmacanın olguları belli kurallarla birbirine bağlama
takıntısıyla değil; olguları kendi dışına doğru sürükleyen
kendi ilerleyişine sahip olmasıdır. Bu ilerleyişin yasası ken-
di içindedir. Bu yüzden kurmaca, olgusal dünyaya eklem-
lenen bir şey değil; tersine onun asıl ortamıdır. O hâlde
kurmaca, sadece içinde bulunduğu gerçeklik düzleminde
anlaşılabilir. Bu düzlem Joyce’un de belirttiği gibi sanat-
çının eserlerinin dinî, ahlaki, güzel veya ideal kılmalarına
ilişkin çabalarına odaklanmaktan ziyade onların kurmaca
gerçekliğin yasalarına ne kadar sadık kaldıklarına bakmak
gerekir.
11. Aşağıdakilerden hangisi kurmaca bir metnin gerçeklik-
le olan bağlantısını örneklememektedir?
A) Bir varmış bir yokmuşla başlayan masalın kahramanı
olan genç, gerçek dünyanın insan proline değil; ma-
salda yer alan diğer kahramanların genel proline uy-
gun olmalıdır.
B) Bilimkurgu bir romanda günümüzden yüzlerce yıl son-
rası teknolojisinde insanlar ölümsüzlüğü bulmuşlar ve
isterlerse sonsuza kadar yaşamaktadırlar. Bu durum
günümüzde imkânsız görünse bile roman içerisinde bu
tüm dünya için olası bir durumdur.
C) Şeker Portakalı’nın Zeze’si bu dünyaya ait olmayan bir
kurguya sahip gibidir fakat Zeze, bu dünyanın gerçek
bir yansımasıdır. Her birey, Zeze’nin çektiği acılardan
kendinde bir parça bulur ve bulmalıdır.
D) Yüzüklerin Efendisi, Orta Dünya’nın Eleri, cüceleri,
devleri, canavarları arasındaki korkunç mücadeleleri
konu alır. Böyle bir kurmacada gerçeklik bizim bildiği-
miz değil Orta Dünya gerçekliğidir.
E) Madam Bovary, Anna Karenina gibi eserlerde kadın
kavramının sınırlarını yeniden düşünmeye başlarız.
Bize abartılı bir hayat gibi görünen bu anlatılar kitap
içerisindeki sürecin parçalarıdır.
12. Kurmaca bir eserin gerçeklikle ilişkisinde
I. Kendi içinde tutarlı olma
II. Evrensel yasalara uygunluk
III. Sebep-sonuç ilişkisine bağlılık
özelliklerinden hangilerine sahip olması gerekir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
 30 dk
2 EŞİK AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 2

13 - 14. soruları aşağıdaki parçaya göre 15 - 16. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız. cevaplayınız.

İdeal okurun tüm eserleri anonimmiş gibi okuduğunu söy- Bakteriler, çok hızlı evrim geçirebilir. Günümüzde yaşanan
ler Manguel. Bana göre ideal eleştirmen de ideal okurun antibiyotik krizinin ardında da bu yatıyor. Öyle ki antibiyo-

ta kendisidir. Bir metni anonimmiş gibi okumak, metni tiklere karşı hızla direnç kazandıklarından gün geçtikçe on-

5 yazarından ve dış koşullardan soyutlayabilmek, onlardan larla savaşta zorlanmaya başladık. Bunu başarabilmelerini
sağlayan şeylerden biri, DNA çalabiliyor olmaları. Yanlış
etkilenmemek demektir. Metne hakkını teslim etmek için
BASAMAK

okumadınız! Araştırmacılar, bir bakterinin hemen yanında-

iyi bir yol bu da. Çünkü bu sayede isimler etrafında oluşan
ki ölü arkadaşından DNA parçası koparıp kendisine trans-
halelerin metne torpil yapmasının da önüne geçilebilir. Bu
fer ettiği anı yakalayıp izlemeyi başardı. Kamçı benzeri pi-
manada gözümde büyüttüğüm, yorumlamama engel teşkil
lus adlı bir uzantı kullanarak gen çalan ve bu genleri kendi
edecek kadar putlaştırdığım hiçbir şair yok benim kitapla-
DNA’sına dâhil eden bakteriler, gerçekleştirdikleri bu yatay
rımda. gen transferi sayesinde evrimlerini hızlandırabiliyor.

13. Bu parçaya göre bir esere anonimmiş gibi yaklaşma- 15. Bu parçada bakterilerle ilgili olarak
nın altında yatan asıl neden aşağıdakilerden hangisi- I. İnsan vücuduna girdikten sonra daha hızlı çoğaldıkları,
dir? II. Nitelik ve nicelik anlamında oldukça çabuk bir değişim
A) Edebî eser değerlendirmelerinde akademik bir ölçüt gösterdikleri,
olarak kabul edilmesi III. Kendilerine karşı kullanılan ilaçlara karşı direnç göster-
B) Bir eseri öznellikten ve ön yargılardan uzak değerlen- me yetisine sahip oldukları
dirme isteği yargılarından hangilerine değinilmiştir?
C) Eserin savunulan düşünceler aracılığıyla daha iyi anla- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
şılacağını düşünmek
D) II ve III E) I, II ve III
D) Eserleri daha hızlı bir değerlendirme imkânı bulmak
E) Yapıtların içerik özelliklerini daha kolay tespit etme
amacı

14. Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen- 16. Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisi-
miş olabilir? dir?
A) Eleştirmenin bir kitabın özümsenmesinde etkili olan en A) Öyküleyici anlatım
temel unsur olduğu krine katılıyor musunuz?
B) Tartışmacı anlatım
B) Kitabınıza seçtiğiniz şairleri ele alma biçiminiz hakkın-
C) Betimleyici anlatım
da neler söylersiniz?
D) Açıklayıcı anlatım
C) Yazın yaşamınızda ilk eleştirinizi ne zaman aldınız?
E) Destansı anlatım
D) Yabancı kitapların çevirisi üzerine getirilen eleştirilere
yönelik söylemek istediğiniz bir şey var mı?
E) Eleştirmeni sıradan bir okurdan ayıran özellikler neler-
dir?

106
 30 dk
TEST - 3 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
(I) Kazı başkanı, Göbeklitepe’de bugüne kadar yapılan ka-
zılarda herhangi bir eve rastlanmadığını, buranın tapınma
mekânı kutsal bir bölge olduğunu söylüyor. (II) Öte yandan
kalabalık toplulukların bir araya geldiği bir buluşma bölgesi
olarak Göbeklitepe’nin tapınma dışında büyük şölenler ve
festivallere de sahne olduğu ileri sürülüyor. (III) Bu bağ-
lamda Göbeklitepe’nin bilim, sanat ve kültürün yanı sıra
kültür tarımının başlangıcını ve yerleşik hayata geçiş sü-
recini de tetiklemiş olabileceğine dair yepyeni bir anlayış
gelişiyor. (IV) Dünyanın bilinen en eski ve en büyük tapı-
nak yerleşkesi Göbeklitepe’nin kazı alanı Şanlıurfa’ya 18
kilometre uzaklıkta. (V) Kazı alanında üç ayrı katman bu-
lunuyor. (VI) Birinci katman doğal ve doldurma taş toprak,
ikinci ve üçüncü katmanlar ise tapınak buluntularının yer
aldığı bölümler.
1. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
2. Bu parçada Göbeklitepe’yle ilgili olarak aşağıdakilerin
hangisine değinilmemiştir?
A) Şanlıurfa yakınlarında olduğuna
B) Bilinen en eski eğitim yerleşkesi olduğuna
C) Bilim, sanat ve kültürün başlangıcı olarak düşünüldü-
ğüne
D) Kutsal bir mekân olarak kullanıldığına
E) Tapınma dışı farklı etkinliklerin burada gerçekleştirilmiş
olabileceğine
107
EŞİK 2
3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Tanzimat’tan sonraki süreçte bilhassa 1870’lerden itibaren
şair ve yazarlarımızda tiyatro metinleri yazma uğraşı, belir-
gin bir temayüldür. Bu temayül, dönemin hemen her eylem
ya da uğraşı gibi Batı’nın etkisiyle olmuştur kuşkusuz. O 5
yıllarda sahneye konmak üzere mecburen Türk edebiyatı-
BASAMAK
na uyarlanan Batı’nın tiyatro metinleri; yazarlarımızı, şair-
lerimizi telif tiyatrolar yazmaya sevk etmiştir. Tabii burada
dönemsel modalar ve ihtiyaçlar da unutulmamalıdır. Yani
o dönemin en popüler argümanı Batılılaşmadır ve onun
önemli enstrümanlarından biri de tiyatro.
3. Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söy-
lenebilir?
A) Bilgi vermek için yazılmıştır.
B) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.
C) Dil, dil ötesi işlevde kullanılmıştır.
D) Örneklemeden yararlanılmıştır.
E) Kişileştirmeler vardır.
4. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiş-
tir?
A) Tiyatroda Batı uygarlığının referans olarak alındığına
B) Tiyatroya olan ilginin biraz da dönemin modasından
kaynaklandığına
C) Sözü edilen yıllarda Batı’nın tiyatro metinlerinin edebi-
yatımıza uyarlandığına
D) Tanzimat’tan sonra bazı sanatçılarda tiyatroya yönelim
olduğuna
E) O dönem tiyatrolarının oynanmaktan çok okunmak için
yazıldığına
 30 dk
2 EŞİK AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 3

5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre 7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre

cevaplayınız. cevaplayınız.

Tarihçilik mesleği, geçmişin itinayla temizlenmesine hiz-
met eden metinlerin okunarak sadece bu metinler teme-
linde yeni metinler hazırlanması demek değildir. Dahası
tarihçilik, içinde amatör bir ruh taşıyan uğraşı alanı da sa-
5
yılamaz. Geçmişle kurulan ilişkinin belirli bir disiplin içinde
BASAMAK
(I) Tüm mumlar, yanma sırasında alevleri yeterince te-
mizse sigaranın dumanını emer. (II) Bu, mumun ateşiyle
yükselen hava kolonunun sigara dumanı içinde bulunan
karbon maddesini kendisine çekmesi ve bu emilen kar-
bon maddesinin alev ile temas ederek yanmasındandır.

metodik yaklaşımını içerir. Tercih edilen siyasi/ideolojik (III) Bugün tüm klasik mumların üretiminde paran madde-
si kullanılıyor. (IV) Bu madde ne denli az miktarda yağ içe-
pozisyonun haklılığına kanıt olacak geçmiş bilgisinin çar-
rirse ateşi de o denli güçlü ve mükemmel olur. (V) Bunun
pıtılmış ya da değiştirilmiş biçimlerinin esiri olmaktan çık-
sonucunda mum, havadaki sigara dumanını daha etkili bi-
mayı ve geçmişin bilgisini, sonucu ne olursa olsun, kabul-
çimde emer. (VI) Sigara içmek gibi kötü bir alışkanlığınız
lenmeyi gerektirir. Tarihçilik, otopsi yapmaya benzer. Nasıl
varsa sigara içtiğiniz yerde kaliteli bir mum yakmak faydalı
otopsinin amacı, cesedin başına gerçekten de ne geldiğini olacaktır.
anlamaya yönelikse tarihçi de otopsi yapan bir adli tıp uz-
manının özeni ve titizliği içinde karşısına çıkacak sonucun
ne olduğuna hiç aldırmadan, soğukkanlılığını koruyarak,
öğrendiklerini ve çıkarımlarını hiç değiştirmeden ve cesa-
retle ortaya koymalıdır.

5. Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir tarih- 7. Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söy-
çinin düşüncesi olabilir? lenebilir?

A) Geçmişin bugün artık hatırlanmak istenmeyen bazı A) Açıklayıcı anlatım biçimiyle yazılmıştır.
noktaları, tarih sayfalarından tamamen düşürülmelidir. B) Çıkarım yapılmıştır.
B) Bugünü kurtarmak için geçmişi yeniden düzenlemek, C) Çeşitli duyulara seslenilmiştir.
olmuşu hiç olmamış gibi göstermek, tarihçinin başvu- D) Kişileştirmeler yapılmıştır.
rabileceği bir yöntemdir.
E) Sayısal verilerden yararlanılmıştır.
C) Olmamışın olmuşun yerine geçirildiği bir tarih anlayışı,
devletin geleceği açısından zaman zaman devreye ko-
nulmalıdır.
D) Tarihçiliğin standardını ve kalitesini nesnel verilerden
hareketle bilim üretmek belirlemelidir.
E) Tarihçi geçmişe ilişkin değerlendirmelerini yaparken
etik olarak toplumsal yararı göz önünde bulundurma-
lıdır.

6. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden 8. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi kendi-

yararlanılmıştır? sinden önceki cümlenin gerekçesi durumundadır?

A) Açıklama - Örnekleme A) II B) III C) IV D) V E) VI

B) Öyküleme - Örnekleme
C) Karşılaştırma - Betimleme
D) Tartışma - Benzetme
E) Betimleme - Benzetme

108
 30 dk

TEST - 3 AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR EŞİK 2

9 - 10. soruları aşağıdaki parçaya göre 11 - 12. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız. cevaplayınız.

(I) Sanata Dair, Halit Ziya’nın yazarlık yaşamı boyun-
ca kaleme aldığı sanat-kültür yazılarının derlemesidir.
(II) Yazarın yol alışını, kendi kendini yetiştirmesini belge-
lediği acılardan, sıkıntılardan geçilerek yol alındığını da
(I) Diğer modern sanat alanlarında olduğu gibi sinema
sanatında da kendimizi bulmamız zaman alıyor. (II) Bize
özgü hikâyeler, bizim gerçek karakterlerimiz beyaz perde-
5
ye epey sonraları gelebildi. (III) Resim ve heykelin olmadı-
BASAMAK

belgeler. (III) Böylesi emekler, günümüz furyasında çok az
kişiye çekici geliyor yazık ki. (IV) Halit Ziya, yarım yüzyı-
la iyice yaklaşan yazı çabamda belli başlı esin kaynakla-
rımdan biri oldu. (V) Yetişme yıllarımda ablamın ders ki-
tabında Aşk-ı Memnu’nun Beşir’ini, Beşir’in ölümünü dile
getiren seçme parçayı okumuş ve hiç unutamamıştım. (VI)
Bunlarla başlayan Halit Ziya tutkusu, Uzun Bir Kışın Siyah
Günleri’ni yazmak için bana cesaret verecekti.
ğı bir toplumda sinemadaki görselliğin Batı düzeyine eriş-
mesi çok zor. (IV) Zaten bir iki kuşak içinde sinema epey
bir çağ atladı. (V) Bundan sonra da bu gelişmenin aynı
hızla süreceğine inanıyorum. (VI) Bugün Nuri Bilge Cey-
lan’ın sinemasındaki görsellik Batı’da birçok yönetmende
yok mesela.

9. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisiyle ilgi- 11. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
li olarak aşağıda verilenler yanlıştır? sonra “Ama bunlar çözülemez sorunlar değil.” cümlesi

A) I. cümlede, Sanata Dair kitabının kime ait olduğu ve getirilmelidir?

nelerden oluştuğu anlatılmıştır. A) I B) II C) III D) IV E) V
B) II. cümlede, söz edilen kitabın içeriğinde yer alanlar be-
lirtilmiştir.
C) III. cümlede, sözü edilen kitaba benzer ürünlerin günü-
müzde ilgi görmediği ifade edilmiştir.
D) IV. cümlede, Halit Ziya’nın, yazarı hangi noktalarda etki-
lediği üzerinde durulmuştur.
E) V. cümlede, yazarın yetişme döneminde Halit Ziya et-
kisi örneklendirilmiştir.

10. Bu parça iki ayrı paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- 12. Parçada numaralanmış cümlelerden hangisi kendin-
ragraf hangi cümle ile başlar? den önceki cümleyi örneklemektedir?

A) II B) III C) IV D) V E) VI A) II B) III C) IV D) V E) VI

109

2 EŞİK
13 -14. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Yaşamı sürdürebilmek için çalışmak, bunun sonucunda
gelir elde etmek ve bunu ihtiyaçlar için harcamak insa-
noğlu için zorunlu bir nitelik arz etmektedir. Ancak insan
5 doğası, tabiattaki diğer canlılarda olduğu gibi, sürekli ola-
rak çalışmaya elverişli değildir. Günün bir kısmında çalışa-
BASAMAK
bilmek için dinlenme ve eğlenme zamanlarına da ihtiyaç
duyulmaktadır. Gerek ziksel hazırlık gerekse psikolojik
motivasyon açısından bu son derece önemlidir. İşte bu
zamanların toplamına boş zaman adı verilmektedir. Boş
zaman etkinlikleri aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılmak-
tadır. Aktif boş zaman etkinlikleri daha çok ziksel aktivi-
teleri içermektedir. Yani bireyin kendisinin aktif olarak rol
aldığı ve çaba sarf ettiği faaliyetlerdir. Pasif etkinlikler ise
bireyin ziksel aktivite olarak rol almadığı etkinliklerdir ve
bu gibi faaliyetler, bireyin dinlenmesine daha fazla katkı
sağlamaktadır.
13. Bu parçadan
I. Aktif ve pasif etkinliklerin kapsamındaki eylem örnekleri
II. Çalışmanın insan yaşamındaki işlevi
III. Günün tamamında çalışmak için yapılması gerekenler
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III
14. Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Tartışmacı anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Mizahi anlatım
E) Gelecekten söz eden anlatım
110
30 dk
AYNI METNE DAYALI ÇOKLU SORULAR TEST - 3
15 - 16. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
(I) Tutunamayanlar, Türk edebiyatının en önemli eserlerin-
den biridir. (II) Berna Moran, Oğuz Atay’ın bu ilk romanını
hem söyledikleri hem de söyleyiş biçimiyle bir başkaldırı
olarak niteler. (III) Moran’a göre Oğuz Atay’ın anlatımla
ilgili kullandığı teknik incelikler, Tutunamayanlar’ı büyük
yeteneğin ürünü yapmıştır. (IV) Eserin yetkinliği, Türk
romanını çağdaş roman anlayışıyla aynı hizaya getirmiş ve
ona çok şey kazandırmıştır. (V) Küçük burjuva dünyası ve
değerlerini zekice alaya alan Atay, saldırılarını tutunanların
anlayamayacağı, reddedeceği türden bir romanla yapar.
15. Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebi-
lir?
A) Öğretici nitelik taşır.
B) Kişileştirme yapılmıştır.
C) Görsel ögeler ön plandadır.
D) Anlatım örneklerle zenginleştirilmiştir.
E) Olay içinde yaşatma söz konusudur.
16. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ese-
rin içeriğiyle ilgili bir bilgi bulunmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 2. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
1. Basamak: Paragrafta Konu - Ana Düşünce DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. C 3. C 4. D 5. C 6. B 7. C 8. C
Test 1
9. B 10. B 11. A 12. D 13. D 14. E 15. B 16. A

1. C 2. B 3. D 4. A 5. B 6. A 7. D 8. A
Test 2
9. E 10. D 11. D 12. B 13. D 14. A 15. B 16. A

1. E 2. B 3. E 4. A 5. C 6. C 7. D 8. D
Test 3
9. E 10. C 11. E 12. D 13. B 14. A 15. B 16. C

TOPLAM

2. Basamak: Paragrafta Yardımcı Düşünceler DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. C 2. C 3. D 4. B 5. D 6. E 7. A 8. D
Test 1
9. D 10. C 11. E 12. E 13. B 14. D 15. C 16. B

1. B 2. B 3. E 4. A 5. D 6. A 7. A 8. B
Test 2
9. E 10. D 11. B 12. E 13. C 14. C 15. A 16. C

1. C 2. E 3. A 4. D 5. D 6. B 7. D 8. C
Test 3
9. A 10. E 11. B 12. A 13. C 14. A 15. E 16. D

TOPLAM

3. Basamak: Paragrafta Yapı DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. C 2. B 3. C 4. C 5. A 6. D 7. E 8. D
Test 1
9. B 10. B 11. D 12. C 13. E 14. A 15. A 16. C

1. A 2. B 3. D 4. D 5. D 6. C 7. C 8. A
Test 2
9. A 10. E 11. D 12. D 13. C 14. A 15. C 16. A

1. C 2. B 3. D 4. B 5. D 6. A 7. E 8. A
Test 3
9. D 10. D 11. D 12. B 13. E 14. C 15. A 16. B

TOPLAM

4. Basamak: Paragrafta Anlatım Teknikleri DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. C 2. E 3. B 4. A 5. E 6. E 7. A 8. A
Test 1
9. B 10. A 11. C 12. E 13. E 14. A 15. E 16. A

1. E 2. B 3. E 4. A 5. B 6. D 7. D 8. D
Test 2
9. D 10. E 11. E 12. D 13. E 14. C 15. E 16. A

1. E 2. E 3. D 4. C 5. B 6. A 7. C 8. C
Test 3
9. D 10. A 11. C 12. D 13. E 14. E 15. C 16. C

TOPLAM
 2. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
5. Basamak: Aynı Metne Dayalı Çoklu Sorular DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. A 3. A 4. B 5. C 6. B 7. D 8. D
Test 1
9. C 10. B 11. B 12. E 13. D 14. A 15. B 16. B

1. E 2. B 3. C 4. D 5. E 6. C 7. C 8. A
Test 2
9. D 10. A 11. C 12. A 13. B 14. B 15. D 16. D

1. C 2. B 3. A 4. E 5. D 6. D 7. A 8. A
Test 3
9. D 10. C 11. C 12. E 13. B 14. A 15. A 16. E

TOPLAM

Toplam Cevaplanan
Soru Sayısı Soru Sayısı Doğru Yanlış Boş

240

Uyarı:
1) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız soruların video çözümlerini
dinledikten sonra soruyu bir daha gözden geçiriniz.
2) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız sorularla ilgili kitabın girişin-
de yer alan çözüm teknik ve taktiklerine ilişkin açıklamaları bir daha göz-
den geçiriniz.
3) Anlamlarını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamlarını söz-
lükten inceleyiniz.
3. EŞİK
TEMATİK SÖZLÜK
TEMATİK TESTLER 1 Bilim Teması Testi

2 Coğrafya - Çevre Teması Testi

3 Edebiyat Teması Testi

4 Eğitim Teması Testi

5 Felsefe Teması Testi

6 Müzik Teması Testi

7 Psikoloji Teması Testi

8 Resim Teması Testi

9 Sinema Teması Testi

10 Sosyoloji Teması Testi

11 Tarih Teması Testi

1. Bu eşikte ÖSYM’nin özellikle son dönemde ağırlık verdiği temalardan (ana konulardan) seçilmiş
metinler tercih edilmiştir.
2. Basamakta yer alan 11 farklı temada her bir testte 12-13 soru yer almaktadır.
3. Bu eşikte yer alan her bir test için önerilen süre 18 dakikadır. Testleri anlayarak doğru çözmeye
çalışınız.
4. Her basamakta belli bir temayla ilgili ÖSYM standardında her tipten paragraf sorusuyla karşılaşa-
caksınız.
5. Testleri çözmeden önce sizler için hazırladığımız ÖSYM Tematik Kavramlar Sözlüğünü dikkatle
inceleyiniz. Sözlükte yer alan kavramlar lise eğitimini tamamlamış herkesin bildiği kabul edilen
temel kavramlardır.
6. Anlamları verilen kavramlardan bir kısmı sizin de bildiğiniz gibi farklı temalarda ortak kullanılabilir.
7. Bir basamakta yer alan testi bir oturumda kesintisiz olarak çözmenizi öneririz.
 3 EŞİK BİLİM TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

1 Boykot: Bir ekonomik ve siyasal mücadele yöntemi olarak

A
herhangi bir haktan yararlanmayı, birisinin hizmetinde çalış-
Ambargo: Genel olarak dış ticarette yer alan her türlü kısıt-
mayı, bir kuruluşa katılmayı protesto amacıyla kişi, kurum ya
lamaya, pratikte başka bir ülke ile ihracat veya ithalatı kısıtla-
da devletle olan ilişkinin kısmen veya tamamen kesilmesidir.
maya yönelik ekonomik yaptırımlardır.
Bütçe: Belirli bir dönem için elde edilecek gelirlerle, yapılma-
Amortisman: Yatırım mallarının kullanıldıkça eskimesi ve
sı planlanan giderleri gösteren bir tahmin cetvelidir.
değerinin düşmesi nedeniyle kullanım süresi sonunda yeni-
sinin alınması için ayrılması gereken miktardır. Büyüme: Ekonomik büyüme, bir ülkede ya da bölgede in-
san ihtiyaçlarını karşılayacak olan araçlarda ve ürünlerdeki
Arabulucu: Kişiler ya da uluslararası anlaşmazlıklarda uz-
artıştır.
laşmayı sağlamaya çalışan ya da sağlayan kimsedir.

Arkaik: Bir şeyin ilk dönemi.

Arz: Herhangi bir piyasada, bir zaman diliminde, belirli yat-

lar karşısında satıcının satmak istediği mal miktarıdır.

Asimile olma: Bir ulusun ya da topluluğun millî benliğini yitir- Ç

mesi, başka toplumlar içerisinde erimesi.
Çıkar grupları: Yurttaşların kendi adlarına örgütlenme be-
Ataerkil: Erkeğin egemen olduğu aile ya da toplum biçimi. cerisi ve istekliliğini gösterip yasaları, devlet kuruluşlarını ve
Ayrımcılık: Belli bir toplumsal kesimden olanları, cinsel kim- kamuoyunu etkilemeye çalışan, örgütlenmiş yurttaşlardır.
lik, ırk, köken, engellilik ya da yaşlılık gibi nedenlerle başkala-
BASAMAK

Çoğulculuk: Çeşitli düşüncelerin, toplumsal, dinsel, siyasal

rına sağlanan kaynak ya da olanaklardan yoksun kılan, kişi-
görüş ve inanışların, değişik örgütlenmelerin, karşıt siyasal
sel ya da hukuksal, ön yargılı tutum, davranış ve eylemlerdir.
partilerin varlığını kabul edip yaşamında şiddeti dışlayan si-
Azgelişmişlik: Sanayileşememiş, tarımda makineleşmeye yasal anlayış.
geçememiş, şehirleşme ve genel nüfus içinde okuma yazma
oranının düşük olduğu, bilimsel ve sanatsal etkinliklere fazla
kaynak ayırmayan ülke ya da bölgeleri, gelişmiş kapitalist ül-
kelerden ayıran özelliktir.

Azınlık: Bir ülkede ayrı soydan veya inançtan olan ve sayıca

az bulunan topluluk, ekalliyet. D

Dağıtım: Ürünlerin imalattan tüketiciye taşınması gibi kay-

nakların veya diğer maddelerin dağılımı.

Damping: Olağan rekabet koşullarına aldırmayarak aşırı mal

birikimini önlemek ve rakipleri zorlamak amacıyla malların dış
pazarlarda maliyetin altında ve iç piyasadaki yatından ucuza
satılmasıdır.

Delege: Bir kuruluşu veya topluluğu bir toplantıda temsil

B eden yetkili kişi.
Batıcılık: Osmanlı Devleti’nin kurtuluşunu, Batı’nın ilerlemiş Devletçilik: Özel sektörün sermayesizlik nedeniyle gerçek-
teknolojisini ve felse düşüncesindeki gelişmişliğini Osmanlı
leştiremediği alanların devlet tarafından düzenlenmesi ve
ülkesine getirmekte gören düşünce sistemi.
devletin ekonomiye müdahale etmesini öngören ilke (planlı
Belge: Bir gerçeğe tanıklık eden yazı, fotoğraf, resim, lm ekonomi).
vb., vesika, doküman.
Döner sermaye: Üretken sermayenin bir üretim dönemi için-
Bilgi toplumu: Bilgi üretim ve akışının hem birey hem de de tamamen sarf edilen ve üretilen mallar satıldığı zaman
kurumlar arası ilişkileri belirlediği, bilginin kütlesel düzeyde
para olarak geriye dönen kısmı.
üretilip tüketildiği toplumu ifade eder.
Döviz: Yabancı ülke parasına verilen addır.
Borsa: Borsada işlem görmesi kabul edilen menkul kıymet-
lerin alım satımının kanuni esaslar dahilinde, belli kurallara Döviz kuru: Bir birim yabancı paranın satın alabileceği ulusal
göre düzen içerisinde yapılmasını sağlayan, oluşan yatların para tutarıdır.
ilanına yetkili tüzel kişiliğe haiz kamu kurumu.

114
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ BİLİM TEMASI
E H
Ekümen: Evrensel
Emperyalizm: Sömürgecilik.
Ekonomi: İnsanların yaşayabilmek için üretme ve ürettikle-
rini bölüşme biçimlerinin ve bu etkinliklerden doğan ilişkilerin
bütünü.
Elektronik ticaret: Mal ve hizmetlerin, üretim, tanıtım, satış,
sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üze-
rinden yapılması işlemidir.
Emek: Mal veya hizmet üreten insan etkinliğidir. İnsanın bi-
linçli olarak bir maksada ulaşmak üzere giriştiği hem tabii ve
sosyal çevresini hem de kendi kendisini değiştiren çalışma
sürecidir.
Endeks: Belirli bir istatistik olaya ait değerlerin zaman ya da
mekân itibariyle gösterdiği göreli değişmelerin ölçülmesidir.
Enasyon: Fiyatların genel düzeyinde hissedilir ölçüde ve
süreklilik taşıyan yükseliş demektir.
Etnik: Köken, millet.
F devlet gücünü kullanma yetkisi.
Fesih: Devam etmekte olan bir hukuki ilişkiyi, tek taraı ola-
rak ve ileriye dönük olmak üzere sonlandıran, bozucu, yenilik
doğurucu irade beyanıdır.
Fiyat: Piyasada oluşan mal ve hizmetlerin değeridir.
Fizibilite: Bir yatırımın sağlayacağı kazanca değer olup ol-
madığının saptanabilmesi için yapılan çalışmalardır.
Fon: Banknot, madeni para, kaydi para veya elektronik pa-
rayı ifade eder.
G K
Gelir: Bir gerçek kişinin, bir takvim yılı içinde elde ettiği, ta-
sarruf ve harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve
iratların sa tutarıdır.
Göç: Fiziki veya coğra hareketliliktir. Bir yerleşim birimin-
den, bir siyasi sınırı olan toprak parçasından başka bir yere
doğru fert, grup veya kitle hâlinde gerçekleşen bir harekettir.
Grev: Çalışanların, ekonomik ve sosyal durumlarını, çalışma
şartlarını iyileştirmek, geliştirmek veya daha önceden elde et-
tikleri hakları ve menfaatleri korumak için, gerektiğinde müra-
caat ettikleri ve bilhassa başarısız toplu pazarlık görüşmele-
rinin sonucunda, işveren üzerinde baskı yapmak maksadıyla
toplu şekilde çalışmayı durdurmaları olayıdır.
115
EŞİK 3
1
Hegemonya: Birinin egemenliği altına girme.
Holding: Bir ana şirketin denetiminde olan şirketler toplulu-
ğudur.
Hukuk devleti: Vatandaşların hukuki güvenlik içinde bulun-
dukları, devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı
olduğu ve hukukun üstünlüğü ilkesinin benimsendiği devlet
modeli.
İ
İas: Borçlarını ödeyemeyen ve ödemekten aciz olduğu
mahkeme kararı ile tespit ve ilan edilen borçlunun durumunu
ifade eder.
BASAMAK
İhracat: Bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin diğer ülkeler-
deki tüketicilere satılmasıdır.
İktidar: Bir işi yapabilme gücü, erk, kudret. Bir işi başarabil-
me yetki ve yeteneği. Devlet yönetimini elinde bulundurma ve
İstihdam: Üretim faktörleri olan emek, sermaye, doğal kay-
naklar, teknoloji ve girişimci unsurlarının bir araya getirilerek
etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasıdır.
İş: Genel olarak faydalı olan ve belirli bir maksadı gerçekleş-
tirmek için yapılan tüm faaliyetlerdir.
İthalat: Bir ülkenin, özel kişi, kuruluş ya da kamu kurumları
aracılığıyla başka ülkelerde üretilmiş mal, sermaye ya da hiz-
met satın almasıdır.
Kalkınma: Bir ekonomide üretim ve kişi başına gelirin art-
ması ile birlikte toplumsal ve kültürel yapının gelişip yenileş-
mesidir.
Kamu: Genel olarak topluma ait, özelin tersine bir ya da bir-
kaç kişiye değil, tüm halkı kapsayan, diğer bir anlamıyla dev-
let veya hükümete ait olan anlamındadır.
Kâr: Belirli bir dönemde gelir ve giderler arasındaki gelir lehi-
ne oluşan farktır.
Kara para: Yasal yolla elde edilmemiş ya da vergisi öden-
memiş paradır.
 3 EŞİK
1 Komisyonculuk: Alıcı ile satıcıyı, arz ile talebi belirli bir be-
del karşılığı buluşturarak, piyasayı oluşturma işidir.
Kredi: Mali kurumlarca kişi ve kuruluşlara belirli bir dönem
için belirli bir bedel karşılığında verilen borç paradır.
Küreselleşme: Dünya ölçeğinde ve temelinde işleyen eko-
nomik ve kültürel şebekelerin gelişmesi ve hız kazanması.
L
Liyakat: Bir mesleğe, sosyal konuma veya statüye gerekli
görülen özelliklere sahip olma nedeniyle layık olma durumu-
dur.
Lokavt: İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden ola-
cak ölçüde, işveren ya da işveren vekili veya işveren sen-
dikasınca verilen karara uygun olarak işçilerin işyerlerinden
BASAMAK
tamamen uzaklaştırılmalarıdır.
M R
Manipülasyon: Piyasada canlılık yaratmak amacıyla suni
olarak alım/satım yapmaktır.
Millî servet: Bir ülkede ikamet edenlerin sahip oldukları top-
lam servet miktarıdır.
Olay: İnsanlık âlemini ilgilendiren siyasi, ekonomik ve sosyal
gelişmeler.
Olgu: Zaman içerisinde, uzun sürede oluşan durumlar.
Optimum: Ekonomi bakımından en uygun koşulları ifade
eder.
Ö tarafından sonradan üretilmiş her türlü üretim faktörüdür.
Örf: Yasalarla belirlenmeyen, halkın kendiliğinden uyduğu
gelenek.
Özerk: Bir üst organa bağlı olmakla beraber ayrı bir yasay-
la kendini yönetme yetkisi olan (kuruluş, devlet vb.), muhtar,
otonom.
116
BİLİM TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ
P
Para: Bağımsız satın alma gücü olan, genel bir değişim ara-
cıdır.
Parite: Bir ülkenin parası esas alınarak diğer ülke parasının
bu esas alınan ülke parası karşısında hesaplanan değeridir.
Patent: Buluş sahibine, buluşu ile ilgili olarak verilen, bulu-
şunu ekonomik açıdan değerlendirme imkânı tanıyan ve bu-
luşundan izinsiz olarak başkalarının yararlanmasına engel
olma yetkisi veren mutlak bir haktır.
Perakende: Yapımcıdan tüketiciye uzanan dağıtım zincirinin
son halkası olarak malların teker teker ya da azar azar satıl-
masına dayanan ve bu biçimde alınan ya da satılandır.
Piyasa: Alıcı ve satıcıların oluşturduğu bir mübadele ağıdır.
Portföy: Bir yatırımcının sahip olduğu taşınır değerlerin tü-
müdür.
Propaganda: Örgütlü inandırma etkinliği; çeşitli inandırıcı
araçlarla kirlerin ve değerlerin yayılması.
Rant: Modern ekonomide rant, arz bakımından sabit olan
üretim faktörlerine ilişkin kazançları ifade eder.
Rekabet: Mal ve hizmet piyasalarındaki teşebbüsler arasın-
da özgürce ekonomik kararlar verilebilmesini sağlayan yarışı
ifade etmektedir.
S
Sanayi: Ham maddeler işlemek, enerji kaynaklarını yarat-
mak için kullanılan yöntemlerin ve araçların bütünü.
Sektör: Bölüm, kesim (tarım sektörü, sanayi sektörü vb.).
Sermaye: Bir şeyin gerçekleştirilmesi veya bir işin başarıla-
bilmesi için gerekli her türlü maddi manevi değerdir. İnsanlar
Sigorta: Meydana gelmesi düşünülen zararların tazmini
maksadıyla yapılan çift taraı bir akittir.
Sosyal devlet: Halkının eğitim, sağlık vb. ihtiyaçlarını gider-
meye çalışan devlet.
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ BİLİM TEMASI EŞİK 3

Sömürge: Bir devletin başka bir ülkeyi ve üzerinde yaşayan 1

ulusu egemenliği altına alarak buradan ekonomik ve siyasi
çıkar sağlaması.
Spekülasyon: Bir malın, gayrimenkulün ya da menkul değe-
rin yatının gelecekte artacağının beklentisiyle, alındığından
Ü
Ücret: Bir kimseye, bir iş karşılığında işveren veya üçüncü
kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Üretici: Değer üreten için kullanılır. Sermaye ile birlikte gi-

daha yüksek yatla satma amacıyla satın alınmasıdır. rişimciyi ve görevleri ne olursa olsun üretimde çalışan tüm
ücretlileri ifade eder.
Strateji: İzlem. Önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için
tutulan yol. Bir ulusun veya uluslar topluluğunun, barış ve sa- Üretim: Üretim faktörlerini bir araya getirerek fayda yaratma

vaşta benimsenen politikalara destek vermek amacıyla poli- faaliyetidir.

tik, ekonomik, psikolojik ve askerî güçleri bir arada kullanma

bilimi ve sanatı, sevkülceyş.

T V

Talep: Herhangi bir maldan belirli bir sürede ve farklı yatlar Varlık: Kişinin ya da ekonomik bir birimin sahip olduğu ve
BASAMAK

karşısında satın almak istenen miktardır. denetimini elinde bulundurduğu mal, mülk, para gibi değer-
lerin tümüdür.
Tasarruf: Geliri bugünden tüketmeyip gelecekte kullanım
için saklamaktır. Vergi: Devlet örgütünü yürütmek için halktan alınan paradır.

Ticaret: Ürün, mal vb. alım satımı.

Töre: Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış ve ya-

şama biçimlerinin, kuralların, görenek ve geleneklerin, ortak-
laşa alışkanlıkların, tutulan yolların bütünü, âdet.

Tüketici: Üretilen mal ve hizmetleri kullanan kişi.

Tüketim: Üretilen veya yapılan şeylerin kullanılıp harcanma-

sı.

U Y

Ulusal bağımsızlık: Bir devlet ya da topluluğun kendi içişle-
rine kimseyi karıştırmadan iç ve dış politikalarını gerçekleşti-
rebilmesidir.
Uygarlık: İnsanların daha iyi yaşamak için çabaları sonucu,
teknik bilim ve kültürel gelişmeler.
Uyruk: Bir devletin yönetimi altında bulunan kimse (Vatan-
daşlık).
Yastık altı: Bireylerin para, altın, döviz cinsinden tasarruarı-
nı para ve sermaye piyasaları dışında tutmalarıdır.
Yatırım: Belli bir dönem içinde sermaye stokuna yapılan ek-
lemelerdir.
Yolluk: İş ya da tedavi için başka bir yere gidene ödenen yol
ve geçim bedelidir.

Uyuşmazlık: Bir hakkın varlığı, kapsamı veya sonuçları hak-

kında meydana gelen ve sulh yoluyla halledilemeyen anlaş-
mazlıktır.

117
 3 EŞİK
1 1. Hidrojenin ucuz ve büyük miktarlarda üretilmesi ve üreti-
min sürdürülebilir olması, hidrojen ekonomisinin başlıca
koşuludur. ABD’de yılda 9 megaton (milyon ton) civarında
hidrojen üretilmektedir. ----
Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir-
se “hidrojen üretiminin gelecek için çok parlak olmadığı”
sonucuna ulaşılır?
A) Aslında doğa, en önemli ve en verimli bir hidrojen üre-
ticisidir.
B) Canlılardan esinlenerek etkin hidrojen üretimini geliş-
tirmek amacı ile kataliz işlevini görebilecek yeni ve iş-
levsel nano yapılar tasarlanmaktadır.
C) Çok sayıda araştırmacı, büyük miktarlarda hidrojenin
uygun maliyetlerle nasıl üretileceği sorusuna yanıt ara-
maktadır.
D) Günümüzde hidrojen üretimi en çok doğal gazın işlen-
mesiyle yapılmaktadır.
BASAMAK
E) Buna karşın ABD’nin bütün taşıma losu hidrojen yakıt
hücreleri ile çalışmaya başladığında 150 megatonun
üzerinde hidrojene gereksinim olacaktır.
2. Modern bilimin kurucularından biri olarak görülen Galileo,
asıl amacı tıp okumak olmasına karşın matematiğe yoğun
bir ilgi duydu. Matematiğe olan tutkusu, astronomi ve ziğe
olan yaklaşımını da etkiledi ve çalışmaları sonucunda zik,
matematiksel ve deneysel bir bilim hâline geldi. Galileo, dü-
şünceleriyle, gözlemleriyle kilise onaylı Aristotelesçi dünya
görüşüne aykırı düştü. Kilise tarafından uyarılan Galileo,
Kopernik sisteminin doğruluğunu göstermek için bir dizi
tez geliştirmiş olması nedeniyle Engizisyona gönderildi.
Galileo’nun modern bilime üç önemli katkısı oldu: Doğanın
matematik yapıda olduğunu ileri sürerek yeni bir bilim an-
layışı ortaya koydu. Teleskopla gökyüzünü gözlemleyerek
evrenin gerçek yapısının anlaşılmasını sağladı. Eylemsizlik
ilkesini ortaya koyarak zik biliminin önünü açtı.
Bu parçadan Galileo ile ilgili olarak aşağıdaki yargıla-
rın hangisine ulaşılabilir?
A) Tıp alanında saygın bilim adamları bulunduğu için ma-
tematiğe yönelmiştir.
B) Engizisyon kararıyla ölüme mahkûm edilerek idam
edilmiştir.
C) Matematiği deneysel bir bilim olarak temellendirmiştir.
D) Adını duyurmak için kiliseye aykırı görüşler ortaya at-
mıştır.
E) Modern bilimin oluşmasına önemli katkılarda bulun-
muştur.
118
BİLİM TEMASI TESTİ 18 dk
3. Taklitçi ahtapot, deniz altı dünyasında yaşayan, istediği
zaman renk ve şekil değiştirebilen ilgi çekici ahtapot türü-
dür. Hemen her ahtapot renk değiştirme özelliğine sahiptir.
Ancak diğer ahtapot türleri taklitçi ahtapot türleri üzerinde
değildir. Kendi savunma mekanizmaları taklitçi ahtapotlara
göre daha zayıftır. Büyüleyici ve ilgi çekici özelliklere sa-
hiptir. Deniz altı dünyasının en tehlikeli canlılarından olan
aslan balığı, vatoz, denizanası ve deniz yılanı gibi hayvan-
ların kılığına rahatlıkla girerek kendini koruyabilmektedir.
Taklit esnasında hem şekil hem de renk değiştirerek bü-
yüleyici bir görünüme kavuşabilmektedir. Bu bağlamda
taklitçi ahtapotlar deniz altı dünyasının en güzel canlıları
arasında yer almaktadır.
Bu parçadaki altı çizili ifadeyle sözü edilen hayvanın
hangi özelliğine vurgu yapılmıştır?
A) Saldırıya geçmek istediğinde renk değiştirebilmesine
B) Savunma pozisyonundayken deniz altındaki bitkiler
gibi görünüp saklanabilmesine
C) Kendini savunmak için deniz altındaki en tehlikeli hay-
vanların kılığına girebilmesine
D) Kılıktan kılığa, renkten renge girerek yavrularını koru-
yabilmesine
E) Beslenmek için aslan balığı, vatoz ve birçok deniz can-
lısını tüketebilmesine
4. • Yıldırımların uçağa temas ettiği noktalarda oluşan kı-
vılcımlar erimeye ya da yanmaya neden olabilir. Yıldı-
rımların uçakların gövdelerinde neden olduğu hasarlar
genellikle 1 mm’den daha derin değildir. Uçakların dış
kaplamaları bu tip etkilerden zarar görmelerini engelle-
yecek kadar kalın malzemelerden, çoğunlukla da me-
talden üretilir. Yıldırımlar elektriksel iletkenliği düşük
parçaların parçalanmasına neden olabilir.
• Yıldırımların verebileceği zararların en önemlilerinden
biri uçakların yakıt sistemlerinde yol açabilecekleri
problemlerdir. Uçağa yıldırım çarptığında yakıt sis-
teminin yakınında kıvılcım oluşursa yakıt buharı alev
alabilir. Elektrik akımı uçağın farklı parçalarını bir ara-
da tutan yalıtkan özellikteki bağlantılardan geçerken
bu noktalarda kıvılcım oluşmasına neden olabilir. Bu
nedenle uçakların yakıt tankı ve bağlantı parçaları kı-
vılcım oluşumunu engelleyecek şekilde tasarlanır.
Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Farklı görüşlerin aslında birbirini desteklediğini göster-
mektedirler.
B) İki farklı konuya ilişkin ortak bir görüş olduğunu vurgu-
lamaktadırlar.
C) Aynı olguyu farklı yönleriyle değerlendirip ele almakta-
dırlar.
D) Aynı düşünceyi pekiştirmeye yönelik farklı örnekler
sunmaktadırlar.
E) Farklı üsluplar kullansalar da konuyu benzer nedenler-
le açıklamaktadırlar.
 18 dk BİLİM TEMASI TESTİ
5. • Obezite tedavisinde hangi yöntemler kullanılmaktadır?
• Obezitenin büyük bir sağlık problemi olarak algılandığı
yerler nerelerdir?
• Ülkemizde obezite kadınları ve erkekleri aynı oranda
mı etkilemektedir?
• Obezitenin farklı çeşitleri bulunmakta mıdır?
Aşağıdaki araştırma sonuçlarından hangisi bu sorular-
dan herhangi biriyle ilişkili değildir?
A) Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada 600 mil-
yon kişi obez olarak nitelenmekte ve obezite özellikle
gelişmiş ülkelerin en önemli sağlık sorunlarından biri
olarak görülmektedir.
B) Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ülkemizde
obezite görülme oranları erkeklerde %15,3 , kadınlarda
ise 24,5 olarak belirlenmiştir.
C) Obezite, kişinin tüketebildiğinden fazla kalori almasının
sonucunda vücutta normalden fazla yağ depolanma-
sıdır, morbidobezite ise ölümcül hastalıklar yaratarak
hayatı kısaltan düzeydeki “hastalıklı” şişmanlıktır.
D) Anne ve babanın her ikisinin birden kilolu olması so-
nucu doğacak çocukta %80 oranında obezite olma
riski bulunurken ebeveynlerden biri kilolu ise bu risk
%40’lara kadar düşebilir.
E) Dünyada giderek yaygınlaşan obezite, yaşam kalitesi-
ni ve süresini anlamlı derecede etkiler ancak obezite
diyet eşliğinde egzersiz veya cerrahi yöntemler kullanı-
larak tedavi edilebilen bir hastalıktır.
6. • Endüstri 4.0 ile çalışma hayatı ve istihdam yapısı çok
önemli bir değişim yaşayacaktır. İnsan kaynağı ihtiyacı
farklılık gösterecek ve nitelikli insan kaynağının önemi
artacaktır. Endüstri 4.0 ile vasıfsız işçi önemini tama-
men kaybedecek; vasıı iş gücü, özellikle de bilişim
teknolojisi ile bağlantılı meslekler, büyük önem kaza-
nacaktır.
• Endüstri 4.0’ın iş kaybına neden olacağı yönündeki
kaygılar yersizdir. Endüstri 4.0 yatırımlarının kısa va-
dede yüzde 6 istihdam artışı sağlayacağı, uzun vade-
de ise başta BT ve mekatronik alanlarında olmak üzere
nitelikli iş gücü talebinin ciddi düzeyde artacağı öngö-
rülmektedir.
Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Aynı konuyu farklı farklı sonuçlara bağlamaktadırlar.
B) İki farklı konuda ortak bir görüş olduğunu vurgulamak-
tadırlar.
C) Farklı görüşlerin aslında birbirini desteklediğini göster-
mektedirler.
D) Aynı düşünceyi pekiştirmek için farklı örnekler sunmak-
tadırlar.
E) Aynı konuda farklı yaklaşım sergilemektedirler.
119
EŞİK 3
7. Robotlar; makine mühendisliği, elektrik ve elektronik mü- 1
hendisliği ve bilgisayar mühendisliği gibi birçok disiplinin
ortak çalışmasıyla geliştirilmektedir. Bunlar, çeşitli gö-
revlerin gerçekleştirilmesi için değişken programlanmış
hareketler aracılığıyla çok fonksiyonlu, yeniden program-
lanabilir manipülatörlerdir. Robotlar bir programla yönetil-
mekte ve insan gücünü ikame etmekte, zamandan tasarruf
etmektedir. Bir cihazın robot olarak ifade edilebilmesi için
öncelikle otonom çalışması gerekmektedir. Bir başka ifade
ile robotlar, ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) makinelerle iletişime girmesi için programlanmıştır.
B) uzunca bir süre insanlardan uzakta üretim bantlarında
çalışmıştır.
C) kurulum ve bakım aşamalarında sürekli olarak uzman
insana ihtiyaç duyarlar.
D) doğrudan bir insanın müdahalesi olmadan tanımlanan
BASAMAK
fonksiyonlarını yerine getirebilmelidir.
E) sürekli programlanması düşünüldüğünde çok da eko-
nomik bir teknoloji değildirler.
8. İnternete bağlanan iki farklı cihazın iletişim kurabilmeleri
için IP adresi bulunması şarttır. Bu bağlantılar uzun yıllar
IPv4 protokolü ile sağlanmıştır. IPv4, ilk olarak piyasaya
sürüldüğünde adres sayısı 4.3 milyar ile sınırlandırılmıştır.
İnternetin yaygınlaşması sonrasında bu adresler hızlı bir
şekilde tüketilmiş ve yeni çözümler aranmıştır. 1996’da bir
çözüm olarak sunulan IPv6, 340 trilyon IP adresi sağlaya-
cak şekilde tasarımlanmıştır. Bu yeni sistemle genişletilmiş
adres alanı ve otomatik adres yapılandırılması özellikleri
kazanılmıştır. IPv6 internet üzerinden yapılabilecek işlem-
ler gelişmiş, internet üzerinden kontrol edilebilen cihazların
sayısı artmış, IP TV’ler ve IP telefonlar yaygınlaşmıştır.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı-
labilir?
A) Bilimsel yeniliklerin toplum tarafından kabulü, uzun bir
süreç gerektirir.
B) Bilimsel bir yenilik, doğru öngörüler olmadığında aşıl-
ması zor sorunlar doğurabilir.
C) Teknolojik buluşlar, asıl amaçlarının dışında insanlık
aleyhine kötü amaçla da kullanılabilir.
D) Uygarlığın bugünkü seviyeye ulaşmasında sayısız bi-
lim insanının emeği söz konusudur.
E) Toplumca benimsenen bir yenilik sonrasında yenilikçi
başka etkinlikler süratle artmaktadır.
 3 EŞİK
1 9. (I) Bakteri ve virüsler arasındaki en önemli farklardan biri,
hayatta kalmak ve çoğalmak için kullandıkları yöntemler-
dir. (II) Bakteriler; DNA, ribozom, sitoplazma, hücre duvarı
ve hücre zarına sahip tek hücreli canlılardır. (III) Bazı bak-
teri türleri tüberküloz, menenjit ve idrar yolu enfeksiyonu
gibi hastalıklara sebep olabilir. (IV) Bakteriler, yaşamak
için başka bir canlı hücreye ihtiyaç duymaz; her ortamda
canlılıklarını sürdürebilir. (V) Virüsler ise yaşamak için
konak hücre denilen canlı bir hücreye ihtiyaç duyar. (VI)
Bütün virüslerin yapısında konak hücre içerisinde çoğalıp
yaşamsal faaliyetlerini sürdürmelerini sağlayan DNA ya da
RNA’nın yanı sıra bunları koruyan ve kapsit olarak adlan-
dırılan bir protein kılıf bulunur.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi parça-
nın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
BASAMAK
10. (I) Bilimde çığır açan ve bilim tarihine yön veren pek çok
önemli keşif dâhice tasarlanmış cihazlar sayesinde yapıl-
mıştır. (II) Medeniyet tarihinde dönüştürücü etkiler yapan
bilimsel cihazlardan biri olan teleskop, kuşkusuz bu anlam-
da ayrı bir öneme sahip. (III) İnsanoğlu Galileo’nun göz-
lemleriyle başlayan 400 yılı aşkın süredir teleskoplarla için-
de bulunduğumuz evreni keşfediyor. (IV) İşte bu yıl, uzaya
gönderildiğinden bu yana sayısız keşfe olanak sağlayan
bilim tarihindeki en özel teleskoplardan biri, Hubble Uzay
Teleskobu 30 yaşını doldurdu. (V) Hubble atmosferin üze-
rinde dolandığı için yere yerleşik teleskoplara göre elektro-
manyetik tayfın daha geniş bir aralığında gözlem yapabilir.
(VI) Zira yeryüzündeki teleskoplar dünyaya gelen ışığın
atmosfer tarafından çeşitli dalga boylarında soğurulmasın-
dan muzdariptir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
120
BİLİM TEMASI TESTİ 18 dk
11. İnsanlar; pek çok özelliklerini kalıtım yoluyla ebeveynlerin-
den alır. Bu özelliklerin arasında vücut biçimi ve ağırlığı
da vardır. Dolayısıyla çağımızın en önemli sorunlarından
biri olan obezitenin temelinde de genetik etkenlerin yattı-
ğı söylenebilir. Bilimsel çalışmalar, 100’ün üzerinde genin
vücut yapısını belirlemede etkin rol oynadığını gösteriyor.
Ancak bir insanın dış görünümü sadece genler tarafından
belirlenemez. Vücutta hangi genlerin etkin rol oynayacağı,
çevresel etkenlere bağlı olarak değişir. Özellikle son 20-
30 yılda dünya genelinde aşırı kilolu insanların sayısında
görülen artışın sebebinin de daha çok çevresel etkenler
olduğu söylenebilir. İnsanların geçmişe göre daha sağlık-
sız bir biçimde beslenmeleri ve daha az enerji harcamaları
giderek daha kilolu hâle gelmelerine neden oluyor.
Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?
A) Obezitenin önlenmesinde sağlıklı beslenme ve sporun
önemli katkı sağlayacağına
B) Kalıtımsal hastalıkların tedavisinin uzun zaman alabi-
leceğine
C) Çevre faktörünü dikkate almayan genetik hastalık te-
davilerinin obezliğe neden olduğuna
D) Kalıtımsal obezitenin sağlıklı beslenmeyle de tedavi
edilemeyeceğine
E) Sağlıklı beslenmeyen insanların genetik etken olma-
dan da obez olabileceklerine
12. Oyun konsollarının birkaç yılda bir yeni özelliklere sahip
modelleri çıkıyor. Akıllı telefon modelleri neredeyse her
yıl güncelleniyor. Daha birkaç yıl öncesine kadar yüksek
çözünürlüklü televizyonlara sahip olmak isterken artık üç
boyutlu televizyonlara ilgi gösteriyoruz. Günümüzde kul-
landığımız onlarca çeşit elektronik cihazın özellikleri her
geçen gün güncelleniyor, kapasiteleri artıyor ve tasarım-
ları yenileniyor. Dijital teknolojilerdeki bu hızlı değişim ne-
deniyle günlük hayatta kullandığımız elektronik cihazların
ömrü gittikçe kısalıyor. Bu durum elektronik atıklar sorunu-
nu doğuruyor.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ula-
şılabilir?
A) Elektronik araçların sürekli yenilenmesi, eğitim alanın-
da yeni gelişmeleri tetiklemektedir.
B) Elektronik atıklar, çevre ve canlılar için olumsuz etkileri
olan zararlı maddeler içermektedir.
C) Ömrünü tamamlayan elektronik cihazların doğru yön-
temler kullanılarak geri dönüştürülmesi gerekmektedir.
D) Dijital teknolojilerdeki hızlı ilerleme ve yenilikler, kullan-
dığımız elektronik araçların kullanım sürelerini kısalt-
maktadır.
E) Elektronik cihazlar, ömürlerini tamamlamadan atılma-
malı; bozulan cihazlar, tamir ettirilerek tekrar kullanıl-
malıdır.
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI EŞİK 3

A C
Adaptasyon: Canlıların çevreye uyumunu sağlayarak yaşa- Cephe: Farklı karakterdeki hava kütlelerinin karşılaştığı alan. 2
ma ve çoğalma şanslarını artıran kalıtsal özellikleri, uyarla-
Coğrafya: Yeryüzündeki doğal, beşerî ve ekonomik olguları,
ma.
insanla ilgi kurarak inceleyen bir bilim.
Afet bölgesi: Deprem, volkanik olay, sel, çığ, heyelan ve or-
man yangını gibi doğal afetlerin meydana gelebileceği alan- CBS: Değişik kaynaklardan coğra verilerin derlenmeleri,

lar. bilgisayar ortamında depolanması, işlenmesi, analiz edilmesi

işlevlerini yerine getiren donanım, yazılım ve kullanıma verilen ad.
Ağır metaller: Cıva, kurşun ve çinko gibi çevre açısından
zararlı maddeler. Egzozlardan havaya yayılan azot ve sülfür Coğra konum: Bir yerin dünya üzerinde bulunduğu konum.
oksitlerin yağışlarla yere düşmesi.

Atık: Çevrenin doğal yapısını bozan ve çevreye bırakılmış

olan katı, sıvı, gaz veya radyoaktif maddeler.

Asit yağışı: Fosil yakıtların yakılması ile oluşan kimyasal

maddelerin kirlettiği yağışlar.

Astronomi: Gök cisimleriyle ilgilenen bilim dalı. Ç

Aşınma: Materyallerin ovma etkisi nedeniyle bozulmasıdır. Çevre: Canlı ya da cansız varlıkların içinde oluştuğu, varlığı-
BASAMAK

nı sürdürdüğü, etkilediği veya etkilendiği ortam.

Artçı deprem: Ana depremden sonra, merkez üssünden his-
sedilen sarsıntılara verilen isimdir.
Atmosfer: Yerküreyi çepeçevre saran ve içerisinde çeşitli
gazların bulunduğu tabakadır.
Ayrışma: Organik maddenin ayrıştırıcılar tarafından daha
basit maddelere dönüştürülmesi işlemine verilen isimdir.
Çevre kirliliği: Üretim ve tüketim etkinlikleri nedeniyle oluşan
atıkların çevreyi olumsuz yönde etkilemesi.
Çöl: Yıllık yağış miktarının çok düşük olduğu, bitki örtüsünün
hiç olmadığı ya da seyrek olduğu kurak yerler.
Çığ: Dağlardan veya tepelerden aşağı doğru hızla inen kar
kütlesine çığ denir.

Çiy: Kışın veya soğuk havalarda sabahları görülen suyun yo-

ğunlaşmasıdır.

B D
Basınç: Atmosferdeki gazların yeryüzüne uyguladığı ağırlık. Drenaj: Toprakta bitkilerin yetişmesine zararlı olan fazla su-
ların akıtılması, akaçlama.
Bilim: Doğa, birey ve toplum ile ilgili nesnel yöntemlerle elde
edilmiş düzenli ve sistemli bilgiler toplamı. Doğa: İnsan elinin değmediği, kendiliğinden var olan, canlı

Biyocoğrafya: Yeryüzünde canlıların dağılışını inceleyen ve cansız varlıkların tümü.

coğrafya biliminin dalı.
Biyoçeşitlilik: Canlıların genetik yapılarına bağlı olarak tür
içi ve türler arası farklılıklarının tümü.
Biyosfer: Atmosferin, litosferin ve hidrosferin canlı yaşamına
uygun olan alanı. Canlılar küresi.
Doğal kaynak: Çevrede kendiliğinden var olan hava, su, gaz
ve çeşitli minerallerden oluşan kaynaklar.
Delta: Genellikle nehrin ağzında bulunan alüvyonlu toprağın
çökeldiği üçgen bir düzlüktür.

Botanik: Bitki bilimi.

Bozkır: Ağaçsızlığın egemen olduğu, kurakçıl otsu bitkiler-

den oluşan, sıcak ve ılıman iklimlerde geniş alanlara yayılan
doğal bölge.

121

121
 3 EŞİK COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

E H
2 Ekoloji: Canlıların hem kendi aralarındaki hem de çevrele- Ham madde: Bir ürün veya mal oluşturmak için gerekli mad-
riyle olan ilişkilerini tek tek veya birlikte inceleyen bilim dalı. delerin işlenmeden önceki doğal durumu.
Çevre bilimi.
Harita: Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün kuş ba-
Ekosistem: Canlılar ile bunları saran çevrenin karşılıklı ilişki- kışı görünüşünün belli bir oranda küçültülerek düzlem üzeri-
leri sonucunda meydana gelen ekolojik sistem. ne aktarılması.

Eksen: Dünya’nın ya da başka bir gök cisminin merkezinden Heyelan: Toprağın, taşların ve tabakaların bulundukları yer-
geçen ve bir ucundan öbürüne uzanan hayalî çizgi. lerden aşağılara doğru kayması ya da düşmesi.

Entegrasyon: Bütünleşme, uyum Hidrosfer: Yerküre üzerindeki çanakları doldurmuş suların

(okyanuslar, denizler, göller, akarsular ve yer altı suları) ortak
Ekvator: Dünya’nın eksenine dik olarak geçtiği varsayılan
adı; su küre.
hayalî çember.
Hinterlant: Bir yerleşim merkezi ya da limanı iç ve dış ticareti
Erozyon: Toprak örtüsünün, akarsuların, rüzgârların ve bu-
bakımından besleyen, ona çeşitli ulaşım yolları ile bağlı olan
zulların etkisiyle süpürülmesi.
dar ya da geniş bölge; art bölge.
Enerji kaynağı: Yakıt olarak işlev gören her malzeme.
Höyük: Birkaç kez kurulup çeşitli nedenlerle yıkılmış ve ye-
rinde yapay tepe oluşmuş tarih öncesi yerleşme.
BASAMAK

Humus: Canlı kalıntılarının ayrışması sonucu oluşan ve top-

rağın verimliliğini artıran üst katman.

F I
Fauna: Yeryüzünün belirli bir bölgesinde kara ya da su orta- Isı: Maddeyi oluşturan taneciklerin toplam kinetik enerjisi.
mında yaşayan hayvan topluluğu. Işın: Bir ışık kaynağından etrafa yayılan ışık demeti.
Flora: Yeryüzünün belirli bir bölgesinde kara ya da su orta- Işıma: Yeryüzünün kazandığı enerjinin bir bölümünü atmos-
mında yaşayan bitki türlerinin tamamı. fere geri vermesi.
Fosil: Önceki jeolojik zamanlarda yaşamış, günümüze kadar
belirli koşullarda korunarak kalmış ve tortul tabakalar arasın-
da taşlaşmış canlı kalıntıları.

Fosil yakıtlar: Petrol, kömür ve doğal gaz gibi organik kö- İ

kenli yakıtlar.
İklim: Geniş alanlarda uzun süreli meydana gelen hava olay-
larının ortalaması.

G J
Gecekondu: İmar yasasına uyulmadan ve izin alınmadan Jeomorfoloji: Coğrafyanın yeryüzü şekillerini inceleyen dalı.
yapılmış standartları düşük olan kaçak yapılar.
Jeoloji: Yer kabuğunun yapısını inceleyen bilim dalı; yer bi-
Geçit: Dağlık yerlerin ulaşıma imkan veren bölümleri. limi.

Geri dönüşüm: Atıkların yeniden değerlendirilmesi durumu. Jeopolitik: Coğrafya, ekonomi, nüfus ve benzerlerinin bir
devlet politikası üzerindeki etkisi.
Göç: Sürekli ya da geçici olarak yerleşme amacıyla insanla-
rın yaşadığı yeri değiştirmesi olayı. Jeotermal enerji: Yeryüzünün iç ısısından elde edilen enerji.

122

122
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI EŞİK 3

K N
Kabotaj: Bir ülkenin iskele veya limanları arasında gemi iş- 2
Nüfus: Belirli bir zamanda sınırları belirlenmiş bir bölgede
letme işi.
yaşayan birey sayısı.
Kıta: Denizlerin ortasında çok büyük birer ada gibi duran
kara kütleleri.

Kıta sahanlığı: Karaları çevreleyen ve kara sayılan 200 met-

re derinliğe kadar olan sığ deniz dipleri.

Kült: Yerel özellikler taşıyan dinî törenler. O

Konteyner: Deniz taşımacılığında, genellikle değerli yükleri
taşımada kullanılan ve uluslararası standartlara göre çelik-
ten ya da alüminyumdan yapılmış sızdırmaz büyük sandık,
taşımalık.
Kuraklık: Canlıların yaşamlarını tehlikeye sokacak oranda
su azlığı. Buharlaşma miktarının yağıştan fazla olması du-
rumu.
Oba: Daha çok göçebe hayvancılık yapan toplulukların geçici
olarak yerleşip çadır kurdukları yerleşmelerdir.
Obruk: Baca veya kuyu şeklinde, keskin köşeli, derin çukur-
luklar.
Ova: Çevresine göre çukurda kalmış geniş düzlükler.
BASAMAK

Ölçek: Haritalardaki küçültme oranı.

M Ökümen: Dünya üzerindeki yerleşilmiş ya da yerleşilebilir

Mağara: Kalkerli arazilerde çatlaklar boyunca yer altına sı- alanlar.

zan suların oluşturduğu büyük boşluklar.

Mağma: Yer kabuğunun altında bulunan sıcak ve sıvı kat-

man.

Maki: Her zaman yeşil kalan, çalı ve otlardan oluşan Akdeniz

iklim tipinin karakteristik bitkisi.
Matematik coğrafya: Evreni, Güneş sistemini ve onun bir
elemanı olan Dünya’yı bir bütün olarak inceleyen coğrafyanın
dalı.
Metropol alan: Büyükşehirleri çevresiyle birlikte belirten kav-
ram. Büyükşehrin yayıldığı alan ile planlama, düzenleme,
yönetim, ulaştırma, su ve elektrik işleri bakımından büyükşe-
hirlere bağlı yerler metropol alan içinde yer alır.
P
Paralel: Dünya üzerinde çizildiği varsayılan, Ekvator’a para-
lel çemberlerden her biri.
Plan: Yeryüzünün belirli bir kısmının büyük ölçek kullanılarak
çizilmiş haritası.
Planlama: Ulaşılacak amaçları belirleyerek bu amaçlara
ulaşmak için yapılacak olanları belirleme ve sürece hazırlan-
ma işi.

Meridyen: Ekvator’u dik olarak kesen, kuzey ve güney kutup Plato: Akarsu vadileriyle derince yarılmış düz ve geniş düz-
noktalarından geçerek Dünya’yı çevrelediği varsayılan daire. lükler.

Millî park: Bilimsel ve estetik bakımdan az bulunan, doğal
veya kültürel değere sahip olan, bu özelliklerinden dolayı ko-
ruma altına alınan bölge.
Mineral: Normal sıcaklıkta doğada katı durumda birtakım
maddelerle karışık ya da bileşik hâlde bulunan ya da kimya-
sal yollarla elde edilen inorganik madde.
Prol: Yeryüzü şekillerinin yandan görünüşünü gösteren çi-
zim.
Projeksiyon: Küremsi yeryüzünü düzleme aktarma yöntem-
leri; izdüşüm.
Polder: Çeşitli yöntemlerle okyanus, deniz, göl, bataklık ve
akarsu gibi alanlardan dolgu yapılarak kazanılmış bölge.

123

123
 3 EŞİK COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

R Tundra: Kutup altı iklim bölgesinde, kısa ve serin geçen yaz

döneminde yeşeren otsu bitki örtüsü.
2 Radyasyon: Elektromanyetik dalgalar ya da parçacıklar biçi-
mindeki enerji yayılımı, ışınım. Turizm: Dinlenmek, eğlenmek, görmek ve tanımak vb.
amaçlarla yapılan gezi.
Rezerv: Yatağında ya da havzasında bulunduğu hesaplanan
henüz işlenmemiş kömür, demir, petrol vb. Tükenmeyen enerji kaynakları: Güneş, su ve rüzgâr gibi
yenilenebilen enerji kaynakları.

Tür: Ortak özellikleri olan, kendi aralarında üreyebilen canlı-

ların ve bitkilerin tamamı.

Topografya: Arazi şekillerini harita üzerinde gösterme tek-

S
niği.
Samanyolu: Çok sayıda yıldızlardan ve Güneş’ten oluşan
Tsunami: Deniz altı depremleri veya deniz altında gerçekle-
galaksi.
şen volkanik patlamalar sonucu oluşan dev dalgalar.
Sera etkisi: Kömür, doğal gaz ve petrol gibi fosil yakıtların
geniş ölçüde kullanılmasıyla ortaya çıkan karbondioksitin
dünya ölçeğinde iklim düzensizliklerine ve yerkürenin ısın-
masına neden olması.
BASAMAK

Savan: Tropikal iklim bölgelerinde görülen yüksek boylu ot Ü

toplulukları.
Ülke: Bir devletin idaresi altındaki toprakların tümü.
Sit: Tarih öncesinden günümüze kadar değişik çağların ve
Üretim: İnsanların, toplumun varlığı ve gelişimi için gerek-
uygarlıkların kültür değerlerini temsil eden eser veya kalıntı.
li olan nesneleri sağlamak üzere amaçlı etkinlikleriyle doğal
çevrelerini değiştirmeleri.

Ş V

Şehir: Genellikle nüfusu 10.000’den fazla sanayi ve ticaret Vadi: Akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli
işlevlerinin ön planda olduğu yerleşim birimi. inişi bulunan, uzun çukurluklardır.

Şelf: Kıta sahanlığı. Viyadük: Köprü yol.

T Y

Taşkın: Akarsu yatağında kısa bir süre içinde kapasitenin Yerleşme: İnsanların oturduğu, faydalandığı bölge. Oturulan
üzerinde su birikmesi ya da yağışlarla toprağın suyla kap- yerlerle bunların hemen çevresindeki topraklar.
lanması.
Yağış: Atmosferdeki su buharının sıvı ya da katı hâlde yer-
Teknoloji: Bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini, kullanı- yüzüne inmesi.
lan araç, gereç ve aletleri, bunların kullanım biçimlerini kap-
Yoğunlaşma: Atmosferdeki su buharının sıvı ya da katı hâle
sayan uygulama bilgisi, uygulayım bilimi.
geçmesi.
Toprak kayması: Toprak kütlesinin ve bazen tabakaların su
Yörünge: Dünya’nın Güneş çevresinde dönerken izlediği yol.
ve eğimin etkisiyle aniden kayması olayı.

Transit: Millî topraklardan geçiş sırasında, hiç durmadan

gümrüksüz geçme.

124

124
 18 dk COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI TESTİ
1. Afrika baobabı; Afrika’nın en eski, en uzun yaşayan, en gü-
zel ve sembolik ağaçları arasında ilk sıralarda yer alır. Afri-
ka’da geniş bir alanda yayılış gösteren bu tür, son yıllarda
ölümleriyle dünya gündemine girdi. Afrika ve dünyamız için
ilginç ve bir o kadar da önemli olan Afrika baobablarının
ölüm nedeni tam anlaşılamasa da küresel iklim değişikli-
ği ve kuraklığın en büyük nedenler olduğu tahmin ediliyor.
2005-2017 yılları arasında yaşları 1100 ila 2500 olan on
üç baobab ağacından dokuzunun öldüğü belirlendi. Ölen
ağaçların tümü, Afrika’nın güney tarafında bulunuyordu ve
son yıllarda kuraklık ve sıcaklık artışları o bölgede daha
fazla gerçekleşti.
Bu parçadan Afrika baobabı ile ilgili olarak asıl anlatıl-
mak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Afrika’yı sembolize ettikleri
B) Afrika’nın güney kısmında daha fazla yayılış gösterdik-
leri
C) Ömürlerinin kısalmasının kuraklığa ve iklim değişikliği-
ne neden olduğu
D) Ölümlerinde iklim değişikliği ve kuraklığın etkili olduğu-
nun düşünüldüğü
E) Yaşamlarını sürdürmelerinin insan yaşamı açısından
değerli olduğu
2. Çevre söz konusu olduğunda saygı ve sorumluluk kavram-
ları etik birer kavram olarak karşımıza çıkar. Etik bir dav-
ranış olan çevreye saygı, kişinin içinde yaşadığı toplumsal
ve doğal çevreye olan yaklaşımının da bir göstergesidir.
Ünlü düşünür Udall’ın da dediği gibi “Hepimiz yeryüzünün
kiracılarıyız.” Bu bilinç, aynı zamanda çevreyi yaşadığımız
evimiz olarak da görmemizi sağlar. Bunu sağlayacak olan
da insan merkezci bir etik yerine çevre merkezci bir etik
anlayışının oluşturulmasıdır. Bir başka deyişle ----
I. mekanik evren tasarımı yerine doğanın canlı bir orga-
nizma olduğunu savunan ekolojik görüşlerin oluşturdu-
ğu organik evren tasarımına öncelik verilmelidir.
II. doğayı sömürmek ve onun üzerinde her türlü tahriba-
tı yapmak yerine kendi evimiz olan doğayı anlamak
ve insan-doğa ilişkilerini ahlaki bir düzleme oturtmak
mümkündür.
III. teknolojik ilerlemede doğayı emrine alan insan, do-
ğa-insan ilişkisinde de her türlü insan ihtiyacını öncele-
yen bir çalışmayı sürdürmelidir.
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarı-
dakilerden hangileri getirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
125
125
EŞİK 3
3. İnsanların gıdayla olması gerektiği gibi bir ilişki kurmadı-
ğını, kuramadığını görüyoruz. Gıdayla üretimden tüketime
2
kadar kurulan ilişkilerin neredeyse tüm evreleri sorunlu. Bu
sorunlar da üretim sürecinde müthiş bir ekolojik tahriba-
ta yol açıyor. Günümüzde gıda endüstrisi hem yeni açlar
üretiyor hem üretilen gıdalar sağlık için tehdit oluşturuyor.
Gıda üretimi amacının tersine işleyip kıtlıklara giden yolları
asfaltlıyor.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada yakınılan durum-
lardan biridir?
A) Gıda üretimine yeterince önem verilmemesi
B) Gıda üretiminde verim düşüklüğü
C) Gıda tüketiminde savurganlığın önlenememesi
D) Gıdaların işlenmesinde teknolojiden gerektiği gibi ya-
rarlanılmaması
E) Üretilen gıdaların insan sağlığı açısından risk oluştur-
ması
BASAMAK
4. ----. Özellikle step ve orman bölgelerinden büyük arazi
üniteleri, giderek tarım bölgeleri durumuna getirilmiştir.
Değiştirme faaliyeti, günümüzde de sürdürülmektedir. Za-
ten, doğal bitki örtüsünü değiştirme süreci, eskiden beri
en geniş boyutlu çevre değişiklikleridir. Bunu teşvik eden
esas etmen, nüfus artışı sürecidir. Çünkü artan nüfusun
beslenmesi, öncelikle tarımsal üretimin büyütülmesine, bu
sektörde üretimin gelişmesi ise yeni tarım arazilerinin üre-
time açılması sürecine bağlıdır.
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) Doğal kaynakları zengin bölgelerde kurulan devletler,
daha güçlü ve uzun ömürlü olur
B) Tarımsal amaçlarla değerlendirilen araziler, ana kara-
larda genel görünümü dikkat çekici bir şekilde değiştir-
miştir
C) Bazı doğal çevre etmenleri, tarımsal faaliyet kaynakları
potansiyelini sınırlandırmış bulunmaktadır
D) Dünyadaki karalar alanının, henüz sınırlı bir bölümü
tarım faaliyetine kazandırılabilmiştir
E) Doğal çevrenin doğal etken ve süreçleri, insan ve et-
kinlikleri üzerinde belli seviyede etkili olmaktadır
 3 EŞİK
5. (I) Coğrafya merkezli okuma, okuma türlerinden biridir.
(II) Bu okuma türünde eserdeki mekân, coğrafya olarak
2 yatlarında alacakları son derece küçük ölçekli önlemlerin
ele alınmaktadır. (III) Bu ele alışta insan ve edebiyata konu
olan eserin mekândan bağımsız olmadığı tezi dikkate
alınmaktadır. (IV) Nasıl ki insan yetiştiği coğrafyadan et-
kileniyorsa üretilen eser de bulunduğu bölgenin coğrafya-
sına göre şekillenmektedir. (V) Orhan Kemal’in yaşadığı
mekânlar, eserlerinin mekânsal kurgusunda başrolü oy-
nar. (VI) Dolayısıyla metindeki mekânlara ait betimleme-
ler, iklim, bitki örtüsü gibi ziki, coğra etmenlerin metnin
içeriğiyle kurduğu ilişki, coğrafya merkezli okumanın püf
noktalarıdır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi parça-
nın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
BASAMAK
6. Teknolojik araç ve gereçlerin gelişmesiyle yerküreye ait
zenginliklerin bulunduğu coğra ortamlar büyük oranda
kontrol altına alınarak bu mekânlara ait bilgilerin toplanma-
sı, belirli ağ ve sistemlerle kullanılabilir duruma getirilme-
si, informatik coğrafya kavramını önemli kılmıştır. Çünkü
zengin ve hükmetmeye değer görülen bu coğra ortamlara
ait bilgilerin elde edilmesi, bu sahalara yapılacak kuşatma
veya yaptırımlar için zorunluydu. Bu bilgi ve donanımları
ellerinde bulunduran güçlü devletler, dünyanın herhangi
bir bölgesine çeşitli müeyyidelere başvurarak yaptırımsal
coğrafya yaklaşımına hareket kazandırmaktadır. Bu du-
rum, aslında coğrafya biliminin gerçek anlam ve amacını
ortaya koymaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Coğrafya, insan ile doğal ortam arasındaki etkileşimi
açıklamaya çalışan bir bilim dalıdır.
B) Coğrafya bilimi; sosyoloji, tarih ve şehirleşme alanlarıy-
la doğrudan ilişki kurmalıdır.
C) Güçlü devletler, mekânsal zenginliklere yönelik her
türlü bilgiyi elde etmek için coğrafyayı bir araç olarak
kullanmaktadır.
D) Coğrafyanın görevi, gerçekleri mantıklı bir sistem ola-
rak düzenlemek, sınıandırmak ve insanlığın yararına
sunmaktır.
E) Olayları ve etkilerini belirli bir mekâna bağlı olarak ince-
lemek coğrafyanın görevidir.
126
126
COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI TESTİ 18 dk
7. İnsanları günlük hayatlarında iklim değişimi ile ilgili eyleme
geçmekten alıkoyan en önemli etmenlerden biri, kendi ha-
iklim değişimi gibi küresel boyuttaki devasa bir sorunun çö-
zümünü etkileyemeyeceği düşüncesine kapılmaları. Oysa
bireysel davranış değişiklikleri milyonlarca insan tarafın-
dan benimsendiğinde belirleyici bir farklılık oluşturur. İn-
sanları eyleme geçmekten alıkoyan etmenlerden bir diğeri
de pek çok insanın iklim değişimiyle mücadeleye yönelik
bir nevi sihirli değnek yani çok etkili tek bir çözüm beklentisi
içinde olmaları. Oysa bu kadar büyük ölçekli ve çok yönlü
bir sorunun çözümü elbette ki çok yönlü ve çok boyutlu
olmalı. Dolayısıyla ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) iklim krizinin çözümü, önemli ölçüde devletler arası ku-
rumların neler yapacağına bağlı.
B) küresel ısınma, ne yazık ki, insanlığın en büyük sorunu
olarak çözüm bekliyor.
C) bugün artık bireysel davranışların küresel ısınmayı ön-
leme ihtimali bulunmuyor.
D) iklim değişimini yavaşlatma konusunda sivil toplum ku-
ruluşlarının daha etkin önlemlere başvurması bekleni-
yor.
E) herkesin farklı boyutlarda ve farklı ölçeklerde birden
fazla eylemle çözüme katılması gerekiyor.
8. Araştırmacılar, ABD’nin güneydoğusunda yerel ormanla-
rın yok edildiği ve yoğun tarım yapılan geniş bir nehir hav-
zasında geçmiş yıllarda meydana gelen erozyonun hızını
belirledi. Araştırmacılar, erozyon hızını belirleyebilmek için
erozyon sonucu yamaçların alt kısımlarına ve nehir taban-
larına taşınan materyallerden alınan örneklerdeki beril-
yum-10 izotopunun miktarını ölçtü. Berilyum-10 atmosfer-
deki haf elementlerin kozmik ışınlarla çarpışması sonucu
oluşuyor. Ortalama yarı ömrü yaklaşık 1,5 milyon yıl olan
berilyum-10 izotopu, yağmur suları ile taşınarak toprağın
üst kısımlarında birikebiliyor. Bu nedenle erozyon hızının
düşük olduğu durumda toprağın üst kısmında biriken be-
rilyum-10 miktarı artıyor. Araştırmacılar, erozyon sonucu
geçmişte binlerce yılda kaybedilen materyalin, insanların
tarım ve yerleşim amacıyla ormanları yok etmesi nedeniyle
onlarca yılda kaybedildiğini söylüyor.
Bu parçada söz edilen araştırmanın sonucundan hare-
ketle aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?
A) İnsan kaynaklı etkinlikler, doğal dengeyi bozarak eroz-
yon hızını 100 kata kadar artırabilmektedir.
B) Toprağın üst katmanındaki materyaller, rüzgârın ve
yağmur sularının etkisiyle başka yerlere taşınabilir.
C) İnsan etkinliklerinin yer kabuğu üzerindeki etkilerinin
anlaşılabilmesi için geçmiş dönemlerdeki erozyon hı-
zının belirlenmesi gerekir.
D) Erozyon hızının düşüklüğü, tarımda verim artışı sağla-
maktadır.
E) Erozyon hızının ölçülmesi benzeri araştırmalar, doğa-
ya karşı duyarlılığı artırmaktadır.
 18 dk COĞRAFYA - ÇEVRE TEMASI TESTİ
9. Resmî verilere göre Türkiye’deki ormanların yüz ölçümü
son 30 yıl içinde iyice arttı. Orman Genel Müdürlüğünün
2020 yılı kayıtlarına göre Türkiye’deki orman alanı 22 mil-
yon 342 bin hektarla ülke yüz ölçümünün yüzde 28,7’sini
kaplıyor. Bu alanda dünya ortalaması yüzde 30,6. Ayrıca
Türkiye ormanları, biyolojik çeşitlilik açısından oldukça
zengin.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi kesin olarak çı-
karılabilir?
A) Türkiye’deki ormanların yüz ölçümü, her yıl düzenli ola-
rak artmaktadır.
B) Türkiye ormanları, dünyada biyolojik zenginlik açısın-
dan ilk sırada yer almaktadır.
C) Türkiye’deki ormanların kapladığı alan, dünya ortala-
masının altındadır.
D) Türkiye topraklarının yarısı ormanlarla kaplıdır.
E) Orman yangınları, orman alanlarının artışı önünde bü-
yük engeller çıkarmaktadır.
10. Her yerde kolaylıkla bulunabilen patatesin bugün dünya
üzerinde 150’den fazla ülkede tarımı yapılmaktadır. Latin-
ce adı Solanum tuberosum olan patatesin de dâhil olduğu
Solanum cinsinin ana vatanı ise Güney Afrika’dır. İlk kez
Peru ve Bloviya’da MÖ 2000’lerde kültüre alınmış, 1567’de
Kanarya Adaları’na kadar gelmiş ve 1570’li yıllarda Avru-
pa kıtasına ayak basmıştır. Avrupa’da 1573 ile 1576 yılları
arasında kültüre alındığı bilinen ilk yer de Sevilla’dır.
Bu parçada ele alınan konu aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Patatesin keşfedilme öyküsü
B) Patates kelimesinin anlamı
C) Patatesin üretim tarihçesi ve yayılımı
D) En çok patates üretimi yapan ülkeler
E) Patatesin ekonomideki yeri
127
127
EŞİK 3
11. Yapılan araştırmalara göre ülkemizde 170 adet jeotermal
saha olduğu tespit edilmiştir. Bu sahaların 11 tanesi elekt-
2
rik üretimine uygundur. Isıtma uygulamasında yararlanı-
labilecek saha sayısı da 92 adettir. Bu kaynakların %95’i
düşük ve orta sıcaklıktaki kaynaklardan oluşmaktadır. Kay-
naklardan 5 tanesi elektrik üretiminde, diğerleri de daha
çok merkezi ısıtmada kullanılmaktadır. Özetle Türkiye’de
yenilenebilir enerji kaynakları potansiyelinin hidroelektrikte
%36’sı, rüzgâr enerjisinde %2,8’i, jeotermalde ise sadece
%16’sı işletilmektedir. Buna karşın doğal gazı ithal ettiği-
miz gibi elektrik üretiminin %60’ı da doğal gazdan karşı-
lanıyor.
Bu parçada sözü edilen araştırmanın amacı aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Türkiye’de yenilenebilir enerji potansiyelinden yeterin-
ce yararlanılmadığına dikkat çekmek
B) Türkiye’nin jeotermal kaynak açısından Avrupa’daki
yerini belirlemek
BASAMAK
C) Türkiye’nin yeni doğal gaz sahalarının araştırılmasını
teşvik etmek
D) Enerjide dışa bağımlılığın kaçınılmaz olduğunu vurgu-
lamak
E) Enerji maliyetlerini düşürmek konusunda karar vericile-
re veri sağlamak
12. Orta Asya’nın kurak bozkırlarında soyu tehlike altında bu-
lunan, kısa l hortumuna benzeyen ilginç burunları olan
canlılar yaşar: sayga antilopları. Sayga antiloplarının ilginç
burunlarının havayı ısıtmaya ve nemlendirmeye yaradığı
düşünülüyor. Antilopların bir diğer ilginç özelliği ise sade-
ce erkek bireylerin boynuzlu olmasıdır. Dişilerde boynuz
bulunmaz. Sayga antilopları, insanlardan ve yerleşim yer-
lerinden çok uzak yerlerde yaşamayı tercih ederler. Buna
rağmen aşırı avcılık, yaşam alanlarının tahribatı, tarımsal
faaliyetler ve yeni açılan yollar gibi insan kaynaklı etkenler
soylarını tehdit ediyor.
Bu parçada sayga antilopları ile ilgili aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) Yaşadıkları coğrafyaya
B) Avlanma nedenlerine
C) Burun yapılarının işlevine
D) Erkek ve dişilerin ziksel farklılıklarına
E) Soylarını tehdit eden unsurlara
 3 EŞİK EDEBİYAT TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

A D
Ağdalı: Bilinmeyen kelimelerden, anlaşılması güç sözlerden Dağarcığına atmak: Bir bilgiyi eski bilgilerine katmak, zihni-
oluşan (deyiş). ne yerleştirmek.
3 Derinleşmek: Bir konuda köklü, sağlam bilgi edinmek, bilgi-
Akıcı: Kolay anlaşılabilen, okunabilen, anlamca açık (anla-
tım). sini genişletmek.

Algılamak: Bir olayı veya bir nesnenin varlığını duyu organ-
larıyla kavramak, idrak etmek.
Altüst etmek: Alt yüzünü üst yüzüne getirmek. Çok karışık
duruma getirmek, düzenini bozmak. Yıkmak, harap etmek.
Huzursuz etmek, rahatsızlık vermek.
Askıya almak: Bir işi zamanında yapmayıp belirsiz bir zama-
na bırakmak, savsaklamak.
Ayrıksı: Alışılagelmiş töre ve davranışlara aykırı olan, başka,
bambaşka, apayrı, eksantrik.
Değerlendirmek: Bir şeyi yerinde ve yararlı bir yolda kullan-
mak. Değer kazandırmak, kıymetlendirmek. Değer biçmek.
Bir şeyin özünü, önemini, nitelik ve niceliğini belirlemek.
Doğallık: Doğal olma durumu, tabiilik, natürellik.
Duyarlılık: Duyarlı olma durumu, duygunluk, duyarlık, has-
saslık.
Duyumsamak: Duyular aracılığıyla bir şeyi algılamak.

E
Esinlenmek: Bir şeyden ilham almak, içine doğmak, mülhem
olmak.
BASAMAK

B
Etken: Etki eden şey, faktör.
Bağdaşmak: Anlaşmak, uzlaşmak, uymak, imtizaç etmek.
Etmen: Birlikte veya ayrı ayrı etkisini gösteren ve belli bir so-
Bağıntı: Bir nesneyi başka bir nesne ile uyarlı kılan bağ; kar-
nuca götüren güçlerden, şartlardan, ögelerden her biri, amil,
şılıklı ilgi, bağlılık, korelasyon.
faktör.
Bakış açısı: Bir olay, konu veya düşünce incelenirken izle- Etkilemek: Etkiye uğratmak, tesir etmek. Karşısındaki kişiyi
nen belirli yön, görüş açısı, açılım, perspektif. kendi duygu ve istekleri doğrultusuna yöneltmek.
Basmakalıp: Özgünlüğü olmayan, değişiklik göstermeyen,
bilineni tekrarlayan bir şekilde, harcıâlem, klişe, sloganvari.
Biçem: Sanatçının görüş, duyuş, anlayış ve anlatıştaki özelli- G
ği veya bir türün, bir çağın kendine özgü anlatış biçimi, üslup, Gerekçe: Gerektirici sebep, esbabımucibe.
tarz, stil. Göreceli: Varlığı başka bir şeyin varlığına bağlı bulunan,
Biçim: Şekil. Sanat ve edebiyat eserlerinde dış görünüş, mutlak olmayan, göreli, bağıntılı, iza, nispi, rölatif.
form. Şiirlerin kuruluş ve uyak düzenlerine göre olan dış gö-
rünüşü.
H
Bulgu: Var olduğu hâlde bilinmeyeni bulup ortaya çıkarma
işi ve bu işin sonunda elde edilen şey. Araştırma verilerinin Hayal gücü: Zihnin hayal yaratma yetisi, düş gücü, imgelem,
çözümlenmesinden çıkarılan bilimsel sonuç, netice. muhayyile. Geçmiş yaşantılara özgü ögelerle şimdiki yaşantı
arasında bağ kurma gücü. Bir nesneyi, o nesne karşımızda
olmaksızın tasarımlama yetisi.
Hayıanma: Acınmak, üzülmek, yerinmek, esef etmek.
Ç
Çalakalem: Gelişigüzel, baştan savma, durmadan yazarak.
İ
Çetrel: Karışıklığı dolayısıyla, anlaşılması veya sonuca
İçselleştirmek: Özümsemek, özümlemek, edinilmiş olan bil-
bağlanması güç olan.
gileri bireyin öz malı durumuna getirmek.
Çelişki: Sözlerin veya davranışların birbirini tutmaması, te-
İkilem: İnsanı istenmeyen seçeneklerden birini, çoğunlukla
nakuz, paradoks.
iki seçenekten birini izlemeye zorlayan tartışma, sorun veya
Çıkarım: Belli önermelerin kabul edilen veya gerçek olan usa vurma durumu; dilemma.
doğruluklarından, yanlışlıklarından, başka önermelerin kabul
İmge: Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, ha-
edilen veya gerçek olan doğruluklarını, yanlışlıklarını çıkar-
yal, hülya. Genel görünüş, izlenim, imaj.
ma, istidlal.

128
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ EDEBİYAT TEMASI EŞİK 3

İrdelemek: Bir konunun incelenmesi ve eleştirilmesi gereken S

bütün yönlerini birer birer incelemek, araştırmak, tetkik ve te-
Sayıp dökmek: Bir konu, olay veya nesne ile ilgili ne var ne
tebbu etmek, mütalaa etmek.
yok, hepsini söylemek, sıralamak.
İnisiyatif: Öncecilik, üstünlük. Karar verme yetkisi. Gerekli 3
Sıra dışı: Alışılmışın dışında olan, olağan dışı, gayritabii,
kararları almayı bilen kişinin niteliği.
ekstrem, beklenmedik.
İzlek: Bir sanat eserinde işlenen konunun anlamca ortaya
koyduğu ana yönelim. Tema. Somut: Varlığı duyularla algılanabilen, müşahhas, konkre,
soyut karşıtı.

Soyut: Varlığı duyularla algılanamayan, mücerret, somut

K karşıtı, abstre. Anlaşılması, kavranılması güç.
Kanıksamak: Çok tekrarlama sebebiyle etkilenmez olmak,
alışmak. Bıkkınlık getirmek, usanmak.
Klasik: Üzerinden çok zaman geçtiği hâlde değerini yitirme-
yen, türünde örnek olarak görülen eser. Sanatta kuralcı.
T
Koşut: Aynı zaman içinde gelişen veya aynı özellikleri göste- Tekdüze: Değişmeksizin, düzenli, aynı biçimde tekrarlanan,
ren (olay, düşünce vb.), paralel. sürüp giden, tek örnek, muttarit, yeknesak, monoton, biteviye.
Kurmaca: Olmadığı hâlde varmış gibi tasarlanmış, kurgulan-
Tasarı: Olması veya yapılması istenen bir şeyin zihinde al-
mış. Tasarlanmış olay.
dığı biçim.
BASAMAK

Tutarlı: Aralarında çelişki bulunmayan, her bakımdan uyum-

lu, insicamlı.
N
Nükte: İnce anlamlı, düşündürücü ve şakalı söz, espri; yazı-
da, resimde, sözde ve davranışta ince, derin anlam.

Ü
Üstünkörü: İnceliklerine inmeden, özen göstermeden, gelişi-
O güzel, eğreti, baştan savma yapılan.
Odaklanmak: Odaklama işine konu olmak, fokuslanmak;
belli bir noktada, yerde veya olguda toplanmak, odaklaşmak.
Oylumlu: Oylumu, derinliği, üç boyutluk etkisi olan; hacimli,
büyük, geniş. V
Varsayım: Deneylerle henüz yeter derecede doğrulanmamış
ancak doğrulanacağı umulan teorik düşünce, faraziye, hipo-
tez.
Ö
Örselemek: Yıpratmak, eskitmek, hırpalamak, zedelemek;
gücünü azaltmak, canlılığını gidermek, sarsmak.
Özdeşleşmek: Her türlü nitelik bakımından eşit olmak, arala- Y
rında fark bulunmamak. Bir ve aynı olmak, bir ve aynı anlama Yadırgamak: Kendine yabancı gelen bir kimseye, duruma
gelmek. veya şeye alışamamak, ısınamamak.
Öykünmek: Birinin yaptığı gibi yapmak, birine veya bir şeye Yadsımak: Yaptığı bir işi, söylediği sözü veya tanık olduğu
benzemeye çalışmak, taklit etmek.
bir şeyi yapmadığını, bilmediğini söylemek, yaptığını sakla-
Örtüşmek: Aynı noktalarda ve düzlemlerde kesişmek. İki mak, inkâr etmek. Var olan bir şeyi yok saymak, yokumsa-
görüş, düşünce, sözcük veya cümlenin birbiriyle tam olarak mak.
uyuşması.
Yeğlemek: Bir şeyi öbürüne göre daha iyi, üstün veya önemli
Özenti: Beğendiği bir durumda olma, beğendiği şeye benze-
saymak, yeğ tutmak, tercih etmek.
me çabası.
Yoğrulmak: Yoğurma işi yapılmak veya yoğurma işine konu
Özgün: Yalnız kendine özgü bir nitelik taşıyan, orijinal, ibdai.
olmak. Özellikleri, nitelikleri birbirine karıştırılmak. Bazı konu-
Bir buluş sonucu olan, nitelikleri bakımından benzerlerinden
ayrı ve üstün olan. larla sürekli uğraşma sonucu deneyim sahibi olmak.

129
 3 EŞİK
1. Faulkner, birden fazla anlatıcıyla aynı olayı değişik bakış
açılarından anlattığı kitabının oluşumunu şöyle aktarır:
“Hikâyeyi aptal bir çocuğun gözünden anlatmaya başla-
mıştım çoktan çünkü olanları anlayabilecek kapasitede
3 kabiliyet ve zaaarı hep tartışıldı; tartışılmaya da devam
olup da neden olduğunu bilmeyen birisinin anlatmasından
daha etkili olacağını düşündüm. O denemede gördüm ki
hikâyeyi anlatamamışım. Bir daha anlatmayı denedim,
bu sefer üçüncü erkek kardeşin gözünden. Hâlâ tam ol-
mamıştı. Parçaları bir araya getirmeye çalışıp kendimi
hikâyeyi anlatanın yerine koyarak boşlukları doldurmayı
denedim. Hikâyeyi anlatıp huzura ermek için son bir gay-
retle başka bir kitaba ek olarak yazdım ama buna rağmen
yayımlanmasından on beş yıl sonra bile tam istediğim gibi
olmadı. Kendimi en yakın hissettiğim kitaptır. Olduğu gibi
bırakamazdım ve çok çabalamama rağmen hiçbir zaman
tam istediğim gibi de yazamadım.”
Faulkner’ın söyledikleri aşağıdaki genellemelerden
hangisini doğrulamak için verilmiş bir örnek olabilir?
A) Öykü yazarı, anlatısına en uygun anlatıcı sesin arayışı
içinde olmalıdır.
BASAMAK
B) Kurmaca bir dünya sunan romanlarda yazar, anlatım-
da farklı olanaklara sahiptir.
C) Kusursuz anlatım ancak farklı bakış açıları kullanılarak
sağlanabilir.
D) Bakış açısı iyi belirlenmemiş anlatılar, yazarı da okuru
da huzursuzlaştırır.
E) Belirlenmiş bir tema farklı bakış açılarıyla sunuldukça
duygu dünyamıza yeni ufuklar açar.
2. Kadınların karmaşık duygulardan örülü dünyaları kadar
erkeklerin ketum yüzleri ardında sakladıkları nice incelik-
leri de eşit bir ustalıkla anlatmayı başarıyor Handan Acar.
İnsan denen anlaşılmaz mahlukun psikolojinin incelikleri-
ne ne kadar vakıf olduğunu birbirinden son derece farklı
karakterlerin öyküsünde incelikle kurduğu dengeyle bize
gösteriyor. Yine de beni bir Handan Acar okuru yapan asıl
özellik onun o kıvrak dilidir. Gülümsemeyle kahkaha atmak
arasında gidip gelmemi sağlayan o mizahi üslubun altını
özellikle çizmek isterim. Mizahın içine gizlediği acı, hüzün
ve trajedi; üslubunu göstermesi bakımından çok değerli.
Bu parçanın yazarını sözü edilen sanatçının en çok
hangi özelliği etkilemektedir?
A) İnsan psikolojisini ayrıntılı işlemesi
B) Birçok farklı duyguyu iç içe anlatabildiği dil becerisi
C) Kadın ve erkek kahramanlarını aynı güzellikte işlemesi
D) İnsanın ruhsal durumlarına hâkim olması
E) Eserlerinde kadınlara sıkça yer vermesi
130
EDEBİYAT TEMASI TESTİ 18 dk
3. Bilge Karasu, Sevim Burak, Leyla Erbil, Ferit Edgü, Vüs’at
O. Bener, Hulki Aktunç, Selim İleri yanında daha pek çok
öykücü, dil bilincini öykü anlayışlarının ana meselesi yap-
mışlardır. Kuşkusuz dil evreninin düzeni, kuralı, imkânları,
edecek. Ama tartışılmayacak olan dile yaslı, malzemesi dil
olan sanatların dile gerekli özeni göstermeden, dilin imkân
ve zenginliklerini zorlamadan hem kaliteyi tutturamayacak-
ları hem de yarınlara taşımayı başaramayacaklarıdır. Öykü
de bu sanatlardan biridir.
Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Öykü yazarı, kalıcılığı dili özenli kullanmak, dilin ola-
naklarını sonuna kadar zorlamakla sağlayabilir.
B) Kimi öykü yazarlarımız kullandıkları dilin imkânlarının
henüz ayrımına varamamışlardır.
C) Dil bilinci oluşmamış yazarlar, dili araç olarak kullanan
sanat alanlarında eser vermemelidir.
D) Bir dili gündelik iletişimde kullanmakla onunla yazınsal
yapıtlar üretmek aynı şey değildir.
E) Edebiyatımızın en çok okunan sanatçıları, dili ciddiyet-
le işleyenler olmuştur.
4. Varlık, Türk gençliğinin sanat sahasında da var olduğunu
gösterme ve bunun için çalışma düşüncesinden doğmuş-
tur. Bütün resmî yardımların kesildiği bir dönemde Yaşar
Nabi’nin evini satarak İstanbul’a yerleşmesi ile kurulan bu
dergi, Cevdet Kudret’in söylediğine göre “yeni Türk ede-
biyatını yaratan dergi”dir. Ancak Varlık, sadece bir ede-
biyat ya da sanat dergisi olmamıştır. Devrim sözcüğünün
kapsadığı bütün konular ve alanlara dokunmuş, toplumun
yeniden kurulması sürecine her türlü faydayı sağlamıştır.
Türk edebiyatının âdeta bağımsız bir okulu sayılan Varlık;
cumhuriyet aydınının edebî zevkini, dünya görüşünü, anla-
yışını belirleyen ve yönlendiren bir yayın organı olmuştur.
Onu köy enstitülü de bir öğretmen de aydın da ilgiyle takip
etmiştir.
Bu parçada Varlık ile ilgili olarak
I. Türkiye Cumhuriyeti’nin kültür yaşantısına önemli kat-
kılar sağladığı,
II. Yeniliklerin topluma ulaştırılmasına ve aşılanmasına
ilişkin hizmetler üstlendiği,
III. Birçok edebiyatçının ismini duyurmasına olanak tanıdı-
ğı
durumlarından hangilerine değinilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
 18 dk EDEBİYAT TEMASI TESTİ
5. Edebiyat dünyasına şiirle giren Sait Faik, ilk öykülerini lise
yıllarında yazmış. Eğitim amacıyla gittiği Avrupa dönüşü
çeşitli gazete ve dergilerde yayımladığı eserleriyle yazar-
lığı meslek edinmiştir. Öykü niteliği taşıyan röportajlarıyla
birlikte bu alandaki çalışmaları on bir kitapta toplanmıştır.
Bunların dışında bir roman ve üç uzun öykü yazmış, ayrıca
bir de şiir kitabı yayımlamıştır.
Bu parçadan Sait Faik’le ilgili olarak kesin olarak çıka-
rılabilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Edebiyatın farklı türlerinde eserler ortaya koymuştur.
B) Öykü türünde verdiği eserlerde daha başarılıdır.
C) Eserlerinin bir kısmı ölümünden sonra yayımlanmıştır.
D) Sanat çalışmalarını Avrupa’da aldığı eğitimle geliştir-
miştir.
E) Yaşamını öykü türünün geliştirilmesine adamıştır.
6. Parasız Yatılı, Füruzan’ın bütün bir öykü serüveninde izle-
yeceği ana damarı yansıttığı için önemlidir. Küçük kızların
hayat karşısındaki yenilgileri, anne-kız arasındaki ilişkiler,
yoksulluk, geçmişe özlem bu öykülerde ana izleklerdir.
Füruzan daha sonraki öykülerinde bu konuları derinleşti-
recek, yeni pencereler açacaktır. 1971’de yayımlanan Pa-
rasız Yatılı’nın arka kapağında şu cümleler yer almaktadır:
Füruzan İstanbul’da doğdu. İlkokula başladığı yıl babası
öldü. Hiçbir ekonomik güvenliği olmayan aile (bir anne, bir
kız), uzun süre sıkıntılı ve dayanaksız yaşadı; eğitimini sür-
düremedi.
Bu parçadan Füruzan’la ilgili aşağıdakilerden hangisi
çıkarılabilir?
A) Öykülerindeki temalarla yaşamı arasında benzerlikler
vardır.
B) Düzenli eğitim almaması, öykülerinde anlatım kusurla-
rına yol açmıştır.
C) Öykülerinin tamamı, otobiyograk özellikler taşımakta-
dır.
D) Yaşamın güçlükleri karşısında yenilmemek için yazar-
lığı seçmiştir.
E) Ele aldığı konuları sadece İstanbul’dan seçmiştir.
131
EŞİK 3
7. Sanatçının yeni romanı Körburun, Türkiye’nin 1950 ve 1990
yılları arasındaki dönemini bir adada geçen yaşamın içinden
kuş bakışı anlatıyor bize. Romanda karakterlerin yaşamla-
rını siyasal gelişmeler belirliyor. Karakterlerin yaşamları 3
boyunca ve hatta yazarın deyişiyle “nesilden nesile geçen
tortu” yüzleşme duygusu, romanın geneline hâkim. Körbu-
run’daki tüm karakterler hırslarını, zaaarını, yalnızlıklarını,
aşklarını ve ihanetlerini toplumsal olayların etkisiyle kendi
yaşamlarında sorgularken roman, okurun da kendi içine
bakmasına ve bir anlamda kendi yaşamıyla hesaplaşma-
sına kapı aralıyor. Yazarın sade ve basit bir dille yazması,
okurun kimi olaylarda “Ben de böyle hissetmiştim.” demesini
sağlıyor.
Bu parçada Körburun adlı eserle ilgili olarak
I. Okurlara yaşadığını duyumsatan olaylar içermektedir.
II. Açık ve anlaşılır bir dille kaleme alınmıştır.
III. Sanatçısının en dikkat çekici eseri olarak değerlendiril-
mektedir.
BASAMAK
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
8. Toplumsal boyutta bizi günün yaralarından beslenmiş ve
acıları ortaya dökme arayışına giren bir yazar karşılıyor.
Arayış sözcüğünün, Deniz Tarsus’un ortaya koyduğu
edebiyat anlayışını açıklayabilmek adına önemli bir yerde
durduğunu düşünüyorum. Çünkü Tarsus’un, her kitabında
belirli bir temel üzerine koyarak geliştirdiği farklılıkları tam
anlamıyla karşılıyor bu sözcük. Deniz Tarsus’un yazdıkla-
rı, biçim ve biçem olarak her seferinde kendini yenilemiyor
belki ama üzerine kattıklarıyla kendini farklılaştırıyor her
seferinde. Bu da genç yazarın arayışının devam ettiğini
gösteriyor bize.
Bu parçada söz edilen yazarla ilgili asıl anlatılmak iste-
nen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Günümüz toplumsal sorunlarını işlemesi
B) Kendine özgü bir üslup geliştirememesi
C) Kendine özgü, bir anlatıma kavuşmak için arayışlarını
sürdürmesi
D) Yeni kitaplaştırdığı öykülerin biçim bakımından yenilik
içermemesi
E) Her kitabında belli bir zemine oturan toplumsal konula-
ra eğilmesi
 3 EŞİK EDEBİYAT TEMASI TESTİ 18 dk

9. Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında önemli isimler ara-

11 - 12. soruları aşağıdaki parçaya göre
sında yer alan Reşat Nuri Güntekin öğretmenlik, eğitim
cevaplayınız.
müfettişliği ve milletvekilliği de yapmıştır. Birinci Dünya
Savaşı’nın sonlarına doğru yazarlığa başlayan Reşat Nuri
3 2020 Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Amerikalı şair Louise
Güntekin, babasının kütüphanesinde bulunan kitapları
inceleyerek hatta bazen resimlerini kesip boyayarak Glück, yaklaşık altmış yıldır ender rastlanan bir sahicilikle
edebiyatla tanışır. Halit Ziya Uşaklıgil’in eserlerinden ilham yazıyor. Ödülün verilmesinde tek ölçü edebiyatçının in-
alan yazar, öncelikle hikâye yazarlığına başlar. Daha sonra sanı ve evreni anlama ve anlatma çabasına kendine has
tiyatro edebiyatı sanatçılarının peşinden giderek tiyatro bir sesle katılıp yeni sözler okurun muhayyilesini genişle-
yazarı olmak için çabalar. Bazı dergilerde imzasız olarak ten, algısını keskinleştiren, bir etki yapabilmesiyse eğer,
yayımladığı yazılarıyla edebiyat dünyasına giren Güntekin, 2020’nin Nobel Edebiyat Ödülü’nü kutlamak için gayet iyi
bu yazılarında “Ağustosböceği, Ateşböceği, Cemil Nimet, bir sebebimiz var bana göre.
Hayrettin Rüştü” isimlerini kullanmıştır. Bir süre sonra ka-
leme aldığı ilk romanlarında bireyler arasındaki ilişkiyi konu
alan yazar, sonraki dönemlerde bireyi toplumun içindeki
11. Bu parçada Louise Glück ile ilgili olarak aşağıdakilerin
sorunlarla birlikte ele almıştır.
hangisine değinilmemiştir?
Bu parçada Reşat Nuri Güntekin ile ilgili olarak aşağı-
A) Şiirlerinin kurgusuna
dakilerden hangisine değinilmemiştir?
B) Yenilikçi tavrına
A) Farklı türlerde yapıtlar kaleme aldığına
C) Üslubunun özgünlüğüne
B) Tiyatro oyunlarının sahnelendiğine
BASAMAK

D) Okurun hayal gücünü etkilediğine

C) Belli bir dönem siyasetle uğraştığına
E) Yapmacıklıktan uzak oluşuna
D) Dergi yazılarında takma adlar kullandığına
E) Farklı sanatçılardan etkilendiğine
12. Bu parçada ödül verilen şairle ilgili;
I. beğeni,
II. doğallık,
III. sitem
duygularından hangileri belirgindir?
10. İnsanlar Yunus’u değil, onu kullanarak kendi düşüncele- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
rini anlatıyorlar, kendi bakış açılarına Yunus’la yerel kim-
D) I ve III E) II ve III
lik kazandırma gayreti içine giriyorlar. Kısacası Yunus’ta
neyi görmek istiyorlarsa onu görüyorlar. Bu durumda or-
taya Yunus adına bir zıtlıklar dünyası çıkıyor. Ama şunu 13. Büyük yazarlardan pek azı yeni kelimeler icat etmişlerdir.
hiç unutmayalım: Eski dönemlerin önemli sanat eserlerini, Şaheserler; asırların tecrübesinden geçmiş, sağlam ve
geçen yüzyılların ve çağımızın tecrübelerini dikkate alarak zengin anlamlı kelimelerle yazılmıştır. Mevlana’nın, Fu-
yorumlamak, insan düşüncesinin en doğal hakkıdır. Bunu zulî’nin, Bâki’nin şiirlerinde bugün derin anlamlar bulmak-
“Her dem yeni doğarız, bizden kim usanası” diyerek bizzat tayız. Bunu asırların tecrübelerine borçluyuz. Kökleri ve
Yunus da teşvik ediyor. yapısı sağlam Türkçe kelimelerde binlerce yılın duygu ve
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des- düşüncesi, bugün de gün ışığı gibi parlar.
tekler niteliktedir?
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
A) Büyük sanat eserleri, her dönemde insanlara farklı
hangisidir?
duygular yaşatabilir.
A) Büyük sanatçılar, eserlerini halkın konuştuğu dille ya-
B) Yunus’un eserlerinde birbirine karşıt duygu ve düşün-
zarlar.
celer iç içe anlatılmaktadır.
B) Büyük edebiyat eserlerinde yeni ortaya çıkmış kelime-
C) Büyük düşünürlerin tarih boyunca yanlış yorumlanmak ler yer bulamaz.
gibi ortak bir kaderi olmuştur.
C) Kalıcı edebiyat eserlerimiz, derin anlamlar taşıyan sağ-
D) Günümüz düşünürlerinin Yunus’u kendi görüşlerini lam bir Türkçeyle yazılmıştır.
destekler şekilde ele almaları doğal karşılanmalıdır. D) Klasik eserlerin anlam zenginliği, üzerinden çağların
E) Yunus Emre, ilerleyen çağlarda okunacağını ve söy- geçmesiyle daha iyi anlaşılır.
lediklerinin değişik yorumlara yol açacağını önceden E) Kelimeler, şairler tarafından kullanıldıkça yeni ve derin
görmüştür. bir anlam kazanır.

132
 18 dk EĞİTİM TEMASI TESTİ
1. Çocuğun hayal dünyasını geliştiren, onu soyut düşünceye
taşıyan ve duygusal eğitimine yardımcı olan masal, ana-
dil eğitiminde de önemli bir görev üstlenmektedir. Çocuğa
masal okunması ya da anlatılması, çocuğun dil öğrenme
sürecine de katkı sağlayabilir. Çocuk, sürekli ve düzenli bir
konuşma ortamında büyüyünce dili öğrenmesi daha hızlı
olmaktadır. Herhangi bir şekilde konuşması için özel çaba
harcanmayan çocukların kelime hazinesi daha dar olmakta-
dır. Bu dönemde, masalı anlamasa da sözcüklerin tekrarıyla
çocuğun dil öğrenimi hızlanmaktadır.
Bu parçada masallarla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) Çocuğun düş gücünü geliştirdiğine
B) Çocuklarda dil öğrenme sürecini hızlandırdığına
C) Çocuğun söz dağarını zenginleştirdiğine
D) Çocuğun dünyasına benzer bir dünya sunduğuna
E) Çocuklarda soyut düşünmeyi tetiklediğine
2. (I) Koronavirüs, uzaktan eğitimin verimli hâle getirilebil-
mesi için eğitimcilerin kısa sürede yenilikçi çözümler üret-
mesini sağladı. (II) Örneğin Hong Kong’da öğrenciler etki-
leşimli uygulamalar ile evden eğitim gördü. (III) Nüfusun
çok fazla olduğu Çin’de ise öğrenciler, ülkemizde olduğu
gibi, televizyon yayınları ile eğitimlerini sürdürdü. (IV) Sal-
gın sürecinde yaşananlar teknolojinin öğretme ve öğren-
me şeklimizi nasıl dönüştürmeye yardımcı olabileceğini
gösterdi. (V) Bu süreçte farklı uygulamalar ile öğrenciler
takip edilmeye çalışıldı. (VI) Ancak öğrenciler, öğretmenler
tarafından yeterli düzeyde takip edilemediği için uzaktan
eğitimde öğrencilerin üzerindeki öğrenme sorumluluğu çok
arttı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
133
EŞİK 3
3. Üstün zekâlı ve yetenekli çocuklar, birbirinden çok farklı
özelliklere sahip olabilir. Bununla birlikte genel olarak pek
çok üstün zekâlı ve yetenekli çocukta gözlemlediğimiz or-
tak bazı özellikler bulunuyor: muhakeme ve problem çöz-
me becerilerinin gelişmiş olması, yaratıcı kirler üretmeleri,
esprili olmaları, mekanik oyuncakları sevmeleri, aşırı has- 4
sas oldukları konuların olması, gelişmiş adalet duygusuna
sahip olmaları… Ancak tüm bu özelliklerin her zaman tek
bir çocukta olmayacağı da unutulmamalıdır.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi nasıl olma-
lı?
B) Üstün zekâlı ve yetenekli çocukları nasıl fark ederiz?
C) Üstün zekâlı ve yetenekli çocukları fark etmek neden
önemli?
D) Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların öğretmenleri de
üstün zekâlı mı olmalı?
BASAMAK
E) Üstün zekâlı ve yetenekli bütün çocuklara aynı testler
mi uygulanmalı?
4. Küreselleşen dünyada yaşamak için teknik beceriler yeterli
değildir, yalnız teknik becerilerle üretim yapılamaz. Çünkü
yetişkin birey yalnızca bir iş gücü değildir. O, aynı zaman-
da her şeyin hızla değiştiği dünyada bir eştir, komşudur,
vatandaştır ve nihayet bir insandır. Küreselleşen dünyanın
bilgi ve teknolojisindeki gelişmeler, uygulandığı sosyal ve
kültürel ortamı değiştirdiği kadar ondan etkilenmektedir de.
Sosyal ve kültürel yenileşmeyi ihmal ederek teknolojik ye-
nilikleri uygulama çabası verimsiz olacaktır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Yaşam boyu eğitim programları teknik beceri kazandır-
mada beklenilen düzeyde başarılı olamamaktadır.
B) Ekonomik küreselleşmeyi olanaklı kılan teknolojik geliş-
meler, yetişkinleri mutlu etmede yetersiz kalmaktadır.
C) Teknolojik gelişmeler, ekonomik ve toplumsal yaşam-
da derin değişmelere yol açarak herkes için yaşam
boyu eğitimi zorunlu kılmaktadır.
D) Teknoloji sayesinde etkileşimin yoğunlaşması, başka
kültürel ve ziksel coğrafyalarda yaşama yeterliğinin
kazanılmasına olan gereksinimi artırmaktadır.
E) Üretimde verimlilik için yetişkin eğitiminde teknik bece-
riyle birlikte sosyal ve kültürel boyutlar da dikkate alın-
malıdır.
 3 EŞİK
5. ----. O dünyada insan hafızası bir sanat, bir teknik olarak
algılanıyordu; kuvvetli ve eğitimli bir hafıza, insan faali-
yetleri için yaşamsal öneme sahipti. Antik Yunan’da icat
edilen hafıza sanatı, önce Roma’ya aktarıldı; oradan Av-
rupa geleneğine yerleşti. Bu sanat, yer ve imgeleri hafı-
4 zaya nakşetme yoluyla ezberlemeyi amaçlıyordu; bilginin
aktarılmasında ve yaygınlaştırılmasında eşsiz bir yere
sahipti. İnsan zihninde yerlerin ve imgelerin düzenlenişi,
hemen her zaman insan ruhunun bütünlüğünü doğrudan
etkiliyordu.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Kitabın, yazılı herhangi bir materyalin eğitimde yer bu-
lamadığı bir okul hayal edelim
B) Antik zamanlara kadar gidip internetin, dijital kitabın,
hatta basılı kitapların olmadığı bir dünya düşünün
C) İnsanların düşündüklerini ve deneyimlerini gelecek ku-
şaklara aktarmak için sözlü aktarım tekniklerini kullan-
dıkları bir dünya vardı
BASAMAK
D) Hafıza sanatı, yer ve ona bağlı imgeleri hafızaya nak-
şetme yoluyla ezberlemeyi amaçlayan bir olgudur
E) Hafıza sanatı, Antik Çağ’ın bilgiyi öğrenme ve onu sak-
lama yönteminin yoğun olarak kullanıldığı bir dünyanın
sanatıdır
6. Bu kitabı elime aldığımda dikkatimi ilk çeken şey, gerek-
siz hiçbir bilgi barındırmadan son derece sade bir dille
yazılmış olduğuydu. Oyunculuk sanatını ona herhangi bir
gizem yüklemeden herkesin anlayabileceği bir yalınlıkla
anlatıyordu. Ayrıca, doğal yeteneği ne olursa olsun, belli
bir düzen ve disiplinle çalışarak tekniğini geliştiren herke-
sin zaman içinde iyi bir oyuncu olabileceğini vurguluyordu.
Konuya yaklaşımındaki hurafelerden ve efsanelerden arın-
dırılmış tarzını da kendime yakın bulmuştum.
Bu parçada ele alınan kitapla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
A) Kullanılan dille ilgili özelliklere
B) Anlatımdaki açıklığa
C) Ele aldığı konudaki inandırıcılığa
D) Bakış açısındaki gerçekçiliğe
E) Okurun hayal gücünü harekete geçirmesine
134
EĞİTİM TEMASI TESTİ 18 dk
7. Bütünüyle bizi ısıran ve bizi zehirleyen kitapları okumalı-
yız. Okuduğumuz kitap kafamıza balyoz indirilmiş gibi bizi
uyandırmıyor ise neden okuma zahmetine girelim ki? Bizi
mutlu kılsın diye mi? Aman Tanrım, hiç kitap olmasaydı da
o denli mutlu olurduk. Kitap içimizdeki donmuş denize inen
balta gibi olmalı. Ben buna inanıyorum.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın yazarının düşün-
cesini destekleyen bir örnektir?
A) Açlık yemekle, bilgisizlik okumakla giderilir.
B) Okumak bir toplumun günlük alışkanlığı olunca o top-
lum mutlu olur.
C) Yeryüzünün en kuvvetli silahı tank tüfek, siyasi iktidar
veya sermaye değil onların hepsini birden sindiren ki-
taptır.
D) Kitap limandı benim için, kitaplarda yaşadım ve kitap-
taki insanları sokaktakilerden daha çok sevdim.
E) Donuk hayatımıza biraz renk ve ışık vermek, daracık
dünyamızda bulamadıklarımızı yaşamak için tek çare-
miz, kitaplara sarılmaktır.
8. Dünyada son yıllarda uygulanan eğitim politikaları sonucu
eğitimi piyasanın istek ve ihtiyaçlarına uyarlayan politikalar
ağırlık kazanmıştır. Buna bağlı olarak eğitimin toplumsal
amacı ve işlevine yönelik anlayışta köklü değişimler oluş-
muştur. Bunun sonucunda da eğitim, ekonomik etkinlik-
lerin bir verimlilik ögesine indirgenmiştir. Eğitim çalışma-
larında ekonominin ve piyasanın talepleri doğrultusunda
insan gücü yetiştirmeye yönelik teknik yaklaşım ağırlık
kazanmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın yazarının düşün-
cesini destekleyen bir örnek değildir?
A) Aldığım eğitimin sonucunda nans sektöründe hatırı
sayılır paralar kazanıyorum.
B) Kurumun istediği sertikaları herkesten önce alarak
boş bulunan daire başkanlığına atandım.
C) Girişimcilik kurslarını başarıyla tamamlayıp dijital yatı-
rım amaçlı devlet desteklerinden yararlanıyorum.
D) Akademik çalışmalarım sonucu geliştirdiğim projeyi ta-
nınmış bir yabancı rmaya satıyorum.
E) Doğal ve kültürel mirası sahiplenerek koruma bilincini
lise yıllarımda edinmiştim.
 18 dk EĞİTİM TEMASI TESTİ EŞİK 3

9. Çocuğunuza kötü davranmak ve sözle ya da ziksel ola-
rak onu incitmek, gelişimini ve başarısını olumsuz etkiler.
Aynı şekilde çocuğunuzun her şeyini siz yaparsanız bü-
yüdüğünde de ondan fazla bir şey beklememeniz gerekir.
Çocuğunuza sabırlı, destekleyici ve pozitif bir şekilde yak-
laşmak ise gelişimini ve ilerideki başarısını pozitif şekilde
etkiler. Bir bitki kurumak üzere ise yapraklarını koparıp
atar mısınız yoksa ona su mu verirsiniz? Bu yaklaşım tarzı
çocuklarınız için de geçerli olmalıdır. Yanlış davranış ser-
gilediklerinde size iletmek istedikleri bir mesaj var demek-
tir. Öncelikle çocuğunuzla ilişkinizdeki alışkanlıklarınızı ve
iletişim biçiminizi gözlemleyin. Çocuklarınıza karşı yanlış
davranışlar içindeyseniz bunlardan hemen vazgeçin.
Bu parçanın yazarı anne-babalardan çocuklarına karşı
gösterdikleri;
I. Çocuğun duygularını incitmek,
II. Çocuğu terk etmekle ya da evden atmakla tehdit etmek,
III. Çocuğun yapmasını istediklerini yapmak,
11. Eğip bükmeden eğitmek için hem eğitim sisteminin hem de
o sistemde çalışanların farklılığa dönük bilinç düzeyleri ve
farkındalıkları yüksek olmalıdır. Evrensel bilgi ve değerlere
kulak vermek, hoşlanmadıklarımızı halı altına süpürmek-
ten vazgeçmeyi öğrenmek; bilimin insanın bilişsel, duyuş-
sal ve devinişsel gelişim özelliklerine yönelik söylediklerine 4
kulak vermek; insanı tüm zenginliği ve farklılığıyla sevmek
gerekir. Yani bir anlamda evrenseli yakalamak için bilimsel
ve eleştirel olmak, sürekli aydınlanmak ve insancıl olmak
gereklidir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) İyi bir eğitim ortamında öncelikle eğitimcilerin bilinçli
olmaları gerekir.
B) Doğru eğitim evrenseli yakalamayı, bilimsel ve eleştirel
olmayı, insancıllığı, sürekli aydınlanmayı gerektirir.
C) Eğitimde farkındalık, bilimin evrensel kriterlerine uygun
bir eğitim programıyla mümkündür.
D) İnsanı sevmeyi, insana saygı duymayı veremeyen bir
BASAMAK

IV. Çocuğun yerine karar vermek, eğitimin evrensellik iddiası boşunadır.

V. Gerektiğinde çocuğa “hayır” demek ya da onun istediği E) İşine yarar olanı alıp da kalanına kulak asmayan bir
her şeyi yapmamak
eğitim anlayışı başarılı olamaz.
gibi yukarıda numaralanmış davranışların hangisini
değiştirmelerini istemez?
A) I B) II C) III D) IV E) V

10. İlk bakışta masalların yalnızca çocukları eğlendirmek için

yazıldığını düşünebiliriz. Kalıplaşmış karakterler, olanaksız
durumlar, konuşan hayvanlar, her defasında mutlu gelişen
sonlar masalların vazgeçilmez nitelikleridir. İkinci bir bakış
masal metnine gizlenmiş bir ya da birkaç ders bulundu-
ğunu ortaya koyar. Yabancılarla konuşmamak, tembellik
yapmamak, büyüklerin sözünü dinlemek... Diğer edebiyat
türlerinden farklı olarak masallar, çocuğu kendi kişiliğini
12. (I) Okullarda ezbere dayalı bir eğitim sisteminden şikâyet
keşfetmeye yönlendirir. Karakterinin gelişmesi için ne tür
ediyor ve bunun değişmesini istiyoruz. (II) Ancak ezbere
deneyimlerin gerekli olduğunu ortaya koyar, onları çeşitli
dayalı bir sistem, hayatın her aşamasında var. (III) Ev ve
yaşam koşullarında yönlendirir.
iş hayatında klişelerle, hazır reçetelerle, değiştirmeyi dü-
Parçada masallarla ilgili aşağıdakilerden hangisine şünmediğimiz alışkanlıklarımızla yaşıyoruz. (IV) Sonuçta
değinilmemiştir? bireysel ve toplumsal bir tatminsizlik ve moral bozukluğu
A) Çocukların kişilik gelişimine katkı yaptığına ortaya çıkıyor. (V) Bu durum insanları yaratıcı olmaktan,
B) Bazı değerlerin çocuklara verilmesinde etkili olduğuna karşılaştıkları problemleri çözme konusunda becerili ol-
maktan uzaklaştırıyor.
C) Hepsinin mutlu bir sonla bittiğine
D) Hangi amaçlarla yazıldıklarına Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
E) Öykü ve roman gibi edebî türlerden biçimsel farklılık- şüncenin akışını bozmaktadır?
larına A) I B) II C) III D) IV E) V

135
 3 EŞİK
A D
Absürt: Anlamsal ögeleri birbiriyle bağdaşmayan, ögeleri
birbirini tutmayan, birbiriyle bağdaşmayan saçma düşünce.
Aşkın: Üstün olan, insanlık düzeyinin üstüne çıkan (Tanrı).
Ateizm: Tanrının varlığını yadsıyan görüş... Ateizm, ruh,
ölümden sonra yaşam vb. her türlü metazik inançların ya-
5 Determinizm: Ahlaki seçimler dâhil bütün olayları, özgür
dsınmasını kapsar.
B Dogmatizm: Din ya da yetkelerce ileri sürülen düşünce ve
Beğeni: Güvenilir, ince ayrımlara varan bir duyguya dayanan
estetik yargılama ve değerlendirme gücü; güzeli çirkinden
ayırma yetisi.
BASAMAK
Bilgi: Öznenin amaçlı yönelimi sonucunda, özne ile nesne
arasında kurulan ilişkinin ürünü olan şeydir.
Bilim: Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak se-
çen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar
çıkarmaya çalışan düzenli bilgi. Genel geçerlik ve kesinlik ni-
telikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi.
Bireycilik: Bütüne, genele değil de bireye, tek olana üstünlük
tanıyan görüş. Bireyin kendine dayanması eğilimi.
Ç
Çelişme: İki kavramın ya da yargının birbirini dışta bırakma-
sı. Birbirine ters olma, birbirini tutmama.
Çevrecilik: Çevrenin insan üzerindeki etkisini ya da çevrenin
insan davranışını belirlemedeki önemini vurgulayan bir öğreti
olarak boy göstermiştir. Bu anlamıyla çevrecilik insanı dış ko-
şulların ürünü; doğal, toplumsal ve kültürel koşulların toplamı
olarak gören anlayışa karşılık gelir.
Çokçuluk: Gerçekliğin açıklanmasında birden çok ilkenin te-
melde bulunduğunu kabul eden öğreti.
Çözümleme: Birleşik olanı ayırarak çözmek, bir bütünü par-
çalara ayırmak.
Çözümleyici (analitik) felsefe: Dil çözümlemelerine dayalı
felsefe yöntemini geliştiren ve felsefenin görevini mantıksal
dil çözümlemesiyle sınırlayan felsefe akımının tümüne veri-
len ad.
136
FELSEFE TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ
Değer: Kişinin isteyen, ihtiyaç duyan bir varlık olarak nesne
ile bağlantısında beliren şey.
Deizm: Deizm, tanrılık gücünün sadece yaratma işlemiyle
sınırlandığını ve bir kez yaratıldıktan sonra dünyanın hiçbir
işine karışmadığını, eş deyişle dünyayı yönetmediğini belirtir.
iradeyi ve insanın başka türlü davranabilmesi olanağını dış-
layan, önceden var olan nedenlerce belirlendiğini savunan
kuram.
Dogma: Her türlü inceleme ve eleştirmenin üstünde tutulan,
doğruluğu tartışmasız kabul edilen ve değişmez sayılan dü-
şünce.
ilkeleri kanıt aramaksızın, incelemeksizin ve eleştirmeksizin
bilgi sayan anlayış.
E
Epistemoloji: İnsan bilgisinin yapısını ve geçerliliğini incele-
yen felsefe dalı.
Estetik: Güzeli ve güzel sanatların doğasını inceleyen fel-
sefe dalı.
Etik (ahlak felsefesi): İnsan eylem ve davranışlarını, ahlaki
olanın özünü araştıran felsefe dalı.
Eylem: İnsanın yaptığı istençli hareket. İnsanın bir dış ne-
denle değil de doğrudan doğruya kendisinin gerçekleştirdiği
davranışları.
G
Gerçek: Bilinçten bağımsız olarak var olan. Düşünülen, tasa-
rımlanan şeylere karşıt olarak var olan.
Göreli: Bir başka şeye bağlı olan, ancak belli koşullar içinde
geçerli olan.
H
Hakikat: Nesnel gerçeğin düşüncedeki yansısı. Gerçek ile
hakikat aynı şeyler değildir. Gerçek nesnel gerçekliği, haki-
kat ise bu nesnel gerçekliğin zihnimizdeki öznel yansısını dile
getirir.
İ
İnsancılık (Hümanizm): İnsanca, insana özgü, insana iliş-
kin. İnsanlığa, insana yaraşır bir yaşam ve düşünmeye ulaş-
mak için çabalamak. Batı kültürünün ve eğitiminin Eski Yu-
nan kültürüne dayanmasından yola çıkarak bu kültür kalıtının
bilimsel olarak yeniden canlandırılması düşünüşü.
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ FELSEFE TEMASI
K R
Kaos: Evrenin, düzene girmeden önceki karışık durumu.
Kavram: Bir nesnenin veya düşüncenin zihindeki soyut ve
genel tasarımı, mefhum, fehva, konsept, nosyon.
Kuram: Sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıkla-
yan ve bir bilime temel olan kurallar bütünü, teori.
M S
Metazik: Felsefenin en temel konularını, bu konuların felse-
fe içinde işlenmesi açısından ele alan bilgi dalı.
N
Nedensellik ilkesi: Her şeyin bir sebebi vardır ve aynı şartlar
altında, aynı nedenler, aynı etkileri doğurur biçiminde özetle-
nebilen ilke.
Nitelik: Nesnenin algılama konusu olan yanı. Her nesnenin
niteliksel yanı ile birlikte niceliksel tarafı da vardır. Bu iki un-
sur birbirine bağlıdır. Bir nesnenin sadece nicel ya da nitel
yanı olamaz. İkisi birbirine bağlıdır.
O
Olgu: Gerçekleşmiş olan her şey. Olmuş olan her şey olgu-
dur.
Ontoloji: Varlığı bütünüyle inceleyen felsefe dalı; varlık bilim.
Bir bütün olarak varlığı ele alan ve var olanların en temel nite-
liklerini inceleyen felsefe dalı.
Ö uslamlama yöntemi.
Önsezi: Temellendirilemeyen duygu. Bilinmeyenin, gelecek-
le ilgili olanın önceden duyulması, doğru gibi sayılması.
Öz: Bir nesneyi neyse o yapan gereçlerin tümü.
P larda değil, düşmede ve tümdengelimli çıkarımlarda bulan
Paradoks: Kökleşmiş kanılara aykırı olarak ileri sürülen dü-
şünce. Kendi içinde çelişkiliymiş gibi görünen, mantıksal ola-
rak hem doğruluğu hem de yanlışlığı kanıtlanabilen önerme.
Pozitivizm: Olgularla desteklenen ya da olgularla ilgili veri-
lere dayanan bilginin tek sağlam bilgi türü olduğu görüşüdür.
Pragmatizm: Hakikati ve gerçekliği yalnızca eylemlerin so-
nuçları ve başarıları ile değerlendiren felsefe öğretisi.
137
EŞİK 3
Rasyonalizm: Hakikatin ölçütünü duyularda değil, düşünme-
de ve tümdengelimli çıkarımlarda bulan öğretilerin genel adı.
Akılcılık, usçuluk.
Realizm (gerçekçilik): Bilinçten bağımsız bir gerçekliğin var
olduğunu kabul eden öğreti.
5
Sentez (bireşim): Çeşitli ögeleri bir araya getirme, bir bütün
içinde birleştirme.
Septisizm (şüphecilik): Her tür bilgi savını şüpheyle karşı-
layan ve bunların temellerini, etkilerini ve kesinliklerini irdele-
yen tutum.
Sezgicilik: Sezgiye akıl, kavramsal düşünme karşısında üs-
tünlük veren; sezgiyi bilginin, özellikle felsefe bilgisinin temeli
BASAMAK
olarak gören öğreti.
Soyutlama: Bir nesnenin herhangi bir yanını öbürlerinden
ayırarak tek başına ele alan ansal işlem.
Söylence (efsane): Tanrılar, kahramanlar, önceki çağların
olayları üzerine anlatılanlar, masallar, öyküler.
Süreç: Belli bir düzen içinde yinelenen, ilerleyen, gelişen
olay ya da eylemler dizisi.
T
Temellendirme: İleri sürülen bir iddia için temel, dayanak,
gerekçe verme.
Töz (cevher): Değişen durumlara karşı kalıcı olan; kendi
kendisiyle, kendi kendisinde var olan.
Tümevarım: Tekil ve tikelden tümeli, özelden geneli çıkaran
Tümdengelim: Tümelden tikeli ve genelden özeli çıkaran us-
lamlama yöntemi.
U
Usçuluk: Us bilgisine dayanan, doğruluğun ölçütünü duyu-
öğretilerin genel adı.
Uslamlama: Usavurma. Çıkarsama ve çıkarım deyimleriyle
de yakın anlamlıdır. Bilinen önermelerden bilinmeyen öner-
meleri çıkarmayı dile getirir. Belli birtakım önermelerden
mantıksal ilerlemelerle sonuç çıkarmaktır.
Uyum: Armoni. Çokluğun ve karşıtlığın düzenli bir birlik oluş-
turması.
 3 EŞİK FELSEFE TEMASI TESTİ 18 dk

1. Önemli bir düşünürü ırkçı kirler ileri sürdü diye okumayı 3. (I) Bilim felsefesi, kimilerince sadece soru soran ve sorula-
bırakmamız gerektiğine inanan kişilerden değilim. Bunun- ra birbirinden farklı cevaplar veren bir disiplin olarak görü-
la birlikte eğer bu düşünürlerin felsefelerine ırkçı kirlerin lebiliyor. (II) Bu durum, felsefenin bilime hiçbir önemli katkı-
girdiğine dair kanıtlar varsa bunlara işaret etmemenin so- sı olmayan bir zihin jimnastiği olarak nitelenmesi sonucunu
rumsuzluk olduğunu düşünüyorum. Bunu kendi ırkçılıkla- doğurabilir. (III) Bu durumda bilim felsefesi, felsefecinin
rımıza karşı cephe almak için ek nedenler ve kaynaklar
merakını tatmin etmeye yönelik, zevkli fakat sonuç olarak
bulalım diye söylüyorum. Cinsiyetçilik, dinsel hoşgörüsüz-
boş bir çaba olmaktan öteye geçemeyecektir. (IV) Çünkü
lük ve benzeri diğer tahakküm biçimlerine karşı da benzer
5 bilim, günümüzde toplumsal problemlerden etkilenen bir
yaklaşımların kullanılmasını aynı şekilde savunurum. Dü-
şünürlerin başarısızlıkları da yaptıkları olumlu katkılar da yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. (V) Ne var ki bir bütün
görmezden gelinmemelidir. olarak felsefe, havada duran, gereksiz bir disiplin hiçbir za-
man olmamıştır; bu, felsefenin mahiyetine aykırıdır.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir yaza-
rın düşüncesi olabilir? Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
A) Irkçılığa karşı verdiğimiz mücadelede başarılı olmak şüncenin akışını bozmaktadır?
için kendimizi ahlaki olarak ırkçı düşünürlerden üstün A) I B) II C) III D) IV E) V
hissetmeliyiz.
B) Sartre’ın ırkçılık ve sömürgecilikle ilgili görüşlerine
daha fazla önem verilmesi gerektiğine inanıyorum.
C) Felsefeye ilginin artması için büyük lozoardan bazı-
larının ırkçılığın tarihine yaptıkları özgül katkıları gör-
mezden gelmeliyiz.
BASAMAK

D) Locke’un bilgi teorisine ilişkin yazıların ırk ve sömürge-

cilik bağlamlarından bağımsız olarak okunmaları gere-
kir.
E) Modern ırksal ideolojinin babalarından biri olduğuna
işaret edildiği için Herder üstüne çalışmamalıyız.

2. Sevgi yoksa başka insanların yanımızda olmasını kabul

etmiyorsak toplumsal süreç olmaz ve dolayısıyla insan
olmak imkânsızdır. Başkalarını kabullenmeyi engelleyen
her şey, toplumsal sürece zarar verir çünkü bu toplumsal
süreci oluşturan biyolojik sürece zarar verir. Kendimizi
kandırmayalım. Ahlak dersi ya da sevgi vaazı vermiyoruz.
Yalnızca biyolojik olarak sevgi olmadan, diğerlerini kabul-
lenme olmadan hiçbir toplumsal olgu olmayacağını ifade 4. I. Her bilim adamının içinde yer aldığı ve ufkunu belirle-
ediyoruz. Eğer buna rağmen bir şekilde bir arada yaşıyor- yen bir dünya görüşü, açık veya örtük olarak benimse-
sak sevgi görüntüsü altında kayıtsızlık ve yadsımayı yaşı- diği kirlerden oluşan bir çerçeve vardır.
yoruz demektir.
II. Bu çerçeve, sadece toplumsal değerleri değil; o bilim
Bu parçanın yazarının aşağıdakilerden hangisini söy- çevresinde kabul edilen görüşleri de içerir.
lemesi beklenmez? III. Diğer bir deyişle bilimsel teoriler, bu felse anlayışla
A) Beraber yaşama arzumuzda, toplumsal olguların biyo- uygunluk içindedir.
lojik temelinde sevgi vardır. IV. Bu görüşler, bilimsel teorileri de etkileyen felse içerikli
B) Her şeyin belirsiz olduğu bir dünyada kişi kendi kendi- bir anlayıştır.
siyle yetinerek toplumsal sürece katkı sunabilir. V. Bunun tipik ve bilinen örneği, yer merkezli evren anla-
C) Gerçek manada, bir arada yaşama ulaşabilmek, bize yışıdır.
aykırı gelen düşünceleri anlama çabasını gerektirir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bü-
D) Diğer türdeşlerimizle ortak bir yaşam sürebilmenin ko-
tün oluşturması için hangilerinin birbiriyle yer değiş-
şulu, çatışmayı yenmekten geçer.
tirmesi gerekir?
E) Bireyin çevresindeki insanları tehdit olarak algılaması-
A) I ile IV B) I ile V C) III ile IV
nın temelinde toplumdan yalıtılmış sevgisiz bir hayat
arzusu yatar. D) III ile V E) IV ile V

138
 18 dk FELSEFE TEMASI TESTİ
5. “Bilgi güç sağlar.” ilkesi günümüzde eskiden olduğundan
daha fazla değer kazanmıştır. Bilgiyi üretebilmek, daha
fazla bilginin elde edilmesiyle mümkün olabilir. Bu bilgi
ise sadece laboratuvar çalışması yapılarak elde edileme-
mektedir. Bilim felsefesi, mahiyeti dolayısıyla gerekli bilinci
sağlayabilecek kaynak durumundadır. Yani felsefenin ge-
leneksel teorik özelliklerine ilave olarak bilim felsefesi pra-
tik amaçlara da yönelmiş durumdadır. Günümüzde bilim
felsefesinin amacı, eski anlayıştan farklı olarak bilimin bilim
adamı ve toplum ile olan ilgisini, aralarındaki etkileşmeyi
de inceleyecek şekilde genişlemiştir.
I. Öneminin bilim adamları tarafından yeterince anlaşıl-
madığına
II. Düşünürleri laboratuvar çaılışmalarıyla sınırladığına
III. Amaçlarının eskisinden daha geniş olduğuna
Bu parçada bilim felsefesine ilişkin olarak yukarıdaki-
lerden hangilerine değinilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
6. Daha on yıl öncesine kadar Türkçede felsefe tarihinde yer
edinmiş birçok lozofa ait birkaç makaleden türetme kitap-
çıklar ancak bulunabiliyordu. Dolayısıyla herhangi bir felse-
feci üzerine onun düşüncelerinin kuşatıcı bir okumasını yap-
manın imkânı yoktu. Oysa şimdi yüzyıla damgasını vurmuş
usta lozoarın hemen hemen tüm kitaplarını içeren külli-
yatları Türkçede bulmak mümkün. Bunlardan biri de Witt-
genstein. Son zamanlarda ardı ardına çevrilen kitaplarıyla
bir Wittgenstein külliyatı oluşuyor.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Türkçede son yıllarda birçok lozofa ait temel metinle-
rin çevrilip yayımlandığı
B) Türkiye’de uzun yıllar Batı’da yayımlanmış felse me-
tinlere ilgi gösterilmediği
C) Batılı felsefe ve düşün insanlarının önemli kitaplarının
tercümesinde geç kalındığı
D) Felsefe alanında literatürün zenginleşmesini sağlayan
çalışmaların desteklenmesi gerektiği
E) Wittgenstein’ın eserlerinin Türkçeye tercümesinin Türk
insanı için ufuk açıcı olduğu
139
EŞİK 3
7. (I) Düşünce geçmiş zamanlarda genellikle duygunun kar-
şısına konmuş, çok yerde bir duygu-düşünce karşıtlığı
üzerinde durulmuştur. (II) Buna göre çok zaman duygu-
lar büyük ölçüde tehlikeli, düşünceler ise kurtarıcı görül-
müştür. (III) Biz bugün duygulanmanın da bir tür düşünme
biçimi olduğunu bilmekte ve bunların tek bir kaynaktan
geldiğini görmekteyiz. (IV) Ama eskiler soruna daha de-
5
ğişik bakmışlardır. (V) Onlar duyguların aklı, bilinci bulan-
dırdığını, dolayısıyla onların giderilmesi ya da baskı al-
tında tutulması gereken şeyler olduğunu düşünmüşlerdir.
(VI) Düşünebilen insan hayır demeyi alışkanlık edinmiş
insan değildir ama gerektiğinde kesin bir biçimde hayır di-
yebilen insandır.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
BASAMAK
8. (I) Descartes için tarih çalışmaları bilim değildir. (II) Ona
göre Roma tarihini anlamayı amaç edinen tarihçi, Romalı
bir aşçıdan daha az şey bilir. (III) Tarih hakkındaki bilgimiz,
anlamlandırma ve haber almaya dayanır ki bu hâliyle bir
kenara bırakılmak zorundadır. (IV) Bizi çoğu kez yanıltan
geleneklerde ve anlamlarda hiçbir mutlak açıklık yoktur.
(V) Bu tutum Descartes ve arkadaşlarının tarihe bakış açı-
larının olumlu olduğunu göstermektedir. (VI) Descartes’a
göre çeşitli dillerde ve çeşitli tarihleri okumakla insanlar,
daha bilgili ve daha iyi vatandaş olamazlar.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 3 EŞİK
9. • Eskiler; duyguların, tutkuların aklı, bilinci bulandırdığı-
nı, dolayısıyla onların giderilmesi ya da baskı altında
tutulması gereken şeyler olduğunu düşünmüşlerdir.
Örneğin J. J. Rousseau şöyle demiştir: “Yüreğim ve
zihnim aynı bireyin değil denebilir. Yıldırımdan daha
hızlı olan duygu, ruhumu doldurur ancak beni aydın-
latacak yerde beni yıkar ve sarsar. Düşünmek için so-
5 ‘spiritüel’ olduğu sonucunu çıkarabiliriz.”
ğukkanlı olmalıyım.”
• Düşünce genellikle duygunun karşısına konmakta, çok
yerde bir duygu-düşünce karşıtlığı üzerinde durulmak-
tadır. Buna göre çok zaman duygular, büyük ölçüde
tehlikeli; düşünceler ise kurtarıcı görülmektedir. Biz
bugün duygulanmanın da bir tür düşünme biçimi oldu-
ğunu bilmekte ve bunların iki ayrı alan oluşturmadığını,
her ikisinin de iki ayrı kaynaktan değil, tek bir kaynak-
tan geldiğini görmekteyiz.
Yukarıda ilk parçada karşı çıkılıp ikinci parçada savu-
nulan düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) Duygular, düşünceleri gerçekleştirmeyi engeller.
BASAMAK
B) Duygu ve düşünce birbirinin karşıtı değil tamamlayıcı-
sıdır.
C) Düşünceler duygulara karşı tercih edilmeli, soğukkanlı
olunmalıdır.
D) Duygular yıkıcı ve tehlikeli, düşünceler yapıcı ve kurta-
rıcıdır.
E) Duygularla düşünceler arasında bir denge oluşturmak,
her zaman mümkün değildir.
10. 20. yüzyıl gerek ekonomik gerekse devletler arası ilişkiler-
de bilim ve teknolojinin güç olarak kullanıldığı bir çağdır.
Bu güç, üretim ve silahlanmada kendini açıkça göstermiş-
tir. Dünya savaşlarının yaşandığı bu dönemde ekonomik
çöküşlerle yaşanan olaylar, insanları umutsuzluğa sürük-
leyerek bunalıma sokmuş ve bireyselleşmelerine neden
olmuştur. Yaşanan olaylar, insanların değer anlayışlarında
değişimler meydana getirmiş ve bazı değerler, derinden
sarsılmıştır. Filozoar, çağın bu sorunlarına karşı duyarlılık
göstermiş ve bu durumu felsefelerinde işlemiştir.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söyle-
nebilir?
A) 20. yüzyıl, insanlığın her bakımdan en zor yüzyılı ol-
muştur.
B) Silahlanma yarışları, ekonomik çöküntüleri hızlandır-
maktadır.
C) Bilim ve teknolojide yaşanan gelişmeler, yeni savaşları
tetiklemektedir.
D) Bilimsel bakımdan güç sahibi devletler, her dönemde
belirleyicidir.
E) 20. yüzyılda insanlığın yaşadığı sorunlar, felsefenin de
konusu olmuştur.
140
FELSEFE TEMASI TESTİ 18 dk
11. • Bertrand Russell, kendisine bir dilde yer alan ve alma-
yan kelimelerle ilgili yöneltilen soruları şöyle yanıtla-
mıştı: “Bir halkın karakterini o halkın diliyle en iyi ifade
edilen kirlere bakarak inceleyebiliriz. Örneğin Fransız-
cada İngilizce ifadesi neredeyse mümkün olmayan spi-
rituel, l’esprit gibi kelimeler bulunur; buradan hareketle
İngilizceye kıyasla Fransızcanın daha ‘esprili’ ve daha
• Yunancada her şeye karşılık bir kelime bulunduğu
söylenir ama Cicero, De oratore (Hatip Üzerine) adlı
yapıtında, Latince ineptus (arsız veya münasebetsiz)
kelimesinin Yunanca karşılığının olmayışı üzerine
uzun uzun kalem oynatmıştı. Cicero arsızlığın, müna-
sebetsizliğin Yunanlılar arasında son derece yaygın ol-
duğunu; bu yüzden bir kusur olarak farkına bile varma-
dıklarını düşünüyor, kelimenin yokluğunu bu durumun
kanıtı olarak görüyordu.
Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Benzer olgulara birbirine karşıt yorumlar getirmektedirler.
B) Farklı olguların benzer yönlerini vurgulamaktadırlar.
C) Kendi düşüncelerine uygun kanıtlar kullanmaktadırlar.
D) Olguları yaşadıkları toplumların sosyal yapısına göre
örneklendirmektedirler.
E) Birbirinden çok farklı konularda değerlendirmelerde
bulunmaktadırlar.
12. Zekâ sadece sözcükleri tanıma ve anlama, sözel ve yazılı
olarak sözcük ve ifadeleri çabucak bulabilme becerisi midir
yoksa aritmetiksel işlemleri çabuk ve doğru olarak yapabil-
me yetisi midir? Toplum olarak bence zekâyı aritmetiksel
işlemleri çabuk ve doğru olarak yapabilme olarak değer-
lendiriyoruz. Bunun en büyük göstergesi de matematik ve
fen bilimlerini öğretmek için dizayn edilmiş okullardır. Gü-
nümüzde okullarımız, kendilerini sözel ve yazılı anlamda
ifade edemeyen öğrencilerle dolup taşmakta. Ancak yeni
teknolojilerle çocuklarımız, kendilerini ifade edebildikleri
yeni bir ortam olan sosyal medya ile tanışmış durumda.
Dışarıda zekâlarının farkında bile olmayan bu çocuklar,
teknolojik ortamda usta birer otobiyogra yazarına dönü-
şebiliyor olmadıkları kişilikleri yansıtırken.
Aşağıdakilerden hangisi parçada yer alan teknolojinin
gelişmesi sonucu değişen insan ve zekâ ilişkisine ör-
nek oluşturabilir?
A) Okullarda akıllı tahta kullanılması - Derslere etkin
şekilde katılan öğrencilerin sayısının arması
B) Televizyonun insan hayatına girişi - Televizyondaki dizi
lm karakterlerine bürünen insanların sayısının artması
C) İnternetin kullanım alanının genişlemesi - İnsanların
internet ortamındaki genel kültür oyunlarına rağbet et-
meleri
D) Bilgisayarın gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası olu-
şu - Okullarda bilgisayardan ulaşılan metinlerin ödev-
lerde kullanılması
E) Akıllı telefonların yaygınlaşmaya başlaması - İnsanlar-
da birden fazla karakter özelliğinin görülmesi
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ MÜZİK TEMASI EŞİK 3

A E
Akor: Üç veya daha çok sesin armoni oluşturacak şekilde Eleji: Ağıt, hüzünlü şiir.
aynı anda çalınması. Uygu, düzen.
Enstrümantasyon: Çalgılama. Armonili bir yapıtın partileri-
Akort: Bir çalgıda doğru ses vermesi için yapılan ayar, dü- nin orkestra içindeki çalgılara göre dağıtılması.
zen. Armoniyi sağlayan seslerin birleşmesi. Uyum, uyumlu-
Epilog: Son söz.
luk.
Ezgi: Melodi çizgisi, şarkı.
Akustik: Sesin oluş ve yayılışını inceleyen bilim dalı. Bir or-
tamın ses dağılım nitelikleri. 6

Alto: En pes kadın veya çocuk sesi. F

Aranjman: Uyarlama. Düzenleme. Bir yapıtı, özgün ortamını Falso: Yanlış ses.

değiştirerek bir başka ortam için yeniden yazmak. Fanfar: Yalnız maden üemeli çalgılarla çalınan tören, şenlik

Armoni: Ahenk, uyum anlamındadır. Seslerin akor oluştur- parçası.

mak üzere birleşmesi. Fantezi: Ana tema üstüne yapılan çeşitlemelerden kurulu,

Arya: Orkestra eşliğinde söylenen ya da çalınan, solo ses ya özgür biçimli çalgısal tür.

da çalgı için büyük çaplı ezgi.

BASAMAK

G
Gam: Dizi. Sekiz notanın kalın sesten inceye veya inceden
kalına gitmek üzere sıralanmış dizisi.

B İ
Bale: Dans, mim ve hareketle oynanan müzikli oyun. İdil: Huzurlu kırsal yaşamı yansıtan şiir, resim ya da bunlar-
dan esinlenmiş müzik parçası.
Balad: Bir öykü anlatan geleneksel şarkı.
İzoritim: Ritmik kalıpları yalın bir ezgi çerçevesinde yineleme
Bando: Üemeli ve vurmalı çalgılardan oluşan müzik toplu-
yöntemi.
luğu.

Bariton: Tenor ile bas arasındaki erkek sesi.

Bas: En pes erkek sesi.

Besteci: Beste yapan kimse, bestekâr, kompozitör, maestro.

K
Kadans: Yorumcunun ustalık düzeyini değerlendirmek üzere
bir konçertonun bölüm sonlarına doğru solistin orkestradan
ayrılıp kendi başına yorumladığı bölme.

D Kakofoni: Uyumsuz ses bileşimi. Kakışım.

Doğaçlama: Müziğin o anda yaratılması, içten geldiği gibi
çalma.
Düzenleme: Belirli sesler, çalgılar veya topluluklar için yazıl-
mış bir eserin, başka sesler, çalgılar veya topluluklar tarafın-
dan söylenip çalınabilmesi için o eserde yapılan değişiklik,
aranjman.
Düet: İki partisi de birbirine eşit olan ve iki yorumcu tarafın-
dan çalınan veya söylenen müzik. İkili.
Kanon: Her yeni giren sesin önceki ezgiyi taklit etmesiyle
oluşan bir çok sesli müzik türü.
Kolaj: Değişik müzik türlerinin, değişik gereçlerin bir arada
kullanıldığı yapı.
Konçerto: Solist ve ona eşlik eden orkestra için yazılmış, üç
veya dört bölümlü konser parçası.
Konservatuvar: Müzik öğrenimi için kurulmuş büyük okullar.

141
 3 EŞİK MÜZİK TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

L Ö
Leitmotiv: Yapıt boyunca yinelenerek bir kişiyi ya da bir ko- Ölçü: Müzik parçasının eşit süreli bölünüşü.
nuyu tanıtıcı özellikleri taşıyan, böylece yapıtın bütünlüğüne
katkıda bulunan müzik moti. Kılavuz müzik.

Libretto: Opera metni, kitapçığı.

P
Pasaj: Geçit; kısa bölüm.

6 M
Porte: Üstüne notaların yazıldığı beş çizgi düzeni.
Majör: Büyük. Gamda büyük üçlü.
Prelüd: Önden çalınan. Bir başka parçaya giriş oluşturan çal-
Makam: Geleneksel müzikte bir gamın işleniş tarzı. gı müziği.
Melodram: Müzikle birlikte melodisiz olarak, düz okuma du- Profan müzik: Dinsel olmayan müzik.
rumunda söylenen dram. Müzik eşliğiyle bir anlatıcı için ha-
zırlanmış yapıtların türüne verilen ad. Prozodi: Sözle notanın uyumu.

Metronom: Zaman sayacı. Rapsodi: Halk ezgileri gibi yalın ezgiler üzerine kurulmuş öz-
gür deyişte çalgısal parça.
Minimal müzik: Kısa motierin yinelenmesiyle gelişen ve
1960’lardan sonra ünlenen besteleme yöntemi. Rastlamsal: Şansa bırakılmış müzik yöntemi
BASAMAK

Minör: Küçük. Gamda küçük üçlü. Repertuvar: Birim, dağarcık

Monodik: Teksesli müzik.
Monofonik: Teksesli. Eşliksiz, tek bir ezgi çizgisi.
Monoton: Tekdüze, hep aynı tonda, yeknesak.
Motif: Ana kir. Çekirdek. Bir müzik düşüncesinin en küçük
birimi.
Resital: Dinleti. Tek yorumcu ya da eşlikli tek solistin verdiği
dinleti.
Rezonans: Titreşim, tınlayış. Akustik oluşum.
Ritim: Güçlü ve güçsüz vuruşların düzenli aralıklarla yine-
lenmesi.
Rondo: Temel müzik cümlesinin birden çok yinelendiği dans
biçimi.

N Rubato: Yorumcunun bir an için belirlenmiş ritim yapısından

Nakkare: 13. yüzyıldan sonra küçük davullara verilen ad. ayrılıp kendi içgüdüsüne göre yapıyı ve tempoyu değiştirerek
çalması.
Noktürn: Gece müziği.

Nota: Müzik yazısı. Sesleri gösteren işaretler.

O
Oktav: Sekizli aralık. Bir oktav içinde 7 nota vardır.
Opera: Yapıt, eser. Müzikli sahne oyunu.
Operet: İçinde karşılıklı konuşmaların, şarkı ve dansların yer
aldığı haf opera.
Oratoryo: Kutsal konulu bir metin üstüne çalgılar, koro ve
solistlerce seslendirilmek için yazılmış, sahnelenmeyi gerek-
tirmeyen tür.
Orkestra: Yaylı, üemeli, vurmalı çalgılardan oluşan büyük
çalgı topluluğu. Senfoni, konçerto ve oratoryoları seslendirir,
S
Senfoni: Eski çağlarda ses ve çalgı birliği temelinden doğan
sözcük. Orkestra için yazılmış, genellikle dört bölümlü, uzun
süreli müzik yapıtı.
Senfonik şiir: Betimleyici özelliği olan, müzik dışı değerler
taşıyan, çalgısal, tek bölümlü yapıt.
Serenat: Akşam müziği. Akşam yahut gece vakti, açık ha-
vada genellikle bir kadının penceresi altında söylenir, çalınır
türde parçalar.
Skala: Gam, dizi.
Solo: Tek, yalnız. Solist
Somut müzik: Doğadaki gerçek seslerin elektronik olarak

operalara eşlik eder. değişikliğe uğratıldığı müzik türü.

142
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ MÜZİK TEMASI EŞİK 3

Sonat: Üç ya da dört bölümlü çalgısal yapıt. V

Süit: Aynı tonda sıralanmış, çalgısal ortam için yazılmış, Vals: Eski bir Avusturya dansından kaynaklanan, aslında
dans demeti. Demet. ağır tempolu bir dans.

Süre: Bir sesin uzunluk süresi. Nota değeri. Varyasyon: Çeşitleme. Bir temanın, parçanın başından so-
nuna dek çeşitli çalma biçimleriyle, süslemelerle değişikliğe
uğradığı müzik yapıtı.

Virtuöz: Yorumunda teknik ustalığın üstün katına erişmiş ki-

şiler için kullanılan terim. 6

Viyolonsel: Viyoladan büyük, kontrbastan küçük, dört sürt-

me telli bir orkestra çalgısı, çello.
Ş
Şantör: Erkek şarkıcı Vokal: İnsan sesi için. Ses müziği. Çalgı müziği karşıtı. Şar-
kılı müzik türleri: Opera, kantat gibi.
Şantöz: Kadın şarkıcı
Vokaliz: Solistin güfte sözü olmaksızın tek heceyle söyleme-
Şarkı: Kısa bir şiir üzerine kurulu, melodisi olan, anonim halk
si. Ağızlama.
şarkıları tarzında veya besteleme sonucunda ortaya çıkan,
insan sesi ya da koro için yazılmış sözlü yapıt. Volume: Gürlük, yoğunluk. Ses dolgunluğu, genişliği.
BASAMAK

T Y
Tempo: Zaman. Bir müzik parçasının hızını, zamanlamasını Yorum: Bir müzik yapıtını icra eden şarkıcı, enstrümanist ya
saptayan ölçü. Metronomla ya da belli bir tempo işaretiyle da yöneticinin, o yapıtı bestecinin düşünce ve duygularına
yorumcunun yönlendirildiği ölçü. uygun olarak sunma amacıyla uyguladığı duygusal davranı-
şın ve bilimsel inceleme sonuçlarının tümü.
Tenor: En ince (tiz) erkek sesi. Lirik tenor sesi yüksek, parlak
bir tonu olan, rahatça akan bir sestir.

Tını: Ses rengi. İnsan sesinin ya da çalgıların kendilerine has

özelliği.

Tonalite: Bir müzik parçasının belli, merkezî bir tona göre

armonik olarak düzenlenmesi.

Tuşlu çalgılar: Org, klavsen, piyano, klavye gibi tuşlarıyla

çalınan çalgılar.

U
Uvertür: Opera perdesi açılmadan önceki sunuş müziği.

Uyarlama: Aranjman, adaptasyon, düzenleme.

143
 3 EŞİK MÜZİK TEMASI TESTİ 18 dk

1. Sezen Aksu, müziğe başladığı 1970’lerden günümü-
ze değin sesi ve yorumuyla Türk pop müziğindeki yerini
korumuştur. Başka söz yazarlarının yazdığı şarkıları da
seslendirmekle birlikte çoğunlukla kendi yazdığı şarkıları
söylemiştir. Bu şarkılardaki sözler incelendiğinde onların
belli yaşanmışlıkların üzerine kaleme alındığı söylenebilir.
Dolayısıyla bu sözler, başarılı bestelerle bir araya gelince
insanları yıllar yılı etkilemiştir. Böylelikle sanatçı, içten söz-
leriyle Türk halkının sevgisini kazanmayı başarmıştır. As-
6 A) Sanatla doğa yeryüzünde rekabet hâlindedir
lında Sezen Aksu’nun yazdığı bu sözler bir şarkı sözünden
daha da ötedir. Bunları birer şiir olarak değerlendirmek çok
daha doğru olacaktır.
3. ----. Michalengelo’yu Musa’nın ellerine toplu bir hareket
vermeye zorlayan, mermersizlik olmuştur. Sahnede, hep
birden kullanılacak ses perdelerinin sayılı oluşudur ki Es-
chyle’i, Kafkas dağlarında zincire vurulan Prometheus’un
susuşunu icat etmek zorunda bırakmıştır. Eski Yunanlılar-
da saza bir tel ekleyen adam şiddetle cezalandırılırdı. ----.
Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu parçanın hem başı-
na hem sonuna getirilebilir?
B) Sanat, başlangıcından bugüne hep özgürlüğü arar
C) Sanat, bütün gücünü sanatçının özgürlüğünden alır

Bu parçaya göre Sezen Aksu ile ilgili aşağıdakilerden D) Sanat, kuvvetten düşünce kaplıcalara götürülen bir
hangisi söylenemez? hasta gibi doğaya çıkarılır

A) Türk pop müziğinde sesi ve yorumuyla kendine özgü E) Büyük sanatçı, güçlüğün coşturduğu engeli kendisine
bir yer edindiği sıçrama tahtası yapan insandır

B) Müzik alanındaki kalıcılığının kendi yazdığı şarkı söz-

lerinden kaynaklandığı
C) Yaşam deneyimlerini şarkı sözlerine yansıttığı
BASAMAK

D) Şarkılarındaki içtenliğin Türk insanında karşılık buldu-

ğu
E) Yazdığı şarkı sözlerinin şiirsel özellikler taşıdığı

2. Günümüz müzik anlayışları içinde elbette iyi şeyler var ve

biz onların peşindeyiz. Ne var ki genel olarak bizi kuşat-
mış olan tüm medya kanallarının yayınlar vasıtasıyla bize
bir sistemi dayattığını düşünüyor ve bunalıyorum. İnsanın
kendisi olmak hakkını elinden alıyorlar. Bu koşullar altında
nasıl özgün bir kişilik geliştirilebilir? Dünyanın hangi şehrine
gidersem gideyim değişik bir şey duyamıyorum. Âdeta, dün-
yanın her tarafından görülebilecek dev bir ekran konmuş ve
4. Felsefe ve psikoloji alanında aldığım eğitim, müziğin te-
insanlara global bir yayın yapılıyor. Hep aynı insanlar, aynı
mellerini ve insan doğası üzerindeki duygu izlenimlerini
şarkılar, aynı sesler.
analitik olarak sorgulamama kapılar açtı. Müzikal dışavu-
Bu parçanın yazarının aşağıdakilerden hangisini söy- rum ve etkileşimleri akademik alandan damıtırken kendi iç-
lemesi beklenemez? sel yolculuğumdan da beslenip bunu yorumuma yansıttım.
A) Bir albüm üzerinde çalışırken kulaklarımı başka müzik-
Sanatından böyle söz eden biri için
lere kapatırım.
I. İlgilendiği sanata ve çevresine yönelik eleştirel bir
B) Benden, benim yaşadıklarımdan ortaya çıkan kendi
bakış açısına sahiptir.
müziğimi yapmak istedim.
II. Ortaya koyduğu ürünlerde kendinden de izler bulun-
C) Dünyanın bütün kıtalarında izlenip dinlenebilecek po-
maktadır.
püler bir müzik yapmayı hedeedim.
III. Yapıtlarını oluştururken bilimsel ve duyuşsal ögeleri
D) On yedi yaşımdan itibaren klasik müzikten çok beslen-
sentezleyici bir tavır içindedir.
dim ancak benimsediğim şey, yerel olandan yola çıkıp
yargılarından hangileri söylenebilir?
evrensel ve otantik bir ses yaratmaktır.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
E) Müzikteki en ileri noktanın doğaçlama müzik yapmak
olduğunu düşünüyorum. D) I ve III E) I, II ve III

144
 18 dk MÜZİK TEMASI TESTİ
5. Beğeni; kişiden kişiye değişen, tamamen göreceli bir kav-
ram. Bir müziğin herkes tarafından beğenilmesi çok zor
ama kalitesinden ödün vermeden hemen herkes tarafın-
dan sevilebilecek bir eser ortaya koyabilmek de büyük ba-
şarı. Nasıl her insan derin kitaplar okumaz veya okusa bile
anlayamazsa bir resmi, bir lmi ve bir müziği herkes aynı
biçimde algılayamaz.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) Sizce müzik toplumdan topluma farklılıklar gösterir mi?
B) Müziğin herkes tarafından beğenilmesi mümkün müdür?
C) Müzik beğenilerindeki değişimi nasıl yorumluyorsunuz?
D) Çeşitli sanat alanları için ortak bir beğeniden söz edile-
bilir mi?
E) Kültürel değişimler müzik beğenilerini etkiliyor mu?
6. Pop müzik dinlerken vücudumuzda salınan kimyasallar sa-
yesinde keyif aldığımızı hissederiz ve daha fazlasını arzu-
larız. Pop müzik eserinde sesin yüksekliği, samimiyeti sim-
geler ve dinleyicinin kendini şarkıcıya yakın hissetmesini
sağlar. Sesin perdesi yükselir ve alçalır. Bu da bir ilişkideki
etkileşimi, hareketi simgeler. Pop müzik parçalarının ritmi,
genellikle orta ya da hızlı olduğundan içimizi kıpır kıpır ya-
par. Son olarak da ritim, bize vücudumuzu nasıl hareket
ettireceğimizi anlatır. Pop müziğin hiç durmadan değişen
ritmi, parçaya olan ilgimizi kaybetmememizi sağlar.
Bu parçada pop müzikle ilgili aşağıdakilerden hangisi-
ne değinilmemiştir?
A) İnsanın içgüdülerine seslendiğine
B) İnsana haz veren bir müzik türü olduğuna
C) İnsanı belirli hareketlere yönelttiğine
D) Dinleyiciyi sanatçıya yakınlaştırdığına
E) Görsel eşliğinde etkili olduğuna
145
EŞİK 3
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
1960’ların sonlarında müzik açısından önemli bir olay da
Türk pop müziğinin temellerinin atılması olmuştur. Önce-
likle o uzunca süren “aranjman” dönemi ve Avrupa’nın en
ünlü seslerinin ülkemize gelerek şarkılarını bizim dilimizde
söylemeleri önemli bir hâle gelmişti. Aralarında Adamo,
Marc Aryan, Nino di Murcia gibi ünlüler bulunan Avrupa- 6
lı sanatçılar, büyük bir çabayla ve kimi zaman Türkçenin
başını gözünü yararak ünlü parçalarını bizim için de söy-
lediler. Ayrıca bu parçaların ve başka parçaların ülkemiz
sanatçıları tarafından yerli versiyonları yapıldı. Böylece
kulakların Batı müziğine alışma süreci yaşadığı ve öz-
gün, yeni bestelerin ortalarda gözükmediği bir dönemde,
yabancı parçalar aracılığıyla da olsa Türk popu ilk acemi
adımlarını atmış oldu.
BASAMAK
7. Bu parçada altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Türkçeyi büyük bir özveriyle ve başarıyla kullanmak
B) Türkçeyi düzgün kullanmakta zorlanıp bunu becere-
memek
C) Türkçeyi kullanmakta gereken özeni göstermemek
D) Türkçeyi mecbur kaldığı için isteksizce konuşmak
E) Türkçe kelimeleri yanlış anlamda kullanarak konuşmak
8. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söyle-
nebilir?
A) Türk pop müziği, Türk halk müziği ve kültürü gelene-
ğinden beslenmektedir.
B) Avrupalı pop müziği sanatçıları Türk pop müziği ala-
nında da başarılı seslendirmeler yapmışlardır.
C) Türk pop müziği arabesk müziğin bir devamı olarak gö-
rülmelidir.
D) Türk pop müziğinde ilk özgün eserler Batılı sanatçılar-
ca verilmiştir.
E) Türk pop müziğinin gelişmesinde Avrupalı sanatçıların
katkıları olmuştur.
 3 EŞİK
9. (I) Ülkemizde okullarda uygulaması yapılan müzik dersleri,
insanımıza özlü bir müzik kültürü kazandırmıyor. (II) Çocuk-
larımız, okul döneminden sonra müzik kültürünün kırıntısını
bile koruyamıyor. (III) Dostlarım arasında sıkça gözlemledi-
ğim bir durum var: Sohbet masasında konu müziğe gelirse
bazı arkadaşlar sıkıldığını belli ediyor. (IV) Ama bu konudaki
bilgileri öğrenmek için nereden ve nasıl başlayacağı hak-
kında hiçbir görüşü yoktur onların. (V) Ben kitabımda hem
6 anlaşılır olan hem de müzik sanatının temeli sayılabilecek
konuları ele aldım.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Aslında bütün aydınlarımız müziğin değerli bir sa-
nat dalı olduğunda birleşir.” cümlesi getirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
BASAMAK
10. Müzik piyasasında dengesiz bir görüntü var. Bence asıl
sorgulamamız gereken üretici kısmındaki ahlâksızlık. Bir
bakıyorsun 165 milyon izlenme, 225 milyon izlenme. Tür-
kiye’deki internet kullanıcısı rakamları belli… Türkiye’de
insanların YouTube üzerinde ne kadar müzik dinlediği de
belli. Coldplay’in bir şarkısıyla Türkiye’den bir müzisyenin
aynı izlenme oranlarına sahip olması eşyanın tabiatına ay-
kırı. Dinleyici biraz daha hassas olabilir, tamam. Yine de
oradaki ekonomik durumu görmüyor değiliz. Ama bu sah-
te rakamlardan beslenenlere anlayış göstermek mümkün
değil.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) İnternet sayesinde kıyıda köşede kalmış birçok yete-
nek, kendilerini gösterme fırsatı yakalıyor.
B) Sanal dünyanın izlenme sayıları, sanatçıların takibi
açısından yanıltıcı olabilir.
C) Gerçek sanatçılar, sanal dünyada gençlere daha ça-
buk ulaşmanın mutluluğunu yaşıyor.
D) Sosyal medya üzerinden üne kavuşmuş olanların çok
azı, sanatlarını zirveye taşıyabiliyor.
E) Gerçek sanat eseri, her yerde kendi gücünü gösterir.
146
MÜZİK TEMASI TESTİ 18 dk
11. 1800’lerde yaşamış bir mucit ve müzik aleti yapımcısı olan
Charles Wheatstone, tezini kanıtlamak için bir deney düze-
neği hazırlar. Deneyi yaptığı binanın bodrum katına yerleş-
tirdiği arpları iki kat yukarıdaki salonda bulunan arplara tah-
ta sütunlarla birleştirir. Müzisyenler bodrum kattaki arpları
çaldığında iki kat yukarıda bulunan dinleyiciler, kendi katla-
rındaki ‘’kimsenin çalmadığı’’ arpların sesini duyar. Bodrum
katında çalınan arpların titreşimleri tahta sütunlardan birinci
kattaki arplara iletilir. Bodrum kattaki arplarla aynı perdede
akort edilmiş bu arplar titreşir ve sesleri salonda duyulur.
Buna karşılık bu iki kat arasındaki zemin kattakiler, hiç mü-
zik sesi duymaz.
Bu parçada Charles Wheatstone, sözü edilen deneyle
aşağıdakilerden hangisini amaçlamıştır?
A) Sesin kaynağı olan titreşen cisim, yakınındaki hava
molekülünü titreştirir.
B) İnsanlar genellikle hava yoluyla kulağa ulaşan sesleri
algılayabilir.
C) Müzik eğitimi alanlar, frekansları birbirinden farkı çok
az olan iki sesi bile birbirinden ayırabilir.
D) Ses dalgaları sadece havada değil, katı ortamlarda da
ilerleyebilir.
E) Çalgıların farklı ses karakterine sahip olmasının nede-
ni çalgının gövde yapısıdır.
12. Müzikaller, popüler kültür ürünüdür. Çünkü yapımı için
onca para harcanan bir lm, çok geniş bir kitleye seslen-
mek zorundadır. Bu yüzden müzikallerin başlıca işlevi, bir
eğlence aracı olmalarıdır. Sahneye konan oyunun sürekli
kapalı gişe oynayacağına, herkesin içinden kopup gelen
bir neşe içinde şarkı söyleyip dans ettiği bu düzenin artık
bir daha hiç bozulmayacağına inanan oyuncu da izleyici de
mutluydu. Bu özellikleri dolayısıyla müzikaller, sürgit ken-
dini yineleyen, kolay kolay kendilerini yenilemeyen lmler
oldu.
Bu parçada müzikallerin eleştirilme nedeni aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Popüler kültür ürünü olmaları
B) Sanatsal boyutlarının zayıf oluşu
C) Toplumsal sorunları görmezlikten gelmeleri
D) Sürekli kendilerini tekrarlamaları
E) Yapım maliyetlerinin yüksek oluşu
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ PSİKOLOJİ TEMASI EŞİK 3

A D
Algı: Bir şeye dikkati yönelterek o şeyin bilincine varma, id- Dejavu: Sanki görmüştüm duygusu. Yeni bir durumun yanlış
rak. olarak geçmiş bir anının tekrarı gibi algılandığı görsel tanıma
Afazi: Anlamanın korunduğu ancak konuşma yetisini ileri de- yanılsaması.
recede bozan bir bilişsel bozukluğun neden olduğu konuşma Deliryum: Bilinç kaybı.
bozukluğu; söz yitimi.
Ajitasyon: Kişinin ruhsal gerginliğini dışa vurması sonucu
oluşan etrafına karşı saldırganlık durumu. Körükleme. Duygu
sömürüsü yapma. E
Amnezi: Bellek kaybı. Geçmiş yaşantıları kısmen veya tüm- Epilepsi: Sara adıyla bilinen merkezi sinir sistemi (MSS)
7
den anımsayamama. hastalığı.

Ayrıntıcılık: Konuşmanın gereksiz ayrıntılarla uzatılması ve

bir türlü amaca yöneltilememesidir.

B Fobi: Korku. Belli bir nesnenin, durumun veya etkinliğin ya-

rattığı ve bireyin kendisi tarafından da yersiz veya aşırı oldu-
Basınçlı konuşma: Düşüncelerden gelen aşırı baskı sonu-
ğu kabul edilen, gerçekle bağdaşmayan, engellenemeyen ve
cunda durdurulamayan çağrışımlardan oluşan yüksek sesli
BASAMAK

denetlenemeyen yoğun, inatçı abartılmış korku.

konuşma.
Bastırma: Uygun görülmeyen istek ve anıları bilinçten uzak-
laştırma.
Bellek: Eskiden görülmüş, işitilmiş, koklanmış, tadılmış nes- H
neleri ve türlü yaşantıları yeniden anımsama yetisi. Algılanan
Halüsinasyon: Uyanık bir kişinin, dışarıdan bir uyarı olmak-
nesnelerin ve yaşantıların bilinçte iz bırakması, saklanması
sızın var olmayan bir şeyi görme, işitme, tat veya kokusunu
ve gereğinde yeniden üretilmesi yeteneği. Zihnin, belleme ve
alma ile beliren yalancı algılama. Varsanı.
anımsama gücü.
Hipnoz: Bireyde ileri düzeyde sakinlik, gevşeme ve telkin al-
Benmerkezcilik: Dünyada kişinin benliğini merkez sayan
tında kalabilme durumu yaratan yapay uyku.
görüş, beniçincilik, egosantrizm.
Beyin yıkamak: İnsanı kendine özgü düşünce ve dünya gö-
rüşüne yabancılaştırmak, başka yönde düşünür ve davranır
duruma getirmek amacıyla çeşitli yollarla etkilemek.
Bilinç: Algı ve bilgilerin anlıkta duru ve aydınlık olarak izlen- İ
me süreci. İçgörü: Kendi duygularını, kendi kendini anlayabilme yete-
neği.
Bilinçaltı: Bilinç dışı olmakla birlikte, dilendiğinde kapsamın-
dakilerin bilince çağrılabildiği zihin bölgesi, şuuraltı. İd: Freud’un kişilik kuramında bireyin tüm içgüdülerinin depo-
landığı bireye enerji veren kaynak. Altbenlik.
Bilinç dışı: Bilinçsizce yapılan iş ve etkinliklerin bütünü.
İnsan ruhunun, baskı altında tutulan isteklerle bunlara bağlı İllüzyon: Göz yanılsaması, dışarıdan gelen görsel uyarıların
düşüncelerden oluşan ve bilince ulaşamayan bölümü olduklarından faklı algılanması. Algı yanılması.
İzolasyon: Hoşa gitmeyen bir olayla ilgili duyguların, olayın
bıraktığı izlenim ya da anıdan ayrılarak baskılanması ile be-
Ç lirgin savunma mekanizması. Yalıtım.
Çağrışım: Davranışlar, düşünüler ve kavramlar arasında yer
ve zaman birliğinin etkisiyle kurulan bağlantılar sonucu, bi-
linç alanına bunlardan birisi girince ötekini de bilince çekmesi K
olayı, tedai. Katarsis: Rahatsızlığa neden olan duygu yükünün uygun bir
Çelinebilirlik: Dikkati yoğunlaştıramama, dikkatin önemsiz boşaltım alanına aktarılarak rahatlamanın sağlanması.
veya ilişkisiz dış uyaranlara çekilmesi. Kekemelik: Bir ses veya hecenin sık tekrarlanması, uzatıl-
Çoğul kişilik: Bir kişinin farklı zamanlarda iki veya daha çok ması veya kesilmesi sonucunda konuşma akışının belirgin
sayıda tümden farklı kişilikler ve karakterlere bürünmesi şekilde bozulması, pepelik.

147
 3 EŞİK
Kelime salatası: Bir arada bulunan birçok sözcük bir anlam
ifade etmez. Kişi sürekli olarak konuşmakta ancak konuşma-
lardan bir anlam çıkarılamamaktadır.
Kronik: Uzun süredir devam eden; müzmin, süreğen.
Küçüklük sanrıları: Kişinin kendini her bakımdan güçsüz ve
işe yaramaz hissetmesi.
7 M
Mani: Aşırı hareketlilik, neşe ve psişik taşkınlık, aşırı konuş-
kanlık, kirlerde uçuşma ve dikkatte dağılma ile belirgin; ba-
zen çevreye ya da kendine yönelik zarar verici davranışların
da görüldüğü, nöbetler biçiminde gelişen ruhsal bozukluk.
Megalomani: Kişinin kendini gerçekte olduğundan daha
önemli, değerli ve güçlü hissetmesi.
Muhakeme (Yargılama): Olaylar arasında neden-sonuç bağ-
BASAMAK
lantılarını kurabilmek, doğru ve yanlışı, bireysel ve sosyal de-
ğerleri ayırt edebilmek ve bunlara göre davranabilmek yetisi.
O T
Obezite: Şişmanlık. Vücutta aşırı yağ birikimi sonucunda be-
den-kütle indeksinin 30 kg/m2 üzerinde olması.
Obsesyon: Saplantı. Mantıklı çabalarla bilinçten uzaklaştırı-
lamayan karşı konamayan bir düşünce veya duygunun pato-
lojik olarak direnmesi.
Otistik: Gerçeklikten uzaklaşarak kendine dönen veya içsel
olarak uyarılan düşüncelere dalma eğilimi gösteren otizmli
birey.
P
Paranoya: Düzenli, birbirleriyle bağlantılı, mantıklı ve sürekli
sanrılarla gerçek dışı şüphecilik ve bilinçsiz suçluluk duygu-
larının yoğun yaşandığı ruhsal bozukluk.
Psikanaliz: Ruhsal çözümleme.
Psikoloji: Ruh bilimi, ruhiyat. Bir grubu, bir bireyi belirleyen
hareket etme, düşünme, duygulanma biçimlerinin bütünü.
Psikoz: Kişiliğin bütünlüğünü ve uyum gücünü büyük ölçü-
de yıkan, gerçeği, değerlendirme ve yargılama yetisini bozan
ruhsal bozukluklar ile belirgin durum.
148
PSİKOLOJİ TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ
R
Referans düşünceleri: Alınma kirleridir. Kişi çevresinde
geçen olayların, konuşmaların hep kendisi ile ilgili olduğuna
inanır. Ayrıca bunların kendisine yönelik yapıldığını düşünür.
Rehabilitasyon: Ruhsal sağaltım ve uyumlandırma, iyileş-
tirme.
S
Sabuklama: Delüzyon. Toplumun ve çağın gerçekleriyle
uyuşmayan, mantıklı düşünce ile değiştirilemeyen inanç.
Sanrı: Hezeyan. Dış gerçekliğine ilişkin yanlış çıkarsamalara
dayalı hatalı inanış.
Sosyal fobi: Bireyin, toplum içinde otururken, konuşurken
ya da herhangi bir eylem yaparken kızarma, terleme, elleri-
nin titremesi, kendini küçük düşürecek yanlış bir şey yapma
korkusu ve bu nedenle topluluk içine girmekten kaçınmasıyla
tanımlanan ruhsal bozukluk.
Şizofreni: Kişinin hayatın gerçekleri ile olan ilişkilerinin büyük
ölçüde zayıaması, düşünce, duygu ve davranış alanlarında
önemli bozulmaların ortaya çıkması gibi belirtiler gösteren bir
ruh hastalığı.
Taşikardi: Kalp atım hızının normalin üzerine çıkması du-
rumu.
Telepati: Bir düşüncenin bir zihinden diğerine sözsüz akta-
rılması.
Tik: Çoğunlukla yüzde görülen, düzensiz aralıklarla tekrarla-
nan ve engellenemeyen kas hareketleri.
Trans: Bireyin çevresinde olup bitenin farkında olmadığı,
otomatik davranışlarda bulunduğu, kendinden geçme hâli.
Y
Yanılsama: Yanlış algılama ve duyu yanılması.
Yapay zekâ: Elektronik bilgisayar aracılığıyla bilgi işleme ye-
teneği.
Z
Zekâ: Yeni durumlara hızlı ve etkin biçimde uyum sağlama,
karşılaşılan sorunlara uygun çözümler bulma becerisi.
Zenofobi: Yabancı korkusu.
Zoofobi: Hayvan korkusu.
 18 dk PSİKOLOJİ TEMASI TESTİ
1. Bu yazıyı yazarken amacım “İyi insan olmanın yolu baş-
kalarına yardım etmekten geçer.” gibi bir klişeyi size da-
yatmak değil. Ama kendi mutluluğumuza giden yolun da
diğerkâm (özgeci) olmaktan geçtiğini hatırlamak ve hatır-
latmak iyi olabilir diye düşündüm. Bunu öğrenerek, benim-
seyerek, içselleştirerek hayat yolculuğunun bize kazan-
dırma potansiyeli olan imkânları fark etmek hepimize iyi
gelebilir. Modern zamanlar, önce kendimizi sevmemiz ve
kendimizin iyi olması üzerine yapılandırıyor hayatı. Kendi-
mizi elbette sevmemiz, kendimizle barışık olmamız çok te-
mel bir mesele. Ama bilimsel araştırmaların da kanıtladığı
gibi imkânlarını paylaşmak, iyi ve nazik olmak da doğrudan
kendi yaşam kalitemizi etkiliyor.
Bu parçanın yazarının aşağıdakilerden hangisini söy-
lemesi beklenmez?
A) Bir insan başka bir insan aracılığıyla insanlaşır.
B) Başkaları için adım atmak, kendimize doğru yol almak-
tır.
C) İnsan kendini diğerinin yerine koyabilmeli, onun hisset-
tiklerini hissetmeye çalışmalıdır.
D) Tek başımıza iyi olmamız mümkün değildir ancak hep
beraber iyi olabiliriz.
E) Herkes öncelikle kendi mutluluğundan sorumludur ve
asıl olan insanın kendisidir.
2. Bazen insanlar bilinçli olarak tek başına kalmayı tercih
eder, yalnız olmaktan zevk alırlar. Bu, yalnızlık duygusun-
dan farklı bir durumdur. Yalnızlık duygusu, istek dışı yalnız
kalmak sonucunda ortaya çıkar. Yalnızlık duyan insan terk
edilme, dışlanma, güvensizlik, umutsuzluk, anlamsızlık,
değersizlik ve kızgınlık duygularıyla doludur. Kendisinin
hiç kimsenin sevgisine değer olmadığını düşünür, o yüz-
den de sosyal yaşamda zorluk çeker. Bu durum yalnızlık
duyan insanın diğer insanlarla sağlıklı sosyal ilişkiler kur-
masına da sekte vurabilir.
Bu parçanın yazarının aşağıdakilerden hangisini söy-
lemesi beklenmez?
A) Yalnızlık; insanın boşluk duygusuyla kendini dünyadan
kopmuş hissetme duygusudur.
B) Yalnızlık başkalarıyla birlikte olma arzusundan daha
öteye giden bir duygudur.
C) Yalnızlık, bireylerde toplumsal yaşanmışlıklar sonucu
ortaya çıkan bir olgudur.
D) Yalnız insan, başka insanlarla anlamlı bir iletişime gir-
mekte zorlanır.
E) Yalnızlık çeken insan, kendisini başkalarından değer-
siz hisseder.
149
EŞİK 3
3. Bireyin güçlü yanları, yetenekleri, kişiliği ve olumlu özellik-
leri üzerine eğildiğimiz zaman çok daha verimli ve mutlu
olmasına katkıda bulunuruz. Kişi de dünyaya o konuda en
çok fayda sağlayabilecek şahıs olduğunu düşünerek ken-
dini önemli ve mutlu hisseder. Bu etki sadece çok yetenekli
ve yaratıcı kişiler için geçerli değildir. Herhangi bir insanın
olumlu yönlerine eğildiğimizde de bir deha yaratmamız
mümkündür. Sanatçı kumaşı olan çocuklardan mühen-
dis, mühendis olabilecek gençlerden doktor, doktor olacak
gençlerden avukat yapmaya çalışan toplumlar, pozitif psi-
kolojiden faydalanabilirler. Bir diğer deyişle pozitif psikoloji, 7
insan ziyan etmektense insanın kıymetini bilmek üzerine
yoğunlaşır.
Bu parçadan hareketle pozitif psikolojiyle ilgili aşağı-
dakilerin hangisine ulaşılamaz?
A) İnsan doğasında yanlış olan noktaları gidermek temel
hedeftir.
B) İnsanın olumlu özelliklerini vurgular.
BASAMAK
C) İnsandaki farklı yeteneklerin keşne katkı sağlar.
D) Bireyin yeteneklerini dikkate alarak ondan yararlanıl-
masını benimser.
E) Kişinin hem topluma fayda sağlamasını hem de verimli
olmasını amaçlar.
4. (I) Bir çocuk, emekleyebileceğini fark ettiği andan itibaren
odadan odaya annesini takip eder; onun varlığından emin
olduğunda oyuna başlar. (II) Çocuk anne babasının yanı
başında olmamasının terk edildiği anlamına gelmediği-
ni zamanla fark eder. (III) Evin dışına gidebilir artık, zira
döndüğünde anne ve babasının onu beklediğini, terk edip
gitmeyeceklerini bilmektedir. (IV) Ayrılığa tahammül, çocu-
ğun artık bir bağ istemediği anlamına gelmez; sadece o
bağın sebat edeceğine duyduğu itimadı gösterir. (V) İnsan
ömrü boyunca bağ kurmak istiyor, sırtını yaslayacağı bir
dayanak arıyor.
Bu parçanın ana düşüncesi numaralanmış cümlelerin
hangisinde verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 3 EŞİK PSİKOLOJİ TEMASI TESTİ 18 dk

5. Moderatör: 7. (I) Analitik psikoterapilerin geniş ölçüde terapistin insani

I. ---- özelliklerine bağlı olduğu yargısı bir dereceye kadar doğru-
Uzman: dur. (II) Şüphesiz henüz psikoterapi, terapistin kişisel nitelik-
– Eğer çocuk üç yaştan sonra hâlâ annesi ile uyuyorsa, ço- lerinden bağımsızlaşacak kadar gelişmemiştir. (III) Bu yargı,
cuk sürekli anne ile oynuyor baba ile zaman geçirmiyorsa,
psikoterapi uygulamasında kuramsal bilginin önemine işaret
yemek saatinde baba sofrada yoksa, anne ve baba çocu-
eder. (IV) Belki de psikoterapide tamamen şahıslardan ba-
ğu güvendikleri bir yetişkine bırakıp baş başa bir etkinliğe
gidemiyorsa çocuk anne ile yapışık bir ilişki yaşamaya de- ğımsız bir aşamaya asla ulaşamayacağız. (V) Ama bilim-
vam eder. sel bir disiplin kişisel becerilere, karizmalara dayanamaz.
Moderatör: (VI) Bu nedenle her terapist ne yaptığını iyice bilerek ve ta-
II. ---- nımlayarak hareket etmeli, kişisel deneyiminden elde ettiği
7 Uzman:
neticeleri diğer meslektaşlarının kullanımına sunabilmelidir.
– Çocuk, annesinden ihtiyacı olan sevgiyi alıyorsa ve bir
arada oldukları zaman aralarında müthiş bir dans varsa, Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
çocuk anneden ayrıldığında endişelense bile kendini sa- şüncenin akışını bozmaktadır?
kinleştirmeyi başarabiliyor. Sevgiyi hisseden çocuk, kendi-
A) II B) III C) IV D) V E) VI
ni güvende hissettiği için kaygı ile baş edebiliyor.
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) I. Anne hangi hataları yapıyor da çocuk anne bağım-
lısı oluyor?
BASAMAK

II. Annenin çocuğu kendinden başka birilerine yön-

lendirmeye çalışması, çocukta kaygıya yol açabilir
mi?
B) I. Anne ile babanın çocuğa karşı sorumlulukları ne-
lerdir?
II. Çocuklarda kaygı hangi dönemde başlar?
C) I. Çocuk, anneden hangi dönemde ayrılabilir?
II. Çocukta kaygının belirtileri nasıl anlaşılır?
D) I. Çocuğun anne bağımlısı olmasında babanın kusu-
ru var mıdır?
II. Çocukta sevgi eksikliği nelere yol açar?
E) I. Anne-baba uyumsuzluğu çocuklarda bir soruna
yol açar mı?
II. Sorunlu aile ilişkileri çocuklarda ne tür kaygılar do-
8. Bir insan başka biri tarafından hisseden, düşünen ve ken-
ğurur?
dine benzeyen bir varlık olarak tanındığı anda ona kendi
hislerini ve düşüncelerini iletme arzusu ya da gereksinimi
duyar. Bu, iletişimin ilk hareket noktasıdır. Ondan sonra da
6. (I) Çoğumuz dünyaya üzerimizde belirleyici izler bırakan bunun için gerekli araçları aramaya yönelir. Bu araçlar, bir
bir aile çevresi içinde geliriz. (II) Gençlik dönemimizde insanın başka bir insan üzerinde etkide bulunabilmesinin tek
anne ve babalarımızı eleştirsek hatta onlarla bağlarımızı aracı olan duyulardır. Duyulardan kaynaklanan bu işaretler
koparsak bile bu ilk izlerin bizi zayıf ya da güçlü bir şe- zamanla dilin ve iletişimin temelini oluşturacaktır. Dili bulan-
kilde etkiliyor olmasını engelleyemeyiz. (III) Hiç değilse
lar bu akıl yürütmeyi yapmamışlardı ama içgüdüleri onlara
kendimiz çocuk sahibi olduğumuzda bunun farkına varırız.
(IV) Çoğu insan bunun üzerine kafa yormaz. (V) Ancak ba- bu sonucu esinledi.
zıları için çocukları karşısında en çok eksiklik duydukları Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisini kanıtlama
şeyin, gençlik dönemlerinden bu yana özlemini çektikleri
amacı taşımaktadır?
iç özgürlük olduğunu günün birinde şaşırarak fark etmek
acı verici olur. A) İnsan yaşadığı dünyayı duyuları aracılığıyla tanır.
B) Hayvanlardan farkımız duyularımızdır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Kendi yaşamış olduklarını çocuklarıyla tekrarlar ve C) İletişimin ve dilin altyapısında duyular vardır.
bunu da doğru bulur.” cümlesi getirilebilir? D) Duyuların doğurduğu imler dilin ve iletişimin temelidir.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) İnsanlar iletişimsiz yaşayamazlar.

150
 18 dk PSİKOLOJİ TEMASI TESTİ
9. Korku faktörüyle yönetilen süreçte tansiyon hızla yükse-
lir ardından düşer. Kan basıncındaki ani düşüş, beyinden
kanın çekilmesiyle bilinç kaybına yol açar. Tehlikeli durum-
larda sempatik sinir sisteminin “savaş ya da kaç” meka-
nizması ile kalbin daha hızlı atması sağlanarak organizma
harekete geçmeye hazır hâlde tutulur. Ancak sempatik ve
parasempatik sinir sistemi tepkilerinin kontrol edildiği beyin
sapındaki merkezden çıkan vagus siniri kan görme sırasın-
da devreye girerek kalp atışını yavaşlatır. Normal şartlarda
sindirim sistemini hızlandırıp diğer sistemleri yavaşlatan
vagus sinirinin kan görme esnasında NTS’de bir çeşit sin-
yal karmaşasına yol açarak bayılmayla sonuçlanan süreci
başlattığı düşünülüyor.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) Neden bazı insanlar kan görünce bayılır?
B) Korkma sırasında vücutta hangi olaylar gerçekleşir?
C) Vagus siniri vücutta ne gibi işlevlere sahiptir?
D) Kan görmek canlıları nasıl etkilemektedir?
E) Tehlike anında insan bedeni ne tür tepkiler vermektedir?
10. Kaşınma hissi; cilt kuruluğu, cilt tahrişi, böcek ısırması
ya da bit gibi parazitler yüzünden tetiklenebilir. Moleküler
düzeyde kaşıntının sebebi ise Nppb molekülüdür. Böbrek-
lerden salınan potasyum miktarını düzenleyerek kan ba-
sıncını kontrol eden bu molekül kalpte salgılanır. Nppb’nin
ikincil işlevi ise omuriliğe ilettiği mesajlar ile kaşıntıyı baş-
latmasıdır. Genetik yapısı değiştirilmiş farelerle yapılan de-
neylerde, Nppb molekülü üretemeyen farelerin artık kaşın-
madıkları gözlendi. Deride uyarılmanın yanında psikolojik
etmenlerin de kaşıntı başlatmada etkili olduğu anlaşıldı.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı ola-
bilir?
A) İnsanda kaşınma isteği psikolojik midir?
B) Kaşınma hissi, neden kaynaklanır?
C) Kaşınma, bir deri hastalığının belirtisi olabilir mi?
D) Kaşınma sırasında vücutta ne gibi değişmeler yaşan-
maktadır?
E) Heyecanlanma ile kaşınma arasında bir ilişki söz konu-
su mu?
151
EŞİK 3
11. Delikanlılıktan yetişkinliğe geçmekte olan gençlerde taklit-
çilik, bir grubun üyesi olmak ve kutsal bir amaç uğruna ken-
di kişiliklerini bir kenara bırakmak gibi eğilimler son derece
belirgindir. Şüphesiz ki bunun altında yatan şey, gençlerin
hayatın en zor değişiminden geçmeleri yani çocukluktan
adamlığa geçmeleridir. Değişimin ortaya çıkardığı bu bu-
nalım ve eğilimler, yalnız delikanlılıktan yetişkinliğe dönüş-
meye ait bir olgu değildir. Ne zaman ki insanlar bir dönü-
şüme, uyum sağlama durumuna girseler -kırsal alanlardan
şehirlere geliş, bir ülkeden başka bir ülkeye göç edilmesi
hatta bir iş yerinden ayrılıp emekli olunması gibi- aynı bu-
nalım ve eğilimler ortaya çıkar.
7
Bu parçadan çıkarılabilecek en genel yargı aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) İnsanlar ve toplumlar bir değişim, dönüşüm yaşadıkla-
rında bazı bunalımlar geçirebilir, farklı eğilimler göste-
rebilirler.
B) İnsan için çocukluktan gençliğe, gençlikten yetişkinliğe
geçiş evreleri daima sorunludur.
C) Gençlerin yetişkinliğe geçiş dönemlerindeki bunalımları
farklı kişi ve kesimlerce kötüye kullanılabilmektedir.
BASAMAK
D) Gençlerin yetişkinliğe adım attıkları dönemde yaşa-
dıklarını toplumlar da sosyal dönüşüm dönemlerinde
yaşarlar.
E) İnsanların ve toplumların değişim dönemlerini hasarsız
atlatmaları için belli konularda ön eğitimden geçirilme-
leri gerekir.
12. II. Dünya Savaşı sırasında 6 Ağustos 1945’te Hiroşima’ya
atılan ve ilk anda 78 bin kişinin ölümüne neden olan atom
bombasını taşıyan uçağın pilotu 2007’de hayatın kaybe-
den Paul Tibbets, 2005 yapımı Hiroşima belgeselinde
“Uçak havalanınca pilot kabininden uçağın arkasına, as-
kerlerin olduğu yere geçtim. Kendimize kahve aldık ve
onlara ne yaptığımızı, uçakta ne taşıdığımızı söyledim.
Bombayı bırakma noktasına geldiğimizde bunu bir rutin
olarak gerçekleştirdik. Tamamen bombalamaya konsantre
olduk. Ben duygusal değilim. İşimi yaptım ve işim başarıyla
sonuçlandığı için çok rahatlamıştım, siz bunu anlayamaz-
sınız.” demiştir.
Bu parçaya göre Paul Tibbets ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Aldığı talimatları aynısıyla uyguladığı
B) Görev bilinci yüksek bir asker olduğu
C) Verilen görevi başarıyla uygulamaktan memnun olduğu
D) Birlikte bulunduğu gruptan bağımsız davrandığı
E) Üstlerine karşı itaati önemli gördüğü
 3 EŞİK
A F
Aş: Bir malın, olayın veya varlığın reklamını yapmak ve top-
lumu bilgilendirmek ve tanıtmak amacı ile duvarlara, bilbo-
ardlara yapıştırılan ya da takılan resimli ilanlar.
Akım: Farklı sanat görüşleri.
Akrilik boya: Suyla inceltilen kapatıcı boyalardır.
Albüm: Herhangi bir konuyla ilgili kısa açıklamaların verildiği
resimler basılmış olan tanıtım amaçlı kapaklı bir içerik.
Amblem: Bir şeyi temsil eden sembolik yazı, resim.
Arabesk: Akıcı çizgiler, asma yaprakları ve kıvrımların kulla-
nıldığı oldukça girift bir yüzey dekorasyon tarzıdır.
8 Atölye: Sanatçıların eserlerini ürettiği, yaptığı ve geliştirdiği
yer.
B resimler.
Barok resim: Rönesans sanatına tepki olarak ortaya çıkan
sanat akımı.
BASAMAK
Baskı resmi (sanat graği): Bir resmin, motin kalıplar kul-
lanılarak çalışıldığı çoğaltma teknikleri.
Boyut: Sanat yapıtında boyut kavramı, onun algılayıcıyla
olan ilişkisini anlatmaktadır. Resim sanatı iki boyutludur.
Büst: Başı ve belden yukarı kısmı konu alan heykel çalış-
ması.
D M
Derinlik: Resimde geri plandaki objelerin izleyici üzerinde
bıraktığı uzaklık hissidir.
Desen: Çizgilerle yapılan resim, renk kaygısı duyulmadan
yapılan çalışmalar.
Deformasyon: Konunun özelliğini bozmadan bazı kısımların
abartılması.
Dekor: Süs, tiyatroda oyun oynanırken arka plandaki kom-
pozisyon.
Dekoratif: Süslü, süsleyici.
Dekupaj: Kağıttan kesilmiş tasarımların kolaj yapmak için
genellikle ahşap, metal veya cam bir yüzeye uygulandığı
yöntemdir.
Denge: Bir sanat çalışmasında parçalar arasındaki uyum.
E N
Egzotik: Uzak, yabancı ya da yabancı ülkelerle ilgili.
Eskiz: Resme başlamadan önce yapılan hazırlık çalışması,
desen çalışmalarının hızlı çalışılmışı da diyebiliriz.
Estetik: Güzeli inceleyen, “güzel nedir?”e cevap arayan bilim
dalı. Göze hoş gelen anlamı da kullanılır.
152
RESİM TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ
Fantastik: Hayalî.
Figür resmi: Boydan yapılan resimler.
Fon: Resimde ana konunun arkasındaki boşluk.
Form: Bir şeyin şekli, biçim.
Fresko: Yaş sıva üzerine yapılan duvar resmi.
G
Galeri: Sanat eserlerinin sergilendiği salonlar.
Guaş boya: Su ile inceltilen kapatıcı boyalardır.
K
Kolaj: Değişik malzemeleri bir zemine yapıştırarak yapılan
Kontrast: Kelime anlamı zıttır. Kısa-uzun, koyu-açık, sı-
cak-soğuk gibi.
Kontur: Konuyu çevreleyen dış çizgi. Resimde kompozis-
yon: Bir konunun kâğıt üzerine belirli bir düzende, göze hoş
gelecek şekilde yerleştirilmesi.
L
Lavi: Tek rengin tonlarıyla yapılan resim.
Manzara: Açık alan ya da kapalı bir mekânda yapılan, açık
alan ve doğa resimleridir.
Minyatür sanatı: Çok titiz bir biçimde icra edilen bu sanat,
genellikle bir portre biçiminde olup ldişi parşömen ya da kart
üstüne yapılır.
Modle etme: Işık ve gölge yardımıyla üç boyutlu bir şeklin
meydana getirilmesi.
Modelaj: Yoğrulabilen malzemelerle şekillendirme.
Motif: Resimde bütünü meydana getiren parçalardan her biri.
Mozaik: Bir yüzey üzerine “tesserae” denen küçük, genelde
kare olan, sert, renkli materyalleri dizerek oluşturulan bir ta-
sarım türü.
Mulaj: Heykeltıraşlık çalışmasının kalıbını çıkarıp kopyasını
yapmak.
Naif: Çocuksu, resim eğitimi almamış ressamların eserleri.
Nakkaş: Minyatür sanatçısı. (Aynı zamanda taş süsleme us-
tası anlamında da kullanılır.)
Natürmort: Cansız doğa resmi, dalından koparılan meyve,
çiçek, natürmortun konusu olabilir.
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ RESİM TEMASI EŞİK 3

P Sufumato: Yumuşak gölge tekniği. İlk kez Leonardo da

Palet: Renkli çalışmalarda üzerine boyaların sıkıldığı düz Vinci’nin kullandığı bir teknik, Mona Lisa’da bu çok açık gö-
levha. rülüyor. Gizemli bir gülümseme, ellerin canlılığı bu teknikle
başarılmıştır.
Panorama: Bir yerden etrafın görünüşü, manzara.
Soyut Resim: Sanatçının renk, çizgi, leke, ritim vs. ögelerle
Paspartu: Yapılan resimleri sergilerken kullanılan, kâğıt
oluşturduğu resim çalışmalarıdır.
veya mukavvadan yapılma çerçeve. Bu şekilde renkler daha
bir değer kazanır.

Perdah: Parlatma, parlaklık verme.

Perspektif: Cisimlerin gözden uzaklaştıkça küçülüyor ve da- Ş

ralıyormuş gibi görünmesine perspektif görünüş, bu görünü- Şövale: Resim sehpası.
şün perspektif kuralları ile kâğıt üzerine geçirilmesine pers- 8
pektif çizim denir.

Peyzaj: Manzara resmi. Yakındakiler net ve büyük olarak çi-

zilirken uzaklaştıkça ayrıntılar kaybolur. T
Plastik sanatlar: Mimari, heykel, resim gibi sanatlar. Tarama: Bir dizi yakın ve paralel çizgi kullanılarak yapılan
gölgelendirme tekniği.
Primitif sanat: Yazının bulunmasından önceki sanatlar, ilkel
BASAMAK

sanat. Tasar: Kompozisyon.

Portre: Başın konu olarak alındığı resim çalışmaları. Taslak: Sonradan çalışılmak üzere bir resmin önceden ha-
zırlanan hâli.
Prol: Yandan görünüş.
Tayf: Gözün görebildiği renklerin hepsine birden tayf denir.

Teknik resim: Diyagram formları resimlerken güzellikten öte,

R
doğru bir şekilde kâğıda geçirmek üzere kullanılan tekniktir.
Ree: Yansıyan ışıkların gölgeler üzerinde yaptığı aydınlık-
tır. Işıktan daima koyudur. Tempera: Tutkallı su ve boyalarla yapılan resim.

Renk çemberi: Ana renkleri, zıt renkleri, sıcak ve soğuk Ton: Işık ve gölge arasındaki bütün kademelere ton denir:
renkleri gösteren çember. Koyu, orta, açık.

Ana renk: Güneş ışığı içinde bulunan üç temel renk. Sarı, Tuval: Yağlı boyayı çalışmak için kullanılan, çerçeve şek-
kırmızı, mavi üç ana renktir. lindeki ahşap malzemenin üzerine bez gererek oluşturulan
Resim akımları: Sanat tarihi içindeki belli başlı sanat akım- zemin.
ları.

Röprodüksiyon: Bir resmin aslına uygun kopyası, bu fotoğ-

raf olarak çoğaltma olabildiği gibi bir resme bakarak yapılan
kopya da olabilir. U

Rütuş (Rötuş): Çalışma bittikten sonra yapılan düzeltmeler, Ufuk çizgisi: Resimde perspektif çizgilerinin birleştiği yere
yerinde ve kararında yapılırsa çalışmanın daha güzel görün- verilen ad. Bir resimde gökyüzü ve toprağın birleştiği yer ola-
mesini sağlar. rak görünür hâlde de olabilir, teorik olarak da konabilir.

S Ü
Sanat: İnsanın duygu ve düşüncelerini değişik araçlarla baş- Üslup: Sanatçının kendine özgü anlatış biçimidir.
kalarına aktarma faaliyetidir.
Üsküf: Dikiş esnasında parmağa takılan madeni yüksük.
Seramik: Toprağın pişirilmesi ile elde edilen ürünler
Üzleme: Kürkün dış yüzeyinin terzi tarafından kumaşla kap-
Siluet: Bir cismin leke şeklinde görünüşü. lanması.
Stilize: Konunun özelliğini bozmadan sadeleştirme.

153
 3 EŞİK
1. I. Bu bakımdan onun resimlerinde yoksulluk, bir toplum
gerçeği olduğu kadar kendi yaşamının tecrübelerinden
biridir.
II. Onun çetin şartlar içinde geçirdiği çocukluk yılları,
onun sanatının nesnesi olmaktan öte sanat anlayışı-
nın temel unsurlarından biri olmuştur.
III. Sanatçının kendi yaşadıkları ile eser arasında bağ
kurmak, onun sanat dünyasına girmek için tercih
edilen yollardan biridir.
IV. Neşet Günal da kendi yaşamından edindiği tecrübele-
ri resimlerine yansıtmıştır.
8 V. Günal, bu etkiyi yansıtmakla sanatındaki özgün nokta-
lardan birini ortaya çıkarmış olur.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV
BASAMAK
2. Hayat çok düz ve detayları olmayan bir yer değil. Bu bağ-
lamda benim resimlerim de yaşam gibidir. Resimlerime
bakanların hem kendileri yaşasın hem de yaşayanlar, ya-
şamın getirdiği zorlukları o detaylar içinde ya kaybetsin ya
da kendisini bulsun isterim. O detaylar öyle detaylardır ki
siz ona baktıkça ya içinde kaybolacaksınız ya da detaylar-
dan bütünü görmeye başlayacaksınız. Bir güzel bakış, bir
gamze, gözlerindeki bir ışık, bir insanın bakışı, bir tebessü-
mü, bir ezgi, bir ses, bir tını, bir kuşun Boğaz’da dolaşırken
kanatlarının suya değmesi, istavritin lüferden kaçışı gibi bir
ezgi, bir nota, bir ışık... Bunlar hayatın güzel detaylarıdır.
Ben de elimden geldiğince bunları aktarmaya çalışıyorum.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Bir ressamın gördüklerini olduğu gibi aktarması onun
sanatına gölge düşürür mü?
B) Resim sanatının önde gelen isimlerine baktığınızda
onların daha çok neleri aktardığını görüyorsunuz?
C) Ülkemizde nitelikli ressam yetiştiğini
musunuz?
D) Resim sanatına yön veren anlayışlar hakkındaki gö-
rüşleriniz nelerdir?
E) Resimlerinizin oluşmasında çıkış noktanız ya da resim-
lerinize yön veren temel unsur nedir?
RESİM TEMASI TESTİ 18 dk
3 - 5. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı’nı yazmamın üstün-
den yirmi yılı aşkın bir süre geçti. İlk yayımlandığında her
yerde değilse bile pek çok yerde kitaba saygısız, duyarsız
ve sapkın gibi suçlamalar yöneltildi. İngiltere’deyse beğe-
niden yoksun denerek bir yana itildi. O zamanlar Picas-
so hâlâ sağ ve ününün doruğundaydı. Kitabıma gösteri-
len eleştirel tepkiler beni biraz şaşırttı. Ben, sanatçıya ve
konu edindiğim kişiye duyduğum sevgiden kaynaklanan
bir inceleme yazdığımı sanıyordum. Belki, aradan geçen
yıllardan sonra, Picasso’ya duyduğum sevgi daha açık bir
biçimde görülür olmuştur.
3. Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargıların hangisine
E) V ulaşılabilir?
A) Özgün eserler yazıldıkları dönemde doğru yorumlana-
maz.
B) Büyük sanatçılar üzerine yapılan doğru eleştiriler hep
yadsınmıştır.
C) Bir eserde yazarın anlatmak istediğiyle okurun anladığı
aynı şey olmayabilir.
D) Büyük eserler üzerinden uzun bir zaman geçmedikçe
sağlıklı değerlendirilemez.
E) Okuduklarımıza ilişkin kanaatlerimiz zaman içerisinde
yüzde yüz değişebilir.
4. Bu parçada Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı ile ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Çeşitli suçlamalara uğradığı
B) Kimi ülkelerde ilgi görmediği
C) Konu aldığı sanatçı hayattayken yayımlandığı
D) Değerinin zaman içinde anlaşıldığı
E) Gösterilen olumsuz eleştirileri hak etmediği
5. Bu parçada ele alınan kitaba yönelik tepkilerle ilgili
düşünüyor I. şaşkınlık
II. öfke
III. beğeni
duygularından hangileri belirgindir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
154
 18 dk RESİM TEMASI TESTİ
6. Belleği tetiklemeye yönelik bir eylem olarak fotoğrafa bak-
mak bugün farklılaşmıştır. Zira internet ile birlikte iyice gör-
mek üzerine kodlanan belleklere hitap eden fotoğraarın
yeni alanı olan sosyal medyada fotoğraf paylaşımı, sadece
bireysel değil kolektif bir eylemdir. Bireylerin ve grupların
paylaşımları, beğeniler, ilgiler, toplumsal olaylar, anmalar
gibi çok çeşitli alanlara yayılmakta ve fotoğraarla destek-
lenmektedirler. Fotoğrafın bu çok bilindik ve günümüzde
iyice kolaylaşmış kullanımı hem bellek tarafından yönlen-
dirilmekte hem de belleği yönlendirmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Sosyal medyada bir sorun etrafında sık aralıklarla pay-
laşılan fotoğraar sorunu büyütmektedir.
B) Sosyal medyayla birlikte fotoğraf, bellekle ilişkisinde
yeni bir işlev üstlenmiştir.
C) Sosyal medyada fotoğraf paylaşımı yazılı metin payla-
şımından daha yaygındır.
D) İnternet ve sosyal medya kullanımının yaygınlaşması
fotoğrafın önemini yitirmesine neden olmuştur.
E) Sosyal medya ve internet, grup ve birey bazlı uygula-
maları ile belleğin unutma ve hatırlama pratiklerine yön
vermektedir.
7. Açık havada resimler yapan daha çok manzara, natürmort,
portre ve nü çalışan İbrahim Çallı, akademik bir eğitim alır.
İyi bir gözlem gücü olan Çallı; kendini ve eğitimini sorgu-
lamaktan kaçınmayan, yeni akımları, anlayışları anlamaya
hevesli, oldukça paylaşımcı, sanatsal etkileşimden çekin-
meyen ve dolayısıyla da kuşağının içinde yeniliklere en
açık sanatçı olarak karşımıza çıkar. Onun, Türk resminde
alışılmışın dışında bir konu olan Mevleviler gibi farklı bir
temayı alması ve bunu geliştirmesi şaşırtıcı değildir. Aynı
zamanda içinde bulunduğu 1914 Kuşağı’nın Çallı Kuşağı
olarak anılmasını sağlayacak kadar da öncü bir sanatçıdır.
Bu parçada İbrahim Çallı’yla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
A) Türk resminde yarattığı etkilere
B) Başarısını etkileyen özelliklerine
C) Etkilendiği sanat akımlarına
D) Sanatsal etkilere açık oluşuna
E) Özgün temalar geliştirdiğine
155
EŞİK 3
8. Kişi, geçen yıllarla birlikte olayları değerlendirme ve çev-
reye bakış açısı değişiyor, gelişiyor. Kullandığınız malze-
meye olan egemenliğiniz günbegün geliştikçe kendinize
duyduğunuz güven de artmakta. Böylece bundan birkaç
yıl önce işlediğiniz konuyu bugün resimsel dille daha yalın
ve dolaysız anlatabilmektesiniz. Kişi, bu gerçeğin ayrımına
vardı mı artık o konuya dönme özlemi giderek sancılı bir
tutkuya dönüşüp yakanıza yapışıyor.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir ressa-
mın düşüncesi olabilir?
A) Sanatçının aynı konuyu zaman içinde yeniden işlemesi
anlatımda kusursuzu bulma umudunun sonucudur. 8
B) Sanat eseri, açıklanması uzmanlık gerektiren simgesel
bir dile sahip olmalıdır.
C) Sanatta mükemmeli bulmak mümkün olamayacağı için
benzer temaları çizmekteki ısrar da gereksizdir.
D) Sanatta özgünlük, yeniliğe açık olmak benzer konular
etrafında dönüp durmayı reddetmekle başlar.
BASAMAK
E) Resim sanatı, gelişimini yeni tekniklerle birlikte sanat-
çıların farklı temalara yönelmesiyle sağlamıştır.
9. (I) Millî folkloru resimlerinin temeline yerleştiren sanatçı-
lardan oluşan bir ressam grubu Türk resim sanatı tarihin-
de önemli bir yer tutmaktadır. (II) Bedri Rahmi Eyüboğlu
önderliğinde kurulan “Onlar Grubu” etkin oldukları süre
boyunca eserlerinde Anadolu folklorunu işlemişlerdir.
(III) Anadolu’nun geleneksel nakış unsurlarını ve yöresel
motierini tuvale aktarmak grubun ortak amacını oluştur-
maktadır. (IV) Grup, Türk resminin özgün üslubunu oluş-
turmak adına amaçlamış olduğu hede Batı tekniği ile
Türk ve Anadolu motierini sentezleyerek gerçekleştirmek
istemiştir. (V) Geleneksel kültür, tüm dünya sanatlarında
olduğu gibi Türk resim sanatında da her dönemde etkili rol
oynamaktadır. (VI) Hemen her dönem toplumsal yapı ile
iç içe olan sanat, dönüşüm sürecine geçmişte olduğu gibi
günümüzde de devam etmektedir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 3 EŞİK RESİM TEMASI TESTİ 18 dk

10. Medya, dünyanın en uzak yerlerinden bile haber ve resim-
ler taşırken izleyicisine fazla bir şey göstermez esasında.
Medya alıcısı da maruz kaldığı felaket, ölüm haberleri ger-
çek değilmiş gibi yas içinde görünmez. Medyanın resim-
lerle kanıtladığı katliamlar bile bir gerçeklik hissi yaratmaz
üzerinde. Görebildiğiyle vicdani bağını koparmıştır. Gerçe-
ğe çok fazla yakından bakmaktan, üzerinden akan bilgi ve
resim fazlalığına bağışıklık kazanmış gibidir.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söyle-
nebilir?
A) Medya, izleyici üzerinde etkisini kaybettikçe dünyanın en
uzak yerlerinden felaket görüntüleri vermektedir.
8 sanat tarihinde yer etmiş bir sanatçıdır.
B) Medya, savaş ve ölüm haberleri yayımlayarak bunların
kanıksanmasına katkı sunmaktadır.
C) İzleyici, medyada yer alan görüntüleri izlerken seçici
davranarak duygularını denetim altında tutar.
12. I. Bu bağlamda onun sanatçılığının yanında özel yaşa-
mından da izler taşıyan ve sanatçının kendi elinden
dökülmüş bu tanıklıklar çok kıymetlidir.
II. Onun bu içsel fırtınalarını ve dolayısıyla eserlerinin pek
çoğunun arka planına giden yolu kardeşine yazdığı
ünlü mektuplardan öğreniriz.
III. Onlar başta Gauguin olmak üzere pek çok çağdaşı
ressamla kurduğu yakın ilişkilere dair bilgiler hatta “tatlı
dedikodular” da içerir.
IV. Bu mektuplarda onun yalnızca ressamlık tutkusu ve
yaratıcılık uğruna gösterdiği özveriler yer almaz.
V. Van Gogh, yalnızca eserleriyle değil fırtınalı zihniyle de
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V

D) İnsanlar, felaketlere duyarlı oldukları için medya en

uzak yerlerdeki bu tür haber ve görüntüleri ekrana taşır.
E) Medyada aktarılan resim ve haberler, izleyicilerce kanık-
BASAMAK

sandığı için onlar üzerinde beklenen etkiyi sağlamaz.

11. Yaşadığımız çevrede hemen her an yüzlerce reklam imge-

si, mesajı görürüz. Tarihte hiçbir toplum böylesine bir imge,
mesaj yağmuruna tutulmamıştır. Bu imge ya da mesajların
bize seslenip durmasına o kadar alışmışızdır ki üzerimizde
yaptıkları etkinin tümüne pek dikkat etmeyiz. Reklamlarda
bir tür ürünün öbürüyle yarıştığı görülür; doğrudur. Ne var
ki her reklam imgesinin öbürünü güçlendirdiği de doğrudur.
Reklamlarla her birimize bir nesne daha satın alarak ken-
13. (I) Doğa fotoğrafçılığı son yıllarda doğaseverlerin yoğun
dimizi veya yaşamlarımızı değiştirmemiz, zenginleştirme-
ilgisini çekiyor. (II) Çünkü fotoğraf teknolojileri ve dijital tek-
miz önerilir. Reklam, kıskanılacak duruma gelmiş insanları
nolojilerdeki ilerlemeler sayesinde bugün geçmiştekinden
göstererek bizi bu değişikliğe inandırmaya çalışır.
daha kolay paylaşabiliyoruz çektiğimiz fotoğraarı. (III) Bu
Bu parçadan hareketle reklamlarla ilgili aşağıdakilerin
sayede doğa fotoğraarı çok daha geniş kitlelere ulaşabi-
hangisine ulaşılamaz?
liyor ve çok daha fazla ilgi görüyor. (IV) Su altı fotoğrafçı-
A) İmge veya ileti olarak yoğun biçimde görünürlükleri söz lığı son yıllarda birçok insanın merak saldığı fotoğrafçılık
konusudur.
dallarından biri. (V) Bu doğrultuda doğa fotoğraarının
B) İnsanlar üzerinde etkileyici bir güce sahiptir. paylaşıldığı birçok sosyal medya hesabının ya da internet
C) Birbirleriyle yarışırken bile birbirlerini güçlendirmekte- sitesinin sık takip edilen sayfalar arasında bulunduğunu
dir. söyleyebiliriz.
D) Önerdiği ürünü kullananlarda kıskanılacak bir değişim
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
sağlarlar.
şüncenin akışını bozmaktadır?
E) Sürekli olarak insana hitap etmesi herkesçe kanıksan-
A) I B) II C) III D) IV E) V
mıştır.

156
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ SİNEMA TEMASI EŞİK 3

A D
Alıcı: İletişim sürecinde göndericinin karşısına konumlanan Dijital: Sayısal. Verilerin bir ekran üzerinde elektronik olarak
ve iletilen mesajın ulaşması amaçlanan kategori. gösterilmesi.
Anıtsal lm: Kalabalık oyuncuları, göz alıcı bezemleri, zen-
gin giysileriyle görünüşte büyüklük duygusu uyandıran ama
gerçekte kof lm (kötüleyici anlamda kullanılır).
Anlatım: Bir sinema ya da televizyon yapıtının belli bir kav- E
ram, düşünce ya da duyguyu görüntüler ve sesler yardımıyla
Efekt: Film seslendirmelerinde, hareketleri izlemesi gereken
ortaya koymada başvurduğu yol.
seslerin doğal kaynakların dışında optik, mekanik, kimyasal
At operası: Ufak yapım evlerinin çok ucuza çıkardığı, vurdu-
yöntemlerle gerçekleştirilmesi.
lu kırdılı, yumruklu dövüşlü, kaçıp kovalamacalı, çoğunlukla
da şarkıcı kovboyların oynadığı kovboy lmleri için kullanılan
deyim.
F 9

Figüran: Bir lmin kalabalık sahnelerini doldurmakta kullanı-

B lan, konuşması olmayan veya konuşması çok az olan rollere

Başoyuncu: Bir lmde ya da televizyon oyununda başrolü çıkan kimse.

BASAMAK

canlandıran oyuncu.
Başrol: Bir lmin, televizyon oyununun başkahramanlarıyla
ilgili rol; başoyuncunun canlandırdığı rol.
Beden dili: Duygu ve düşüncelerin yüz ifadesi, beden duru-
şu vb. yollarla anlatıldığı iletişim biçimi, vücut dili.
Belgesel: Belge niteliği taşıyan lm ya da televizyon izlen-
cesi.
Belirtke: Kişiler arası iletişimde sözcükleri veya deyimleri do-
laysızca dile getiren, kolayca sözlü anlatımlara çevrilebilen
sözsüz davranışlar.
Film: Bir oyunun bütününü taşıyan şerit veya şeritlerin bütü-
nü. Sinemalarda gösterilen eser.
Filmsel evren: Dışımızdaki dünyanın lm görüntülerinde al-
dığı biçimin tümü. Film görüntüleriyle yaratılan, lm özellikleri
taşıyan, yalnız bu görüntülerde var olabilen evren.
Filmsel: Doğadan derlenen gereçler yardımıyla sinemanın
olanaklarından yararlanarak yeniden kurulan, yaratılan ger-
çek.
Fotoroman: Fotoğraar ve bunlara eşlik eden kısa konuş-
malar, açıklamalarla gerçekleştirilen roman çeşidi.

C
Canlandırma: Tek tek resimleri ya da devinimsiz nesneleri G
gösterim sırasında devinim duygusu verebilecek biçimde dü- Gala: Önceden yer ayırtmak yoluyla yüksek girimlik ödeyen
zenlemek ve lme aktarmak işi, animasyon. Geçmiş bir ola-
izleyicilerin yanı sıra seçkin çağrılılara, gösterilen lmde gö-
yın gelişmesini ve sonucunu aynı biçimde yansıtarak sunma.
rev alan sanatçılara da yer verilen gösterim.
Cep sineması: Genellikle 100-600 arası izleyici alabilecek
Geleneksel sinema: Belirli kurallara, kalıplara bağlı, bunla-
boyda sinema.
rın dışına çıkamayan, genellikle yeniliklere kapalı, kurumlaş-
mış bir anlayışı yansıtan sinema.
Ç
Gerilim: Çeşitli yollara başvurularak konunun anlatımında
Çağ lmi: Belli bir çağı, bütün toplumsal, siyasal, kültürel- yaratılan sıkıntılı, gergin hava.
özellikleriyle canlandıran tarihsel lm çeşidi.
Geriye dönüş: Bir lmin konusunun zaman içindeki düzgün
Çağdaş sinema: Günümüze en yakın dönemde ortaya ko-
ilerleyişini, zaman sırasını bozarak geçmiş zamana, geçmiş
nulan, sinemanın en son gelişmelerini yansıtan ürünlerden
bir olaya dönme; lmin belirli bir yerine, geçmişle ilgili bir sah-
oluşan sinema; genellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki
ne katma.
dönemi kapsar.
Çekim: Alıcının sürekli olarak bir kez çalıştırılmasıyla elde Görsel: Sinema ile televizyonda çok kez ses ögelerine karşı-
edilen lm parçası. lık görüntü ögelerini ve bölümünü belirtmekte kullanılan terim.

157
 3 EŞİK
Görüntü: Bir lm üzerinde sıralanmış resimlerin gösterici
yardımıyla ekrana art arda düşürülmesi sonunda hareketin
yeniden kurulmasıyla ortaya çıkan görünüş, görüntülük üze-
rindeki hareketli resimler bütünü.
Gösterge: Bir şeyi belirtmeye yarayan şey, belirti, im, işaret.
Gösterim: Sinema salonlarında lmin gösterilmeye başla-
ması, vizyon.
Göz yanılması: Gözün, belirli koşullarda, nesneleri olduğun-
dan değişik algılaması biçiminde oraya çıkan yanılma.
9 H
Hileli çekim: Herhangi bir lm hilesi taşıyan çekim. Bir varlık
ya da devinimin gerçektekinden başka türlü görünmesi için o
varlık ya da devinimin yalnız bir bölümünü alıp geri kalanını
görüş alanında bırakan çekim.
BASAMAK
Hologram: Hologra işleminde, üç boyutlu görüntüyü oluş-
turmak üzere gerekli bilgileri taşıyan resim.
I dönüşümü nitelemekte kullanılan bir terim.
Işık: Göze uyarımda bulunan ve beyin tarafından yorum-
landığında görme duyusuna, yani görülebilir ışığa yol açan
elektromıknatıs ışınım.
İ yapılan boyama ve değiştirmeler.
İletişim: Haberleşme. Kişiler arasında duygu, düşünce, bilgi,
haber alışverişi.
İzlence: Program, sinema programı, televizyon programı.
İletişim araçlarıyla oluşturulan bilgilerin, izlencelerin tümü.
İzleyici proli: Bir mesaja maruz kalan bireylerin veya hane-
lerin demograk özellikleri.
J R
Jargon: Aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden
ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığı.
Jest: Bir izleyiciye görsel bir sinyal gönderen herhangi bir
eylem. Jest el, ayak veya bedenin diğer parçalarının hare-
ketleridir.
158
SİNEMA TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ
K
Kadraj: Sinema ve fotoğrafçılıkta görüntüyü çerçeve içine
alma.
Kapalı gişe: Herhangi bir gösterimin bütün biletlerinin satıl-
dığını anlatan terim.
Karakter oyuncusu: Belirli bir karakteri tüm ayrıntılarıyla ya-
ratmakta usta olan oyuncu.
Kısa lm: Uzunluğu ülkeden ülkeye, genellikle 35 mm’lik
lmlerde bir ile üç makara (300-1.000 m) arasında değişen,
çok kısa lm ile orta uzunlukta lm arasında yer alan lm.
Korku lmi: Korkunç kişilere, varlıklara, olaylara yer veren,
ürkütücü görünçlüklerin birbirini izlediği lm türü.
Kurgu: Bir lmin değişik süre ve yerlerde çekilen bölümlerini,
bir uyum ve anlam bütünlüğü sağlayarak birleştirme, montaj.
Gerçek olmayan olay ve kahramanlardan oluşan eser.
Kuyruklu yalan tekniği: Hakikatten çok fazla uzaklaşan bir
ifadenin, daha haf bir yalandan daha fazla inanılma olasılığı
bulunduğu inancıyla tekrar tekrar sunulduğu bir propaganda
taktiği.
Küresel köy: Dünyanın radyo, televizyon ve lmin olanak-
lı kıldığı karşı konulmaz kültür yayılımı sonucunda yaşadığı
M
Makyaj: Belli bir tipi yaratmak ya da yalnızca bazı düzeltme-
ler yapmak üzere oyuncunun yüzünde ve başka organlarında
Müzikal (lm): Sinema için özel olarak hazırlanmış müzikli,
şarkılı, danslı lm çeşidi.
O
Olgu: Öykülü bir lmin, bir televizyon oyununun konusunu
oluşturan olaylar dizisi. Bu konuyu başlatan, geliştiren, sonu-
ca ulaştıran olayların sıralanmasından oluşan durum.
Retorik: Etkili olarak konuşma sanatı.
Rol: Bir oyuncunun bir lmde ya da televizyon oyununda ya-
ratması gereken kişilik.
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ SİNEMA TEMASI
S T
Sanal gerçeklik: Bir bilgisayar veya diğer iletişim araçlarıyla
yaratılan ve kullanıcının kendisini içinde hissettiği ortam.
Sanat lmi: Sanat kaygılarını önde tutan, iş ve ticaret ola-
naklarını hesaba katmayan lm. Sanat düzeyi yüksek lm.
Sanat yönetmeni: Bir lmin bezemlerinin hazırlanmasıyla
ilgili tüm işleri yöneten kimse.
Sansür: Her türlü yayının, sinema ve tiyatro eserinin yayını-
nın ve gösterilmesinin izne bağlı olması, sıkı denetim.
Seçici dikkat: İnsanın var olan birçok uyarandan ilen hangi-
sini algılayacağını etkin olarak belirlemesi.
Seçici izleme: İnsanın belli bir uyaranla karşılaşmasının
kesin olduğu durumlardan bilerek kaçınması veya tam tersi
kendini bilerek bu durumlara konumlandırması.
Seçici algı: Bireylerin var olan tutumlarıyla uyumlu mesajları
okumaları, tutumlan ve beklentileriyle çatışan mesajları veya
mesaj bölümlerini göz ardı etmeleri ya da yanlış yorumlama-
ları.
Sekizinci sanat: Televizyon sanatı.
Serüven lmi: Kişilerinin tehlikelerle dolu, serüvenli bir ya-
şam sürdükleri; soluk kesici olaylar, kahramanca davranış-
larla dolu olan, hızlı dizemli lmler için kullanılan genel terim.
Sessiz sinema: Sinemanın bulunuşundan sesli sinemanın
ortaya çıkışına kadar uzanan dönemdeki sinema. (Bu dö-
nem, 1895’ten 1930’a kadar uzanır).
Sinema: İzleyicilerin lmleri topluca görebilmeleri için özel
olarak yapılmış yapı. Herhangi bir devinimi, düzenli aralıklar-
la parçalara bölerek bunların resimlerini saptama, sonra bun-
ları gösterici yardımıyla karanlık bir yerde görüntülük üzerine
yansıtarak devinimi yeniden oluşturma işi. Güzel sanatların
dalı olarak yansıtılmaya uygun olan lmleri gerçekleştirme ve
yaratma sanatı, beyaz perde, yedinci sanat.
Sinema dili: Sinemanın gereklerine, niteliklerine uygun an-
latım yolu.
Skeç: Genellikle günlük yaşamdan alınmış bir konuyu en can
alıcı çizgileriyle, dikkati çekici tiplerle oldukça abartılmış ola-
rak kısa bir süre içinde sunan, hızlı izemli, esprili bir güldürü
çeşidi.
159
EŞİK 3
Tipleme: Belirli bir tipin tüm çapraşık özelliklerini, bunu en
iyi, en rahat, en inandırıcı yoldan yansıtabilecek kişiyle can-
landırma.
U
Uyarlama: Sinema için hazırlanmamış bir metni sinemaya
uygun biçime sokma.
Üç Boyutlu (lm), 3-B (lm): Görüntüsü, en ve boydan
başka derinlik duygusu da uyandıran lm. Bu duygu, ruhsal 9
yönden uyandırılabileceği gibi optik kuralların üç boyutlu gö-
rüntüye yol açan özelliklerine başvurularak da sağlanabilir.
BASAMAK
Y
Yabancı lm: Herhangi bir ülkeye göre yabancı kaynaklı
olan lm. Yerli lm karşıtı.
Yapım: Bir lmin gerçekleştirilmesi için yapılan çalışmaların
tümü. Bu çalışmaların ürünü.
Yapımcı: Bir lmin çevrilişi ve işletilmesiyle ilgili tüm yöne-
timsel ve parasal işlevi üstlenen, lmin anaparasını sağlayan
kimse.
Yayın: Neşriyat, radyo yayını, televizyon yayını.
Yerli lm: Herhangi bir ülkenin kendi ürünü olan lm.
Yeşilçam (sineması): (İstanbul, Beyoğlu’nda yapımevleri ve
ortaklıkların çoğunun işyerlerinin topluca bulunduğu sokağın
adından alınıp mecaz olarak) Türk sineması, yerli sinema.
(Olumsuz anlamda) Salt kazanç amacıyla çok kısa sürede,
belirli kalıplara uyularak gerçekleştirilmiş ve izleyiciyi sömür-
meye dayanan lmler üreten sinema.
Yıldız: Büyük bir sanat yeteneği göstermeyen fakat lmde
oynayışı bu lmin gelirini artırabilen gözde oyuncu.
Yılgı lmi: Korku lmlerinin en aşırı biçimi.
Yönetmen: Bir lmin gerçekleştirilmesi için oyunluk yazarı,
görüntü yönetmeni, sanat yönetmeni, oyuncular arasında iş
birliği sağlayan, bunların çalışmalarını uyumlu biçimde yöne-
ten, lmin bir sanat ürünü niteliği kazanmasından sorumlu
olan sanatçı, sinema sanatçısı.
 3 EŞİK SİNEMA TEMASI TESTİ 18 dk

1. Bir imge, yeniden yaratılmış ya da yeniden üretilmiş görü-
nümdür. İmge, ilk kez ortaya çıktığı yerden ve zamandan
kopmuş ve saklanmış bir görünüm ya da görünümler dü-
zenidir. Her imgede -fotoğraarda bile- bir görme biçimi ya-
tar. ----. Her bir fotoğrafa baktığımızda- ne denli az olursa
olsun- fotoğrafçının sınırsız görünüm olanakları arasından
o görünümü seçtiğini fark ederiz. Rastgele aile fotoğraa-
rında da böyledir bu. Fotoğrafçının görme biçimi konuyu
seçişine yansır.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Çünkü fotoğraar çoğu zaman sanıldığı gibi mekanik
kayıtlar değildir
B) Ressamın görme biçimi, bez ya da kâğıt üstüne yaptığı
9 imlerle yeniden canlandırılır
C) Her imgede bir görme biçimi yatsa da bir imgeyi algıla-
yışımız aynı zamanda görme biçimimize de bağlıdır
D) İmgeyi yaratanın kendine özgü görüşü de yaptığı kay-
dın bir parçası olarak kabul edilir
BASAMAK
3. Nuri Bilge Ceylan, 2014 Uluslararası Cannes Film Festiva-
li’nde Kış Uykusu ’yla büyük ödül Altın Palmiye’ye uzandı.
Kış Uykusu’ nda hem çekim tekniği hem de kurgu bakımın-
dan Avrupa ve Hollywood sinemasında dahi eşine rastla-
yamayacağınız bir akıcılık mevcut. Ayrıca bu lmde son
yıllarda komedi lmlerinde bulabileceğinizden çok daha
fazla mizah var. Ancak bazı bölümlerde diyaloglardaki
edebî alt yapı, lmdeki gerçeklik kabuğunun biraz çatlama-
sına sebep olmuş.
Bu parçadan hareketle Kış Uykusu ile ilgili aşağıdaki-
lerden hangisi söylenemez?
A) Üzücü bir olayı sinemaya mizahi bir dille aktardığı
B) Sinema sektöründe uluslararası bir beğeni kazandığı
C) Çekim tekniği ve kurgusunun lmin sürükleyiciliğini ar-
tırdığı
D) Edebî diyalogların gerçeklik algısına zarar verdiği
E) Amerika Birleşik Devletleri yapımı lmlerden kimi yön-
lerden daha başarılı olduğu

E) Görme, uyarıcılara karşı mekanik bir tepkide bulunup

bulunmama sorunu değildir

2. Yönetmenliğini Can Ulkay ve Ketche’nin üstlendiği 2018

yapımı Müslüm lmi, usta sanatçı Müslüm Gürses’in ha-
yat hikâyesine odaklanıyor. Şanlıurfa doğumlu Müslüm
Akbaş’ın Müslüm Gürses’e dönüşümü, ardından “Müslüm
Baba” olarak anılmaya başlamasının anlatıldığı lmde
yanlış olan şey, yönetmenlerin tercih ettiği anlatım tarzı
ve kurgu. Hikâye anlatımında klasik doğrusal çizgi seçil-
miş olsa Müslüm Gürses’in çocukluktan şöhret oluşuna
giden çetrelli yolculuğu birlikte yapacak ve onun travma-
larını bire bir hissedeceğiz. Bunun yerine “3 yıl sonra” “9
ay önce” gibi sıçramalı kurgu işi biraz bulmacaya çevirip
seyirciye geçen duyguları ister istemez törpülemiş oluyor.
Böylelikle Müslüm anlatısı, babasıyla sorunları olduğu için 4. (I) Bütün sanat dalları gibi oyunculuk da doğru yapıldığın-
baba olmamayı seçen bir şarkıcının, bunun yerine seven-
da bir tür meditasyona dönüşür. (II) Oyuncu sahnede ânın
lerinin babası olmasının hikâyesine dönüşmüş.
gerçekliğini yaşamaya başladığında gözlerimizi ondan al-
Bu parçada söz edilen Müslüm lmiyle ilgili eleştirinin
makta zorlanırız. (III) Bu tıpkı küçük çocukları hayranlıkla
nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
seyretmek gibidir, sürekli canlı ve anda oldukları için on-
A) Odağına aldığı kişiyi çocukluğundan itibaren izleyen
ları izlemek heyecan vericidir. (IV) Peki, önceden onlarca
bir biyogra sunması
kez her detayı çalışılmış bir sahneyi her seferinde taze,
B) Müslüm Akbaş’ı “Müslüm Baba” olarak idolleştirmesi
akıcı ve doğal bir şekilde oynamak nasıl mümkün olabilir?
C) Filmin üslubunun anlatının etkileyiciliğini sıradanlaştır- (V) İşte oyunculuğun can alıcı noktası budur.
ması
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden
D) Müslüm Gürses’e şöhret yolunu açan çevresel konum-
sonra “Bu sebeple bir oyuncu için sahnede yanlış ama
ların yok sayılması
canlı olmak doğru ama ölü olmaktan iyidir.” cümlesi ge-
E) Müslüm Gürses’in çocukluğunda ve ilk gençliğinde ba-
tirilebilir?
basıyla yaşadığı çatışmalara yer vermesi
A) I B) II C) III D) IV E) V

160
 18 dk SİNEMA TEMASI TESTİ
5. Örümcek-Adam: Evden Uzakta, her ne kadar seyir zevkleri
yüksek olsa da tek tipleşmeye başlayan Marvel lmleri ara-
sında sadece hikâye anlatmak yerine sinemanın doğasına
dair kafa yoran bir yapım olması nedeniyle farklı konumda
duruyor. Karakter yaratımı noktasındaki eksikliklerini ise
bu evrende geçen lmlerin tümü içinde en iyi çekilmiş sah-
nelerden bazılarını barındırması ve dengesi çok iyi kotarıl-
mış mizahı ile kapatıyor. Böylelikle Örümcek Adam: Evden
Uzakta’nın 130 dakikalık süresinin su gibi aktığı, seyir key-
nin üst seviyede olduğu dört başı mamur, gişe rekorları
kıran bir lm olduğu söylenebilir.
Bu parçada söz edilen lmin eleştirilme nedeni aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Tek tipleşmiş bir lm dizisinin devamı olması
B) Sinemanın doğası üzerine düşünce üretmesi
C) Yeni karakterler üretmede başarısız olması
D) Mizah unsurlarına fazlaca yer vermesi
E) Potansiyelini pratiğe taşımada çekingen davranması
6. Yönetmen Ciro Guerra’nın, dünya prömiyerini 76. Venedik
Film Festivali’nde yapan son lmi Waiting for the Barbari-
ans, Pulitzer Ödüllü Güney Afrikalı yazar J. M. Coetzee’nin
Türkçeye Barbarları Beklerken adıyla çevrilen romanından
uyarlanmış. Film, uyarlandığı romandan güç alan derinlikli
hikâyesine rağmen etkileyici bir anlatı kurma konusunda
zorlanıyor. Ekrana uyarlanması güç olguları olay örgüsü
ve karakterler arasında geçen diyaloglar üzerinden izleyi-
ciye aktarma konusunda zayıf kalıyor. Kendi romanını be-
yazperdeye uyarlayan Pulitzer Ödüllü yazar, roman yazma
konusunda tartışılamaz bir yeteneğe sahip olsa da bir lm
senaryosu kurgulama konusundaki tecrübesizliğini bu lm-
de açık bir şekilde gösteriyor.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söyle-
nebilir?
A) Waiting fort he Barbarians, yönetmen Ciro Guerra’nın
tek lmidir.
B) Barbarları Beklerken romanı birkaç kez sinemaya
uyarlanmıştır.
C) Başarılı bir romancı sanatın diğer alanlarında da başa-
rılıdır.
D) Waiting for the Barbarians, Pulitzer ödülüne layık gö-
rülmüş bir lmdir.
E) Başarılı edebiyat eserleri usta bir senaristin elinde iyi
bir lme uyarlanabilir.
161
EŞİK 3
7. • Öğrencilerle popüler sinemanın en önemli lmlerini bir-
likte seyrederken lmin en heyecanlı sahnesinde sesi
kapatıveriyorum, müziği kısıyorum yani. Efektleri de kal-
dırıyorum. Bitiyor, hiçbir şey kalmıyor geriye. Ne hikâye
kalıyor ne aktardığı duygu kalıyor. Tamamen insanın
sinir uçlarını, hislerini manipüle eden bir şey aslında o.
• Korku sineması dediğimiz şeyin yüzde sekseni sestir.
Kaldırırsak o sesi hiçbir şeyden korkulmaz, hiçbir şey
kalmaz geriye. Ama insanı düşünün, insanın korkularını
düşünün. Biz korkularımızı sesle mi yaşıyoruz?
Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Sanatsal etkinliklerin birbirini yadsıdığını kanıtlamakta-
dırlar. 9
B) İki farklı konuya ilişkin birçok farklı görüş olduğunu vur-
gulamaktadırlar.
C) Aynı temayı farklı yönleriyle ele almaktadırlar.
D) Aynı düşünceyi inandırmaya yönelik farklı örnekler
BASAMAK
sunmaktadırlar.
E) Farklı üsluplar kullansalar da konuyu benzer nedenler-
le açıklamaktadırlar.
8. (I) “Bir çocuğun gözünden savaş nasıl görünür?” sorusu-
nun etrafında dönen birçok lm izledik. (II) Bunlardan ba-
zıları savaşın yalnızca psikolojik yıkımlarına odaklanırken
bazıları ise şiddeti gerçekçi bir şekilde gösterme bakımın-
dan hiç çekincesi olmayan yapımlardı. (III) Bu lmdeki acı-
nın temsili ve şiddetin resmedilmesi, bir çocuğun edilgen
bakışından vurgulanıyor. (IV) Her ne kadar lmde şiddetin
son derece sert sahnelerine tanık olsak da yönetmen Vác-
lav Marhoul, seyircinin acıyı hissetmesini isterken seyirciyi
bir duygusal manipülasyona uğratmıyor. (V) Filmde sıklıkla
karşılaştığımız din imgelerinin bu şiddet temsilini anlama-
mızda yardımcı olacağını düşünüyorum.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Boyalı Kuş, bu bakımdan diğer ‘savaş ve çocuk’
lmlerinden ayrılıyor.” cümlesi getirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 3 EŞİK SİNEMA TEMASI TESTİ 18 dk

9. İngiliz yönetmen Ken Loach’ın Ben Daniel Blake lminde
Daniel, 59 yaşında bir marangozdur. Çalıştığı iş yerinde
kalp krizi geçirince doktoru, çalışmasının mümkün olma-
dığını söyler. Karısını kaybetmiş, hâlâ kirada oturmakta
olan ve sadece emeğiyle geçinen Daniel, devletten destek
almak ister. Başvuru, şikâyet ve itirazlarını sadece inter-
netten yapabileceği söylenen fakat bilgisayar kullanmayı
bilmeyen Daniel, tarihin dışında kalmış biri muamelesi gör-
meye başlar. Telefonda küçücük bir bilgiye ulaşmak için
saatlerce müzik dinletilerek bekletilmesi yetmiyormuş gibi
yazılı başvuruların zamanı geçti denilerek sadece dijital or-
tamda ve çevrimiçi olarak başvuru yapabileceği söylenir.
Daniel, bir türlü erişim sağlayıp devlet desteği talebinde
bulunamaz.
Bu parçada söz edilen lmle ilgili aşağıdakilerden han-
9 Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
gisi söylenebilir?
A) Ken Loach, devletin sosyal güvenliğe yeterli kaynak
ayırmamasından yakınmaktadır.
11. (I) Sinemada karakter kavramı, sinemaya giren yapım-
cı ve seyirci ilişkisiyle beraber oluşmaya başlamıştır.
(II) Yapımcılar sinemasal zevkleri şekillenen izleyici kesimi-
nin hoşuna gidebilecek tarzda görsel gösteri sunan yapım-
lara imza atmaya yönelmişlerdir. (III) Kamera çekimleri ve
kurgunun sihirli özelliğini fark eden yönetmenler de sinema-
yı artık kurmaca dünyalara bakan bir göz olarak tasarlama-
ya başlamışlardır. (IV) Bu kurmaca dünya olgusunu seyirci
de benimsemiş ve artık sinema denince akla çekim ölçek-
leriyle ve kurgusuyla sanal gerçekçi dünya gelmektedir.
(V) Ancak bu sanal gerçekçi dünya içinde dizayn edilen
kişiler ve nesneler kendi içlerinde de karşılıklı olarak etki-
leşime geçmektedir.
sonra “Oluşturulan karakterler bu sanal gerçekçi dünya
içinde hareket etmektedir.” cümlesi getirilmelidir?

B) Filmde iletişim teknolojisinin gelişmesiyle devlet nez- A) I B) II C) III D) IV E) V

dinde insanın nesneleştirilmesi eleştirilmiştir.
BASAMAK

C) Ben Daniel Blake’te ele alınan olay, 2010’lu yıllarda İn-

giltere’de yaşanmıştır.
D) Film, sosyal güvenlik kurumlarının sorumluluklarını ir-
delerken gerçeklikten kopuktur.
E) Filmde teknolojiye ayak uyduramayan bireyler, toplum
dışına atılmaya mahkumdur görüşü benimsenmiştir.

10. Sadri Alışık, güldürü ve drama alanında çok sayıda lm
çekerek yeteneklerini sergilemiş güldürü ve dramayı har-
manladığı pek çok lmi ile sinema tarihine geçmiştir. Oy-
nadığı karakterleri halktan biri gibi yansıtmasıyla talep
gören bir oyuncu olmuştur. Yerelliğe verdiği önem, hayat
verdiği karakterlerde sıklıkla görülmektedir. Karakterler-
deki konuşma, hareket ve davranışlar dönemin toplumsal
yapısı hakkında izleyiciyi aydınlatmaktadır. Sadri Alışık’ın
toplumun o tarihlerdeki sosyal-toplumsal ihtiyaçlarına ce-
vap verdiği gözlenmektedir. Filmlerinde konuşmalarındaki
sadelik ve kimi zaman argo tarz, davranış devinimleri, ka-
rakter ve mekân ilişkileri halkın içinden gelen biri imajını
daima desteklemiştir.
Bu parçaya göre Sadri Alışık ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Komik ve duygusal unsurları iç içe anlatan başarılı lm-
lere imza attığı
B) Yerel karakterler üzerinden evrensel insan özelliklerini
yansıttığı
C) Dönemin sinema seyircisinde ilgi uyandırmayı başardığı
D) Davranışları ve konuşma tarzıyla halkın içinden gelme
imgesini güçlendirdiği
E) Döneminin insanını anlatmada yerelliği önemsediği
12. • Bilim kurgu sineması konularını genellikle bilim kurgu
edebiyatından alır. Her ne kadar görsellenen kurgular
bilim kurgu eserinin hayali içeriğini daraltır gibi görünse
de günümüzde modelleme teknolojilerinin ulaştığı sevi-
yeyle tasarlanan gelecek dünyaları oldukça tatminkâr-
dır.
• 20. yüzyılın başlarındaki en iyimser bilim kurgu lmle-
rinde dahi teknolojik ilerlemenin vadettikleri ile insanın
bu hızlı ilerlemeye ayak uydurması ikilemi bir sorunsal
olarak yansıtılmıştır. Günümüzde ise çoğunlukla, insan/
teknoloji, kent/doğa, birey/toplum, ben/öteki, özgün/
kopya, gerçek/sanal gibi karşıtlıklar üzerinden oluşturu-
lan gelecek portrelerinin neredeyse tümü karamsardır.
Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Aynı konunun farklı yönlerini ele almaktadırlar.
B) Farklı olguların benzer yönlerini vurgulamaktadırlar.
C) Aynı düşünceyi aynı bakış açısıyla örneklemektedirler.
D) Aynı olgunun farklı dönemlerini değerlendirmektedirler.
E) Aynı olguyu farklı anlatım biçimleriyle neden sonuç
bağlamında açıklamaktadırlar.

162
 18 dk SOSYOLOJİ TEMASI TESTİ
1. Yerli toplum tarafından benimsenme, iş bulabilme ve tat-
min edici sosyal ilişkiler kurabilme göçmenler için hayati
gereksinimlerdir. Bunlar göçmenlerin kendilerini evlerinde
hissetmelerini sağlayacaktır. Bu, bazen birkaç kuşak son-
rasında gerçekleşen zor ve uzun bir süreçtir. Yeni ve genç
kuşaklar, anne ve babalarının orijin kültürünün değer ve
normlarını benimseme ve bunlara sahip çıkmada, yeni hâ-
kim kültürün kendilerini ne ölçüde kuşattığını da göz önün-
de bulundururlar. Buna bağlı olarak gerginlikler ve çatış-
malar yaşayabilmektedirler.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargıların hangisine
ulaşılabilir?
A) İkinci kuşak göçmenler, içine girdikleri topluma uyum
sağlamada birinci kuşaktan daha başarılıdır.
B) Göçmenler, hayal ettikleri yaşamı ve ayrıldıkları mem-
leketteki yaşama biçimlerini göç ettikleri yerlerde de
sürdürmelidir.
C) Yerli toplumla göçmenler arasındaki çatışmaların gide-
rilmesi göçmenlerin hafızalarının silinmesi sağlanabilir.
D) İnsanların doğup büyüdükleri yerlerden isteksizce ay-
rılmaları onları girdikleri yeni çevreye isyana sürükle-
mektedir.
E) Manevi kültür değişmeleri, ekonomik uyum, sosyal bü-
tünleşme, yaşamdan alınan tatmin yerli toplumun göç-
menleri tanıma ve kabulüne bağlı bir süreçlerdir.
2. Başlangıçta eski eserleri toplama ve sergilemeyi amaçla-
yan müzeler günümüzde pedagojik, sosyolojik, psikolojik
içerikler edinmiştir. Giderek çağdaş müzecilik anlayışıyla
yeniden yapılanan müzeler, yaygın eğitim kurumları duru-
muna gelmektedirler. Modern müzecilikte müzeler, etkin-
liklerini toplumun farklı kesimlerini dikkate alarak gerçek-
leştirmektedir. Sürekli sergilerin yanı sıra geçici sergiler,
rehberli geziler, dia-lm gösterileri, söyleşiler, seminerler
ve atölye eğitimleri bu tür etkinliklerin başında gelmektedir.
Bu parçanın yazarına göre aşağıdaki işlevlerden han-
gisi modern müzecilik etkinliklerinin ilgilendiği içerik-
ler arasında sayılamaz?
A) İnsanlara bir şeyler öğretmelidir.
B) Kişinin yaratıcı güçlerini geliştirmelidir.
C) Kişiyi topluma kazandırmalıdır.
D) Boş zamanlarla ilgili faaliyetlerde bulunmalıdır.
E) Eski eserlerin tamamı bir müzede sergilenmelidir.
163
EŞİK 3
3. Napolyon’un Moskova yürüyüşü dendiğinde gözümün önü-
ne ayağına çarığını geçirip sırtına azığını alıp yola koyulan
bir general gelir. Oysa sözü edilen yürüyüş yüz binlerce
askeri, bıçak sırtı ittifakları ve her saat değişen koşullara
göre birçok kurmay tarafından alınan ve büyük sorumluluk
taşıyan kararları içerir. Bir tek bu yürüyüşü takip etmek ve
aslında bu Moskova yürüyüşünün bir tek kahramanı olmadı-
ğını görmek için Tolstoy’un ölümsüz eseri Savaş ve Barış ’ı
okumanız gerekebilir.
Bu parçanın yazarının aşağıdakilerden hangisini söy-
lemesi beklenemez?
A) Askerî ve siyasi zaferler büyük liderlerin kişisel çaba-
sıyla elde edilir.
B) Başarı, tek başına ve durup dururken kendiliğinden
gelmez.
C) Romanlar, bir ülkenin tarih ve kültür birikiminin bir 10
uzantısıdır.
D) Zafer kazanmak, uzun bir süreçte birçok insanın katkı-
BASAMAK
sının sonucudur.
E) Bilimsel bir buluşun ardında onlarca bilim insanının
emeği bulunur.
4. Çok sayıda alıcı ve satıcının bulunduğu, ürünlerin birbirine
benzediği ve onlara ilişkin tüm bilginin anında tüm tüke-
ticiler tarafından erişilebilir durumda olduğu e-ticaret se-
çenekleri, hemen herkesin kullandığı bir alışveriş yöntemi
hâline geldi. İmkânların bu denli elverdiği bir ortamda satın
alma davranışının da arttığını gözlemlemek, çok şaşırtıcı
gelmiyor. Buna ek olarak internetten yapılan alışverişlerde
olduğu gibi yüz yüze alışverişlerde de artık daha yaygın
olarak kullanılan banka-kredi kartları satın alma davranı-
şını başka bir açıdan daha etkiliyor. Yapılan çalışmalara
göre paranın ziki olarak kullanıldığı alışverişlerde ödeme
yapmanın acısı, kartlı alışverişlerde olduğundan daha faz-
la. Bir başka deyişle ----
I. ödemeyi kartla yapınca cebimizden çıkan parayı his-
setmiyoruz, dolayısıyla acısını da!
II. kartla yapılan alışverişler, nakit paralı alışverişlerden
daha güvenli.
III. harcama yaparken acı duymamak için banka-kredi
kartları tercih edilmeli.
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarı-
dakilerden hangileri getirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III
 3 EŞİK SOSYOLOJİ TEMASI TESTİ 18 dk

5. ----. Örneğin bugün için bu anlamda evrensel olan kültür, 7. İlkel olsun, gelişmiş olsun hiçbir toplum durgun ve hare-
Batı kültürüdür. Fakat bu, Batı kültürünün hâlen yaşayan ketsiz olarak nitelendirilemez. Her toplumda sürekli bir
diğer kültürlerden üstün ve iyi olduğu anlamına gelmez. dinamizm, bir değişme görülür. İlkel toplumlar bile yavaş
Sadece var olan diğer kültürlere baskın çıktığı ve dünya da olsa değişmektedir. Antropoloji insanı dolayısıyla insan
ölçüsünde yaygınlaştığı anlamına gelir. Her kültürün ma-
toplumlarını ve kültürü incelerken bu değişimi göz önünde
hiyeti gereği tarihsel olması, o kültürün belli bir zaman ke-
bulundurur. Fakat antropolojik çalışmalar yapılırken belirli
siti içinde varlığını sürdürdüğü yani yerini her an bir başka
bir çerçeveden bakılmak sureti ile araştırma yönlendirilir.
kültüre -o başka kültüre kendinden pek çok şeyleri taşımış
olsa da- terk edebileceği anlamına gelir. Burada yapılan bir yerde antropolojinin sınırlarını belirle-
mektir.
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir? Bu parçaya göre aşağıdaki sorulardan hangisi antro-
A) Evrensel kültürde kendimizi bir ulusun üyesi olmaktan polojinin üzerinde durduğu sorulardan olamaz?
çok, insanlığın bir üyesi olarak görürüz A) İnsanlar ve toplumlar nasıl değişiyor?
B) Kültürün bir bütün oluşturduğu gerçeğini hatırladığı- B) İnsanlar ve toplumlar neden birbirlerine benziyor?
mızda, ulusal kültür evrensel kültür biçiminde yapılan C) İnsanlar ve toplumlar neden birbirinden farklı yaşıyor?
ayrımın da yapay bir ayrım olduğunu söyleyebiliriz
D) İnsanlar ve toplumlar zamanla neden değişiyor?
10
C) Evrensel kültür bir çağa ve bir tarihsel döneme dünya
E) İnsanlar ve toplumlar niçin değişmiyor?
ölçüsünde hâkim olan, diğer kültürlere baskın çıkan
herhangi bir çoğul kültürdür
BASAMAK

D) İnsanın ortaya koyduğu bütün araç gereçler maddi kül-

tür, yine insanın ürettiği bütün anlamlar, değerler ise
manevi kültürü oluşturur
E) Kültür denen karmaşık bütün ve onu oluşturan ögeler,
hangi toplumda olursa olsun bir anda, kısa bir zaman
dilimi içinde meydana çıkmış değildir

6. Antropolog, insanlığın herhangi bir özgül grubuyla ya da

tarihin herhangi bir dönemiyle kendisini sınırlandıramaz.
Aksine insanın en erken biçimleriyle ve onların davranışla-
rıyla en az bugünküler kadar ilgilenir. En eski zamanlardan
günümüze ulaşmış herhangi bir belgeden hem insanlığın
ziksel evrimi hem de uygarlığın gelişmesi araştırılır. Aynı
8. Han; ticaret, zanaat üretimi ve ikamet işlevini barındırmak
şekilde antropolog, ilgi alanına giren çağdaş insan toplu-
üzere inşa edilmiş olan yapılara verilen genel bir isimdir.
lukları ve uygarlıklar arasındaki karşılaştırmalı araştırma-
larla önemli noktaları ortaya çıkarır. O, üyesi olduğu bilimin Anıtsal biçimleri açısından kervansaraylara benzerler an-
bir dalında bir yandan insanı yaşayan diğer bütün yaratık- cak kervansaraylar şehirler arasındaki uzun ticaret yol-
lardan ayıran ziksel özellikleri keşfetmeyi ve betimlemeyi, larında inşa edilirken hanlar Osmanlı İmparatorluğu’nda
öte yandan insan ailesinin kendisindeki yararlı ayırt edici- şehirlerin içinde konumlandırılmıştır. Hanların birçoğu, iba-
liği araştırır. det, eğitim ve yardım gibi kamusal yararlar için yaptırılan
Bu parçada antropologlar ile ilgili olarak aşağıdakiler- cami, medrese ve imaret kurumlarına maddi destek sağ-
den hangisine değinilmemiştir? lamak amacıyla inşa ediliyordu; bu sebeple de genellikle
A) Kültürlerin oluşumunu yöneten ilkeleri bulup ortaya çı- merkezlerde yer alıyorlardı.
kardıklarına
Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı
B) Bilimin bir üyesi olarak insan davranışlarını araştırdık-
yoktur?
larına
A) Hanlar hangi işlevi gerçekleştirmek üzere yapılmıştır?
C) İnsanlığın ayırt edici ziksel özelliklerini keşfetmeyle
B) Hanlar ile kervansarayların farkı nerededir?
ilgilendiklerine
C) Anıtsal bakımdan hanlarla özdeş yapılar var mıdır?
D) Geçmiş uygarlıklarla günümüz insan toplulukları ara-
D) Günümüzde hanlar faaliyetlerini yürütmekte midir?
sında karşılaştırmalı incelemeler yaptıklarına
E) Hanların merkezi yerlerde bulunmasının gerekçesi ne-
E) Araştırmalarında kendilerini insanlığın belirli bir döne-
dir?
miyle sınırlamadıklarına

164
 18 dk SOSYOLOJİ TEMASI TESTİ
9. Mimarlar, hastalığa sebep olan virüslerin yeni nesil evleri
nasıl etkileyeceği konusunda çeşitli öngörülere sahip. Bu
öngörülerden biri de iç ve dış mekânlar arasına daha be-
lirgin sınırlar gelmesi. Bu yönde bir yaklaşım iç mekânların
hastalık iletimini önlemek için evin dış ya da giriş mekânla-
rını nasıl kullanmamız gerektiğini öğretecek. Örneğin ves-
tiyer ve evin giriş bölümü, dışarıdan geldiğimizde yaşam
alanına girmeden önce hastalık iletimi olması muhtemel
eşyalarımızı bıraktığımız ve psikolojik olarak da bir nebze
rahatlayabildiğimiz yerler olacaklar.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) Şehirler, salgın hastalık dönemlerinde nasıl bir dönü-
şüme uğrarlar?
B) Türkiye’de mimarlar salgın hastalık yayılımlarına karşı
çeşitli önlemler alabilirler mi?
C) Hastalık iletimini durdurabilmek için bina ve ev tasarı-
mında ne tür değişiklikler yapılmalıdır?
D) Günümüzde ev mimarisinin değişmesinin temelinde
yatan sebepler nelerdir?
E) Hastalıkların yayılmasına ev ve bina mimarisindeki
yanlışlıklar mı sebep olmaktadır?
10. Bir şehre sahip çıkmak için şehirde yaşayanların onunla
bir bağ kurmaya ihtiyacı olduğu açıktır. Şehirlilerin bireysel
tarihinde ve şehirsel hafızada kökleri olan bu bağ, yaşanı-
lan yere sahip çıkmak için en önemli nedenlerden biridir.
Bu nedenle şehirsel hafızada yer etmiş ve şehir kimliğinin
ayrılmaz parçaları olan mekânların sürekliliği, hemşehrileri
tarafından sahiplenilen şehirler anlamına gelecektir. Dola-
yısıyla ancak şehir hafızası ve şehirsel mekân arasında
birbirini üreten ilişkinin sağlıklı biçimde sürdürülmesi ile
şehirlerin geçmişten gelen kimliklerini koruması mümkün
olabilecektir. Aksi takdirde ----.
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilemez?
A) Şehir ile hemşehrisi arasındaki ilişki kopacaktır
B) Şehrin kendine özgü nitelikleri ve yaşam pratikleri kay-
bolacaktır
C) Sahiplenilmeyen şehirler, mekân yerine bina üreten pi-
yasa şartlarına terk edilecektir
D) Ortak hafızada önemli bir anlam taşıyan mekânların
ortadan kaldırılmasının yolu açılabilecektir
E) Çağdaş yaşamın zorunlu kıldığı modern mimariye uy-
gun şehirler inşa etmenin yolu tıkanacaktır.
165
EŞİK 3
11. Bugün beş uluslararası petrol şirketi dünya petrol sanayi-
ni elinde tutuyor. Dört özel şirket dünya tahıl ticaretini, bir
tanesi çay, bir tanesi de kahve üretimini kontrol ediyor. İki
şirket su pazarı için birbirini yemekte; diğer bir şirket ise
dünyada tüketilen toplam sigaranın çok büyük bir kısmını
satıyor. Bugün dünyada tarihte daha önce hiç görülmedi-
ği kadar çok köle var. Her yıl dünya piyasalarında en az
800.000 insan -çoğu kadın ve çocuk- alınıp satılıyor. Ti-
careti yapılan uyuşturucu 200 milyar dolar değerinde. Ti-
careti yapılan kalemlerin çoğu gereksiz ve sağlığa zararlı.
Örneğin ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilebilir?
A) elmas pazarı bir tek şirketin tekelinde.
B) 27 milyon insan çeşitli ülkelerde köle olarak yaşıyor.
10
C) dört şirket et işletme pazarına beşinciyi sokmamak için
elinden geleni yapıyor.
D) dünyadaki eroin ve kokain ticareti, tahıl ya da metal
BASAMAK
ticaretine eşdeğer.
E) Afrika’da üretilen gıda ürünleri ve uyuşturucu madde-
ler, ABD ve Avrupa pazarlarına taşınıyor.
12. (I) Doğa tarihi müzeleri bitki, hayvan, fosil, kayaç gibi ör-
neklerin sergilendiği, bu örnekler üzerinde bilimsel araş-
tırmaların yapıldığı, bilimsel koleksiyonların, canlılarla ilgili
veri bankalarının olduğu, akademisyenler, araştırmacılar,
amatör doğa bilimciler gibi geniş bir kesimin yararlandığı,
halka yönelik sergilerin de bulunduğu yerlerdir. (II) Bu mü-
zeler, doğa ve çevrenin korunması konusunda hem eğitim
veren hem de farkındalık yaratan kurumlardır. (III) Hem bu-
lundukları ülkenin hem de dünyanın çeşitli bölgelerindeki
bitki ve hayvan varlığının, jeolojik yapının tanıtılmasında
da önemli rol oynarlar. (IV) Doğa tarihi müzelerinin bir bö-
lümü herkesin ziyaret edebileceği açık sergilerden oluşur.
(V) Bu sergilerde doldurulmuş ya da kurutulmuş bitki ve
hayvan örnekleri, bitki ve hayvan fosilleri, mineraller, ka-
yaçlar, yeryüzünün yapısını gösteren modeller, Güneş sis-
temi modeli, göktaşları sergilenebilir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Ayrıca tarih öncesinde yaşamış canlıların, özellikle
de dinozorların aslının aynı olan maketleri de doğa müze-
lerinde sergilenir.” cümlesi getirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 3 EŞİK TARİH TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

A Ç
Agora: Eski Yunanlılarda kent devleti ile ilgili sorunların ko- Çağ: Yüz yıllık zaman dilimleri ya da önemli sosyal olayların
nuşulduğu alan. neden olduğu zaman. İlk Çağ vs.
Ahilik: Kökleri eski Türk törelerine dayanan ve Anadolu’da
yüksek bir gelişim gösteren esnaf, zanaatçı, çiftçi vb. bütün
çalışma kollarını içine alan ocak.

Akçe: Her tür madenî para, akça. Osmanlı para birimi.

Anal: Hititlerde kralların tanrılara hesap sunmak için yazdır-

dığı yıllık.
D
Antik: Eski Yunan ve Roma uygarlıkları. Eski eserlerle ilgili
Derebeylik: Ortaçağ’da Avrupa’da merkezi otoritenin bölün-
olarak da kullanılır.
mesiyle geniş toprak sahiplerinin egemenliğine dayalı olarak
Antikite: İlk Çağ, eskilik. ortaya çıkan yönetim anlayışı.
Antlaşma: İki ya da daha çok devlet arasında yapılan bağla-
Devşirme (Pençik): Müslüman olmayan unsurların Müslü-
yıcı, yazılı sözleşme.
manlaştırıldıktan sonra devlet hizmetine alınarak yetiştirilme-
11
Aydınlanma Çağı: XVIII. yüzyıl Avrupasında düşünüş ve si, asker ve memur olarak kullanılması.
inançların tüm baskılardan kurtularak usun kılavuzluğunda
BASAMAK

bağımsızlığa kavuştuğu dönem. Dirlik: Osmanlı Devleti’nde bir hizmete karşılık olmak üzere
bir görevliye verilen toprak geliri.

Divan: İslam devletlerinde önemli devlet işlerinin görüşüldü-

ğü kurul.
B
Dolmen: Cilalı Taş Devri mezar kalıntısı.
Baharat Yolu: Hindistan’dan başlayıp Basra Körfezi’nden
geçip Mısır’a ulaşan ve oradan Akdeniz üzerinden Avrupa’ya Dükalık: Feodalite rejiminde derebeylerin kurdukları siyasi
giden ticaret yolu. yapılar.

Balbal: Eski Türklerde ölen bir yiğidin, sağlığında öldürdüğü

düşman sayısı kadar mezarının etrafına dikilen taş.

Berat: Osmanlı Devleti’nde bir göreve atanan, aylık bağla-

nan, san, nişan ya da ayrıcalık verilen kimseler için çıkarılan
padişah buyruğu. E

Beylerbeyi: Osmanlı İmparatorluğu döneminde eyaletlere Enderun: Fatih zamanında sarayda devlet memuru yetiştir-
atanan, askerî ve sivil yetkileri olan yüksek dereceli görevli. mek amacıyla açılan okul.

Burjuvazi: Ortaçağ’da Avrupa’da soylu ve köylüler arasında Endüljans: Hristiyanlığın Katolik mezhebinde günahların affı
yer alan şehirli ve tüccar sınıf. karşılığı satılan bir belge (cennet tapusu).

Engizisyon: Ortaçağ’da Katolik âleminde dinî inançlara karşı

gelenleri cezalandırmak üzere kurulan kilise mahkemelerinin
C adı.
Cihangirlik: Türklerde çok eski zamanlardan beri var olan Ensar: Hicretle Mekke’den gelen Müslümanlara ev sahipliği
dünyayı ele geçirebilme arzusu.
yapan Medineli Müslümanlar.
Cihat: İslam dini uğruna yapılan her türlü çalışma.
Epigrafya: Kitabeler bilimidir. Eski mezar ve anıtlar üzerinde-
Cizye: İslam devletlerinde Müslüman olmayan erkek ve sağ- ki kitabeleri ve taş tabletler üzerindeki yazıları inceler.
lıklı vatandaşlardan askere gitmeme karşılığı alınan vergi.
Eyalet: Ülke yönetimindeki temel idare birimi, Osmanlı Dev-
Cülus: Osmanlı padişahlarının tahta çıkması.
leti’nde en büyük sivil ve askerî yönetim bölgesi.

166
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ TARİH TEMASI EŞİK 3

F İltizam sistemi: Osmanlıda bir bölgede devlet hazinesine

Federal (Feodal): Birleşik devletler topluluğu. Bu toplulukta
her devlet iç işlerinde serbesttir, dış işlerinde ortak hareket
eder.
Feodalite: Merkezî bir devletin zayıaması sonucu bölünme-
si ve üzerinde yeni devletler türemesi, derebeylik.
Ferman: Hükümdar buyruğu.
Fetva: İslam devletlerinde herhangi bir durumun dine uygun-
luğuyla ilgili olarak çıkarılan belge.
toplanacak olan vergilerin açık artırma yoluyla şahıslara ve-
rilmesidir.
İmparatorluk: Sömürgeci devlet demektir. Türk devletlerinde
imparatorluk çok uluslu devlet anlamında düşünülmelidir.
İnkılap: Siyasi, sosyal ve kültürel alanda meydana gelen
köklü değişikliklerdir.
İpek Yolu: Çin’den başlayıp Orta Asya ve İran’dan geçen,
oradan Anadolu ya da Kırım üzerinden Avrupa’ya giden ti-
caret yolu.

İtilaf: Anlaşma.

İttifak: Bağlaşma, birleşme.

G

Gılgamış: Sümerlere ait destan.

11
BASAMAK

H K

Hakan: Eski Türklerde hükümdarlara verilen unvan. Kabotaj: Bir ülkenin limanları arasındaki işletme hakkı.

Han: Eski Türklerde hükümdarlara verilen unvan. Kağan: Eski Türklerde hükümdarlara verilen unvan.

Halife: Hz. Muhammet’in ölümünden sonra devletin başına Kalemiye: Osmanlıda idari ve mali alanlarda bürokratik işler-
geçen ve dinin koruyuculuğunu yapıp devleti yöneten siyasi de görevli kişiler.
liderlere verilen sıfat.
Kalkolitik: Taş maden devri.
Hanedan: Bir devleti yöneten soy.
Kapitülasyon: Bir ülkede yurttaşların zararına olarak yaban-
Haraç: İslam devletlerinde Müslüman olmayan unsurlardan cılara verilen imtiyaz.
tarımsal ürünlerin 1/5’i kadar alınan vergi.
Karum: Asurluların pazar yeri.
Has: Hanedana ait topraklar; Osmanlıda geliri birinci derece-
Kast: Hindistan’da halkın ayrılmış olduğu, birbirine kapalı sı-
den memurlara bırakılan dirlik toprağı.
nıf sistemi.
Hassa: Hükümdara ait olan, Türklerde bir ordu modeli.
Kaza: Osmanlıda taşra yönetiminde bir idari birim.
Hellen: Büyük İskender’in Ön Asya seferi sonucu Doğu Batı
Klan: İlkel insan topluluğu.
uygarlıklarının sentezi olarak ortaya çıkan uygarlık.
Koloni: İlk Çağ’da sömürge. Bir ülkenin sınırları dışında işgal
Hiyeroglif: Resim yazısı.
ettiği ve yönettiği bağlı bölge.
Höyük: Tarih boyunca çeşitli sebeplerle yıkılan yerleşim böl-
Konfederasyon: Bağımsız devletlerin ortak ve sınırlı imkân-
gelerinde yıkımların üst üste birikmesiyle oluşan tepe, tümü-
lar için, iç ve dış egemenliklerini koruyarak oluşturdukları top-
lüs olarak geçer.
luluk.

Konferans: Milletlerarası bir sorunun çözümü için yapılan

İ toplantı.

İhtilal: Mevcut düzene karşı hukuki kurallara başvurmaksızın Kongre: Kurultay, bir kuruluşun sorunlarını konuşmak üzere
güce dayalı olarak yapılan halk hareketidir. ilgili kişilerin katılımıyla yapılan toplantı.

İlhak etme: Ele geçirme, topraklarına katma. Konsül: Roma İmparatorluğu’nda Cumhuriyet devrinde iş
başına getirilen yönetici.
İltihak: Bir bölgenin ya da ülkenin kendi isteği ile başka bir
devlete katılması.

167
 3 EŞİK TARİH TEMASI KAVRAM SÖZLÜĞÜ

Krallık: Belirli bir toprak parçası üstünde merkezi bir sistemle N

yönetilen mutlak otoritenin güçlü olduğu devlet modeli.
Neolitik: Yeni Taş (Cilalı Taş) Devri.
Kral Yolu: İlk Çağ’da Efes’ten başlayıp Mezopotamya ve
Nişancı: Osmanlıda yazışmalardan sorumlu olan, padişahın
İran’a gelen ticaret yolu.
yazılı emir ve fermanlarına tuğra çeken, fethedilen toprakları
Kronik: Olayları sırasına göre kaydetme. Hitit kralları yaptığı deftere kaydeden, tapu kadastro işlerine bakan ve dirliklerin
işleri tanrıya hesap vermek amacıyla kaydederlerdi. dağıtımını yapan görevli.
Kronoloji: Takvim bilgisi. Nota: Bir devletin başka bir devlete yaptığı yazılı uyarı.
Kurgan: Mezar. Nümizmatik: Eski para bilimi, meskukat.
Külliye: Cami, medrese, kütüphane, hamam ve hastane gibi
kuruluşları içinde barındıran yapı topluluğu.

Kült: Tapma, inanç.

Ocaklık: Osmanlıda geliri kale muhafızları ile tersane gider-

lerine ayrılan araziler.
11
Oligarşi: Zümre (sınıf) egemenliği.
BASAMAK

Lahit: Taş veya mermerden oyma mezar.

Lonca: Küçük esnaf ve zanaatkârların kendi iş alanlarına P

göre aralarında kurdukları teşkilat.
Paleontropoloji: Fosil bilim.

Paleografya: Yazı bilimi.

Paleolitik: Eski (kaba) Taş devri.

Panislamizm: Müslümanları aynı çatı altında toplamayı

amaçlayan akım.
M
Pantürkizm: Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında ortaya
Mandater yönetim: Bir devletin veya milletin, kendi kendisini
atılan ve Türklerin birliğini savunan görüş.
idare edebilecek duruma gelinceye kadar Milletler Cemiyeti
gözetiminde başka bir devlet tarafından yönetilmesi. Papa: Katolik Kilisesi’nde, en büyük dinî lider.

Meşruiyet: Yasallık ve geçerlilik kazanma. Papirüs: Mısır’da ilkel kâğıt.

Meşrutiyet: Yetkileri bir meclisle sınırlanmış monarşi (krallık). Parlamento: Temsil esasına dayanan, çift ya da tek meclis-
ten oluşan yasama organı.
Mezolitik: Orta Taş Devri.
Parya: Hindistan’da kast dışı, hak sahibi olmayan sınıf.
Milat: Başlangıç, Hz. İsa’nın doğumu.
Patrik: Ortodoks Kilisesi’nde en büyük dini lider.
Milis: Orduya yardımcı olarak toplanan siviller.
Patrikhane: Ortodoksların ibadet merkezi.
Misyoner: Hristiyanlıkta görevi dini yaymak olan kişi.
Plep: Roma’da siyasal haklardan yoksun olan küçük toprak
Monarşi: Kişi egemenliği (krallık, padişahlık).
sahiplerinden ve el zanaatlarıyla uğraşanlardan oluşan sınıf.
Muhtesip: İslam şehirlerinde çarşı ve pazar esnafını denet-
Piramit: Mısır’da ravunlar için yapılan anıt mezarlar.
leyen görevli.
Politeizm: Çok tanrıcılık.
Mutlakiyet: Monarşi, merkezî krallık.
Protokol: Diplomatik işlerde ve devletlerarası ilişkilerde uy-
Mütareke: Savaşan taraarın, silahı belli bir süre için bırak-
gulanan kurallar.
ması.

168
 KAVRAM SÖZLÜĞÜ TARİH TEMASI EŞİK 3

R T

Reform: Islah etme, iyileştirme. Bir şeye özellikle bir kuruma
işleyişini düzeltmek amacıyla getirilen köklü değişiklik.
Rönesans: Yeniden doğuş. Eski Yunan ve Hellen uygarlığı-
nın Yeniçağ’da Avrupa’da canlanması.
Tablet: Çivi yazısı yazılı pişirilmiş kil tabaka.
Tımar (Dirlik): Osmanlıda geliri devlet tarafından savaşta
yararlılık gösterenlere ve devlet memurlarına maaş karşılığı
olarak verilen araziler.

Rum: Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan eskiden Bi- Tümülüs: Bir yerleşim yerinin veya mezarın toprakla örtül-
zans vatandaşı olan halk. müş hâli.

Uç Beyi: Türklerin Anadolu’ya girdikleri dönemde Bizans sı-

nırlarına yerleştirilen akıncı beyleri, Türkmen komutanları.

S Ulema: Osmanlıda din, eğitim, hukuk işlerinden sorumlu sınıf

(İlmiye).
Sanayi inkılabı: Avrupa’da el tezgâhlarından fabrika siste- 11
mine, tek tek üretimden seri üretime geçişi, insan emeğinin
BASAMAK

yerini makinelerin almasıdır.

Sancak: Osmanlı yönetim teşkilatında eyalet alt birimi. Ü

Serf: Orta Çağ’da toprağa bağlı, yarı köle statüsünde köylü.
Site: Etrafı surlarla çevrili, kendi kural ve kanunlarına göre
yönetilen şehir devleti.
Skolastizm: Kilise’nin değiştirilemez, Aristo felsefesini ilke
edinen dogmatik düşünce kalıbı.
Ültimatom: Kesin uyarı.
Üniter devlet: Tek parça, bütün, merkezi devlet.
Üs: Harekatın yürütülebilmesi için gerekli birliklerin, her türlü
gereçlerin tamamlandığı, teçhizatın toplandığı ve dağıtıldığı
yer.

Vakıf: Bir kişi veya devlet tarafından, resmi nitelikteki şartlara

Ş uyularak, hayır amaçlı bir hizmetin gelecekte de yapılabilme-
si için ayrılan mülk veya para.
Şad: Boy veya oymakların başına atanan vezirler (Bazı kay-
naklarda hükümdar çocuklarına verilen isim olarak geçer). Veraset: Tahtın kan bağıyla akrabalara geçmesi; hak sahibi
olma.
Şaman: Eski Türklerde din adamı (Kam, baksı).
Vezir: Devlet işlerinde hükümdardan sonra gelen yetkili dev-
Şamanizm: Eski Türklerde bir çeşit dini inanış biçimi.
let adamı.
Şecere: Soy kütüğü.

Şehremini: Osmanlıda İstanbul’un belediye işlerinden so-

rumlu görevli.
Z
Şehzade: Padişahların ve oğullarının erkek çocuklarına ve-
rilen unvan. Zaviye: Küçük tekke, dini eğitim ve sohbet yeri.

Şeyhülislam: Osmanlı Devleti’nde ilmiye sınıfının başı olan Zeamet: Osmanlıda geliri subaşı ve kadılara bırakılan dirlik
en yüksek din görevlisi. toprağı.

Şûra: Meclis, danışma kurulu, heyet. Ziggurat: Sümer tapınağı.

169
 3 EŞİK
1. Tarihselcilik, 19. yüzyılda Alman tarih okulunun tarihle ilgili
geliştirdiği düşüncelere verilen addır. Bu anlayış, tarihin bi-
lim olduğu ve bilimsel yöntem kullandığını, insanla ilgili her
şeyin bu bilimle açıklanabileceği düşüncesini savunmuş-
tur. Fiziğin doğa yasalarını keşfettiği gibi toplumun yasa-
ları da tarih ve onun teorik kısmı olan sosyoloji tarafından
keşfedilmelidirler. Toplum da doğa yasaları benzeri yasa-
lar temeline oturmaktadır. Toplum yasaları keşfedildiğinde
toplumu biçimlendirmek, yönetmek, onun geleceğini belir-
lemek mümkün olacaktır. Sıralanan düşünceler tarihselcili-
ğin genel özellikleridir.
Bu parçaya göre aşağıdaki önermelerden hangisi ta-
rihselciliğin bakışıyla örtüşür?
A) Doğanın tek biçimliliğine dayalı ziksel genellemeler
tarih için uygun değildir.
B) Sosyal olaylar ve tarihsel gelişmeler kontrol altına alı-
namaz.
11
C) Deneyin dayandığı soyutlama imkânı toplum ve kültür
için söz konusu edilemez.
BASAMAK
D) Her insan öbeği, kendine has özellikler ortaya koyar.
E) İnsanın bir doğası yoktur, tarihi vardır.
2. (I) Tarihçi, tarihin toplumsal işlevinin geçmişi bugüne göre
düzenlemek olduğunun bilinciyle çalışır. (II) Toplumda var
olan ihtiyaçlara bağlı olarak olguları sistemli bir şekilde top-
lar, sınıandırır ve bir sistem içinde açıklar. (III) Tarih çalış-
malarında esas amaçlardan biri, ele alınan konuyu müm-
kün olduğu kadarıyla nesnel bir şekilde ortaya koymaktır.
(IV) Tarihçi, araştırdığı dönemi yaşama imkânı olmadığı
için eldeki belgelerden hareket etmek zorundadır. (V) El-
deki bu belgeleri de yaşadığı dönemin soruları, sorunları,
değerleri açısından yorumlamaktadır. (VI) Onun yaşadığı
dönemle araştırdığı dönem arasında toplumsal yapılardaki
değişikliklerden dolayı önemli farklılıklar vardır ve bu farklı-
lıkları ortadan kaldıracak bir sistem yoktur.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
170
TARİH TEMASI TESTİ 18 dk
3. Geleneksel tarih anlayışının genel çerçevesi bilgelik ve
tarih düşüncesi bağlamlarında şekillenmiştir. Bilgelikte biri
hakikatin verilmişliği diğeri ahlaklılık olmak üzere iki temel
unsur öne çıkmaktadır. Bu iki unsur, tarihin hangi amaç-
la ve nasıl araştırılacağını büyük ölçüde belirlemektedir.
Ayrıca tarihin nasıl bir yönde seyrettiği Tanrı tarafından
belirlendiğine dair inanç da geleneksel tarihçiliğin temel il-
keleri arasındadır. Tanrı’nın belirleyici olması ve bilgeliğin
iki unsuru, insanın bu dünyadaki varoluşunu açıkladığın-
dan tarihsel sürecin nasıl geliştiğini de bildirmektedirler. Bu
resim, insanı tarihin bir oyuncusu olmaktan çok onda ser-
gilenen kurallara göre yaşamak durumunda olan bir varlık
olarak tasvir etmektedir.
Bu parçadan geleneksel tarih anlayışıyla ilgili olarak
I. Tarihin gelişim süreci Tanrı tarafından belirlenmektedir.
II. İnsan tarihin akışı içerisinde belirleyici bir role sahiptir.
III. Hakikat bilgisi bilge insanlara verilmiş bir özelliktir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II
D) I ve III E) Yalnız III
4. (I) Memluklar, Kudüs içinde özellikle de Mescid-i Aksâ ala-
nında göz kamaştırıcı eserler bırakmışlardı. (II) Ancak şe-
hir surları, Eyyûbîlerden alınan siyasi miras gereği, yıkık bir
şekilde muhafaza edilmişti. (III) Kanuni Sultan Süleyman
zamanında ve onun emriyle Kudüs surları yeniden imar
edildi. (IV) Şu anda hâlâ kullanılan birbirinden görkemli
yedi kapı da bu dönemde açıldı. (V) Osmanlılar, Kudüs’te
her biri ayrı bir sanat harikası sayılabilecek çeşmeler, se-
biller ve şadırvanlar inşa ettiler; mevcut eserleri onardılar.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde
kişisel görüşe yer verilmemiştir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve V
 18 dk TARİH TEMASI TESTİ
5. I. Mücadele alanları ise Kuzey Afrika ile Orta ve Batı Ak-
deniz Bölgesi’ydi.
II. Bu mücadele sırasında Osmanlıların Hristiyan dünya-
sından müttekler edinmeye dikkat ettikleri görülmek-
tedir.
III. Örneğin 1525’te Fransa kralı Kanuni’den, 1588’de ise
İngiltere kraliçesi III. Murat’tan İspanya’ya karşı yardım
istediklerinde Osmanlılar, kendi siyasetleri açısından
bu ihtilaftan yararlanmayı önemsediler.
IV. Bunlardan biri Akdeniz’e batıdan gelen İspanya, diğeri
ise doğudan gelen Osmanlılardı.
V. 16. yüzyılda Akdeniz egemenliği için iki büyük impara-
torluk mücadele ediyordu.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
6. İnsan türü olarak dünyada kendimizin ortaya çıktığı zama-
nın öncesine karşı çocuksu bir ilgisizlik ve inanmazlık ser-
giliyoruz. Kahramanları insan olmayan hikâyelere burun
kıvıran pek çok kişi doğa tarihine aldırmıyor. Dolayısıyla
duygularımızda ayarsız olduğumuz kadar zaman cahiliyiz.
Deneyimsiz ama aşırı özgüvenli sürücüler gibi doğal alan-
lara ve ekosistemlere onların yerleşik trak kurallarından
habersiz gazlayıp giriyoruz.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta-
dır?
A) Tarih öncesi döneme ait insan yaşamı hakkındaki bilgi-
lerin tutarsızlığından
B) Kurmaca doğa ve hayvan öykülerinin çoğunun insan
tarafından küçümsenmesinden
C) İnsanın dünya ile ilişkisinde kapsamlı bir zaman bilinci-
ne sahip olmamasından
D) Bilim kurgu romanlarda anlatılan canlı türlerinin ya-
şamlarının tehdit altında bulunmasından
E) Evrendeki canlı ve cansız varlıklardan doğa yasaları
yok sayılarak yararlanılmaya çalışılmasından
171
EŞİK 3
7. (I) 2012 yazında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kabul
edilen Çatalhöyük, tarihteki ilk toplu yerleşim bölgelerin-
den biridir. (II) Çatalhöyük’te 1963 yılında İngiliz arkeolog
J. Mellaart tarafından yürütülen kazılarda şehrin 7. kat-
manındaki mabedin duvarına çizilmiş bir resme rastlandı.
(III) Çatalhöyük, volkanik bir dağ olan Hasan Dağı’nın ci-
varında kurulmuştur. (IV) 2,75 cm uzunluğundaki resimde
birbirine bitişik hâlde ve değişik boyutlarda 80 kadar ev,
höyüğün tepesine doğru sıralanmıştı. (V) Tepeden bakışla
çizilen evlerin kısmen değişiklik gösteren iç planları dahi
resimde yer alıyordu.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi parça-
nın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) I
11
BASAMAK
8. İnsanlık tarihinin sahip olduğu anlamı keşfetmenin yolu,
insanlığın kökenini ve gayesini ortaya koymaya bağlıdır.
Anlamı temellendirmek için insanın nasıl ve hangi gayeyle
ortaya çıktığını yani kökeni belirlemek gerekmiştir. Köke-
nin belirlenmesi, aynı zamanda insanın gayesini de ortaya
koymaktadır. Köken, insanın bu dünyaya hangi yetenek-
lerle dünyaya neden ve nasıl geldiğini açıklarken gaye, in-
sanlığın öngörülmüş hedenin ne olduğunu ve bu hedefe
varmak için hangi aşamalardan geçtiğini açıklamaktır. ---
-. Tarihi anlamlı ve bütünlüklü bir yapı olarak incelemek
isteyen düşünürler, onda bir gayenin olduğu görüşünden
hareket etmişlerdir.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Köken ve gaye belirlendikten sonra tarihte anlamın
varlığı belirmeye başlar
B) Tarihi bir sorun olarak ele almamak, geçmişe ilişkin
bazı düşünceler ileri sürmeye engel olur
C) Geçmiş yüzyılları yargılayabileceğimiz düşüncesi, tarih
felsefecileri tarafından da dile getirilmiştir
D) Geçmişin meşhur olaylarını merak edip araştırmak, ta-
rihe ve tarihçiye her zaman değer katmıştır
E) İnsanın kökeni hakkında bilimsel bilgiye ulaşmak, ta-
rihçilerin her dönemde en önemli gayeleri arasında ol-
muştur
 3 EŞİK
9. (I) İskender’e “Büyük” denmesinin nedeni tarihin hangi
taşını kaldırsanız altında onun izini bulmanızdır. (II) O,
fethettiği ülkeleri ölümünden sonra yardımcısı olan komu-
tanların yönetmesini vasiyet etmiştir. (III) Bunlardan biri de
Mısır’a yönetici olan Ptolemaios’tur. (IV) Bir süre sonra
tarihte hep rastlandığı gibi bu komutan bağımsızlığını ilan
edip Mısır’a kral olur. (V) Hanedanı Mısır halkına karışma-
mak için aile içi evlilikler yapar. (VI) Hanedanın erkekleri
genellikle Ptolemaios adını alırken kadınları da Kleopatra
adını alır ki bizim tanıdığımız Kleopatra bu adı alarak tahta
çıkan yedinci Kleopatra’dır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra, “Mısırlıların takvim bilgilerinin Batı dünyasına ge-
çişini özetleyen olaylarda da onun adı vardır.” cümlesi
getirilmelidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
11
BASAMAK
10. (I) Daha önce tarihçilerin eserleri, çeşitli kültürlerdeki efsa-
ne ve destanlar çerçevesinde değerlendirilen arkeoloji an-
layışının, Rönesans ile birlikte öncellikle soyluların ilgisini
çekmeye başladığı görülmektedir. (II) Arkeoloji disiplininin
dünyadaki gelişimi birçok bilimsel ve teknolojik gelişmenin
kaynağı olan Rönesans Dönemi ile birlikte başlamıştır.
(III) Bu ilgi ve merak sonucunda yeni eserlerin ortaya çı-
karılması için maddi destekler sağlanmıştır. (IV) Böylece
arkeolojik çalışmaların daha önce hiç düşünülmeyen farklı
bir boyuta evrilmesi sağlanmıştır. (V) Yakın zamana ge-
lindiğinde ise arkeoloji alanı 1960’lı yıllardan başlayarak
anlayış bakımından kökten değişmiş ve farklı kuramsal
yaklaşımlar, yeni metotlar uygulanmaya başlamıştır.
Bu parçanın anlam bütünlüğünün sağlanması için nu-
maralanmış cümlelerden hangilerinin birbiriyle yer de-
ğiştirmesi gerekir?
A) I ve II B) II ve V C) III ve IV
D) III ve V E) IV ve V
172
TARİH TEMASI TESTİ 18 dk
11. (I) Coğrafyasının uygunluğu sebebiyle yerleşik yaşam
sürdüren halklar, düzenli ordu sistemini sadece güvenlik
amacıyla geliştirmiş değillerdi. (II) Yeni fethedilecek bölge-
leri kontrol etmek, özellikle en tehlikeli saydıkları göçerlere
karşı çözümler için de düzenli ordu gerekliydi. (III) Ancak
bazı ülkelerde bu probleme farklı çözümler geliştirilmiştir.
(IV) Örneğin savaşlardan sonra, fethedilen yerlerden topla-
nan çocuklara çeşitli eğitimler verilerek orduya asker temin
etme durumu söz konusu olmuştur. (V) Hatta “devşirme
sistemi” denen bu sistemi başarıyla uygulamış devletlerin
en iyi bilineni de Osmanlı Devleti’dir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Bu amaçla Roma ve Bizans İmparatorluğu’nun at
ve silah uzmanı göçerlere paralı askerlik önerdiği bile bili-
nir.” cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğünde
bozulma olmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
12. Okçuluk, Türklerde Asya steplerindeki göçer kavimlerin-
den 20. yüzyılın başlarına kadar yaşamaya devam et-
miştir. Osmanlı Okçular Dergâhı; kuralları, seçimle başa
geçen yöneticileri ve kayıtlı çok sayıda üyesiyle tarihteki
en eski spor kulüplerindendir. Dergâh, ayrım yapmadan
farklı sınıftan insanları eşit koşullarda bir araya getirerek
okçuluğun uygulandığı ve müsabakaların yapıldığı bir spor
merkezi niteliğindedir. Okçuluk tıpkı hat sanatı, şiir ve mü-
zik gibi eğitimli bir kişinin günlük meşguliyetleri arasına gir-
miş ve birçok Osmanlı sultanının da temel faaliyet alanını
oluşturmuştur.
Bu parçada “okçuluk ve Okçular Dergâhı” ile ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Okçuluğun Türklerde kadim bir spor dalı olduğuna
B) Okçular dergâhının tarihi boyunca etkin bir faaliyet
merkezi olduğuna
C) Okçular dergâhında demokratik bir yaşam biçiminin
oluşturulduğuna
D) Osmanlı sultanlarının okçuluk etkinliklerine katıldığına
E) Okçuluğun, katılımcıların iç dünyasını yansıtmadaki
başarısına
 3. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
1. Basamak: Bilim Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. E 3. C 4. C 5. D 6. C
Test 1
7. D 8. E 9. B 10. D 11. A 12. D

2. Basamak: Coğrafya - Çevre Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. D 3. E 4. B 5. D 6. C
Test 1
7. E 8. A 9. C 10. C 11. A 12. B

3. Basamak: Edebiyat Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. B 3. A 4. D 5. A 6. A
Test 1 7. D 8. C 9. B 10. D 11. A 12. C
13. C

4. Basamak: Eğitim Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. D 3. B 4. E 5. B 6. E
Test 1
7. C 8. E 9. E 10. E 11. B 12. D

5. Basamak: Felsefe Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. B 3. D 4. C 5. B 6. A
Test 1
7. E 8. C 9. B 10. E 11. D 12. E

6. Basamak: Müzik Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. C 3. E 4. E 5. B 6. E
Test 1
7. B 8. E 9. C 10. B 11. D 12. D

7. Basamak: Psikoloji Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. C 3. A 4. E 5. A 6. D
Test 1
7. B 8. D 9. A 10. B 11. A 12. D

8. Basamak: Resim Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. E 3. C 4. D 5. A 6. B
Test 1 7. C 8. A 9. D 10. E 11. D 12. C
13. D
 3. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
9. Basamak: Sinema Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. C 3. A 4. C 5. C 6. E
Test 1
7. D 8. B 9. B 10. B 11. D 12. A

10. Basamak: Sosyoloji Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. E 3. A 4. D 5. C 6. A
Test 1
7. E 8. D 9. C 10. E 11. D 12. E

11. Basamak: Tarih Teması DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. B 3. D 4. C 5. A 6. C
Test 1
7. B 8. A 9. A 10. A 11. B 12. E

Toplam Cevaplanan
Soru Sayısı Soru Sayısı Doğru Yanlış Boş

134

Uyarı:
1) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız soruların video çözümlerini
dinledikten sonra soruyu bir daha gözden geçiriniz.
2) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız sorularla ilgili kitabın girişin-
de yer alan çözüm tekniklerine ilişkin açıklamaları bir daha gözden geçi-
riniz.
3) Anlamlarını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamlarını söz-
lükten inceleyiniz.
4. EŞİK
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ

1 Güçlendirme Denemeleri - 1

2 Güçlendirme Denemeleri - 2

3 Güçlendirme Denemeleri - 3

4 Güçlendirme Denemeleri - 4

5 Güçlendirme Denemeleri - 5

6 Güçlendirme Denemeleri - 6

1. Bu eşikte 6 basamak vardır. Her basamak 20 soru içeren bir testten oluşmaktadır.
2. Bu eşikte yer alan basamaklardaki her test için 30 dakikalık bir süre önerilmektedir.
3. Bu eşikte yer alan her bir basamaktaki testler, ÖSYM’nin tüm paragraf soru başlıklarından ÖSYM
standardında hazırlanmış sorulardır.
4. Verilen basamaklarda yer alan sorularda bütün paragraf soru tiplerini çözme fırsatı bulacaksınız.
5. Testlerde yer alan sorular ÖSYM soru tipleriyle bire bir örtüşmektedir.
6. Bu eşikte yer alan testlerle, paragraf sorularını çözmedeki yatkınlığınızı en yüksek gelişim düzeyi-
ne ulaştırma amacı güdülmüştür.
7. Sınava hazırlıkta yeterli kondisyonu kazanmak için her bir basamakta yer alan testi ara vermeksizin
bir oturumda çözüp bitirmelisiniz.
 4 EŞİK
1 1. Sultan II. Murat Varna Savaşı’ndan sonra yanında vezir-
leri olduğu hâlde muharebe meydanını gezmek ister. Mu-
harebe meydanında bir şey dikkatini çeker; ölen düşman
askerlerinin hepsi gepegenç delikanlılardır. Yanındaki ve-
zirlerinden birine sorar: “Bu kadar ölünün içinde hiç aksa-
kallı görmedim. Hepsi genç, hepsi taze… Garip değil mi?”
Güngörmüş vezir şöyle cevap verir: “Padişahım, içlerinde
bir tane aksakallı olsaydı başlarına böyle bir felâket gelir
miydi?”
Bu hikâyede asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
BASAMAK
hangisidir?
A) Tecrübe, yapılabilecek birçok yanlışın önündeki en bü-
yük engeldir.
B) Deneyim uzun yaşanmışlıklar sonunda elde edilebilir.
C) Savaş sanatının inceliklerini bilmeyen ordular yenil-
mekten kurtulamazlar.
D) Osmanlı birçok savaşta düşmanlarını yenmeyi başar-
mış büyük bir devlettir.
E) Varna Savaşı tarihin kırılma noktalarından birini teşkil
eder.
2. Ad, bireyin resmen varlık bulduğunun işaretidir. Adı olma-
yan hiçbir şey var olamaz. Var olan her varlığın mutlaka bir
adı vardır. Birey, kendine verilen ad ile yaşar. Adını değiş-
tirmek, bireyin varlığından, yaşantısından hoşnutsuzluğu-
nu yansıtan bir çabadır. Yaşadığı olaylardan, çevresinden,
kendinden kurtulmak; yeni bir varlık alanı içinde yeniden
var olmak isteği, şeklen uygun gibi görünse de özde im-
kânsızdır. İnsan, adını değiştirebilir ama özünü, duyuşunu
değiştiremez. Bu hiçbir varlık için de mümkün olmayan bir
deneyimdir. Başka bir adla yaşanabilir ama aynı duyuşa,
aynı kirlere, aynı yönelişlere sahip aynı kişi olarak; kendi
aynı, adı başka olarak.
Bu parçada “ad değiştirme” ile ilgili olarak asıl vurgulan-
mak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bireyin varlığını aşağılama isteğinden kaynaklandığı
B) İnsanın çevresindekilerden memnuniyetsizliğinin bir
işareti olduğu
C) Bir çeşit, hayattan ve kendinden kaçma yöntemi olduğu
D) Yaşama sevincini kaybedenlerde yeni bir umut doğur-
duğu
E) İnsanın özünün, düşünme ve hissediş biçiminin yeni
bir adla devam ettiği
176
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 1 30 dk
3. Edebiyat ile kötülük bazen yan yana gelebiliyor. Bu anla-
şılmaz durum hep vardı ve olacak. Sosyal medya böyle
şeyleri hem görünür kıldı hem kolay hâle getirdi. Sırf söz-
cükleri diğerlerine göre daha yetenekli kullanıyor olmak
bizi üstün kılmaz. O sihirli dili kullanarak insanların onuru
ve gururuyla oynamak doğru değildir. Asıl amacı iyiye ve
güzele ulaşmak olan edebiyat, güzel sanatların en etkilisi
iken onu amacına uygun kullanmak gerçekten önemli bir
sorumluluktur. Bu dünyada bir insanın kalbini kırmak, onu
üzmek için nasıl bir gerekçe bulunabilir?
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Edebiyatın diğer sanat dallarından farkı sihirli bir etki
alanı kurabiliyor olmasıdır.
B) Sosyal medyanın etkisinin artıyor olması, edebiyatın
gelişimine katkı sağlamaktadır.
C) İnsanların edebiyat aracılığı ile anlaşabiliyor olması,
edebiyatın gücünün bir sonucudur.
D) Varlık nedeni güzeli ortaya çıkarmak olan bir sanat da-
lını amacı dışında kullanmak yanlıştır.
E) Anlaşmazlıkların giderilmesinde edebiyatın birleştirici
yönü mutlaka kullanılmalıdır.
4. Benim için yazar olmak, insanın içindeki gizli ikinci kişiyi, o
ikinci kişiyi yapan âlemi sabırla yıllarca uğraşarak keşfet-
mesidir. Yazı deyince önce romanlar, şiirler, edebiyat ge-
leneği değil, bir odaya kapanıp masaya oturup tek başına
kendi içine dönen ve bu sayede kelimelerle bir yeni âlem
kuran insan gelir gözümün önüne. Bu adam ya da bu kadın
daktilo kullanabilir, bilgisayarın kolaylıklarından yararlana-
bilir ya da benim gibi kâğıt üzerine elle yazabilir. Yazdıkça
kahve, çay içebilir. Bazen masasından kalkıp pencereden
dışarıya, sokakta oynayan çocuklara, talihliyse ağaçlara
ve bir manzaraya bakabilir. Şiir, deneme ya da benim gibi
roman yazabilir. Bütün bu farklılıklar asıl faaliyetten, masa-
ya oturup sabırla kendi içine dönmekten sonra gelir.
Bu paragrafın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Yazarlık, insanın kendi içinden geçerek yeni bir evreni
arama ve anlatma çabasıdır.
B) Dış dünyanın insan ruhuna bıraktığı izleri anlatabilmek
sahici yazarlıktır.
C) Yazar olmaktan daha önemli olan şey insanın duygula-
rının belirli bir yön kazanmasıdır.
D) Yaşam koşulları, insanın iç dünyasını tanıyarak bunları
kurgulayıp yazmasına engel değildir.
E) İnsanı yazar kılan nerede yaşadığı ve kullandığı yaşa-
ma araçları değil, ne yazabileceğini belirleyebilmektir.
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 1
5. I. Yoga ile hemen her yerde, özellikle de sosyal medya-
da çok sık karşılaşmaya başladık.
II. Çünkü yoganın bu çatışmayı egzersize indirgeyerek
de benimsenmiş olabileceği kri de kimilerince
savunulmaktaydı.
III. Ancak yoganın gerçekten Batı insanının ruh ve beden
çatışmasına son veren bir inanç sistemi olarak mı, be-
nimsendiği sürekli tartışılan bir konu oldu.
IV. Aslında bu Hint öğretisinin doğduğu sınırları aşıp 20.
yüzyıl başında taşındığı Batı dünyasında manevi bir
arayışa cevap vererek yaygınlaşması 1960’tan sonra
Hippi kültürüyle gerçekleşti.
V. Son yıllarda artan yoga giyim markaları ve şirketleşen
yoga okulları da bu tartışmalara bir başka soluk getirdi.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
A) I ile II B) I ile III C) II ile IV
D) III ile V E) IV ile V
6. (I) Şehirlerin en güzel vakitleri, sabah güneşinin doğuşu-
na şahit olduğunuz anlardır. (II) Çok insanın sık karşılaş-
madığı bir manzaradır bu. (III) Sabahın kör vakti bir süper
marketin kapısına dayanacak olursanız karşınızdaki kapı
size duvar olacaktır. (IV) Güneşin batışına şehir halkının
çoğu şahitlik yapar, şehrin gecelerini çok insan görmüştür.
(V) Ama sabahları, daha güneş doğarken sokaklara dökü-
len çok azdır. (VI) O saatlerde sokaklarda dolaşan tek tük
insan da işleri gereği zorunluluktan uyanıp homurdanarak
sokaklara çıktığı için olsa gerek şehir ile sabahın mahmur
kavuşmasına dikkat etmezler. (VII) Dolayısıyla güneşin
doğduğu saatler şehirlerin en mahrem, en dokunulmamış,
en özel anlarıdır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V
EŞİK 4
7. I. Tebliğ adı da verilen bildiri; bilimsel konuda bir orijinal- 1
liği, bir yeniliği, bir buluşu ortaya koymak amacıyla bilgi
şölenlerinde veya bilimsel kongrelerde sunulur.
II. Bildiriyi sunan kişi konunun orijinalliğini ispat etme du-
rumundadır.
III. Bunun yanında bildiri; bilinen bir konuda yenilik getir-
mek, değişik görüş ve düşüncelerle yeni tezler ileri sür-
mek ve bu tezleri bilimsel kanıtlarla doğrulamaya çalış-
mak veya bazı tezleri çürütmek amacıyla da sunulur.
IV. Bildiri; bilim, kir ve sanat adamlarının kendi alanlarıyla
ilgili bir konuda akademik amaçlı bir toplantıda sunmak
BASAMAK
üzere bilimsel bir üslupla hazırladıkları yazı çeşididir.
V. Çünkü dinleyici kitlesi, o konuya ilgi duyan kişilerden
oluşur.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
cak biçimde sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
A) I – III – II – IV – V
B) II – IV – III – I – V
C) II – V – I – IV – III
D) IV – V – I – III – II
E) IV – I – III – II – V
8. (I) Bilim tarihi yeni bir disiplin olmakla birlikte onun kapsa-
mı çok geniştir. (II) Bilim çoğu kez sanıldığı gibi ilk defa
ne Rönesans’tan sonra ne de Batı dünyasında ortaya çık-
mıştır. (III) Tarihçiler bize evreni tanıtan, tüm düşünme ve
yaşama koşullarımızı biçimleyen bilimin gelişmesiyle yete-
rince ilgilenmemektedirler. (IV) Bilim, insanlığın ortak kafa
ürünüdür; kökleri ilkel toplumların yaşamına kadar uzanır.
(V) Bilimi anlamak, bilim öncesi veya bilim dışı düşünme
biçimleriyle ilişkilerini bilmemizi gerektirir. (VI) Bu nedenle,
bilim tarihi mitoloji, din, sanat ve metazik gibi konulara da
bilimle ilişkileri bakımından yer vermek zorundadır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
E) VI A) II B) III C) IV D) V E) VI
177
 4 EŞİK
1 9. Sözde şairler diyeceğim adamlardan kimisi, güzel şiir yaz-
mak endişesinden ziyade, mahalli motier işler, yerli tema-
lar terennüm eder. Vatanperver, milliyetçi görünmüş olmak
için memleket, bozkır, bayrak, Mehmetçik gibi aslında birer
çağrışım hazinesi olan kelimelere bir şair idraki ve muhab-
betiyle değil, çıkarını arayan bir adam tamahıyla yaklaşır.
Maksat şiir ve şairlik yoluyla bir mevki ve servet sahibi ol-
maktır. Yazılarında toplumun dertlerinden bir vaiz edasıyla
bol bol bahsedilse de hakiki şiire rastlanmaz. Topluluğa
dalkavukluk ederek ondan alkış ve itibar beklediklerinden
söyleyişten fazla söylenen şeye ehemmiyet verdiklerinden
BASAMAK
şiiri yakalayamamaları gayet doğaldır.
Parçanın bütününde yazar aşağıdakilerin hangisinden
yakınmaktadır?
A) Çıkar sağlamak amacıyla bazı sanatçıların şiiri emelle-
rine alet etmelerinden
B) Vatan sevgisi ve benzeri kavramların şiirde yerli yersiz
kullanılmasından
C) Kavramların içerdiği zengin anlam katmanlarının yete-
rince fark edilmeyişinden
D) Şiirin öteden beri bir öğüt verme aracı olarak görülme-
sinden
E) Şiirin siyasi düşüncenin emrine verilerek propaganda
işlevi kazanmasından
10. Namibya savanları kumlu topraktan oluşan, yüksekliği
dört metreyi bulan kulelerle dolu. (I) Çünkü bu yapılar aynı
zamanda içindeki 1,5 milyon böcekten oluşan koloninin
biyolojik bir uzantısı olma yanıyla da oldukça ilginç.
(II) Araştırmacılar, termitlerin ellerinde plan olmadan nasıl
tümsek yaptıklarını henüz bilemeseler de bu entomolojik
anıtlara ilişkin yeni bilgiler edindiler. (III) Araştırmacıların
elde ettiği yeni bulgulara göre aslında tüm koloni işlevsel
bir organizma. (IV) Eşsiz yapı örnekleri gösteren tümsekler
ise bu süper organizmanın aynı anda hem akciğeri hem de
koruyucu kabuğu. (V)
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine “Ya-
rım santimi geçmeyen termitlerin inşa ettiği bu tümsekler,
yalnızca yapısal bakımdan şaşırtıcı değil.” cümlesi getiri-
lirse parçanın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
178
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 1 30 dk
11. Faruk Naz’in hece vezniyle yazdığı şiirlerle anılması, şai-
rin aruz veznini uygularken gösterdiği başarının geri planda
kalmasına neden olmuştur. Yalnızca vezin bahsiyle sınırlı
kalmayan bu konu, şairin gelenekten yararlanmayı tercih
eden sanat anlayışının da belirginleşmesini engellemiştir.
Zira memleket temalı şiirleriyle ve sade söyleyişi esas alan
üslup özelliğiyle tanıtılan Faruk Naz, diğer yandan divan
şiirinin şekil özellikleri ve muhtevasına dair birçok unsuru
da şiirlerine yansıtmayı uygun bulmuştur. Sadece divan
şiirinin değil, tasavvu şiirin de temel yapı taşlarından biri
olan aşk unsurunu da eserlerine taşıyan Faruk Naz, ge-
rek beşerî gerekse ilahi aşkı geleneksel yapılarıyla şiirle-
rinde işlemeye gayret göstermiştir.
Bu parçadan Faruk Naz ile ilgili olarak asıl vurgulan-
mak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hece vezniyle olduğu gibi aruz vezniyle de başarılı
eserler ortaya koyduğu
B) Ününü ve başarısını memleket temasını işleyen şiirleri-
ne borçlu olduğu
C) İlahi aşk temasını işleyen şiirlerinde geleneksel şiir bi-
çimlerini kullandığı
D) Türk şiirinde başka bir şairin başaramayacağı şekilde
birbirinden farklı temaları değişik biçimlerle işlediği
E) Şair olarak belirli özellikleriyle anılmasının diğer önemli
meziyetlerinin gölgede kalmasına neden olduğu
12. İnsanlara dilin içerdiği olağanüstü zengin olanakları gü-
venle ve beceriyle kullanmayı öğretme işinde görsel-işitsel
medya edebiyatın yerini tutacak donanımda değildir. Tam
tersine görsel-işitsel medya, görüntülere ağırlık vererek
sözcükleri ikincil düzeye düşürmeye; dili, yazılı boyutunun
çok uzağında, sözel anlatımla sınırlandırmaya yatkındır.
Bir lmi ya da bir televizyon programını “edebî” diye ta-
nımlamak, sıkıcı olduğunu söylemenin kibarcasıdır. Bu
nedenle ----
Düşüncenin akışına göre bu parçanın son cümlesi
aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanabilir?
A) dilin incelikleri konusunda yapılan bir radyo konuşması
boşa kürek çekmektir.
B) radyo ya da televizyondaki edebiyat programları halka
pek çekici gelmez.
C) televizyon dizilerinde yazılı edebiyat metinlerine yer
verilmelidir.
D) lm izlemek yerine televizyon dizilerine ağırlık verilme-
lidir.
E) dil bilincini geliştiren programlara ağırlık verilmelidir.
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 1 EŞİK 4

13. Çocuğun gelişim sürecinde dünyaya geldiği andan itiba-
ren karşılaşıp etkilenebileceği sayısız uyarıcı mevcuttur.
Çevresinde gördüğü nesneler, insanlar ve özellikle anne,
çocuk için önemli uyarıcılardır. Annenin çocuğun ihtiyaçla-
rını karşılarken onunla beraber olması, onunla konuşması
ve bu konuşmada doğru bir dili kullanması çocuğun dilini
öğrenmesinde etkilidir. Önceleri yalnızca dinleyici olan ço-
cuk, birtakım seslerle cevap vermeye başlar ve daha sonra
da sesleri anlamlı sözcüklere dönüştürür. Çocuğun doğru
bir dil öğrendiğini görmesiyle iki yaşından itibaren istekle-
rini veya düşüncelerini cümlelerle anlamlı bir biçimde dile
15. Bunların kullanılmasının tehlikeli olduğu yönünde bilimsel 1
bir veri yok. Bu şişelerde plastikleştirici olarak bilinen za-
rarlı talat bileşikleri kullanılmaz. PET şişe örneklerinde
yapılan çalışmalarda üretim sırasında katalizör olarak kul-
lanılan antimon bileşiğinin eser(az) miktarda suya salındığı
görülmüş. Ancak salım değerleri son derece düşük oldu-
ğundan PET’in insan sağlığına zararlı kimyasal madde sal-
dığı kabul görmüyor. Bu nedenle dünyanın hiçbir yerinde
PET şişelerin kullanılmasını düzenlemeye yönelik bir yasal
uygulama yok. Ancak doğada yok olma süreleri son dere-
ce uzun olduğu için PET şişeler çevresel açıdan tehlikeli.
BASAMAK

getirdiği görülür. Bu nedenle çocuğun dilini öğrenmesinde
anneyle iletişim ve konuşma önemli bir uyarıcıdır.
Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) İletişim yeteneği çocuklukta kazanılır.
B) Anne, çocuğun dil becerisi kazanmasında en önemli
uyarıcıdır.
C) Bu dünyaya gelen bir çocuk etkilenebileceği bir çevreyi
hazır olarak bulur.
D) Çocukken doğru dil eğitimi verilmemiş çocuklar, sonra-
sında dili kullanmada zorlanırlar.
E) Anne, dili kullanma becerisini çocuğa aktarmada bilim-
sel yöntemler geliştirmelidir.
Bu açıklama aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık
yapılmış olabilir?
A) PET şişelerin kimyasal bileşiminde hangi maddeler bu-
lunmaktadır?
B) Polietilen teraftalat (PET) şişelerden su içmek sağlık
açısından sakıncalı mıdır?
C) PET şişelerle ilgili bir yasal düzenleme yapıldı mı?
D) Çevre kirliliği açısından PET şişelerle ilgili ne düşünü-
yorsunuz?
E) İnsan sağlığı açısından cam şişe ile PET şişe arasında
bir fark söz konusu mu?

14. Dünya üzerindeki her bölge, tarihî çevre ve kültürel varlık-

lar açısından kuşkusuz aynı birikim ve potansiyele sahip
değildir. Kültür varlıkları ve tarihî çevreyi koruma bilincinin,
sahip olunan kültür varlıklarının sayısı ve niteliği ile doğru
orantılı olmadığı da bilinen bir gerçektir. Öyle ki birçok kül-
türel hazineyi barındıran birçok ülkede bu değerlerin dik-
kate alınmadığına yönelik çeşitli örnekler mevcuttur. Bu
bağlamda dikkat çeken nokta, geri kalmış ve eğitim sevi-
yesi düşük ülkelerde bu anlayışın hâkim olduğudur. Çünkü
tarihî ya da kültürel değerleri oldukça az ancak gelişmişlik
seviyesi yüksek ülkelerde insanların söz konusu değerlere
sıkı sıkıya bağlı olduğu ve bunları koruma duygusuyla ha-
reket ettiği görülmektedir. 16. Ahşap direğin toprakla buluşacağı yere büyük, yassı bir taş
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları koymuşlar. Küçücük oyuklarla dolu yüzü yer yer kirlenmiş.
destekler niteliktedir? Zamanın rengi bunlar. Olduğum yerde dizlerimi gevşetip
A) Eğitim düzeyi yüksek milletler sonraki nesillerine daha uzanıyorum; başımı yasladığım taşın konuşmasını bekle-
çok kültürel ürün bırakmaktadır. yerek. Her şeyi belki de en fazla o biliyor. Serinliğiyle okşu-
B) Geçmişi daha eskiye dayanan milletler tarihî ve kültürel yor yüzümü, biraz kıpırdanınca alnımı. Bütün bunlar birer
değerler bakımından daha zengindir. konuşma gibi. Her şeyi anlatıyor, kalkıp gitmemi istiyor.
C) Kültürel ve tarihî değerlere karşı duyarlılık, sahip olu-
nan değerlerin çokluğu ile değil, toplumun gelişmişlik Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
ve eğitim seviyesi ile alakalıdır. tur?
D) Tarihe ışık tutan çeşitli yapılar, medeni gelişmişlik gös- A) Öyküleme B) Betimleme
tergesi olarak kabul edilmektedir.
C) Kişileştirme D) Benzetme
E) Kültürel değerlerin korunması ancak yasalar ya da katı
kurallarla mümkün olabilir. E) Duyular arası aktarım

179
 4 EŞİK
1 17. İki gün önceydi, her zamanki gibi masaya yığılmış zarar-
dan birinin içinden el kadar bir defter çıktı. Pembe çiçek-
lerle süslenmiş kitabın kapağında şöyle yazıyordu: Aşk,
Sevda, Süveyda… Ana dilde Aşk Defteri… Sözlü tarih
araştırmacısı İsmail Keskin tarafından hazırlanmış. Türkçe
“Seni seviyorum.” diye açılıyor defter. Bunlardan sonra da
Anadolu’da farklı dil ve lehçelerde aşk sözleri geliyor. Bunu
görünce evet, dedim, bu coğrafyada yaşayanların birçoğu
köken bakımından farklı. ---- Doğru ya bu kadar farklı insan
grubunu sevgiden başka ne bir arada tutabilir ki zaten?
BASAMAK
Bu parçadaki boşluğa düşüncenin akışına göre aşağı-
dakilerden hangisi getirilebilir?
A) Bu nedenle birbirimize karşı her zaman saygılı olmalıyız.
B) Kökenlerimiz farklı olsa da barış içinde yaşamanın yol-
larını bulabiliriz.
C) Herkes farklı yerden gelse de hepimiz bu toprakların
çocuklarıyız.
D) Ama her şeye rağmen sevgide ve sevgi sözcüklerinde
buluşmak mümkün…
E) Tüm farklılıklarımızı bir zenginlik olarak görmeliyiz.
18. Arkamda bıraktığım uzak geçmişi hayalimde tekrar yaşar-
ken zevk diyebileceğim bir şey duymamaktayım. Hatta tam
tersine ---- benzer birtakım yürek sıkıntısına kapılmakta-
yım. Çünkü o geçmişte birçok yanlış davranışlar, kaçırılmış
fırsatlar, erişilmemiş amaçlar görmekteyim. Gerçi, bunun
vebali yalnız benim boynumda değildir. On beş on altı
yaşımda tek başıma hayata atıldığım zaman, bahtsız bir
öksüzden hiç farkım yoktu. Türlü engeller ve kaderin türlü
terslikleriyle bir labirent hâlini almış olan yolumu kendi ken-
dime sökmüştüm.
Bu parçada boş bırakılan yere;
I. hayıanmaya
II. hayal kırıklığına
III. minnetsizliğe
sözlerinden hangisi getirilemez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III
180
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 1 30 dk
19. Dil yazıları; hitap ettiği kesime göre söz varlığı, terimleri,
anlatımı bakımından farklılık gösterir. Kimi yazılar bilimsel
niteliklidir; dipnotlar verilir, kaynak gösterilir, birtakım kısalt-
malar kullanılır. Bu tür bilimsel yazıların yanında bir de dille
ilgili eğitici, öğretici yazılar var. Bunların örneklerine eskisi
kadar çok rastlayamıyoruz. Bilimsel verilerin ışığında dilin
bazı incelikleri, dildeki bozulmalar veya dildeki gelişmeler
işlenir; toplumda yaygın olarak yapılan dil hataları üzerin-
de durulur; Türkçe karşılıklar önerilirdi. Dil yazılarının bir
bölümü de Türkçenin eğitimi ve öğretimi, ders kitaplarıyla
ilgiliydi. Gönül arzu ediyor ki ----.
I. okullardaki Türk dili eğitimini ve öğretimini konu alan
yazılar şimdi de çıksın, tartışmalar yapılsın
II. eğitim ve öğretimle ilgili gazete sayfalarındaki yazılar,
alınan önlemleri, yetkililerin siyasi açıklamalarını konu
olarak alsın
III. dil ve edebiyatla ilgili bilgilere ders kitaplarını okuyarak
veya öğretmenleri dinleyerek ulaşalım
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarı-
dakilerden hangileri getirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
20. Su altında uzun süre nefes tutma ve derinlere dalma po-
tansiyeli bize zihnimizi sürekli meşgul eden sorunlardan
bir süreliğine de olsa kurtulma fırsatı veriyor. Bedenimizin
sınırlarının sandığımızdan çok daha esnek olduğunu ve
limitlerin aslında sadece zihnimizde olduğunu öğretiyor.
Baskı altındayken rahatlamayı öğreterek bize belki günlük
yaşamımıza da yansıtabileceğimiz benzersiz bir algı kapı-
sı açıyor. Hepsinden önemlisi bize hayatın sadece içinde
bulunduğumuz “an”dan ibaret olduğunu hatırlatıyor. Çünkü
serbest dalış hem mavinin derinliklerine hem de kendi içi-
mize yaptığımız bir yolculuk.
Bu parçadan hareketle “serbest dalış”la ilgili aşağıdaki
yorumlardan hangisi yapılamaz?
A) Zihinsel faktörlerin en az bedensel unsurlar kadar öne
çıktığı bir su sporudur.
B) Zihnin yaşanılan sorunlardan geçici olarak kurtularak
dinginleşmesi imkânını sunmaktadır.
C) Çarpıcı ve iddialı rekorlara konu edilen bir spor olması
bakımından çok çekicidir.
D) Yaşamın anlamını yeniden düşünmek ve yorumlamak
bakımından fırsat vermektedir.
E) İnsanın özeleştiri yoluyla kendi duygu dünyasını derin-
liğine tanımasına olanak sağlamaktadır.
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 2
1. Sanat olmadan etrafımızda dönüp duran dünyayı incelikli
bir şekilde kavrayamayız. Sanat bize bir şeylerin niçinini
çok daha derin bir şekilde anlatır. Sanatla bizler insan ola-
rak olgunlaşır ve inceliriz. Bize bunun bir dönüşü olur mu?
Bence evet, iyi sanat, insanları iyi insanlar yapar. Simya
gibi insanın içindeki kötülüğü iyiye dönüştürebilir. İnsanla-
rın acılarını daha iyi anlamamızı sağlar. Kendi ruhumuza
daha iyi bakabilmemizi sağlar. İnsanlık hâlini daha iyi an-
layabiliriz. Daha duyarlı bir yurttaş oluruz, daha duyarlı bir
dünya vatandaşı oluruz. Dünyanın her tarafındaki acılara
daha dikkatli bakarız. Dolayısıyla sanatsız bir hayatın çok
kuru olacağını düşünüyorum ben.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Hayatı anlamlı kılmak, dünyayı derinlemesine kavra-
mak sanatla mümkündür.
B) Sanat, insan için vazgeçilmez bir eğlence ve etkinlik
alanı olmalıdır.
C) İnsanlar her dönemde sanatın çeşitli alanlarıyla ilgilen-
melidirler.
D) Sanata ilgisiz kalan insanlar, sosyal sorunlara da du-
yarsızdırlar.
E) Hayatın anlamıyla ilgili sorulara en doğru yanıtları an-
cak sanatçılar verebilir.
2. Resim ne zaman bir gerileme içine girse karşılaştığı bir
saldırıyla yüz yüze geliyoruz. Can damarına yönelen bir
saldırıyla: Yaşamı yansıtmasını kısıtlama. Bu saldırı elbet
açıkça dile getirilmiyor. Yaşamla arasındaki bağın da-
yanakları budanarak yapılıyor daha çok. Resimle yaşam
arasındaki bağ; onun hem tarihiyle, hem coğrafyasıyla ta-
nımlanabilir. O yüzden de bu tarihle, bu coğrafyayla ilişkisi
koparılmak, en azından gevşetilmek isteniyor.
Bu parçadaki düşünceleri savunan bir sanatçı aşağı-
daki yargılardan hangisine karşı çıkar?
A) Resim, yaşamla bağını koparmamalı; ondan beslen-
melidir.
B) Resmin, tek görevi estetik hazzı doyurmak olmalıdır.
C) Resmin yaşamla bağı onun içerdiği bütün ilişkileri ku-
caklayacak kadar kapsamlıdır.
D) Resmin asıl işlevi, yaşamı yansıtma niteliğinden kay-
naklanmaktadır.
E) Resim, insanların yaşama dair sordukları sorunun kar-
şılığını bulabildikleri kapsamlı bir sanattır.
181
EŞİK 4
3. Yazınsal metnin tekniği, ona yazınsal niteliğini veren bütün
biçime ilişkin ögelerden oluşur. Dil başta. Çeliğe su verme-
2
den yazınsallıktan söz edilemez. Tıpkı böyledir. Zamanla
paslanması, değersizleşmesi kaçınılmaz olan işlevsel me-
tinlerin yanında, zaman içinde yeniden yeniden okunan
yazınsal metinler, bunu anlamlarından değil, anlamı dile
getiren biçimlerinden alır. Salt anlam, bir süre sonra yerini
başkasına bırakır oysa onun bambaşka biçimlerde okun-
masını sağlayan biçimi, ömrünü uzatır.
Bu parçadan çıkarılabilecek en genel yargı aşağıdaki-
BASAMAK
lerden hangisidir?
A) İçerik değersizdir, etkili bir dille işlendiğinde değer ka-
zanacak ve okurla buluşacaktır.
B) Öğretici metinlerin işlevleri tamamlanınca bu metinler
değersizleşir ve unutulur.
C) İçerdiği konu nedeniyle değerli metinler, bir süre sonra
yerlerini o konuyu anlatan bir başka yazıya bırakırlar.
D) Yazınsal metinler evrensel temaları ele alan eserlerdir.
E) Bir metin edebiyat eseri olma özelliğini, kalıcılığını işle-
diği konudan değil anlatım şeklinden alır.
4. Tarkovski’nin ölümünden az önce söylediği bir söz vardı:
”Haberlere boğuluyoruz oysa hayatımızı değiştirecek en
önemli mesajlar bize ulaşmıyor.” İnsanların hayata ek-
ranların prizmasından baktığı, gösterilenlerle yetindiği bir
dönemden geçiyoruz. Hava kirliliği, ses kirliliği, görüntü kir-
liliği ile başa çıkamıyorduk, kanaat kirliliği tabloya eklendi.
En önemli mesajların kaynaklarına bu nedenle ulaşmakta
güçlük çekiliyor şimdi, küçük bir azınlığa terk ediliyor bun-
lar. 15 milyon nüfuslu İstanbul’da 15 bin kişi gitmiş midir
Yüksel Arslan’ın sergisine? Yılda 1500 kişi bir defalığına
çağdaş müzik konserine bilet alıyor mudur? Bir şiir kitabını
merakla bekleyen okur sayısı kaç?..
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Yazılı ve görsel medya kaynağı belirsiz yoğun bilgi akı-
tarak gerçeği çarpıtmaktadır.
B) Gündem oluşturma olanağına sahip olanlar, gündemi
çıkarlarına göre belirliyorlar.
C) Bilgi kirliliği, insanlığın geleceğini çevre kirliliğinden
daha fazla tehdit ediyor.
D) Müziğe, resime, edebiyata ilgi arttıkça şehirler daha
mutlu insanların mekânı olacak.
E) Yoğun bilgi ve yorum kirliliğine maruz bırakıldıkça işe
yarar bilgiye ve sanata ilgi azalmaktadır.
 4 EŞİK
5. (I) Hâşim, şiirde anlam ve anlaşılabilirlik aranmayacağını,
şiirin öğretici değil, resullerin sözleri gibi çeşitli yorumlara
2
müsait, sözden çok müziğe yakın ifade sanatı olması ge-
rektiğini ileri sürer. (II) Gerçekten de Hâşim’in şiiri, netlikleri
silinmiş, gölgelenmiş, karartılmış tablolar gibidir. (III) Bu
yazıların açık, berrak, nükteli hatta alaycı bir ifadesi vardır.
(IV) Hemen hepsinde derin bir melankoli, belirsizlik, uzak
ve bilinmeyen diyarlara duyulan özlem vardır bu şiirlerin.
(V) Bu şiirlerde çok defa psiko-analitik yorumlara muhtaç
müzik ve renkler hissedilir.
BASAMAK
Bu parçada düşünce akışının sağlanması için numara-
lanmış cümlelerden hangisi çıkarılmalıdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
6. Bir gün, bizim eve de bir saz alındı. Evdeki herkes sazla
uğraştı, yazık ki çalmayı başarabilen çıkmadı. Bu yüzden
bir sazın tellerine dokunan her mızrap, hâlâ kalbime vuru-
yor gibi yaralanırım. Her türkü, kederli bir bahtiyarlık bıra-
kıp gider bende. Şu yeryüzünde üç şeyden mahrum oldu-
ğum için üzülüyorsam biri saz çalıp türkü söyleyememektir.
Bunu yapabilen ne çok şeye sahiptir!
Bu parçadan, parçanın yazarıyla ilgili aşağıdaki yargı-
lardan hangisi çıkarılamaz?
A) Dinlediği türkülerden etkilenmektedir.
B) Saz çalıp türkü söyleyenlere gıpta etmektedir.
C) Türkü söylemenin yetenek gerektirdiğine inanmaktadır.
D) Saz çalındığını görüp işittiğinde yüreği sızlamaktadır.
E) Dinlediği türkülerden gamlı bir mutluluk tadı almaktadır.
182
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 2 30 dk
7. (I) Üniversite hayatına kendisini fazla kaptıran bir aka-
demisyenin zamanla dışardakilerin hayatlarını boşa ge-
çirdiklerini sanmaya başlaması sık rastlanan bir meslek
hastalığıdır. (II) Bu hastalıktan uzak durmanın en iyi yolu
akademisyenin üniversite dışında da kendisine bir hayat
kurmayı başarmasıdır. (III) Ünlü matematikçi Mordell’in
hayatına kattığı üniversite dışı etkinlikler yüzme ve dağ
yürüyüşleri olmuştur. (IV) Akademi üyeliği yüzmeye gelen-
lerin umurunda değildir. (V) Etkinliklerde başarılı olduğu-
nun en güzel göstergesi, yüzme havuzunda herkesin ona
büyük saygıyla yaklaşmasının arkasında yatan nedendir.
(VI) Mordell havuzdaki beş metrelik kuleden atlayış yapan
az sayıda sporcudan biridir. (VII) Kendisine gösterilen say-
gı bundandır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
8. (I) Fosil bilimcilerin Kuzey Afrika’da yaptıkları kazılarda
buldukları kolyelerin yapıldığı deniz kabuklarının en az
100.000 yıllık olduğu sanılıyor. (II) Bulunan bu örnekler
insanlık tarihinin bilinen en eski sanat ve kültür örnekle-
rinden. (III) Deniz salyangozlarından elde edilen çok özel
eatun renkli boyayı, özellikle Roma ve Bizans kraliyet ai-
leleri kullanıyordu. (IV) Çok eski çağlardan beri deniz ka-
buklarının boya malzemesi olarak kullanıldığı da biliniyor.
(V) Leonardo da Vinci’nin salyangozu andıran spiral mer-
divenleri, rokoko ve barok tarzdaki mimari süslemelerin
hepsi salyangozlardan ve diğer deniz kabuklarından ilham
alınarak tasarlanmış.
Bu parçada anlam akışının sağlanması için numaralan-
mış cümlelerden hangileri yer değiştirmelidir?
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
D) III ve IV E) IV ve V
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 2
9. Basketbolun içinde hayata ve insana dokunan birçok şey
vardır. Basketbol galibiyetten ibaret değildir, genelde mağ-
lubiyete dairdir. Basketbola dair ilginç şeylerden biri hep
yenilenen, her yeni sezonun sunduğu umuttur. Basketbol
çoğu zaman kendinizi haklı gördüğünüz için adaletsiz bul-
duğunuz bir deneyim olabilir. Yenilgi hakemin saçma sa-
pan kararlar vermesine bağlanabilir. Ama çoğu zaman söz
konusu olan, rakip oyuncuların sizin takımdan düpedüz
daha iyi oynamasıdır.
Bu parçadan hareketle basketbolla ilgili olarak aşağı-
daki yargılardan hangisine varılamaz?
A) Taraftarına sürekli umut veren bir yönü vardır.
B) Yenmekten daha çok yenilgi söz konusudur.
C) Yaşama ve insana dair birçok şey basketbolda da bu-
lunur.
D) Alınan mağlubiyetler genelde hakem kararlarından
kaynaklanır.
E) Rakiplerin üstünlüğü kolay kabul edilebilir bir olgu de-
ğildir.
10. Gerçek konuları ve karakterleri yazmak, kurgusal metinle-
rin hem canlılığını öldürür hem de üreticiliğe ciddi ket vurur
kanaatindeyim. Doğrusu ölü metin yazmayı ve kötü şeyler
üretmeyi hiç arzu etmem. Evet, bir terapistim ama hayatım
terapi odasından ibaret değil. Pazara gidiyorum, akraba zi-
yaretleri yapıyorum, minibüse, otobüse, uçağa biniyorum.
Bakkalda alışveriş yapıyorum. Köyde yaşayan halamı zi-
yaret ediyorum. Dokunaklı hikâyeler sadece bir terapi oda-
sında mevcut değil. Dışarıdaki hayat da hikâyeyle dolup
taşıyor. Ancak başta Hayat Apartmanı’ndaki Pazarcı Ha-
san olmak üzere pazardaki karakterler tümüyle kurgusal.
Öte yandan hiç gitmediğim, görmediğim Kilis ve insanları
da romanlarımda kendine mühim bir yer buldu.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Yapıtlarınızı kıyasladığınızda sizde en çok iz bırakan
ve iyi ki yazdım, dediğiniz kitap hangisi?
B) Yazınsal ürünlerin doğuşunu sağlayan ana duyguyu
nasıl tanımlarsınız?
C) Bazı insanların öykünün öldüğü yönündeki görüşüne
katılıyor musunuz?
D) Kitaplarınızdaki karakterleri çevrenizden mi seçtiniz
yoksa bunlar kurgusal mı?
E) Yazarların insanı duygusal yönden kavrayan acıklı
hikâyeler seçmeleri hakkında neler söylersiniz?
183
EŞİK 4
11. Yeni teknolojik gelişmelerle demiryolu taşımacılığı önemli
üstünlükler kazanmıştır. Bu anlamda, demiryolu yeni bir
döneme girmiş bulunmaktadır. Yüksek hızlı yeni hatlar, 2
yüke özgü hatlar, kombine taşımacılıktaki olanaklar demir-
yoluna olağanüstü güç kazandırmıştır. Yolcu ulaştırmasın-
da yüksek hızlı demiryolu, karayolu ve havayolu karşısın-
da ciddi bir rekabet üstünlüğü kazanarak tartışmasız özel
bir konuma sahip olmuştur. Kentsel ulaşım açısından da
otomobillerin önlenemeyen egemenliği karşısında ancak
odağında raylı sistemlerin yer aldığı bir toplu taşıma uygun
bir çözüm olarak düşünülebilmektedir.
BASAMAK
Bu parçada aşağıdakilerin hangisi üzerinde durulmak-
tadır?
A) Teknolojik yeniliklerin ulaşım sektörüne yansımaları
B) Yük taşımacılığında demiryollarının üstünlüğünün ne-
denleri
C) Demiryolu taşımacılığının önündeki engellerin kaldırıl-
ması
D) Ulaştırma sisteminde demiryolu taşımacılığının önem
kazanması
E) Seyahatlerde raylı sistemin tercih edilme sebepleri
12. Kimi çevreler edebî eleştirinin yetkin kalemlerin tekelinde
olmasına karşı çıkıyor ve yeni yetmelerin edebî eleştiriyi
daha iyi yapacağını düşünüyor. Bu çevrelere sormadan
kendimi alıkoyamıyorum. Sizler o pahalı arabalarınızda-
ki en küçük arızayı bile tamir ettirmek için en yetkin, en
tecrübeli ustaları arayıp bulmuyor musunuz? Genç eleş-
tirmenleri elbette edebiyattan uzaklaştırmamak onları bu
işten mahrum bırakmamak gerekiyor. Bu gençler kendile-
rine birer kılavuz seçmelidirler ki ileride onlarda birer sözü-
ne, kalemine güvenilir eleştirmen olsunlar. İşte bu yüzden
edebî eleştiriyi işin erbabına bırakmak eleştiri kurumunun
gelecekte varlığını devam ettirmesinin de bir nevi teminatı
olacaktır.
Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Betimleyici anlatım
B) Öyküleyici anlatım
C) Tartışmacı anlatım
D) Açıklayıcı anlatım
E) Destansı anlatım
 4 EŞİK
13. ----. Belirli davranış ve yaşam biçimlerini onaylar ya da
reddeder. İnsan ilişkilerini ve davranışları düzenleyen de-
2
ğerler ve normları korumaya çalışır, ödüller ve cezalar ko-
yarak bunları uygular. Bu noktada kültürün insan yaşamın-
daki yerine gereken değeri verirken düzenleyici ve baskıcı
rolünü de ihmal etmemeliyiz. Ayrıca, farklı eşitsizlikleri de
bugünden yarına sürdüren bir boyutu olduğunu da göz ardı
etmemeliyiz. Kültürün anlam ve normlar sistemi, çatışan
çıkar ve hedeer arasında çoğu zaman tarafsız değildir.
Kültür, belirli bir toplumsal düzen yaratıp bunu meşrulaştı-
BASAMAK
rır ve böylelikle bazı gruplara diğerlerinden daha fazla fay-
da sağlar. Örneğin, ataerkil bir kültür erkekler lehine çok
daha fazla fayda sağlarken kadınlar aleyhine olan düzeni
de meşrulaştırmaya çalışır. Anaerkil bir kültürde de durum
bunun tersidir.
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilebilir?
A) Her kültür aynı zamanda bir denetim sistemidir
B) Kültür insanın ortaya çıkardığı maddi ve manevi bütün
ürünleri kapsar
C) Kültür, insanların bütün öğrendiklerini ve paylaştıkları-
nı kuşatan bir kavramdır
D) Toplumsal hayatta kültürün pek çok işlevi henüz çok iyi
anlaşılmamıştır
E) Kültür, insanlar arası etkileşim sonucu doğup gelişen
toplumsal bir üründür
14. Parasız hiçbir şey yapılmaz oldu, biliyorum. Para düşün-
meden sanat ve bilim derdine düşen kuşku uyandırıyor,
biliyorum. Bağımsızlığı herkesten çok gerekli gören sanat-
çı, geçinmek ve çoluğunu çocuğunu geçindirmek zorunda-
dır, biliyorum. Kazandıkları paraya layık olmayan insanlar
arasında yaşayan bir sanatçıya “Paraya boş ver!” demek
gülünçtür, biliyorum. Ama bütün bu gerçeklere inat, sanatı
maddi beklentinin üstüne çıkaranlar var ya? Binde bir de ol-
sun var ya? İşte onlar sanatçı, onun dışındakiler manatçı…
Bu parçadaki altı çizili ifadeyle
I. Para kazanmayı düşünmeksizin bilimsel çalışmalarda
bulunmanın şüphe uyandırdığı
II. Sanatçıların da diğer insanlar gibi geçim derdi içinde
olduğu
III. Kimi insanların haksız kazanç elde ettiği
durumlarından hangilerine gönderme yapılmamıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
184
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 2 30 dk
15. İlk sumo güreşleri, Japonya’da bol hasat için dualarla tanrı-
lara adanan dinsel törenlerdi. Tapınakların avlusunda kut-
sal danslar ve gösterilerle birlikte yapılırdı. Japon tarihinde
Nara Dönemi olarak geçen 8. yüzyılda Sumo İmparatorluk
sarayındaki seremonilerde yer almaya başladı. İlk zaman-
lardaki sumo maçları oldukça sert ve acımasız karşılaşma-
lara sahne olurken daha çok boks ve güreş karışımı olarak
tarihi belgelere geçti. Ancak daha sonraki yıllarda impara-
tor sarayında yapılan düzenlemeler ile kurallar oluşturuldu,
teknikler geliştirildi ve bu spor, bugünkü sumo güreşine
benzer bir duruma geldi.
Bu parçada “sumo güreşi” ile ilgili aşağıdaki sorulardan
hangisinin yanıtı yoktur?
A) Hangi ulusun yaşama biçiminden doğmuştur?
B) Güreşçiler toplumun hangi kesimindendi?
C) İlk kez hangi dönemde resmî nitelik kazanmıştır?
D) Tarihsel gelişiminde değişikliğe uğramış mıdır?
E) Ortaya çıkışında hangi faktörler etkili olmuştur?
16. (I) Okuma, gerçekten çok yönlü iletişimsel bir etkinlik ve
alışkanlığa dayanan bir beceridir. (II) Zor olduğu kadar de-
vamlılık gerektiren bir uğraşıdır okuma. (III) Bu bağlamda
yaşamın belli bir aşamasında başlayıp belli bir aşamasında
biten bir iş değildir. (IV) Burada Goethe’nin yaşamının son
yıllarında söylediği bir sözü anımsamakta fayda var: “Oku-
mayı öğrenmek sanatların en gücüdür. Hayatımın seksen
yılını bu işe, doğru dürüst okumayı öğrenme işine verdim.”
(V) Görüldüğü gibi dünya yazınında ses getirmiş ve eş-
siz eserler ortaya koymuş güçlü bir kalem bile okumanın
yaşam boyu süren bir serüven olduğunu vurgulamaktadır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Bu becerinin kazanılması ve geliştirilmesi, alışkan-
lığa dayanan bir davranış biçimine dönüştürülmesi hayli
zordur.” cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü
sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 2 EŞİK 4

17. I. Uzun yıllar boyunca Mars’a “Gezegen-B” gözüyle ba-

19 - 20. soruları aşağıdaki parçaya göre
kıldı.
cevaplayınız. 2
II. Dünya’da işler tersine giderse ve çaresiz kalırsak sanki
ikinci bir seçeneğe sahip olabiliriz diye düşündük.
Önce durup neleri nasıl okuduklarını düşünmelerini öneri-
III. Tüm bunlara bakıldığında ve gerçekleri göz önüne
rim. Bu arada artık bütünüyle görevci bir anlayışla okuduk-
getirdiğimizde bilim kurgulardan bilimsel araştırmala-
larımın nasıl yazıldığına ve her sözcüğünden nasıl yarala-
ra kadar uzunca bir süredir, insanlık olarak kendimizi
avuttuk diyebiliriz. nacağıma bakarak okumalıyım. Okuduklarımızı kendimiz

IV. Burayı kurduğumuz yaşam alanlarıyla kolonileştirmek yazıyormuşuz gibi okumak da çok yararlıdır. Elbette asıl
için yapacağımız dolgu maddelerine “Dünyalaştırma” sorun doğru bir okuma biçimi edinmektir. Yalnızca hikâ-
diye ad da verdik. yesine bakarak değil, nelerin nasıl yazıldığına bakarak
BASAMAK

V. Bunun için Mars’ta keşier yaptık, kendimize uygun ya- okumak, her zaman öğreticidir. Metnin bütün ögelerini bir-
şam alanları oluşturmanın hayalini kurduk. birinden soyutlayarak anlamak, sonra o ögeleri bir bütün
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura- yapıyı oluşturacak biçimde okumak: doğru okuma biçimi
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge- bunu içselleştirmekle olur. Yazmak, bu derin okumanın
rekir? yanı sıra ilerlemelidir.
A) I ve II B) II ve V C) III ve IV
D) III ve V E) IV ve V

19. Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söy-

lenmiş olabilir?

A) Yazmaya yeni başladığınızda nasıl bir yol izlediniz?

B) Okumayı sevdirmek için gençlere neler önerirsiniz?
C) Yazmaya yeni başlayanlara neler önerirsiniz?
D) Sizin yazarlığınızda okumanın yeri neresidir?
E) Okumakla yazmak arasında nasıl bir ilinti söz konusu-
dur?

18. I. Onların bu deneyimleme ve girişimcilik ruhlarını, ken-

dilerini göstermek için özgüvenli kararlılıklarını takdir
etmemek mümkün değil.
II. Yeni nesil sanatçıların bazılarında gözlemlediğim ve
takdir ettiğim nitelik, risk almayı sevmeleri.
III. Çünkü merkezden beslendiğiniz yani sanat atmosferi
içinde nefes aldığınız sürece yönünüzü rahatlıkla 20. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiş-
bulabilirsiniz. tir?
IV. Bu kaygıyı taşıyanların durumunu ise merkezden uzak
A) Hangi eserin nasıl okunduğu üzerinde düşünülmesine
duruşlarına bağlıyorum.
B) Metnin kendimiz yazıyormuşuz gibi okunmasına
V. Bunların yanı sıra yeni nesil sanatçılar arasında yol-
C) Yazarın neyi nasıl anlattığına dikkat edilerek okunma-
larını bulmaya çalışanları ve nasıl bulacaklarına dair
sına
tereddüt yaşayanları görmek de mümkün.
D) Okunan metnin ögelerini birbirinden ayrıştırarak okun-
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
masına
biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?
E) Metnin yazarın yaşamından taşıdığı izlerin bütünleştiri-
A) I B) II C) III D) IV E) V lerek okunmasına

185
 4 EŞİK GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 3 30 dk

1. I. İyileşmesi ise o kadar hızlı ve kolay olacak gibi değil.
Yine de umut yok mu; var ve iyi ki var.
II. Bugünün modern kentlileri olarak gerçek doğamızın
3 bin ışık yılı uzağındayız.
III. Zaferin, kazanmanın, kıyasıya rekabetin, hep daha
fazlasına sahip olmak için biteviye çalışıp çabalamanın
ve en nihayetinde doyumsuzluğun genelgeçer yaşam
biçimine dönüştüğü bir çağda yaşıyoruz.
IV. İnsanın doğadan kopuşunun travması büyük, bedeli
ağır, yaraları derin ve ağrılı.
V. Siyasetten ekolojiye gezegenin bin tane derdi içinde,
BASAMAK
3. (I) Bir sosyal bilim olarak edebiyat ve daha da özelde eleş-
tiri, kesinlemeden çok genellemedir. (II) Ancak eleştiri,
mutlak surette bir teoriye dayanmalı ve edebiyat tarihinden
faydalanmalıdır. (III) Çünkü edebiyat teorisi, eleştirisi ve
tarihi birbirinden ayrı kavramlar olsa da aralarında olduk-
ça derin bir ilişki vardır. (IV) Çünkü teori, eleştiriye bilimsel
kılık verir ve onun öznelliğini yok etmez ama azaltır. (V) Bu
bağlamda iyi bir eleştirmenin iyi bir teorik formasyona ve
edebiyat tarihi bilgisine sahip olması gerekir; aksi takdirde
yaptığı eleştiri bilimsel olmaktan uzak ve düzensiz olur.

hâlâ doğaya inanan ve ona geri dönmek için farklı yol- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bü-
lar arayan insanların hikâyeleri, kara bulutları dağıtıyor tün oluşturabilmesi için hangilerinin birbiriyle yer de-
biraz.
ğiştirmesi gerekir?
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak A) I ve III B) II ve IV C) II ve V
biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü olur? D) III ve IV E) IV ve V
A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Küçük bir kıvılcımın başlatabildiği orman yangınlarının na-

sıl yayılacağını tahmin etmek hayli zor. Alev almadan önce
günlerce içten içe yanan bir kıvılcım rüzgârın da etkisiyle
yıkıcı sonuçları olabilen bir felakete dönüşebilir. Özellikle
yaz aylarında açık havadaki insan etkinlikleri artar. Örne-
4. (I) Futbolun geyiğinde, şamatasında yer almaktan hoşla-
ğin kamp için yakılan bir ateş rüzgârın da etkisiyle başka
nırız. (II) Buna karşın ölümüne sevdiğimizi söylediğimiz
bölgelere sıçrayarak büyük hasar veren yangınlara sebep
bu spor dalı üzerine düşünme söz konusu olduğunda ha-
olabilir. Bu nedenle rüzgârlı havalarda ateş yakmaktan ka-
yatımızın diğer pek çok alanında olduğu gibi suskunluğa
çınmak gerekir. Orman yangınlarını çıkmadan önlemenin
bürünürüz. (III) Oysa hayata dair hikâyeleri bir araya geti-
öncelikli yolu ise ---- .
remeyen bütün topluluklar da olduğu gibi bizde de var olan
I. yanmış alanları zaman içinde yeniden ağaçlandırmak- bu durum hep bir şeylerin eksik kalmasına yol açmaktadır.
tır (IV) Futbol oynama edimini gerçekleştirmek kadar nasıl oy-
II. yangına sebep olabilecek etkinliklerden kaçınmak ve nadığınız ve oynayış şekliniz de önemlidir. (V) İşte burada
bu konuda dikkatli olmaktır
devreye hayatın her alanını kaplayan felsefe girer. (VI) Fel-
III. ormanlık alanda yangın çıkaranları anında yetkililere
sefe ile olan ilişkisi çok düşük olan ülkemizde ne gündelik
haber vermektir
hayat ne de futbol gerçek anlamda bir değer arz edebilir.
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarı-
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
dakilerden hangileri getirilebilir?
hangi cümleyle başlar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) II B) III C) IV D) V E) VI
D) I ve II E) II ve III

186
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 3
5. Klişeden kaçınmak sadece benim değil, edebiyatı ciddiye
alan her yazarın sorunu olmalı. İnsanların “kara” deyince
“beyaz”ın ilk anda akıllarına gelmesidir klişe. Herkesin dü-
şünüp ortaya koyabileceği bir sözü, yazar kimliğine sahip
kişi de tekrar ederse nerede kalır edebiyatın silkeleyen,
uyandıran tarafı? Yepyeni, işlenmemiş bir konu bulmak
imkânsız denebilecek durumda. Bulmak için boş bir hayale
kapılmamalıyız ama mevcut konulara yeni bir bakış açısı
getirebiliriz. Başkalarının söylediğini, başkaları gibi söyle-
yecekse bir yazar, kalabalık bir koronun içinde eriyip giden
sıradan bir ses olmaya talip demektir. Onun varlığı ya da
yokluğu koro için ne bir kazanç ne de bir kayıptır.
Bu parçada yazarlarla ilgili vurgulanmak istenen aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Özgün bir anlatımı olmalı ve farklı bakış açısıyla yaz-
malıdır.
B) Edebiyatın genel sorunları üzerinde zihnini yormalıdır.
C) Bugüne kadar üzerine eğilinmemiş konuları işlemelidir.
D) Konu seçiminde titiz davranmalıdır.
E) Yazmayı halkı uyandırma aracı olarak iyi değerlendir-
melidir.
6. İmaj, hem psikoloji hem de edebiyat incelemelerinin alanı-
na giren bir konudur. Psikolojide imaj, bir duyum veya algı-
nın meydana getirdiği bir yaşantının zihinde canlandırılma-
sı, hatırlanması demektir. İmajın etkililiği onun duyumun bir
kalıntısı, temsilcisi olmasından gelir. İmaj, şiirde bir tasvir
veya istiare olarak var olabilir. Sembol de imaj gibi belli
bir edebî akımın adı olmuştur. Sembolün matematikte ve
mantıkta yaygın bir kullanılışı vardır, edebiyatta ise sembol
bizi başka bir nesneye götüren fakat bir canlandırma, gös-
terme olarak kendi başına da dikkat isteyen bir nesnedir.
Sembolde bir tekrarlanma ve sürekli olma özelliği vardır.
Bir imaj hem bir canlandırma hem bir temsil olarak sürekli
hâle gelmişse bu bir sembol olur.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Karşılaştırma yapılmıştır.
B) Olasılıktan söz edilmiştir.
C) Neden-sonuç ilişkisi kurulmuştur.
D) Tanımlamalara yer verilmiştir.
E) Tahmin cümlesine yer verilmiştir.
187
EŞİK 4
7. Edebiyat, sanat yanıyla ortaya çıkarken şu unutulmama-
lıdır: Sanatçı hiçbir zaman bilime, bilimselliğe; özellikle
toplumbilime ve psikolojiye ters düşmemelidir. Düşlemsel,
kurgu bilimsel ya da fantastik yanı ağır basan yapıtlarda 3
bile yazar, okuyucu karşısındaki inandırıcılığını yitirme-
melidir. Edebiyat, inandırıcılığını yitirdiği anda amacını da
yitirmiş olur. Bu da bilimi, felsefeyi, psikolojiyi önemseme-
siyle bir edebiyatçının bunlardan habersiz olmamasıyla
yakından ilgilenmesiyle olanak bulur.
Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağı-
BASAMAK
dakilerden hangisidir?
A) Bilime aykırı edebiyat eserleri inandırıcılığını yitirerek
amacını da kaybeder.
B) Bilimsel gerçekleri konu edinen edebiyat eserleri kalıcı
olur.
C) Felsefe ve psikoloji eğitimi almamış yazarların eserleri
inandırıcılıktan uzaktır.
D) Kurmaca edebiyat eserler, okur üzerinde inandırıcı bir
etki bırakamaz.
E) Nitelikli eserler, bilimi içselleştirmiş sanatçılarca ortaya
konabilir.
8. Öğrencilerin sınav kâğıtlarını okuyorum. Çoğunda bir yığın
bilgi var. Fakat konu ile ilgisi yok ve karmakarışık. Kompo-
zisyon işte bunların zıddıdır. Çeşitli konularda düzensiz bir
yığın bilgiye sahip olmak yeterli değildir. Öğrenci herhan-
gi bir konuda lüzumlu ile lüzumsuzu seçebilmeli, kirlerini
bir sıraya koymasını öğrenmelidir. Karışık bir taş, demir
ve cam yığını bir araya geldi mi bir mimari eser vücuda
gelmez. Yapı için elbette buna benzer malzemeye ihtiyaç
vardır. Fakat mimari, her şeyden önce, bir düzendir. Her
taş bir planın içinde yerli yerine konulunca bina göklere
yükselir ve bir güzelliğin şarkısını söyler.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Başarılı olmak için bilginin, bir eserin hem içeriğine
hem biçimine yansıtılması gerekir.
B) Ortaya konulan eserde güzellik muhtevadan, malze-
meden daha çok, bunların ahenkle bir araya getirilişi
ile ilgilidir.
C) Başarılı sanat eserlerinde gereksiz, zayıf ve kalitesiz
malzemeye yer verilmez.
D) Dili doğru kullanabilen öğrenciler, sınavlarda arzu ettik-
leri başarıyı elde edebilirler.
E) Zayıf bir malzemeden iyi bir eser ortaya konabilir ancak
kaliteli her malzemeden iyi bir eser ortaya çıkmayabilir.
 4 EŞİK
9. Bence şiiri her şeye bulaştırmak, her şeyi de şiire batırmak
doğru değil. Böyle bir tutumu benimseyecek olursak hem
şiiri sanki hiçbir belirgin vasfı yokmuş gibi kimliksizleştiririz
3 hem de şiirin belirgin vasıarını yalnızca biçim özellikleri
düzeyine indirmiş oluruz. Yani şiir dilin süslü bir durumu
olur sadece. Şiir ancak kendi onuruna sahip çıkarak bize
kadar gelirse şiirdir. Başka bir etkinlik içinde şiir aramak
fanteziden öte anlam taşımaz. Eğer bilimde, felsefede, di-
ğer sanatlarda, siyasette, gündelik hayatta şiir olan bölge-
ler varsa söylenen veya yazılan şiire ne gerek var?
BASAMAK
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir şairin
düşüncesi olabilir?
A) İnsanların güzel buldukları etkinlikler için şiirsel kelime-
sini kullanmaları doğaldır.
B) Şiir kavramının şiir dışındaki insan etkinlikleri için kulla-
nılması doğru değildir.
C) Şiir denen insan etkinliği yazıya geçirilip bir biçim alma-
sa da şiir olma özelliği taşır.
D) Şiir dışındaki sanatlardan söz ederken şiirin güçlü yan-
larına gönderme yapılmalıdır.
E) İyi şiirler gücünü bilimden, felsefeden ve diğer sanat-
lardan alan şiirlerdir.
10. (I) Bilim kurguyu pek çok farklı biçimde tanımlamak müm-
kündür. (II) Fakat insanın kendisini ve çevresini gözlem ve
deney yoluyla anlayabilme aracı olan bilim ile ilişkisi ko-
nusunda ısrarcı olmak gerekiyor. (III) Bilim kurgu, bilimsel
akılcılık ve tarihsel değişimin kaçınılmazlığından yola çıka-
rak kökleri günümüzde bulunan eleştirel gelecek senaryo-
ları üretir. (IV) Bilim kurgu sanatçısı, çağına ait toplumsal,
bilimsel tartışmaları başka bir zaman ve ziksel çerçeveye
taşır. (V) Aynı zamanda bu tartışmaların tahmin edilen var-
sayımsal sonuçlarını göstermeye çalışır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Yani bilim kurgu özünde, günümüze özgü birtakım
şeylerin gelecekte değişeceği varsayımının yattığı deney-
sel bir sanattır.” cümlesi getirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
188
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 3 30 dk
11. Eleştiriler sanatçının eserinin içeriğine yönelik irdeleme
amaçlı olmalıdır. Sanatçının sahip olduğu dünya görüşü
ve sanatı eleştirmene göre ne kadar değersiz olursa olsun,
eleştirmen sanatçının kişiliğiyle değil eseriyle bir hesaplaş-
ma içine girmelidir. Edebiyat eseri ile ilgili eleştiriler estetik
alanla sınırlı kalmalı ve sanatçının kişiliği ile alay etme, onu
küçümseme noktasına varmamalıdır. Kaleme alınan eleş-
tiriler olumlu ve sağlam dayanaklara sahip eleştiriyse ona
elbette herkes tarafından saygı duyulur.
Bu parçada eleştirmenin yaptığı işle ilgili olarak vurgu-
lanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eleştirilen eserin yazarıyla iletişim içinde bulunma
B) Eleştirilerini esere yönelik ve nesnel olarak yapma
C) Okur çevresinin genişlemesine katkıda bulunma
D) Eseri, benzeri eserlerden soyutlayarak ele alma
E) Sanatçı ve eserini bir bütün olarak görme
12. (I) Eleştirmenler yazılarını kaleme alırken amaçları yazar-
ların hoşuna gitmek değildir. (II) Onlar edebiyat anlayışla-
rına, eleştirel düşünce yapılarına göre bir inceleme ortaya
koyarlar. (III) Dolayısıyla eleştirmenlik yazarların ve okur-
ların beğenisini kazanmak için yapılan bir meslek değildir.
(IV) Eleştirmenlerin içinde belirli bir amaca yönelik güdüm-
lü hareket edip öznel davrananlar bulunabilir. (V) Bazıları
kendi düşüncelerine yakın yazarlara öncelik verip diğerle-
rine soğuk durabilirler. (VI) Ancak tüm eleştirmenlerin bu
tutum ve davranış içinde olduğu söylenemez.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 3
13. (I) Sürdürülebilir tarım, yeterli ve kaliteli gıda maddelerinin
uygun maliyetlerde üretimini, tarım yapılan arazinin, çev-
renin ve doğal tarım kaynaklarının korunmasını geliştire-
cek sistemleri ve uygulamaları içeriyor. (II) Sürdürülebilir
tarımsal uygulamalar neticesinde yaşam alanı kayıplarının
ve kontrolsüz su tüketiminin azalacağı, suların ve topra-
ğın kimyasal maddelerle kirletilmesinin önüne geçileceği
tahmin ediliyor. (III) Bu sistemde doğal süreçlerin taklidi
söz konusu. (IV) Çevreye olan zararı azaltmak için tarımsal
sisteme dahil edilen pahalı tarımsal girdilerin kullanımının
en aza indirilmesi gerekiyor. (V) Sürdürülebilir tarımda sis-
temin gübresini, tohumunu kendisinin sağlaması ve zararlı
otlarla ve böceklerle doğal ekosistemin döngüsünden ya-
rarlanılarak mücadele edilmesi bekleniyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
14. Ben kim miyim? Çoğunuzun bir an önce kurtulmak istediği
çöplerini her gün bana gelip hızlıca attığı ve koşar adımlar-
la uzaklaştığı mahallenizin çöp tenekesi. Şaşırdınız değil
mi? Ben de son yıllarda poşet poşet çöp diye getirdiğiniz
şeylere çok şaşırıyorum. Günde bir defa uçuyorum. Bu anı
çok seviyorum. Belediyenin görevli kamyonu geliyor, beni
havaya kaldırıp içimde ne var ne yok boşaltıyor. Bazen de
yıkamak ve ilaçlamak için geliyorlar beni. Aslında bunu
daha sık yapmalılar, özellikle yaz günlerinde çevreye yay-
dığım kötü kokulardan mahcup oluyorum. Nedense kapa-
ğımı kapatmayan, içime değil dışıma çöp bırakan bazı ma-
halle sakinlerinin yerine de bu mahcubiyeti ben yaşıyorum.
Bu parçaya göre çöp tenekesinin benimsediği tutum-
lar arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Temizliği sevmek
B) Çevreye kötü koku yaymaktan utanmak
C) Etrafına atık bırakılmasından rahatsız olmak
D) Yıkanmak ve ilaçlanmak
E) Geç alınan çöplerden şikâyet etmek
189
EŞİK 4
15. (I) Kişiler yaşlandıkça birçok yeteneklerinde azalma ve
ölüm riskinde artış oluyor. (II) Ancak genel olarak vücudun
önemli her organı yaşlanmadan nasibini alıyor. (III) Örne-
ğin yaşlanmayla beraber akciğer dokusu ve göğüs kafesi
3
kasları esnekliğini büyük oranda kaybediyor. (IV) Yirmi ya-
şından itibaren her on yılda bir soluma kapasitesinde azal-
ma görülüyor. (V) Yaşlanma bir hastalık değil ama yaşlılığa
bağlı hastalıkların ortaya çıkmasında önemli rolü olan bir
etken. (VI) Gene yaşlanmayla beraber kan damarlarında
yağ birikmesi ve damarların esnekliğini kaybetmesi sonucu
damar sertliği sorunu ortaya çıkıyor.
BASAMAK
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
16. Gezi turları, az zamanda, az maliyetle çok şehir gezdirme
düşüncesiyle planlanır. Turla gezen turistler bir açlık içeri-
sinde olurlar, bunlar çoğunlukla: alışveriş açlığı, hediyelik
eşya stresi… Tarihî mekâna ayrılan bir saatin sonunda ya-
rım saat alışveriş molası verilir. Aşırı derecede turistik olma-
yan hiçbir yeri göremezsiniz. Tur grubunun içinde mutlaka
bir adet gerçekten meraklı, bir adet sahte meraklı, bir adet
60 yaş üstü esprili hanımefendi, bir adet donuk-isteksiz
aile babası ve bir adet müdahaleci emekli öğretmen bulu-
nur. Günlük hayatınız içinde uyum konusunda kıvranıyor-
sanız bu tip grupların içinde iyice delirebilirsiniz.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
bilir?
A) Gezi turlarının az maliyetle yapılıyor olması turistik
mekânlara olan ilgiyi artırmıştır.
B) Turla gezen yerli turistler, bu gezi sonrasında yaşam
boyu sürecek arkadaşlıklar kurabilirler.
C) Birçok farklı karakterin bir araya getirilmesiyle oluşturu-
lan gezi turları insanların kültürel açlığına son verir.
D) Günlük hayatın sıkıcı ortamından uzaklaşmak için gezi
turları bulunmaz bir fırsattır.
E) Farklı karakterlerde insanların bulunduğu gezi turları
iletişim sorunu yaşayanlar için bir kâbusa dönüşebilir.
 4 EŞİK
17. ---- Asla, böyle değildir çeviri süreci. Öyle olsa iki dile de
hâkim olan her kişinin çeviri işini, başarıyla ve rahatlıkla
yapmasını beklerdik. Oysa dil bilgisi, çevirmenliğin bileşen-
lerinden sadece biridir. Daha birçok özelliği taşımak gere-
3
kir çevirmen olmak için. Kelimelere ve diller arası ilişkilere
duyulan merak, okuma sevgisi, sabır vb. hemen akla gele-
bilecek çeşitli özelliklerdir.
Bu parçada boş bırakılan yere getirilebilecek en uygun
sözler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Yaratıcılık becerisinin sonradan kazanılması ve gelişti-
BASAMAK
rilmesi mümkün mü?
B) Sözcükler, cümleler bir kaptan diğerine sıvı aktarır gibi
dilden dile aktarılır mı?
C) Bir çevirmenin dikkat etmesi gereken hususlara sınır
biçmek mümkün olabilir mi?
D) Şiir türünün farklı dillere çevrilmesi mümkün mü?
E) Çeviri faaliyetleri üzerine gerçekleştirilen bilimsel
çalışmalar yeterli mi?
18. Çocukluğum büyük bir ailede amcalar, yengeler, halalar
arasında geçti. İlk iki romanım Cevdet Bey ve Oğulları ve
Sessiz Ev aile romanlarıdır. Kalabalık aileleri, hep birlikle
yenen yemekleri, aile içi çatışmaları, iğnelemeleri anlatma-
yı severim. Ama yıllar geçtikçe, gittikçe fakirleşen büyük
ailemiz yavaş yavaş dağılarak üzerimdeki koruyucu etki-
sini ve her zaman geri döndüğüm bir merkez olma işlevini
kaybetti. Yaşlandıkça yalnızlaştığımı ve yalnızlaştıkça da
tuhaf bir şekilde, ünlendiğimi görmek bazen beni ürpertir.
Her akşam uykudan önce yatakta iki büklüm kıvrılıp yorga-
nı üzerime çekince yalnızlık ile rüyalar, hayatın güzelliği ile
acımasızlığı arasında gezinen tatlı ve korkutucu bir duygu
beni sarar ve çocukluğumda dinlediğim, okuduğum masal-
ların, korkutucu hikâyelerin ürpertisini hissederim.
Bu parçada
I. özlem
II. hüzün
III. aldırışsız
duygularından hangileri belirgindir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
190
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 3 30 dk
19. Edebî dilin ortak özelliklerinden biri, örtük anlamlılıktır. Her
okuyanın şıp diye anladığı bir yapı göstermez edebî dil.
Sanatçılar bunu iki yolla sağlar. Birincisi, sanatçının cüm-
lelerin kuruluşunda cümlenin birden fazla anlama gelecek
biçimde kurgulanması ya da bilinme ihtimali düşük, geri
planda kalmış sözcüklerden faydalanarak bunu gerçek-
leştirmesidir. İkincisi ise sanatçının dilin zengin söz varlı-
ğından faydalanarak mecazlardan, edebî sanatlardan ve
birbirine uyumlu, damakta dil tadı bırakan aktarmalardan
faydalanarak gerçekleştirmesidir. Bana sorarsanız ikinci
yol, ötekine göre daha yeğdir. Zaten örtük söylemin amacı
anlaşılamamak değil, okuru düşünmeye sevk edip hayal
ve düşünce işçiliğine yöneltmek değil midir? Bu bakımdan
ikincisinin usta işi, ötekinin acemice olduğunu belirtmek
gerekir.
Bu parçadan
I. Örtük anlamlılığı sağlamada her sanatçının aynı yete-
nekte olmadığı
II. Sanatsal söylemlerin okuyucu ya da dinleyicinin bir çır-
pıda anlayamayacağı nitelikler taşıyabileceği,
III. Bütün sanatçıların amacının özünde, okurun bilgisini
artırmak olduğu
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
20. Her yaş ve sosyal sınıftan kişilerin doğanın tarihi ve işleyişi
hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak, doğanın sağla-
dığı olanakları en iyi şekilde kullanmayı ve gerekirse ko-
rumayı öğretmek doğa tarihi müzelerinin görevidir. Bunun
yanında insanların doğaya ilgisini çekmek ve bu ilgiyi bir
kültürel eğlence hâline getirebilmek bu müzelerin amaçları
arasındadır. Bu amaca ulaşmak için önce iyi bir araştırma
ekibinin ve araştırma laboratuvarlarının kurulması gerekir.
Bilimsel araştırmalara paralel olarak doğa tarihi müzeleri
300 yılı aşkın bir süredir çeşitli örneklerden oluşan zengin
koleksiyonlar oluşturmuştur. Bu koleksiyonların bir kısmı
başlangıçta bilimsel araştırmalara konu olmuş, bir kısmı
da çeşitli etkinliklerde sergilenmiş ve doğanın tanıtılması
için kullanılmıştır. Buradaki amaç geniş kitlelere doğal bi-
limlerdeki gözlem ve buluşlardan elde edilen sonuçları ve
bilgileri aktarmaktır. Böylece ----.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) toplumun doğaya ilgisi çekilebilir
B) topluma doğayı koruma öğretilebilir
C) insanların doğayı daha iyi anlaması ve doğadaki varlık-
larla empati yeteneği kazanması sağlanabilir
D) gelecek nesillere doğayı tahrip etmeden miras bırak-
mak için bugünden önlem alınması gerektiği verilebilir
E) insan yaşamının doğada yol açtığı tahribatları önleme-
ye veya en aza indirmeye çalışılabilir
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 4
1. Vücudumuzu oluşturan hücreler, her gün içinde yaşadı-
ğımız çevreden kaynaklanan çeşitli kanser yapıcı etkilere
maruz kalıyor. Bu etkilerin sonucunda kanserleşme eğilimi
gösterebilecek hücreler bağışıklık sistemi tarafından yok
edilerek temizleniyor. Bununla beraber sürekli kanser ya-
pıcı etmenlere maruz kalınması sonucunda dengenin bo-
zulması ve bağışıklık sistemimiz tarafınca gerçekleştirilen
bu temizlik sürecinin sekteye uğraması söz konusu olabili-
yor. Doğal olarak da yok edilemeyen kanserli hücreler kan-
ser hastalığına yol açabiliyor. Aslında birçok kanser türü
bizim bu dengeyi görmezden gelmemiz ve hafe almamız
nedeniyle oluşuyor. En sık ve en öldürücü kanser türü olan
akciğer kanseri bunun en güzel örneği. Tütün ürünlerinin
kullanımı sonucunda akciğerde oluşan kanserli hücreleri
temizlemeye bağışıklık sistemimiz artık yetişemiyor.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ula-
şılabilir?
A) Erken tanı, kansere karşı mücadelede başarı için en
önemli etkenlerden biridir.
B) Bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen maddelere ma-
ruz kalmak bazı kanser hastalıklarına yol açmaktadır.
C) Dengeli beslenme ve vücuda zararlı besinlerden uzak
durmak kansere yakalanmamanın tek yoludur.
D) Bunca zamandır mücadele edilmesine karşın kanser
hastalığının tedavisine yönelik hiçbir şey yapılmış de-
ğildir.
E) Tütün ürünlerinin yasaklanması kanserle mücadelede
ülkemizi bir adım öne geçirmiştir.
191
EŞİK 4
2. Bin senenin derinliklerinden süzüle süzüle gelen şiirin
sesi hangi sestir tahmin edebilir misiniz? Ezandaki, Mev-
litteki, Mohaç karargâhı ya da Viyana Muhasarası’ndaki
mehterandan dağılan ya da ninelerin söylediği ninnilerle
Ramazan davulcularının beyitleriyle Karagöz’le Hacivat’ın
4
meselleri, meddahların taklitleri ve âşıkların üç telli sazıy-
la içimize sindirdiği o ses ki Türk kulağı onu dakikasında
tanır, dakikasında özdeşleşir onunla. Türk şairi şiirine bu
sesi göçüremezse Türk halkına yabancıdır; Türk halkına
BASAMAK
yabancı bir Türk şairi yaşayamaz, kâğıt üstünde kalır.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir şairin
düşüncesi olabilir?
A) Dünya değişirken edebiyatın da çağa ayak uydurması,
değişmesi ve kendine yeni bir ses bulması gerekir.
B) Türk halkının bir şiiri benimsemesi için, şairlerin eski
şiirimizin kurallarına sıkı sıkıya bağlı şiirler söylemesi
gerekir.
C) Milletinin şiir hazinesinden yararlanmayan, o ses ve
ahengi şiirine yansıtamayan Türk şairi kalıcı olamaz.
D) Bir şair kalıcı olabilmek için kendi döneminde ilgi gören
ses ve ahenk unsurlarını kullanmalıdır.
E) Bir sanatçı için yabancı sanatçılara öykünmekle kendi sa-
nat geleneğine öykünmek arasında bir fark yoktur.
 4 EŞİK
3. Bir inatçılıkları vardır sanatçıların, hem bütün özelliklerin-
den daha önemli: Çirkine, kötüye, kabalığa alışamazlar
bir türlü, alışmamakta da ayak direrler. Ömürlerince her
gün küçüklüklerle karşılaşırlar da duyguları bir türlü na-
sırlaşmaz. Her gün sayısız anlayışsızlıklarla yüz yüze ge-
4 lirler ancak kendileri de anlayışsızlığa bürünüp kurtuluşa
ulaşmazlar. Çünkü onlar yüzlerini gün ışığına dönmüşler
bir kere, geceye yöneltemezsiniz onları, karanlığa alıştıra-
mazsınız.
Bu parçada sanatçılarla ilgili olarak asıl anlatılmak is-
BASAMAK
tenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) İnsanları daima güzele yönlendiren yapıtlar kaleme
almaları
B) Her şeye rağmen daima duyarlı ve iyimser bir kişiliğe
sahip olmaları
C) Meslektaşları ile zaman zaman kir ayrılıkları yaşama-
ları
D) Eleştirmenler tarafından sürekli yergiye maruz kalmaları
E) Eserleriyle toplum üzerinde olumlu bir hava yaratmaları
4. Yazmak kimi insanlar için bir yaşama biçimidir. Hayatını
anlatmak üzerinden kuran insanlar var. Gabriel Garcia
Marquez’in otobiyograsine koyduğu isim bu açıdan çok
çarpıcı: Anlatmak için Yaşamak. Yazmak bir süre sonra
yaşamakla yer değiştiriyor. İsmet Özel’in şiir bağlamında
söylediğine kulak vermek, meseleyi kavramaya katkı sağ-
layabilir: “Yaşamayı bileydim yazar mıydım hiç şiir?” Had-
dimi aşmadan söylemek isterim ki benim için de yazmak
böylesi bir anlam taşıyor. Ancak yazmazsam ölürüm türün-
den büyük laar etmeyeceğim. Yazmayı böylesine kutsa-
mıyorum. İyi ki yazıyorum. Bundan memnunum. Yazma-
saydım ne olacağımı bilmiyorum. Bir şeyler bulabileceğimi
sanıyorum.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Öznel ifadeler kullanılmıştır.
B) Örnekleme yapılmıştır.
C) Tanık göstermeye başvurulmuştur.
D) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
E) Deyime yer verilmiştir.
192
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 4 30 dk
5. Aşağıdaki parçalardan hangisi “Başarılı bir sanatçı ka-
rakterlerini aktarırken kendi kişiliğini gizlemeye özen gös-
terir.” düşüncesine uzak düşmektedir?
A) Ömer Seyfettin gerçekçi bir bakış açısına sahipti, ünlü
hikâyesi Kaşağı’da Hasan’ı ve abisini anlatırken okura
hikâyeyi izleme ve karakterleri yorumlama hakkını zi-
yadesiyle tanımıştır.
B) Ahmet Mithat Efendi Felatun Bey ile Rakım Efendi ro-
manında,Felatun Bey’in züppe ve alafrangalık merak-
lısı olduğunu dile getirmiş ve açıkça Rakım Efendi’den
yana bir tavır sergilemiştir.
C) Bir Servetifünun romanı olan Aşk-ı Memnu’da önceki
dönemde yapılan kusurlar bulunmaz; yazar Halit Ziya
eser içinde yok gibidir, tek kusur dilin epey ağır oluşu-
dur.
D) Yazılarında realist bir tutum sergileyen Recaizade
Mahmut Ekrem, Araba Sevdası dahil pek çok eserinde
nötr kalmayı başarmış bir sanatçıdır.
E) Mehmet Rauf’un Eylül romanında okur roman kahra-
manlarının aktarılış sürecinde Süreya, Suat ve Necip
ile yan yanadır ancak tek başınadır.
6. I. Şurası unutulmamalıdır ki Garip anlayışından Türk
şiirine kalan eleştirel yaklaşım ve nükte mantığı,
kendinden sonraki şiir anlayışlarının da zeminini
hazırlamada önemli rol oynamıştır.
II. Onların, kendilerinden önceki şiire yönelttikleri eleşti-
riler, kendi şiirlerinden daha çok etkili olmuş ve uzun
müddet tartışılmıştır.
III. Ancak ortaya attıkları şiir anlayışı pek uzun ömürlü ol-
mamış, belli bir noktada tıkanınca Melih Cevdet ve Ok-
tay Rifat kısa bir müddet sonra bu anlayışı terk etmek
zorunda kalmışlardır.
IV. Bu bağlamda şiirin salt nükte olmadığı gerçeğinin Ga-
rip şiirinden sonra daha iyi anlaşıldığını söyleyebiliriz.
V. Garip şiirinin önemli temsilcileri Melih Cevdet, Oktay
Rifat ve Orhan Veli’dir.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan ikinci olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 4 EŞİK 4

7. I. Usturlap basitçe, Güneş’in ve belli yıldızların konumu-
nu gösteren küçük bir el aletidir.
II. Usturlap, hem bir hesap makinesi hem bir pusula hem
zaman ölçer hem de uzaklık ölçer olarak iş görür.
III. Böylece kusursuz bir ölçüm yapılabilir.
IV. Birçok astronomi problemi usturlabın ön yüzü kullanıla-
rak çözülür.
V. Usturlabın üzerindeki saate benzeyen ve zaman cet-
velleri olarak bilinen yapılar kullanılarak ölçümün yapıl-
dığı tarih ve saat usturlaba girilir.
9. Batı dillerinden alınma kompozisyon kelimesi, çeşitli şeyle-
rin düzenli olarak bir araya getirilmesi anlamını taşır ve çe-
şitli sahalarda, musikide, resimde, mimaride ve edebiyatta
kullanılır. Kelimenin çeşitli sahalara uygulanması da göste-
riyor ki doğa ve hayat, insanoğlunun şekil vererek güzel ve
faydalı eserler vücuda getirebileceği muazzam bir malze- 4
me deposudur. Resim mi yapmak istiyorsunuz? Dünyada
renkten ve boyadan çok ne vardır? Hakiki bir ressam konu
bakımından da bir sıkıntı çekmez. Bütün doğa ve hayat
işlenecek konu ile doludur. ----
Anlam bütünlüğü dikkate alındığında bu parça aşağı-
BASAMAK

dakilerden hangisiyle tamamlanmalıdır?

Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturma-
A) Zor olan kelimenin içerdiği çeşitli anlamları kavramak-
sı için “Ancak en önemli yanı, birbirinden farklı bu dört ale-
tır.
tin bir arada kullanılarak neredeyse bir bilgisayar gibi ça-
lışmasıdır.” cümlesi hangisinden sonra getirilmelidir? B) Bütün bunlar Batı sanatını içselleştirebilmekle müm-
kündür.
A) I B) II C) III D) IV E) V
C) Ayrıca insanın duygu dünyasında olup bitenlerde üze-
rinde durulmaya değer.
D) Mühim olan, herhangi bir konu etrafında bir renk kom-
pozisyonu vücuda getirmektir.
E) Doğru zamanda doğru konuyu bulan sanatçılar her
çağda okunurlar.

10. Ellerimizi özünde kirden yani bakterilerden kurtulmak için

8. I. Çeviri faaliyetlerinin hız kazanması, telif sahasındaki
çalışmalarımıza darbe vurmaz.
II. Bu alışkanlığı edinmiş okuyucularımız da ilerleyen sü-
reçte yazarlarımızdan daha ciddi ve olgun eserler iste-
yeceklerdir.
III. Çünkü kaliteli, yüksek ve seçkin kültürel eserlerin
çevrilmesiyle, Türk okuyucuları kaliteli eserler okumaya
alıştırılmış olacaktır.
IV. Böyle bir düşünceye kapılmak gerçekten de yanıltıcı
olur.
V. Böylece nitelikli eserlerin sayısı artacak ve edebiyatı-
mızın kalkınması sağlanacaktır.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
yıkıyoruz. Birkaç yıl önce ellerimizi ister sıcak ister soğuk
suyla yıkayalım, normal sabunların bakterileri temizleme-
diği ve mutlaka antibakteriyel ürünler kullanılması gerekti-
ği konusunda bir iddia ortaya atıldı. Oysa bu iddiayı des-
tekleyen bilimsel bulgular yoktu. Bu durumun gerçekliğini
ölçmek için yapılan araştırma ve deneylerde görüldü ki
antibakteriyel sabunların bakterilerden kurtulma oranı nok-
tasında diğer sabunlardan hiçbir farkı yok. Hatta cilt için
zararlı olabilen maddeler içerdikleri tespit edildi. Dolayı-
sıyla ellerimizi normal sabunlarla yıkamak, sağlığımız için
daha faydalı. Zaten nasıl bir sabun kullanırsak kullanalım
bu bakterilerin tamamından kurtulmak da mümkün değil.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Sabun kullanımı, bakterilerin insan vücuduna yayılma-
sını kolaylaştırmaktadır.
B) Antibakteriyel sabunlar, yapay maddeler kullanılarak
elde edilmektedir.
C) Sabun kullanımı, bakterilerin temizlenmesinde kısmen
etkili olmaktadır.
D) Ellerin yıkanması ve sabun kullanımı, insanlarda takıntı

A) I ve III B) I ve V C) II ve IV gibi psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkarmaktadır.

E) Doğal sabunların temizlikte kullanımı, antibakteriyel
D) III ve V E) IV ve V
sabunlardan daha fazladır.

193
 4 EŞİK
11. Edebiyatın insanoğlunun kendini anlamak için yarattığı en
değerli birikim olduğuna inanıyorum. İnsan toplulukları,
kabileler, milletler edebiyatlarını önemsedikleri, yazarları-
na kulak verdikleri ölçüde zekileşir, zenginleşir ve yükse-
lirler. Yine hepimizin bildiği gibi kitap yakmalar, yazarları
4 aşağılamalar milletler için karanlık ve akılsız zamanların
habercisidir. Ama edebiyat hiçbir zaman yalnızca millî bir
konu değildir. Kitaplarıyla bir odaya kapanan ve önce ken-
di içinde bir yolculuğa çıkan yazar, orada yıllar içinde iyi
edebiyatın vazgeçilmez kuralını da keşfedecektir: Kendi
BASAMAK
hikâyemizden başkalarının hikâyeleri gibi ve başkalarının
hikâyelerinden kendi hikâyemizmiş gibi bahsedebilme hü-
neridir edebiyat. ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) Sabır ve umudu, yazıyla kendimize derin bir dünya kur-
mak için isteriz.
B) Bunu yapabilmek için yola başkalarının hikâyelerinden
ve kitaplarından çıkarız.
C) Bu düşünceler, çilekeşlik hayalleri benim yaşam dene-
yimimden çıkardığım ön yargılarım olabilir.
D) Kalabalığın, aile hayatının, çevrenin ışıltısı içinde yaz-
mış pek çok parlak yazar vardır.
E) Bize bu konuda yeterli olanakları sağlayanlar, ilerde
minnetle anılmayı da beklemezler.
194
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 4 30 dk
12. Okurken hatırlayan, hatırlatan her şey üzerine yeni dü-
şünceler üreten belleğim, bana yazmayı öğretti. Bu durum
aynı zamanda sürekli yazma düşüncesini ve alışkanlığını
kazandırdı. Bugün geldiğim noktada herhangi bir konu, du-
rum, olay ya da düşünce ipiltisi hemen, yazılmaya değer
şeylerin kapısını araladı bana. Her şeyi yazmak ise bir süre
sonra ayıklayarak yazmayı öğretti.
Düşüncelerini bu şekilde dile getiren bir sanatçı için
I. Yapıtlarında duygusal yanı ağır basan olayları dile ge-
tirmiştir.
II. Yazma anlayışında zamanla değişim yaşamıştır.
III. Sanatsal üretiminde, esinlendiği unsurlardan faydalan-
mıştır.
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
13. (I) Hepimizin bir yarası olduğu için sanattaki tercihlerimizi
biraz da yaralarımız belirler. (II) Aslında bir sanat eserini
değil, kendi yaramıza denk düşen atmosferi seçmişizdir far-
kında olmadan. (III) Bu yüzden kimileri manzara resimleri
asar duvarına, kimileri de kasvetli, siyah tablolar. (IV) Ne
var ki sanat aynı zamanda sanatçılar arasında kuvvetli bir
iletişim dilidir. (V) Yine bu yüzden birinin çirkin ve sevimsiz
bulduğu şey, başkasına güzel gelebilir. (VI) Duvara astığı-
mız resim, olmak istediğimiz, olmaktan korktuğumuz ya da
olmaktan vazgeçemediğimiz şeydir bir bakıma. (VII) Orada
öylece durmaz o; bize karanlığımızı, korkularımızı, pişman-
lıklarımızı, özlemlerimizi hatırlatır ve sarsılan ruhumuzun
yeniden denge kazanmasına yardım eder.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 4 EŞİK 4

14. Mavi delikler, deniz seviyesinin günümüzden daha düşük
olduğu buz devirlerinde oluşmuş obruklardır. Genellikle
kenarları dik, ağzı daire biçimdeki bu çukurlar deniz se-
viyesi yükseldikten sonra su altında kalmış. Çukurun için-
deki suyun derinliği fazla olduğu için koyu mavi görünür-
ken çukurun çevresindeki suların derinliği az olduğundan
açık mavi görünür. Çukurun içindeki suyun rengi çevresine
göre daha koyu olduğundan bu şekilde isimlendirilmişler-
dir. En derin mavi delik 2016’da Güney Çin Denizi’nde
keşfedildi. “Dragon Deliği” olarak isimlendirilen bu yapının
16. Günümüzde argo, yaygın olarak müstehcen konuşma, kü-
fürlü konuşma vb. anlamlara gelecek biçimde kullanılsa da
bilimsel olarak bu tanımların bir geçerliliği yoktur. Bilimsel
olarak argo, farklı bir anlaşma biçimi sağlamak adına aynı
meslek veya topluluktaki bireylerin ortak dildeki kelimele-
re özel anlamlar vermek, sözcüklerin anlamlarında deği- 4
şiklikler yapmak suretiyle oluşturdukları özel dil veya söz
dağarcığıdır. Argo söz dağarcığının oluşturulmasında dilin
lehçelerinden, eskimiş unsurlarından veya yabancı kökenli
sözcüklerden de faydalanılabilir. Oluşturulan bu sözcükle-
BASAMAK

derinliği yaklaşık 300 metre. Derinliği 202 metre olan Ba- rin genelinde mecazlı ve kinayeli anlamlar mevcuttur.
hamalar’daki “Dean’s Mavi Delik” ise büyüklük olarak ikinci
Bu parçadan argo ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-
sırada yer alıyor.
gisi çıkarılamaz?
Bu parçadan mavi delikler ile ilgili olarak A) Belli topluluklara özgü bir dil sistemidir.
I. neden bu adla anıldıkları B) Hakkında yanlış kanı ve söylemler mevcuttur.
II. en çok nerede rastlandıkları C) Bazı kelimelerin anlamsal olarak farklı zeminlere otur-
III. kim tarafından keşfedildikleri tulması ile oluşabilmektedir.

durumlarından hangilerine ulaşılamaz? D) Bir bildirişim sistemi olarak genellikle mecazlı anlatım
içermektedir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III E) Toplumun anlayışında yaşanan değişmelerden etkile-

nerek sürekli güncellenmektedir.

15. Kültür ve sanat eserleri gökten zembille inmez, birdenbire

belirmez. Yıllarca süren “ortaklaşa bir çalışma”nın ürünü
olarak ortaya çıkar. Bu çalışmalar kültür merdivenlerini
oluşturur toplumun, insanlığın. Yeni eserler de bu merdi-
venlerden çıkarak yükselir ama on beş yirmi merdiven at-
layarak değil elbet.

Bu parça kültüre sanat eserleriyle ilgili olarak vurgu-

lanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlham ve yetenek sayesin de ortaya çıktığı
B) İlk eserden sonra yeni eserlerin hızla yazılabileceği
C) Yaratılmasının uzun bir süreçte gerçekleşebileceği
D) Sadece kültürlü insanlar tarafından oluşturulabileceği
E) Kaleme almak için aynı türden çok eserin okunması
gerektiği

195
 4 EŞİK GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 4 30 dk

17. Muhabir:
19 - 20. soruları aşağıdaki parçaya göre
I. ----
cevaplayınız.
Yönetmen:
– Ben reklamdan kazanarak lm yapıyorum. Reklam işi
çok ağır bir iş. Hem reklamcılık hem de lm yapmak zor
Başarılı kurulmuş bir biçim bile, tek başına bir anlam değil
oluyor. Bir yandan ince eleyip sık dokuma düşüncem de
4 midir? Şairinin bütün anlamsız olma kaygısına rağmen bir
var. Keşke daha fazla lm yapabilseydim diyorum elbet.
anlam değil midir? Bugün anlamsız şiiri savunanlar, acaba
Ama sıklıkla reklam çekmek zorunda kalıyorum.
en güzel şiirlerinin, en azından sağlam kurulmuşlukları yü-
Muhabir: zünden bir anlama bağlanmaları yüzünden güzel oldukla-
– ---- rını fark etmiyorlar mı? Üstelik şairin bütün anlamsız olma
Yönetmen: gayretine rağmen okuyucu, okuduğu şiirde, nasıl olursa
BASAMAK

II. Evet, seyirciler epey bir ağlamış, halbuki bu lm, benim olsun bir anlam vehmetmeyecek midir? Okuyucunun bir
en az ağlatan lmimdir. Filmde seyirciyi ağlatmayı amaç- şiiri saçma bulması bile sonunda bir anlama bağlama işle-
ladığımı söyleyemem, böyle düşünmedim. Hüzünlü sah- mi değil midir? Saçma da anlam kategorilerinden biri değil
neler var, neşeli sahneler olduğu kadar sert sahneler var. midir?
Zaten hayat da böyle değil midir?
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangisi sırayla getirilmelidir?
A) I. Bu kadar uzun aralıklarla lm çekmenizi neye bağ- 19. Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
layabiliriz? tekler niteliktedir?
II. Filmi izleyenlerin çok duygulanmalarını hatta ağla-
A) Anlamsız şiiri savunan şairler bile anlamdan kaçamaz-
malarını neye bağlıyorsunuz?
lar.
B) I. Reklamcılık sektörüne girmek kendi tercihiniz miydi?
B) Şiirde anlam aramak bülbülün sesi için karnını yarma-
II. Filmde duygusal yoğunluğun seyirciyi rahatsız etti- ya benzer.
ğini kabul ediyor musunuz?
C) Özgün bir şair şiirde biçim kaygısı gütmeksizin anlam
C) I. Yaşamınızı nasıl sürdürüyorsunuz? arayışı içerisinde olmalıdır.
II. Filmlerinizde seyirciyi ağlatmak sizin tercihiniz mi? D) Anlamsız bir şiirde anlam arayan şiir okuru, kuruntudan
D) I. Uzun bir aradan sonra yeni bir lmle seyircinin kar- kurtulamamıştır.
şısına çıkmak size neler hissettiriyor? E) Geniş okur kitlelerine şiiri benimsetmek, her kesimin
II. Filmi gerçekçi buluyor musunuz? anlayabileceği şiirle mümkündür.
E) I. Geride daha fazla ve daha kaliteli lmler bırakmak
istemez misiniz?
II. Filmlerinizde hüznün ağır basması nereden kay-
naklanıyor?

18. Ahmet Hamdi Tanpınar, toplumun sağlıklı gelişebilmesi 20. Bu parçanın anlatımında ağırlıklı olarak aşağıdakilerin
için “devam ederek değişme ve değişerek devam etme”nin hangisinden yararlanılmıştır?
gerektiğini söyler. Bu hem kültür ve sanat için hem de me-
A) Karşıt anlamlı sözcükler kullanma
deniyet değerleri için gereklidir. Köklerinden kopan insan-
ların durumu ortada. Biz böyle bir kopuşu yaşamışız. Belki B) Karşılaştırmalara başvurma
bizden sonraki nesiller kendi medeniyet değerlerimizden C) Sorulara bağlama
kopuşumuza daha çok üzülecekler. D) Tanık gösterme
Bu parçaya göre Ahmet Hamdi Tanpınar’ın istedikleri E) Nesnel anlatımı yeğleme
arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Sürekli değişim
B) Değişerek devamlılık
C) Kültürel değerlerden kopma
D) Sağlıklı toplumsal gelişme
E) Uygarlıkta süreklilik

196
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 5
1. Kültürün kelime ve kavram olarak değilse bile anlam ve
içerik bakımından insanlığın tarihi kadar eski olduğuna
kuşku yoktur sanırım. Hangi kültür tanımını esas alırsak
alalım, ulaşacağımız sonuç şudur ki her toplum kolektif
aklın eseri olan bir dünya görüşünün, toplumsal hafızası-
nın kabulleriyle pekiştirilmiş bir ahlâkın ve hukukun, sanat
ürünlerinin, uzun bir geçmişi yansıtan folklorun şekillen-
dirdiği bir hayatı yaşar. Bu hayat ise kültürün kendisidir.
Hayat istikametsiz ve menzilsiz kalınca kimi değerlerin içi
boşalır, toplum hafızasını kaybeder ve geleceği yaratma-
nın anahtarı olmaktan çıkar. Gelinen bu noktada kültürün
adı artık “popüler kültür”dür.
Bu parçaya göre kültürü, popüler kültürden ayıran aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Toplumun ileri gelenleri tarafından oluşturulmuş kural-
lar bütünüdür.
B) Oluşumu tarihin çok eski zamanlarına kadar uzanmak-
tadır.
C) Bireysel yaşam standartları sonucu oluşmuş, sonra-
dan topluma mal olmuş davranış birliğidir.
D) Toplumun ortak aklıyla oluşmuş; belli bir hukuku, sana-
tı ve ahlâk anlayışı olan yaşam biçimidir.
E) Dünyadaki tüm güzelliklerin bir araya getirilmesiyle
oluşmuştur.
2. Yapılarında meydana gelen hasar nedeniyle işlevsellikle-
rini kaybeden proteinler, vücudumuzda var olan bir me-
kanizma ile tespit edilerek sağlıklı ve işlevsel olanlardan
ayrılıyor. Hasar görmüş proteinlerin öncelikle bozulmuş üç
boyutlu yapısını tekrar kazanması ya da başka bir deyişle
tamiri sağlanıyor. Eğer hasar çok fazlaysa bu proteinlerin
yıkımı gerçekleştiriliyor. Hücre içi proteinlerin bu döngü-
sünden lizozomal sistem ve ubikuitinproteozom sistem so-
rumlu. Ancak her iki sistemin işlevlerinde de yaşlanmayla
beraber kayıp ve azalmalar görülüyor. Dolayısıyla da işlev-
lerini düzgün olarak yerine getiremeyen hasarlı proteinler
vücutta birikiyor. Örneğin beyinde biriktiklerinde aralarında
Parkinson, alzaymır ve sinir hücrelerinin bozunumu ile ilgili
başka hastalıkların gelişmesi söz konusu oluyor.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabi-
lir?
A) İnsan çocukluktan başlayarak doğru beslenmelidir.
B) Sindirim sistemi hastalıkları vücudun diğer organlarına
da zarar verir.
C) Proteinlerin vücutta kontrolsüz şekilde birikmesi sağlık
sorunlarına yol açar.
D) Parkinson ve alzaymır gibi hastalıkların önlenmesi
mümkündür.
E) Koruyucu sağlık hizmetleri hastalıkları önlemede etkili-
dir.
197
EŞİK 4
3. Aşağıdaki parçalardan hangisi “Usta yazarlar, gençlere
‘Yazma işine başlamadan önce gerekli duygusal yoğunlu-
ğu yaşamalısınız.’ tavsiyesinde bulunmadan edemezler.”
düşüncesine uzak düşmektedir?
A) Patricia Highsmith: “Bir hikâyeyi sonuna kadar taşıya-
cak olan o sabit akımı bulabilmek için onun içinizde do-
lup taşmasını beklemeniz lazım. Bu süreç yavaş yavaş
gelişecektir ve kitap kurgusunun henüz yeni yeni oluş- 5
maya başladığı aşamada yaşanabilir ancak.”
B) MargueriteDuras: “Kitap yazan kişi, her zaman kendini
ötekilerden ayrı hissetmelidir. Öncelikle, yazar kendi-
BASAMAK
ne onu çevreleyen sessizliğin ne olduğunu sormalıdır.
Bunu evin içinde attığı her adımda, günün her anında,
pencereden gelse de gündüz açık kalan bir lambadan
yayılsa da her ışıkta yapmalıdır. Tam anlamıyla yaşa-
nan bu ziksel yalnızlık, yazı yazmanın dokunulmaz
sessizliği hâline gelir.
C) Robert OlenButler: “Sanat, kirlerle oluşmaz. Sanat
akılla da oluşmaz. Sanat, hayal kurduğunuz yerde olu-
şur. Sanat bilinçaltınızda, merkezinizde oluşur.”
D) Walter Mosley: “Yazmak istediğiniz şu romanı bir yıl
içinde tamamlamak istiyorsanız hemen çalışmaya baş-
lamalısınız! Kaybedecek tek bir dakikanız dahi yok. İl-
ham gelmesini beklemek için zamanınız da yok.”
E) Jeff Van derMeer: “En küçük krinizi bile yazıp kendi-
nize onu keşfetmek için zaman tanırsanız hayal gücü-
nüz sizi yoğun bir düşünce akımıyla ödüllendirecektir.
Eğer yaratıcılık dalgaları karşısında heyecanlanan ha-
yal gücünüzü köreltir ya da heyecanını tümden keser-
seniz, bu düşünce akımı sona erebilir.”
4. (I) Yenilenebilir enerji hem endüstrileşmiş hem de geliş-
mekte olan ülkelerde inanılmaz bir artış gösteriyor. (II) Çin
şu an dünyanın ikinci güneş paneli üreticisi durumunda.
(III) ABD’de 15 yılda inşa edilen ilk büyük güneş termal
santrali 2008 Şubat’ında Nevada’da açıldı. (IV) Dünyanın
çeşitli yerlerinde daha düzinelercesinin açılması planlanı-
yor. (V) Avrupa’da yirmi yıl gibi kısa bir süre içinde tüm kıta,
elektrik kullanımı Kuzey Afrika çölündeki güneş çiftlikleri
tarafından karşılanabilecek. (VI) Dünyanın ihtiyaç duyduğu
teknolojik değişimler netleşiyor. (VII) Yol ve ulaşım sektörü
elektriğe, elektrik sektörü de yeşile dönecek.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 4 EŞİK
5. İnternet gibi yeni teknolojilerin iletişim ve bilginin payla-
şılması gibi alanlarda gerçekleştirdiği büyük devrimin bü-
tünüyle farkındayım. İnternetin çalışmamda bana sonsuz
yararlar sağladığını itiraf ediyorum. Ama bu olağanüstü ko-
laylıklara duyduğum gönül borcundan dolayı da elektronik
ekranın kâğıdın yerini ya da bilgisayarda okumanın ede-
biyat yapıtlarını okumanın yerini tutabileceğine inanacak
5 değilim. Kitap okumanın mahremiyetinde, zihinsel yoğun-
luğunda ve ruhsal yalıtımında düşlerden ve sözcüklerden
aldığımız hazzı bilgisayar ekranında da alabileceğimizi
kabul edemem.
BASAMAK
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) Yeni teknoljiler sayesinde kitap yazmanın kolaylaştığı-
nı düşünüyor musunuz?
B) Kâğıdın icadıyla bilgisayarın icadı arasında bir benzer-
lik kurulabilir mi?
C) Bilgisayar ekranı, gerçekten de bütün yönleriyle kitabın
yerini tutabilir mi?
D) Kitap okumakla elektronik ortamda öykü okumanın in-
san ruhunda bıraktığı etkiler aynı şey midir?
E) Bilgisayarın yaygınlaşması okumaya olan ilgiyi büsbü-
tün artırabilir mi?
6. (I) Özel bir yayınevi tarafından hazırlanmış başvuru kitap-
ları serisi, kitaplığımız için oldukça önemli bir kaynak niteli-
ğinde. (II) Serinin bu yeni incisi, sanat tarihine, tarih öncesi
dönemlerden günümüze dek uzanan çizgide bakış atma-
mızı sağlıyor yani bir anlamda sanat tarihinin ve teorisinin
anlaşılmasını kolaylaştırıyor. (III) Kitapta ayrıca dünyanın
önde gelen en büyük sanat eserlerinden örnekler de mev-
cut. (IV) Bu sayede okurların, söz konusu kült yapıtların
arka planındaki düşüncelere erişebilmesi amaçlanmış. (V)
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine “Bü-
yük boy, ciltli ve âdeta bir ansiklopedi niteliğindeki bu dizi-
ye son olarak Sanat Kitabı da eklendi.” cümlesi getirilirse
parçanın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
198
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 5 30 dk
7. Kadim kuraldır: “Beğendiğini al, beğenmediğini bırak.”
Beğenmediğini karalama, kötüleme, kurcalama, rencide
etme. Hayata ve edebiyata böyle bakıyorum. Beğendiğim
eserleri ve isimleri okuyor, onları dile getiriyorum. Diğer-
lerini bilemem. Bizim beğenmediğimiz bir şeyi beğenenler
mutlaka vardır. Sen onunla bir bağ kuramazsın ama bir
başkası kurabilir. Arkadaşlık gibi. Bu nedenle kişisel be-
ğenilerimizi genelgeçer bir kural hâline getiremeyiz. Ara-
mızda bir bağ oluşmamış eserlerle ilgili de illa bir kanaat
ortaya koymak zorunda değiliz.
Düşüncelerini bu şekilde dile getiren biriyle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Değerlendirme yapacağı eserle kendisi arasında bir
yakınlığın oluşması o günkü ruh hâline bağlıdır.
B) Okuduğu herhangi bir eseri beğenmediyse onu başka-
larına söylemekten çekinmez.
C) Kendisiyle eser arasında bir yakınlık oluşmuşsa değer-
lendirme yapma taraftarıdır.
D) Edebiyat değerlendirmelerinde insanın yalnızca esere
odaklanması gerektiğini düşünmektedir.
E) Yazın dünyasındaki her eseri okumak ve hepsiyle ilgili
bir düşünce sahibi olmak amacındadır.
8. (I) Sultan II. Bayezid (1481-1512) bir kış günü Galata sırt-
larında avlanırken son derece bakımlı büyük bir bahçe için-
de köhnemiş küçücük bir kulübe görür. (II) Kulübenin sa-
hibi Gül Baba ile tanışan padişah, onu bahçeye gösterdiği
özenden dolayı ödüllendirmek ister ve Gül Baba’nın isteği
üzerine bu bahçeye bir mektep ve bir hastane inşa ettirir.
(III) Galata Sarayı Ocağının, şimdiki ismiyle Galatasaray
Lisesinin, kuruluş hikâyesi böyle gerçekleşir. (IV) Padişah-
lara danışmanlık eden bilgi sahibi kişilerin yetiştiği Ocak,
15. yüzyıl sonundan 18. yüzyıl başlarına kadar işlevini sür-
dürür. (V) 19. yüzyılda yaşanan toplumsal ve kültürel ya-
şamdaki gelişmeler sonrasında kurumun adı Galatasaray
Sultanisi şeklinde değişir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren de ülkenin
Batı’ya dönük yüzünün sembolü olur ve öğretim modeliy-
le diğer okullara örnek teşkil eden bir kurum hâline gelir.”
cümlesi getirilmelidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 5
9. Felsefe bilimin ulaşamayacağı ya da ilgilenmeyeceği ko-
nularla ilgilenebilir. Filozoar, metazikten ahlaka kadar
pek çok konu hakkında kir üretirler.
• Neden hiçlik yerine bir şeyler var?
• İçinde yaşadığımız evren gerçek mi?
• Özgür irademiz var mı?
• Herhangi bir konuyu objektif olarak algılamak mümkün
müdür?
Aşağıdaki felse cevaplardan hangisi bu sorulardan
herhangi biriyle ilişkili değildir?
A) Bazı düşünürler çevremizdeki şeyler mantıklı görünü-
yorsa (yani rüya gibi anlaşılmaz ya da kuralsız değilse)
onu gerçek olarak kabul etmemiz gerektiğini öne sürü-
yor.
B) Çevremizde olan biteni sadece kendi duyu organla-
rımız ve beynimiz ile algıladığımız için algıladığımız
hiçbir şeyin bizim kirlerimizden bağımsız olmasının
mümkün olmadığı dolayısıyla objektivitenin sadece bir
kavram olarak var olduğu düşünülüyor.
C) Neyin doğru, neyin yanlış olduğuna hiçbir zaman tam
olarak karar veremeyeceğiz, hayat kesin etik kuralları
yerleştirmek için fazla karmaşık ve tek bir kural karma-
şık durumları çözmeye yardımcı olmuyor.
D) İçinde bulunduğumuz evren biz böyle olduğumuz ve
onu böyle gözlemlediğimiz için bu şekilde var olmaya
devam ediyor.
E) Filozoar ve bazı bilimciler binlerce yıldır bu soruyu
kendilerine soruyor ve yakın zamanda bir cevap bu-
lunabilecek gibi de durmuyor. Eğer hareketlerimiz ger-
çekten geçmiş olayların bir sonucu ise deterministler
haklı ve bir özgür irademiz yok demektir.
10. İnsanoğlu içinde yaşadığı kültürün tutsağıdır. Çinlilerle
olan ilişkilerimizde niyetlerini sözlerinden değil de davra-
nışlarından sezinlemeğe çalışıyoruz. Fakat bunu yaparken
sanki insanların davranışları dünyanın dört bucağında bir-
birinden farksızmışçasına, kendi davranışlarımızı ölçü alı-
yoruz. Tabii onlar da bizi değerlendirirken kendi davranış-
larını ölçü alıyorlar. İşte böyle bir durum ciddi yanılmalara
yol açabilmektedir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine varılabilir?
A) Kişi ait bulunduğu kültürü tanımadan kendi duygularını
kavrayamaz.
B) Çinlilerin sözleriyle davranışları arasında daima bir zıt-
lık vardır.
C) İnsanları anlamada ait oldukları kültürel değerler dikka-
te alınmalıdır.
D) İnsanların gerçek niyetlerini anlamak çoğu kez müm-
kün olamamaktadır.
E) Çocukluğumuzda edindiğimiz kültürel değerleri bir tür-
lü terk edemeyiz.
199
EŞİK 4
11. Herkesin olduğu gibi doğal olarak benim de oluşmuş de-
ğer yargılarım var. Benim değer yargılarımla örtüşen veya
çatışan görüşlere sahip yazarların popüler roman sınıfına
giren eserlerini inceledim. Söz konusu ettiğim yazarları
inançlarına göre değil, popüler romancı olarak değerlen-
dirmeye çalıştım. Doğal olarak yapıtlarına eleştirilerim oldu
ancak bunlar düşüncelerine değil, eserlerinin teknik ya-
5
pısına yapılan eleştirilerdi. Yazarların düşünce yapılarını
anlattım, bunların eserlerine etkisini irdeledim ama dünya
görüşlerini eleştirmedim. Amacım Türkiye’deki popüler ro-
BASAMAK
manın gelişimini anlatmaktı.
Bu sözleri söyleyen eleştirmen, eleştirileriyle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?
A) Eleştirilerinde nesnel bir tutum takındığını
B) Kendine özgü yeni bir eleştiri üslubu geliştirdiğini
C) Roman yazmanın bir değer yargısına sahip olmayı ge-
rektirdiğini
D) Eleştiride öznellikten kurtulanamayacağını
E) Yazarların dünya görüşlerinin eserlerini etkilediğini
12. Tarih göstermiştir ki bir milletin kurmuş olduğu devlet yıkı-
labilir, oturduğu vatan elinden alınabilir fakat dili yaşıyorsa
o millet dağılmamıştır, kaybolmamıştır, ayaktadır. Zira dil;
bireylerin, millî bilinci, millî hafızasıdır. Hafızasını ve bilin-
cini kaybetmiş bir insan, evinde, çocuklarının arasında da
olsa manen ölmüş demektir. Aksine, hafızası ve şuuru ye-
rinde bir insan, evinden, vatanından uzaklarda, çok uzak-
larda olsa bile, yaşıyor demektir.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Geçmişte güçlü devlet kuran milletler dili zengin millet-
lerdir.
B) Millî bilinç kaybolduğunda dil, yabancı dillerin arasında
kaybolur.
C) Milletlerin gelecekte de yaşamaları dillerini yaşatmala-
rıyla mümkündür.
D) Yeni kuşaklar, atalarından devraldıkları kültür mirasını
dillerine borçludur.
E) Bilinçli insanlar, farklı ülkelerde yaşasalar da kendi dil
ve kültürlerini yaşatırlar.
 4 EŞİK
13. (I) İnsanın doğaya egemen olma istek ve çabası, tarihi ka-
dar eskidir. (II) Fakat doğayı anlama ihtiyacı da o kadar
gerilere gider. (III) Modern bilimin doğuşu bu iki isteğin
birleşmesini beklemiştir. (IV) Bilim yavaş fakat sürekli iler-
leyen bir bilgi üretme ve çoğaltma sürecidir. (V) Bununla
birlikte ilkel insan yaşamında bile bu iki isteğin tümüyle ayrı
olduğunu söylemek güçtür. (VI) Çünkü ilkel insan doğa ile
5
ilişkisinde basit teknik becerilerini kullandığı kadar büyü
türünden birtakım akıl dışı yollara başvurmaktan da geri
kalmamıştır. (VII) Büyünün amacı da teknoloji gibi doğayı
BASAMAK
etkilemektir: ölmekte olan hastaları iyileştirmek, beklenen
doğal felaketleri önlemek, düşmanların yok olmasını sağ-
lamak gibi.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
14. I. Edebiyatımızın geleceğine yön vermek, belki de kül-
türel yaşantımızın yol haritasını çizmek bu kıymetli işi
yerine getirenlerin ellerindedir.
II. Bu nedenle edebiyat dergilerinin hayatta kalmasını
sağlamak ve yetenekli kalemlerin buralarda yazmala-
rına olanak tanımak oldukça kıymetli bir iştir.
III. Türk edebiyat dünyasının gün geçtikçe çeşitlendiğine
tanık oluyoruz.
IV. Bu değişime en büyük destek ise yayınevlerinin yanı
sıra edebiyat dergilerinden geliyor.
V. Yayımlanan şiir, öykü ve romanlar okurları az olsa da
nitelik bakımından değişime uğruyor.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi sonuncu olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
200
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 5 30 dk
15. (I) Bilimin bir toplumu olumlu yönde etkilemesi için her şey-
den önce bilimsel dergilerin geniş halk kitleleri tarafından
okunmasına ihtiyaç duyulmalıdır. (II) Bilimin son üç yüz yıl-
daki hızlı gelişmesi, uygarlık tarihinde belki de en önemli
olaydır. (III) Bilim bir yandan teknolojik uygulaması yoluyla
yaşam koşullarını değiştirirken öte yandan düşünmemizi
biçimlemekte, dünya görüşümüzü etkilemektedir. (IV) Bi-
limle birlikte düşüncemizin daha rasyonel, olgulara daha
saygılı bir nitelik kazandığı yadsınamaz. (V) Geçmişin do-
kunulmaz sayılan pek çok yetkeleri, varsayım ve inançları
bilimin getirdiği eleştirel yaklaşım ve bağımsız kafa disiplini
karşısında ya sarsılmış ya da büsbütün yıkılıp gitmiştir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
16. I. Girift tasarımları rahatlıkla üretebilen bu makineler sa-
yesinde şimdi de gerçekten yaşanabilen evler inşa et-
meye başlıyoruz.
II. 3B baskı teknolojisi gözlerimizin önünde devrim yap-
maya devam ediyor.
III. Hollanda bu alanda büyük bir adım atarak Eindhoven
şehrinde, 3B baskıyla inşa edilen evlerin başrolde ol-
duğu yeni bir yaşam modeli tasarladı bile.
IV. Planlanan bu sistemde enerji ve çevre dostu ev tasa-
rımları kullanılıyor.
V. Üstelik bu yaşam alanındaki tüm altyapı da tıpkı
evlerde olduğu gibi yazıcılarda üretilecek.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve V
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 5 EŞİK 4

17. Depresyon sıkça duyduğumuz bir sözcük. Halk arasında 19. Moderatör:
moral bozukluğu olarak tanımlanırken aslında psikiyatrik I. ----
bir bozukluğu tanımlıyor. Depresyona yakalanmış insan- Yazar:
larda üzüntünün, mutsuzluğun yanında karamsarlık ve ça- – Ülkemizde çocuk edebiyatı bilincine epey geç varıldı.
resizlik hissi gözlenir. Bu ruh hâli de bireylerin kendilerini Ama yıllar içinde hızla gelişti. Hâlen de gelişme sürmek-
toplumdan soyutlamasına ve hiçbir şeyden zevk alama- te. Ancak bu atılım sürecinde nitelikli çocuk kitabı kavramı
kaygısı gölgede kaldı. Çalakalem yazılmış kitaplar raarda
masına sebep olur. Bedenin bu ruh hâline verdiği cevap
ezici çoğunluğa ulaştı. Bu nedenle gelişmelere sevinemi- 5
ise uyku ve iştah bozukluğudur. Bu durum her gün kendini
yorum.
gösterir. Zaten depresyonun moral bozukluğundan farkı da
Moderatör:
günlük hayatta yaşanan olumsuzluklardan sonra gerçekle-
II. ----
BASAMAK

şen mutlu bir olayla bireylerin kendilerini iyi hissedememe-

Yazar:
si ve aynı durumun tekrar etmesi.
– Ben yazmaya öykü ile başladım. Çocuk edebiyatına öğ-
Bu parçada depresyon ile ilgili olarak aşağıdakilerden retmenliğimin ve öğrencilerimin etkisiyle yöneldim. Okul
hangisine değinilmemiştir? benim için laboratuvar gibiydi.

A) Geçici olmayan, bir ruhsal bunalım türü olduğuna
B) İnsan yaşamı üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğuna
C) Bireylerce yanlış yorumlandığına
D) Bedensel rahatsızlıkları tetikleyebildiğine
E) Yakalanan insan sayısının her geçen yıl daha da arttı-
ğına
18. Erozyon, toprağın yüzey kısmının aşınması veya aşındırıl-
ması demektir. Özellikle akarsular ve rüzgârların etkisiyle
meydana gelir. Bitki örtüsünün zayıf olduğu veya tahrip
edildiği bölgelerde erozyon daha fazla olur. Bitki örtüsünün
zayıf olduğu eğimli yerlerde akarsu erozyonunun şiddeti
oldukça fazladır. Türkiye’nin önemli bir bölümünün enge-
beli olması ve bitki örtüsünün zayıf olduğu yerlerin fazla
olması, erozyonun önemli bir sorun olmasına neden ol-
muştur. Türkiye’de erozyonun fazla olmasının temel nede-
ni bitki örtüsünün tahribi ve yanlış arazi kullanımıdır.
Bu parçaya göre erozyon ile ilgili aşağıdakilerden han-
gisine ulaşılamaz?
A) Bitki örtüsü zayıf olan yamaçların taraçalandırılması
erozyonun hızını artırmıştır.
B) Tarıma uygun olmayan yerleri ve yamaçları tarım ala-
nına dönüştürme erozyona neden olur.
C) Orman alanlarının bir bölümünü tarım alanı veya yerle-
şim alanına çevirme erozyonu arttırmıştır.
D) Bilinçsiz ağaç kesme ve ormanda hayvan otlatma ve
orman yangınları erozyonun başlıca sebeplerindendir.
E) Arazilerin doğru kullanılmaması tarım alanlarının aşırı
işlenmesi erozyonu kolaylaştırır.
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangisi sırayla getirilmelidir?
A) I. Çağdaş Türk edebiyatını nasıl değerlendiriyorsunuz?
II. Kitaplarınızda en önemli ilham kaynağınız nedir?
B) I. Çocuk edebiyatımızda bugünlere nasıl gelindi?
II. Çocuk edebiyatına ilginiz nasıl oluştu?
C) I. Günümüz çocuk edebiyatını nasıl buluyorsunuz?
II. Kitaplarınızda öğrencilerinizden esinlendiğiniz
oldu mu?
D) I. Ülkemizde çocuk edebiyatı bilinci nasıl geliştirilebi-
lir?
II. Öğrencilerinizin yazmanıza etkileri nelerdir?
E) I. Çocuk edebiyatının gelişme çizgisinden memnun
musunuz?
II. Çocuk edebiyatı öğretmen olmanızı etkiledi mi?
20. Geçenlerde kitaplığımı karıştırırken Nazım Hikmet’in “Ta-
ranta Babu’ya Mektuplar” ile Necip Fazıl’ın “Örümcek Ağı”
şiir kitaplarını sırt sırta koyduğumu fark ettim. Dünyaları,
yaşam biçimleri, şiiri üretiş biçimleri arasında nerdeyse
uçurumlar bulunan bu iki insan, yine de en azından benim
gönlümde, sırt sırta vermiş iki dağ gibi durmaktalar. İdeolo-
jileri beni hiç ilgilendirmiyor ama zamanımızın sözde uçta
yaşayanlarının yapamadığını yapmışlar, inandıkları davanın
sonuna kadar gitmişlerdir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisine baş-
vurulmuştur?
A) Örnekleme
B) Tanık gösterme
C) Öyküleme
D) Sayısal verilerden yararlanma
E) Tanımlama

201
 4 EŞİK
1. Mısırlılar, bal arılarının tanrı Ra’nın gözyaşlarından ürediği-
ne inanırdı. Bal arısı su kamışıyla birlikte bin yıllarca Mısır
devletinin sembol gürleri olarak kullanıldı. Hititlerin Telepi-
nu efsanesine göre büyük tanrı Güneş, ülkedeki varlık ve
bereketi de yanına alarak kaybolan tanrı Telepinu’ yu bulma
görevini balarısına verdi. Arı, Telepinu’ yu uyur durumda bu-
lunca onu sokarak uyandırdı ve ülkesine geri döndürmeyi
başardı. Yunan mitolojisinde bal arıları, şairlerin ilham peri-
6 siydi. Bu yüzden yeni doğan bebeklerin dudaklarına bal sü-
rülürse ilerde büyük bir şair ya da iyi bir konuşmacı olacak-
BASAMAK
ları düşünülürdü. Tanrılara yapılan sunularda bal ve balla
yapılmış pastalar büyük kıymet taşırdı. Hint mitolojisindeki
Bhramari Devi, siyah arıların tanrıçasıdır. Kelt mitolojisinde
ise arıların bu dünya ile öte dünya arasında elçi olduğuna
inanılırdı.
Bu parçadan bal arılarıyla ilgili olarak aşağıdaki yargı-
ların hangisine ulaşılabilir?
A) Tarih öncesi dönemlerden itibaren birçok toplumun mi-
tojilerinde yer almışlardır.
B) Tarih boyunca bütün toplumlar tarafından kutsal görül-
müşlerdir.
C) Çalışkanlıkları ve disiplinleriyle her çağda dikkatleri
üzerinde toplamışlardır.
D) Dünyanın her yerinde insanlar için şifa üretmişlerdir.
E) Her dönemde önemli bir besin kaynağı olarak görül-
müşlerdir.
2. Benim için mutlu bir gün, bir sayfa iyi yazı yazdığım sı-
radan bir gündür. Yazının dışındaki hayat eksik, kusurlu,
anlamsızmış gibi gelir bana. Beni tanıyanlar, yazmaya,
masaya, beyaz kâğıtla dolmakaleme bağlılığımı bilir ama
gene de “Biraz tatil yap, gez, eğlen, yaşa!” diye öğüt ve-
rirler bana. Daha yakından tanıyanlar ise benim için en
büyük mutluluğun yazmak olduğunu bildikleri için yazıdan,
kâğıttan, mürekkepli kalemimden beni uzak tutacak şey-
lerin en sonunda bana yaramayacağını söylerler. Hayatta
hep ve yalnızca istediğini yapmış, istediği işten başka hiç-
bir şeyle uğraşmamış nadir insanlardan biriyim.
Bu parçaya göre yazarda;
I. doyumsuzluk
II. huzur
III. tutku
duygularından hangileri belirgindir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
202
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 6 30 dk
3. Taşıdığı bütün öneme rağmen dar anlamıyla teknolojide
yaşanan gelişmeler, dönüşümler siyasetten ayrı düşünüle-
mez. Zira teknolojiler tek başlarına bir anlam ifade etmez.
Anlamlarını hangi toplumsal, siyasal koşullar çerçevesin-
de kullanılacakları, toplumu şekillendirecek ne tür siyasal
teknolojilere aracı olacaklarından alırlar. Bu açıdan Eins-
tein’ın 1946 yılında bir konferansta kendisine yöneltilen
soru üzerine söylediklerini hatırlamakta yarar var. Atomun
yapısını çözecek kadar yetkin olan insan beyninin, atomun
insanlığı yok etme tehdidini nasıl olur da ortadan kaldıra-
madığı sorusu üzerine Einstein’ın yanıtı kısa ve basittir:
“Çünkü siyaset, zikten daha zordur.”
Bu parçada teknolojiyle ilgili olarak asıl anlatılmak is-
tenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Teknolojik gelişmelerin toplumları mutlu etmediği
B) Bilim adamlarınca siyasetin bilime müdahalesinin do-
ğal görüldüğü
C) Einstein’ın ziğin gücünü yeterince kavrayamadığı
D) Siyasetin teknolojik gelişme ve dönüşümleri derinden
etkilediği
E) Sosyal bilimlerde insan yetiştirmenin temel bilimlere
göre daha zor olduğu
4. Kafalarımızı açmamız lazım. Kendi kafamızdan başlaya-
rak neyi niye yaptığımıza bakmamız lazım. Kendimizi en-
selememiz lazım. Çok fena yalana bulandık. Güzelleşmek
yerine güzel görünmek istiyoruz. Okuyup idrak edeceği-
mize, bilgili görünmeye çalışıyoruz. İyi bir insan olmayı
değil, iyi bir insan görüntüsü vermeyi amaçlıyoruz. Oysa
eylemlerimizin anlamı, niyetlerimizle belirlenir. Yaptığımız
şeyi niye yaptığımız, o şeyin içinin ne ile dolu olduğunu be-
lirler. Algıların gerçekliğin üstünü örttüğü, bütün dünyanın
bir pazar ve gösteri hâline geldiği bu içtenlikten mahrumluk
içimizi kemiriyor. Bu yüzden mutsuzuz.
Bu parçanın yazarına göre mutsuzluğumuz aşağıdaki-
lerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) İnsanların mutlu olabilecekleri yolları hırsları yüzünden
tahrip etmelerinden
B) Gerçeklerle yüzleşme cesaretini gösteremiyor oluşu-
muzdan
C) Düşünce ve davranışlarımızda yeterince samimi ola-
mayışımızdan
D) Gelecek kaygısı yüzünden içinde yaşadığımız anın de-
ğerini bilemeyişimizden
E) Kendimizi ve dünyayı olduğundan çok farklı bir şekilde
görmek ve göstermek isteyişimizden
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 6
5. Şiir ve düşünce bir bütündür, birbirlerinden ayrılamazlar.
Bir şair için “Şiirleri iyi ama kirleri sığdır.” diyemezsiniz. Şi-
irlerinin iyi olduğunu kabul ettiğiniz anda düşünsel derinliği-
ni de onaylamış olursunuz. Son yıllarda hayati meselelerin
özellikle şairlerden kaçırıldığına şahitlik ediyoruz. “Onlar
ne anlar!” gibi bir yanlış bakış söz konusu. Siyasetçilerin
tavrı da ne yazık ki pek farklı değil. Konuşmalarını şiirle
süslüyor fakat o şiirlerin sahiplerine hiçbir konuda danışmı-
yorlar. Kültür politikalarında bile.
Bu parçanın yazarı aşağıdakilerden hangisini eleştir-
mektedir?
A) Şairlerin şiirlerine gösterilen ilginin düşüncelerine gös-
terilmemesini
B) Şairlerin içinde yaşadıkları toplumun sorunlarına karşı
duyarsız kalmalarını
C) Son dönemlerde şairlerin şiirlerinde düşünceye daha
az yer vermelerini
D) Politikacıların şairlerin şiirlerini kendilerinden izin alma-
dan kullanmalarını
E) Kültür politikalarında şiiri geleştirmeye dönük yeterince
çalışma yapılmamasını
6. Balinalar; foklar, deniz aslanları, penguenler, dev kalamar-
lar, ahtapotlar, deniz kuşları ve deniz kaplumbağaları gibi
canlılarla beslenir. İnsan dışında doğal düşmanları yoktur.
Aşırı avlanma, petrol ve maden aramaları, kirlilik, küresel
iklim değişikliği, gemi taşımacılığı ve turistik aktiviteler ya-
şamlarını tehdit eden başlıca unsurlardır. Popülasyon du-
rumları bilinmediğinden soylarının tehlikede olup olmadığı
net olarak bilinmiyor. Bununla birlikte katil balinalar üzerin-
de yapılan genetik çalışmalara göre daha fazla tür ve alt
türü olabilir.
Bu parçada balinalarla ilgili aşağıdakilerden hangisine
değinilmemiştir?
A) Beslendikleri çeşitli canlılara
B) İnsanlar tarafından avlandıklarına
C) Çeşitli tür ve alt türlerinin var olabileceğine
D) Sayısal yoğunluk ve dağılımlarının bilimsel olarak tes-
pit edildiğine
E) Doğadaki olumsuz değişimlerin yaşamlarını tehdit etti-
ğine
203
EŞİK 4
7. Eski Türk edebiyatında az görülebilen otobiyogra türünde
ve üstelik bir hükümdarın kaleminden çıkmış olması bakı-
mından Bâbürnâme, benzeri bulunmayan bir eser olarak
gittikçe artan bir ilginin merkezi durumuna gelmiştir. Devlet
adamlarının, çok defa hakikatleri kendilerine göre değiştir-
meye çalıştıkları hâtırat eserlerinin aksine Bâbür’ün, haya-
tını başarısızlıklarını dahi gizlemeksizin her yönüyle büyük
bir samimiyetle anlatması Bâbürnâme etrafında geniş bir
hayranlık yaratmıştır. Kabul edildiğine göre Sezar’dan son- 6
ra Bâbür’e gelinceye kadar hiçbir hükümdar böyle samimi
BASAMAK
ve doğru bir hâtırat eseri bırakmış değildir. Batı bilim ve dü-
şünce dünyasının hayranlıkla andığı, esin kaynağı edindiği
Bâbürnâme bugün otobiyogra türünün dünya klasikleri
arasında sayılmaktadır.
Bu parçada sözü edilen eserle ilgili olarak aşağıdaki-
lerden hangisine değinilmemiştir?
A) Özgünlüğüne
B) İlham verici oluşuna
C) İçtenliğine
D) Evrensel değerine
E) Yazılış amacına
8. Ercan, şiirlerinde hayata intikal etmiş, sokağa inmiş bir şa-
irdir. O, yapay olmaktan uzak ve yapıcı nitelikler barındı-
ran bir şair olmuştur hep. Ayrıca şiirseverler, onun şiirlerini
okurken şaire yakalandığını hisseder. Tüm bu özellikler,
Ercan’ın yakın zaman edebiyatımızın çokça okunan ve il-
giyle takip edilen şairlerinden olmasını sağlamıştır.
Bu parçada Ercan’ın şiirleriyle ilgili olarak
I. Okuyanların o şiirlerde kendini çeken
II. Şiirlerinin birbirinden farklı anlayışlara hitap eden un-
surlar barındırması
III. Şiirinin özgün ve düzeltici özellikler içermesi
IV. İlgiyle takip edilen ve sevilen bir şair olması
durumlarından hangilerine gönderme yapılmamıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve IV E) I, II ve III
 4 EŞİK
9. Attilla İlhan’a göre şiir yazı sanatları içinde en millî olanıdır.
Çünkü kullanılagelen eski sözcüklerin çoğunda denenmiş
değerler yatıyor. Onlar bize eski zaman kervanları gibi,
kendi şairlerimizden hazineler, sesler getirmektedir. Ancak
bu görüşleri dile getiren İlhan, bunun eski şairlerimizin dil-
leriyle aynı şekilde yazacağı anlamına gelmediğini sözleri-
ne ekler. Attilla İlhan, şiir sözlüğüne yeni anlatım araçları,
gereçleri eklerken her şeyden önce anlam ve ses güzelli-
6 ğini yakalamaya çalışır. Bunu yaparken şiir dilinin günlük
konuşmanın yeni bir biçime sokulmuş hâlini şiir dili yapmak
BASAMAK
ister. Ona göre eserlerde bir dil gücü yaratmak, her sanat-
çının kendi kişisel gücüne bağlıdır.
Bu parçada Attilla İlhan’ın şiire ilişkin değindikleri
arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Edebiyat içinde şiirin en ulusal sanat olduğu
B) Şiiri oluşturan kelimelerle ulusal değerlerin geleceğe
taşındığı
C) Şiirde dil ve içerik uyumunun bir beğeni sorunu olduğu
D) Şiir dilindeki güçlülüğün şairin şahsi gücüyle bağlantılı
olduğu
E) Gündelik dile yeni şekiller vererek bir şiir dili üretmeye
çalıştığı
10. Çocuklara küçük yaşlardan itibaren nitelikli kitap okuma ve
anlatmanın onların deneyimlerini genişlettiği, söz dağar-
cıklarını artırdığı ve dile karşı hassasiyetlerini geliştirdiği
bilinmektedir. Coody, çocuk edebiyatının çocuğun zengin
dil deneyimi için her zaman hazır ve temin edilebilir bir
kaynak olduğunu belirtmiştir. Sözcükler yardımıyla çocuk,
sembolik bir düzeyde nesne ve anlamlarla uğraşmaktadır.
Çocuğun kitapla karşılaşması hem duyarak öğrendiği söz-
cükleri görerek tanımasını hem de duymadığı sözcükleri
görerek öğrenmesini sağlar. ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) Çocuk yayınlarının temel amacı kitap sevgisi kazandır-
mak değil midir?
B) Bu şekilde çocuk duydukları ile gördükleri arasında
kurduğu ilişkilerle düşünmeyi de öğrenir.
C) Okunan metinlerin çocuklar tarafından dinlenilmesi,
onlara ses ve sözcüklerin doğru boğumlandırılmasına
yönelik bir deneyim de kazandırır.
D) Görsel sanatlara ilginin temelinde erken çocukluk göz-
lemleri vardır.
E) Çocukların dinleme, konuşma, okuma ve yazma bece-
rilerini aile ortamındaki ilgi geliştirir.
204
GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 6 30 dk
11. (I) Orman, parçaları rastgele bir araya gelmiş bir topluluk
değil, binlerce yıllık süreçlerde kendileri için en iyi yaşama
ortamı koşullarında bir araya gelmiş canlı ve cansız varlık-
lardan oluşan bir ekosistemdir. (II) Ağaçlar ise bu ekosiste-
min sadece bir parçasıdır. (III) Çünkü toprak, bitki örtüsü,
yaban hayatı, böcekler de orman ekosisteminin tamamla-
yıcı unsurlarıdır. (IV) Bir ormanın doğal bir şekilde kendini
yenileyebilmesi için bir metrekarelik alana yüzlerce tohum
düşer. (V) Bu tohumlardan onlarca dan çıkar. (VI) İki yıl
sonra onlarca dandan iki üç dan ayakta kalır. (VII) Bu
yüzden, yapılan ağaçlandırma miktarı olarak milyonlarca
tohum ve dan üzerinden kamuoyuna yapılan açıklamala-
rın ormancılık camiasında bir karşılığı yoktur.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) III B) IV C) V D) VI E) VII
12. (I) Türkiye denizlerinde en sık rastlanan denizanası türü
olan ay denizanası, denizle ilişkisi olan herkesin bildiği bir
türdür. (II) Ay denizanalarının vücutlarının çapı ortalama
25-30 cm kadar olur. (III) Tüm denizlerimizde bulunurlar.
(IV) Bu türün yol açtığı zehirlenmeler, genelde haf kaşıntı-
lar ve kızarıklarla atlatılır. (V) Kıyılarımızda rastlanan diğer
bir denizanası türü olan deniz ciğeri denizanasının vücudu
çan şeklindedir, uzantıları yoktur. (VI) Dış görünüşü deniz
ciğeri denizanasına çok benzeyen bu tür, Mersin-Taşu-
cu’nun doğusunda, özellikle yaz aylarında daha fazla görü-
lür; yüzücüler, balıkçılar ve dalgıçlar için tehlike oluşturur.
Bu parçada anlam akışına göre numaralanmış cümle-
lerin hangisinden sonra “Göçmen denizanası ise kıyıla-
rımıza Kızıldeniz’den gelen bir türdür.” cümlesi getirilme-
lidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 30 dk GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 6
13. I. Her medeniyetin çocuk eğitiminde çocuk bakışı, çocuk
dili ve çocuk pedagojisine dayalı bir çocuk yetiştirme
anlayışı vardır.
II. Fakat bu önermenin de düşüncenin de hiçbir kültürel
temeli yoktur.
III. Bu yaklaşım bizi çocuk alanında, “Tek bir modernlik
anlayışı vardır; o da Batı kaynaklı çocuk modernleş-
mesidir.” önermesini kabule zorlar.
IV. Ancak kendi modernliğini üretemeyen medeniyetlerin
çocuğa değer vermediğini ve çocuk sorunu diye bir so-
runu olmadığını ileri sürmek Batıcı bir yaklaşımdır.
V. Batı’da üretilen modernliğin adlandırdığı ve dönüş-
türdüğü çocuk paradigmasının dürbününden bakarak
geçmişi yargılamak ise bizi kendimize karşı ötekileştir-
mekten ibarettir.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
A) I ile II B) I ile V C) II ile IV
D) III ile V E) IV ile V
14. (I) Bir güzellik anına tanık olduğumuzda o yoğunluğu ke-
limelere dökemeyiz her zaman. (II) Güzellik kelimenin de
anlamın da ötesine taşar. (III) O hâlde söylenemeyen kar-
şısında susalım ve ruhumuzu o yoğun ürperişe ve hayret
hissine açalım. (IV) Bir çiçeğin, bir ağacın, bir hayvanın gü-
zelliğini kavrayabilen kişi onlara zarar veremez. (V) İnsa-
nın güzelliğini gören onu incitmek istemez. (VI) Kalbimizin
ayarlarıyla oynayalım ve etrafımızdaki güzelliği ruhumuza
görünür kılalım.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V
EŞİK 4
15. I. Kentin karanlık kenar mahallelerinde yetişmek niyetiy-
le paldır küldür yürüyordu adam. Göğe karşı yıkık evler
duruyordu. Ay yoktu ve kaldırım bu vakitsiz adımlardan
ürkmüş gibiydi. Derken eski bir tahta çit buldu adam.
Göze görünen, yalnız, gerideki limanın ürperen ışıkla-
rıyla katran gibi kara bir gökyüzüydü.
II. Soğuk, ıslak bir yel esmekte. Üstümüzde ağır bulutları,
onların yağmur olup boşanmak dileklerini duyuyor ve
soğuğa, yele bakmaksızın sıcaktan boğuluyorduk san-
6
ki.
BASAMAK
Aşağıdakilerden hangisi yukarıda numaralanmış me-
tinlerin anlatımıyla ilgili ortak bir özellik değildir?
A) Betimleyici ögelere yer verilmiştir.
B) Kişileştirme yapılmıştır.
C) Kurallı ve devrik cümlelere yer verilmiştir.
D) Birinci tekil kişili anlatımdan yararlanılmıştır.
E) Öykülemeye başvurulmuştur.
16. Buraya gitmek zordur, dedi İstanbullu genç. Onun an-
layacağı dille konuşmak istedi. Her yiğidin harcı değildir
hemşerim! Mustafa, beyaz dişlerini göstererek gülümsedi.
Bir deneyek bakalım! Gençler gülüştüler, Mustafa kızardı.
Yani saığından kızardı. Bir şey söyleyecek oldu, vazgeçti.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın anlatımında tan-
rısal (ilahi) bakış açısının kullanıldığını açıklar?
A) Öyküleyici bir anlatıma başvurulması
B) Anlatıcının, kahramanların zihninden geçenleri biliyor
olması
C) Konuşma dilinin kimi özelliklerinden yararlanılması
D) Betimleme yapılması
E) VI E) Gözleme dayalı unsurlara yer verilmesi
205
 4 EŞİK GÜÇLENDİRME DENEMELERİ - 6 30 dk

17 - 18. soruları aşağıdaki parçaya göre 19 - 20. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız. cevaplayınız.

(I) Vücudumuzdaki bazı dokular ve organlar, yaralanma-
ları ve hasarları kendi kendilerine tamamen onarabilirken
bazıları bu yeteneğe sahip değildir. (II) Hasar gören veya
kaybedilen dokuların ve organların yeniden oluşması-
na rejenerasyon yani yenilenme denir. (III) İnsanlarda
6
rejenerasyon yeteneğinin geliştirilmesi sayesinde felçli
BASAMAK
(I) Günümüz teknoloji çağında dijital ürünlerle dolu bir dün-
yada yaşıyoruz. (II) İş yerlerimizde veya okullarda bilgisa-
yar kullanıyor; akıllı telefonlarımız ile görüntülü, sesli veya
yazılı iletişim kuruyor ve akşamları televizyon izliyoruz.
(III) Bir yandan telefon ile konuşurken önümüzdeki bilgisa-
yar ekranından e-posta hesaplarını kontrol etmek ne kadar

uzuvların işlevini tamamen yeniden kazanması ya da
hasar görmüş iç organların yenilenmesi mümkün olabilir.
(IV) Farklı dokuların ve organların rejenerasyon yetenek-
leri birbirinden farklı olduğu gibi canlının türüne göre de
rejenerasyon yeteneği değişmektedir. (V) Örneğin insan-
larda karaciğer ve deri gibi organlar yenilenirken kollar ve
bacaklar tamamen yeniden oluşmaz. (VI) Ancak iki yaşam-
lılar (semender, kurbağa gibi hem karada hem suda ya-
şayabilen vb. canlılar), planaryalar (bir yassı solucan türü)
gibi bazı canlılarda kaybedilen ya da hasar gören organlar
tamamen yenilenir.
da tanıdık geliyor, değil mi? (IV) Çoklu medya görevi ola-
rak adlandırılan bu tür teknoloji kullanımı özellikle gençler
arasında hayli yaygın. (V) Ancak son yapılan araştırma
sonuçlarına göre, aynı anda birden çok cihaz aracılığıyla
bir ekrandan diğerine gezinen gençlerde daha fazla uyku
problemi olduğu gözlendi. (VI) Ayrıca uyku problemi ve
çoklu medya kullanımındaki artışın yıl boyunca süreklilik
göstermediği belirlendi. (VII) Bu nedenle araştırmacılar
çoklu medya görevleri ve uyku problemi arasındaki ilişki
açık olsa da sosyal ve duygusal süreçler ya da okul haya-
tı ile ilgili değişkenlerin de uyku sürecini etkileyebileceğini
vurguluyor.

19. Bu parçada
17. Bu parçadan
I. Sosyal medya kullanımı ile uyku bozukluğu arasında
I. insanlardaki yenilenme yetisinin bazı organlarda doğal
bir bağlantı var mı?
süreçlerle gerçekleştiği
II. Uyku probleminin en fazla karşılaşıldığı yaş aralığı
II. yenilenme yeteneğinden hareketle rahatsızlıklara karşı
hangisidir?
çözüm geliştirilebildiği
III. Uyku sorunlarının ortaya çıkmasında ne gibi unsurların
III. yenilenme yetisinin görüldüğü canlılarda bu durumun
etkili olduğu söylenebilir?
değişik şekillerde seyrettiği
sorularından hangilerinin yanıtı vardır?
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
D) II ve III E) I, II ve III

18. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ta- 20. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi ken-
nımlama yapılmıştır? dinden önceki cümlenin sonucunu bildirmektedir?

A) II B) III C) IV D) V E) VI A) III B) IV C) V D) VI E) VII

206
 4. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
1. Basamak: Güçlendirme Denemeleri - 1 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. E 3. D 4. A 5. C
6. B 7. E 8. B 9. A 10. A
Test
11. A 12. E 13. B 14. C 15. B
16. E 17. D 18. C 19. A 20. C

2. Basamak: Güçlendirme Denemeleri - 2 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. B 3. E 4. E 5. C
6. C 7. C 8. D 9. D 10. D
Test
11. D 12. C 13. A 14. A 15. B
16. A 17. D 18. E 19. C 20. E

3. Basamak: Güçlendirme Denemeleri - 3 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. B 3. D 4. C 5. A
6. E 7. A 8. B 9. B 10. C
Test
11. B 12. C 13. C 14. E 15. A
16. E 17. B 18. C 19. A 20. C

4. Basamak: Güçlendirme Denemeleri - 4 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. C 3. B 4. D 5. B
6. B 7. B 8. C 9. D 10. C
Test
11. B 12. D 13. C 14. E 15. C
16. E 17. A 18. C 19. A 20. C

5. Basamak: Güçlendirme Denemeleri - 5 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. C 3. D 4. E 5. C
6. B 7. C 8. E 9. C 10. C
Test
11. A 12. C 13. C 14. B 15. A
16. A 17. E 18. A 19. C 20. A

6. Basamak: Güçlendirme Denemeleri - 6 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. E 3. D 4. C 5. A
6. D 7. E 8. B 9. C 10. B
Test
11. B 12. E 13. C 14. C 15. D
16. B 17. E 18. A 19. C 20. E

Toplam Cevaplanan
Soru Sayısı Soru Sayısı Doğru Yanlış Boş

120

Uyarı

1) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız soruların video çözümlerini dinledikten sonra soruyu bir daha gözden geçiriniz.

2) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız sorularla ilgili kitabın girişinde ve 1. Eşikte yer alan çözüm tekniklerine ilişkin açık-
lamaları bir daha gözden geçiriniz.

3) Anlamlarını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamlarını sözlükten inceleyiniz.

5. EŞİK
BENZEŞİM DENEMELERİ

1 Benzeşim Denemeleri - 1

2 Benzeşim Denemeleri - 2

3 Benzeşim Denemeleri - 3

4 Benzeşim Denemeleri - 4

5 Benzeşim Denemeleri - 5

6 Benzeşim Denemeleri - 6

7 Benzeşim Denemeleri - 7

8 Benzeşim Denemeleri - 8

9 Benzeşim Denemeleri - 9

10 Benzeşim Denemeleri - 10

1. Bu eşikte 10 basamak vardır. Her basamak yirmidörder soru içeren bir deneme niteliğindedir.

2. Bu eşikte yer alan her bir basamaktaki her bir deneme için 25 dakikalık bir süre önerilmektedir.

3. Her bir basamakta yer alan testler ÖSYM’nin son 6 yılda sorduğu soruların standartlarında, sevi-
yesinde ve çeşitliliğinde onlara benzer bir dille oluşturulmuş sorulardır.

4. Sınav performansınızı düzenlemek için her bir basamakta yer alan denemeyi ara vermeksizin bir
oturumda çözmelisiniz.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 1
1. I. Damarlar tamamen tıkandığında ya da bir kan pıhtısı
bu damarı tıkadığında kalp krizi meydana gelir.
II. Kalp hastalıklarının başlıca nedeni, damar sertliğidir.
III. Sertleşip hasar gören bölgelerde kolesterol ve farklı
maddeler, plaklar oluşturmaya ve damarın o bölgesini
yavaş yavaş tıkamaya başlar.
IV. Yüksek kolesterol, sigara, yüksek tansiyon, genetik se-
bepler, yanlış beslenme ve çevrenin olumsuz etkisiyle
esnek ve pürüzsüz yapıdaki damarlar; zamanla sertle-
şip tıkanmaktadır.
V. Erkeklerde daha genç yaşta ve sık olarak rastlanan
kalp krizi, kadınlarda östrojenin koruyucu etkisiyle daha
az ve geç yaşlarda görülmektedir.
Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluştu-
rulmak istense baştan ikinci cümle hangisi olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. (I) Yaramaz ancak iyi kalpli bir kuklanın gerçek bir çocu-
ğa dönüşmesini anlatan Pinokyo masalı herkesin gönlünü
fethetti. (II) Masal, büyük ilgi görmesine rağmen masalın
yazarı hiç akıllarda kalmadı. (III) Bu yazar, Floransa’da ya-
şamış Carlo Collodi adında bir memurdu. (IV) Yetişkinleri
tatmin etmenin zor olduğunu düşünen Collodi, çocuk ma-
sallarına yöneldi. (V) İtalyanca sözcükleri kolayca söyleye-
bilmek için İtalyan olmak gerekmediğinin kanıtı, Pinokyo
sözcüğünün herkes tarafından kolaylıkla söylenebilmesi-
dir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
3. (I) Dünyanın tüm değerleri, tüm servetleri sizin olabilir.
(II) Ancak hepsi belirli bir süre içindir. (III) Onlar bize dün-
yevi ölçüler içinde verilmiş emanetlerdir. (IV) Hem de on-
ları sahip olduğumuz olanaklar içinde en iyi biçimde de-
ğerlendirip kullanalım diye. (V) Sevgi dünyasının sunduğu
zenginlikler, kişinin sonsuza dek servetidir. (VI) Bir kez
kazanıldı mı asla kaybedilmeyen ve üstüne üstlük devamlı
olarak artan bir servet.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci parag-
raf hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
209
EŞİK 5
4. İbn el-Heysem; matematik, astronomi ve optik konularında 1
eserler yazmıştır. Ancak verimli ve başarılı olduğu alan op-
tiktir. Bu alandaki çalışmalarıyla optik bilimini kökten değiş-
tirmiştir. Matematiksel incelemeye dayanan yaklaşımı ve
yaptığı son derece özenli ve ayrıntılı deneylerle modern
anlamda bir matematiksel zik çalışmasını gerçekleştir-
miştir. Geleneksel bilimsel çalışma modeli için çok yeni
olan bu yaklaşımının sonucunda optik; konusu, kapsamı,
ilkeleri ve kuralları belirlenmiş bir bilim hâline gelmiştir.
Bu parçadan İbn el-Heysem ile ilgili olarak aşağıdaki
yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) Matematik alanında döneminin en verimli bilim insanı-
dır.
B) Matematiksel zik çalışmaları yürüterek optik konusu-
nu bir bilim alanı yapmıştır.
C) Astronomi alanındaki çalışmaları optik konusundaki
başarısını pekiştirmiştir.
D) Tanınmasında geleneksel araştırma yöntemlerini terk
BASAMAK
etmesi etkili olmuştur.
E) Optik konusundaki buluşlarını kitap olarak da yayımla-
mıştır.
5. I. Duvarın dibine çömelerek elektrik fenerini çıkardı.
II. Aklından geçirdiği günahı önlemek istermiş gibi hemen
elektriği söndürdü.
III. Yuvarlak ışıkta üç köşeli küçük kâğıtlara bir zaman
baktı.
IV. İçinde neler yazılı olduğunu pek merak ettiği hâlde açıp
bakmayı göze alamadı.
V. Dizleri arasında yere tutup düğmesine bastı.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştur-
ması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer
değiştirmesi gerekir?
A) I ile III B) II ile III C) II ile IV
D) II ile V E) III ile IV
 5 EŞİK
1 6. Ey şair!
Aldırma halkın sevgisine o kadar,
Tez geçer coşkun övgülerin uğultusu;
Duyarsan, yargısını bir budalanın,
Ya da kahkahasını soğuk kalabalığın,
Sıkı dur yine de,
Sakin ol.
Sen hoşnutsan eğer, varsın kalabalıklar
Tükürsünler ateşinin yandığı sunağa,
Ve yaramaz çocuklar gibi,
Sarsıp dursunlar masanı.
Bu dizelerde şairlerle ilgili vurgulanmak istenen temel
düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) Övgü ve yergilere aldırmaksızın duygu ve düşünceleri-
ni özgürce dile getirmelidirler.
B) Halkın duygularını ve duyarlılıklarını dikkate almaksı-
zın yazmalıdırlar.
BASAMAK
C) Konularını günlük kaygılarla değil geleceğe kalmayı
hedeeyerek seçmelidirler.
D) Yazdıkları beğenilmediğinde daha iyisini yazabilmek
için gayret göstermelidirler.
E) Sanatı sanat için yapmalı, toplumsal temaları işlemek-
ten kaçınmalıdırlar.
7. Almanya’ya daha önce gençlik yıllarımda gitmiştim. Ülke-
deki Türklerin sayısı herhalde 2-3 bini aşmazdı o zaman-
lar. Bonn’daki büyükelçilik ile üç ayrı Alman kentindeki
başkonsolosluğun memurları, aileleri… Almanlar arasında
Türkiye’nin, Türklerin, Türkçenin ne olduğunu bilen çok
azdı. Almanya, savaşın etkisindeydi. Şehirler, yıkıntıya
dönmüş; yıkılanlar, yeniden yapılmaya çalışılıyordu.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Öykülemeye başvurulmuştur.
B) Açıklama yapılmıştır.
C) Betimlemeye yer verilmiştir.
D) Tanık gösterme yoluna gidilmiştir.
E) Sayısal veriden yararlanılmıştır.
210
BENZEŞİM DENEMELERİ - 1 25 dk
8. (I) Şehirde yaşayan insanlar pek bilmez ama kırsal kesim-
de yaşayan herkes, doğadaki bitkilerin hepsinin çok önemli
olduğunu bilir. (II) Üzerine basarak geçtiğimiz birçok bitki-
nin, yol kenarlarında biten çalılıkların, ağaç diplerinde ye-
şeren otların muhakkak şifalı bir yönü vardır. (III) İnsanlığın
var oluşundan bu yana doğadaki bitkiler tıp alanında kulla-
nılmıştır. (IV) Hani eskiden evleri süpürmek için kullanılan
süpürgeler var ya ondan bahsediyoruz işte. (V) Süpürge
yapımında kullanılan bir bitkinin sağlığa faydası olurmuş
demeyin.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Bunlardan biri de funda bitkisi olarak da bilinen sü-
pürge otudur.” cümlesi getirilmelidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
9. 38 anne ve onların iki yaşındaki çocuklarının yer aldığı bir
araştırmada annelerden çocuklarına her seferinde iki yeni
kelime öğretmeleri istendi. Öğrenme periyodlarından birinde
annenin telefonu çalacak ve anne öğretime ara verip çağrı-
ya cevap verecekti. Diğer öğrenme periyodunda ise anne
ve çocuk etkileşimi kesintiye uğramayacaktı. Araştırma so-
nuçları, öğretimin kesintiye uğramadığı durumda çocukların
kelimeleri öğrendiğini, annenin telefona cevap vererek etki-
leşimi kesintiye uğrattığı durumda ise çocukların kelimeleri
öğrenemediğini gösterdi.
Bu parçada söz edilen araştırmanın amacı aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Yetişkinlerin eğitim becerileri üzerine bilgilerini gözden
geçirmek
B) Çocuklarda dikkat dağıtan teknolojik araç gereçlerin
çeşitlerini belirlemek
C) Öğrenme sırasındaki kesintilerin etkileşime ve öğren-
meye etkilerini incelemek
D) Kesintili öğrenme yöntemlerinin geliştirilmesine katkı
sağlamak
E) Çocukların söz dağarcığını zenginleştirmede annenin
rolünü ölçmek
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 1
10. Basın ve yayın araçlarının varlıklarının temel nedeni; okur-
larına yalnızca günün olaylarını bildirmek, kamuoyunu
yansıtmak, kamuoyu oluşturmak değildir. Ulusuna, belirli
bir düzeyde “öğretim” olanağı sağlayamayan ülkelerde ya-
rım kalan bu yükümlülüğe sahip çıkmak da basın ve yayın
araçlarının görevleri arasında olmalıdır. Duyarlı ve sorumlu
bir basın ve yayın aracı için bu görev bir borçtur.
Bu parçada basın ve yayın araçlarıyla ilgili olarak vur-
gulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bilgilenme gereksinimi içinde bulunan halka ışık tutma,
onları aydınlatma
B) Belli konularda halkın üzüntüsüne ve sevincine katılma
C) Halkın kültürel yapısını tüm uluslara tanıtma
D) Bilgi yayma görevini insana yaraşır bir biçimde yerine
getirme
E) Topluma dar çerçeve içinde yaşayabilme uysallığı ve
alışkanlığı kazandırma
11. Arap ve Fars edebiyatlarının sanat anlayışına bağlı kalı-
narak oluşturulan edebiyata divan edebiyatı adı verilir. Bu
edebiyat özellikle Anadolu sahasında gelişen ve yaygınla-
şan bir edebiyattır. Bu edebiyata, Arap ve Fars kültürleriy-
le yetişenlere seslendiği ve saray çevresinde geliştiği için
yüksek zümre edebiyatı, klasik edebiyat, divan edebiyatı,
saray edebiyatı gibi adlar verildi. Bunlardan en yaygını di-
van edebiyatıdır. Bu adlandırma, şairlerin şiirlerini divan
adını verdikleri bir kitapta toplamalarından kaynaklanmış-
tır.
Bu parçada divan edebiyatının hangi yönü üzerinde
durulmuştur?
A) Etkilendiği kültürler
B) Dil özellikleri
C) İsimlendirilme gerekçeleri
D) Yaygınlık kazandığı bölgeler
E) Hangi bölgelerde kullanıldığı
211
EŞİK 5
12. Tarih; milletlerin yükselme ve gerileme sebeplerini ararken 1
birçok siyasi, askerî, toplumsal sebepler bulmakta ve say-
maktadır. Bütün bu sebepler, toplumsal olaylarda etkindir.
Fakat bir milletin doğrudan doğruya hayatıyla, yükselişiyle,
gerilemesiyle ilgili ve bağlantılı olan milletin ekonomisidir.
Tarihin ve tecrübenin tespit ettiği gerçek, bizim millî hayatı-
mızda ve tarihimizde de ortaya çıkmıştır. Türk tarihi incele-
nirse bütün yükselme ve gerileme sebeplerinin bir ekonomi
meselesinden başka bir şey olmadığı anlaşılır. Tarihimizi
dolduran bunca başarılar, zaferler veya yenilgiler, çöküşler
ve felaketler, bunların hepsi; meydana geldikleri devirler-
deki ekonomik durumumuzla ilgili ve bağlantılıdır.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yorumlardan hangisi
yapılamaz?
A) Ülkeyi layık olduğu seviyeye yükseltebilmek için eko-
nomiye önem verilmelidir.
BASAMAK
B) Ekonomi demek; yaşamak için, mutlu olmak için, insan
varlığı için ne gerekliyse onların hepsi demektir.
C) Ekonomik organizasyon geliştikçe yurdun verimliliği de
artmış olacaktır.
D) Millet hayatındaki gelişmeleri ekonomik gelişmelerden
bağımsız olarak değerlendiremeyiz.
E) Kurtuluş ve bağımsızlık için yapılan savaşlar o dönem-
lerin ekonomik durumuyla bağlantılıdır.
13. Güney Amerika’da yer alan Amazon Nehri, Afrika’daki Nil
Nehri ile birlikte dünyanın en uzun nehirlerinden biridir. Bü-
yük Okyanus’a 160 km mesafede bulunan nehir; Peru’daki
And Dağları’nın doruklarından doğarak, doğuya doğru bir
seyir izleyip Atlas Okyanusu’na dökülür. 6.400 km uzunlu-
ğundaki Amazon’un taşıdığı su miktarı; Mississippi, Nil ve
Yangtze Nehirleri’nin taşıdıkları suların toplamından fazla-
dır. Denize döküldüğü Atlas Okyanusu kıyılarında genişliği
yaklaşık 240 km’yi bulur.
Bu parçada Amazon Nehri ile ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
A) Birçok büyük nehirden fazla su taşıdığına
B) Dünyanın en uzun nehri olduğuna
C) Coğra konumuna
D) Doğduğu ve denize döküldüğü yerlere
E) Eni ve boyuyla ilgili bilgilere
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 1 25 dk

1 14. Moliere’in “Hastalık Hastası” komedisinden alınan
ARGAN— (İskemlesine oturarak) Şöyle gel bakayım kı-
zım! Sana, sanırım hiç beklemediğin bir haber vereceğim.
Seni birisine istiyorlar. Ne o? Gülüyor musun? Öyledir ya,
evlenmenin sözü bile hoştur; hele kızlar için bundan tuhaf
şey olamaz. Ah! Doğa, doğa! Belki de öyle görüyorum ki
sana evlenmek isteyip istemediğini sormaya bile gerek yok
kızım.
15. Gençlerin değişen dünya şartlarına olağanüstü uyumu (!)
geleceğe umutla bakmaya çalışan biz yetişkinleri tedirgin
ediyor. Onların eğitimlerine gereken ilgiyi ne kadar göster-
diğimiz tartışılır ama babalarımızdan daha ileri olduğumuz
aşikâr. Üzülerek söylüyorum ki yarınlarımız bugünümüz-
den daha iyi olmayacak. Herhangi bir ülkü peşinden koş-
mayan, birlikte yaşama kültürü zayıf ve bir o kadar da inat-
çı bir nesil duruyor karşımızda.

ANGÉLIQUE— Her ne buyurursanız uymayı görev bilirim Bu parçada

babacığım. I. kendini beğenme
ARGAN— Böyle söz dinleyen bir kızım olduğuna doğrusu II. endişe
çok hoşnutum. Öyleyse sorun çözümlendi. Ben söz ver- III. karamsarlık
dim.
duygularından hangileri belirgindir?
ANGÉLIQUE— Her buyruğunuza körü körüne uymak boy- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
numun borcudur babacığım. D) I ve III E) II ve III
ARGAN— Adamı daha görmedim ama görünce hem be-
BASAMAK

nim hoşnut olacağımı hem senin hoşlanacağını söylediler.

ANGÉLIQUE— ----.

diyaloğunun sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir-

se “Angelıque’nin babasının isteğini onayladığı fakat arka
planda olayın farklı bir boyutu olduğu” sonucuna ulaşılır?
A) Siz beğendiyseniz benim de beğeneceğime hiç şüp-
hem yok babacığım. Sizin seçimleriniz ve kararlarını-
zın doğruluğuna her zaman şahit olmuşumdur
B) Böyle önemli konularda sizin kararlarınız ve düşün-
celeriniz benim için her zaman önemli olmuştur ama
benim hayatımı tamamıyla etkileyecek olan bir kararda
son sözün bana bırakılmasını tercih ederim
C) Evlilik konusunda sizin de dediğiniz gibi genç bir kızın
mutlu olmaması düşünülemezdi babacığım fakat sizin
hastalığınızı düşünmek ve tedavinizle alakadar olabil-
mek için bu kri bir kez daha düşünmenizi isterim
D) Bu işi onaylamanızdan yüreklenerek size içimi açabi-
leceğim için artık ne saklayayım: Doğrusunu isterseniz
biz bundan tam altı gün önce bir rastlantıyla tanışmış-
tık; size yapılan başvuru, bizim işte bu ilk rastlaşma-
mızdan sonra birbirimize karşı duyduğumuz ilginin so-
nucudur
E) Ah, babacığım bana yaptığınız iyiliklere öyle minnet
duyuyorum ki ben her zaman koruyup kolladınız ve be-
nim için en iyi olanı seçmeye çalıştınız

212
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 1
16. Ülkemizde 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren günlük ga-
zetelerle birlikte haftalık, on beş günlük ve aylık dergiler
yayımlanmıştır. İlk Türk dergileri tıpkı Avrupa’da olduğu
gibi bilim topluluklarının yayın organı olarak ortaya çıkmış-
tır. Şu ana kadar yapılan araştırmalar, Osmanlıda ilk der-
ginin 1862 yılında çıkarılan ve bir fen bilimleri dergisi olan
Mecmua-i Fünun olduğunu göstermektedir.
Bu parçada dergicilik tarihimizle ilgili olarak aşağıdaki-
lerden hangisine değinilmemiştir?
A) İçeriğinin zamanla değiştiğine
B) İlk örneklerinin ne zaman verildiğine
C) Avrupa’daki dergicilikle benzeştiğine
D) Ne kadar aralıklarla çıkarıldığına
E) İlk örneğinin içeriğine
17. Badem, lezzetli bir kuru yemiştir. Bu yemiş, tatlılardan ye-
meklere kadar birçok farklı lezzet içinde kullanıldığı gibi
yağı da önemli bir kozmetik ve ilaç sanayisinin malzeme-
sidir. Botanik açıdan kiraz, erik ve şeftali ile aynı aileden
gelen badem; olgunlaştığında diğerleri gibi lezzetli olmaz.
Dışı şeftaliyi andıran ancak yeşil, sert ve kalın örtünün al-
tındaki kabuğun içinde yetişen iç bademdir lezzetli olan.
Ana yurdu Çin ve Orta Asya olduğu bilinen badem ağacı-
nın eski Yunan ve Romalılar tarafından Akdeniz havzasına
taşındığı bilinir.
Bu parçada badem ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-
gisine değinilmemiştir?
A) Genel bir kullanım alanı olduğuna
B) Görünüşünün şeftaliye benzediğine
C) Ana yurdunun Orta Asya ve Çin olduğuna
D) Olgun hâlinin benzeri meyveler gibi lezzetli olmadığına
E) Kuru yemiş olarak daha çok bilindiğine
213
EŞİK 5
18. Mehmet Akif’in 1
Biri ecdâdıma saldırdı mı hattâ boğarım!..
- Boğamazsın ki!
- Hiç olmazsa yanımdan koğarım.
Üç buçuk soysuzun ardında zağarlık yapamam;
Hele hak nâmına haksızlığa ölsem tapamam.
Doğduğumdan beridir âşıkım istiklâle,
Bana hiç tasmalık etmiş değil altın lâle!
Kanayan bir yara gördüm mü yanar tâ ciğerim,
Onu dindirmek için kamçı yerim, çifte yerim!
Adam aldırma da geç git, diyemem aldırırım.
Çiğnerim, çiğnenirim, hakkı tutar kaldırırım!
dizelerinde aşağıdakilerin hangisi vurgulanmamıştır?
A) Özgürlüğe düşkünlük
B) Tarihini sahiplenme
C) Haksızlığa karşı çıkma
BASAMAK
D) Mücadeleden yılmama
E) Tez canlılık gösterme
19. Sözcüklere karşılık ararken yanı başımızda duran bu hazi-
neden niçin yararlanmayalım? Hem ilişkilerimizin gelişme-
si hem de dilimizi kendi kaynaklarımızla geliştirmek için en
doğru ve uygun yoldur. Egemenlik sözü, Kazak ve Kırgız
Türklerinde de Türkiye’deki bilinen anlamıyla kullanılmak-
tadır. Uydurma olduğu sanılan “Kurum” sözcüğü de Ku-
muk Türklerinde müessese yerine kullanılmaktadır.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık ola-
rak söylenmiş olabilir?
A) İletişim dilinin gelişmesine yapılan katkılarla kültürel
bütünleşme tamamlanmış mıdır?
B) Yabancı sözcüklere yeni karşılıklar bulmada Türk leh-
çelerinden yararlanmalı mıyız?
C) Dilimiz, edebiyatımız ve kültürümüzün önemli bir döne-
mecin eşiğinde olduğu doğru mu?
D) Tüm Türk lehçelerinin ortak sözlüğü olan Karşılaştır-
malı Türk Lehçeleri Sözlüğü gereksinimleri karşılıyor
mu?
E) Türk dünyasının kültürel birleşmesinin ilk ayağının al-
fabe birliği olduğunu söyleyenlere katılıyor musunuz?
 5 EŞİK
1
20 - 21. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Binlerce yıl Batı ve Doğu medeniyetlerini eşit derecede et-
kilemiş olan Elemanlar kitabı sadece bir matematik kitabı
değildir. Gerçeği açığa çıkarma çabasının ciddiyetini ve
bunda gizli olan mutluluğu yakalayan, okuyucuda da bir
an bu mutluluğu yakaladığı hissini uyandıran bir kitaptır.
Tüm fanilerin eserlerinde olduğu gibi hataları ve eksikleri
vardır ama yine de sergilenen yöntemlerle bu kusurlar gi-
derilir duygusunu hep ayakta tutan bir kitaptır. Bu dünyaya
ait ama bambaşka dünyaların rüzgârını estiren bir kitaptır
Elemanlar.
20. Bu parçadan Elemanlar kitabı ile ilgili olarak
BASAMAK
I. Hataları ve eksik yanları bulunmaktadır.
II. Yıllardır birçok uygarlığı etkilemiştir.
III. Matematik dışındaki bilimlerle ilgilidir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) Yalnız III
21. I. Aziz Sancar’ın ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas
Lindahl ile birlikte 2015 Nobel Kimya Ödülü’nü kazan-
ması
II. Profesör Hawking’in “Yapay zekâlı makineler, insan
ırkının sonunu getirebilir.” demesi
III. 25 Eylül 2020 tarihinde gerçekleştirilen 20. Uluslarara-
sı İstanbul Mistik Müzik Festivali’nde Geleneksel Su
Ayinler Topluluğu’nun Su Devranı icrası
Bu parçada geçen “bambaşka dünyaların rüzgârını estir-
mek” sözüne yukarıdakilerden hangileri uymaktadır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
214
BENZEŞİM DENEMELERİ - 1 25 dk
22 - 23 ve 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
22. (I) Zeytin, İlk Çağ’dan beri barış ve varlık simgesidir.
(II) Bu yüzden zeytinin yetiştiği yerler, değerli alanlar ol-
muş; zeytin, zengin-yoksul herkesin sofrasında yer al-
mıştır. (III) İnsanların sonsuz özlemi olan barışı ve varlığı
simgelemek için ağzında yapraklı bir zeytin dalı bulunan
güvercin resmi çizilir hep. (IV) Bu; Nuh’un gemisinden, tu-
fandan sonra uçurulan ve bir gün ağzında bir zeytin dalı ile
gelerek tufanın bittiğini, barış döneminin başladığını müj-
deleyen güvercini simgeler. (V) Zeytine verilen bu önem,
onun insanın dostu olmasının yanında tanesindeki yağdan
ve bu yağın besin değerinden ileri gelir. (VI) Zeytin, yağını
çıkarmak için çekirdeği parçalanıncaya kadar sıkılır.
Bu parçadan zeytinle ilgili olarak
I. simge olduğu kavramlara
II. yetiştiği bölgelere
III. insan için önemine
IV. renk ve tadına
verilenlerinin hangilerine değinilmemiştir?
A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III
D) Yalnız IV E) II ve IV
23. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerde “zeytin” ile ilgi-
li olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede barış ve varlık simgesi olarak her dönemde
yaşamın içinde olduğu dile getirilmiştir.
B) II. cümlede bir simge olarak kullanılmasının değerini
artırdığından söz edilmiştir.
C) III. cümlede güvercinle birlikte insanların özlemini sim-
gelediği belirtilmiştir.
D) IV. cümlede efsanelere konu olduktan sonra tüketimi-
nin arttığı anlatılmıştır.
E) V. cümlede tarihsel bir simge olmasının yanında bir be-
sin de olduğu söylenmiştir.
24. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde zey-
tinle ilgili bir çıkarımda bulunulmuştur?
A) I B) III C) IV D) V E) VI
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 2 EŞİK 5

1. (I) Anadolu’yu hiç görmemiş İstanbullu bir yazarın Anado- 3. I. Sözgelimi bir adama “Odadan çıkınız!” demek, ona işa-
lu’yu romanlarında anlatması mümkündür. (II) Ömründe retle kapıyı göstermekten daha az etkilidir.
2
öğretmenlik yapmamış bir romancımızın romanının merke- II. Hiçbir söz; gözlerin açılması kadar hayreti, kaşların
zine öğretmeni oturttuğu bir romanı vardır. (III) Buna karşı çatılması kadar kızgınlığı canlı bir biçimde anlatamaz.
çıkanlar da var ama ben bunları doğal karşılıyorum. (IV)
III. Konuşma sırasında işaret diline başvurmak, sözcük
Bir yazara “Sen bu konuda yetersizsin, bu konuyu yazma.”
dağarcığımızın yetersizliğinden kaynaklanır.
diyemezsiniz. (V) Sanat eserinde yaşanan çevrenin aktarı-
IV. Jest ve mimikler, çoğu zaman sözlü anlatımdan daha
mı, çok sık karşılaşılan bir durumdur.
etkilidir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
V. Parmağınızı dudağınıza götürerek birinin susmasını
şüncenin akışını bozmaktadır?
istemeniz “Susunuz!” demekten daha anlamlıdır.
A) I B) II C) III D) IV E) V
Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluştu-
rulursa hangisi dışta kalır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
BASAMAK

2. (I) Otobiyograler; bir kişinin kendi yaşamını kaleme al-

ması şeklinde tanımlansa da olayların geçtiği dönemin ve
toplumun izlenmesi, değerlendirilmesi açısından önemli
4.
kaynaklardır aynı zamanda. (II) Yaşama ayna tutma olarak
da değerlendirilebilecek olan bu eserleri yazmaktan edebi-
yatçıların yanı sıra siyasetçiler, gazeteciler ve çeşitli sanat
dallarında eser verenler de uzak durmamışlardır. (III) Her
anın kendine göre güzelliklerinden faydalanmak, bilinçli bir
yazar olmanın gereğidir. (IV) Bu yüzden yazmayı kısa bir
zaman dilimine sıkıştırmamak gerekir. (V) Çünkü bir yazıyı
tek oturumda bitirmek yerine birkaç oturumda farklı duygu-
lar altında yazmak, yapıta bir çeşitlilik katar. (VI) Yazarlar,
bir yapıtı belli aralıklarla okura ileteceklerini biriktirerek ta-
mamlarsa her yönden renkli yapıtlar ortaya koyabilir.
I. Yazı yazmak, fotoğraf çekmeye değil; resim yapmaya
benzer.
II. Fotoğrafta denklaşöre basar, karşınızdaki görüntüyü
kaydedersiniz.
III. Resim yapmak ise o görüntüyü kendi bakış açınızla
yeniden şekillendirmeniz demektir.
IV. Çünkü yazar, tıpkı ressam gibi herkesçe bilinen konu
ve malzemeden “var olmayan” bir yapıtı ortaya çıkaran
kişidir.
V. Bu yüzden yazı yazmak, aslında yanlış bir ifadedir;
doğrusu, yazıyı üretmektir.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturma-

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf sı için hangileri birbiriyle yer değiştirmelidir?

hangi cümleyle başlar? A) I ile III B) I ile V C) II ile V

A) II B) III C) IV D) V E) VI D) III ile IV E) IV ile V

215
 5 EŞİK
5. Kafamda bir tuhaıkla başladığım roman, doğal seyrinde
devam ederken asla kitabı elimden bırakmayı düşünme-
2
dim. Şelalelerin deli dalgalarında akıntıya kapılmış ufak
bir taş misali ruhum kitabın satırlarında sanki her seferin-
de yeniden kelepçe yiyordu. Okudukça okuyasım geliyor,
sürekli kahramanın kafasındaki tuhaığın peşine düşmüş
sahipsiz bir soru işareti gibi hissediyordum kendimi.
Metnin bütünü düşünüldüğünde parçada bahsedilen
eserin hangi özelliği vurgulanmak istenmiştir?
A) Kapalılığı
B) Özgünlüğü
C) Sürükleyiciliği
D) Etkileyiciliği
E) Kalıcılığı
BASAMAK
6. Yazarlar olarak yaşamın içinde değil, kendi inşa ettiğimiz
küçük kulelerde yaşıyoruz. Bir gün o küçük kuleden çıkı-
verince bir yabancı gibi kalıyoruz ortada. Konuşamıyor,
yalpalıyor, yürümeyi beceremiyoruz. ---- Yapıtlarımızı oku-
yanlar, notumuzu veriyorlar hemen “Yaşamdan kopuk ol-
duğu için edebiyat tadı yetersiz bunların.”
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Yapıtlar oluşturulurken halkın içinden yaşamlar örnek
seçilir.
B) Kendi dünyamıza kapanıp yaşamdan habersiz olduğu-
muz için başarılı yapıtlar veremiyoruz.
C) İlgi alanlarımız dışındaki konularla ilgilenmiyoruz.
D) Edebiyatçılar, ilhamlarını hep halktan alır.
E) Birçoğumuz halktan uzak olsak da halk için sanat anla-
yışını savunuyoruz.
216
BENZEŞİM DENEMELERİ - 2 25 dk
7. (I) Sümerlerin insanlık tarihine en büyük katkısı yazıyı bul-
malarıdır. (II) Yumuşak tabletlere, kamış parçaları kalem
gibi kullanılarak yazılar yazılıyor sonra o tabletleri iki kez
fırınlanıyordu. (III) Böylelikle kalıcı yazılı belgeler oluştu-
ruluyordu. (IV) Sümer kralları ise bu tabletlere yaşadıkları
olayları, yaptıkları savaşları da yazmıştır. (V) Bunlar bilinen
ilk tarihî yazılardır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra düşüncenin akışına göre “Bu tabletlerde tapınağın
ambarlarına, depolarına giren ve oralardan çıkan tahılların
kayıtları tutuluyordu.” cümlesi getirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. İnsanoğlu içinde yaşadığı kültürün tutsağıdır. Çinlilerle
olan ilişkilerimizde niyetlerini sözlerinden değil de davra-
nışlarından sezinlemeye çalışıyoruz. Fakat bunu yaparken
sanki insanların davranışları dünyanın dört bucağında bir-
birinden farksızmışçasına kendi davranışlarımızı ölçü alı-
yoruz. Tabii onlar da bizi değerlendirirken kendi davranış-
larını ölçü alıyorlar. İşte böyle bir durum, ciddi yanılmalara
yol açabilmektedir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine varılabilir?
A) İnsanları anlamada ait oldukları kültürel değerler dikka-
te alınmalıdır.
B) Çinlilerin sözleriyle davranışları arasında daima bir zıt-
lık vardır.
C) Kişi ait bulunduğu kültürü tanımadan kendi duygularını
kavrayamaz.
D) İnsanların gerçek niyetlerini anlamak çoğu kez müm-
kün olamamaktadır.
E) Çocukluğumuzda edindiğimiz kültürel değerleri bir tür-
lü terk edemeyiz.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 2
9. Rudyard Kipling’in
Ne dostların ne de düşmanların sözleri incitmezse seni
Gereğinden çok bağlanmadan saygı duyarsan herkese
Eğer her dakikanın doldurabilirsen altmış saniyesini
O zaman dünya da senindir, içindeki her şey de
Hatta daha çoğunu da ellerinde bulursun
Asıl önemlisi oğlum o zaman gerçek adam olursun.
sözlerinde aşağıdakilerin hangisi vurgulanmamıştır?
A) Tahammüllü olmak
B) İnsanlara olan saygıyı kaybetmemek
C) Çalışkan olmak
D) Etrafına güven duymak
E) Sabretmeyi bilmek
10. İçinde bulunduğumuz yüzyıl, tüm duygu ve ürünlerin an-
lamlarına bakılmadan hızla tüketilmek istendiği ve her şe-
yin anında hazmedildiği bir yapıya sahip. Güne dair her
yaklaşım ve eylem, bir şeyleri inşa ederken göz ardı ettikle-
rinin de sonunu hazırlıyor. Belki de göz ardı edilenlerin en
başında tarihî ve kültürel mirasımız yani kimliğimiz geliyor.
Daha düne kadar hayatımızın her alanında olup içinde ne-
fes alıp verdiğimiz, bireysel veya toplumsal olarak kutsal
saydığımız ya da değer yüklediğimiz mekânlar; bu doyma-
yan yapının dayatılan ve yaşatılan kuralları karşısında bir
bir tükeniyor.
Bu parçada yazar aşağıdakilerin hangisinden yakın-
maktadır?
A) Tarihî ve kültürel unsurların korunmasında bir devlet
politikasının bulunmamasından
B) Günümüzde bazı kültürel değerlere karşı sivil toplu-
mun bilinç oluşturmada başarısız olmasından
C) Günlük yaşamın yoğun temposu sonucu tarihî ve kül-
türel değerlerin itibar kaybetmesinden
D) İnsanların kullanımına sunulan çeşitli araç gereçlere
bireylerin ayak uyduramamasından
E) Çeşitli tarihî binaların yakılıp yok edilmesinden
217
EŞİK 5
11. Türkçenin değişik alanlardaki kullanılış güzelliğini, biçimini,
rengini yansıtmak görevimizdir. Ben bunu bilinçli olarak ve
2
severek yapıyorum. Bölgesel söyleyiş özelliklerini yansıt-
mak gerektiğine inanıyorum. Ben yazacağım, öbürü yaza-
cak, beriki yazacak ve bu yazılanlar bir gün bölgesellikten
çıkıp herkesin kullandığı deyimler durumuna gelecek. Böy-
lelikle Türkçe, eski zenginliğini yine kazanacak.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine verilmiş bir
cevap olabilir?
A) İyi bir yazar olabilmek için gençlere önerileriniz neler-
dir?
B) Toplumsal konulara yer vermeyen kitaplar başarılı ola-
bilir mi?
C) Her yazarın dili iyi kullanması gerektiğine inanıyor mu-
sunuz?
D) Türkçenin zenginleşmesi için yazarlara düşen en
önemli görev nedir?
BASAMAK
E) Sanatçıların yapıtlarında yöresel söyleyişlere yer verdi-
ğini düşünüyor musunuz?
12. Hiçbir sanatçı, doğaya ayna tutmaz. Çünkü sanatçı, ba-
sit bir ayna tutucu değil; birikimlerinden bir eser meyda-
na getiren yaratıcıdır. Bu yüzden sanatçılar, alçakgönüllü
olamaz. Zaten isteseler de alçakgönüllü olamazlar. Düşün-
senize iki taşı üst üste koyan birisi ne kadar gururlanıyor.
Peki, bir sanat eseri ortaya çıkaran sanatçı nasıl olur da
alçakgönüllülük gösterir?
Bu parçaya göre sanatçıların alçakgönüllü olamama
sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Düşüncelerini, yapıtın içinde belli olmayacak şekilde
vermeleri
B) Yerli kaynaklardan beslenerek gelişme göstermeleri
C) Bütün insanları ilgilendiren konuları işlemeleri
D) Gerçek yaşamı, toplumun diliyle başarılı bir biçimde
anlatmaları
E) Edindikleriyle yepyeni bir eser ortaya koymaları
 5 EŞİK
13. Sanat zor ama eleştiri kolay diyenlere ikisinin de güç oldu-
ğunu söyleyeceğim. Aslında eleştiri de bir sanattır, sanat
2
üzerinde bir sanattır. Nerede, hangi zamanda olursa olsun
şiirin, romanın yazgısıyla eleştirinin yazgısı arasında fark
göremezsiniz. Edebiyattaki parlak çağlarda ve güdük dö-
nemlerdeki bir sanatçı olarak eleştirmenin payı öbür edebi-
yat yaratıcılarından aşağı kalmaz.
Bu parçada yazar aşağıdakilerin hangisinden yakın-
maktadır?
A) Yazın dünyasına yeni adım atmış eleştirmenlerin yete-
rince desteklenmemesinden
B) Öznel ölçütlerle eleştiri yapılmasının yapıtın değerini
düşürmesinden
C) Eleştiri ile sanatın birbirinden ayrı tutulmasından
D) Eleştirinin yazınsal işlevini yerine getirmediğinden
E) Günümüzdeki eleştiri yazılarının şiir üzerine yoğunlaş-
masından
BASAMAK
14. Güzelliğiyle bizi sarsan bir tablonun durgun bir kişilikten
çıktığı, Baudelaire’in acılarını anlattığı “Elem Çiçekleri”nin
yapma çiçekler olduğu, Moliere’in en gülünç komedilerini
en az güldüğü günlerde yazdığı inanılması güç gerçekler-
dir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmakta-
dır?
A) Yazarların okura kendi yaşamlarıyla ilgili bilgi vermek-
ten kaçınması
B) Sanatçıların gerçekleri hayal dünyalarında süslemesi
C) Her yapıtın eleştiriye muhtaç olması
D) Sanatçının yaşamıyla eserlerinin farklı tutulması gerek-
tiği
E) Yapıtların bir bütün olarak değerlendimesi gerektiği
218
BENZEŞİM DENEMELERİ - 2 25 dk
15. I. Görüldüğü gibi biri başarıyla diğeri ise elim bir olayla
sonuçlanan yolculuklar, bugün her ne kadar “Güney
Kutbu’na ulaşma yarışı” olarak anılsa da aslında orta-
da önceden planlanmış bir yarış yoktu.
II. İki ismin de tek amacı o güne kadar hakkında pek bilgi
sahibi olunmayan ve hiç gidilmemiş Güney Kutbu’na
ulaşan ilk insan olmaktı.
III. 1911 yılında Norveçli Roald Amundsen ve Britanyalı
Robert Falcon Scott, Güney Kutbu’na ulaşan ilk insan-
lar olmak için yola çıkmışlardı.
IV. Scott ve dört arkadaşıysa kutba ulaştıktan sonra dönüş
yolunda hayatlarını kaybetti.
V. Yolculuk sonunda Amundsen hem bu amaca ulaşmayı
hem de ekibindeki herkesi sağ salim geri döndürmeyi
başardı.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
16. (I) Antarktika, arada sırada tuhaf seslerin duyulabildiği bir
yer. (II) Çünkü burası buzullarla kaplı ve buzul tabakaları
kimi zaman çatlayıp eriyor, yüzeyin altında sıkışmış hava-
yı dışarı salıyor. (III) Hatta bu yeni kaydın son derece ür-
kütücü bir ses olduğu bildirildi. (IV) Bazı detaylı taramalar
sonunda da sesin Antarktika’nın batısında bulunan “Ross
Buz Sahanlığı”ndan geldiği anlaşıldı. (V) Araştırmacılar,
bu sesi ortaya çıkaran şeyin metrelerce kar ve buz altında
sıkışmış sismik dalgalar olabileceğini ifade etti.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Araştırmacıların yeni saptadığı ses ise daha önce
karşılaşılmış olanlara hiç benzemiyor.” cümlesi getirilirse
parçanın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 2
17. Bir sanatçının yapıtlarının şifresinin çözülebilmesi için ya-
şadığı şehrin niteliklerinin, tarihinin, coğrafyasının çok iyi
bilinmesi gerekir. Çünkü o toprakların coğrafyası, havası,
suyu bir sanatçının dilini, tavırlarını ve yaşam görüşünü
büyük ölçüde şekillendirir. Paris’i bilmeden Seller, Çu-
kurova’yı bilmeden İnce Memed doğru bir biçimde anla-
şılabilir mi?
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadan çıkarılabilecek
bir yargı değildir?
A) Yaşadığı çevreyi konu edinen yazarlar okuyucuyu de-
rinden etkiler.
B) Okur, bir yapıtı okurken yapıtın oluşturulduğu çevreyi
çok iyi bilmelidir.
C) Yazar, yapıtını meydana getirdiği çevrenin izlerini taşır.
D) Sanatçının yaşadığı kentin sanatçı üzerinde etki bıra-
kacağını bilmek gerekir.
E) Sanatçıların yaşadığı çevrenin ipuçları yapıtlarında
saklıdır.
18. Tarsus’un Çatalburun köpekleri, adını sanki iki burnu var-
mış gibi ikiye bölünmüş burnundan alır. Bu özelliği, onların
koku alma duyularının diğer köpeklerden daha gelişmiş
olmasını sağlar. Sahiplerine aşırı derecede bağlı ve on-
lara hiçbir zaman sırt çevirmeyen köpekler, sahiplerince
de ailenin bir üyesi olarak görülür. Hiç kimseyi; çocukları,
yetişkinleri hatta kendisi dışındaki hayvanları bile kesinlikle
ısırmaz. Av için kullanılan bu hayvanların içgüdüleri çok
gelişmiştir.
Bu parçaya göre Çatalburun köpekleriyle ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Adlarını ziksel özelliklerinden aldıkları
B) Diğer köpeklerden üstün bir özelliğe sahip oldukları
C) Özel bir eğitim verilerek yetiştirildikleri
D) Sahiplerine sadakatle bağlandıkları
E) Biyolojik özelliklerine aykırı bir durum taşıdıkları
219
EŞİK 5
19 - 20. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız. 2
(I) Ülkemiz bulunduğu bölge itibarıyla oldukça zengin bir
orman ve bitki örtüsüne sahip. (II) Ancak her yıl binler-
ce hektar orman, çıkan yangınlar sonucu kül olmaktadır.
(III) Modern yapılaşma ve çıkarılan madenler yüzünden
her yıl binlerce ağaç kesilmeye devam ediyor. (IV) Elde ka-
lan ağaçlar ise ne yazık ki bilinçsiz bir şekilde yakılan anız,
sigara izmariti veya doğal sebepler sonucu yok olmaktadır.
(V) Bilinçli müdahale yapılıp yangın kontrol altına alınana
kadar yanıp kül olan ağaçlar arttıkça bizim oksijenimiz
azalmaktadır.
19. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin anlatımıyla il-
BASAMAK
gili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede bir saptama yapılmıştır.
B) II. cümlede bir öngörü dile getirilmiştir.
C) III. cümlede yargı gerekçesiyle ele alınmıştır.
D) IV. cümede bir yakınma söz konusudur.
E) V. cümlede aşamalı bir duruma yer verilmiştir.
20. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiş-
tir?
A) Ülkemizde yangınlar nedeniyle ormanların yok olduğu-
na
B) Yer altı kaynakları işletiminin ağaç kaybına yol açtığına
C) İnsana dayalı kusurlar nedeniyle ağaçların yok edildiği-
ne
D) Yangınlara profesyonel müdahale yapılmadığına
E) Ülkemizin orman oluşumuna uygun coğrafyada bulun-
duğuna
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 2 25 dk

21. Sanatçı, gazetedeki köşesinde geniş deneyimler ve anı

23 - 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
zenginliği içeren yazılar yazıyor. Tiyatroya özellikle de kısa
2 cevaplayınız.
öykü türüne önemli özellikler kazandıran biri. Memurluk,
yayıncılık, gazetecilik gibi pek çok farklı işte tecrübe ka-
---- Bir sözcüğün günlük kullanımdan çıkıp çıkmayacağına
zanarak yazdıklarının içeriğini zenginleştirmiştir. Alman
ancak dil karar verebilir. Sözcük, yaşamaya devam ediyor-
edebiyatından başarılı çeviriler de yapan sanatçı, toplum-
sa onu yok saymak ya da ortadan kaldırmaya çalışmak di-
sal sorunları ele alan yazarlara yakın durmuştur. Sanatı
lin akıcılığını bozar. En kötüsü de kuşaklar arası süreklilik
yaşamının gayesi hâline getiren bu sanatçı ne yazık ki
kalmaz ve insanlar birbirlerinin dilini anlamaz. Ayrıca bir
edebiyatımızda yeterince tanınmamaktadır.
sözcük kullanımdan düşmüşse onu diriltmeye yönelik ya-
Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağı- pay çabalar da sonuçsuzdur çünkü dilde önemli olan akı-
dakilerden hangisi söylenemez? cılık ve sürekliliktir.
A) Öykülerinde öğretici bir yaklaşım sergilemiştir.
B) Yazın dünyasına katkıları olmuştur.
C) Yazıları yaşantılarına dayanmaktadır. 23. Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıda-
D) Adı herkesçe bilinen bir sanatçı değildir. kilerden hangisi getirilmelidir?

E) Halkın sorunlarını işleyen sanatçıların yanında olmuş- A) Farklı dillerdeki ortak yönleri ancak dil uzmanları bula-
BASAMAK

tur. bilir.
B) Sözcüklerin de insanlar gibi ömürleri vardır.
C) Dil, toplumsal yaşamı hiçbir zaman bütünüyle yansıta-
maz.
D) Toplumun kültürel varlığı bütünüyle diline yansır.
E) Dilimizde bulunan yabancı sözcükleri dilimizden ayık-
lamalıyız.

22. Donkişotluk, insanın insanlık adına, yalnız gönlünden ge- 24. Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangi-
çirebildiği bazen bunu bile yapmaktan çekindiği şeyleri, sidir?
her şeyi göze alarak yüksek sesle söylemenin sembolü-
A) Dil bilincinin küçük yaşlarda kazandıralabileceği
dür. Bilim ve sanat, bu uğurda savaşanların emekleri ile
B) Sözcüklerin bir gereksinim sonucu ortaya çıktıkları
yüceliyor.
C) Farklı dillerden gelen sözcüklerin dilin doğal ögesi ka-
Bu sözlerden hareketle Donkişotluk ile ilgili bul edilmesi gerektiği
I. İnsan, doğruları kararlılıkla savunmalıdır. D) Dile dışarıdan yapılan müdahalelerin olumsuz sonuç-
II. Hiç gereği yokken kahramanlık yapmaya kalkışılma- lar doğuracağı
malıdır. E) Dilin anlatım olanağı sınırlarını dildeki sözcük sayısının
III. Bilimde ve sanatta kazanılan seviye, gözüpek insanla- belirlediği
rın haykırmasının neticesidir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III

220
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 3
1. İnsan beyni, sağ ve sol olmak üzere iki yarı küreden oluşur.
(I) Beynin sağ ve sol yarı küreleri farklı işlevleri yerine getirir.
(II) Beynin sol yarı küresi, bedenin sağ bölümünden sağ yarı
küresi ise bedenin sol bölümünden sorumludur. (III) Bu du-
rum, beyin asimetrisi olarak isimlendirilir. (IV) Örneğin top-
lumun genelinde dil becerisinin gelişiminde beynin sol yarı
küresinin daha fazla işlevi vardır. (V) Özellikle sağ elini etkin
bir şekilde kullanan insanlarda dil becerisinin gelişiminde
beynin sol yarı küresinin işlevi daha baskındır. (VI)
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine “An-
cak sol elini etkin bir şekilde kullanan insanlarda bu oran
daha düşüktür.” cümlesi getirilmelidir?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
2. Türk düşünce geleneğinin oluşmasında ve gelişmesinde
seçkin bir yeri olan İbn-i Sina, aynı zamanda tarihin önde
gelen büyük bilim ve düşün insanlarından birisidir. Geniş
bir yelpazeye yayılan ilgi alanının bir sonucu olarak felse-
fe, astronomi, matematik, zik, kimya ve tıp konularında
eserler yazmıştır. Büyük bir lozof ve bilim insanı olması-
na karşın yalnızca tıp alanının bir üstadı olarak uzun yıllar
Doğu’da ve Batı’da otorite olarak kabul görmüştür. Aynı
zamanda ziğin mekanik ve optik alanlarında yaptığı ça-
lışmalar da tıp alanındaki çalışmalarıyla yarışacak düzey-
dedir. Örneğin Galileo’nun modern mekaniği kurmasına
kadar egemen olan İtilim (Impetus) Kuramı’nın en gelişmiş
modellerinden birisi İbn-i Sina’ya aittir.
Bu parçadan İbn-i Sina ile ilgili olarak aşağıdaki yargı-
ların hangisine ulaşılabilir?
A) İslam bilim ve düşünce geleneğinin kurucusudur.
B) Eserleri yaşadığı dönemde yeterli ilgiyi görmemiştir.
C) Fiziğin belli alanlarındaki çalışmaları tıp alanındaki ça-
lışmalarıyla eş değerdedir.
D) Batı’da kıymeti anlaşıldıktan sonra Doğu’da da çalış-
maları takdir görmüştür.
E) Fizik alanındaki çalışmalarıyla Galileo’nun dikkatini çek-
miştir.
221
EŞİK 5
3. (I) Söylevde asıl amaç inandırmaktır. (II) İnandırmak için
de toplulukları bir duygu coşkunluğu içine sokmak gere-
kir. (III) Söylevci sesinin ve anlatımının etkisine göre bunu
sağlamaya çalışır. (IV) Ayrıca söylevcinin konusunu da çok 3
iyi bilmesi, sesini iyi kullanması, seslendiği topluluğu duy-
gu ve düşünce yönünden kavraması, sözcükleri iyi seçip
yerli yerinde kullanması, söylediklerine en başta kendisinin
inanması gerekir. (V) Türk edebiyatında ilk söylev, Bilge
Kağan’ın Orhun Abideleri ’nde Türk budununa seslenişi
olarak kabul edilmektedir. (VI) Bu örnekten sonra Halide
Edip Adıvar, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Mehmet Emin
Yurdakul ve Mustafa Kemal Atatürk nutuklarıyla hafızalar-
da iz bırakmıştır.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci parag-
raf hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
BASAMAK
4. • İnsanın bir birey olarak toplumdan, sosyal yaşamdan
soyutlanması mümkün değildir.
• Buna benzer şekilde insanın ortaya koyduğu sanat
eserleri de toplumun yaşamından ayrı düşünülemez.
Aşağıdakilerden hangisi bu iki cümlede ifade edilenleri
doğru bir biçimde birleştirmiştir?
A) Sanat eserleri toplumsal ve sosyal bir varlık olan insan-
dan bağımsız olarak düşünülemezler.
B) Sosyal ve toplumsal bir varlık olan insanın meydana
getirdiği sanat eserleri içinden çıktığı toplumu yansıtır.
C) Sanat eserleri ister istemez sanatçının sosyal ve top-
lumsal yaşamından bazı izler taşırlar.
D) İnsan nasıl çevresinden bağımsız düşünülemezse sa-
nat eseri de yazarın yaşama bakış açısından bağımsız
olamaz.
E) Sanat eserleri sanatçıdan ve ait olduğu toplumdan ba-
ğımsız olarak varlığını sürdürebilmelidir.
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 3 25 dk

5. I. Dolayısıyla bu gerekliliği yerine getirmede kamu hiz-
metlerinin de zamanı iyi ve verimli kullanması şarttır.
II. Günümüzün rekabet koşullarının üstün performansı
3 gerekli kılması, kişileri zamanı iyi kullanmak zorunlulu-
ğuna itmektedir.
III. Öyle ki insanlar, artık, zamanı kovalar hâle gelmiştir.
IV. Bundan uzun yıllar önce olduğu gibi yaşam güneşe
göre ayarlanan etkinliklerle sürüp gitmemekte tam ter-
sine her türlü aktivite zamana bağlılığı gerektirmekte-
dir.
7. Aldıkları karar üzerine kalktılar, başlarına örtülerini sıkıca
dolayarak sokağa çıktılar. Sokakta köpek havlamaları dı-
şında bir ses yoktu. Bastıkları yeri görmüyorlar; çamurlara
ve su birikintilerine dala çıka, konuşmadan acele acele yü-
rüyorlardı. Nihayet soğuğa rağmen terlemiş bir hâlde evin
önüne geldiler. Evden yanık kokuları geliyordu. Çavuş,
kapıyı kırdı ve içeri girdiler. Elleriyle duvarı yoklaya yok-
laya biraz gittiler; çehrelerine iri iri, yumuşak kar taneleri
çarpıyordu.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?

V. Bu bağlamda kamu hizmetlerinin insanların her türlü is- A) Yinelemelere yer verme
teğine karşı cevap verme gerekliliği ortaya çıkmıştır. B) Sayıp dökmelere yer verme
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak C) Birden fazla duyuya seslenme
biçimde sıralandığında hangisi sonuncu olur? D) Niteleyici sözcüklere başvurma
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Nesnel bir anlatımdan yararlanma
BASAMAK

6. İlhan Geçer’in

Keynce akmayacak gayrı

Seyhan, Sakarya, Tunca.
Alabildiğine yeşermiş tohum
Rahat topraklar boyunca
8. Rousseau’ya yazdığı bir mektupta Voltaire “Sizin bu kitabı-
nızda savunduğunuz düşünceler; benim tuttuğum, beğen-
Kemirmiyor yeşil kurt, pembe kurt
diğim düşünceler değildir. Karşıyım ben onlara. Gene de
Gönlümce büyümede pamuk;
sizin bunları söyleyip savunabilmeniz için canımı da ver-
Mesut günlere doğru Türkiye’m meye hazırım.” demiş.
Aydınlık ufuk
Voltaire’in bu sözlerinden hareketle;
dizelerinde aşağıdakilerin hangisi vurgulanmamıştır? I. Düşüncelerin çatışması, özgün düşünceleri doğurur.
A) Türkiye’nin imar edilişinden duyulan mutluluk II. Düşünceler, özgürce ifade edilebilmelidir.
B) Anadolu’nun gelişmesinden duyulan memnuniyet
III. Karşısında bulunduğumuz düşüncelerin savunulma-
C) Tarım alanında verimliliğin artmasından duyulan se- sından da sorumluyuz.
vinç
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) Türkiye’nin aydınlık geleceğine duyulan inanç
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Geri kalmışlığın getirdiği ilkelliğe ve tembelliğe duyulan
öfke D) I ve II E) II ve III

222
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 3
9. Abdülhak Hamit, şiirlerinde kendinden öncekini yani eskiyi
yıkmıştır. Şiirin biçim ve içerik boyutlarında yaptığı bu yıkım
sırasında yıktığı duvarların taşlarını bir kenara atmamış,
bu taşlarla yeni şiirlerini güçlendirmiştir. Şair, Tanzimat Dö-
nemi’nin ağır dilini, kültürünü de kullanmayı bilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sa-
natçının özelliğidir?
A) Zengin bir düş gücüne sahiptir.
B) Şiirlerinde anlaşılır, yalın bir dil kullanılmıştır.
C) Eskinin belli unsurlarını alarak yeni bir şiir tarzı ortaya
koymuştur.
D) Kendinden önceki sanatçıların sanattaki temsilcisidir.
E) Sanata bakışında değişimler yaşamıştır.
10. Bir düşüncenin savunuculuğuna soyunmuş edebiyat yoz-
laştırılmış, tek sesli bir edebiyattır. Daha doğrusu insan
yüreğinin, duyarlığının damgasını taşımaz. Sığlığından ve
yapaylığından dolayı etkileyiciliğini de yitirir. Çünkü yaza-
rın özgürlüğü sınırlandırılmıştır. Oysa bu özgürlüğü solu-
mayan sanat da sanatçı da üstlendiği sorumluluğu yerine
getiremez.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
A) Sanatçıların gerçek yapıtlar ortaya koymaları için öz-
gür bir yazın ortamında olmaları gerekir.
B) Özgürlüğe kavuşan sanatçılar, topluma verilecek bir
iletisi olanlardır.
C) Duyarlı bir sanatçının elinden çıkan yapıtlar, insanları
etkiler.
D) Sanatçılar, yapıtlarında doğallıktan uzaklaşmadan sa-
nat için yapıt ortaya koymalıdır.
E) Sanatçılar, yaşamı gözlemleyerek yapıtlarına aktarma-
lıdır.
223
EŞİK 5
11. Son günlerde herkes öykü yazmaya kalkıyor. Öykünün
yaşamı aktardığı düşünülerek çalakalem bir şeyler ortaya
konuyor. Bunun adına da öykü deniyor. Nasıl ki beste yap-
mak için nota bilmek gerekiyorsa öykü yazarken de öyküye 3
özgü kuralları bilmek gerekiyor.
Bu parçadaki düşünceye en yakın görüş aşağıdakiler-
den hangisinde vardır?
A) Öyküler; okuyucuya her defasında farklı bir yaşam
sunmalı, okuyucuyu şaşırtmalıdır.
B) Öykü yazmanın ön bilgi gerektirmeyen bir iş olduğunu
söyleyenler yanılmaktadır, bunun için bilgi birikimine
ihtiyaç vardır.
C) Öykü yazmaya heveslenen kişi, öykü yazmanın zorluk-
larını da önceden göze almalıdır.
D) Öykü yazacak kişilerin iyi bir gözlem gücüne sahip ol-
ması gerekir çünkü öykü, konusunu yaşamdan alır.
E) Öykü yazarı olmak için gerekli olan ilk şey, öykü yaz-
BASAMAK
maya hevesli olmaktır.
12. Bebek maymunlar üzerinde gerçekleştirilen deneyde may-
munlar doğumdan kısa bir süre sonra annelerinden koparı-
lıp küçük kafeslerde yalnız bırakıldılar. Bebek maymunlara
iki anne modeli sunuldu. Biri, dolu süt biberonu olan metal
iskeletten yapılmış oyuncak anne, diğeri biberonu boş olan
ama üzerine yumuşak kadife kıyafetler giydirilmiş oyuncak
bir anne. Bebek maymunların çok acıkınca metal anne-
den sütünü içip çabucak kadife modelin kucağına koştuğu
bazılarınınsa aç kalma pahasına bir parça beze sarılmayı
tercih ettiği gözlenmişti.
Bu parçada söz edilen deney aşağıdaki sorulardan han-
gisine yanıt bulmak için gerçekleştirilmiş olabilir?
A) Oyuncak anneler, bebekler için gerçek annenin yerini
alabilir mi?
B) Bebekler için yeme ve su ihtiyacı mı, anne şefkatini his-
settiren dokunma mı önceliklidir?
C) Maymunlar ile insanlar arasında ne gibi benzerlikler
veya farklılıklar söz konusudur?
D) Canlılar için vazgeçilmeyecek birçok davranış şekli var
mıdır?
E) Anneler bebekleri için hangi davranışları geliştirirse on-
ları mutlu ederler?
 5 EŞİK
13. I. Güneydoğu’da sabahları közleme biber yeme alışkan-
lığı çok yaygın.
II. İnsan bir anlamda yaşadığı yerin alışkanlıklarını kaza-
3 nıyor.
III. Birkaç ay sonra kendileri de birkaç biber alarak fırına
götürüyor.
IV. Bu bölgenin dışından Güneydoğu’ya gelenlerin hepsi
de bu alışkanlığı önce tuhaf buluyor.
V. Çevreye alışan insan “Buralı değilim!” duygusunu da
atmış oluyor.
Numaralandırılmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluş-
turabilmesi için hangileri birbiriyle yer değiştirmelidir?
A) I ile II B) II ile IV C) I ile V
D) III ile IV E) IV ile V
BASAMAK
14. Polisiye romanlar, yazınımızın en çok satılan ancak okun-
duktan sonra bir kenara bırakılan türlerindendir. Çünkü bir
bulmaca ancak çözüldüğü ana kadar heyecan vericidir.
Yazarın serpiştirdiği ipuçlarına göre kimin katil olduğunu
bulup çıkarma, gelişmiş bir bulmaca çözme key verir. İşte
bundan dolayı ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir?
A) diğer roman türleri ikinci, üçüncü kez okunabildiği hâl-
de bir kez okuyup “esrar”ını öğrendiğimiz bir polisiye
romanı bir daha okumak anlamsızlaşır.
B) olay akışı okuyucunun merakını canlı tutar.
C) bayağılıktan kendini kurtaramayan öykü ve romanları
sadece bir kez okuma gereksinimi duyulur.
D) esrarensiz konular içermesi her zaman okumayı tetik-
lemez.
E) ayrıntıların en dikkat çeken yerleri okurlarca yakalana-
maz.
224
BENZEŞİM DENEMELERİ - 3 25 dk
15. (I) Tüm dünyada tatlı su tüketimi her 20 yılda 2 kat artmak-
tadır. (II) Bu oran nüfus artışının 2 katından daha fazladır.
(III) Hâlen 31 ülke su kıtlığı tehlikesinde olup 1.4 milyon in-
san temiz içme suyu kaynağından yoksundur. (IV) Çevre,
canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortam-
dır. (V) Hava, su ve toprak bu çevrenin ziksel unsurlarını;
hayvan, bitki ve mikroorganizmalar ise biyolojik unsurlarını
teşkil eder. (VI) Hava, su ve toprak üzerinde oluşan her-
hangi bir olumsuz etki, çevre unsuru ile ilişkilendirildiği için
çevre kirliliği olarak adlandırılır.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
16. Çam kozalağı mantarlarına genellikle çam ağaçlarının ve
diğer iğne yapraklı ağaç türlerinin çürümüş kozalaklarının
yakınlarında rastlanır. Çam kozalağı mantarların üzeri ince
tüysü yapılarla kaplıdır. Alt kısımlarında ise 2-3 mm uzun-
luğa ulaşabilen çıkıntılar bulunur. Gelişiminin ilk evrelerin-
de açık kahverengi olan çam kozalağı mantarların rengi
yaşlandıkça koyulaşır. Şapkasının şekli böbreğe benze-
yen bu minik mantar türünü çok küçük ve açık renk olduğu
için kolayca fark edemeyebilirsiniz.
Bu parçada çam kozalağı mantarı ile ilgili olarak
I. nerelerde bulunduğu
II. diğer mantar türlerinden farklı yanları
III. ziksel özellikleri
IV. nasıl oluştuğu
verilenlerinden hangileri hakkında bilgi verilmemiştir?
A) Yalnız II B) I ve IV C) III ve IV
D) II ve IV E) Yalnız III
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 3 EŞİK 5

17. Yazı yazarken, çalışırken veya oyun oynarken kullandığı-
mız klavyeler; bilgisayarlarla aramızdaki en önemli etkile-
şim araçlarından biri. Son zamanlarda üreticiler de bunun
farkına varmaya başladı ve birbiri ardına piyasaya farklı
mekanik klavye modelleri sürdüler. Diğer yandan bu tür
klavyelerde kullanılan tuş mekanizmalarının çok fazla çe-
şidi var. Kiminin tuşa basarken gösterdiği direnç farklı, kimi
basınca “klik” diye ses çıkarıyor, kimi tamemen sessiz.
Bu parçada klavyelerle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) Kullanım amacına göre tuş özellikleri olduğuna
B) Üreticilerin önemini yeni fark ettiğine
C) Modellerinin çeşitlilik gösterdiğine
19. Türkiye’nin en büyük sözleşmeli tarım ağını kuran gıda r-
ması, çiftçilere ihtiyaç duydukları deden tarla/bahçe bakı-
mına kadar ekimden hasada her konuda yardımcı oluyor.
Bu sayede tarladan fabrikaya üretimin her sürecini denetim 3
altında tutmasının yanı sıra işlediği 260 bin ton yaş sebze
meyve ile sözleşmeli alım yaptığı yaklaşık 1.000 çiftçi ai-
lesinin geçmişten bugüne gelişimine ve geçimine destek
oluyor. Firma, alım garantisi ile de çiftçilerin “Bir sonraki
sene ürünümü kime satacağım?” sorusunun yanıtı oluyor.
Ayrıca bu politikasıyla yurt dışından alınan konsantreler
yerine yüzde yüz yerli ve doğal meyveleri anlaşmalı çiftçi-
lerinden alarak en taze hâlleriyle şişeliyor.
Bu parçada gıda rmasıyla ilgili olarak aşağıdakilerin

D) Farklı işler için kullanılabildiğine hangisinden söz edilmemiştir?

E) Kullanıcıyla bilgisayar arasındaki bağlantıyı sağladığına A) Alım garantisi ile Türk çiftçisine destek olmasından
B) İthal ürünlerin yerine yerli ürünleri tercih ettiklerinden
BASAMAK

C) Tarım ürünlerinin üretimine katkı sağladıklarından

D) Üretim zincirinin kendi kontrolleri dışında olmamasın-
dan
E) Gıda üretim kapasitesinin yıldan yıla arttığından

18. Sanat yapıtlarına verilen isimler birden aklımıza gelen

isimler olmamalı. Onları çocuklarımıza verdiğimiz isimler
gibi özene bezene seçmeliyiz. İnsan nasıl ki bakışlarıyla
kişinin iç dünyasına girerse sanat eserleri de isimleriyle
girer. En çok da kendini özetleyen, çarpan, hemen sarıp
sarmalayan bir özellikte olmalı isimler. Sanat yapıtlarını
tanıtırken önce ismiyle başlarız tanıtmaya. O isimde de-
rinleşen tema, okuru diplere kadar çeker ve yeni ufuklar
açmaya orada başlar.

Bu parçada sanat eserlerinin isimleriyle ilgili olarak

aşağıdakilerden hangisinin gerekliliğinden söz edil-
memiştir?
A) Günün beğenilerine uygun olmasından
B) Titizlikle seçilmesinden
C) İnsanı hemen etki altına almasından
D) Okura ipuçları sunmamasından
E) Eserin anlaşılmasına kolaylık sağlamasından

225
 5 EŞİK
20 – 21. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
3
20. (I) Günümüzde “Orta oyununun neresi komik, eskiler buna
mı gülüyorlarmış?” diyenler için ben de derim ki: “Pek hak-
sız sayılmazlar.” (II) Ama unuttukları birkaç şey var: Orta
oyunu bir ekran oyunu değildir, halk ortasında canlı olarak
oynanır. (III) Bir kere o günün zevk ve espri anlayışını yan-
sıtır. (IV) İçeriği de o güne uygundur. (V) Orta oyununun
ana tipleri Kavuklu ve Pişekâr’dır. (VI) O zamanın insan-
larına eğlence olarak yettiği hâlde bugünün insanlarını
doyurmaktan uzak olması doğaldır çünkü zamanla değer
yargıları değişmiştir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
BASAMAK
A) II B) III C) IV D) V E) VI
21. Bu parçada konuşan kişi orta oyunuyla ilgili olarak aşa-
ğıdakilerin hangisine değinmemiştir?
A) Konusuyla bugünün insanına seslenmediğine
B) Zamanla değerini kaybettiğine
C) Kendi zamanı ve ortamı içinde değerlendirilmesi ge-
rektiğine
D) Seyirciye doğrudan ve canlı olarak hitap ettiğine
E) Daha çok söz oyunlarına dayandığına
226
BENZEŞİM DENEMELERİ - 3 25 dk
22 - 23 ve 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
İnsanlar, toplumda maske takarak sürdürüyorlar ilişkilerini.
O nedenle de dostluklar, su üzerindeki kar tanesi gibi kalı-
yor. Yaşlı insanlar ise gerçek dostlukları yaşayanlardır; bu
duruma bakarak iç geçiriyor ve “Bizim zamanımız nerede
şimdi?” diyorlar. Şimdikiler o insanlar gibi kor iken kül ol-
maya hazır değiller. Hazır değiller çünkü nalıncı keseri gibi
her şeyi kendilerine yontar olmuşlar.
22. Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın yazarının yakın-
dığı durumlardan biri değildir?
A) Günümüz insanın ilişkilerinde gerçekçi olmaması
B) İnsanların gerçek kişiliklerini gizlemeleri
C) Dostlukların artık kalıcı değil geçici olması
D) Yaşlı insanların sözlerinden ders çıkarılmaması
E) Günümüzde insanlar arasındaki bencilliğin artması
23. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Benzetmeden yararlanılmıştır.
B) Sebep-sonuç ilişkisi kurulmuştur.
C) Anlatım üçüncü kişi ağzıyla yapılmıştır.
D) Olumlu eleştiri yapılmıştır.
E) Anlatım mecazlı söyleyişlerle zenginleştirilmiştir.
24. Parçada geçen “nalıncı keseri gibi her şeyi kendilerine
yontar olmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Olumsuz olayları bile olumluya çevirmek
B) Yaptığı işlerde hep kendi çıkarını düşünmek
C) Toplumun kültürel değerlerini öne çıkarmak
D) Kişilik özelliklerinden farklı bir durum sergilemek
E) Toplumun geleneksel yapısına uzak düşmek
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 4
1. (I) Metin dil bilimi, metni oluşturan bağlantılar ve bunların
birbirleriyle ilişkileri üzerinde durur. (II) Metin dil bilimi açı-
sından metne yaklaşımda metni meydana getiren kelime
ve cümlelerin ele alınmasından çok ona bütünsel bir yak-
laşım esas alınır. (III) Bu bağlamda metnin türü ne olur-
sa olsun onu meydana getiren temel ölçütler ve kurallar
bu disiplin alanının inceleme alanına girmektedir. (IV) Bir
metni meydana getiren parçalar, farklı seviyelerde çeşit-
li bakımlardan birbiriyle ilişkilidir ve yazar, bilerek ya da
bilmeyerek bu ilişki çerçevesinde bir dünya oluşturur. (V)
Bu ölçütlerin irdelenmesinin yanında metnin işlevsel yapı-
sından yola çıkarak sonuçlara ulaşmak da metin dil bilimi
açısından önemlidir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi par-
çanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. (I) Yahya Kemal, bir şiirin yalnızca teşbih ve istiarelerden
meydana gelemeyeceği konusunda sembolist şairlerle
hemkirdir. (II) Ona göre şiiri şiir yapan, ahenk dalgalanış-
larıdır. (III) Ancak Yahya Kemal’i bütünüyle sembolist bir
sanatçı olarak kabul etmek mümkün değildir. (IV) Sanatçı
bir röportajında sembolistlerin görüşüne yüzde elli oranın-
da katıldığını belirtir ama şiirde anlam konusunda onlar-
dan tamamen farklı düşündüğünü ifade eder. (V) Yahya
Kemal’in sanat zevkinin şekillenmesinde Batı’nın özellikle
de Fransız şair ve yazarlarının önemli etkileri olmuştur.
(VI) Sanatçı, Fransa’da bulunduğu dönemlerde özellikle
Paul Verlaine ve Flaubert’in eserlerini okur ve Verlaine et-
kisi, onu Türk destanı yazmaya yönlendirir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
227
EŞİK 5
3. (I) Depremlerin ve yanardağ patlamalarının defalarca şe-
killendirdiği Napoli Körfezi, insanlığın eski çağlardan beri
mesken tuttuğu bir bölge. (II) Pompei ve Herculaneum antik
şehirlerinin tamamen yok olmasına sebep olan MS 79 yılın-
daki patlamayla ün salan dev kütle, yaklaşık 13 bin yaşında.
(III) En yenisi 1944’te olmak üzere tarihinde tam 50 kez faa- 4
liyete geçen volkan, 1.282 metre yüksekliğinde ve ağzında
dik bir kalderayla çevrili. (IV) Eski Roma dilinde sönmeyen
anlamına gelen bir ad takılan Vezüv, günümüzde ulusal
park statüsüyle ödüllendirilmiş. (V) Tepe noktası kıraç, etek-
leri üzüm bağlarıyla kuşatılan volkanı keşfetmek için ulusal
park sınırlarındaki yürüyüş rotalarını adımlamak gerekir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Dünyanın belki de en fazla tanınan yanardağların-
dan Vezüv, körfez üzerinde yükseliyor.” cümlesi getirilir-
se parçanın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
BASAMAK
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. (I) Hepimiz sanal ile gerçeği ayırt etme konusunda iddi-
alı olduğumuzu düşünürüz. (II) Bu da bazı şeylere verdi-
ğimiz değeri sorgulamak. (III) Ne de olsa beynimiz, tam
bir gerçeklik makinesi gibi çalışır. (IV) Ama biraz daha dü-
şündüğümüzde aslında gerçeklik algımızı test etmenin çok
basit bir yolu olduğunu görürüz. (V) Duyularımız yoluyla
algılanarak elde edilen dış dünya verileri, beyne iletildiğin-
de gözlem ya da deneyimler için tutarlı bir kayıt oluştur-
duğumuzu sanıp kirlerimizi de bu deneyimler üzerinden
yaratırız.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bü-
tün oluşturabilmesi için hangilerinin birbiriyle yer de-
ğiştirmesi gerekir?
A) I ile III B) I ile IV C) II ile III
D) II ile V E) IV ile V
 5 EŞİK
5. Sosyal meseleler doğrudan ilgimi çekmiyor, güncellik de
öyle. Zamanın acımasız geçiciliği karşısında hissedilen
bir tür eziklik duygusu kendini dayatıyor. Dünyaya uçak-
tan bakınca bizi ezen, üzen bir sürü mesele görülecek gibi
geliyor bana. Ama bazen bunlar ufalır da insanı garip bir
4 duygu kaplar ya, o zaman bana sanki her şey başka bir
bütüne bağlıymış gibi geliyor. Sanki tüm bunlardan, tüm
yaşananlardan çok daha başat şeyler varmış gibi geliyor.
Sanırım bende bu tür duyguların normalden fazla oluşu,
beni ideolojik, güncel ya da zamana bağlı meselelerden
uzak tutuyor.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Eserlerinizde içinde yaşadığımız dönemlerle ilgili ay-
rıntılara rastlamamamızın bir nedeni var mı?
B) Dünya genelinde gözlemlediğiniz sorunlar karşısında
takınılan tavırlarla ilgili neler söylersiniz?
BASAMAK
C) Sanatın temel işlevlerinden birinin toplumsal yaşantı-
nın kendisine ayna tutmak olduğu krine katılır mısı-
nız?
D) Son yıllarda neredeyse tüm coğrafyalarda sıkça gör-
düğümüz şiddet eğilimlerinin çözümünde nasıl bir yol
izlenmelidir?
E) Yapıtlarınızın biricikliğini sağlayan unsurların neler ol-
duğunu söyler misiniz?
6. Sanat eserleri, kendine özgü biçim ve anlamları ile hem
maddi hem de manevi kültür içinde yer alabilir. Çünkü sa-
nat eserlerinin bir gerçek bir de düşünme ve duygu boyu-
tu vardır. Bu bağlamda sanat eğitimi alan kişiler doğaya
ve çevresinde gelişen ve değişen olaylara farklı bir gözle
bakar ve bunları davranışa dönüştürür. Kişiliğini geliştirme
fırsatını bulup düşünen, yaratan, kendisi ve çevresi ile di-
yaloğa giren bir tutum geliştirir. Soyut kavramları algılama-
sı kolaylaşır. Zihinsel yetileriyle birlikte duygu dünyasını da
geliştirir.
Bu parçada, sanat eğitimi alan bireylerde bulunan
özellikler arasında aşağıdakilerden hangisine yer ve-
rilmemiştir?
A) Çevresinde karşılaştığı sorunlara çözümler üretip bi-
reyleri bunlara yönlendirme
B) Nitelikli bir duyuş ve davranış özelliğine sahip olma
C) Çevresi ile etkileşime açık biri olma
D) Bilişsel ve duyuşsal becerileri üst seviyelerde olma
E) Çevresindeki insanlardan farklı bir bakış açısı geliştir-
me
228
BENZEŞİM DENEMELERİ - 4 25 dk
7. (I) Obezite, vücutta aşırı yağ birikimi için kullanılan bir
terimdir. (II) Erişkinlerin büyük çoğunluğundaki obezite
başlangıcının çocukluk çağlarına uzandığı bilinmektedir.
(III) Ancak basit bir terim olmaktan öte aynı zamanda in-
san sağlığını etkileyen önemli risk faktörlerini içeren ge-
nel bir sağlık problemidir. (IV) Ülkeden ülkeye değişmekle
birlikte tüm dünyada görülme sıklığı giderek artmaktadır.
(V) Modern yaşam koşullarında günlük yaşamı kolaylaştıran
değişikliklerin artması ve kişilerin enerji harcamasının azal-
ması bu artışın nedenlerindendir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. • Birleşmiş Milletler’in yoğun çaba sarf ettiği alanlardan
biri de dünyanın gelecek yıllarda yaşayabileceği çeşitli
sorunlara karşı önlemler almak ve bu sorunlara çö-
zümler geliştirmektir. Bugüne kadar yapılan çalışmalar
kontrol edildiğinde söz konusu çözümlerin bazı kalkın-
ma projeleri etrafında şekillendirildiği görülmektedir.
• Birleşmiş Milletler’in sürdürülebilir kalkınma için belir-
lediği 17 hedef içinde aşırı yoksulluk, eşitsizlik ve iklim
değişikliğiyle mücadele gibi öncelikli hedeere ulaşma-
nın yolları, tarım faaliyetlerinin ve gıda üretiminin göz-
den geçirilmesi yer alıyor.
Bu metinlerden hareketle ulaşılacak ortak sonuç aşa-
ğıdakilerden hangisi olabilir?
A) Gelişmiş ülkelerin yoğun tüketim eğilimi, dünyanın çe-
şitli bölgelerinde açlık sorunlarının ortaya çıkmasına
neden olmuştur.
B) Çevre problemlerine yönelik çalışmaları sadece Birleş-
miş Milletler yürütmektedir.
C) Çağdaş dünyada yaşanan gelişmelere bağlı olarak
ortaya çıkan çeşitli sorunların çözümlerinin imkânsız
olduğu görülmektedir.
D) Birleşmiş Milletler tarafından gerçekleştirilen çeşitli
projeler sonucunda insanlığı ilgilendiren sorunların çö-
zümünde başarılı sonuçlar elde edilmiştir.
E) Dünyada görülen temel sorunların çözümü, tarım ve
gıda politikalarındaki aksaklıkların düzeltilmesi gibi kal-
kınma programlarının gerçekleştirilmesiyle sağlanabi-
lir.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 4
9. Mimar Sinan, kavrayıcı tasarım gücü ile eşsiz eserler or-
taya koymuştur. Hendese biliminde kazandığı derinlik, in-
şaat alanında sahip olduğu deneyim, ayrıca form, ölçü ve
oran gibi mimari estetiğin incelikleri konusundaki çarpıcı
bakışı sayesinde kendinden emin biçimde hareket etmiştir.
Kendine duyduğu inançtan dolayı zaman zaman inşaat sü-
recine ve tasarım yaklaşımlarına karışılmasına direnmiştir.
Mekân düzenlemede akıcı planlama ve yenilikçi tasarım
anlayışı içinde hareket eden Sinan, rasyonel bakışla fay-
dacı ve işlevsel yaklaşımından dolayı çağdaş olabilmiştir.
Sürekli arayış içinde olan mimar, hiçbir eserinde tekrara
düşmemiştir.
Bu parçadan hareketle Mimar Sinan aşağıdakilerden
hangisiyle nitelendirilemez?
A) Öz güven sahibi B) Yaratıcı
C) Akılcı ve özgün D) Araştırmacı
E) Ön yargılı
10. Yeni tarihli birtakım araştırmalar, Mars’ın başından beri
hiçbir zaman sıcak ve ıslak bir yer olmadığını öne sürse
de birçok bilim insanı, Mars’ın bir zamanlar suyun yüzeyde
sıvı hâlde bulunduğu, daha yoğun ve sıcak bir atmosfere
sahip olduğu görüşünde. Eğer bu gerçekse Mars’taki çev-
re koşulları bir zamanlar mikrobik yaşamı destekleyebile-
cek hâldeydi. Mars yörüngesine giren uzay araçları, geze-
gen yüzeyinde büyük olasılıkla yağmur suyu ya da eriyen
buzullardan gelen suyla oyulmuş, dallanan vadi şebekeleri
olduğunu gösteriyor. Yüzeyde gezinen keşif araçlarıysa
çok eski nehir yataklarına ve ancak toprağın uzun yıllar
boyunca su altında kalmasıyla oluşabilecek minerallere
rastladı.
Bu parçadan
I. Mars’la ilgili birbiriyle çelişen çeşitli görüşler mevcuttur.
II. Mars’a dair henüz doğruluğu kanıtlanmamış çeşitli
önermeler söz konusudur.
III. Mars’la ilgili yapılan değerlendirmeler bilimsellikten ta-
mamen uzaktır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
229
EŞİK 5
11. Sanal gerçeklik teknolojisi, hızla ilerlemeye devam ediyor.
Akıllı giyilebilir teknoloji üreticisi rmalardan biri, sanal ger-
çekliği bir adım öteye taşıyacak bir teknoloji geliştirdi: Ha-
reket algılayan kıyafet. Normal bir kıyafet gibi giyilebilen
bu ürün, vücudun tüm hareketlerini algılıyor ve böylelikle
sanal gerçeklikteki karakterlerin hareketlerini taklit ediyor. 4
Günümüzdeki kontrol cihazlarından daha hassas bir etki-
leşim imkânı sunan bu ürün ile sanal gerçeklik, gerçek ya-
şama bir adım daha yaklaşıyor.
Bu parçadan
I. Hareket algılayan kıyafetin insan hareketlerine öykü-
nerek çalıştığı
II. Sanal gerçeklik teknolojisi ile ilgili çalışmaların gün
geçtikçe daha da geliştirildiği
III. Sanal gerçeklik teknolojisinin günümüzde yalnızca bel-
li başlı ülkelerde kullanıldığı
BASAMAK
yargılarından hangileri çıkarılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II D) II ve III
12. Danimarka’ya bağlı Faroe Adaları, birbirinden yort ve
boğazlarla ayrılan ve âdeta yapbozu andıran 18 küçük
adadan oluşuyor. Coğra şekillerini Buzul Çağı’ndaki vol-
kanik faaliyetler meydana getirmiş. Bu benzersiz coğraf-
ya, üzerinde neredeyse hiç ağaç bulundurmuyor. Bu uzak
ve ıssız adalar, doğayla uyum içindeki mimarisi ve düşük
nüfus yoğunluğuyla da çarpıcı manzaralar sunuyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Terimlerden yararlanılmıştır.
B) Benzetmeye başvurulmuştur.
C) Anlatıcının duygusal etkilenmelerine yer verilmiştir.
D) Sayıp dökmelerden faydalanılmıştır.
E) Nesnel yargılara yer verilmiştir.
 5 EŞİK
13. İstanbul Müzik Festivali, 40 yılı aşkın bir süredir Türkiye’de
klasik müzik sevgisi ve beğenisinin yerleşmesinde önemli
bir rol üstlenmektedir. İlk kez 15 Haziran-15 Temmuz 1973
tarihleri arasında “İstanbul Festivali” adıyla düzenlenmiştir.
İstanbul Festivali, ilk yıllarında pek çok alandaki sanatsal
4 yaratıcılığın seçkin örneklerini programında buluşturmuş-
tur. Her yıl düzenlenen İstanbul Müzik Festivali, Yaşam
Boyu Başarı Ödülü’yle bestecilerin, yenilikçi ve yaratıcı
sanatçılar ile kültürel mirasımıza önemli katkılarda bulu-
nan ve projeleri ile müziğin birleştirici gücünü öne çıkaran
kişilerin tanınmasına destek sağlıyor. Festival ayrıca 2011
yılından bu yana tanınmış bestecilerin yanı sıra genç ve
gelecek vadeden bestecilere verdiği eser siparişleriyle
güncel müzik repertuvarının zenginleşmesine ve nitelikli
müzisyen sayısının artmasına katkı sağlıyor.
Bu parçadan İstanbul Müzik Festivali ile ilgili aşağıda-
kilerden hangisine ulaşılamaz?
BASAMAK
A) Düzenli olarak gerçekleştirildiğine
B) Belirli ölçütlere göre ödüller dağıtıldığına
C) Yeni sanatçıların yetişmesindeki rolüne
D) Sadece klasik Türk müziği bestelerinin sergilendiğine
E) Adının zaman içinde değiştiğine
14. Kendim için ne söyleyebilirim ki? Şair doğmuş bir kişi ol-
duğum kanısında değilim. Başka uğraş alanlarında da
denemelerim oldu. Söz gelimi resim, yontu. Yalnız onlara
adayabilirdim kendimi. Ne var ki şiir, çekip aldı beni. Ger-
çekte bütün bu uğraşlar, aynı gücün değişik belirtilerinden
başka bir şey değildi. Şiire gelince de şiir, ağızdaki vitamin
eksikliğinden kaynaklanan hastalığa iyi gelen C vitaminidir.
Tekniğin her şeye başat olduğu bir ortamda şiire belirli bir
program çizemezsiniz. Yapay bir biçimde yaratamazsınız
onu. Çünkü şiir, insanı makineden ayıran noktada durur.
Şiir; bu yaşam içgüdüsünü taşıdığı oranda şair kişi, her za-
man hümanist bir kişi olacaktır.
Düşüncelerini bu şekilde dile getiren sanatçı için aşa-
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirin insandan bağımsız olamayacağı ve doğal olması
gerektiği görüşüne sahiptir.
B) Farklı sanat dallarına yönelik uğraşılar vermiştir.
C) Şiir türünde başarısız olduğunu düşünmektedir.
D) Sanatın dalları arasında bir yakınlık olduğuna inan-
maktadır.
E) Şairlik yeteneklerinin doğuştan gelmediğini düşünmek-
tedir.
230
BENZEŞİM DENEMELERİ - 4 25 dk
15. Geçmişte takas sistemi iki tarafın güvenine dayanıyordu
ve alışveriş iki tarafın da yüz yüze olmasını gerektiriyordu.
Zamanla bu yöntem, her meslek erbabının kendi alanında
uzmanlaşmasını sağladı ve herkes kendi ürününün sayısı-
nı, kalitesini, verimini artırabilmek için yeni çözümler geliş-
tirdi. Örneğin bir balıkçı kanca yerine ağ kullanmayı keşfet-
ti ve böylece daha fazla balık yakaladı. Bu da kaçınılmaz
olarak daha çok uzmanlaşmayı ve birikimi getirdi. Sonun-
da şaşırtıcı bir noktaya ulaşıldı ama oraya varmadan önce
ticaretin evriminde hız kazanmak adına yaratılan pratik bir
araç devreye girdi ve alışveriş dediğimiz şey bambaşka bir
boyuta zıpladı.
Bu parçadan
I. Değiş tokuş sisteminin günümüzde daha kolay gerçek-
leştiğine
II. Geçmiş dönemde gerçekleştirilen alışveriş sürecinde
ne gibi sorunlarla karşılaşıldığına
III. Ticari faaliyetlerde yaşanan değişimlerin nasıl bir süreç
sonunda ortaya çıktığına
durumlarından hangileriyle ilgili bilgilere ulaşılamaz?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
16. Marmara Denizi’nin son on beş bin yıl içinde iklimdeki de-
ğişimlere, bölgenin tektonik hareketlerine paralel olarak
sürekli bir değişim geçirdiği yer bilimcilerin çalışmalarıyla
kanıtlandı. Ancak bölgenin tarihi, başta Yarımburgaz Ma-
ğaraları olmak üzere Fikirtepe ve Pendik kazı buluntuları
ile tarihî yarımadada yapılan çeşitli kazı ve sondaj sonuçla-
rından anlaşılabiliyor. Yenikapı’da açığa çıkan eserler ise
İstanbul’un tarihine yadsınamaz yeni bilgiler kattı ve ilk kez
doğa bilimlerinin verileriyle kültür tarihinin savlarının örtüş-
mesini sağladı.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine kesin
olarak ulaşılabilir?
A) İstanbul’un geçmiş dönemlerine yönelik yürütülen çalış-
maların sayısı her geçen yıl katlanarak artmaktadır.
B) Marmara Denizi’nin tabanı, Anadolu’nun tamamında
görülen kıta hareketlerinin etkisiyle derinleşmektedir.
C) İstanbul’un tarihine yönelik yürütülen çalışmalar ilk kez
Yarımburgaz Mağaraları’nda başlatılmıştır.
D) İstanbul’un geçmişine yönelik bilinenlere çeşitli veriler-
den hareketle yenileri eklenmiştir.
E) Tarihî yarımadada İstanbul’un tarihini araştırması için
hâlâ devam ettirilen çeşitli kazı çalışmaları mevcuttur.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 4
17. Yazılarda tek ölçünün estetik değer olduğu bir eleştiri anla-
yışı benimsenmiş, edebiyat dışı yargılardan uzak durularak
öykü sanatının temel ölçütleriyle metinlere yaklaşılmış, ay-
rım yapmadan tüm birikim yansıtılmaya çalışılmıştır. Eleş-
tiri anlayışı olarak, eleştirmenin sesinin birincil, baskın ses
olarak görülmesi tercih edilmemiştir. Çünkü eleştirmen,
okur ile yazar arasında bir köprüdür. Okuyucunun metne
ulaşmasını kolaylaştırır, onun atladığı yerleri işaret eder,
eserin kapısını aralar. Bu anlamda kitaptaki eleştirmenin
sesi daha geri planda ve okurla metin arasındaki mesafeyi
kısaltmayı gözeten bir tutum içerisindedir. Dolayısıyla çok
zorunlu olmadıkça öznel yargılardan kaçınılmış, yazarla-
rın değerli yanları öne çıkarılmış özellikle analitik inceleme
yöntemi, bir eleştiri anlayışı olarak benimsenmiştir.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söy-
lenmiş olabilir?
A) Böyle bir kitap yazarken günümüz öyküsüyle ilgili nele-
ri amaçladınız?
B) Kitabınıza alıp değerlendirdiğiniz yazarların eserlerini
hangi kriterlere göre incelediniz?
C) Eleştiri yazılarında dikkat edilmesi gereken ölçütler ne-
ler olmalıdır?
D) Okurla yazarın arasına bir başkasının girmesini ne ka-
dar doğru buluyorsunuz?
E) Öykü eleştirisinde ve eleştirilecek eser seçiminde belir-
lenmiş kriterler var mıdır?
18. Öykü yazma disiplini, oluşumu ve süreci ile bir kuramsal
yazının disiplini, oluşumu ve süreci çok farklı. Öyküde
ihtiyacınız olan “duygular”, kuramsal yazılarda ise ihtiya-
cınız olan “düşünceler”. Kuşkusuz öykü yazayım deyince
olmuyor; onun bir doğuş anı, bir duygu yırtılması ve onu
doğuracak bir olgunun gerçekleşmesi gerekiyor. Kuramsal
çalışmalar için gerekli olan ise sadece çalışmak, araştır-
mak ve emek. Oysa öykü yazmak için çalışmak, araştır-
mak ve emek tek başına yeterli değil. Bu anlamda zorluk,
çok farklı açıdan değerlendirilmeli. Zorlanarak da olsa bir
kuram yazısı yazılabilir ama öykü onca çabaya rağmen ya-
zılamayabilir.
Bu parçadan öykü yazarlığıyla ilgili olarak aşağıdaki-
lerden hangisi çıkarılabilir?
A) Çalışmanın, araştırmanın yanında öyküyü doğuracak
bir duygu derinleşmesi gerektirdiği
B) Duygu zenginliği ve yetkinliği olmaksızın kalıcı eserler
verilemeyeceği
C) Uzun bir okuma ve araştırma sonucu iyi öyküler yazıla-
bileceği
D) Zengin bir duygu dünyası yanında iyi bir gözlemci ol-
mayı gerektirdiği
E) Teknik olarak yazarlık donanımına sahip olmanın ye-
terli olabileceği
231
EŞİK 5
19. Sevgi, gönül işidir. Bazı kimseleri gönlümüz almaz. Ka-
derimizde, ömür serüvenimizde yoktur o. Bazılarını da
sevmekten vazgeçmeyiz. Hatalarını, yanlışlarını gözümüz
görmez. Saygı, mecburi istikamettir. Takip mesafesini
korumaktır. Sadece bizim hayatımız ve haysiyetimiz yok.
Herkesin bir hayatı ve haysiyeti var. Tek dertli, sevinçli,
tasalı, bilgili veya istekli biz değiliz. Evet, mesafeyi koru- 4
mak ve aradaki boşluğu başka bir şeyle doldurmamak. O
boşluk öylece kalsın, kalmalıdır. Uzak durduğumuz, hoş-
lanmadığımız insanlara bile saygı göstermek zorundayız.
Saygı, herkesin hakkını ve hukukunu gözetmektir. Ortak
buluşma noktasıdır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Saygı, sevgiden önce gelmeli; saygıda asla kusur ol-
mamalıdır.
B) Birini sevmek, insanın kendi elinde olan bir duygu de-
ğildir.
BASAMAK
C) Bizim elde etmek istediklerimizi başkaları da bizler gibi
isteme hakkına sahiptir.
D) İnsanlarla ilişkilerimizde mesafeli olmak, herkesin ya-
rarınadır.
E) İnsan sürekli saygı duyulan davranışlar içinde olmalı,
haddi aşmamalıdır.
20. (I) Günümüzde dünyamız aşılması gereken birçok zorluk-
la karşı karşıya. (II) Bunların en başta geleni ise gittikçe
artan dünya nüfusunu beslemek için gerekli olan gıdayı
üretmek. (III) Gıda üretimini artırmak daha büyük hatta
çözümsüz sorunlar getiriyor. (IV) Gıda üretimi için yıllardır
sürdürülen yoğun endüstriyel tarım uygulamaları dünyamı-
zı dönüşü olmayan zararlara sokuyor. (V) Doğal kaynakla-
rımız tükeniyor, biyoçeşitlilik azalıyor, doğal yaşam alanları
ve ormanlar yok ediliyor, toprak ve tatlı su kaynaklarında
bozulmalar görülüyor. (VI) 21. yüzyılda tarımda en büyük
başarı, olumsuz çevre koşullarını azaltarak istenilen üretim
artışını gerçekleştirmekle sağlanacaktır. (VII) Bu da yalnız-
ca tarımda sürdürülebilir yöntemlerin ve kalıcı çözümlerin
uygulanması ile mümkün olabilir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 4 25 dk

21. (I) Devlet Ana’ da tarih kitaplarına bakılarak doğruluğunun
ispatlanması imkânsız detaylar var. (II) Romanı bir makale
kitabı gibi kullanıyor. (III) Ayrıca yazar; bir romanda olması
yadırganacak, kendi dünya görüşünü yansıtan bölümlere
yer veriyor. (IV) Yazar, gerçekçi bir roman yazdığını id-
4 dia ediyor oysa kullandığı olayların kaynağını belirtmiyor.
(V) Bu eksikler yetmiyormuş gibi bir de değişik yörelerden
gelen insanları hep tek ağızla, Orta Anadolu Türkçesiyle
konuşturuyor. (VI) Çelişkisini her okurun anlayabileceği bir
açıklığa indirgiyor.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturma-
sı için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi gerekir?
A) I ve III B) II ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve VI
BASAMAK
23 - 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
4
cevaplayınız.
Roman, hikâye okumaya, kendilerini edebiyatçılığa kaptır-
mayan kişilerin yazdığı denemeleri okumaya bayılırım ama
bunlardan ne de olsa bıkılıyor. Bir romanı, isterse Stend-
hal’in olsun, üst üste kaç kere okuyabilirsiniz? Anlattıklarını
öğrendiniz mi elbette kapatacaksınız. Diyeceksiniz ki kita-
bı kapattıktan sonra da bütün o kişiler içimizde yaşamıyor
mu, düşlerimize karışmıyor mu? Bir yere gidip bir kimse ile
konuşurken onlar da arkamızdan gelmiyor mu? Doğrudur;
romanlardaki, hikâyelerdeki kişilerin öyle bir canlılıkları
vardır. Ancak roman ve hikâye kişilerinin öyle kitabın dışın-
da yaşayabilmeleri, bu eserlerde öz ile şeklin kaynaşma-
dığını, ayrışabildiğini gösterir. Oysa mısrada, şiirde böyle
mi? Şiirde öz ile şekli ayrı olarak düşünemeyiz. Düşünenler
elbette vardır ancak onların şiiri gerçekten sevdiklerine ve

anladıklarına inanmak hayli güçtür. ----

23. Bu parçanın yazarı için

I. Şiir yazmayı, roman ve hikâye yazmaktan üstün ve zor
görmektedir.

22. • Bugüne kadar oluşturduğum bütün karakterlerin zihni- II. Düzyazı türündeki eserlerden çok şiir türündeki eserle-
re karşı bir beğeni eğilimi göstermektedir.
ne girmeyi, o zihinde dolaşmayı ve dış dünyayla ilişkiyi
o zihinler üzerinden kurmayı seven bir yazarım. III. Roman ve hikâye türündeki eserlerin okur üzerinde et-
kileyicilik yönünün bulunduğunu kabul etmektedir.
• Aile Çay Bahçesi gibi bir hesaplaşma romanında bu-
nun dışında bir şey düşünmem, yol izlemem düşünüle- yargılarından hangileri söylenebilir?
mezdi. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
Aşağıdakilerden hangisi bu iki cümlede ifade edilenleri D) II ve III E) I, II ve III
doğru bir biçimde birleştirmiştir?
A) Oluşturduğu karakterlerin zihnine girip orada dola-
şarak, dış dünya ile ilişkisini o karakterin üzerinden
kurmayı seven bir yazar olarak bir hesaplaşma romanı
olan Aile Çay Bahçesi’nde farklı bir yöntem kullanmam
doğru olmazdı.
B) Aile Çay Bahçesi benim zihinlerine girip dolaştığım dış
dünya ile ilişkiyi de üzerinden kurduğum karakterlerin
24. Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
hesaplaşmasını irdeleyen bir romanımdır.
göre
C) Aile Çay Bahçesi, adıyla yayımladığım romanımın ka-
rakterleri, benim zihinlerine girip dolaştığım, duygu ve I. Çünkü şiiri gerçekten bilen ve şiire gönül veren, onun
düşüncelerimle onlar üzerinden hesaplaştığım diğer içerik ve biçim yönünden bir çırpıda görülemeyecek ka-
romanlarımın karakterleriyle benzeşmez. dar kaynaşmış olduğunu bilir.

D) Aile Çay Bahçesi gibi hesaplaşma romanlarında yazar, II. Böyle bir düşüncenin bilimsel çabalarla kabul görme-
karakterlerin zihnine girerek oralardan dış dünyayı şe- yeceği anlaşılmalıdır artık.
killendirmek zorunda kalabilir. III. Hâlbuki şiirin tek özelliği, ölçülü ve ahenkli bir söyleyişe
E) Romanlarımda oluşturduğum karakterlerin zihin dün- sahip olması değildir.
yalarını kendim kurguladığım için Aile Çay Bahçesi adı- ifadelerinden hangileri getirilebilir?
nı verdiğim son romanımda da yine karakterler üzerin-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
den dış dünyayı kurguladığım bir hesaplaşma romanı
D) I ve II E) II ve III
ortaya çıktı.

232
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 5
1. Rus sözlü halk edebiyatının başlıca türleri,;masallar ve tür-
külerdir. Türküler, destanlar ve lirik olmak üzere iki bölüme
ayrılır. Destan ve türkülerin sevilen kahramanı İlya Muro-
mets’tir. Rus halk türkülerinde uyak, çok az; buna karşın
nakarat çok kullanılmıştır. Koşuk biçiminde yazılmış türler-
de yaygın olan ölçü, aruz benzeri burgulu bir ölçüdür. Bu
ürünler önemli bir gecikmeyle ancak 18. yüzyılda yazıya
geçirilmeye başlamıştır.
Bu parçada ele alınan konu aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Rus edebiyatının başlangıcını sağlayan edebî türler
B) Türkülerin Rus edebiyatındaki yeri ve önemi
C) Rus edebiyatında etkili olan edebî akımlar
D) Rus edebiyatının önde gelen sanatçıları
E) Yazılı olmayan Rus edebiyatının özellikleri
2. I. Psikolojide davranışçılığın hüküm sürdüğü sıralarda dil
bilimi araştırmalarında hâkim olan görüş, Amerikan ya-
pısalcılığı idi.
II. Bu görüş, dil bilimini “dilin betimsel yani bilimsel yollarla
incelenmesi” şeklinde tanımlamıştır.
III. Zira araştırmalar; çocukların konuşmayı ve konuşma
dilini, yazmayı öğrenmekten çok önce öğrendiğini orta-
ya koymuştu.
IV. Avrupa’da 1920’lere kadar dillerin tarihî gelişimleri ve
birbirleriyle olan ilgileri metinlere dayalı biçimde araştı-
rılıp incelenmişti ancak tasvirci dil bilimi, daha çok ko-
nuşmayı ve konuşulan dili incelemeyi amaçlamıştı.
V. Sözü edilen bu akıma bu nedenle “tasvirci dil bilimi” de
denmiştir.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
A) I ile II B) II ile III C) III ile IV
D) III ile V E) IV ile V
233
EŞİK 5
3. I. Bunun en önemli nedeni ise ülkemizde sivil toplum ör-
gütlerinin az sayıda olması ve bunların çalışmalarının
yetersiz olmasıdır.
II. Örneğin ABD’de uygulanan ve tüketicilerin ürün
talepleri üzerinde artışa zemin hazırlayan “SA 8000
Sosyal Sorumluluk Standardı” uygulaması ülkemizde
de uygulanmaya başlamıştır.
III. Fakat -dünyanın diğer ülkelerinde olduğu gibi- Türki- 5
ye’de de en etkili iletişim aracı olan medya sayesinde
artık, dünyanın herhangi bir yerindeki bir gelişmeden
diğer insanların haberinin olması ile yavaş da olsa bir
beklenti oluşmaya başlamıştır.
IV. Sosyal sorumluluk, Türkiye’de henüz çok bilinmeyen
bir konudur.
V. Bugün rmaların bir kısmı bu beklentilerin gereklerini
yerine getirmek için çalışmalar yapmışlardır.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
BASAMAK
biçimde sıralandığında hangisi sonuncu olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. (I) Animasyonun lmlerde ve reklam lmlerinde kullanıl-
ması, ülkemizde çok daha büyük kitlelerin bu sanat türü-
nü tanımasına ve sevmesine imkân tanımıştır. (II) Çünkü
diğer ülkelerde animasyon eserleri televizyonlarda günün
her saatinde yayımlanırken ülkemizde sadece çocuklar
hedef alınarak onlara uygun saatlerde yayımlanmaktadır.
(III) Başka bir ifadeyle ülkemizde animasyon eserleri, ço-
ğunlukla çocuklara yönelik eserlerdir. (IV) Dolayısıyla ani-
masyonun ülkemizdeki gelişimi açısından önemli bir yan-
lış ya da eksik algılama olduğunu söylemek mümkündür.
(V) Ayrıca birçok Avrupa ülkesinde devlet desteği ile ge-
rek yerel gerekse evrensel değer ve motierden hareketle
eğitici animasyon lmler hazırlanıp büyük küçük herkese
sunulmaktadır.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine “An-
cak ülkemizde animasyonun diğer ülkelerin eriştiği düzey-
de olduğunu söylemek zordur.” cümlesi getirilirse parça-
nın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 5 25 dk

5. Sanatçının bilmeceleri derleme adına kaleme aldığı eser-
de kitaba alınmamış yüzlerce bilmeceden söz etmek müm-
kündür. Bu eksiklik hoş görülecek türden olsa da eserde
kabul görmeyecek şey yazarın, eserin ön sözünde hadise,
muhit, münasebet, mücerret, şahsiyet vb. birçok yabancı
sözcüğü kullanmasıdır. Oysa bilmecelerin onda dokuzunu
öz Türkçe sözcükler oluşturmaktadır. Bu türden bir dil ve
5 kültür ürününün derlendiği yapıtın tanıtımında bolca Türk-
çe olmayan sözcük kullanılması biraz ironiktir. Bu durum,
yazarın geçmişten gelen alışkanlıklarından kaynaklanıyor
olabilir. Ancak her ne olursa olsun böylesine önemli bir ça-
lışmanın hazırlanışında daha dikkatli olunması gerekmek-
tedir.
Bu parçada yazarın yakındığı asıl durum aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Kitaba alınmayan çeşitli bilmecelerin olması
B) Bilmecelerin çözümlerinin başka bölüm yerine hemen
bitişiğinde verilmesi
BASAMAK
7. Kendini anlatmak ya da kendince anlatmak, denemenin
geleneğinde bulunan bir öge. Böyle olunca da kimi anı ve
özellikle günlükleri de deneme kapsamında düşünülmesi-
ne bir yol açılıyor. ----. Dolayısıyla böyle bir değerlendirme
yapılırken denemenin bir dil içi olay olduğu, neyi anlattığı-
nın yanında nasıl anlattığının önemli olduğu gözden kaçı-
rılmamalıdır.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Ancak burada karar verdirici öge, dil ve anlatımdır
B) İnsanların yazarlar hakkında yanlış düşünceler besle-
mesi, yaygın bir durumdur
C) Edebî eserleri doğru anlamlandırmanın yolu, eserler-
deki konuya uygun bilgilerin varlığına bağlıdır
D) Günlük yazmanın belli kuralları vardır ve bu yazılanla-
rın estetik değer taşıması için çeşitli özellikleri taşıması
gerekir

C) Yazarın derlediği bilmecelerin temeli sağlam kaynakla-

E) Düzyazı şeklinde kaleme alınmış eserler arasında ay-
ra dayanmıyor olması
rımlar kadar benzerlikler de var
D) Eserin hazırlanışında bilimsel tekniklerden yararlanıl-
maması
E) Kitabın yazarının eserin hazırlanışında benimsediği dil
tutumu

6. Tarih de tiyatro da doğrunun, gerçekliğin peşindedir. Tarih,

bilimsel gerçekliğin; tiyatro da estetik gerçekliğin... Ancak
her ikisi de inandırıcı olmak zorundadır. Tarih, bunu ka-
nıtlarla, belgelerle sağlar. Bir tarih kitabı -ne denli güzel,
ne denli etkileyici ya da çarpıcı bir üslupla yazılmış olursa
olsun- kabul ettirmeye çalıştığı şeyleri nesnel kayıtlara da-
yandırmıyorsa bu kitabın tarih bilimi açısından hiçbir de-
ğeri yoktur. Oyun yazarı ise dramatik güzelliğin oluşması 8. (I) Görsel zekâ, görsel dünyayı doğru olarak algılama ve
için gerekli unsurları bir araya getirememişse ve işlediği kişinin kendi görsel yaşantılarını yeniden yaratma kapasi-
ham maddeden başarılı bir oyun çıkarmamışsa, isterse tesidir. (II) Resimler ve imgeler zekâsı olarak adlandırılan
en güvenilir belgelere dayansın, ortaya çıkan ürünü kimse bu bilişsel yapının şekil, renk, biçim veya dokunuşları zi-
umursamaz. ---- Örneğin bir tarih kitabı için “Güzel değil.” hin gözü ile görme ve bunları resim olarak somut temsil-
demek doğru olmayacağı gibi bir tiyatro oyununu da “Ta- lerine dönüştürme yeteneğini içerdiği ileri sürülmektedir.
rihî gerçeklere uymuyor.” gerekçesiyle yargılamak yerinde (III) Zekânın birden çok bileşenden oluştuğunu ileri süren
olmaz. bilim insanları, öne sürdükleri görüşlerin temellerinde bi-
yolojik ve kültürel boyutların yer aldığını savunmaktadır.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre
(IV) Bireyin bir şeyi gözünde canlandırıp hayal kurabilmesi,
I. Dolayısıyla dramatik bir metnin yaratıcısının yetenekle-
hayalindeki yerlere sanal yolculuklar yapabilmesi ve daha
riyle yakından bir ilişkisi vardır.
önce hiç yapmadığı şeyleri yaratabilmesi ve buluş yetene-
II. Böyle olduğu içindir ki tarih eserini de tiyatro eserini de
ği de bu zekâ türünün özellikleri olarak gösterilmektedir.
ne olduklarına göre eleştirmemiz gerekir.
(V) Gelişim sürecinde bireyin görsel zekâsının yanında el-
III. Yani tarih kitaplarının bilimsel bir araştırma sonucunda
göz eş güdümü ile kişinin algılanan şekil ve renkleri, çeşitli
meydana getirilmesi, bu kitaplarda ortaya atılan görüş-
ortamlarda yeniden oluşturma yeteneği de gelişmektedir.
lerin delillere dayandırılması gerekmektedir.
yargılarından hangileri getirilebilir? Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III A) I B) II C) III D) IV E) V

234
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 5
9. (I) Güneş’in yaklaşık yüzde 90’ını oluşturan hidrojen ga-
zının çekirdeklerini füzyon ile helyum çekirdekleri oluştur-
makta ve bu çekirdeklerin tepkimesi sırasında çok büyük
bir enerji açığa çıkmaktadır. (II) Güneş’te meydana gelen
tepkimeler sonucunda oluşan bu enerjinin bir kısmı Dün-
ya’ya ulaşan ışınım enerjisidir. (III) Bu ışınımın paneller-
le elektrik enerjisine çevrilmesi işlemi de güneş enerjisi
sistemi olarak tanımlanmaktadır. (IV) Nüfusun ve sanayi-
leşmenin giderek artması ile dünyada enerji ihtiyacı artış
göstermektedir. (V) Petrol ve doğal gaz kaynaklarının azal-
ması veya bu kaynaklara sahip olmayan ülkelerde artan
enerji ihtiyacına cevap vermek oldukça sıkıntılı olmaktadır.
(VI) Bu nedenle daha temiz ve daha az maliyetli olan yeni-
lenebilir enerji kaynaklarına yönelmek, bu sıkıntının gide-
rilmesine yardımcı olmaktadır.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisi ile başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
10. Emzirmenin hem anne hem bebek sağlığı için pek çok
yararının olduğu tartışılmaz bir gerçek. Anne sütüyle bes-
lenen bebeklerin sinir sistemi gelişiminin hazır mama ile
beslenen bebeklere göre daha iyi olduğu biliniyor. Hazır
mama ile beslenen bebeklerde sindirim sistemi, solunum
yolu, idrar yolu ve kulak enfeksiyonlarının, alerjik hastalık-
ların görülme oranı daha fazla. ----
Düşüncenin akışına göre bu metnin sonuna aşağıdaki-
lerden hangisi getirilemez?
A) Ayrıca anne sütü alan bebeklerin obez olma riskinin de
daha az olduğu belirtiliyor.
B) Bu tür nedenlerle annelerin çocuğu emzirme konusun-
da hassasiyet göstermesi gerekiyor.
C) Bilimsel çalışmalar ilerledikçe anne sütünün bilmediği-
miz birçok faydası ortaya çıkıyor.
D) Araştırmalar anne sütünden daha faydalı mamaların
bulunduğunu gösteriyor.
E) Anne sütü şimdi de antibakteriyel özelliği ile bilim in-
sanlarının merceği altında.
235
EŞİK 5
11. (I) Borges’in hikâyelerini okurken farklı dünyaların içinde
farklı metinlerle yolculuğa çıkılır. (II) Çünkü onun metinleri
tek bir metnin değil binlerce metnin bir araya gelmesi ile
oluşur. (III) Örneğin Borges, “Don Quxote Yazarı Pierre
Menard” isimli hikâyesinde bir yazar kurgular ve yeni bir
Don Kişot yazma hevesine kapılır. (IV) Aslında Borges, bu
hikâyeyi yeni bir Don Kişot yazmak değil de onun yerini
5
alma çabası ile kurgular. (V) Borges’in hikâyelerinde bunun
dışında özellikle Edgar Allan Poe’nun dedektif öykülerinin
izlerine rastlarız ki özellikle Alçaklığın Evrensel Tarihi isimli
kitabının ana izleğini bu öyküler oluşturur.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Ancak yazarın ortaya koyduğu ürün yine Don
Kişot’ un parçalarından oluşur.” cümlesi getirilirse parça-
nın anlam bütünlüğünde sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
BASAMAK
12. Kum saatleri, zamanın geleneksel sembolüdür. Saatin ilk ta-
sarımı olan yumurta biçiminde cam kaptan akan kum, yüz-
yıllar boyunca sabit kalmıştır. Bu yapılardaki saatlerde ku-
mun yanında zaman zaman pudra hâline getirilmiş yumurta
kabuğu, cıva ve ince toz hâlindeki siyah mermer de kulla-
nılmıştır. Kum saati, Avrupa’da ilk kez 8. yüzyılda bir pa-
pazın buluşuyla kullanılmaya başlamıştır. Camcılık becerisi
geliştikçe kumun doldurulduğu ağız da eritilerek kapatılmış
ve nemlenerek akışın zorlaşmasının önüne geçilmiş, böyle-
ce kum saatlerinin kullanımı geleneksel hâle gelmiştir. Kum
saatleri, 16. yüzyıldan günümüze kadar sadece kiliselerde
dua süresi, gemilerde tayfaların nöbet süresi ya da gemile-
rin hızlarının belirlenmesi gibi belirli bir sürenin başlangıcını
ve bitişini göstermek için kullanılmıştır. Ölçümü yapılacak
şeylerin niteliğine göre de kum saatlerinin boyutları deği-
şiklik göstermiştir. Günümüzde çeşitli dükkânların raarını
süslemek durumunda kalsa da hâlâ kimi aşçılar tarafından
yumurta kaynatırken kullanılıyor.
Bu parçada kum saatleri ile ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
A) Biçimsel özelliklerinin neler olduğuna
B) Kim tarafından icat edildiğine
C) Hangi zaman birimlerinden oluştuğuna
D) Bugünkü durumunun ne olduğuna
E) Hangi amaçla kullanıldıklarına
 5 EŞİK
13. Boğmaca aşısı, yaygın bir şekilde uygulanmasına rağmen
1980’li yıllardan itibaren boğmaca hastalığında hem dün-
yada hem de ülkemizde -özellikle 10-19 yaş arasında en
yoğun olmak üzere- önemli bir artış gözlenmektedir.
Bu cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargı aşağı-
dakilerden hangisidir?
5 A) Boğmaca aşısının hastalık üzerinde hiçbir etkisi olma-
mıştır.
B) 1980’li yıllardan sonra dünyada en önemli artış boğma-
ca hastalığında olmuştur.
C) Boğmaca hastalığına en yüksek yakalanma riski 10-19
yaşları arasındadır.
D) Boğmaca, tedavisi bulunamayan hastalıklardan biridir.
E) Ülkemizdeki boğmaca aşı çalışmaları, dünyadaki çalış-
malara göre daha yoğundur.
BASAMAK
14. Kontrol edebildiğin stres faydalıdır. Kontrol edilemeyen
stres zararlıdır. Stresini kontrol edebilen bir insan, korkma-
sın. Çünkü kontrol edilebilen anksiyete yani kaygı, dikkati
ve öğrenme hissini artırıyor. Gamsız insan, tembel insan-
dır. Amaca yönelik kontrol edebilen bir kaygı varsa bu fay-
dalı bir anksiyetedir ki kişiyi üretken ve verimli yapar.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Size göre stres olumlu ve gerekli bir şey midir?
B) İnsan yaşamında anksiyetenin yeri hakkında neler
söylersiniz?
C) Günlük yaşamda insanların eleştirdiğiniz yönleri var
mıdır?
D) Öğrenme sürecini etkileyen dinamikler nelerdir?
E) İnsanların üretken olabilmesi için neler yapması
yerinde olur?
236
BENZEŞİM DENEMELERİ - 5 25 dk
15. Düşünce ve düşlerimizin, anılarımız ve deneyimlerimizin
tümü; nöral dokudan doğar. Kimliğimiz, beynin çapraşık
elektrokimyasal ateşlenme örüntülerinde saklıdır. Bu etkin-
liklerin sonlanması, bizim de sonumuz demektir. Etkinlikle-
rin hasar ya da ilaçlara bağlı olarak çizgisini yani işleyişini
değiştirmesi ya da işleyişinde sorun olması, bizim de hiç
gecikmeden karakter değiştirmemiz anlamına gelir.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
A) Beyinde bir hasarın gelişmesi, kişilikte kökten değişim-
lere yol açabilir.
B) Beynin işleyişinde görülen farklılıklar, insanların ziksel
özelliklerinin de farklı olmasını sağlamaktadır.
C) İnsan beyni henüz tam olarak anlaşılamamış tek
organdır.
D) İnsanın davranışları ve kişilik gelişimi üzerinde kültürel
unsurların önemli bir etkisi vardır.
E) Vücut sağlığının korunması için beyni zinde tutacak
egzersizler yapılması gerekir.
16. Descartes “Düşünüyorum, o hâlde varım.” diyerek duy-
guların maddesel varlığı ve yaşam üzerindeki etkisini yok
saymıştı. Bugün insan zihninin kafamızın içinde bulunan
ziki dokudan tamamen ayrı bir varlık olduğu, onun felse-
fesinin temel taşlarından biriydi. Bu görüş, Doğulu bilgin-
lerin yüzyıllardır benimsediği tezi desteklemektedir. Ancak
çağımıza yaklaştıkça keşfedilen ve artık bilinen bir gerçek
ki insan para harcarken, yatırım yaparken, evlenirken salt
akılla hareket etmez. Sevgi, takdir edilme arzusu, güven
duygusu da insanların bu ve benzeri eylemlerinde önemli
belirleyicilerdir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) İnsan tutumları, mantık ve hissiyat bağlamında şekil-
lenmektedir.
B) Felsefe adına öne sürülen düşüncelerin benimsenmesi
için bunların bilimsel çalışmalarla desteklenmesi gere-
kir.
C) İnsanlar, duyguları ile hareket ettiklerinde daha doğru
kararlar vermektedir.
D) İnsanların kararları üzerinde aklın etkisi azaldıkça
onların başarıya ulaşma şansları düşmektedir.
E) İnsan zihninin birçok özelliği, sistemli çalışmalar
sonucunda ortaya çıkarılmıştır.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 5
17. Güzel sanatları sınıandırmanın yanlışlığını her platform-
da avazım çıktığı kadar söylemeye devam edeceğim. Doğ-
ru bakmayı bilmeyen insanlar için sanatın değişik dallarını
farklı amaçlar için var olduğunu zannedenler var hâlâ. Her
ne kadar bu sanat dallarının yöntem ve icra yetenekleri bir-
birinden farklı olsa da amaç birlikteliği etmiş, aynı heden
yolunda yürümektedirler. Birbirinden eşsiz olan bu sanat
dallarını birbirleriyle kıyas etmeye, yarıştırmaya, savaş-
tırmaya kalkmak yerine bunların insanlığın estetik tarafı-
nı geliştirmeyi hedeediklerini göz ardı etmemek gerekir.
Farklı olan tek şey, biri boyayla, diğeri sözle, bir başkası
gösteriyi kendine yöntem seçmiştir.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt olarak
verilmiş olamaz?
A) Güzel sanat dalları arasında bir yarış olduğu düşünüle-
bilir mi?
B) Güzel sanatların insanın gelişimine bir faydası var mı-
dır?
C) Her sanat dalının ayrı ayrı hedeeri olduğunu söyle-
mek ne kadar doğrudur?
D) Güzel sanatların her dalı aynı yöntemi kullanarak mı
amacına ulaşmaya çalışır?
E) Güzel sanatın bir dalıyla uğraşan kişilerin başka dallar-
la uğraşmasında ne gibi sakıncalar vardır?
18. Anlatım dilim, büyük ölçüde gündelik dilden besleniyor.
Zaman zaman da karşımdaki biriyle konuşur gibi yazma-
ya çalıştım. Bu öykülerin böyle bir üslupla iyi anlatılabile-
ceğini düşünüyorum. Olayları yaşatabilecek ve gerçeklik
duygusunu artıracak detaylara önem veriyorum. Masadaki
bir şeyi hatırlattığınızda olayla doğrudan bir ilgisi olmasa
da okurun zihninde gerçeklik duygusu pekişiyor. Konuşma
dilindeki tekrarlara benzer tekrarlar kullanmayı seviyorum.
Anlatıcı sanki ne anlatacağını o an düşünüyormuş gibi ya-
zıyorum. Dolayısıyla tekrarlar ve başa alıp devam etmeler
oluyor. Hatırlamaya çalışan bir anlatıcı hâli var. Böyle bir
anlatım dilini de seviyorum.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir yaza-
rın öykülerinin en belirgin özelliklerindendir?
A) Hayal unsurlarından yararlanması
B) Gerçeklik duygusu uyandırması
C) Birinci tekil anlatımın tercih edilmesi
D) Okuyucunun ilgi alanına giren olaylar içermesi
E) Anlaşılırlığı artırmak için tekrarlara başvurması
237
EŞİK 5
19. Yazardan okura uzanan ve sözcüklerden oluşan görün-
mez bir merdiven vardır. Okur, bu merdivenden geçerek
yazara ulaşır; onun dünyasını anlar, eserini içselleştirir.
Yazar da aynı merdivenden geçerek sözcüklerle yarattığı
kurmaca dünya içinde okurun yüreğine dokunmayı başa-
rır. Bu, inanılmaz bir serüvendir; eğer okur ile yazar, bu-
luştukları metinde yürek diliyle konuşup anlaşırlarsa o nok-
tada “edebî ve ebedî” bir dostluk başlamış demektir. Bu
dostluk, okurun zihninde yepyeni anlam pencereleri açar;
5
o pencerelerden yazarın söz ışığı yavaşça süzülerek oku-
run yüreğini aydınlatır. Bu iç aydınlanma, okurun hayatını
da yavaş yavaş değiştirip dönüştürecektir. Çünkü biliyor-
sunuz “Sözcükler, hayatı değiştirir.”
Bu parçada asıl vurgulanmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Kitaplar, yazar ve okuru buluşturma gücünü duyguları
paylaşma arzusundan alır.
B) İçselleştirilerek yazılan ve okunan eserler, okuru değiş-
BASAMAK
tirip dönüştürme gücü taşır.
C) Yazarın amacı, eseri vasıtasıyla okurla iletişime geçe-
rek onu etkilemektir.
D) Sevgiyi içselleştirmemiş eserler, okurun ilgisini çekme-
yeceği gibi kalıcı da olamaz.
E) Yazarlık, doğru düşünceleri okurlara aktarmak için
köprü görevini üstlenmektir.
20. Çocukları sıkış tepiş dolduracak devasa okul binalarına ih-
tiyacımız yok. İrtibat osi ve serbest etkinlik alanları yeter.
Çocuklar birbirleriyle konuşsunlar, dersleri birlikte seçsin-
ler. Sınıfta, atölyede, dükkânda, kütüphanede, müzede,
öğretmenin evinde derse katılabilirler. Öğrenimi okul bina-
sından çıkarıp her yere yayalım; öğrenme bir görev değil,
yaşantı olsun. Öğrenciler buluşarak, gezerek, görerek, yer
değiştirerek, ders arayarak, öğretmen arayarak, ders için
mekân tarayarak etkin olsunlar. Özellikle online ders gör-
sünler, öğrensinler bu şekilde ders almayı.
Bu parçaya göre eğitim ve öğrenmeyle ilgili olarak
I. Hayatı bir okula dönüştürmemiz gerekir.
II. Bilgiye erişim herkes için mümkün olmamalıdır.
III. Öğrenmede bilgisayarı da araç olarak kullanmak gere-
kir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 5 25 dk

21. İnsanlığın ilk günlerinden beri avcılık, toplumların genel
ekonomik karakterlerini belirleyecek kadar etkili olmuştur.
Ancak tarımsal hayat ve onun devamında avcılık, askerî
amaçlı eğitim ve boş zamanların değerlendirilmesi amaçlı
bir seyir izlemiştir. Avcılık, geçmişten günümüze hemen
her dönemde halk tabanına yayılan bir etkinlik olmakla be-
raber -Asya Türk Devletleri, Selçuklu ve Osmanlı sultanları
5
da dâhil olmak üzere- devlet teşkilatında ve askerî kurum-
larda bulunan insanların ileri derecede ilgisini çekmiştir.
Bu ilginin tarihî kökenleri ve kültürel işlevi avcılığın önemli
ölçüde desteklenmesini sağlayan yasal ve askerî, çevresel
ve ekolojik düzenlemeleri de beraberinde getirmiştir.
Bu parçadan avcılıkla ilgili olarak
I. Tarımsal faaliyetlerin başlamasıyla önemini kaybetmiş-
tir.
II. Süreç içerisinde ekonomik bir faaliyet olmaktan çıkmış-
tır.
BASAMAK
23 - 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
(I) Vancouver şehrinin tarihi yaklaşık 6 bin yıl öncesine
dayanıyor. (II) Gemicilik açısından büyük bir önemi olan
şehre ilk olarak 1792 yılında George Vancouver adlı bir
kaptan gelmiş ve bundan dolayı şehre onun adı verilmiştir.
(III) Vancouver, 19. yüzyılda büyük bir yangın tehlikesi ile
karşı karşıya kalmıştır. (IV) Buna rağmen şehirdeki İngi-
liz Kolombiya Üniversitesinin ardındaki dağlar ve ağaçlık
alanlar kurtarılarak bunların el değmemiş hâlde günümüze
kadar ulaşabilmesi sağlanmıştır. (V) İlk tren ağının 1892
yılında yapıldığı şehrin günümüzdeki nüfusunun 18 yıl için-
de 100 bini geçtiği görülmektedir. (VI) Nüfusu her geçen yıl
daha da artan bu şehir, Kanada’nın en kozmopolit bölgele-
ri arasında yer almaktadır.

III. İnsanlık tarihinin ilk sistemli etkinliği olarak ortaya

çıkmıştır.
yargılarından hangileri çıkarılamaz? 23. Bu parçada Vancouver ile ilgili olarak
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II I. İsminin kim tarafından verildiğine
D) I ve III E) II ve III II. Farklı kökenlerden insanların yaşadığına
III. Ekonomisinin deniz ürünlerine dayandığına
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
22. Televizyon karşısında rahatlama duygusu çok çabuk geliş-
tiğinden insanlar televizyon izlemeyi rahatlamakla, dinlen-
mekle bir tutmaya şartlanmış durumdalar. Bu ilişki, izleme
süresi boyunca kendini gösterdiğinden zamanla kuvvetle-
niyor. Televizyon bozulduğunda ya da elektrik kesildiğinde
oluşan stres de bu ilişkiyi destekleyen başka bir etken. Ba-
ğımlılık yapan ilaçlar da aynı şekilde çalışıyor. Vücudu hız-
la terk eden bir uyuşturucunun bağımlılık yaratma olasılığı,
vücudu daha yavaş terk edenlere oranla daha az. Çünkü
kullanıcı, ilacın etkilerinin yavaş yavaş azaldığının farkına
24. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ne-
varıyor ve bütünüyle geçmeden yeniden alma çabasına
den-sonuç ilişkisi vardır?
giriyor. Benzer şekilde bireylerin televizyon izlemeyi bı-
rakırlarsa kendilerini daha az rahatlamış hissedeceklerini A) I B) II C) III D) IV E) V

bilmeleri, televizyonu kapatmamalarında önemli bir etken

olabiliyor. Böylece izleme sürekli daha fazla izlemeye ne-
den oluyor.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Televizyonun toplumsal değişime etkileri
B) Madde bağımlılıklarının benzer ve farklı yönleri
C) Televizyon bağımlılığından kurtulma yöntemleri
D) Televizyon izleme bağımlılığının oluşma şekli
E) Televizyondan doğru yararlanma yolları

238
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 6
1. (I) Psikolojik roman, olay ya da durumlar değil de kahra-
manların psikolojik yanlarının ön plana çıkarıldığı roman
türüdür. (II) Psikolojik romanda olaylar, kahramanların
psikolojilerine bağlanır veya psikolojik yapılarını aydınla-
tabildiği ölçüde eserlerde yer bulur. (III) Bu tür romanlarda
olaylara sebep olan, olayları hazırlayan ve olayların sonu-
cu olan ruhsal durumlar yazarın yoğunlaştığı asıl unsur-
lardır. (IV) Psikolojik romanlar, işleniş tekniği bakımından
farklı alt başlıklarda ele alınır. (V) Psikolojik romanlarda
doğal olarak sanatçıyı hem sağlam bir psikolog hem de
yaratım işinin başında bir sanatkâr olarak değerlendirmek
mümkündür.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi par-
çanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. I. Pontus Kralı Mithridates VI. Eupator, Anadolu’nun
Roma İmparatorluğu boyunduruğundan kurtulması için
savaşan büyük bir kraldır.
II. Yaşamı olağanüstüdür ve bu nedenle söylencelerle
sarmalanmıştır.
III. Babası, aile içi iktidar çatışmasında zehirlenerek öldü-
rülünce Eupator'un ormanlara kaçtığı anlatılır.
IV. Hatta bu nedenle Aleksandrealı farmakolojist Zopy-
ros ile zehirler ve panzehirler üzerine mektuplaştığını,
doğada araştırmalar yapıp birçok panzehrin bulucusu
olduğunu ifade eder.
V. Kaynaklar, Eupator’un çocukluğundan kalan bu trav-
mayla bağlantılı olarak sürekli zehirlenme korkusu ya-
şadığını belirtir.
Numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluştura-
bilmesi için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi ge-
rekir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) III ve V E) IV ve V
239
EŞİK 5
3. I. İstanbul fethedilmeseydi ne olurdu, Almanya II. Dünya
Savaşı’nın galibi olsaydı biz bugün nasıl bir dünyanın
içinde yaşardık?
II. Bunların cevapları elbette verilebilir ama bu kesinlikle
kurmaca bir edebî eser sonucunu doğurur.
III. Tarih, “değiştirilemez geçmiş zaman”la ilgilenmek işidir
ve “eğer” ile başlayan hiçbir cümleyi kabul etmez.
IV. Ancak tarihçinin metni, edebî metinler gibi kurmaca ya
da doğa bilimlerinin ürettiği metinler gibi kanun koyucu
6
değildir.
V. Bu bakımdan geçmiş zamandaki bir olaya bakarak
öyle olmasaydı ne olurdu gibi ihtimali sonuçlar üretmek
tarihçinin işi değildir.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
BASAMAK
4. (I) Günümüzde çoğu ülkede dil öğretiminde yapılandırıcı
yaklaşım uygulanmaktadır. (II) Bu yaklaşım gereği dil bilgi-
si öğretiminde yeni dil bilgisi, beceri ve etkinlik yaklaşımı,
tümevarım modeli ve sezdirme yöntemi ön plana çıkarıl-
maktadır. (III) Bu doğrultuda dil bilgisi, ayrı bir ders ola-
rak değil; dil öğrenme alanlarının içinde ele alınmaktadır.
(IV) Sezdirme yönteminde dilin soyut kuralları ezberleme-
ye değil, öğrencinin dil ve zihinsel becerilerini geliştirmeye
ağırlık verilir. (V) Öğrencilerin dil kurallarını bilimsel bilgiler
gibi çeşitli deneysel etkinliklerle keşfederek öğrenmeleri
amaçlanır. (VI) Ayrıca öğrencilerin dilin işlev ve kuralları ile
mantığını iyi öğrenip bunları okuma ve yazma çalışmala-
rında kullanması öngörülür.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 5 EŞİK
5. Masal ve hayal; bir çocuğu tanımlamak istersek bu iki ke-
lime yeterli birer veri olarak karşımızdadır. Bunu da sağ-
layan elbette ki annedir. Anne bilincinin geniş hayal ufku,
kelimeler ve ritüellerle birlikte çocukta yeniden şekillenir.
Modernliğin sonuçlarından biri olan ninniler ve masalla-
rın yokluğu ise çocukluğa ait biricik hayal ufkunu daraltır
ve âdeta boğar. Geleneksel yaşayış içinde büyükannele-
rin rolü de burada devreye girer ve kendi çocuğuna ak-
6 taramadığını yeniden hatırlayarak masalları bu kez dilinin
döndüğünce torununa aktarmaya çalışır. ----. Geleneksel
toplumun en önemli zenginliklerinden biri olan bu bağın
kopması, çocukların zihin haritasında bir boşluk meydana
getirmektedir.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına
göre aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygun-
dur?
A) Ancak günümüzde bu tür geleneksel bağlar gittikçe in-
BASAMAK
celdi, kopma noktasına geldi
B) Edebiyat dünyasında masal türünde bu tür eserler ve-
ren sanatçı neredeyse kalmadı
C) Bazı değerlerin gittikçe yozlaşması, çocuk edebiyatına
gereken önemi vermemekten ileri geliyor
D) Ana dilinin ediniminde ve gelişiminde sosyal çevrenin
etkisi yadsınamaz
E) Çocuklara içinde yetiştikleri kültürün bir parçası olduğu
her fırsatta hatırlatılmalıdır
6. (I) Toplumumuz büyük miktarda matematik tüketmekte an-
cak bunların hepsi perde arkasında gerçekleşmektedir. (II)
Bir araba sürerken onun çalışmasını sağlayan bütün o kar-
maşık mekanik olaylar hakkında kaygılanmak istemezsin
yalnızca arabana binip gitmek istersin. (III) Matematikte de
durum aynıdır. (IV) Araba seyir sisteminin matematik işle-
mini kendin yapmadan sana yön göstermesini istersin. (V)
Bazen insanların matematiğe karşı tutumunu değiştirme-
nin en iyi yolunun matematiğin kullanıldığı her şeyin üzeri-
ne kırmızı bir etiket yapıştırmak olduğunu düşünürüm. (VI)
Elbette bütün bilgisayarların üzerinde bir etiket olacaktır ve
bu kri har harne uygulayacak olursak bütün matematik
öğretmenlerine de birer tane yapıştırmamız gerekir. (VII)
Aynı zamanda bütün uçak biletlerine, telefonlara, arabala-
ra, uçaklara, trak lambalarına, sebzelere de kırmızı birer
matematik etiketi yapıştırmamız gerekir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
240
BENZEŞİM DENEMELERİ - 6 25 dk
7. Sabah insanı olmadığımdan iki kelimeyi bir araya getir-
mem kolay olmadı. Burada olmanın benim adıma bir nede-
ni olmalıydı. Bu mekânı ilk kez içeriden algılıyordum. Tüm
çevre, bir devin dünyasında doğmuşçasına büyük ve ye-
niydi benim için. Önümde uzanan ağaçlar devasaydı ama
obruğa kıyasla birer cüce gibi görünüyorlardı. Sanki Gul-
liver’in dünyasının bir parçasıydım. Zeminin eğimi şimdi
daha netti. Bu eğim, bir bakıma ürkütücüydü. Ayaklarım
neredeyse bir uçurumun kıyısından sarkıyor gibiydi.
Uyumak için garip bir yerdi.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Birinci kişili anlatımdan yararlanılmıştır.
B) İkilemelerle anlatım zenginleştirilmiştir.
C) Farklı cümle türlerinden faydalanılmıştır.
D) İzlenimsel anlatıma başvurulmuştur.
E) Benzetmelerden yararlanılmıştır.
8. (I) Modernleşme denen olay, bir toplumda sarsıcı etkiler
yaratır. (II) O vakte dek yaşayan kültür kalıplarını ve ku-
rumları yıkar. (III) Bu yıkımın çok trajik boyutlara ulaştığı da
bilinir. (IV) Sözünü ettiğimiz trajik boyutlar, bizim modern-
leşmemizde bir bakıma pek derin olmamıştır. (V) Osmanlı
İmparatorluğu modernleşmeye acaba ne zaman başladı?
(VI) Nevşehirli İbrahim Paşa’nın açtığı mühendishaneler ve
Baron de Tott’un Osmanlı topçusunu ıslah etmeye başla-
masıyla mı yoksa II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı’nı ortadan
kaldırmasıyla mı? (VII) Modernleşmeyi nasıl anladığımıza
bakar bu sorulara verilecek cevap.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
hangi cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 6
9. Bir yazara düşen görev, dilin sınırlarını zorlayıp yaşanan
herhangi bir olayın okur tarafından yaşanmasını bir kez
daha sağlamaktır. Bir edebî metnin yazılış nedeni tarihî bir
bilgi vermek olamaz, tanıklık ve öğretmek gibi bir derdi de
yoktur onun. Onun temel gayesi; güzellik kriyle örülmüş
olması ve gerçekliği yeniden kurması, kurgulamasıdır.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Sanat yapıtının gerçekliği aktarmakla okuru etkileyebi-
leceği
B) Bir eserin özgünlüğünün ancak biçemi ile mümkün ola-
bileceği
C) Edebiyat anlayışlarının bilimsel temellere dayanması
gerektiği
D) Yazarın görevinin, gerçekliği kendi süzgecinden geçi-
rerek okura yaşantı sunması gerektiği
E) Edebî ürünlerin evrensel ve ortak değerlerden hareket-
le oluşturulması gerektiği
10. Türkler olarak biz şimdi bir tepki devrinde yaşıyoruz. Ken-
dimizi sevmiyoruz. Kafamız bir yığın mukayeselerle dolu;
Dede Efendi’yi Wagner olmadığı için Yunus Emre’yi Ver-
laine, Baki’yi Goethe ve Andre Gide yapamadığımız için
beğenmiyoruz. Uçsuz bucaksız Asya’nın, Türkistan’ın o
kadar zenginliği içinde dünyanın en iyi giyinmiş milleti bu-
lunduğumuz hâlde çırılçıplak yaşıyoruz. Coğrafya, kültür,
her şey bizden yeni bireşimler bekliyor; biz görevimizin
farkında değiliz. Boşu boşuna başka milletlerin deneyimini
yaşıyoruz.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Kültürel değerlerimizi ve sanatımızı yeni bir anlayışla
yorumlayarak günümüze taşımalıyız.
B) Geçmişi küçümsemekten vazgeçmeli, elimizde olanla
yetinmeyi bilmeliyiz.
C) Sanatta ve kültürde Batı’yla yarışacak eserler üreterek
mutlu olabiliriz.
D) Başka ulusların medeniyet tecrübelerinden yararlan-
mak bize bir şey kaybettirmez.
E) Dede Efendi, Yunus Emre gibi sanatçılar, Batı’daki
ünlü sanatçılardan üstündür.
241
EŞİK 5
11. Yapılan çeşitli araştırma sonuçlarına göre iki dilli evlerde ye-
tiştirilen bebekler, daha konuşmaya başlamadan önce yürü-
tücü işlevlerle ilişkili görevlerde alıştırma yapma olanağına
kavuşuyor. Bu bebeklerin tek dilli akranlarına kıyasla yeni
dillerin seslerine daha “açık” olmaları sayesinde beyinleri-
nin uyum sağlama becerisi artıyor. Bu uyum mekanizması
hem bebekler hem yetişkinler için muazzam faydalar ge-
tiriyor. Bugüne dek yapılan pek çok çalışma, iki dilli yetiş-
kinlerin tek dilli olanlardan daha iyi yürütücü beyin işlevleri 6
olduğunu gösterdi. Yani iki dilli yetişkinler bir görevden bir
başka göreve odaklanmada ve anıları hatırlamada daha
başarılı. Üstelik daha gelişmiş problem çözme ve planlama
becerilerine sahipler.
Bu parçadan
I. Herhangi bir sorunla karşı karşıya kaldığında iki dilli
bireyler, tek dilli bireylere göre daha çözüm odaklı ola-
bilmektedir.
BASAMAK
II. Birden fazla dil yetisine sahip olmak, bireylerin bellek
gücünü artırmaktadır.
III. Dünyada iki dilli bireylerin sayısı her geçen gün art-
maktadır.
yargılarından hangileri çıkarılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
12. Dünyevi kazanımlar için kırk yıllık dostların birbirini yok
saydığı günlerden geçiyoruz. Hesap yapmaktan iş yap-
maya veya dostluk kurmaya vakit bulamayanların sayısı
da her geçen gün artıyor. Bazı dost bildiklerimiz ise kırıcı,
kıyıcı ve ifşa edici. Oysa dostluk, açmayı değil; kapatmayı
gerektirir. Söz gelimi dostunun sırrını herkesten saklamak,
ayıplarını örtmek, sözüne müdahale etmemek, iyiliğini is-
temek, onun hüznüyle mahzun olmak; bütün bunlar dost-
luğun gerektirdiği özelliklerdir. Çünkü dostluk ve kardeşlik,
öldükten sonra da devam eden kıymetlerimizden biridir.
Bu parçada asıl vurgulanmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Gerçek dostluklar zorluk anlarında sınanarak kurulur.
B) Dostluğun değeri bilinmeli ve buna uygun davranılma-
lıdır.
C) Katlandığımız değil, razı olduğumuz insanlar dostları-
mızdır.
D) Dostlarıyla alışveriş yapanlar, dostluklarını yitirirler.
E) Kalıcı dostluklar kurabilmek için sabırla beklenmelidir.
 5 EŞİK
13. Moderatör:
I. ----
Bilim adamı:
– Bu sorunun cevabı hem çok basit hem de çok kompleks.
Kendine benzeri yapabilen ve başka hücrelere dönüşebi-
len hücrelere kök hücre denir.
Moderatör:
II. ----
6 bilir?
Bilim Adamı:
– Elde edilmesi çok kompleks değil. Biz en çok kandan, ke-
mik iliğinden ve yağ dokusundan elde ediyoruz. Yağ doku-
sundan elde ettiğimiz kök hücreler en zengin olanlardan bir
tanesi. Ama diğer organlardan da çok rahatlıkla kök hücre
elde edebilirsiniz.
Moderatör:
III. ----
Bilim Adamı:
BASAMAK
– Bebek doğduğunda alınan kordon kanı ve bu kordon kanı
atılan bir materyal. Kordon kanının içerisinde çok fazla kök
hücre var. Eğer uygun şartlarda toplanırsa işlemden geçi-
rildikten sonra saklanabilir ve hasta olan kişiye verilebilir.
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) I. Kök hücre kendinin benzerini yapabilir mi?
II. Bütün organlardan kök hücre temin edilebilir mi?
III. Kordon bağı bankacılığı niçin gereklidir?
B) I. Kök hücre çalışmaları yasal mıdır?
II. Kök hücre ile organ üretimi hayal midir?
III. Kordon bağı kanı her bebekten alınır mı?
C) I. Kök hücreyi kısaca özetler misiniz?
II. Kök hücreyi üretmek zor mudur?
III. Kordon bağı kanı saklama koşulları nedir?
D) I. Kök hücrenin üretilmesi maliyetli midir?
II. Kök hücreyi üretirken tercih ettiğiniz bir yöntem var
mı?
III. Kordon bağı kanı ile ileride karşılaşılabilecek
hastalıklar tedavi edilebilecek mi?
E) I. Kök hücre nedir?
II. Kök hücre nasıl elde edilir? Vücudumuzun nere-
sinden elde edilir?
III. Kordon kanı bankacılığından bahseder misiniz?
242
BENZEŞİM DENEMELERİ - 6 25 dk
14. Öykü üzerine yazmanın hem olumlu hem de olumsuz et-
kileri oldu bende. Bu yazılar sürecinde öykü üzerinde dü-
şündükçe, öykünün inceliklerini öğrendikçe, yazmaktan,
özellikle de yayınlamaktan gitgide uzaklaştığımı gördüm.
Bu olumsuz yanıydı. Olumlu yanı da bu yazılar sayesinde
okuduğum bir şeyin öykü olup olmadığını anlamaya başla-
mam oldu. Öykünün imkânlarını kavramak, onu değerlen-
dirmek diğer yararlarıydı.
Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı ola-
A) Öykü yazarı olmak, ilişkilerinizi ve günlük yaşamınızı
nasıl etkiliyor?
B) Öykü yazarlığıyla edebiyat eleştirmenliğini bir arada
yürütmenin zorlukları nelerdir?
C) Öykü yazarken başkalarına yapmış olduğunuz eleştiri-
leri dikkate alıyor musunuz?
D) Eleştiri ve inceleme yazılarınızın yazdığınız öyküler
üzerinde ne gibi bir etkisi oluyor?
E) Öykü yazmanızı zorlaştıran nedenleri hiç düşündünüz
mü?
15. Bu romanımla çok basit bir iş yapmak istedim, insanı an-
latmayı düşündüm. Bu basit gerçeği söylemekten kendimi
alamıyorum. Ben, kahramanlarımın iplerini istediği gibi oy-
natarak insanlardan kuklalar yaratan büyük romancıların
yeteneklerinden yoksunum. Roman kahramanlarına uy-
gulayacak büyük teorilerim, onları peşinden koşturacağım
büyük ülkülerim yok. Ya da insanlara, özellikle tutunama-
yanlara saygım büyük olduğu için acıyorum onlara; böyle
büyük büyük meselelerin makale, inceleme, deneme gibi
yazı türlerinin konusu olduğunu sanıyorum.
Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir yaza-
rın düşüncesi olabilir?
A) Sanatın görevi, önceden bilinen bir doğruyu ya da bir
soruyu betimlemektir.
B) Edebiyat, insanlarda doğru ve etik olan yönünde bir
yatkınlık meydana getirmeli; onları bilgilendirmelidir.
C) Sanatçı; bireyin sağlıklı ve başarılı, dengeli ve doyum-
lu, duyarlı ve mutlu olması için davranışları üzerinde
belirli estetik izler bırakan kişidir.
D) Sanat eserleri; birey ile toplum, toplumsal kesimler ve
toplumlar arasında anlaşma, dayanışma, kaynaşma,
paylaşma, iş birliği yapma, birleşme ve bütünleşme
sağlamalıdır.
E) Sanat eseri bir tezi, bir düşünceyi insanlara benimset-
me aracı olmamalı; insanı bütün doğallığıyla anlatmayı
amaç edinmelidir.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 6
16. Yerel dildeki adıyla “Gürleyen Ejderhanın Ülkesi” Bhutan
hem kendini dış dünyadan soyutlaması hem de gelen her-
kesi dostça karşılaması bakımından özel bir ülke. Doğu
Himalayalarda, Hindistan ve Çin arasında âdeta dünyadan
saklanan ve gizemini koruyan bir ülke, Bhutan. Yıl içerisin-
de ülkeye belirli sayıda turistin gelmesine izin veriliyor. Yüz
ölçümü sadece 38 bin kilometrekare olmasına rağmen,
çok seyrek bir nüfus dağılımına sahip. Himalayalarda-
ki bu küçük krallık, 2005 yılında kabul ettiği anayasası
ve 2007-2008 yıllarındaki seçimlerle mutlak monarşiden,
meşruti monarşiye geçmiş.
Bu parçada Bhutan ile ilgili olarak
I. Ne zaman kurulduğuna
II. Geçim kaynaklarına
III. Nerede konumlandığına
durumlarından hangilerine değinilmemiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
17. Hattuşa, MÖ 1500’lü yıllarda Babil ve Mısır devletleriyle
birlikte Yakın Doğu’nun süper güçlerinden biri olan Hitit
Devleti’nin başkentiydi. 100 yıl önce herhangi birine Hitit
deseydiniz yüzünüze şaşkın şaşkın bakar ve ne demek
istediğinizi anlamaya çalışırdı. Çünkü Hititlerle ilgili ilk bilgi-
lere 20. yüzyılın başlarında ulaşıldı. Aslında Mısır ve Me-
zopotamya metinlerinde ve Tevrat’ ta o dönemi etkileyen
güçlü bir kavimden bahsediliyordu. Ama bu kavmin Anado-
lu’da olabileceği kimsenin aklına gelmemişti.
Bu parçadan Hititlerle ilgili
I. Anadolu’da güçlü bir devlet oluşturduklarına
II. Hitit kavminin varlığının geç anlaşıldığına
III. Hitit Devleti’nin Mısır ve Babil kavimlerinin birleşimiyle
kurulduğuna
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
243
EŞİK 5
18. Tolstoy, Maupassant’ın eserlerini büyük bir titizlikle incele-
miş ve sebeplerini de açıklayarak yapıcı bir acımasızlıkla
eleştirmiştir. Maupassant’a şu tavsiyelerde bulunmuştur:
I. Yeni bir kir, eserin içerdiği şey, insan için önem taşı-
malıdır.
II. İçerik, okurun anlayabileceği bir açıklıkla ifade edilme-
lidir.
III. Yazarı eseri yazmaya iten bir dış dürtü değil, içsel bir
ihtiyaç olmalıdır.
6
Tolstoy’un eleştirilerinin tamamı göz önünde bulundu-
rularak Maupassant’ın eserleri hakkında aşağıdakiler-
den hangisi söylenebilir?
A) Sanatsal açıdan bir önem arz etmemektedir.
B) Kurgusal açıdan birçok hata barındırmaktadır.
C) Eserlerini toplumun beklentilerine göre oluşturmuştur.
D) Dönemindeki diğer yazarlardan farklı bir eser ortaya
koyamamıştır.
E) Eserleri yenilik iddiasını içerik, biçim ve içtenlik açısın-
BASAMAK
dan karşılamamaktadır.
19. “Dikkat; sıcak ve şefkatlidir. En iyi imkânların çiçeklenme-
sine müsaade eder. Dikkatsizliğe muhatap olduğumuzda
öz güvenimiz sarsılır. İçimizde duran aşağılık duygusu
harekete geçer.” diyor Kemal Sayar. Bununla birbirimiz
üzerinde dikkati yoğunlaştırmadığımızda aramızdaki uçu-
rumların harekete geçtiğini, bu durumun sıcaklık ve şefkati
öldürdüğünü nes bir anlatımla ifade ediyor. Devamlı tweet
atan bir neslin temsilcilerinden biri olarak biraz üzerime alı-
nıyorum bu sözleri. Hevesle bir konuyu açmış, dostunuza
hararetle anlattığınızı, dostunuzun o sırada çok uzaklarda
Avrupa 2016 Dünya Kupası gündemiyle Twitter zaman tü-
nelinde meşgul olduğu anı bir hayal etsenize. Cep telefonu
değil; o an orada olanlar, bizi iyileştirir aslında.
Bu parçada vurgulanmak istenen aşağıdakilerin hangi-
sinde verilmiştir?
A) Dikkatimizi yanı başımızdaki sevdiklerimize yoğunlaş-
tırmak yerine başka alanlara yöneltmek aradaki sevgiyi
zedeler.
B) İnsanlar, birbirleriyle ilgileniyor görünüp farklı konularla
meşgul olarak birbirini atlatıyor.
C) Kitle iletişim araçları, uzakları yakın ederek sevgilerimi-
zi paylaşma olanaklarını artırmıştır.
D) Dostlarımızı heyecanlandıran konuları dikkatli dinler-
sek bizler de o heyecanı yaşayabiliriz.
E) Öz güveni sarsılmış, aşağılık duygusuna kapılmış
dostlarımızı hayata bağlamak, onlara sıcak ilgi göster-
mekle sağlanır.
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 6 25 dk

20. Parmaklarının arasında tuttuğu endişe, huzursuzluk ve
sıkıntı yüzüne yansıyor; ayazla birlikte yüzünde donup ka-
lıyordu. Soğuktan neredeyse yüz felci geçirecekti. Elleriyle
yanaklarını ovuyor, nefesini avuçlarına üüyor ve oradan
çarptırarak elleriyle sıcak nefesini yüzüne doğru kovalıyor-
du. Kutunun içi boşaldı mı ben de giderim, diye düşündü
bir an. Sonrası karanlık mı karanlık bir kuyu, çöl hayatı,
kutup havası… Sonunda ölüm yok ki altı üstü ızdırap, çile.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
6 A) Pekiştirmeli söyleyişe başvurulmuştur.
B) Somutlaştırmalardan yararlanılmıştır.
C) Olaylar oluş sırasına göre verilmiştir.
D) Kişileştirmelerden yararlanılmıştır.
E) Farklı cümle türlerinden faydalanılmıştır.
23 - 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Faruk Naz için bir acemilik devresinden söz etmek zordur.
O, şiir dünyasına hiç kekelemeden girdi. Daha ilk şiirlerin-
de olgun bir ifade görüldü. Pürüzsüz denebilecek bir na-
zım tekniği kullandı. Gerçi dili Servetifünun ve Facriati’nin
dili gibi hayattan ziyade sözlüğe bağlı idi. Bu, birbirini takip
eden ve şiir anlayışı ile de aralarında pek fark olmayan iki
edebî devrenin cansız, cılız, zorlama imajlarla renklendiril-
meye çalışılan üslubunun genç bir şairde devamıydı. Daha
ilk şiirlerinde bunu görmek mümkündür.

21. Öz güveni olan bir kişi, olumsuz değerlendirmelere maruz

kaldığı zaman bunları alır, faydaya çevirir; bu bağlamda bu
tür değerlendirmelere ses çıkarmaz. Öz güvensiz insan ise
BASAMAK

böyle değildir. Öz güveni olan kişi aynı zamanda girişim-

cidir, ataktır ve hesaplanabilir risklere girer. Ancak kibirli
insanda, zihinsel körlükler oluşur. Öz güveni olan kişi, sı-
nırını bilir ve hakkını kimseye yedirmez ve böyle bir insan
da mutlu olabilir.
Bu parçadan 23. Bu parçada sözü edilen sanatçı ile ilgili olarak
I. Kendine güvenen bireyler eleştiriye açıktır. I. Edebiyat yaşamı boyunca sadece bir edebî türde ürün-
II. İnsanların yaratıcılığı üzerinde karakter özellikleri etki- ler vermiştir.
lidir.
II. İlk şiirlerinde doğallıktan uzak bir söylem geliştirmiştir.
III. Öz güvenli insanlar daima başarılıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz? III. Biçemini kendinden önceki anlayışların etkisiyle oluş-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III turmuştur.
D) I ve II E) II ve III yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

22. Doksan dakika başlar başlamaz bir futbol tutkunu için za- D) I ve III E) II ve III
man berraklaşır. Tribündeki taraftar, o her bir saniyeyi ve
dakikayı bütünüyle hisseder. Aslında her şey, turnikeler-
den geçip stattaki yeri aldıktan sonra başlar. Stat gözümü-
zün önündedir: yemyeşil çimler, diğer taraftarlar, ısınan fut-
bolcular ve hakemler, rakip takımın taraftarları, bayraklar,
atkılar, formalar… Hakemin başlama düdüğü çaldığında
düşünce ve dikkat kesilme dost olur. Zihin o kadar kuvvetli
çalışır ki bir yandan oyunun gidişatı süzülür, diğer yandan
yorum yapılır. Tezahürat ve tepki (sevinç-keder) ise caba-
sı.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Futbol maçları, taraftarlara başka bir spor dalında ol-
mayan bir heyecan verir. 24. Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak istenen
B) Futbolla yoğun olarak ilgilenmek, bizi asıl yapmamız
aşağıdakilerden hangisidir?
gereken faaliyetlerden uzaklaştırır.
C) Futbol seyircisi, maçı stadyumda izlemenin tadını baş- A) Duygularına sınır biçmemek
ka hiçbir şeyde bulamaz. B) Yetkin ve nitelikli bir söyleyişe sahip olmak
D) Futbolu tutkuyla izlemek, futbol oynamaktan daha zevk
C) Edebî söylemde sınır tanımamak
verici bir etkinliktir.
E) Futbol tutkunu, maç izlerken zamanı duyumsayarak D) Süslü ve sanatlı bir söyleyişe sahip olmak
bütün duygu ve düşünceleriyle oyuna odaklanır. E) Günlük yaşamı şiirlere yansıtmak

244
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 7
1. I. Çünkü bir bilgisayarda kullanılması gereken yazılımla-
ra çoğu kez bilgisayar yatlarının kat kat üstüne çıkan
değerler biçildi.
II. Bu problemin ortaya çıkmasındaki etkenlerin başında
da şüphesiz yazılım yatları oldu.
III. Kişisel bilgisayarların ev ve iş yerlerinde yaygın olarak
kullanılmasıyla kişisel bilgisayarlar için geliştirilen yazı-
lımların sayısında da patlama yaşandı.
IV. Ancak sebep her ne olursa olsun yazılımların korsan
kullanımları bir suç olarak tanımlandı ve bu durumla
ilgili hukuki düzenlemeler hiç vakit kaybetmeden yapıl-
dı.
V. Bununla birlikte bilgisayar kullanıcılarının bir kısmı çe-
şitli nedenlerle bu yazılımları parayla satın almak yeri-
ne korsan olarak kullanma yolunu seçmeye başladı.
Numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak
biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. Şiir dili, kendine özgü bir ses akışına sahiptir. Bu akışkanlık,
ritmiktir. Aynı zamanda ölçü ve uyak gibi ses örgüleriyle
disipline edilmiştir. Bir bakıma şiir dilinin kendine özgü bir
dil disiplini vardır. Bunun için şiir dili, genel dilin içerisinde
yapılan özel bir yolculuktur. Bu yolculuk anında şair, ken-
di mizacına ve edebî anlayışına göre bir şiir dili oluşturur.
Dolayısıyla ----
I. şairlerin eserlerini değerlendirirken her esere yaratıcı-
sının özgünlüğü bağlamında yaklaşılmalıdır.
II. şiirin muhteva bağlamında diğer türlerden ayrışan yan-
ları olmadığını söylemek imkânsızdır.
III. özgün bir üslup kuramayan şairlerin şiir dünyasında
kiracı olduklarını ve tutunamayacaklarını düşünmek
mümkündür.
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarıda
verilenlerden hangileri getirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
245
EŞİK 5
3. (I) Âkif Paşa; Tanzimat senelerinde daha çok Tabsıra adlı
nesir kitabıyla ve mektuplarıyla tanınan yazar, şair ve siya-
set adamıdır. (II) Hırslı yaratılışı, çalışkanlığı ve gayretiyle
dışişleri ve içişleri bakanlığına kadar yükselmiştir. (III) Fa-
kat o, siyasi rekabet ve talihsizlikler yüzünden çeşitli azil
ve sürgünleri yaşamak zorunda kalmıştır. (IV) Öyle ki ya-
kınlarına yazdığı mektuplarda sık sık yalnızlıktan şikâyet
eden şair, Bursa’da iken intiharın eşiğine kadar gelmiştir.
(V) Âkif Paşa; bazı araştırmacılar tarafından oldukça kabi-
liyetli, hoş ve müşk bir mizaca sahip ve doğru olduğuna
inandığı şeye sonuna kadar sadık kalan bir şahsiyet olarak 7
nitelendirilir. (VI) Bazı araştırmacılar ise sanatçıyı ihtiras-
lı, kindar, huysuz ve kavgacı biri olarak nitelendirmiştir.
(VII) Bu bağlamda sanatçı hakkında zıt kutuplara giden iki
ayrı kanaat olduğu ifade edilebilir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
BASAMAK
sonra “Sürgün yıllarında çok ızdırap çekmiş ve yalnızlığa
düşmüştür.” cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlü-
ğü sağlanmış olur?
A) III B) IV C) V D) VI E) VII
4. (I) Yeni tespit edilen bir bilgisayar virüsü, iş birlikçi olmanız
durumunda size zarar vermiyor. (II) Popcorn Time adında-
ki virüs, bilgisayarınıza bulaştığında verilerinizi şifreleyerek
kullanılmaz hâle getiriyor. (III) Bu yöntemle çalışan virüsler,
şifrelenmiş verilerinize ulaşabilmeniz için para ödemenizi
istiyor. (IV) Hede de virüs kurbanlarını suça bulaştırmak-
mış. (V) Popcorn Time ( Patlamış Mısır Zamanı anlamına
geliyor.) ise size iki seçenek sunuyor. (VI) İsterseniz para
ödeyip verilerinize ulaşıyorsunuz isterseniz de virüsü iki
veya daha fazla bilgisayara bulaştırarak dosyalarınıza be-
dava ulaşabiliyorsunuz.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 5 EŞİK
5. (I) Denizdeki biyolojik hayatın verimliliği ve sürekliliği, su-
daki oksijen ve ısı miktarı ile su ısısına bağlıdır. (II) Deniz
kıyılarında bulunan yerleşim yerleri ve fabrikalar, kendi
atıklarını doğrudan denize bırakırlar. (III) Bunun sonucun-
da deniz kirliliği ortaya çıkar. (IV) Ayrıca kirlenen akarsu-
ların, yağmur sularının ve hava kirliliğinin bir sonucu ola-
rak da deniz kirliliği meydana gelmektedir. (V) Endüstriyel
olarak petrol ve petrol türevlerinin de bu süreçte etkileri
olduğu düşünüldüğünde sanki bugün yeryüzü, denizin kir-
lenmesi için çabalıyor görünür. (VI) Gerçekten de bugün
7 denizlerin kirlenmesini engellemekten çok kirlenmesine
çabalar hâldeyiz.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi par-
çanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
A) I B) II C) IV D) V E) VI
BASAMAK
6. Kurgunun olmazsa olmaz dört temel ögesi; zaman, mekân,
karakter ve olaydır. Metinde zaman ve mekân, karakter ile
kurgunun yapısına girebilir. Karakter; aynı zamanda kur-
guda olayı başlatan, geliştiren ve eyleyen ana unsurdur.
Karakter olmadan kurgunun diğer elemanları ölüdür, hele
olay hiç yoktur.
Bu parçadan hareketle karakter unsuru ile ilgili olarak
I. Bütün edebiyat ürünlerinin ortaya çıkarılışında öncelikli
olarak belirlenir.
II. Kurgunun diğer elemanlarının hareketlenmesini, haya-
tiyet kazanmasını mümkün kılar.
III. Özellikle düzyazı türlerinde ön plana çıkan bir unsur
olarak dikkat çekmektedir.
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
246
BENZEŞİM DENEMELERİ - 7 25 dk
7. Gazeteci:
(I) ----
Yazar:
– Köyde doğup yetiştiği her deyişinden belli olan Yunus
Emre, zamanının önde gelen ve itibarlı tarikatlarından birine
mensuptu. Yazıp söyledikleri dikkatle incelendiğinde ileri se-
viyede bir dinî eğitim gördüğü anlaşılır. Arapça ve Farsçayı
da çok iyi bildiği gerçektir. O, küçük bir zümre edebiyatının
etkisi altında kalmadan, halkın dilini kullanarak kendinden
sonraki halka dönük şairlerin öncüsü olmuştur.
Gazeteci:
(II) ----
Yazar:
– Evet fakat bu tür pek çok ifadeyi Türk ses armonisine
ve hançeresine uydurarak halkın alışık olduğu söyleyiş
şekillerini tercih etmiştir. Onun dilinde “taze, dünya, dâ-
nişmend” gibi sözcükler “teze, dünye, danışman” şekille-
rine dönüşerek daha yumuşak, daha ince olmuş; açıkçası
Türkçeleşmiştir.
Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangileri sırasıyla getirilmelidir?
A) I. Yunus Emre’nin kendinden sonra gelen hangi şairler
üzerinde etkileri olduğunu söyleyebiliriz?
II. Yunus’un dil özelliklerini tanımlamanızı istesek neler
söyleyebilirsiniz?
B) I. Yunus Emre’nin hayatında çeşitli değişkenler olması-
nı nelere bağlıyorsunuz?
II. Yunus Emre’nin şiirlerinde sıkça kullandığı kavram-
lar nelerdir?
C) I. Yunus Emre’nin şiirlerinde ilahi aşkın yoğun biçimde
yer almasını nasıl açıklarsınız?
II. Yunus Emre şiirinin genel özelliklerini bize aktarabilir
misiniz?
D) I. Yunus Emre’nin dönemindeki toplumsal yaşam üze-
rinde etkisi ne düzeyde olmuştur?
II. Yunus’un sanatının, Türkçenin gelişimine katkıda
bulunduğunu söyleyebilir miyiz?
E) I. Yunus Emre kimdir diye sorsak onu genel olarak na-
sıl tanımlarsınız?
II. Yunus Emre şiirlerinde Arapça ya da Farsça ifade
kalıplarını kullanmış mıdır?
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 7
8. Deneme türünü önemserim. Kitaplarla geç tanışmış okur-
lar için bulunmaz bir hazine olduklarını düşünürüm bu tü-
rün örneklerinin. Sizinle konuşur, tartışır, şaka yapar gibi
duran yazar; bir yandan bilgi dağarcığınızı zenginleştirir,
kendinizi sorgulamanızı sağlar ve yeni kaynaklara yönel-
meniz için kapılar aralar. İyi bir deneme okurken elimde
olmadan kimi sözler dökülür dudaklarımdan. Sanki yazar
yanı başımdadır ve ona vereceğim yanıtı duyacaktır. Bu
türün büyük ustalarıyla tanışmak, kısa zamanda düşünsel
evreninin zenginleşmesini sağlar kişinin. Hem dostunuz
hem eğitmeniniz hem de sırdaşınızdır denemeci.
Bu parçada deneme ile ilgili olarak
I. Öykü, roman, makale türlerinden sonra keşfedilen bir
türdür.
II. Etkileyici, merak uyandırıcı bir yönü vardır.
III. Söyleşir gibi okunurken bir yandan da okuru eğitir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) II ve III B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Yalnız I E) I ve II
9. (I) Kâğıt, genel olarak sonradan kurutulan özel orman
alanlarında yetiştirilen ağaçlardan üretilir ve bu ormanlarda
kesilen ağaçların yerine yenileri dikilir. (II) Bu ağaçların bü-
yümesi zaman aldığı için toprakta toksik kimyasal gübreler
kullanılır ve bunların aralarına yollar yapılması gerekir. (III)
Söz konusu denetimli dikim sahaları, doğal ormanlara kı-
yasla çok daha az zengin bitki örtüsü ve hayvan yaşamı
içerir dolayısıyla. (IV) Gelişmiş ülkelerin çoğunda bahçe
atıklarından sonra çöpe en çok kâğıt atılmaktadır. (V) Bu
nedenle söz konusu ülkelerde mümkün olduğunca kâğıt
kullanımını azaltma ya da geri dönüşümünü yapma amacı
güdülmektedir. (VI) Öyle ki 1 ton kâğıdın dönüştürülmesiy-
le 30 bin litre sudan tasarruf edilmektedir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
247
EŞİK 5
10. Benjamin Franklin, Londra’dan Filedelya’ya dönerken
seksen günlük deniz yolculuğu esnasında düşünmek için
bol vakit bulmuş ve bu sırada hayatına yön verecek planlar
yapmaya karar vermiştir. Bu yolculuk sırasında hayatına
yön vermek ve uygulamak için şu kuralları belirlemiştir:
• Başkalarına karşı sert tavırlar sergilemekten ve kaba-
lıktan sakın.
• Asla vakit kaybetme ve sana yarar getirmeyen işlerden
uzak dur.
• Her şeyin fazlası zarardır, her konuda her şeyin fazla-
sından kaçın. 7
• Her bakış, gözlem; her gözlem, düşünce; her düşünce,
yeni ilişkiler ortaya çıkarır; bunları daima irdele ve bun-
lardan yeni şeyler üret.
• Kötülükten kaçınmayan bilgin, lamba taşıyan kör gibi-
dir; doğru yolu gösterir fakat kendi göremez.
Bu parçada Franklin’in belirlediği kurallara göre insa-
BASAMAK
nın hayatına yön verecek özellikler arasında aşağıda-
kilerden hangisi yoktur?
A) Zamanı verimli kullanma
B) Yumuşak huylu olma
C) Ölçülü olma
D) Eleştirel ve yaratıcı düşünme
E) Yardımsever ve paylaşımcı olma
11. Sanatçının edebiyat dünyasında asıl ününü sağlayan ese-
ri, Tezat adlı romanıdır. Önce 1909-1911 yıllarında “Resimli
Kitap” adlı dergide yayımlanan roman, Naşit adındaki genç
bir Türk subayının, nişanlısı Behire ile Batum’da âşık ol-
duğu Miliça adlı bir Rus kızı arasında yaşadığı kararsızlık-
lar etrafında gelişen bir aşk hikâyesi üzerine kurulmuştur.
Eser, merkezdeki bu hikâyeye karşın salt bir aşk romanı
olarak kalmaz; tarihsel, siyasal, toplumsal ve kültürel bağ-
lamlarla ilişkilendirilen çeşitli tezler de barındırır. İki farklı
millete mensup iki genç arasındaki duygusal ilişkinin sey-
ri içinde yabancılarla evlilik meselesi üzerinden bireylerin
kimliklerini oluşturan tarihsel ve toplumsal ögelerin belirle-
yici etkisi de irdelenir.
Bu parçadan Tezat romanının
I. İçerik özelliklerinin neler olduğuna
II. Üslup özelliklerinin neler olduğuna
III. Karakterlerinin ziksel özelliklerine
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
 5 EŞİK
12. Günlük tutmak, güzel bir uğraştır. Nurullah Ataç'a göre
günlük yazmak. “İnsanı içtenliğe iter”. İter de kolay mıdır
doğru sözlü, doğru özlü bir insan olmak? Küçüklüklerini,
güçsüzlüklerini, korkularını, kinlerini, kıskançlıklarını yani
gizli kalması gereken yönlerini okurların önüne sereceksin.
Hem de utanmadan, ürkmeden… İşte günlük türünün ge-
rektirdiği içtenliği gösteren Ataç, bütün insanların güçlü ve
zayıf yanları oluşunun farkındalığına ulaşmış içten ve dü-
rüst bir kişinin günlük yazmadaki başarısını sezdirir bizlere.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
7
destekler niteliktedir?
A) İnsanın samimiyeti yazdığı günlüklerde ortaya çıkar.
B) Günlüklerde içtenliği yakalama başarısı aynı zamanda
cesur olmayı gerektirir.
C) Günlük yazan kişiler kendi eksik ve güzel taraarının
farkına varır.
D) İçtenlikle yazılmayan günlükler türün tüm özelliklerini
BASAMAK
yansıtmaz.
E) Nasıl yazılması gerektiği hakkında bilgi sahibi olmak
günlük yazmanın ön koşuludur.
13. Sanatlar içinde tiyatro, yaratıcılarının çokluğu bakımın-
dan ayrı bir özellik taşır. Gerçekten daha emekleme ça-
ğında bulunup kamerasını konuşturamamış sinemayı
söz dışı tutarsak tiyatrodan başka bütün sanatların tek
sanatçı tarafından yaratıma uğradıkları görülür. Bu özel-
liği tiyatro sanatına bir şeyler kaybettirmiştir. Gelişmesi
güç ve yavaş olmuştur önce. Birçok sanatçının bir araya
gelerek çalışmalarını denkleştirip sanat yapmaları kolay
bir iş değildir çünkü. Bundan başka bu kadar karışık bir
sanat oluşu, onu büyük sermayeye muhtaç kılmıştır.
Büyük sermayeyi gerektiren sanatsa gelişmesini kazanç
kurallarına göre düzenlemek zorundadır. Kazanç kurallarını
sanatla bağdaştırmak… Salt bu iş, tiyatro sanatının ne
çetin bir durumda bulunduğunu göstermeye yeter.
Bu parçaya göre tiyatro üzerinde olumsuz etki yaratan
unsurlar arasında
I. Birbiriyle uyum içinde çalışmayı gerektiren bir ekip işi
olması
II. Yüksek maliyetli bir sanat kolu olması
III. Sanatçısının zihninde lizlenip okurlarının ya da izleyi-
cilerinin zihninde tamamlanması
durumlarından hangileri vardır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
248
BENZEŞİM DENEMELERİ - 7 25 dk
14. Kaçkarlar, Kuzey Anadolu Dağları’nın doğudaki bölümünü
oluşturan ve Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir
dağ sırası. Batı kesimi 2000 metre yüksekliğe kadar ula-
şırken doğusundaki birçok zirve 3500 metrenin üzerinde.
Zirve noktasını ise 3937 metre ile “Kaçkarların kalbi” olarak
nitelenen Kavrun dağ silsilesi oluşturur. 1994 yılında millî
park ilan edilen Kaçkar Dağları’nın büyük bölümü, Rize’nin
Çamlıhemşin, küçük bir bölümü de Artvin’in Yusufeli ilçesi
sınırları içinde yer alıyor.
Bu parçada Kaçkarlarla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) Deniz kıyısına paralel olarak konumlandığına
B) En yüksek yerinin neresi olduğuna
C) Hangi illerin sınırları içinde yer aldığına
D) Farklı yükseltilere sahip dağlardan oluştuğuna
E) Geneline hâkim bitki örtüsüne
15. Senaryo, benim için hiçbir zaman özel bir edebî değer ta-
şımaz. Bir senaryo ne kadar sinematikse edebî başarı
sağlama umudu o kadar azdır. Bu yönüyle pek çok tiyatro
oyunundan farklı bir konuma sahiptir. Ayrıca bugüne kadar
gerçek bir edebî düzeye ulaşmış bir lm senaryosuna hiç
rastlanmamıştır. Bir metin, edebî bir eserin bütün güzelliği-
ni ve büyüsünü taşıyorsa o zaman düzyazı olarak kalmaya
devam etmelidir. Ancak biz bir eserin her şeye rağmen bir
lme dönüşmesini istiyorsak o zaman önce bu metni bir se-
naryoya dönüştürmek gerekir.
Bu sözler aşağıdakilerden hangisine karşılık söylen-
miş olabilir?
A) Görsel sanatlarla edebiyatı birbirinden ayıran çizgiler
nelerdir?
B) Bir tiyatro metninin şiirlerle desteklenmesi metnin akışı
üzerinde nasıl bir etki yaratır?
C) Sahne metinlerinin yazınsal bir nitelik taşıması gerekti-
ği görüşüne katılıyor musunuz?
D) Eleştirmenlerin senaryolar üzerine getirdiği modern
bakış açıları hakkında ne düşünüyorsunuz?
E) Türk sinemasının bugünkü konumunu değerlendirme-
nizi istesek neler söylersiniz?
16. Eleştiri, iki amaç için yapılır: eleştirdiğin insanı ya daha ile-
riye götürmek ya dibe çekmek. Birincisi yapıcı eleştiri ola-
rak adlandırılıyor, yaraya merhem sürer gibi. İkincisi yıkıcı
eleştiri olarak ifade ediliyor, keskin ve sirkeli. Yapıcı eleş-
tiri ne kadar ağır olursa olsun başımın üstünde yeri var.
Öğrenirim ondan, kusurlarımdan seve seve. Ama hani şu
dibe çekmeler var ya! Enerjim azalıyor, moralim bozuluyor
bunları duyunca. Bazen romanlarımı yayımlamaktan vaz-
geçmeyi düşünüyorum.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok-
tur?
A) Karşılaştırma B) Benzetme
C) Mecazlı söyleyiş D) Öznel yargı
E) Tanık gösterme
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 7 EŞİK 5

17. Teknolojinin hızla değiştiği günümüzde hayatımıza her
gün yeni araç gereçler ve dolayısıyla kavramlar girmekte-
dir. Bütün buluşların temelinde insan yaşamına kolaylıklar
getirme amacı güdülse de bir zaman sonra insanların bu
teknolojik araçlara bağımlı hâle geldiği gözden kaçırılma-
malıdır. İnsanlar, bugün teknoloji ile iç içe ve yaşamın ne-
redeyse her alanında teknolojinin sunduğu olanaklardan
faydalanmaya çalışıyor. Burada asıl dikkat çeken nokta,
bireylerin de iç içe oldukları bu araç gereçlere benzeme-
ye başlaması. İnsanı insan yapan en önemli değerler olan
duygu ve düşünceden gittikçe uzaklaşan bireyler, bir maki-
ne gibi davranıyor ve bu, kendi türüne gittikçe yabancılaş-
masına neden oluyor.
Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Bilimin insanlara gittikçe zarar veren uygulamalar içine
girdiği
B) Bilimsel gelişmelere ayak uyduramayan bireylerin içine
kapanık bir ruh hâline büründüğü
19 - 20. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Cahit Uçuk, yazın hayatına 1935 yılında başlayan ka-
dın yazarımızdır. Kendi ifadesiyle eserleri boyunu aşan
Uçuk’un on beş romanı, dokuz hikâye kitabı, beş piyesi,
on altı çocuk romanı, ondan fazla çocuk hikâye kitabı, bir
o kadar masal kitabı, bir destan, bir şiir ve üç anı kitabı
vardır. Altmış sekiz yıllık yazarlık yaşamında yayın faaliyeti
bu kitaplarla sınırlı değildir. Cahit Uçuk’un çocuklara
7
yönelik macera romanlarında asıl kahramanlar 8-16 yaşları
arasındaki kız ve erkek çocuklardır. Sekiz romanın sadece
ikisinde kahraman erkek, diğerlerinde ise kızdır. Ayrıca
bu çocuklar aile çevresinde verildikleri için anne, baba
büyükanne ve büyükbabalar hatta yakın çevreden bazı
kişiler de olaylar dizisinde yer alır. Roman kahramanlarının
BASAMAK

C) Teknolojik gelişmelerin insanları bilinçsiz bir tüketim çoğu iyi eğitilmiş, kültür seviyesi ve sosyoekonomik
çılgınlığına ittiği durumu iyi olan ailelerin çocukları gibi idealize tiplerdir.
D) Teknolojinin bağımlılık yaparak insan davranışları üze-
rinde olumsuz etkiler çıkarmaya başladığı
E) Buluşlar sayesinde kolaya alışan insanların yaratıcılık-
tan uzaklaşmaya başladığı
19. Bu parçada Cahit Uçuk ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?

A) Farklı yazınsal türlerde eserler verdiğine

B) Yazın yaşamının ne kadar sürdüğüne
C) Eserlerinde bilimsel temellerden hareket ettiğine
D) Edebiyat dünyasına ne zaman girdiğine
E) Yapıtlarında olması istenen insan tiplerine yer verdiği-
ne
18. Son günlerde her yerde mahalle baskısı diye bir söylem
almış başını gidiyor. Aslında bu yeni söylemi yüzyıllardır
hepimiz yakından tanıyoruz. Her an bizimle olan bu baskı,
bizim onu tanıdığımızdan belki de bizi daha fazla tanıyor.
Çünkü iç içe yaşıyoruz. Toplumsal olayların bireyler üze-
rinde otoriteye sahip olduğunu düşünürsek birey, toplum-
sallaşma süreci içinde bu otoriteye alıştığı için baskısını
hissedemez. Ancak herhangi bir toplumsal kurala karşı
çıktığı zaman bu otoriteyi yani yeni adıyla mahalle bas-
kısını hemen karşısında bulur. İstese de istemese de bu
baskının etkisinden kendisini soyutlayamaz. 20. Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak istenen;
Bu parçada, mahalle baskısının hangi özelliği vurgu- I. Farklı üslup özelliklerinden etkilenmek
lanmıştır?
II. Nicelik bakımından fazla olmak
A) Toplumsal zorlayıcılığa sahip olması
III. Çeşitli anlayışlara özgü nitelikler taşımak
B) Bireyler arası etkileşimden doğmuş olması
C) Toplumdan topluma değişim göstermesi durumlarından hangileridir?

D) Niteliksel bir boyut taşıması A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

E) Zaman içinde kendini yeniliğe kapatması D) II ve III E) I, II ve III

249
 5 EŞİK
21 - 22. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Ekosistem, birbirleriyle ve ziksel çevreleriyle etkileşim
hâlinde olan canlıların oluşturduğu birliktir. Ekosistemler,
bünyelerinde yaşayan canlı organizmaları destekleyen
toprak, su, besin maddeleri gibi ziksel ve kimyasal bi-
leşenler içerir. Bir ekosistemde farklı hayvanlar, bitkiler,
mikroskobik bakteriler gibi çok çeşitli canlılar bulunur. Eko-
sistemler sadece canlı ve cansız bileşenleri değil, bunlar
7
arasındaki etkileşimleri de içerir. İnsanlar da ekosistemle-
rin birer parçasıdır. İnsanlar olarak hayatımızı devam etti-
rebilmemiz ve refah içinde yaşayabilmemiz de ekosistem-
lerin bize sağladığı birtakım hizmetlere ve ekosistemlerin
barındırdığı organizmalar, toprak, su ve besin gibi bileşen-
lere bağlıdır. Tüm bunlar, insanlara sağladıkları faydalar
BASAMAK
gerekçesiyle ekosistem hizmetleri olarak adlandırılmıştır.
21. Bu parçada ekosistemlerle ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmiştir?
A) Dış etkenlerden kaynaklanan çeşitli durumlar nedeniy-
le yapılarının bozulabildiğine
B) En çok insanlar tarafından sekteye uğratılan çeşitli dö-
nüşümleri içerdiklerine
C) İnsan yaşamının sürdürülebilirliğinin sağlanmasında
etkin rol oynadıklarına
D) Cansız varlıkların faydalı olmaya dönüştürülmesi ama-
cıyla insanlar tarafından ortaya çıkarıldıklarına
E) Gelişmiş ülkelerde toprağın korunması sonucunda bi-
leşenlerinin daha rahat işlediklerine
22. Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Açıklayıcı anlatım B) Tartışmacı anlatım
C) Emredici anlatım D) Öyküleyici anlatım
E) Betimleyici anlatım
250
BENZEŞİM DENEMELERİ - 7 25 dk
23 - 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
(I) Yarasalar, etraarındaki cisimleri algılamak için yük-
sek titreşimli ses dalgaları yayar. (II) İnsanlar tarafından
duyulamayan bu dalgaların yankıları, yarasa tarafından
algılanır ve hayvan, içinde bulunduğu ortamın bir tür
haritasını çıkarır. (III) Yani yarasanın herhangi bir nesneyi
algılaması, çıkardığı seslerin nesneye çarpıp geri dönme-
siyle oluşan yankıya dayanır. (IV) Bu, sonar sistemi olarak
adlandırılmaktadır. (V) Yarasanın sonarla yön bulması,
yaydığı seslerin kendisine geri dönme süreleri arasındaki
farkı hesaplaması sayesinde mümkün olmaktadır. (VI) An-
cak son yapılan çalışmaların birinde yarasaların hareketli
cisimlere doğru yolladığı ses dalgalarını değiştirdiği ortaya
konmuştur. (VII) Bu hareketli cisimlere çarpan sesin fre-
kansının değişmesi yarasaların geliştirdiği hayranlık verici
bir durumdur. (VIII) Bu çalışmalar sonucunda yarasaların
yalnızca kendi seslerini duyacak biçimde donandıkları da
keşfedilmiştir.
23. Bu parçadan yarasalarla ilgili
I. Kendilerine özgü bir yön bulma tekniğine sahiptir.
II. Birbirleriyle insanlardakine benzer bir sistemle etkile-
şim kurmaktadır.
III. Kendilerinin ve kendi türlerinin sesi dışında bir sesi al-
gılayamamaktadır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
24. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde öz-
nellik söz konusudur?
A) III B) IV C) V D) VI E) VII
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 8 EŞİK 5

1. • Yaşamın ve uygarlığın en önemli doğal kaynağı olan 3. İlhan Geçer’in

su, yeni yüzyılda uluslararası gündemin üst sıralarına Sıcak dostluklar, sevgiler varken
oturdu. Savaşlar, kinler, öfkeler neden?
• 21. yüzyılın ilk 25 yılında dünya nüfusunun yarısı Bırakıp gideceğiz bir gün,
gereksinim duyduğu taze sudan yoksun kalacak. Dünya bu kadar güzelken
Aşağıdakilerden hangisi bu iki cümleyle ifade edilenle- dizelerinde vurgulanmak istenen temel duygu aşağı-
ri doğru bir biçimde birleştirmiştir? dakilerden hangisidir?
A) 21. yüzyılın ilk çeyreğinde yeryüzünde yaşayan in- A) Dünyanın güzelliklerinin farkında olunmalıdır.
sanların yarısı ihtiyaç duyacakları taze sudan yoksun B) İnsanları sevmeli, kısacık hayatta kıyıcılığa yer veril-
kalacağı için hayatın ve medeniyetin en önemli doğal memelidir.
kaynağı olan su, uluslararası gündemde üst sıralarda
C) Kin ve öfkeyle hareket edenler de hoş görülmelidir.
yerini aldı.
D) Yaşamın çok kısa olduğu unutulmamalıdır. 8
B) 2025 yılına kadar dünya nüfusu yoksun kaldığı taze
suya daha fazla ihtiyaç duyacağı için bu dönemde su, E) Savaşların yıkımı sadece dostluklarla giderilir.
ulusların en önemli gündemi olacaktır.
C) Uluslararası gündemin üst sıralarında yer alan, mede-
ni hayatın doğal kaynağı olan su, 21. yüzyılın ilk çey-
BASAMAK

reğinde de insanlar taze su elde edemeyecekleri için

temel sorun olarak konuşulacak.
D) 21. yüzyılda ihtiyaç duydukları taze suya kavuşama-
yacak olan dünyanın yüzde 25 nüfusu, yaşamın ve
medeniyetin anası olan bu doğal kaynağı en önemli
gündem yapacak.
E) Medeni yaşamın en önemli doğal kaynaklarından olan
su, yeni yüzyılın ilk çeyreğinde tam karşılanamayacağı
için uluslararası gündemin en önemli konusu olacak.

4. Düşünce özgürlüğü sorunumuzu aşmamız gerekir. Bizim

de çok yetenekli yazarlarımız var, yetenek zaten herhangi
bir ırka, dine ve cinsiyete ait bir kavram değildir. Bunun ak-

2. Berlin’deki toplu taşıma ağı ya da raylı sistem haritası ka- sini düşünen insandan zaten kimseye hayır gelmez. Türk

rışık görünse de aslında Berlin’deki toplu taşıma sistemi, edebiyatı çok gelişecek, çok serpilecektir. Bu yolda önü-

dünyanın en iyileri arasında yer alıyor ve hatlar arasındaki müzdeki tek engel, istediğimizi söyleme özgürlüğümüzün

bağlantılar oldukça pratik olduğu için şehrin dört bir yanına olmaması. Farklı düşünenin de sizin kadar haklı olduğunu

toplu taşıma araçlarıyla ulaşmak mümkün oluyor. kabul etmediğiniz sürece sağlıklı bir üretim ortamı ve eser
oluşturamazsınız.
Bu cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargı
aşağıdakilerden hangisidir? Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine cevap olarak

A) Dünyadaki en teknolojik raylı sistem, Berlin’de bulun- verilmiştir?

maktadır. A) Türk edebiyatının gelişmesi için öncelikle ne yapılmalı-
B) Bütün dünyada toplu taşıma ve raylı sistem haritaları dır?
sadedir. B) Düşünce özgürlüğü bizim için bir sorun mudur?
C) Berlin’de insanlar, toplu taşıma araçlarını daha çok ter- C) Türk edebiyatında düşünce özgürlüğü sorunu var mı-
cih etmektedir. dır?
D) Berlin raylı sistemini gösteren harita, ilk bakışta kolay D) Farklı düşünme, Türk edebiyatı için olumsuzluk oluş-
anlaşılmamaktadır. turmakta mıdır?
E) Berlin, dünyanın en büyük toplu taşımacılığına sahip E) Sağlıklı bir üretim ortamı ve ürün oluşturmak için neye
şehirlerden biridir. ihtiyaç duyulmaktadır?

251
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 8 25 dk

5. Ben, yazarın yazdığı konu içinde cinsiyetini kaybettiği-

ne inanıyorum. Bir masayı yazarken masa oluyor yazar,
bir erkeği yazarken erkek, kadını yazarken kadın oluyor.
Birçok yazara söylenen “Bir kadını ne kadar güzel anla-
tıyorsunuz.” gibilerinden sözler var. Ben bunların hakaret
olduğunu düşünürüm. Çünkü anlatmak zorunda zaten
yapamıyorsa yazar olamaz. Bir kadın yazarın erkeği an-
latabilmesinde bir deha yoktur. Gustave Flaubert, Madam
Bovary yayınlandığında çok beğeniliyor ve Flaubert’e de
sorulduğunda “Ben Madam Bovary’im.” diyor.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
8
A) Bir yazar, eserindeki kahramanla ister istemez özdeş-
leşir.
B) Büyük yazarlar, kahramanları arasında cinsiyet ayrımı
gözetmez.
C) Hayatın içinden seçilen kahramanların yer aldığı eser-
BASAMAK
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Salâh Birsel, günlüğün nasıl yazılması gerektiği konusun-
da önemli ipuçları verir: “Kişi, günlük yazarken günlüğünü
oya gibi işlemeli. Gereksiz şeyleri, tiridi çıkmış düşünce-
leri kendi kafasına göre sıkıştırmamalı.” Ancak böyle bir
günlük yazmanın ayrı bir çaba gerektirdiğini de belirtir: “Şiir
yazar, deneme yazar gibi oturup sözcüklere perende attı-
racaksın. Dahası, her işi bırakacak, onunla yatıp onunla
kalkacaksın.” der.
7. Aşağıdakilerden hangisini söyleyen kişi yazarın parça-
da anlatmak istediğine uygun davranmış olur?
A) Her akşam günlüğümün başına oturduğumda o gün
yaşadıklarımı kalemimin ucuna geldiği gibi yazarım.

ler, kalıcılığı yakalar.

D) Büyük yazar olmak için eser kahramanlarını gerçek ha-
yatlardan seçmek gerekir.
E) Yazar, eserini oluştururken ortaya koyduğu kahraman-
larla özdeşleşmeyi başarmalıdır.
6. Türkiye sinema sektörünün en önemli tarihsel süreci
B) Günlüklerimde yaşananları anlatırken olayları önemli
önemsiz diye ayırmadan yazmayı severim.
C) Güncelerimi kaleme alırken ince eleyip sık dokumanın,
yazılanların içtenliğini öldürdüğünü düşünürüm.
D) Samimi, içten bir anlatımı yakalamak için günlüklerim-
de her ayrıntıyı vermeye çalışırım.
E) Günlüklerimde duygu ve düşüncelerimi karşı tarafa
geçirebilmek için uygun sözcükleri bulmaya çalışır, kılı
kırk yararım.

olan Yeşilçam, bizlere binlerce lm sunmasının yanı sıra

toplumsal belleğin devamlılığını sağlaması ve ülke de-
ğişim-gelişim seviyesinin hangi aşamalardan geçtiğini
gösteren en somut kanıtlardan biridir aslında. Yeşilçam
lmlerini, sadece sanatsal ve popüler kültür üretim aracısı
olarak düşünmemek gerekir. Bu lmlerden çoğu, ülkenin
içerisinde bulunduğu dönemleri ve yaşanılan toplumsal
olayları resmeden, anlambilimsel olarak okuması yapıldı-
ğında gayet eleştirel yanlarının olduğu gözlemlenebilen
lmlerdir.

Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Yeşilçam lmleri, ülkenin geçirdiği toplumsal değişimi
gözlemleme imkânı veren, toplum hafızasını yansıtan
bir özellik taşımaktadır.
B) Türkiye’deki toplumsal değişimi en güzel yansıtan
eserler Yeşilçam lmleridir.
C) Türk sineması değişik evrelerden geçerek günümüze
ulaşmış, başarılı bir sanat etkinliğidir.
D) Türkiye’de Yeşilçam yeterince anlaşılmayan ve değer-
lendirilmeyen sanat dallarından biridir.
E) Türk sineması değişik sosyal bilimlere kaynaklık ede-
cek özelliğe sahiptir.
8. Altı çizili bölümde günlük ile ilgili anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Günlüklerde baştan geçen her olayın detaylı olarak an-
latılması, eserin sanatsal yönünü yok eder.
B) Birçok yazar tarafından defalarca işlenmiş konuları ye-
niden ve başına buyruk ele almak doğru değildir.
C) Günce yazacak kişi, ileride okuduktan sonra mutlu ola-
cağı olayları yazmalıdır.
D) Basit konuların günlüklerde ele alınması, teknik açıdan
yanlıştır.
E) Günlük yazacak kişi, sözcüklerle oynayabilecek kadar
ana diline hâkim olmalıdır.

252
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 8 EŞİK 5

9. Bir kez okumaya başlayınca kolayca etkilenerek sürük-
lenip gideceğiniz ve okuduktan sonra bir daha okumak
isteyeceğiniz Ala Geyik, Yaşar Kemal’in Anadolu halk ef-
saneleri ve öykülerinden derlediği bir halk efsanesi olup
halk kültüründe önemli bir yeri vardır. Güney Anadolu’da
Torosların bulunduğu köylerde anlatılan bu halk efsanesi,
Yaşar Kemal tarafından yazıya geçirilerek akıcı ve canlı bir
dille okuyucuya sunulmuştur. Eserde bir yandan okudukça
insanı alıp götüren canlı doğa betimlemerine yer verilirken
diğer yandan da Torosların çevresinde yaşayan köylülerin
hayatı, kültürü, alışkanlıkları, kullandıkları dilin özellikleri,
birbirleriyle olan ilişkileri ve köylerdeki toplumsal düzen
çarpıcı bir biçimde anlatılmaktadır.
Bu parçada Ala Geyik eseriyle ilgili aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) Kahramanın bir geyiği olduğuna
11. (I) Osmanlı Devleti, Rumeli tarafında genişlemeye başla-
yınca daimi bir orduya ihtiyaç duyuldu. (II) Savaşta esir
alınan askeri şartlara uygun Hristiyan çocukları, İslam
terbiyesiyle yetiştirilerek yeni bir askeri sınıf meydana ge-
tirildi. (III) Böylece Osmanlı yeni bir ordu kazanmış oldu.
(IV) Uygulamayı ilk olarak Orhan Gazi’nin oğlu Şehzade
Süleyman Paşa’nın başlattığı kabul edilmektedir. (V) Hacı
Bektaş-ı Veli hazretlerinin duasını alan bu ordu, Yeniçeri,
Ocağının kurulmasına kadar Osmanlı Devleti’nin tek ve
muntazam ordusu olarak kaldı.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır? 8
A) I B) II C) III D) IV E) V
BASAMAK

B) Değişik eserler incelenerek oluşturulduğuna

C) Okuru sıkmayan bir anlatıma sahip olduğuna
D) Gerçek yaşamdan kesitlere yer verdiğine
E) Folklorik ögeler taşıdığına

10. İyi bir şair, dünyayı kavrayıp özümseyecek bir kültür

birikimine sahip olmalıdır. Ama edebiyatı iyi bilmek, iyi şair
olmaya yetmez. Tıpkı iletişim fakültesini bitirmenin iyi bir
gazeteci olmaya yetmeyeceği gibi... Salt edebî bilgilerle şiir
yazılacak olsa en güzel şiirleri, edebiyat öğretmenlerinin
yazması gerekirdi. Oysa Tevk Fikret, Ahmet Hamdi
Tanpınar, Ahmet Kutsi Tecer, Behçet Necatigil, Cahit Küle-
12. I. Bu kuşağı yaratan etmenlerin başında bu genç
bi gibi az sayıdaki örneği saymazsak genellikle kötü şiirlere
öykücülerin şiirle kurdukları güçlü bağ olduğunu
imza atmıştır edebiyat öğretmenleri. Diyeceğim o ki ----
düşünüyorum.
Bu parçanın sonuna anlam akışına göre aşağıdakilerin II. Fakat bu olanakları en iyi için kullanabilmek için tecrü-
hangisi getirilmelidir? beye ihtiyaçları var.
A) bilgi birikimi olan edebiyat öğretmenleri çalışarak güzel III. Hatta diyebilirim ki çoğu genç öykücü, şiirin olanakları-
ve nitelikli şiirler yazabilir. nın günümüzün pek çok şairinden daha fazla farkında.
B) iyi şair olmak için birikimin yanında çalışmaya ve yete- IV. Güçlü bir öykücü kuşak yetişiyor.
neğe de ihtiyaç vardır. V. Son yıllarda edebiyatımızda öykünün yükselişine tanık
C) sadece edebiyat öğretmenleri, şair olabilir diye bir şey oluyoruz.
yoktur.
Numaralandırılmış cümleler anlamlı bir bütün oluştu-
D) büyük şairler arasında edebiyat öğretmenlerinin olma-
racak biçimde sıralandığında aşağıdakilerden hangisi
sından daha doğal ne olabilir ki?
baştan üçüncü olur?
E) edebiyat öğretmenleri, şiir yazmada her zaman bir
A) I B) II C) III D) IV E) V
adım öndedir.

253
 5 EŞİK BENZEŞİM DENEMELERİ - 8 25 dk

15. (I) Bitki örtüsü denildiği zaman bir yerde doğal olarak yeti-
13 - 14. soruları aşağıdaki parçaya göre
şen bitkilerin oluşturduğu topluluklar akla gelir. (II) Orman,
cevaplayınız.
bozkır, çayır, maki gibi. (III) Bitkiler yetişebilmek için besin
maddesi, su ve sıcaklığa ihtiyaç duyar. (IV) Bazı yerler-
(I) Tarih yazıcılığı, en az tarihin kendisi kadar önemli bir de çok uygun özellikler bulunurken bazı yerler son derece
alandır ve tarih bilicinin oluşması için gereklidir. (II) Çünkü olumsuz şartlara sahiptir. (V) Onun için yeryüzünde bitki
tarih, geçmiş ve geleceği merak eden insanın düşünce örtüsü yönünden çok fakir alanlar olduğu gibi son derece
faaliyetlerinin önemli bir kısmını oluşturur. (III) Toplumlar, zengin bölgeler de bulunmaktadır.
geçmiş araştırılıp aydınlatılmaya çalışılırken tarih bilincine
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden
ulaşır. (IV) Tarih bilinci; dünü, bugünü ve yarını kapsayan
sonra “Bu özellikler bakımından yeryüzündeki ortam şart-
bir sürekliliktir. (V) Bundan dolayı şimdiki zamanı anlamak
ları, büyük farklılıklar gösterir.” cümlesi getirilirse parça-
ve açıklamak için geçmişe bakmak, tarih yazıcılığının
8 nın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
vazgeçilmezidir. (VI) Bu düşünceden hareketle tarih yazı-
A) I B) II C) III D) IV E) V
cılığını en sade şekilde geçmişin kaydedilmesi olarak ifade
edebiliriz.
BASAMAK

13. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak

aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede karşılaştırma yapılmıştır.

B) II. cümlede üslupla ilgili bilgi verilmiştir.
C) III. cümlede toplumların tarih bilincine hangi süreçte
ulaştığı belirtilmiştir.
D) IV ve V. cümle arasında neden-sonuç ilişkisi vardır.
E) VI. cümlede tanımlama yapılmıştır.

16. Çok değerli yazarlarımız var ülkemizde ama en çok hak-

sızlığa uğramış, acı çekmiş insanlar yine yazarlarımızdır.
Bizim kuşağımıza kadar yazarlar hep böyle devam etmiş-
tir. Yazarlık ilk defa bizim neslimizde iş olarak görülmüş-
tür. Sait Faik ile ilgili çok meşhur bir hikâye vardır. Ne iş
yapıyorsunuz diye sorduklarında “Yazarım.” der Sait Faik
ve “işsiz” olarak yazarlar iş hanesine. Sevgi Soysal’ın da
“Yazarım.” dediği için iş hanesine “ev kadını” yazılmıştır ve
bunlar, 20. yy.ın ortalarında oluyor çok da eski tarihlerde
değil.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta-

dır?
A) Sait Faik’e yazmaya ilk başladığında yazar gözüyle ba-
14. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
kılmamasından
A) Tarih bilinci gelişmemiş toplumlar, kalıcı olamazlar. B) Öteden beri kadınların yazar olmasına iyi gözle bakıl-
B) Tarih bilincinin oluşması, tarihe bir bütün olarak bak- mamasından
mayı gerektirir. C) Yazarların emeklerinin karşılığını hiçbir zaman alama-
C) Tarih yazıcılarının günümüzü anlamak için geçmişle bir dığından
bağ kurması gerekir. D) Yakın zamana kadar yazarlığın bir meslek olarak kabul
D) Tarih bilinci, araştırma isteğinin bir sonucu olarak oluşur. edilmemesinden
E) Geçmişi araştıran toplumlarda tarih bilinci de gelişir. E) Yazarlar arasında kadın-erkek ayrımı yapılmasından

254
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 8
17. Geçen günkü Nokta dergisinde Ulus’tan aktarılmış bir ya-
zınızı okudum. Ne çok üzüldüm bilseniz! Yoksa sizi de mi
elden kaçırdık? Nerede o eski güzelim öz Türkçe sözler,
nerede o yazınızdaki edebiyat, ahlâk, hak, sanat, merak,
şiir gibi tatsız tuzsuz Osmanlıca sözler? Niçin şunun bu-
nun sözüne bakıp da düşüncelerinizi değiştiriyorsunuz? O
yeni sözleri beğenmeyenler var diye mi yazmak istemiyor-
sunuz? Günün birinde bir kişi çıkıp size: “Beğenmedim bu
sesinizi.” dese ona bakıp da sesinizi değiştirecek misiniz?
Ne derse desin elâlem, biz yolumuza bakalım.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Başkalarının sözüyle hareket eden yazarlar okurları
tarafında eleştirilmektedir.
B) Sanatçı çevresinin etkisinde kalıp da doğru bildiği üs-
luptan vazgeçmemelidir.
C) Çizgisinde taviz veren yazarlar beğenisi düşük eserler
ortaya koymaktadır.
D) Dergilerde yayımlanan yazıların kalitesi gün geçtikçe
düşmektedir.
E) Okuru hayal kırıklığına uğratan yazardaki değişimler
dikkate alınmalıdır.
18. Bu kadar çok ve derin karakteri bir arada bulmak sık rast-
lanan bir şey değil. Selim İleri, roman insanlarını ince ince
işlemiş. Romanın birkaç bölümünden sonra karakterlerin
duygularının akışını apaçık görmeye, düşündüklerini ve
yaptıklarını havaya atılan taşın yere düşmesi gibi doğal
karşılamaya başlıyorsunuz. Kitapta sevdiğim şeylerden biri
de dilin akıcılığıydı.
Parçadan sözü edilen eserle ilgili aşağıdakilerden han-
gisi çıkarılamaz?
A) Anlaşılır bir anlatımı vardır.
B) Başarılı bir kurguya sahiptir.
C) Değişik özellikleri olan karakterleri ele almıştır.
D) Çok farklı konuları bir arada işlemeye çalışmıştır.
E) Kahramanlar ayrıntılı bir şekilde işlenmiştir.
255
EŞİK 5
19. Sinema; kendisinden önce var olan edebiyat, resim, müzik,
tiyatro, heykel, dans gibi sanat dallarının hepsiyle iletişim
içindedir. Ancak sanatın önemli bir dalı olan sinema, en
güçlü bağını edebiyatla kurmuş ve ilk ortaya çıktığı andan
beri edebiyattan beslenmiştir. Edebiyat ürünleri, eski çağ-
lardan beri insanlar arasında sözlü ve yazılı iletişim sağlar.
Sinemanın da önemli bir kitle iletişim aracı olması, iki sa-
nat dalı arasındaki ortaklığın başlangıcıdır. Bu iki iletişim
aracı kültürün gelişmesine katkıda bulunurken insanları
bilgilendirir, eğlendirir, onların estetik zevkine hitap eder;
bakış açılarını geliştirir ve zaman zaman da onları tartış-
maya sevk eder.
8
Bu parçadan sinemayla ilgili aşağıdaki yargılardan
hangisi çıkarılamaz?
A) Diğer sanat alanlarıyla alışveriş içerisindedir.
B) Edebiyattan önemli oranda yararlanmaktadır.
BASAMAK
C) İletişim aracı olmak bakımından da edebiyatla ortak bir
yanı vardır.
D) Kültüre katkısı edebiyat dışındaki sanatlardan ileridir.
E) İnsanlara sanat zevki verirken bilgilendirme işlevi de
vardır.
20. (I) Aracımıza binip Dalyan’a vardıktan sonra öğle yeme-
ğimizi burada yiyor ve bizi bekleyen teknemize biniyoruz.
(II) Rotamız bu kez sazlıklarla çevrili Dalyan Kanalı’ndan
geçerek İztuzu Plajı. (III) Yarım saatlik bir kanal yolculuğun-
dan sonra dünyaca ünlü caretta caretta kaplumbağalarının
yumurtalarını bırakmak için geldiği İztuzu Plajı’na varıyo-
ruz. (IV) Caretta caretta neslinin neredeyse sonu getirilmiş.
(V) Dalyanlıların çabalarıyla kaplumbağalar, koruma al-
tına alınmış. (VI) Yine de koruma önlemleri yeterli değil.
(VII) Yetkililerin İztuzu Plajı’nı özel koruma altına alması
gerekiyor.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
kaçıncı cümleyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 5 EŞİK
21. Deniz çalkantılarla vuruyordu kıyılara. İnsanlar, çılgın
kalabalık; bir içgüdüyle tutsakmışçasına kıyı kahvelerine
çıkıyorlardı. Dünyanın bütün dilleri konuşuluyordu mey-
danlarda. Teknelerin yapıldığı barınaklarda, daracık
sokaklarda, şimdi yürüdükleri yolda her yerde konuşulu-
yordu. Hızarlar dönüyordu. Kimi çiçekler, gün batımıyla ka-
patıyorlardı taç yapraklarını. Fırınlar çalışıyordu. Kargalar
kaleye dönüyorlardı. Akşamüzeri kısaydı ama inanılmaz
bir hareketlilik göze çarpıyordu.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak
I. Sessel yinelemelere yer verilmiştir.
8 II. Gözlem gücünden yararlanılmıştır.
III. İnsana ait özellikler doğaya aktarılmıştır.
tespitlerinden hangileri söylenemez?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) I, II ve III E) II ve III
BASAMAK
22. Aşağıdaki parçalardan hangisi “Bir edebî eserin değeri
elbette kalıcılığı yakalayabilmesindedir, kalıcı eser okurun
beğeni ve saygısını kazanmış olmalıdır.” düşüncesine
uzak düşmektedir?
A) Sait Faik Abasıyanık’ın bugün bile eserlerinde canlılığını
korumasının sebebi, eserlerinde halkı anlatması ve hal-
kın da onun eserlerinde kendilerini bulabilmesidir.
B) Bir Orhan Veli geçti edebiyat dünyasından. Modern şi-
irde kendisinden sonra gelmiş ve gelecek olanlar için
ayak izi oldu. İster şair ol ister okuyucu Orhan Veli ol-
madan bir şiir düşünülemez.
C) Sabahattin Ali çeşitli şehirlerde eğitim görmesi, öğret-
menlik yapması gibi durumları eserlerine yansıtırken
aynı zamanda eserleri birçok sinema lmine konu ol-
muştur. Türk halkı tarafından sevilen bir sanatçı oldu.
D) Ursula K. Le Guin, farklı türlerde hem yetişkinlere hem
de çocuklara yönelik yüzlerce eser verdi. En iyi roman
dalında kazanan ilk kadın olmakla kalmadı, Hugo,
Nebula ve Locus gibi seçkin edebiyat ödüllerini çeşit-
li eserleriyle defalarca kazanarak erkek egemen bilim
kurgu yazını alanında güçlü kadın yazarların da var ol-
duğunu gösterdi.
E) Peyami Safa, çocukluğundan gelen hastalığı sebebiyle
acı dolu bir hayatın yanında maddi imkânsızlıklar yaşa-
dı. Hayattayken değeri anlaşılamayan sanatçı ölümün-
den sonra tanınır hâle geldi.
256
BENZEŞİM DENEMELERİ - 8 25 dk
23 - 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Bir yandan toplumun tepkilerine uğramak, öbür yandan
kendi boşluklarına yuvarlanmak korkusu, birçok yazarı ne
iseler öyle olmaktan alıkoymuştur. Bu bakımdan yalnızlıkla
kahramanlık bir gibidir. Bu satırları yazarken Mallarme ha-
yalimde canlanıverdi. Öyle ya, kim onun kadar bir yandan
alaylara ve yermelere göğüs germesini, bir yandan da boş-
lukla karşılaşmayı gözüne alarak kendi içine eğilmesini bil-
mişti. Toplumun ağlarından kurtulduğu için şiirlerini okuyu-
cularına göre değil okuyucuları şiirlerine göre tasarlamış,
yaşadığı zamanın ötesine demir atmıştı.
23. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Sahici sanatçılar, her türden tepkiyi göğüsleyerek ken-
di özgün düşünceleriyle kalıcı olurlar.
B) Sanatçılar, yaşadıkları dönemde birtakım tepkileri
göze almalılar.
C) Hemen her çağda en özgün eserler bile eleştiriye uğra-
mış, alaya alınmıştır.
D) Sanat, toplumun istediklerini ona vermekle değil ondan
sırt çevirmekle ortaya konur.
E) Mallarme, kendisiyle alay edilmesine karşın yüreğinin
sesini dinleyebilmiştir.
24. I. “Elif okuduk ötürü
Pazar eyledik götürü
Yaratılmışı hoş gördük
Yaratandan ötürü.”
diyerek sevgiyi, hoşgörüyü yüzyılların ötesinden dillendi-
ren Yunus Emre.
II. Ampulü bularak insanlığın hizmetine sunan bilim ada-
mı Thomas Edison.
III. J.K. Rowling tarafından yazılmış Harry Potter serisinin
başkarakteri, James Potter ve Lily Evans’ın oğlu me-
lez bir büyücü olan kurgusal kahraman Harry James
Potter.
Bu parçada geçen “yaşadığı zamanın ötesine demir at-
mış” sözüne yukarıdakilerin hangileri uymaktadır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) Yalnız III
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 9
1. Yurt dışı gezilerine ilk başladığımız zamanlarda belirle-
diğimiz yerlere turla gitmeyi tercih ediyorduk. Uçak ayar-
lanmış, konaklama ayarlanmış, nerelere, nasıl gideceği-
miz o bölgeye defalarca gitmiş uzmanlarca hazırlanmış
programlara katılmak güvenli ve kolaydı. Hiçbir şey için
önceden uğraşmaya, hazırlık yapmaya gerek yoktu. Bir
süre sonra gide gele turla gitmenin bazı olumsuzluklarını
da yaşamaya başladık. Gidilen yerde genel olarak grubun
ilgi alanlarına göre tercihler yapılıyordu. Tur katılımcılarının
anlık isteklerine cevap verilmiyordu.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta-
dır?
A) Yurt dışı gezilerine turla çıkılmasından
B) Tur katılımcılarının farklı ilgi alanları olmasından
C) Tur programlarının kişisel tercihlere cevap verememe-
sinden
D) Tur programlayıcıların zaman içerisinde duyarsızlaş-
masından
E) Tura katılan kişilerin farklı taleplerinin aksaklıklara yol
açmasından
2. (I) Evimiz sokağın alt başında. (II) Yatıp kalktığım odanın
penceresinden bakınca bir baştan bir başa bütün sokağı
görüyorum. (III) Odamda öteberi eşyamı bavuluma yerleş-
tirmiş doğruluyordum ki sokaktan gelen bir çocuk ağlaması
beni pencerenin önüne çekti. (IV) Çocukların ağlamasına
dayanamam. (V) Bir fena olurum duydum mu çünkü çocuk-
lar boş yere ağlamaz. (VI) Şu dünyada çocukların ağlama-
sı ne kadar azalırsa bilin ki kötülükler o kadar azalmıştır.
(VII) Ağlayan bir çocuk sesi duyar da ilgilenirseniz bilin ki
şu bozuk düzenin sizi üzecek bir olayıyla karşılaşacaksı-
nız.
Bu parça ikiye bölünmek istense ikinci paragrafın han-
gi cümleyle başlaması gerekir?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
257
EŞİK 5
3. Deneme yazan pek çok sanatçımız arasında Salâh Bir-
sel’in farklı bir yeri ve kendine özgü bir tarzı vardır. Dene-
menin yanı sıra şiir, inceleme, roman türlerindeki eserleri,
ince mizahı ve renkli üslubuyla ilgi çeken; okurun bilincini,
yüreğini aydınlatan çarpıcı ve sıra dışı metinlerdir. Dene-
meleri başta olmak üzere Salâh Birsel’in pek çok kitabı,
çağdaş klasiklerimiz arasında yer alan eserler arasındadır.
Parçadan Salah Birsel’le ilgili olarak
I. Eserlerinde özgün bir anlatım görülür.
II. Deneme türünün öncülerindendir.
III. Değişik türlerde eser vermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) II ve III C) Yalnız II
9
D) I ve III E) Yalnız III
BASAMAK
4. Günümüzde zekânın verilerden daha sağlam sonuçlar
çıkarmak için değil, o verilerdeki hataları işine gelecek
biçimde bulmak adına kullanılması oldukça ironiktir. İşte
bu yüzden görüşlerimizi kesin verilerle desteklemeye ça-
lışmak en iyi yol olmayabilir. Karşınızdaki insan, keskin
zekâya sahipse krini karşı delillerle değiştirmekte daha
da zorlanabilirsiniz.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
A) İnsanların kalıplaşmış değer yargılarını değiştirmek im-
kânsızdır.
B) Zekânın asıl gücü, düşüncelerin somut verilerle des-
teklenmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır.
C) Ortaya attığı görüşleri sağlam delillere dayanmayan
insanların toplumsal onay alması mümkün değildir.
D) Somut bilgilerle desteklenmiş kirler dahi karşıt öner-
melerle çürütülebilir.
E) İnsanlar bilişsel güçlerini daha çok hatalara odak-
lanmak için kullanmaktadır.
 5 EŞİK
5. Cumhuriyet Dönemi hikâyecilerinin çoğu hatta bazı şair-
ler, boş ve soğuk bir gerçeklik adına insanları bir eşya gibi
görmüşlerdir. Objektif olma düşüncesi onlara insanı insan
yapan asli kaynağa, ruha gitmekten alıkoymuştur. Dünya-
nın en güzel masallarını, türkülerini, atasözlerini, fıkraları-
nı zaman ve mekân tanımadan yaratan Türk halkı, onlar
için açlıkla kıvranan karanlık bir yığından başka bir şey
değildi. Hâlbuki öylesine zor bir dönemde asıl anlatılması
gerekenler çok daha farklıydı.
Bu parçadan Cumhuriyet Dönemi hikâyecileri ile ilgili
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Ele aldığı insanın duygularını göz ardı etmişlerdir.
B) Eserlerinde Türk insanının sadece açlıkla kıvranan yö-
nünü ele almışlardır.
9 C) Çocuklardaki içtenlik yetişkinlerden farklı mı?
C) Kendi halkına yabancılaşmış tarzda eserler kaleme al-
mışlardır.
D) Nesnel olma hevesiyle asıl anlatmaları gereken değer-
BASAMAK
leri anlatmamışlardır.
E) İnsanın bedeninden daha ziyade ruhuyla var olduğunu
kavrayamamışlardır.
6. Birkaç gün önce “Uludağ’da beş dağcıya ulaşılamıyor.
Dağda kamp yapmak isteyen beş dağcı (!) karla kaplı bir
ormanda kaybolup mahsur kaldı.” diye bir haber duyduk.
Bu tür haber ve olaylarla sık karşılaşıyoruz artık. Rehber-
siz ve eğitimsiz beş kafadar… Yirmi yaşındaki jandarma-
lar, dağcılara donmak üzereyken ulaşmış. Özel kıyafetler
ve pahalı malzemeler bizi dağcı yapmaz. Kitaplardan veya
belgesellerden etkilenilerek çıkılan yolculuklar… Orada
nasıl hayatta kalınır, ne yenir ne içilir bilen yok. Böyle bir
işe kalkışacaklar ----
Bu parçadaki boşluğa düşüncenin akışına göre aşağı-
dakilerden hangisi getirilmelidir?
A) ciddi bir eğitimden geçmeli ve profesyonel bir rehber-
den yararlanmayı ihmal etmemeli.
B) yeterli ve gerekli tüm malzemeyi almayı unutmamalı.
C) gidecekleri yerle ilgili detaylı bir haritayı yanlarında bu-
lundurmalı.
D) sonuçlarına da katlanmalı.
E) yiyecek ve içecekle ilgili gereksinimlerini önceden faz-
laca temin etmeli.
258
BENZEŞİM DENEMELERİ - 9 25 dk
7. Nisan başında Bursa’ya geldim ve çocuklarla çok keyii
bir söyleşi yaptık. Ardından Nilüfer Çocuk Kütüphanesine
gittik. Çocuklar, dışarıda bekliyordu. Arkadaşlara sordular
yazar geldi mi, diye. Onlar da beni gösterdiler. Ama içlerin-
den sevimli biri şöyle dedi: “Hadi canım o, yazar olamaz!”
İnanmadı. Ta ki ben onlarla söyleşiye başlayana kadar.
Hiç de haksız değildi baştan ve bunu öylesine içten ve dü-
rüstçe ortaya koydu ki çok güzeldi. Sonra beni çok içten
uğurladı. Bunu hiç unutamam.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söy-
lenmiştir?
A) Çocuklarla paylaşımda bulunmak insanı etkiler mi?
B) Çocuklarla ilgili hep hatırladığınız anınız hangisidir?
D) Çocukların dünyası yetişkinlere göre farklı mıdır?
E) Çocukların sizi yazar olarak değerlendirmemesine ne
dersiniz?
8. Çağın tekerlek ve elektrik gürültüsünden usanan, Avru-
pa şehirlerinden bıkan insanlar hiç olmazsa bir hafta için
Venedik’e gitmelidirler. Venedik, dünyanın hiçbir şehrine
benzemez. Sokakları sudan, suları kumaştan, binaları mo-
zaik, halkı masal kişisi, hayatı Orta Çağ’a özgü bir şehirdir.
Eskiden yalnız gemi ile gelinen bu şehri şimdi Avrupa’ya
bağlayan uzun bir tren köprüsü vardır. Tarlalar, orman-
lar, bahçeler, dereler, dağlar, tepelerle çevrili, asfalt yollu,
tramvaylı, fabrikalı Avrupa şehirlerinden geçip bu köprüye
gelen trenin pencerelerinde bir iki metre derinliği geçme-
yen geniş bir denizin nemli havası solunur.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır
basmaktadır?
A) Mizahi anlatım
B) Açıklayıcı anlatım
C) Betimleyici anlatım
D) Tanımlamadan yararlanma
E) Karşılaştırmadan yararlanma
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 9 EŞİK 5

9. Çocukluğumda çok az kar görmüş, ergenliğimi ise kardan
tamamıyla uzak geçirmiş olduğum için biraz garipsesem de
yürüye yürüye alışıyorum bu beyaz örtüye. Burada evler,
hep karla kaplı. Çocuk sesi duymak oldukça güç. Muhtar,
okulu tarif etmemiş olsa yolumu kaybederdim büyük ihti-
malle bu bembeyaz, güzel köyde. Karın yağışını izlerken
aklıma Ahmed Arif düşüyor. Onun gibi delikanlı memleket,
diye mırıldanıyorum. Sesi soluğu çıkmıyor köyün. Yavaş
yavaş okula yaklaşıyorum. Beklediğim gibi küçük bir okul
buluyorum karşımda.
Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söy-
lenemez?
A) Yinelemelere yer verilmiştir.
B) Benzetmeye başvurulmuştur.
C) Anlatımda farklı duyulara yer verilmiştir.
D) Tanık gösterme tekniğinden yararlanılmıştır.
11. Roman yazarı, bir anlatıcı yani romanı seslendiren kimse-
dir. Anlatılan da sadece hayal ürünüdür ama kimse tanık
olmadığı ya da deneyimlemesinin mümkün olmadığı, bil-
gisi dâhilinde olmayan bir dünyayı hayal edemez. Elbette
aslında kurmaca metin, yazarının ya da yazarının içinde
bulunduğu gerçekliğin neticesidir. Ama ta kendisi değil.
Yazar hakikati anlatıyormuş gibi yapar, okur da anlatılana
o süre zarfında inanmayı seçer.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi des-
tekler niteliktedir?
A) Romanlardaki gerçeklik, yazarının yaşam deneyimle-
rinden beslenen kurmaca bir gerçekliktir.
B) Bütün romanlar, aslında kahraman anlatıcı bakış açısı-
nın farklı yansımalarıyla kaleme alınır. 9
C) Okur, hayal ürünü olan romanlarda gerçeği bütün çıp-
laklığıyla görmek ister.
D) Roman okuru, okuduğu eserde anlatılanlara kısa bir
BASAMAK

E) Ayrıntılar niteleyici sözcüklerle daha belirgin hâle geti-

süreliğine kendisini inandırır.
rilmiştir.
E) Roman, yazarının hayal zenginliğine göre yazdıkça ye-
niden şekillenir.

10. Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın 12. Yazar, hikâyelerini kurarken hayattan değil de sanki bir
özdeyişten kalkıp ona göre çatıyor olayını. O zaman, ola-
Söyle sevda içinde türkümüzü,
yı bütünlemek için seçilen her ayrıntı, o düşünceye göre
Aç bembeyaz bir yelken
hesaplanıp yazarınca iyice ölçülüp biçildiğinden hikâye du-
Neden herkes güzel olmaz, ruyor; düşünsel bir diyalog ya da yerine göre bir monolog
Yaşamak bu kadar güzelken? başlıyor. Bu yüzden de kişiler, onun buyruğundan bir san-
tim bile sapmayan yaşamasız kukla kişiler oluyorlar.
İnsan, dallarla, bulutlarla bir,
Hep o maviliklerden geçmiştir Bu parçada yazarın hikâyelerindeki hangi eksiklikten
söz edilmektedir?
İnsan nasıl ölebilir,
A) Konularının yaşamın içinden seçilmeyişlerinden kay-
Yaşamak bu kadar güzelken?
naklanan yapaylıktan
dizelerinde aşağıdakilerden hangisi vurgulanmamak- B) Anlatımlarının ayrıntıya boğularak asıl konudan uzak-
tadır? laşılmasından
A) Yaşama sevinci C) Sürükleyici olmayışlarından dolayı okuru sıkmasından
B) Ölümü istememe D) Kahramanlarının diyalog hâlinde birbirleriyle konuştu-
C) Doğayla bütünleşme rulmamasından
D) Sevgiyi paylaşma E) Anlatımın yer yer konuşmalarla kesilip akışın durdurul-
E) Gerçeklerden kaçış masından

259
 5 EŞİK
13. I. İnsanoğlu; madenleri işlemeye başlamasıyla taşa göre
daha dayanıklı, sivri ve kesici silahlar yapmaya başla-
dı.
II. Zamanla bunları komşu devletlere üstünlük sağlamak
adına savaş meydanlarında kullanan devletler, büyük
topraklara hükmetti.
III. Bu devletler, farklı ırkları, milletleri ve kültürleri yö-
netimleri altında birleştirerek imparatorluk görünümü
kazandı.
IV. Bu imparatorluklar, ele geçirdikleri yerlerdeki kişileri
ve kültürleri dışlamayıp oradaki insanları her yönüyle
devlet sistemi içinde kullanmış ve onlardan faydalan-
mıştır.
V. Kuşatıcı imparatorluklar olarak da tanımlanabilen bu
9 imparatorluklara, Hititler örnek verilebilir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra “Ancak
ele geçirdikleri topraklarla kültürel etkileşimde bulunmak
yerine o bölgelerin sadece zenginliklerini yağmalamaya
BASAMAK
çalışan imparatorluklar da yaşamıştır.” getirilirse anlam
akışı sağlanmış olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
14. Roman okumayı faydasız bir uğraş olarak görmek aslına
bakılırsa romanın tarihi kadar eskidir. Babalarımızdan,
öğretmenlerimizden ya da o kuşağa mensup tanıdıkları-
mızdan romanların bir suç işlermişçesine ders kitaplarının
sayfaları arasına sıkıştırılarak okunduğu hatıraların anla-
tıldığını hemen hepimiz işitmişizdir. Bugün de kimi anne
babaların çocuklarına roman okumak yerine o vakti ders
kitaplarına ayırması gerektiği yönünde tavsiyelerde bulun-
duğunu tahmin etmek zor değil. Yine de günümüzde ta-
kınılan tavrın çok değiştiğini söyleyebiliriz. Şimdinin anne
babaları küçük yaşlardan itibaren çocuklarına kitap okuma
alışkanlığı kazandırmak için büyük çaba içindedir.
Bu parçadan roman okumak ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi çıkarılamaz?
A) Boş bir uğraş olduğu düşüncesinin geçerliliğini bütü-
nüyle yitirdiği
B) Geçmişte büyüklerden gizli olarak yapılan bir eylem
olduğu
C) Konuya bakış açısının günümüzde olumlu yönde
değiştiği
D) Vakit kaybı olarak görülmesinin çok eskiye dayandığı
E) Yeni nesil anne babaların bu konuda daha bilinçli dav-
randığı
260
BENZEŞİM DENEMELERİ - 9 25 dk
15. Tanzimat Dönemi’nin önemli aydınlarından biri olan Reca-
izade Mahmut Ekrem, Batılılaşma süreci içinde önemli bir
isimdir. Dönemdaşlarından farklı olarak siyasetle ilgilen-
meyerek kendisini tamamen sanat ve edebiyata verir. Tan-
zimat’ın ikinci nesli sanatçıları arasında yer alan Ekrem’in
ilk edebî denemeleri eski edebiyat anlayışı içinde olmakla
birlikte daha sonraki dönemlerde kaleme aldığı eserler,
onu Batı edebiyatı anlayışının önemli isimleri arasına so-
kar. Ekrem’in eski edebiyat anlayışına tam anlamıyla karşı
çıkmamakla birlikte bu anlayışın kendini yenilemesi ve ge-
liştirmesi gerektiğini ifade ettiği görülür.
Bu parçada Recaizade Mahmut Ekrem ile ilgili aşağıda-
kilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Eski edebiyatı gelişme göstermesi için eleştirmiştir.
B) Yeni edebiyat anlayışının öncüleri arasındadır.
C) Edebî anlayışında zaman içinde farklılaşma yaşamıştır.
D) Çalışmalarını sanat ve edebiyat üzerinde yoğunlaştır-
mıştır.
E) Aynı dönemdeki bazı sanatçılarla krî mücadeleler ya-
şamıştır.
16. İhsan Akay’a göre eleştiri ve eleştirmenin olmadığı bir yer-
de sanatçı, “ne yaptığını, ne aradığını, nereye vardığını bil-
meden” sağa sola yalpalayıp durur. İşte bu yalpalamayı ve
bocalamayı kontrol altına alan eleştiri ve eleştirmendir. Bu
yüzden eleştirmenin sıradan bir okurla bir tutulması, doğru
bir yaklaşım değildir. Deneyimi ve mesleği gereği ele aldığı
eserde herhangi bir okurdan daha fazla şey bulan eleştir-
men, sanat ve sanatçı için gereklidir.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Eleştirinin bulunmadığı toplumlarda sanatın ve sanat-
çının ilerlemesi mümkün değildir.
B) Sanatın ve sanatçının gelişmesi için eleştiri ve eleştir-
men en önemli ihtiyaçtır.
C) Sıradan bir okurla eleştirmeni bir tutmak, eleştirmene
yapılmış en büyük yanlıştır.
D) Eleştirmen olabilmek, geniş bir bilgi ve kültür birikimi
gerektirir.
E) Sıradan bir okura ait görüşlerin eleştiri zannedilmesi,
her zaman karşılaşılan bir durumdur.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 9
17. (I) Sabahattin Ali romanları, sağlam bir kurgu ile yazılmış-
tır. (II) Olaylar, okura serim, düğüm ve çözüm sürecinde
gerçekçi bir üslupla aktarılır. (III) Romanların arka planın-
da her zaman toplumsal bir analiz vardır. (IV) Bu analizleri
Kürk Mantolu Madonna’da olduğu İçimizdeki Şeytan ve
Kuyucaklı Yusuf’ta farklı yönleriyle görmek mümkündür.
(V) Kürk Mantolu Madonna’da bir aşk hikâyesini konu edi-
nir. (VI) Ayrıca onun romanlarında yazarın anne, baba ve
kardeşlerinden izler taşıyan kahramanlar; başarılı tasvir-
lerle yaşayan insanlara dönüşür. (VII) Ali’nin savunduğu
düşünceler, bu karakterler aracılığıyla inandırıcı biçimde
okura iletilir ve slogan atan kolaycı bir üsluptan kaçınılır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü-
şüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
18. Elli yıldır her gün arayıp soran ve başım sıkıştığında onları
arayabileceğim çocukluk arkadaşlarım var. Oysa yaptığım
işlerin kazandırdığı arkadaşlarım yok. Herkesin önce insan
olmak yerine başka bir şey olmayı seçtiği yerlerde gerçek
arkadaşlıklar yaşanmıyor. Yakınımda oldukları için kırk
yıl boyunca hep kendilerinin yazdıklarına ne diyeceğimi
soran ama benim yazdıklarım hakkında iki satır düşünüp
söylemeyi aklından geçirmeyen insanların olduğu bir dün-
yada arkadaşlık olmaz. Burada alçakgönüllülüğü bilmeden
bir şeyler olmak isteyenlere birileri John Berger’ın bütün
yazdıklarını okuma cezası vermeli.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınılmakta-
dır?
A) Dünyada gerçek arkadaşlıkların kurulamayışından
B) Çıkarcı insanların çokluğundan
C) Yazarlığında edindiği dostların sahici dost olmayışın-
dan
D) Samimi dostlukların ancak çocuklukta kurulabildiğin-
den
E) Dost görünüp çıkarcı davrananların daha sahici oldu-
ğundan
261
EŞİK 5
19. Hikâye ve masallar, çocuğun dış dünyaya açılan ilk
penceresidir. Masalın yüzyıllar içinde oluşmuş renkli
dünyası zihinleri şekillendirir, renklendirir. Modern çağın
dört duvar arası çocukları ne yazık ki bu renkli dünyadan
mahrum yetişiyor. Çocuklar, masallarla hayatta iyiler
ve kötüler olduğunun farkına varırlar. Çocuk masalın
gidişatına göre kendi zihninde bir çözümleme yapar.
Analitik düşünmeyi öğrenir, hayal gücünü geliştirir. Doğru
davranış kalıplarını daha kolay kavrar.
Bu parçanın genelinde özellikle masalların hangi yönü
vurgulanmaktadır?
A) Olağanüstü olayları konu edinmesi
B) Çocukların vazgeçemediği bir tür olması
C) Hoş vakit geçirici yönünün bulunması 9
D) Anne babalar tarafından öncelikle tercih edilmesi
E) Çocuk eğitiminde olumlu rolü
BASAMAK
20. (I) Toplumun geneli tarafından kabul edilen cesaret, pay-
laşma, cömertlik, özeleştiri gibi ortak değerler; bir anlamda
mutluluğun standartlar kümesidir. (II) Değerleri bir banka
hesabına benzetirsek iyi yatırımlar yapan kişinin hesabı,
ona kâr getirecektir. (III) Ne kadar kâr ettiği hemen anla-
şılmasa da bu, ileri yaşlarda faydasını göreceği bir birikim
olacaktır. (IV) Doğaya ya da ailesine yatırım yapan kişinin,
bu yatırımların kendisine geri döneceğini bilmesi gerekir.
(V) Bugünün toplumsal yapısına baktığımızda değerler
artık cümle içinde kullanılan kelimelerden ibaret kalmıştır.
(VI) Oysa değerleri gölgeleyerek toplumları değiştiren bü-
tün kötülükler, ağaçlarda saklı kurtlar gibidir. (VII) Nasıl ki
kurtlar, ağacı içten kemirerek devirirse sosyal yozlaşma ve
kuralsızlık da toplumu böyle çürütür.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf
numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
 5 EŞİK
21 – 22. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Dönüşüm, Franz Kafka’nın ilk ve en önemli yapıtlarından
biridir. Akıcı dili, fantastik kurgusu, düş ile gerçekliğin karı-
şımı anlatımıyla hem ilgiyle okuyacağınız ve vazgeçeme-
yeceğiniz hem de başka bir dünyaya yolculuk yapıp şaşı-
racağınız ve yeni bir dünyayı tanımaya başlayacağınız bir
yapıttır Dönüşüm. Bu yapıt, hikâye tadında bir romandır.
Genel olarak tanrısal anlatım biçimiyle yazılmıştır. Ro-
manın en önemli özelliklerinden birisi de Kafka’nın diğer
eserlerinde olduğu gibi fantastik ögelerin tamamen doğal
9 olgular gibi okuyucuya sunulmasıdır.
BASAMAK
21. Bu parçadan sözü edilen yapıtla ilgili aşağıdakilerden
hangisi çıkarılamaz?
A) Okuyucuyu kendine bağlayan sürükleyici bir yapısı
vardır.
B) Anlatımında farklı bir türün özellikleri hissedilmektedir.
C) Anlatıcısı her şeye hâkim bir bakış açısına sahiptir.
D) Fantastik ögeler taşıyan ilk edebî romandır.
E) Yazarın diğer eserleriyle bazı benzer özellikler taşı-
maktadır.
22. Parçadaki “hem de başka bir dünyaya yolculuk yapıp şa-
şıracağınız ve yeni bir dünyayı tanımaya başlayacağınız
bir yapıt” sözüyle eserle ilgili anlatılmak istenen aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Bilinenin dışında sıradışı bir yaşantıyla karşılaşma ola-
nağı sunmaktadır.
B) Anlatımıyla okuru kedine bağlamaktadır.
C) Daha önce hiç işlenmemiş konulara yer vermiştir.
D) Farklı bir konu, okurun anlayamayacağı bir anlatımla
işlenmiştir.
E) Hayal ile gerçek birlikte ve iç içe ele alınmıştır.
262
BENZEŞİM DENEMELERİ - 9 25 dk
23 – 24. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Nasıl yazdığımı ben de açıkça bilmiyorum, dersem şaş-
mayınız. Şiirde bu, hiç belli olmaz. Yemek yerken ya da
yolda yürürken bir mısra geliverir, galiba Valery’nin yuka-
rıdan inen dizesi gibi bir şey. Bakarsınız, o zamana kadar
karanlık gördüğünüz bir dünya birdenbire aydınlanmış.
Artık o dize, kılavuzunuz olur; yazacağınız şiiri, konusu-
nu, biçimini, boyunu bosunu, hepsini o belirler. Ve o şiir
bitinceye kadar siz işgal altında bir memleket gibisinizdir.
Dairede çalışmanızı, yemenizi, gezmenizi, uykunuzu ona
ayırmak zorundasınız. Şiir bitmeden bu saplantıdan kur-
tulamazsınız.
23. Bu parçanın genelinde asıl anlatılmak istenen aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Şairler, şiirlerini nasıl oluşturduklarını kendileri bile
anlamakta zorluk çekerler.
B) Şiir, zihne düşen bir mısranın çevresinde uzun uğraş-
larla geliştirilip tamamlanır.
C) Şiir yazmak bazen günleri, haftaları hatta bir yılı bile
alabilir.
D) İyi bir şiir, uzun bir işçilik ve emek gerektirir.
E) Şairler, şiirlerini bitirmeden rahat edemez ve mutlu ol-
mazlar.
24. Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şairleri şiirlerinde hislerine önem verdiği
B) İlk dizenin şiirin ana duygusunu hissettirdiği
C) Şiirlerin zihne düşen bir dizeye göre şekillendiği
D) İlk dizesi güzel olamayan şiirlerin de güzel olmayacağı
E) Şiirlerde ilk dizedeki temanın diğer dizelerde de tekrar-
landığı
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 10
1. Sümela Manastırı’na giden yoldan yürümeye başlıyoruz.
Yolda kökleri taşlara sarılmış, dalları bir el gibi yeryüzü-
nü yağmurdan merhametle koruyan, tepeleri gökyüzüne
değen ağaçları görüyoruz. Patika yoldan çıkarken tek bir
çöpe dahi rastlamıyoruz. Bu da bizlere insanların doğa bi-
linci kazandığını gösteriyor. Patika yol bitince sıra Manas-
tır’a çıkan yola geliyor. Sabırla tırmanırken hayretle insan-
ların bu kadar sarp kayalıklara ve kartal yuvası misali dik
yamaçlara bir ibadet yerini nasıl yaptıklarını düşünüyoruz.
Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söy-
lenemez?
A) Benzetmelerden yararlanılmıştır.
B) Öyküleyici bir anlatımı vardır.
C) Kişileştirme yapılmıştır.
D) Niteleyici sözcükler kullanılmıştır.
E) Tartışmacı bir üslup kullanılmıştır.
2. Şule Gürbüz’ün eserlerinde okur, düşünsel bir yürüyüşe
çıkar. Gürbüz’ü farklı kılan asıl durum ise eserlerinin okur
belleğinde bıraktığı bulanık hâldir. Öyle miymiş, baştan
sona değin insanda bir duygu ve düşünce kargaşası ya-
ratan bir kitap olarak Gürbüz’ün üslubunu başarıyla yan-
sıtmıştır. Gürbüz; başından geçenleri, gördüklerini, duy-
duklarını, hissettiklerini okurla konuşur gibi anlatmıştır. Bu
eserde Gürbüz’ün dil işçiliği hemen dikkat çeker. Cümle
kalıpları ve kullandığı sözcükler, alışılagelmişin dışındadır.
Birbirini tekrar etmeyen sözcükler, bir nehrin akışını andı-
rır. Anlatıcının uzun cümleleri, anlaşılmazlığı artırır. Güncel
dilin hâkim olduğu dil ve anlatımda eski dilin sözcüklerini
de azımsanmayacak şekilde kullanılmıştır. Şiirsel bir dilin
yanında, müziksel anlatıma da yer vermiştir.
Bu parçada “Şule Gürbüz” ile ilgili aşağıdakilerden han-
gisine değinilmemiştir?
A) Anlatımında okurla söyleşir gibidir.
B) Anlaşılır ve kesin yargılara varır.
C) Eserlerinde ahenkli bir anlatım vardır.
D) Kendine özgü cümle kalıpları söz konusudur.
E) Eski ve gündelik kelimeleri birlikte kullanmıştır.
263
EŞİK 5
3. I. Örneğin kurak olan Mezopotamya’da yaşayan toplum-
lar sulama kanallarının yapılmasıyla üretimi artırdı ve
artı ürün ortaya çıkmasıyla söz sahibi oldular.
II. Çünkü bu bölgelerde artı ürüne sahip olan toplum-
lar, avantajlı duruma geçer ve bu durum onlara güç
kazandırırdı.
III. Yağışın yeterli ve doğal besin kaynaklarının bol
olduğu bölgelerde büyük bir anlam ifade etmeyen artı
ürün, kurak bölgelerde hayati öneme sahipti.
IV. O yüzden bu toplumlar için “artı ürün” üretmek ve
bunları depolamak son derece önemliydi.
V. Oysa tarımla geçinen toplumlarda kuraklık, beraberin-
de kıtlığı getirdiği için yiyecek bulma büyük bir sorun
oluşturmaktaydı.
10
Yukarıdaki cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak bi-
BASAMAK
çimde sıralandığında hangisi sonuncu olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. (I) İnsanın geçmişini öğrenmesinde, gününü yaşamasında,
geleceğine yön vermesinde, kişiliğini kazanmasında ve ken-
disini ifade etmesinde dil çok önemli bir araçtır. (II) Bu bakım-
dan dil, bir anlamda bireye hizmet eder ancak insan, tabiatı
gereği toplu hâlde yaşamaya ihtiyaç duyar. (III) Toplu hâlde
yaşamak, bazı kişiler için çok kolay değildir. (IV) Yalnız kal-
maktan hoşlanmaz ve ait olacağı ortak değerlere sahip bir
ortam arar. (V) Bu ortak değerlerin oluşturulmasında, payla-
şılmasında, nesilden nesile aktarılmasında, milletin varlığını
devam ettirmesinde ise dil çok önemli bir görevi yerine getirir.
(VI) Çünkü millet olmanın birinci şartı, aynı dili konuşmaktır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi anlatı-
mın akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
 5 EŞİK
5. Belirli bir okuma alışkanlığı olmayan yazarlardan biri Rek
Halit Karay’sa diğeri de Cahit Zarifoğlu’dur. “Okumazlık”
özelliklerini, her iki yazar da göğüslerini gere gere itiraf
etmekten çekinmez. Gene de farklıdır ikisinin okumama
nedenleri. Rek Halit, imkân bulamadığından söz etse bile
inandırıcı olamaz. Dünyalı bir yazardır o, kitaplardan çok
hayata inanır. Zarifoğlu’ysa düpedüz karşıdır kitaplara.
Okumayışının nedeniyse “dünyalı” oluşu değildir, bir “öte
dünyalı” olduğu için okumaz o.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden bahsedilmek-
tedir?
A) Rek Halit Karay’la Cahit Zarifoğlu’nun kitap okumama
gerekçelerinden
B) Bütün insanların farklı nedenlerden dolayı kitap oku-
madıklarından
10 C) Kitap okumadan da yazar veya şair olunabildiğinden
D) Cahit Zarifoğlu’nun kitap okumaya karşı oluşundan
BASAMAK
E) Rek Halit ile Cahit Zarifoğlu’nun birbirine çok benzedi-
ğinden
6. Televizyon, bir cazibe merkezi olarak hayatımızın baş-
köşesine kuruldu. Yirmi dört saat yayın yapan kanallarla
tam bir görüntü sarhoşluğu yaşıyoruz. Alışkanlıklarımız,
konuşma biçimimiz, ilişkilerimiz televizyona endekslendi
sanki. Kameralar pervasızca mahremiyetimizin en ücra
köşelerine giriyorlar. Şiddetin bütün türleriyle tanıştık. Kan
ve acının da bir satış değeri olduğunu, reklam alabilecek-
lerini öğrendik. Rekabetin insanları nasıl vahşileştirdiğini,
iğrençleştirdiğini gördük. Duygularımız, tepkilerimiz, duyar-
lılıklarımız törpülendi.
Bu parçanın bütününde televizyonlarla ilgili olarak
aşağıdakilerin hangisinden söz edilmektedir?
A) İnsan yaşamının bütününü kuşatıp etkilemelerinden
B) İzleyici beklentilerini karşılayamayışlarından
C) Yayınların yeterince denetlenmemesinden
D) Yapılan eleştirileri dikkate almayışlarından
E) İnsanların istediği programları göz ardı etmelerinden
264
BENZEŞİM DENEMELERİ - 10 25 dk
7. Geçenlerde posta ile bir kitap geldi. Küçük bir kitap ama
başından sonuna kadar okuyamadım, sadece kitaba bir
göz gezdirdim. Adını da kimin yazdığını da söylemeyece-
ğim. Beğenmedim ki söyleyeyim. Bir adamı -yazı yazmaya
daha yeni başlamış bir genci- kitabından hoşlanmadım di-
yerek açık etmenin ne lüzumu var? Boş yere kırmış olu-
rum. Bekleyelim; günün birinde belki daha güzel yazılarını
okuruz, o zaman uzun uzun sözünü ederiz.
Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?
A) Yazmaya yeni başlayanlar, eserlerini eleştirmenlere
sunmalıdır.
B) Bir eserin sanatsal yönü önce eleştirmenler tarafından
ortaya konmalı, tartışılmalıdır.
C) İlk kez bir eser yayımladığınızda mükemmelliği yakala-
dığınızı düşünmemelisiniz.
D) Yetkinliği yakalamış eserlerin ancak olgunluk döne-
minde verileceği hatasına düşülmemelidir.
E) Yeni yazarlara nitelikli eser vermeleri için zaman tanın-
malı, onların cesaretleri kırılmamalıdır.
8. Ruşen Eşref Ünaydın, modern edebiyatımızın en eski
başvuru kaynaklarından biri olan Diyorlar ki’de Rek Ha-
lit’in “yaradılıştan bir yazar” olduğunu söyler. Eski ve yeni
edebiyatı derinliğine okumak kısmet olmamıştır Karay’a.
Doğuştan bir yazar olduğu için yazı yazmaktadır o. Üste-
lik yazı yazmanın bilimsel yönleri hakkında hiçbir bilgiye
sahip de değildir. Kısaca “alaylı bir yazar”dır üstat, yani
yazmayı okuyarak öğrenmemiştir. O yüzden ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıda-
kilerden hangisi getirilebilir?
A) nitelikli bir yazar olmanın ilk şartı çok okumak değildir.
B) yazarlığın sonradan öğrenilecek bir meslek olmadığı
görüşü doğrudur.
C) bir yazarın yetişmesinde okuma eylemi son derece ge-
reksizdir.
D) okumanın yazarlığa ne derece katkı yapacağı kestirile-
mez.
E) kimse bir eser vermekle yazar olduğu düşüncesine ka-
pılmasın.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 10
9. Montaigne’den sonra deneme türünün eser veren en ünlü
edebiyatçılarından biri, İngiliz yazar Bacon’dır. Bacon, De-
nemeler adlı eseriyle deneme türüne biçim, anlatım ve içe-
rik bakımından başka bir nitelik kazandırmıştır. Onun derli
toplu, özlü ve sağduyuyu yansıtan düşünce ve görüşlerini
içeren denemeleri uzun süre hayatta başarı ve mutluluğun
yollarını arayan kimseler için yol gösterici bir rol oynamıştır.
Bu parçada Bacon ile ilgili aşağıdakilerden hangisine
değinilmemiştir?
A) Deneme türünün gelişmesine katkıda bulunduğuna
B) Deneme türünün önde gelen temsilcilerinden biri oldu-
ğuna
C) Farklı konulardaki görüşlerini denemelerinde yansıttı-
ğına
D) Denemelerinin insanlar için ufuk açıcı olduğuna
E) Deneme türünde yazdıklarının hâlâ aşılamadığına
10. Modern Türk edebiyatının dil ve kurgu ustalarından olan
sanatçı, Kuşlar Yasına Gider romanında baba-oğul iliş-
kisini hem yerel hem de evrensel çizgide bir kavramsal
derinlikte anlatır. Kuşlar Yasına Gider romanı, yalnızlığı,
yaşlılığı, ölümü, baba-oğul ilişkisini dil büyücüsü bir yaza-
rın usta kalemiyle yansıtır. Edebiyat dünyasında baba-o-
ğul çatışmasını işleyen çok sayıda eserden farklı olarak
babasıyla hesaplaşmak yerine onu anlamaya çalışan, ona
merhametle yaklaşan yazar-oğul ile karşılaşırız.
Bu parçada sözü edilen eserle ve yazarla ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Yazarın dili ustaca kullandığına
B) Benzer konudaki eserlere benzemediğine
C) Ele aldığı konuya birçok farklı açıdan yaklaştığına
D) Anlatılanları belli gerekçelere dayandırarak incelediği-
ne
E) Yazarın konuyu tüm insanlığa hitap edecek derinlikte
ele aldığına
265
EŞİK 5
11. Bir edebî eser, hangi milletin dilinde meydana gelmişse o
milletin edebiyatı çerçevesi içine girer. Yani bir dilde ya-
zılmış olan ve yüksek bir değer taşıyan her eser, konusu
ne olursa olsun millîdir. Bu bakımdan aynı dilde meydana
gelmiş eserleri millî olan ve olmayan diye ikiye ayırmak
mümkün değildir. Görülüyor ki sanatın sanat için veya
toplum için oluşu tartışmalarındaki gibi burada da edebi-
yatı millî olan veya olmayan diye ikiye ayıranların düştüğü
bir hata vardır. Bunlar bir eserde, gerçek edebî değerden
ziyade, onun bir ölçüye göre millî oluş özelliğini aramak-
tadırlar. Hâlbuki Sinan’ın abideleri, Levnî’nin nakışları,
Dede’nin besteleri ne kadar millî ise Orhun Abideleri ’nden
günümüze kadar bütün edebiyatımızın her güzel eseri de
o kadar millîdir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabi-
10
lir?
BASAMAK
A) Bir eserin millîliği, millet hayatıyla ilgili konuları ele al-
masıyla ölçülebilir.
B) Eserleri millî olan ve olmayan şeklinde ayırmak, eleştir-
menlerin yaptığı büyük yanlışlardandır.
C) Sanat türleri arasındaki millîlik ayrımı, öteden beri doğ-
ru bir şekilde açıklanamamıştır.
D) Edebî değeri bulunan bir eser, hangi milletin dilinde ya-
zılmışsa o millet için millîdir.
E) Türkçeyi güzel kullanan bütün sanatçılar, millî konulara
eserlerinde yer vermiştir.
12. Bir ressam olarak daha ziyade sanat dünyasında adı sık
sık anılan Bedri Rahmi Eyüboğlu, edebiyat ve özellikle şiir
söz konusu olduğunda Kara Dut şairi diye bilinir. Dol Ka-
rabakır Dol başlığını taşıyan ve şiirlerinin toplandığı kitap
onun gerçekten iyi bir şair olduğunun da kanıtıdır. Tablola-
rında, yazmalarında, desenlerinde ve yemenilerinde siyah
beyaz veya çok renkli dünyadan örnekler veren ressamı-
mızın, yazılarında da insanlarımızı çok iyi tanıdığını halkı-
mızın maddi ve manevi kültür izlerine nasıl değer verdiğini
görüyoruz.
Bu parçadan yola çıkarak “Bedri Rahmi Eyüboğlu” ile il-
gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İçinde bulunduğu toplumu yakından tanımaktadır.
B) Gelenek ve göreneklerini önemsemektedir.
C) Farklı sanat alanlarında eserler vermiştir.
D) Şiirlerinde halkın acılarını dillendirmiştir.
E) Bir şiirin adıyla anılmaktadır
 5 EŞİK
13. Her okurun okuduğu kurmaca metinle arasında kurduğu
ilişki başkadır. (I) Metin; her okurla birlikte defalarca kez
dönüşür, okur metni kendi algısı neticesinde düzeltir ve
hatta tekrar yaratır. (II) Kurmaca anlatımlarda birkaç çeşit
katılımcı var. (III) Ancak metni yazmadan önceki yazar ve
metni okumadan önceki okur, kurmaca metnin dışındadır.
(IV) Edebiyat bu iki gürü de dönüştürür. (V) Metni yazan ve
okuyan, metinle birlikte bir başkalaşıma uğrar.
Bu parça anlatılmak istenenle ilgili en kapsamlı yargı
numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
10
BASAMAK
14. Bir şiirde ne kadar bayrak, ne kadar vatan geçtiği önemli
değildir. Önemli olan, bunların metinde nasıl kullanıldığıdır.
Ancak bizde bazen bunlar, metinlerin edebî yönünün önü-
ne geçmiştir. Elbette edebiyat yoluyla bazı değerlerin aşı-
lanması hedeenebilir. Ama bu aşılama, incelikli bir biçim-
de yapılırsa etkili olur. Kaba bir biçimde yapılırsa olumsuz
sonuçlar bile verebileceğini hatta eğitimden soğutacağını
da hesaba katmak gerekir. Yunus Emre de bazı değerleri,
her şeyden önemlisi sevgiyi, ustaca aşılamaya çalışmıştır.
“Yunus acaba neden büyük? Söyledikleriyle mi, onları söy-
leyişiyle mi?” Bunun yanıtı “her ikisiyle de” olacaktır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulanları
destekler niteliktedir?
A) Edebiyat yoluyla bazı değerleri topluma aşılamayı
amaçlamak doğru bir anlayıştır.
B) Bir şiirin edebî gücü, içinde geçen “vatan-bayrak” söz-
cükleriyle ölçülemez.
C) Bir eseri edebî yapan ele alınan konu kadar konunun
işleniş biçimidir.
D) Millî temaların iyi işlenmediği şiirler, insanı yaşadığı
toplumdan da soğutabilir.
E) Şiir yazmak isteyen önce Yunus Emre gibi büyük sa-
natçıları incelemelidir.
266
BENZEŞİM DENEMELERİ - 10 25 dk
15. (I) Hani hep bildik bir teselli vardır ya “Çocuktur, unutur.”
diye… (II) Yetişkinler bilirler ki çocuk ne kadar zarara uğ-
ratılsa da ertesi gün yine gelecek ve coşku dolu hâl ile
kendisini inciten yetişkinin etrafında dönüp duracaktır.
(III) Çocuğun bu durumu yetişkini yanıltır, çocuğun dünü
unuttuğu zannedilir. (IV) Zira çocukluk dönemi akıl ile
öğrenme dönemi değil, his ile kişilik kazanma dönemidir.
(V) Örneğin karanlıktan korkmak “akıl” ile ilgili değildir, ru-
hun incinmişliğidir ya da tırnak yemek akılla izah edilemez,
ruhsal zayıığın dışavurumudur. (VI) Öfkesine yenik düşen
bir çocuğu aklı nasihat ile durdurmanız zordur zira o, içsel
sıkıntılarını şiddet ile dışa vurmaktadır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden
önce “Hâlbuki çocuğun aklı unutsa da hisleri unutmaz.”
cümlesi getirilmelidir?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
16. Yıllar boyunca birçok gazete ve dergide hemen her gün
eleştiri ve denemeleri yayımlanan Nurullah Ataç’ın yazı-
ları, onun anlık düşüncelerini yansıtır. Zaman içinde pek
çok krinin değiştiği görülür. İnsanın ilerleyen zaman için-
de düşüncelerinde farklılaşma olmasını son derece doğal
ve gerekli bulur. Bunu insanın gelişmeye açık olması şek-
linde değerlendirdiği için kendi düşüncelerine her zaman
şüpheyle bakar. Düşüncesi bir öncekini reddederek deği-
şir, gelişir. Kitaplarından birine Ararken adını vermesi bile
onun düşüncesinin daimî arayış içinde olduğunu göster-
mektedir.
Bu parçada Ataç’la ilgili aşağıdakilerden hangisine de-
ğinilmemiştir?
A) Düşünce yapısında zaman içerisinde değişiklikler ol-
duğuna
B) İnsanın değişerek gelişmesi gerektiği krini benimsedi-
ğine
C) Yazı hayatının uzun bir süre devam ettiğine
D) Eserlerinde sürekli güncel konuları ele aldığına
E) Yeni kirlere açık bir düşünce yapısına sahip olduğuna
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 10
17. 2019’da birbiriyle ilişkili bilgilerin karışık biçimde sunulması
ile her birinin ayrı ayrı, blok hâlinde sunulmasının katılım-
cıların farklı ressamların çizim tarzlarını ayırt etme beceri-
lerini ne yönde etkilediğini belirlemek amacıyla bir çalışma
gerçekleştirilmiş. Çalışma kapsamında on iki ressamın
yetmiş iki çalışması -her birinin altında ressamın adı görü-
lecek şekilde- iki ayrı öğrenci grubuna bilgisayar ortamın-
da gösterilmiş. Ancak birinci gruba her ressama ait altışar
resim, üçer saniye boyunca sırayla gösterilirken -örneğin
Bedri Rahmi’ye ait altı resmin ardından Çallı’ya ait altı re-
sim- ikinci gruba resimler yine üçer saniye ancak bu kez
karışık olarak gösterilmiş. Ardından katılımcılara küçük bir
sınav uygulanmış. Sınavda yine aynı ressamlara ait ancak
bu kez farklı resimler (altlarında ressam adı olmadan) gös-
terilmiş ve resimlerin kime ait olduğunu öğrencilerin tahmin
etmeleri istenmiş. İkinci grup tahminlerinde daha başarılı
olmuş.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada anlatılmak istene-
ni destekler niteliktedir?
A) Etkin öğrenme yöntemleri hakkında edindiğimiz bilgi-
ler, yapılan araştırmalar neticesinde değişim göster-
mektedir.
B) En iyi öğrenme yolu, sadece ve sadece öğrenilmek is-
tenen konu üzerinde çalışmaktır.
C) Birbiriyle ilişkili olsa bile bir konuyu bitirmeden başka
konuya geçmemek gerekir.
D) Beynimiz birbiriyle ilişkili bilgiler bir arada verildiğinde
tek bir bilginin derinlemesine verildiği duruma göre
daha etkin öğrenir.
E) Etkin öğrenme; kullanılan yönteme, kişiye ve gruba
göre sürekli değişkenlik gösterir.
267
EŞİK 5
18. Nermi Uygur’un denemeye ve denemeciye bakış açısı,
ben odaklılığın başka bir deyişle öznelliğin üzerine temel-
lenmiştir. Neyi ele alırsa alsın, neyi anlatırsa anlatsın an-
lattığına kendi benliğinden bir şeyler katacaktır denemeci.
Bunu yapmıyorsa dışsal, nesnel gerçekleri kendi duygu-
larının iplikleriyle yeniden dokumuyor, işlemiyorsa dene-
meci sayılmaz. Uygur’a göre denemeci; dışsallığı içselliğe
dönüştüren, bunu içtenlikle yansıtan kişidir. Bu bağlamda
denemeci; bir mektup yazarı, deneme de mektuptur. Mek-
tuplara özgü içtenliği, dertleşmeyi, senli benliliği içinde ba-
rındırır.
Bu paragrafta deneme ile ilgili olarak asıl anlatılmak
istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Deneme ve mektup içtenlik bakımından birbirinden
farklı değildir.
10
B) Uygur’un deneme anlayışı, diğer sanatçılardan farklı-
dır.
BASAMAK
C) Bir deneme yazarı bilgi ve görgüsünü yazdıklarında
hissettirmelidir.
D) Deneme, gerçeklerin yazarın kişisel görüşleri ve duy-
gularıyla yoğrulması sonucu ortaya çıkan bir türdür.
E) Dış dünyanın işlenmediği bir tür değildir deneme.
 5 EŞİK
19. Çevremizde olup biten birçok şeyi duyuyor, kokusunu alı-
yor, görüyor, tadıyor ve hissediyoruz. Tüm bunları duyu
organlarımız sayesinde gerçekleştiriyoruz. Hayvanlar da
yaşadıkları dünyayı tıpkı bizim gibi duyu organları saye-
sinde algılıyor. Ancak pek çoğu bizdekilerden daha farklı
duyu organlarına ya da daha keskin duyulara sahip. Örne-
ğin bazı yayın balıkları, tüm vücutlarıyla tat alabilir. Bunu
da derilerinin yüzeyine yayılan tat alma tomurcukları saye-
sinde yaparlar. Yıldız burunlu köstebek ise tüm hayvanlar
arasında belki de en ilginç buruna sahip hayvan. Bu kös-
tebekler bulundukları çevreyi gözleriyle değil dokunarak
görür. Burunlarının çevresindeki uzantılarıyla dokundukları
her yeri üç boyutlu olarak algılayıp toprağın altında tünel
kazarak ilerler.
Bu parçadan
10 I. Canlıların çevrelerini algılama yöntemleri ve araçları
çeşitlilik göstermektedir.
BASAMAK
II. Duyu organları en gelişmiş canlı, insan olarak ön plana
çıkmaktadır.
III. Bazı canlılar sadece belli duyuları kullanabilmektedir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
268
BENZEŞİM DENEMELERİ - 10 25 dk
20. Bir milletin dili, kültürü, edebiyatı, o milletin dış dünyada-
ki imajının da en belirgin göstergeleridir. Kökeni ne kadar
eski bir geçmişten geliyor olursa olsun çağın ruhuna hitap
etmeyen, onunla kurduğu ilişkiden başarılı çıkamayan ve
ayakta kalmayı beceremeyen hiçbir dil, kültür ve edebiyatın
gerçek anlamda doğasına hizmet etmiş olmaz. Bu sebeple
modern dünyanın amansız rekabet ortamında birbiriyle boy
yarışına giren hemen her medeniyet kurgusunun yedeğin-
de mutlaka geçmişinden sürükleyip getirdiği bir kültür, dil
ve edebiyat zenginliği mevcuttur. Mesele, bu zenginliğin
kıymetini bilip çağın ruhuna uygun şekilde sunulup sunu-
lamayacağıdır.
Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Dünyanın en eski medeniyetleri; edebiyat, kültür ve dil
yönüyle birçok toplumu etkisi altına alarak potasında
eritmiştir.
B) Bugünkü modern toplumlar; kültür, edebiyat ve dil ko-
nusunda diğer toplumları geride bırakan atılımlar yap-
mıştır.
C) Zamanımızın önde gelen milletleri; dil, edebiyat ve kül-
tür yönüyle çok eski bir geçmişe ve derin bir birikime
sahiptir.
D) Birçok medeniyet; dil, kültür ve edebiyat birikimlerini
yazıya geçirmediği için tarih sahnesinden silinip gitmiş-
tir.
E) Milletler; dil, kültür ve edebiyat zenginliklerini çağın ru-
huyla bütünleştirip insanlığa yeniden sunarak medeni-
yet dünyasında varlığını sürdürebilirler.
 25 dk BENZEŞİM DENEMELERİ - 10 EŞİK 5

21 - 22. soruları aşağıdaki parçaya göre 22 - 23. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız. cevaplayınız.

Birçok kişi, odaklanma ve zamanı verimli kullanma konu- “----” sorusuyla başlamıştı o günkü güncesine: “Dün bir de-
sunda güçlük çekiyor. Büyük şehirlerde yaşayanların du-
likanlı sordu bunu bana. Doğrusu ben de bilmiyorum. Bı-
rumu daha da zordur. Keza trak, aşırı yoğunluk ve stres
rakamam yazmayı diyemem, biliyorum ki pekâlâ bırakabi-
de zamanı etkin kullanmayı engelliyor. Dolayısıyla bu nok-
tada devreye farklı teknikler giriyor. Gün ışığından daha lirim. Birtakım kimseler varmış, içlerinden bir şey zorlamış
fazla yararlanmak ya da zamanı daha verimli kullanmak onları yazmaya, hiçbir karşılık beklemeden sadece yazmak
için birçok farklı yöntem var. Pomodoro tekniği de bunlar- istemelerinin buyruğu ile oturur yazarlarmış. Ben onlar-
dan biri. 25 dakika çalışma ve 5 dakika dinlenme temeli- dan olmadığımı biliyorum, bir yazımı yarına bırakabilsem
ne dayanan bu sistemin ana omurgasını “odaklanma” ve
sevinirim. Öyle sanıyorum ki çalışmadan geçinebilseydim
“verim” kelimeleri oluşturuyor. Öncelikle bu 25 dakika için
hiç yazmazdım, belki okumazdım bile.”
görev belirlemek gerekiyor. Görev seçtikten sonra bu iş-
lemi tamamlamak ya da belirli bir aşamaya getirmek için
25 dakikanız var. Çalışma süresi tamamlandığında ise 5
dakika mola verip yaptığınız işten tamamen uzaklaşmanız
gerekiyor. Böylece bir pomodoro tamamlanmış oluyor. An- 10
cak çalışma saati içerisinde yalnızca ve yalnızca hedeni-
BASAMAK

ze kilitlenmeniz şart. Çalan telefon, gelen bir mesaj ya da

bildirim dikkatinizi dağıtmamalı. Bu yüzden telefon ya da
diğer cihazları bu süreçte sessize almak en önemli kural-
lardan biridir.

21. Bu parçaya göre Pomodoro tekniğinin ortaya çıkması- 23. Bu parçanın başına anlam akışına göre aşağıdaki so-
nın nedeni aşağıdakilerden hangisidir? rulardan hangisi getirilmelidir?
A) Uzun çalışmaların insanları işten soğutması ve moti- A) Okumak ve yazmak sizce bir ihtiyaç mı?
vasyonlarını düşürmesi B) Okumak ve yazmak bir tutku mudur sizde?
B) Bireylerin gün ışığından daha çok yararlanma ve za- C) Sizi diğer yazarlardan ayıran özelliğiniz nedir?
manı daha verimli kullanma isteği
D) Sürekli yazmak sizin için ne anlama geliyor?
C) Trakte seyir hâlinde olan sürücülerin dikkatlerini yola
E) Yazılarınızı niçin kaleme alıyorsunuz?
toplamak istemesi
D) Çalışırken hedef koymanın insanın çalışma isteğini
köreltmesi
E) Cep telefonuyla ilgilenmek için zaman yaratma çabası

22. Bu parçadan sözü edilen tekniğin amacı aşağıdakiler- 24. Bu parçadaki “sadece yazmak istemelerinin buyruğu ile
den hangisidir? oturup yazmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdaki-

A) Özellikle büyük şehirlerde yaşayanların aileleriyle vakit lerden hangisidir?

geçirebilmelerini sağlamak A) Yazma eyleminin içsel bir arzu ile gerçekleştiği
B) Odaklanmayı ve verimi artırmak için bireyi zevk alacağı B) Yalnızca istediği konularda yazdığı
işlere yönlendirmek
C) Toplumu aydınlatma sorumluluğuyla yazdığı
C) İnsanları gündelik hayatlarında cep telefonu gibi
D) Kimseden bir beklenti içine girmeden eser verdiği
teknolojik cihazlardan uzak tutmak
E) Yazma isteğinin oluşması için belli bir süre beklemesi
D) Kişilerin iş arkadaşlarıyla daha uyumlu ve faydalı çalış-
gerektiği
masını sağlamak
E) Kısa zaman aralıklarında hedef koyarak insanın za-
man yönetimini kolaylaştırmak

269
 5. EŞİK
CEVAP ANAHTARI ÖLÇME - DEĞERLENDİRME

1. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 1 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. E 3. D 4. B 5. D
6. A 7. D 8. C 9. C 10. A
Test 11. C 12. E 13. B 14. D 15. E
16. A 17. E 18. E 19. B 20. B
21. C 22. E 23. D 24. D

2. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 2 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. B 3. C 4. C 5. C
6. B 7. C 8. A 9. D 10. C
Test 11. D 12. E 13. C 14. D 15. D
16. B 17. A 18. C 19. B 20. D
21. A 22. D 23. B 24. D

3. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 3 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. C 3. D 4. B 5. A
6. E 7. B 8. E 9. C 10. A
Test 11. B 12. B 13. B 14. A 15. C
16. D 17. A 18. A 19. E 20. D
21. E 22. D 23. D 24. B

4. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 4 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. D 3. A 4. D 5. A
6. A 7. B 8. E 9. E 10. C
Test 11. D 12. D 13. D 14. C 15. C
16. D 17. B 18. A 19. A 20. E
21. B 22. A 23. D 24. A

5. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 5 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. D 3. B 4. B 5. E
6. B 7. A 8. C 9. C 10. D
Test 11. D 12. C 13. C 14. A 15. A
16. A 17. E 18. B 19. B 20. E
21. D 22. D 23. B 24. B

6. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 6 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. D 2. E 3. D 4. C 5. A
6. D 7. B 8. D 9. D 10. A
Test 11. D 12. B 13. E 14. D 15. E
16. C 17. D 18. E 19. A 20. D
21. C 22. E 23. B 24. B
7. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 7 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. B 2. C 3. A 4. C 5. A
6. B 7. E 8. A 9. C 10. E
Test 11. A 12. B 13. C 14. E 15. C
16. E 17. D 18. A 19. C 20. B
21. C 22. A 23. B 24. E

8. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 8 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. A 2. D 3. B 4. A 5. E
6. A 7. E 8. B 9. A 10. B
Test 11. D 12. A 13. B 14. A 15. C
16. D 17. B 18. D 19. D 20. C
21. B 22. E 23. A 24. B

9. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 9 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. C 2. C 3. D 4. E 5. B
6. A 7. B 8. C 9. D 10. E
Test 11. A 12. A 13. E 14. A 15. E
16. B 17. D 18. C 19. E 20. D
21. D 22. A 23. B 24.C

10. Basamak: Benzeşim Denemeleri - 10 DOĞRU YANLIŞ BOŞ NET

1. E 2. B 3. A 4. C 5. A
6. A 7. E 8. A 9. E 10. D
Test 11. D 12. D 13. A 14. C 15. C
16. D 17. D 18. D 19. C 20. E
21. B 22. E 23. A 24.A

Toplam Cevaplanan
Soru Sayısı Soru Sayısı Doğru Yanlış Boş

240

Uyarı:
1) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız soruların video çözümlerini
dinledikten sonra soruyu bir daha gözden geçiriniz.
2) Boş bıraktığınız veya yanlış cevapladığınız sorularla ilgili kitabın girişinde
yer alan çözüm tekniklerine ilişkin açıklamaları bir daha gözden geçiriniz.
3) Anlamlarını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamlarını söz-
lükten inceleyiniz.
ÖSYM’NİN PARAGRAF
PARAGRAF METNİ ALINTILADIĞI
BAZI KİTAP VE DERGİLER