Nelia Vydolob

Nr. albumu: 346486

Rozprawa o metodzie
Rene Descartes (Kartezjusz) — francuzki filozof, fizyk i matematyk, założyciel
kartezjanstwa. W 1618-1621 r. służył w armii, na początku wojny trzydziestoletniej brał
udział w operacjach wojskowych. Potem podróżował po Europie, a w 1629 r. przeniósł się
do Holandii, gdzie mieszkał 20 lat, głęboko zaangażowany w badania naukowe. W 1649 r. po
zaproszeniu królowy Chrystyny przeniósł się do Stokholma. Tutaj on i napisał swój kluczowy
wytwór w filozofii i metodologii — “Rozprawa o metodzie”.

W tej książce przedstawiono nie tylko filozoficzne badanie ale i praktyczne podejście do
osiągnięcia prawdy i wiedzy. Dekart używa to wydanie dla przedstawienia swoich
podstawowych zasad i metod, które stały się podstawą nowego paradygmatu filozoficznego.
“Rozprawa o metodzie” opiera się na pewności w prawdzie i własnego umysłu autora. On
proponuje „wątpienia metodyczne”, i zachęca do ponownego przemyślenia wszystkich
przyjętych przekonań oraz do poszukiwania prawdy poprzez wątpliwości. Kartezjusz kładzie
duży nacisk na rolę rozumu w odkrywaniu prawdy. Zaproponował zasadę: "Cogito, ergo
sum" — „myślę więc jestem” , co stało jedną z jego kluczowych pojęć. To stwierdzenie
wskazuje, że akt myślenia potwierdza istnienie osoby. Decart uważał rozum i jego zdolność
do wątpienia i analizy za podstawę do osiągnięcia wiedzy. Także, próbował pojednać
logiczny analiz z dokładnością matematyczną dla osiągnięcia prawdy i rozwoju wiedzy
naukowej.

Traktat składa się z sześciu części. W pierwszej części autor opowiada o swoim „wątpieniu
metodycznym” i uważa potrzebę poszukiwania nie prawdy.

Kartezjusz mówi o swojej książce: “Tak więc, zamiarem moim nie jest nauczać tu metody,
której każdy winien się trzymać, aby dobrze powodować swoim rozumem, ale jedynie
pokazać, w jaki sposób ja starałem się powodować moim” i także mówię: “Nie dosyć
bowiem mieć umysł bystry, ale główna rzecz jest dobrze go zażywać”.

W następnych częściach autor opowiada o głównych regułach metody.

Pierwsza: “aby nie przyjmować nigdy żadnej rzeczy za prawdziwą, dopóki nie poznam jej
oczywiście jako takiej: to znaczy, aby unikać starannie pośpiechu i uprzedzenia, i nie
zawierać w swoim sądzie nic, jak tylko to, co się przedstawi memu umysłowi tak jasno i
wyraźnie, iż nie będę miał żadnej możności podania tego w wątpliwość”.

Druga: “aby każdą z rozpatrywanych trudności podzielić na tyle cząstek, na ile się da i ile
będzie potrzeba dla lepszego jej rozwiązania”.
Trzecia: “aby prowadzić myśli po porządku, zaczynając od przedmiotów najprostszych i
najłatwiejszych do poznania, i pomału, jak gdyby po stopniach, wstępować aż do poznania
bardziej złożonych; przy czym należy przypuszczać porządek nawet między tymi, które nie
tworzą naturalnego szeregu”.

Zasady tej metody naukowej polegają na rozpoczynaniu od rzeczy prostych i oczywistych;

następnie przechodzeniu do bardziej złożonych; działaniu w taki sposób, aby nie pominąć
żadnego ogniwa, tj. utrzymaniu ciągłości łańcucha wnioskowania i oczywiście
wykorzystywaniu do tego intuicji.

W czwartej części Kartezjusz opowiada o tym, że Bóg istnieje i nasza dusza jest niezależna
od ciała i jest nieśmiertelna, także stosunek człowieka do świata i Boga. Decart mówi, że
Bóg, jak absolutny rozum albo najwyższa esensja, jest podstawą rozumienia świata i
wiarygodnego źródła wiedzy. Oprócz tego wierzył, że istnienie osobowości może być
potwierdzone przez sam proces myślenia. Oznacza to, że można wątpić we wszystko, ale sam
fakt wątpliwości wskazuje, że ktoś istnieje, przynajmniej w procesie wątpliwości.

W piątej części Kartezjusz pokazuje nam zasade i procedurę badań przyrodniczych. On bada
ciało zwierząt i człowieka, opisując, że pokazują oni przejawy mechaniki, które są również
charakterystyczne dla natury w ogóle. Różnica między człowiekiem a zwierzęciem nie
polega na strukturze lub funkcji ich ciał, ale na tym, że człowiek, stworzony przez Boga, ma
nieśmiertelną duszę niezależną od ciała. Opisuje to tak: “Rozważając bowiem czynności,
które mogą, w następstwie, mieścić się w tym ciele, znajdowałem ściśle wszystkie te, jakie
mogą być w nas, bez naszej myśli o tym, ani, tym samym, bez tego, aby nasza dusza (to
znaczy ta część różna od ciała, o której powiedziano powyżej, iż przyrodą jej jest tylko
myśleć) przyczyniła się do nich. Funkcje te są wszystkie jednakie, w czym można
powiedzieć, iż zwierzęta bez rozumu podobne są do nas; nie mogłem natomiast znaleźć w
nich żadnej z tych funkcji, które, jako zależne od myśli, są jedyną wyłączną właściwością
człowieka”.

W końcu rozprawy Kartezjusz rozważa, czy opublikować książkę, ponieważ będzie musiał
przeprowadzić eksperymenty i znaleźć podobnie myślących ludzi. Potępia również filozofów,
którzy ukrywają swoją niechęć do poznawania natury poprzez swoją wszechwiedzę i szanuje
tych, którzy łączą uczoność ze zdrowym rozsądkiem.

Podsumowując, w książce "Rozważania o metodzie" Rene Descartes omawia swoją metodę

wątpliwości, która ma na celu znalezienie bezspornej prawdy. Krytykuje wszystkie ustalone
przekonania i autorytety, aby znaleźć niezbywalną prawdę, której nie można kwestionować.
Kartezjusz rozwija filozoficzne poglądy na naturę ludzką, jej związek z otaczającym nas
światem i Bogiem za pomocą swojej metody. Dzięki swojej metodzie, stara się stworzyć
system filozoficzny oparty na bezdyskusyjnej wiedzy, analizie intelektualnej i poszukiwaniu
prawdy absolutnej.