SELF-LEARNING MATERIAL 4

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
IKALAWANG MARKAHAN
EPISODE 4
Grade 9

Pangalan: ___________________________________________ Petsa: ________________

Taon at Pangkat: ______________________________________ Iskor: _______________

Kasanayang Pampagkatuto/Learning Competency:

Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang maituwid ang mga nagawa o
naobserbahang paglabag sa mga karapatang-pantao sa pamilya, paaralan, barangay/
pamayanan, o lipunan/bansa. (EsP9TT-IIb-5.4)

Pangganyak (Motivation)
Ikaw ba ay nakaranas na ng pambubully? Ano ito? Alam mo bang ito ay isang uri ng
paglabag ng iyong karapatang pantao? Bakit kaya may mga paglabag sa karapatan ng tao?
Ano ang nakita mong epekto ng mga paglabag na ito sa buhay ng tao?

Pangunahing Konsepto (Basic Concept)

Ang karapatan ay magkakaroon ng tunay na kabuluhan kung gagampanan ng tao ang
kaniyang tungkulin , tungkulin na pangalagaan at erespeto ang bawat karapatan ng bawat isa.
Anumang paglabag nito ay nakapagdudulot ng kaguluhan, diskriminasyon at
nakapagpapahirap sa pagtamasa ng kaunlaran ng bansa.

Pagtatalakay

Kilalanin ang mga karapatang sibil. Noong 1948, itinatag ng United Nations General
Assembly ang Universal Declaration of Human Rights (UDHR), na kasama ang isang listahan
ng mga intrinsic rights ng bawat tao. Narito ang ilan sa mga ito.
 Ang karapatan sa pagkakapantay-pantay at karapatan sa buhay, kalayaan at personal na
seguridad.
 Proteksyon laban sa diskriminasyon, pagkaalipin, pagpapahirap at nakakahiyang
paggamot.
 Ang karapatan sa pagpapalagay ng kawalang-kasalanan hanggang sa ligal na naitatag
ang pagkakasala.
 Ang karapatan na malayang pumasok at mag-iwan ng sariling bansa at karapatang
maghangad ng asylum sa ibang mga bansa upang makatakas sa pag-uusig.
 Ang karapatang magpakasal at makahanap ng isang pamilya at ang karapatan sa pag-
aari.
 Ang karapatan ng paniniwala at relihiyon.
Kilalanin ang mga karapatang pampulitika. Ang mga karapatang pantao ng isang
pampulitikang kalikasan ay kinabibilangan ng mga nauugnay sa pakikilahok ng sinumang tao
sa gobyerno at proteksyon laban sa panghihimasok ng mga awtoridad.
 Ang karapatan sa impormasyon.
 Ang kalayaan ng mapayapang pagpupulong at bumubuo ng isang asosasyon.
 Ang karapatang makilahok sa pamahalaan, legalidad ng pag-access sa pampublikong
pangangasiwa ng isang bansa na pinagmulan at karapatang bumoto sa malayang
halalan.

Kilalanin ang mga karapatang sosyo-ekonomiko. Itinakda nito ang mga kondisyon na
kinakailangan para sa isang tao na umunlad at magkaroon ng kasiya-siyang pamantayan ng
pamumuhay.
 Ang karapatan sa proteksyon sa lipunan.
 Ang karapatang makilahok sa kanais-nais na trabaho at sumali sa mga unyon sa
kalakalan.
*Financial Education Core Messages for Integration- PANGKALAHATAN
#64(Mapagtanato na may iba’t ibang paraan sa pagbabahagi:salapi/pera, oras at iba
pang bagay), #1 ( Ang bawat tao ay may iba’t ibang pangangailangan at kailangang
makagawa nang mabuting desisyon kung paano kumite,mag-impok, gumastos at
magbabahagi ng salapi/pera).

 Ang karapatang magpahinga at paglilibang at isang kasiya-siyang pamantayan ng
pamumuhay para sa sariling kalusugan at kagalingan.
 Ang karapatan sa edukasyon, na dapat na libre kahit hanggang sa pangunahing at
pangunahing edukasyon ay nababahala.

Iba’t Ibang Anyo Ng Paglabag Sa Karapatang Pantao

Iba’t iba ang anyo ng paglabag sa karapatang pantao tulad ng pisikal, sikolohikal o emosyonal
at istruktural.

•Pisikal na Paglabag sa Karapatang Pantao. Pisikal na paglabag ang turing kapag

ang nasaktan ay ang pisikal na pangangatawan ng tao. Ang pambubugbog, pagkitil ng buhay,
pagputol sa anumang parte ng katawan ay ilan sa halimbawa ng pisikal na paglabag. Maging
ang sekswal na pananakit tulad ng panghahalay at pagsasamantala ay isang pisikal na paglabag
sa karapatang pantao.
•Sikolohikal at Emosyonal na Paglabag sa Karapatang Pantao. Ang pisikal na
pananakit ay nagdudulot ng trauma sa isang tao. Ito ang nagiging dahilan kaya nawawalan ng
kapayapaan ng loob ang isang tao at bumababa din ang pagtingin niya sa kanyang sarili.
Maging ang pagsasalita nang masama sa tao ay isang uri ng sikolohikal na paglabag sa kanyang
karapatan sapagkat ito ay nagreresulta sa balisang estado ng isang tao.
•Istruktural. Ang kaayusan ng lipunan batay sa kung sino ang may kapangyarihan,
kayamanan at kalagayan sa lipunan ay simula ng hindi pagtatamasa ng karapatan istruktural.
Ang istruktural na paglabag ay makikita kung ang tao ay walang kabuhayan, mababa ang
kanyang kalagayan sa lipunan at wala siyang kapangyarihan magdesisyon para sa sarili, sa
pamilya, sa pamayanan, sa bansa at sa daigdig.

Pagprotekta at Pagsusulong sa Mga Karapatang Pantao sa Pagkapribado

1.Unawain ang responsibilidad na ito. Ang pagprotekta at pagtaguyod ng karapatang pantao

ay hindi lamang tungkol sa mga gobyerno o United Nations, ngunit ang bawat isa ay may
obligasyong tulungan ang paglikha ng isang kapaligiran na nagtataguyod at gumagalang sa
mga karapatang pantao.
2.Matuto nang higit pa tungkol sa karapatang pantao. Mayroong maraming mga paraan
upang malaman ang tungkol sa karapatang pantao, paglabag sa mga prinsipyong ito at mga
araw ng aktibismo laban sa karapatang pantao.
3.Makilahok sa mga militanteng aktibidad. Hindi lahat ng tao ay magkakaroon ng
kakayahan upang ipagtanggol ang mga karapatang pantao internasyonal o pambansa.
Gayunpaman, marami ang maaaring gawin upang maisulong o suportahan ang karapatang
pantao sa lokal na antas.
 Mag-sign o sumulat ng isang petisyon na may kaugnayan sa mga isyu sa karapatang
pantao. Halimbawa, kung mahilig ka sa katotohanan na ang bawat isa ay dapat
magkaroon ng sapat na tirahan o na ang lahat ng mahihirap na bata ay dapat
magkaroon ng access sa pagkain, at malamang na ibabahagi din ng ibang tao ang
paniniwala na ito. Samakatuwid, maaari kang sumulat ng isang petisyon upang
matulungan ang mga lokal, kagawaran o pambansang awtoridad na mag-batas sa
isyung ito, at sa gayon ay isulong at protektahan ang karapatang pantao sa isang
aktibong paraan.
3.Dokumento ang mga katotohanan. Kapag nakasaksi ka ng isang paglabag sa anumang
prinsipyo sa UDHR, maaari mong iulat ito sa isang samahan na nakatuon sa pagprotekta at
pagpreserba ng mga karapatang pantao para sa lahat. Kung nais mong magsumite ng isang
reklamo tungkol dito, dapat kang mag-dokumento at magbigay ng sumusunod na
impormasyon.
4.Iulat ang anumang paglabag sa isang maaasahang samahan. Kapag naitala mo ang mga
katotohanan, dapat mong ibigay ang mga ito sa isang samahan na maaaring mapagkakatiwalaan
at nakatuon sa pagprotekta at mapangalagaan ang mga karapatang pantao. Ang pag-uulat sa
mga paglabag na ito ay magbibigay-daan sa mga organisasyong ito upang magaan ang kilalang
mga pang-aabuso na ito at, na may ilang pag-asa, upang mabigyan ng presyon ang mga
nagkasala na baguhin ang kanilang pag-uugali (kahit na hindi sila pinatulan ng kriminal).
Narito ang isang listahan ng mga samahang ito kung saan maaari mong iulat ang anumang mga
paglabag sa karapatang pantao (depende sa kung saan ka nakatira).
 Amnesty International.
 Ang Pambansang Convention ng Mga Asosasyon sa Proteksyon ng Bata.
 Human Rights Watch.
 Mga Doktor ng Mundo.
 Makakakita ka ng mga link sa ibang mga organisasyon dito.
Pagmomodelo:
Gawain 1
Panuto: Gamit ang tsart sa ibaba, magsagawa ng mga angkop na kilos upang maituwid ang
mga nasaksihan, naobserbahan, napanood, o nabasa mong mga paglabag sa mga karapatang
pantao sa pamilya, paaralan, baranggay/pamayanan, o lipunan/bansa. Sa unang kulum, magtala
ng mga halimbawang karapatan. Sa ikalawang bahagi ay isulat kung anong uri paglabag sa
karapatan ang tinutukoy sa unang kulum at sa pangatlong kulum ay isulat din kung ano ang
mga angkop na kilos ang kailangang ipakita upang maitama ang mga paglabag na naitala.
Sundin ang pormat sa ibaba.

Mga Karapatan Paglabag ng bawat Kilos ng pagtuwid sa

karapatan paglabag
Halimbawa: Halimbawa: Halimbawa:
Karapatang mabuhay at Aborsiyon Mag-aaral muna at hindi
kalayaan sa pangkatawang mag-asawa nang maaga,
panganib sundin ang payo ng
magulang, pagdasalan at
maging mapanagutan sa
bawat pagpapasiyang
gagawin.
 ACTIVITY FOR SELF-LEARNING MATERIAL 4
IKALAWANG MARKAHAN
EPISODE 4
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Grade 9

Pangalan: ________________________________________Kuha: ________________

Taon at Pangkat: __________________________________Petsa: ________________

Kasanayang Pampagkatuto/Learning Competency:

Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang maituwid ang mga nagawa o
naobserbahang paglabag sa mga karapatang-pantao sa pamilya, paaralan, barangay/
pamayanan, o lipunan/bansa. (EsP9TT-IIb-5.4)
Panuto: Paano ka makatutulong upang maituwid ang nasaksihan, naobserbahan, napanood, o
nabasa mong mga paglabag sa mga karapatang pantao sa pamilya, paaralan,
baranggay/pamayanan, o lipunan/bansa?
1.Gamit ang tsart sa ibaba, magsagawa ng mga angkop na kilos upang maituwid ang mga
nasaksihan, naobserbahan, napanood, o nabasa mong mga paglabag sa mga karapatang
pantao sa pamilya, paaralan, baranggay/pamayanan, o lipunan/bansa.
2. Sa unang kulum, magtala ng mga halimbawang karapatan.
3.Sa ikalawang bahagi ay isulat kung anong uri ng paglabag sa karapatan ang tinutukoy sa
unang kulum at sa pangatlong kulum ay isulat din kung ano ang mga angkop na kilos ang
kailangang ipakita upang maitama ang mga paglabag na naitala.
4.Sundin ang pormat sa ibaba.
5.Ang inyong iskor ay nakabatay sa isang rubrik .

Mga Karapatan Paglabag ng Bawat Kilos ng Pagtuwid sa Paglabag

Karapatan
1.

2.
 3.

4.

Narito ang mga kraytirya ng pagtataya ng output

Kraytirya Puntos
1. Natutukoy ang karapatang pantao na nilabag 2
2.Tiyak na paglabag ang isinulat 3
3. Angkop ang gagawing kilos upang ituwid ang paglabag ng 3
karapatan
4.Makatotohanan at tiyak ang nilalaman ng ginawang tsart 2
Kabuuan 10