Kakayahang Pangkomunikatibo
“Ang wika’y mabisang instrumento sa pakikipag-ugnayan. Ito
ay daan upang magkaunawaan”
- Ito ay sumasaklaw sa kasanayang nakatuon sa mga
tuntunin at dapat iasal sa paggamit ng wika.
Bakit kaya kung minsan ay hindi tayo nagkaka unawaan?
Ayon sa mga pag-aaral na isinigawa ni Dua (1990) ay maaaring
may iilan itong dahilan:
• Hindi lubos na nauunawaan ng nagsasalita ang
kanyang intensyon
• Hindi maipahayag ng maayos na nagsasalita ang
kanyang intension
• Pinipili ng nagsasalitang huwag nalang sabihin ang
kanyang intensyon dahil sa iba’t ibang kadahilanan
tulad nang nahihiya siya, at iba pa.
• Hindi narinig at hindi naunawaan
• Hindi gaanong narinig at hinde gaanong naunawaan
• Mali ang pagkakarinig at mali rin ang pagkaunawa
Ito ay kakayahan sa paggamit ng wika hindi lamang sa
pagkakaroon ng kakayahang linggwistika o gramatika sa
epektibong makipagtalastasan gamit ang wika. Nararapat
din malaman ang paraan ng wika ng lingguwistikang
komunidad na gumagamit nito upang matugunan at
maisagawa ito nang naayon sa kanyang layunin.
Dell Hathaway Hymes
Ang kakayahang komunikatibo ay nagmula kay Dr.
Hymes na nilinangnila ng kasamahan niyang si John J.
Gumperz ang konseptong ito bilang reaksiyon sa
kakayahang lingguwistika (linguistic competence) na
ipinikilala naman ni Noam Chomsky noong 1965.
Ayon sa orihinal na ideya ni Hymes, ang nagsasalita ng
wika ay hindi lang dapat magkaroon ng kakayahang
lingguwistika o gramatikal upang epektibong
makipagtalastasan gamit ang wika.
Sa pagtamo ng kakayahang pangkomunikatibo,
kailangang pantay na isaalang- alang ang pagtalakay sa
mensaheng nakapaloob sa teksto at sa porma o kayarian
(gramatika) ng wikang ginagamit sa teksto (Higgs at
Clifford 1992).
Ang kakayahang pangkomunikatibo ay sumasakop sa
mas malawak na konsteksto ng lipunan at kultura. Ito’y
wikang ginagamit at hindi lang basta wika at mga
tuntunin nito
Bilang isang lingguwistika, binigyan diin ni Dr. Hymes sa
kanyang mga katrabaho ang paguugnay ng kultura sa
wika.
Mga Dapat Alamin
• Tamang ayos ng sasabhin
• Dapat sabihin
• Dapat pag-usapan
• Kanino lamang pwedeng sabihin
• Saan sasabihin
• Paano sasabihin
Sa pagtuturo at pagkatuto ng wika, hindi sapat na
matutuhan lang ang mga tuntuning panggramatika.
Ang pangunahing layunin sa pagtuturo ng wika ay
magamit ito nang wasto sa mga angkop na sitwasyon
upang
1. Maging maayos ang komunikasyon,
2. Maipahatid ang tamang mensahe, at
3. Magkaunawaan nang lubos ang dalawang taong nag-
uusap.
Kapag umabot na rito, masasabing ang taong ito ay
nagtataglay na ng kakayahang komunikatibo at hindi
lang basta kakayahang lingguwistiko o gramatikal kaya
naman maituturing na isang mabisang ”komyunikeytor.”
Silid-aralan ang Daan Tungo sa Paglinang ng
Kakayahang Pang komunikatibo ng mga Pilipino
Ang Silid-Aralan Bilang Linggwistikong Kapaligiran
- Ang silid-aralan ay hindi lamang isang lugar ng
pag-aaral kundi isang linggwistikong kapaligiran
na nagbubukas ng pintuan sa malalim na pang-
unawa sa kahalagahan ng wika. Sa loob ng
silidaralan, itinataguyod ang mga pangunahing
aspeto ng wika at kultura, isinusulong ang pag-
unlad ng bawat mag-aaral sa paggamit ng wika sa
iba't ibang anyo ng komunikasyon.
Daan Tungo sa Pag-unlad ng Pagsulat
Naglalayong ipakita ang daan tungo sa pagsanay ng
pagsulat, lalo na sa pagsulat ng sanaysay. Binibigyang-
diin ang pag-unlad sa pagsasanay tulad ng pag-intindi
sa estruktura ng sanaysay, pagsasanay sa iba't ibang
uri nito, at pagpapahusay ng mga pagsulat na teknik.
Sa pamamagitan ng mga aktibidad sa silid-aralan,
masusing tinitingnan ang mga koreksiyon sa gramatika
at tamang pagsusulat. Ito ay nagbibigay-diin sa
kahalagahan ng pagsasanay sa pagsulat sa loob ng
akademya, kung saan ang bawat pagkakamali ay isang
pagkakataon para sa pag-aaral at pagsusuri.
Pagsasanay sa Pagsasalita
Bigyang-diin ang kahalagahan ng pagbuo ng
kasanayan sa pagsasalita bilang bahagi ng
pagpapalawak ng kakayahan sa komunikasyon.
Isinusuri ng nilalaman ang iba't ibang aktibidad na
idinisenyo upang paigtingin ang kasanayan ng mga
mag-aaral sa pagsasalita, kabilang ang impromptu
speaking, debates, role-playing, speech choir,
improvisation exercises, public speaking workshops,
interpretation ng tula at monologo, at pagtatanghal
ng sariling komposisyon. Ang layunin ay maitaguyod
ang epektibong komunikasyon, kumpiyansa, at
ekspresyon ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng
masusing pagsasanay at pagbibigay daan sa iba't ibang
aspekto ng pagsasalita.

Pagpapahalaga sa Pagbasa
Ipinakita ang kahalagahan ng pagbasa sa pagbuo ng
kritikal na isipan, pag-unlad ng bokabularyo, at
pagpapalawak ng imahinasyon. Sa teknikal na aspeto
ng pagbasa, binigyang-diin ang wastong paggamit ng
tono at intonasyon, pagsasanay sa pag-skim at pag-
scan, pagkilala sa estruktura ng teksto, at pagsusuri ng
argumento. Ang pag-unlad sa mga aspetong ito ng
pagbasa ay naglalayong mapabuti ang kakayahan ng
mga mag-aaral sa masusing pagsusuri, mas
malalimang pang-unawa, at mas malawakang
kaalaman.
Makabagong Komunikasyon
Ang pag-unlad ng teknolohiya ay nagbubukas ng mas
maraming oportunidad para sa mas modernong
paraan ng komunikasyon. Layunin ng pag-aaral na
ipakilala ang mga estudyante sa iba't ibang
plataporma, tool, at mga estratehiya sa komunikasyon
na bumubuo ng mga makabagong pamantayan sa
usapan at pagpapahayag. Tinutokan ito sa mga
plataporma tulad ng sosyal na media, virtual na
komunikasyon, blogging, podcasting, messaging apps,
at texting. Ang mga mag-aaral ay binibigyan ng
pagkakataon na malaman ang tamang paggamit ng
mga ito, kabilang ang pagsasanay sa wastong pagpost,
virtual na pag-uusap, at pagbuo ng nilalaman tulad ng
blog at podcast. Isinasalaysay din ang epekto ng
teknolohiya sa kakayahan ng mga mag-aaral na
makipagkomunikar, kasama ang bilis
impormasyon, global na ugnayan, paggamit ng
multimedia, pakikipag-ugnayan sa propesyonal na
mundo, at pakikisali sa online na komunidad.
Noam Chomsky - Sinabi nina Canale at Swain (1980,
1981), na ang kakayahang lingguwistiko ni Chomsky
(1965) ay kapareho lang ng kakayahang gramatikal.
Kaya naman, ang iba pang mga dalubwikang gumamit
ng modelo nina Canale at Swain tulad ni Savignon
(1983) ay tumukoy na rin sa kakayahang lingguwistiko
bilang kakayahang Noam Chomsky gramatikal.
Celce-Murcia at Zoltán Dörnyei - Ayon kina Canale at
Swain, ang kakayahang gramatikal ay pag-unawa at
paggamit sa kasanayan sa ponolohiya, morpolohiya,
sintaks, semantika, gayundin ang mga tuntunting
pang-ortograpiya. Ang komponent na ito ay
magbibigay kakayahan sa taong nagsasalita upang
magamit ang kaalaman at kasanayan sa pagunawa at
pagpapahayag sa literal na kahulugan ng mga salita
Makikita sa ibaba ang mungkahing komponent ng
kakayahang gramatika o lakayahang lingguwistiko
mula kina CelceMurcia, Dörnyei, at Thurell (1995).
SINTAKS
Ang sintaks ay isang bahagi ng gramatika na nag-aaral
ng pagkakabuo ng pangungusap at ang pag-aayos ng
mga salita sa loob ng pangungusap. Ito ay tumutok sa
wastong pagsusunod ng mga grammatical na tuntunin
at patakaran upang makabuo ng maayos at
makabuluhang mga pangungusap. (pagsasama ng mga
salita upang makabuo ng pangungusap na may
kahulugan) Estruktura ng pangungusap Tamang
pagkakasunod-sunod ng mga salita Uri ng
pangungusap ayon sa gamit (pasalaysay, patanong,
pautos, padamdam) Uri ng pangungusap ayon sa
ng
kayarian (piayak, tambalan, hugnayan, langkapan)
Pagpapalawak ng pangungusap
MORPOLOHIYA

KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO O GRAMATIKAL Ang morpolohiya ay isang bahagi ng gramatika na

tumutok sa pag-aaral ng mga bahagi ng salita
Ang kakayahang komunikatibo ay ang kapasidad ng
(morphemes) at kung paano ito nakabubuo ng mga
isang tao na makipag-ugnayan at magtagumpay sa
salita. Ang mga morphemes ay ang pinakamaliit na
pakikipagtalastasan sa iba. Ito ay hindi lamang tungkol
yunit ng wika na nagdadala ng kahulugan. May
sa pagkakaroon ng sapat na bokabularyo at gramatika,
dalawang uri ito: ang root o ugat na nagdadala ng
kundi pati na rin sa pag-unawa ng konteksto,
pangunahing kahulugan, at ang affixes o mga panlapi
pagtuklas ng kahulugan sa iba 't ibang sitwasyon, at
na nagbibigay ng karagdagang kahulugan o nagbabago
paggamit ng wastong paraan ng komunikasyon. Ang
sa anyo ng salita. (mahahalagang bahagi ng salita
komunikatibong kakayahan ay naglalaman ng iba 't
tulad ng iba 't ibang bahagi ng pananalita) Iba 't ibang
ibang aspeto tulad ng linguistic (wika), sociolinguistic
bahagi ng pananalita Prosesong derivational at
(pamayanan at kultura), at strategic (estratehiya) na
inflectional Pagbubuo ng salita
nagtutulungan upang maging epektibo ang isang tao
sa pagpapahayag at pag-unawa. Pangngalan –

UNANG FRAMEWORK O MODELO NG MGA

LINGGUWISTA
Merrill Swain - Sa mga naunang framework o modelo
ng mga lingguwistang nina Canale at Swain (1980-
1981) may tatlong komponent silang iminungkahi.
Ang mga ito ' y ang kaalaman at kakayahang
gramatikal, sosyolingguwistiko, at istratedyik. Sa
sumunod na bersiyon ng nasabing modelo, si Canale
(1983, 1984) sy nagsalin ng ilang elemento mula sa
kakayahang sosyolingguwistiko para mabuo ang
ikaapat na komponent, ang kakayahang diskorsal
 Salitang tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay, pook,
hayop, o pangyayari.
 Dalawang Uri ng Pangngalan:
 Pangngalang Pambalana: tumutukoy sa
pangkalahatang ngalan ng tao, pook, hayop,
bagay, pangyayari, at iba pa.
 Pangngalang Pantangi: tumutukoy sa tiyak na
ngalan ng tao, bagay, hayop, pook, pangyayari, at
iba pa.
Pandiwa
 Salitang nagsasaad ng kilos o galaw.
 Uri ng Pandiwa:
1. Payak: ito ay ipinalalagay na ang simuno.
halimbawa: Lubos na mahihirapan ang walang
tiyaga mag aral.
2. Palipat: ito ay may simuno at turingang layon.
halimbawa: Naglinis ng hardin si Nena.
3. Katawanin: ito ay mag simuno ngunit walang
layong tinatanggap.
halimbawa: Ang matiyaga, nagwawagi.
Pang-Uri
 isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang
pangngalan, karaniwang sinasalarawan nito o
ginagawang mas partikular ito
 nagbibigay ng turing sa isang pangngalan o
panghalip
halimbawa:
Pangatnig
 Matamis ang inihaing mangga ni Aling Ising.
 Ang sasakyan ay kulay pula.
 Siya ay higit na matalino kaysa sa kanyang kuya.
Pang-Abay
 bahagi ng pananalitang nagbbibigay turing sa
pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay
 nagsasabi ng kung paano, kalian, saan at gaano
 Uri ng Pang-abay:
 Pang-abay na Pamaraan: tumutukoy ito sa
paraan kung paano ginawa ang isinasaad na
aksyon ng pandiwa.
halimbawa: Taimtim na pinakinggan ang
kanyang awitin hanggang sa huling nota.
2. Pang-abay na Pamanahon: tumutukoy ito sa
panahon kung kalian nay ang isinasaad na aksyon
ng pandiwa.
halimbawa: Agad napalalambot ng musika ang
isang matigas na kalooban.
3. Pang-abay na Panlunan: tumutukoy ito sa
pook na pinagganapan ng aksyong isinasaad ng
pandiwa. Sumasagot ito sa tanong na saan.
halimbawa: Umawit si Nelsa sa isang amateur
singng contest sa radyo.
4. Pang-abay na Pang-agam: nagsasaad ito ng
pag-aalinlangan at walang katiyakan.
5. Pang-abay na Panggaano: tumutukoy ito sa
bilang o dami ng isinasaad ng pandiwa.
Sumasagot ito sa tanong na gaano o ilan.
halimbawa: Kaunti ang sumali sa paligsahan ng
pagtakbo.
6. Pang-abay na Panang-ayon: ito ay nagsasaad
ng pagpapatotoo o pagsang-ayon.
halimbawa: Opo, mahusay sumayaw si Gabby.
7. Pang-abay na Pananggi: nagsasaad ito ng
pagtutol o di pagsang-ayon.
halimbawa: Ayaw siyang tantanan ng palakpak
ng mga tao.
8. Pang-abay na Panulad: ito ay ginagamit sa
pagtutulad ng dalawang bagay.
halimbawa: Higit na magaling sumayaw si Anna
kaysa kay Nena.
Panghalip
 bahagi ng pananalita na inihahali o ipinapalit sa
pangngalan upang mabawasan ang paulit-ulit na
pagbanggit sa pangngalan na hindi magandang
pakinggan.
 Uri at Halimbawa ng Panghalip:
1. Panao - ako, siya, sila
2. Paari - akin, kaniya, kanila, amin
3. Pananong - sino, ano, kailan
4. Pamatlig - dito, doon
5. Pamilang - ilan, marami
6. Panaklaw - madla, pangkat
 mga salita o lipon ng mga salita at kataga na
ginagamit sa pag-uugnay ng isang salita sa kapwa
salita, ng isang parirala sa kapwa parirala, o ng
isang pangungusap sa kapwa pangungusap.
 Uri ng Pangatnig:
1. Paninsay: Ito ay ginagamit sa pangungusap na
ang dalawang isipan ay nagkakasalungatan.
halimbawa: Namatay si Mang Isko ngunit ang
kanyang prinsipyo ay mananatiling buhay.
2. Pananhi: Ito ay ginagamit upang makatugon sa
mga tanong na bakit upang maipakilala ang mga
kadahilanan ng isang pangyayari at ng anumang
iniisip o niloloob. halimbawa: Ang kanyang
prinsipyo ay mananatiling buhay sapagkat nariyan
si Jun na magpapatuloy ng kanyang naudlot na
gawain.
3. Pamukod: Ito ay ginagamit upang ihiwalay,
itangi, o itakwil ang isa sa ilang bagay o isipan.
halimbawa: Maging ang mga kasamahan niya'y
nagpupuyos ang kalooban.
4. Panlinaw: Ito ay ginagamit upang dagdagan o
susugan ang kalinawan ng mga nasabi na.
5. Panubali: Nagsasaad ito ng pagkukurong di-ganap
at nangangailangan ng ibang diwa o pangungusap
upang mabuo ang kahulugan.
halimbawa: Sakaling hindi ibigay, magpapatuloy ang
welga.
6. Panapos: Nagsasaad ito ng wakas ng pagsasalita.
halimbawa: At sa wakas naibigay rin ang kanilang
sahod.
7. Panulad: Nagpapahayag ito ng paghahambing ng
mga gawa o pangyayari.
halimbawa: Kung ano ang utang, siya ring kabayaran.
Pang Ukol
bahagi ng pananalitang nag-uugnay sa
pangngalan, panghalip, pandiwa at pang-abay na
pinag-uukulan ng kilos, gawa, ari, balak o layon.
Dalawang Pangkat ng Pang-ukol:
1. Ginagamit na pangngalang pambalana: ukol
sa, laban sa, hinggil sa, ayon sa, tungkol sa, para
sa.
halimbawa:
 Ukol sa pilipino ang paksa ng usapin.
 Ang mga aklat na ito ay para sa mahihirap.
2. Ginagamit sa ngalan ng tanging tao: ang gawa,
ari, layon, at kilos ay para lamang sa ngalan ng tao
tulad ng: ukol kay, laban kay, para kay, tungkol
kay, ayon kay, hinggil kay.
halimbawa:
 Ang gantimpalang pera ay ukol kay Maria.
 Para kay Juan ang pagkaing ito.
 Hinggil kay Enrico ang kanilang problema.
 Ang kanyang nilutong adobo ay para sa lahat.
Pang Angkop
 mga katagang nag-uugnay sa magkakasunod na
salita sa pangungusap upang maging madulas o
magaan ang pagbigkas ng mga ito.
 Ginagamit din ang pang angkop upang pag-
ugnayin ang mga panuring at ang mga salitang
binibigyang turing nito.
Uri ng Pang-angkop:
1. Pang-angkop na na: Ito ay nag-uugnay ng dalawang
salita na kung saan ang naunang salita ay nagtatapos
sa mga katinig maliban sa titik n.
halimbawa: Ang nauunang salita ay malinis na
nagtatapos sa titik s na isang katinig.
2. Pang-angkop ng ng: Ito ay isinusulat karugtong
ng mga salitang nagtatapos sa mga patinig (a, e, i,
o u). halimbawa: Pinipigil ng malalaking ugat ng
mga puno ang baha. (Ang pang-angkop na ng ay
idinugtong sa salitang malalaki na nagtatapos sa
titik i na isang patinig.)
Ang pang-angkop na -ng ay nag-uugnay rin sa
mga salitang gkakasunod na kung saan ang
naunang salita ay nagtatapos katinig na n.
Ngunit hindi ito isinusulat sa ganitong anyo. Ang
titik na n sa hulihan ng salita ay kinakaltas na
lamang. Kaya ang pang-angkop na -ng at hindi g
ang ginamit.
halimbawa: luntian ng halaman - luntiang
halaman Maraming banging matatarik sa ating
bansa.
3. Pang-angkop na g: ginagamit kung ang salitang
durugtungan ay nagtatapos sa titik na n.
KONOTASYON AT DENOTASYON
Konotasyon: ito ay mga salita na pinapakahulugan ng
tao, panariling kahulugan lamang, walang
pagbabasehang pinagkukunan ng impormasyon. Kilala
natin ang konotasyon bilang “operational definition”
sa Ingles.
Denotasyon: Literal na kahulugan ng salita at makikita
ito sa disyonaryo at sa iba pang mapagkakatiwalaang
source kagaya online. Kilala natin ang denotasyon
bilang “technical definition” sa Ingles.
Kolokasyon: Ito ay ang pagsasama ng dalawang
magkaibang salita upang makabuo ng bagong
salita na may ibang kahulugan.
halimbawa:
Puso - Atake sa puso: kahulugan nito ay sakit
Pusong mamon: maramdamin o “soft hearted”
ponolohiya o palatunugan
 Nagmula sa salitang griyego na "phono" na
nangangahulugang tunog o tinig at "lohiya" o pag-
aaral.
 Ang ponolohiya o palatunugan ay pag-aaral sa
mga ponema (tunog), paghinto(juncture), pagtaas-
pagbaba ng tinig(pitch), diin(stress) at
pagpapahaba ng tunog (prolonging/lengthening).
Segmental
 Ang ponemang segmental ay isang konsepto sa
linggwistika na tumutukoy sa mga tunog o mga
segmento ng tunog na gumagampan ng
mahalagang papel sa pagpapakahulugan ng mga
salita.
 katinig, patinig, tunog
Suprasegmental
 Makahulugang tunog
 Natutukoy ang ang kahulugan layunin o intensyon
ng pahayag o ng nagsasalita sa pamamagitan ng
diin, tono, o intonasyon at antala o hinto sa
pagbibigkas at pagsasalita
 diin, intonasyon, hinto
 Ortograpiya
Ang ortograpiya ay hinango natin sa salitang
griyego na ang ibig sabihin ay orthos at graphein.
 Ang orthos ay nangangahulugang wasto o tama,
habang ang graphein naman ay nangangahulugang
pagsulat.
 Ang ortograpiya naman ay tumutukoy sa isang
partikular na sistema kung paano ginagamit ang
partikular na wika.
 Ayon kay Henry Gleason ang wika ay
masistemang balangkas. Kaya hindi natin
magagamit ang isang partikular na wika kung
wala tayong sinusundang sistema sa paraan ng
pagbikas, pagbuo ng salita, pagbuo ng
pangungusap at pahayag.
 Mga Grafema
Ang grapema ay tumutukoy sa mga simbolong
ginagamit natin sa pagsusulat gamit ang wikang
filipino, sa madaling salita ang grapema
tumutukoy sa tinatawag nating simbolong
pangwika.
 Ang mga simbolong ginagamit natin sa pagsusulat
ay nahahati sa 2 una ang tinatawag na titik o mga
letra. Panglawa ang mga di titik o mga di letrang
simbolo o grapema. .
Tudlik
Nagpapahiwatig ng diin o stress sa pagbigkas ng mga
patinig o a, e, i, o, u sa ating alpabeto. Ang pahilis ay
binibigkas na pahaba na stress. Ang pagtigil naman ay
nagpapahiwatig ng paghinto sa pagbigkas
 Bantas
bantas ang mga di titik nahahati sa dalawa ang
mga tuldik at bantas.
 Ang paggamit ng bantas ay nakakatulong maging
epektibo ang paghahatid ng ating pahiwatig sa
ating isunusulat.
 Pantig
Ito ay galaw ng bibig, saltik ng dila na may
kasabay na tunog ng lalamunan o walang antalang
bugso ng tinig sa pagbigkas ng salita.
 May isang patinig lamang sa bawat patnig
 halimbawa:“Yedda” – Yed.da
“ulo” – u.lo
“Ken” – Ken
MGA DAPAT ISAALANG- ALANG SA
PEKTIBONG KOMUNIKASYON
KAKAYAHANG SOSYOLINGGUISTIKO
SAVIGNON (1972)
Sa gitna ng maraming diskusyon, maganda ang saging
pananaw ni Savignon (1972), isang propesor sa
University of Illinois, sa pagkakaiba ng competence at
performance. Ayon sa kanya, ang competence ay ang
batayang kakayahan o kaalaman ng isang tao sa wika
habang ang performance ay ang paggamit ng tao sa
wika. Idinagdag niya na ang kakayahan o kaalaman ng
tao sa wika ay makikita, madedebelop, at matataya
lamang gamit ang pagganap. tinutumbas niya ang
kakayahang pangkomunikatibo sa kakayahang gamitin
ng tao ang isang wika.
Ang kakayahang sosyolingguwistiko ay ang
pagsasaalang-alang ng isang tao sa ugnayan niya sa
mga kausap, ang impormasyong pinag-uusapan, at
ang lugar ng kanilang pinag-uusapan. Isinasa-alang-
alang dito ang kontekstong sosyal ng isang wika. Sa
mga bagay na dapat isaalang-alang para sa epektibong
komunikasyon na inisa-isa ni Hymes sa kanyang
acronym na SPEAKING, mapapansing tatlo sa mga ito
ay ang participant, setting, at norm na binibigyan din
ng konsiderasyon ng isang taong may kakayahang
sosyolingguwistiko.
FANTINI (SA PANGKALINAWAN 2004)
Ayon kay Fantini (sa Pagkalinawan 2004), isang
propesor sa wika, may mga salik-panlipunang dapat
isaalang-alang sa paggamit ng wika, ito ay ang
ugnayan ng nag-uusap, ang paksa, lugar, at iba pa.
Ang isang taong may ganitong uri ng kakayahan ay
iniaangkop ang wika sa kanyang kausap, kung ang
kanyang kausap ba ay bată o matanda, propesyonal o
hindi pa nakapagtatapos, lokal ba o dayuhan.
Iniaangkop din niya sa lugar na pinag-usapan, tulad ng
kung nasa ibang bansa o lugar ba siya na hindi
masyadong nakauumawa ng kanyang wika. Isinasa-
alang-alang din niya ang impormasyong pinag-
uusapan, ito ba ay tungkol sa iba-ibang paniniwala
tungkol sa politika, o tungkol sa iba-ibang
pananampalataya.
Kailangang alam at magamit ng nagsasalita ang
angkop na wika para sa hinihinging pagkakataon. Dito
makikilala ang pagkakaiba ng isang taong mahusay
lang magsalita kompara sa isang katutubong
nagsasalita ng wika. Madalas ang isang mahusay lang
magsalita ay maaaring magkamali sa pagpili ng
salitang gagamitin na maaaring magbigay ng
impresyon sa tagapakinig na siya ' y walang galang,
mayabang, o naiiba.
URI NG KOMUNIKASYON
• VERBAL - ito ay ang pagpapahayag ng mga
ideya, kaisipan, at damdamin gamit ang wika
o salita.
• Tuntunin nito na maipahayag ang mensahe o
kaalamang nais iparating sa anyong pasulat o
pasalita.
• DI- VERBAL - paraan ng pakikipag-ugnayan o
pagpapahayag ng mensahe na hindi
gumagamit ng salita.
• Ito ay maaaring ipahayag gamit ang mga
senyas, kilos, tono ng boses, ekspresyon ng
mukha, katawan, at iba pang paraan maliban
sa pagsasalita o pagsusulat.
MGA ANYO NG DI VERBAL NA KOMUNIKASYON
GALAW NG KATAWAN
Pag-aaral ng kilos at galaw ng katawan. May
kahulugan ang paggalaw ng iba’t ibang bahagi ng ating
katawan. Hindi man tayo nagsasalita, ngunit sa
pamamagitan ng ating kilos ay naipapahiwatig naman
natin ang mensaheng gusto nating iparating sa iba
EKSPRESYON NG MUKHA
- NAGPAPAKITA NG EMOSYON
halimbawa:
masaya kung siya ay naka ngiti
malungkot kung umiiyak
GALAW NG MATA
• Nagpapakita ng katapatan ng isang tao, nag-
iiba ang mensaheng ipinahahayag batay sa
tagal, direksyon at kalidad ng kilos ng mata
KUMPAS ( GALAW NG KAMAY)
- ay maraming bagay at kapamaraanang magagawa.
a. Regulative — kumpas ng isang pulis o kumpas ng
isang guro.
b. Descriptive — kumpas na maaring naglalarawan sa
isang bagay.
Halimbawa: laki, haba, layo, taas at hugis ng isang
bagay
c. Emphatic — Kumpas na nagpapahiwatig ng
damdamin
Halimbawa: paghampas ng kamay sa mesa,
pagpalakpak, pagtaas ng kamay
TINDIG O POSTURA
- Tindig pa lamang ng isang tao ay nakapagbibigay na
ng hinuha kung anong klaseng tao ang iyong kaharap
o kausap.
PROKSEMIKA
"Pag — aaral ng komunikatibong gamit ng espasyo,
isang katawagang binuo ni Edward T. Hall (1963),
isang antropologo.
URI NG PROXEMIC DISTANCE
1. Espasyong Intimate up to 1- 1/2 ft.
2. Espasyong Publik- 12 ft. o higit pa
3. Espasyong Sosyal- 4 -12 ft.
4. Espasyong Personal- 1 - 4 ft.
ORAS O KRONEMIKA
a. Teknikal o siyentipikong oras - ginagamit lamang
ito sa laboratoryo at kaunti lamang ang kaugnayan
nito sapang-araw-araw nating pamumuhay.
b. Pormal na Oras - tumutukoy kung paano
binibigyan ng kahuluganang kultura at kung paano
ito itinuturo.
Halimbawa: sa kultura ng ating oras, hinahati ito sa
segundo, minuto, oras, araw, linggo, buwan at taon.
Sa eskwelahan
c. Impormal na Oras - medyo maluwag sapagkat
hindi eksakto.hal. Magpakailanman, agad-agad,sa
madaling panahon atngayon din
d. Sikolohikal na Oras- tumutukoy sa kahalagahan ng
pagtatakda ng oras sanakaraan, sa kasalukuyan at sa
hinaharap.
PANDAMA O PAGHAWAK
Ito ay isa sa pinaka-primitibong anyo ng
komunikasyon. Minsan, ito ay nagpapahiwatig ng
positibong emosyon. Nangyayari ito sa mga taong
malapit sa isa gaya ng mga magkakaibigan o
magkakapalagayang-loob.
Halimbawa: Pagyakap, Paghaplos, pisil, tapik, batok,
haplos at iba pa.
PARALANGUAGE
Mga di-linggwistikong tunog na may kaugnayan sa
pagsasalita
• Tono ng tinig (pagtaas at pagbaba),
pagbigkas ng mga salita o bilis ng pagsasalita.
Kasama dito ang pagsutsot, buntung - hiniga,
ungol, at paghinto.
• Kailangang angkop sa pagbigkas ng mga
salita o pangungusap ang anumang sinasabi
o mensaheng nais nating ipahatid
KATAHIMIKAN O HINDI PAG IMIK
• Nagbibigay oras o pagkakataon sa
tagapagsalita na makapag-isip, makapagbuo,
at makapag-organisa ng kanilang sasabihin
• Inihahanda ng ang mahalagang mensahe na
sasabihin ng tagapagsalita
• May mga taong ginagamit ang sandata ng
katahimikan upang saktan ang kalooban ng
iba.
• Ginagamit rin itong anyo sa pagtanggi o
pagkilala sa kakaibang damdamin ng isang
tao sa ibang tao
KAPALIGIRAN
• Nag sisilbing komunikasyong di-verbal
sapagkat ito ay kailangan ng tao upang
maganap interaktibo at komunikatibong
gawain sa buhay.
• Pagdarausan sa anumang pag-uusap tulad ng
pagpulong, kumperensya, seminar at iba pa
• Ang kaayusan ng lugar ang magsasabi kung
pormal o di-pormal ang magaganap na
pulong, kumperensya o seminar
SIMBOLO O HAPTICS
• mga simbolo sa paligid na may malinawna
mensahe
KULAY O COLORICS
• nagpapahiwatig ng damdamin o oryentasyon
Halimbawa:
Ang kulay asul sa watawat ng pilipinas ay
kumakatawan sa kalayaan ang kapayapaan
BAGAY O OBJECTICS
 • Paggamit ng mga bagay sa paghahatid ng
mensahe. Ito ay bagay o ideyang
kinakatawan ng isang salita.
Halimbawa :
Lapel - ginagamit ng guro pag nag tuturo
stethoscope- ginagamit ng mga doctor
Kakayahang pragmatiko
- tumutukoy sa pag-aaral sa paggamit ng wika sa isang
partikular na konteksto upang magpahayag sa paraan na
deretsahan o may paggalang.
- epektibong nagagamit ang yaman ng wika upang
makapagpahayag ng mga intensyon at kahulugang
naaayon sa konteksto ng usapan at matukoy ang
ipinahihiwatig ng sinasabi, di-sinasabi, at ikinikilos
ng kausap
BERBAL
Sinasabi/Verbal ang tawag sa komunikasyon kapag ito
ay ginagamitan ng wika o salita at mga titik na
sumisimbolo sa kahulugan ng mga mensahe.
DI BERBAL
Mahalaga ang di verbal na komunikasyon sapagkat
inilalantad nito ang emosyon ng nagsasalita at
kinakausap, nililinaw nito ang kahulugan ng mensahe,
at pinananatili nito ang resiprokal na inter-aksiyon ng
tagapagpadala at tagatanggap ng mensahe.
SPEECH ACT
Ayon kay J.L Austin ang pakikipagusap ay hindi lamang
paggamit ng mga salita upang maglarawan ng isang
karanasan kundi "paggawa ng mga bagay gamit ang
mga salita" o speech act.
KAGAWIANG PANG-KOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
Salitang may kaugnay ng pahiwatig (Manggay 2002)
1. Mga salitang di-tuwirang pagtukoy o palihis na
pagpapatama o pagpupuntirya:
a. Pahaging-mensaheng sinadyang magmintis at
ipinaalingawngaw lamang sa paligid
b. Padaplis-sadyang lihis sa layuning matamaan
nang bahagya ang kinauuukulan nito
2. Mga salitang ang pinatatamaan ng mensahe ay hindi ang
kausap kundi ag mga taong nasa paligid at nakaririnig ng
usapan:
a. parinig malawakang ginagamit upang maiparating ang
naisasaloob, hindi sa kaharap na kausap kundi sa sinomang
nakikinig sa paligid
b. pasaring-mga berbal at di-berbal na pagpaparating ng puna,
paratang, at iba pang mensaheng nakasasakit sa mga
nakaririnig na kunwari ay labas sa usapan.
3. Mga salitang kumukuha ng atensyon sa pamamagitan ng
pandama:
a. paramdam - isang mensaheng ipinaaabot ng tao, o maging
ng espiritu sa pamamagitan ng mga ekspresyong
nararamdaman gaya ng pagdadabog, pagbabagsak ng mga
kasangkapan, at iba pa.
b. papansin - isang mensaheng may layuning humihingi ng
atensyon na kadalasang naipahahayag sa pamamagitan ng
pagtatampo, sobrang pangungulit at iba pang kadalasang
kumukuha ng pansin.
4. Mga salitang nagtataglay ng kahulugan na ang dating sa
nakarinig ay napatatamaan siya:
a. sagasaan- pahayag na lumalagpas sa hangganan sa
pakikipag-usap na karaniwang tinututulan ng nakikinig bilang
isang paalala na maaaring may masaktan: "Dahan- dahan at
baka makasagasa ka."
b. paandaran - mekanismo ng pahiwatig na kadalasang
nakapokus at umiikot sa isang paksa na hindi tuwirang
maipahayag subalit paulit-ulit na binabanggit tuwing may
pagkakataon at kadalasang kinaiinisan ng nakikinig sa
pagsasabing, "Huwag mo akong paandaran."
KAKAYAHANG ISTRATEDYIK
Ito ay ang kakayahang magamit ang verbal at di verbal na
mga hudyat upang maipabatid nang mas malinaw ang mensahe
at maiwasan o maisaayos ang mga hindi pagkakaunawaan o
mga puwang sa komunikasyon.
Ito ay paraan ng paggamit ng mga coping o survival strategies,
upang punan ang limitado o imperpektong kaalaman sa
tuntunin sa wika ta kontekstong sosyo-kultural para sa maayos
na komunikasyon.
Mga Kakayahang Istratedyik
PANGHIHIRAM
- Nanghihiram ang tao ng mga salita owika upang punan ang
salitang di maipahayag ng kanyang dila.
halimbawa;
Malakas ang ulan kasabay ng lightning sa labas
MULING PAGKAKAPAHULUGAN O PARAPHRASE
-Isinasaayos muli ang porma o estruktura ng pangungusap
o nagpapalit ng tamang salita para sa madaling
pagpapahayag ng nais sabihin o ipunto sa kausap
hal. Gusto lang naman niyang sabihin ay mag-aral ka nang
mabuti dahil mababa ang marka mo.
(mula sa “bobo ka kaya mag-aral ka”.)
SIRKUMLOKOSYON
 Gumagamit ng mga salitang maglalarawan o
tutukoy sa isang layunin o aksyon.
hal. “Alam mo yun, magandang gamitin itong
chlorox sa paglilinis ng bahay.”
PAGTATRANSFER
- Gumagamit ng kanyang katutubong wika sa pagsasalita sa
pagsasalin o pagtatranslate ng salita sa iba pang salita (word for
word) o sinasadya naman nitong hindi isalin ang isang wika.
hal. “Ewan ko sa iyong lubot!” (lubot ay nangangahulugan ng
puwet mula sa Cebuanos)
 nagkakaroon ng paglalahat sa gamit ng salita na
tumutukoy sa espesipikong salita.
hal. “Masarap amuyin ang (bagay/bulaklak) na
iyon! (kung saan puwedeng gamitin ang
espesipikong salita na rosas).
Kasingkahulugan at Kasalungat na estratehiya
– pumipili ang tagapagsalita ng pinakamalapit o may
kabaligtarang kahulugan ng salita upang mas madaling
maunawaan ito ng kausap.
hal. “Hindi maganda ang napanood kong palabas kanina.”(na
mas angkop ang salitang “pangit o walang kuwenta”).
KAKAYAHANG DISKORSAL
- Noong kapanahunan ni Aristotle, pinaniniwalaang nakatutok
ang larangan ng komunikasyon sa isang antas lamang, ang
pampublikong komunikasyon.
RETORIKA - Tungkol ito sa epektibong mapanghikayat na
pagsasalita sa harap ng madla.
May tatlong antas ang komunikasyon, ito ay ang
sumusunod:
 Komunikasyong Intrapersonal
 Komunikasyong Intrepersonal
 Komunikasyong Pampubliko
Media at mga bagong teknolohiyang
pangkomunikasyonAng media ay ang mga organisasyon
at platform na ginagamit upang maghatid ng
impormasyon at mensahe sa madla. Kasama rito ang
telebisyon, radyo, diyaryo, at iba pang online na
platform.ang bagong teknolohiya sa komunikasyon ay
tumutukoy sa mga bagong kasangkapan at sistema na
ginagamit upang makapag-communicate o
makapagpalitan ng impormasyon, tulad ng social media,
mobile apps, video conferencing, at iba pa.

KOMUNIKASYONG INTRAPERSONAL komunikasyong organisasyonal

- Kung saan nagaganap ang komunikasyon sa isipan ng
isang tao. Halimbawa ng Komunikasyong Intrapersonal:
- Isang halimbawa ng komunikasyong intrapersonal ay
ang pag-isip ng isang tao kung gusto ba niyang
magtrabaho o hindi. Sa kanyang isipan, inisip niya ang
mga magagandang aspeto at mga hindi magagandang
epekto nito, kasama na ang kanyang personal na mga
layunin at damdamin, para makabuo ng desisyon
KOMUNIKASYONG INTERPERSONAL
Ang komunikasyong interpersonal ay isang uri ng
komunikasyon dahil nagaganap sa pagitan ng dalawa o
higit pang tao. Isa ito sa mga pangunahing sangay ng
pasalitang komunikasyon. Ang simpleng pakikipag-usap
sa karaniwang tao at mag-anak ay mga halimbawa na ng
komunikasyong interpersonal. Maaaring pasalita, di-
pasalita, pasulat o pakikinig ang interpersonal na
komunikasyon.
Sa komunikasyong ito mayroong mananalita at
tagapakinig at maaring parehong gampanan ito ng bawat
kalahok o kasapi ng usapan. Ang interpersonal na
komunikasyon ay pwedeng maganap ng harapan (face to
face) o sa pagitan ng isang midyum o paraan (sa harap ng
kompyuter at iba pa).
Ang komunikasyong organisasyonal ay ang proseso ng
pagpapalitan ng impormasyon at kaisipan sa loob ng
isang organisasyon
PALIWANAG:
• Ito ay kumakatawan sa lahat ng ugnayan at
interaksyon sa loob ng isang samahan, kabilang ang
pagitan ng manggagawang kasapi, pagitan ng
manggagawang kawani at pamunuan, at iba pang
ugnayan sa loob ng korporasyon o samahan.
Ang komunikasyong intercultural
Ang komunikasyong interkultural ay ang proseso ng
pagpapalitan ng impormasyon sa pagitan ng mga
indibidwal mula sa magkaibang kultura o pinagmulan
PALIWANAG:
• Ito ay nagaganap kapag may mga kultural na
pagkakaiba-iba sa wikang ginagamit, paniniwala, halaga,
at karanasan ng mga taong nagkokomunikahan.

Halimbawa na berbal na komunikasyong interpersonal

Komunikasyon ng dalawang tao Ito marahil ang

pinakapayak ngunit pinakamadalas na komunikasyong
interpersonal na kinalalahukan ng mga tao. Maaaring
usapan ito sa pagitan ng magkaibigan, o kahit ang
pagtatanong ng direksiyon ng isang tao ay isa na rin
interpersonal na komunikasyon.

Isang halimbawa ng komunikasyong intrapersonal ay ang

pag-iisip ng isang tao kung gusto ba niyang magtrabaho o
hindi. Sa kanyang isipan, iniisip niya ang mga
magagandang aspeto at mga hindi magagandang epekto
nito, kasama na ang kanyang personal na mga layunin at
damdamin, para makabuo ng desisyon.

Ang halimbawa naman ng di-berbal na komunikasyong

interpersonal ay ang paggamit ng sign language. Ang sign
language ay isang uri ng pakikipag-usap kung saan ang
mga parte ng katawan ang ginagamit upang ipabatid ang
mensahe.
Itinuturing ding antas ng komunikasyon ang sumusunod:

 Media at mga bagong teknolohikang

pangkomunikasyon
 Komunikasyong organisasyonal
 Komunikasyong interkultural