Šta predstavlja AS –AD model?

Kada govorimo o modelima, sve nauke imaju svoje modele, bilo to prirodne ili društvene nauke. Na
primer, jedan deo biologije izučava čoveka i njegovu anatomiju, pa pritom koristi određene modele
ljudskog tela. Ti modeli imaju većinu organa kao što su: srce, jetru, bubrege i ostalo, ti modeli
omogućavaju studentima biologije (medicine i I sličnim naukama) da vide i uoče, na koji to nači sve
radi i njihova zavisnost jednog od drugog organa. Takođe, matematičari koriste određene model za
predviđanje i izračunavanje kombinatorike, psihologija koristi određene modele za gledanje ljudskih
ponašanja u određenim situacijama, itd.

Ekonomisti takođe koriste modele da nauče o svetu, ali oni ne koriste plastične modele kao kod
biologije, eksperimenata u hemiji i fizici, već koriste mogo češće jednačine i grafikone da objasne
pojave koje se dešavaju unutar ekonomije. Kao kod plastičnih modela u biologiji za učenje, tako i
grafikoni i jednačine se koriste u ekonomiji da objasne neke važne pojave (ponude potražnje ,
investicija i štednje itd.). Kao i kod nekih modela biologije ne prikazuju sve detalje kao što su mišićna
vlakna, delove kože itd. već samo određene delove organa, tako i ekonomski modeli ne daju sve
faktore u ekonomiji. Takođe korišćenjem modela ekonomisti čuvaju ekonomiju, jer baš nije zgodno
koristiti direktne ekonomske mere bez prethodno određene provere, jer se ne mogu predvideti
posledice tih mera. Zato ekonomisti koriste modele da bi osigurali njihovu praktičnu upotrebu.
Postoji nekiliko modela koje se izučavaju na inostranim tako i na našim fakultetima a to su:

AS-AD model (koji će biti sada objašnjen)

IS-LM model

Filipsova kriva i

Filip-okunov model

Agregatna potražnja i agregatna ponuda imaju primarno značenje u makroekonomskoj analizi, a

njihov međusobni odnos, iskazan kao model makroekonomske ravnoteže, model AS–AD (Aggregate
Supply – Aggregate Demand) određuje ukupnu količinu proizvodnje (domaćeg proizvoda) i nivo cena
u jednoj zemlji. Određujući veličinu domaćeg proizvoda, presecanjem krivih agregatne ponude i
agregatne potražnje određuju i sve ostale makroekonmske varijable koje se izvode iz domaćeg
proizvoda: zaposlenost, potrošnju, štednju, investicije itd.

Funkcija i kriva agregatne potražnje

Agregatnu potražnjučini ukupna (agregatna) količina proizvoda/usluga koja će se kupiti pri datom
opštem nivou cena uz pretpostavku ceteris paribus. U pitanju je nivo realne tražnje (potrošnje) svih
sektora privrede (preduzeća, stanovništva, vlade i inostranstva). Otuda se agregatna tražnja (AD)
definiše se kao zbroj njenih komponenti:

potražnje domaćinstava za potrošnim dobrima (C) potrošnja, koja je određena raspoloživim

dohotkom);

potražnje preduzeća za investicionim dobrima (I = investiciona potrošnja, koja je određena prinosima

od investicija, troškovima i očekivanjima);

potražnja države (G = javna/državna potrošnja, koja je određena njenom ekonomskom politikom);

neto izvoza (X = razlika vrednosti izvoza i uvoza, koja je određena domaćim I inostranim dohotkom,
cenama i valutnim kursevima).
Agregatna tražnja se grafički prikazuje krivom agregatne tražnje (AD Curve), koja pokazuje
međuzavisnost agregatne potražnje i opšti nivo cena, uz pretpostavku ceteris paribus. Kriva AD se
prikazuje na dijagramu gde apcisa predstavlja ukupnu proizvodnju u makroekonomiji tokom jedne
godine (veličina društvenog proizvoda Y), a ordinata opšti nivo cena (P).

Kriva AD je opadajuća, što ukazuje da će sa

porastom opšteg nivoa cena (P1) biti tražen manjeg obim ukupne proizvodnje (tačka A), tj. doći će do
smanjenja tražnje za proizvodima i uslugama u makroekonomiji. I obrnuto, sa opadanjem opšteg
nivoa cena (P2) će biti tražen veći obim proizvoda i usluga (tačka B). To je posledica efekta novčane
ponude prema kojem povećavanje cena pri fiksnoj nominalnoj količini novca smanjuje realnu tražnju
za robama i uslugama.

Funkcija i kriva agregatne ponude

Agregatnu ponudu čini veličina proizvodnje (ukupnost domaćih roba i usluga uvećanih za uvoz) u
nacionalnoj privredi koje je nacionalni poslovni sektor voljan proizvesti i ponuditi pri datom nivou
cena u određenom razdoblju. Funkciju agregatne ponude, dakle, pokazuje međuzavisnost između
ukupne proizvodnje i nivoa cena. Agregatna ponuda zavisi od:

– potencijalne proizvodnje i

– nivoa troškova.

(1) Već smo videli da potencijalna proizvodnja (veličina potencijalnog društvenog proizvoda)
predstavlja onaj nivo koji bi se ostvario kada bi faktori proizvodnje bili u potpunosti iskorišteni, uz
stabilne cene (što podrazumeva prirodnu stopu nezaposlenosti).

(2) Ako troškovi inputa u proizvodnji rastu (npr. povećavanje plata, rast cijene goriva i sl.) doći će do
porasta cena roba/usluga na tržištu i smanjenja agregatne ponude. Npr. ako se troškovi proizvodnje
udvostruče i cene po kojima preduzeća nude proizvode će biti udvostručene.

Grafički se prikazuje krivom AS koja odražava međuzavisnost ukupne proizvodnje (domaćeg

proizvoda) i opsteg nivoa cena, uz pretpostavku ceteris paribus. Kriva agregatne ponude je rastuća
funkcija opsteg nivoa cena. Kriva AS je rastuća što znači pri višem nivou cena raste obim proizvodnje
(tačkama P1, A, Y1) i obrnuto pri nižim cenama dolazi do opadanja proizvodnje (tačka P2 B Y2).

Ravnoteža AS-AD modela

Pošto sve teži ravnoteži, tako i ove dve krive AS-AD se mogu naći uravnotežene i to se naziva
makroekonomska ravnoteža ili ravnoteža privrede (economiy’s macroeconomicequilibrium)
ostvaruje se na preseku krivih agregatnne potražnje iagregatne ponude u tački (C). U tom se preseku
određuje ravnotežni domaći domaći proizvod i ravnotežni nivo cena. Kako su makroekonomska
ponašanja zbir ponašanjadomaćinstava i preduzeća, makroekonomska ravnoteža je kombinacija
opšteg nivoa cenai ukupne količine svih proizvoda i usluga u zemlji, pri kojoj niti kupci niti prodavci
nežele promeniti svoje kupovine, prodaje ili cene.