DİFERANSİYEL ÇEŞİTLERİ

Ödev Örneği-1

ÖZET

Diferansiyel, tekerlekler arasındaki dönme hızındaki farkları düzenleyerek ve aracın

yönlendirilebilirliğini kontrol ederek önemli bir rol oynar. Bu sistem, aracın virajlarda stabil kalmasını
sağlar ve tekerlekler arasında eşit bir güç dağılımı sağlayarak lastik aşınmasını minimize eder.
Diferansiyel, genellikle önden çekişli, arkadan çekişli veya dört tekerlekten çekişli araçlarda
kullanılmakla birlikte araç performansını optimize etmek ve güvenli sürüş koşullarını sağlamak için
önemli bir rol oynamaktadır. İhtiyaçlar için farklı diferansiyel çeşitleri kullanılmaktadır. Prensipte
tümünün işlevi aynıdır.

LİTERATÜR TARAMASI

Diferansiyelin yaklaşık 200 yıllık bir geçmişi bulunmaktadır. Diferansiyel ilk olarak Fransız bir saatçi
Onesiphore Pecquer tarafından 1827 yılında bulunmuştur. 1828 yılında ise yine kendine ait bir buharla
çalışan aracında kullanmıştır (Yüksel, 2015).

1876’da ise James Starley bisiklette kullanmak üzere kayış ile tahrikli diferansiyeli bulmuştur. Daha
sonradan bu diferansiyel Karl Benz tarafından araçlarda kullanılmıştır. 1900’lü yılların başında önden
tahrikli araç, arkadan tahrikli araç ve tüm tekerlerden tahrikli araçların üretilmesi ile diferansiyellerin
araçlarda kullanımı artmaya başlamıştır (Yüksel, 2015).

İNCELEME

1-) DİFERANSİYEL ve GÖREVLERİ

Diferansiyel adı verilen parça, motorlu araçların temel unsurları arasında yer alır. Arabalarda
diferansiyel, aracın alt kısmında ve iki tekerliğin arasında konumlanır ve büyük bir işlev görür. Ayrıca
aracın sağlıklı yol alması için önemli bir faktöre sahiptir. Bunun yanında aracın devrilme yapmadan
dönmesi ve hızı koruyarak dönüş yapıp yoluna devam etmesi gibi görevleri yerine getiren diferansiyel,
araç kullanımının daha stabil olması için tasarlanmıştır.

Diferansiyel, tekerleklerin arasında konumlanarak yarım dişli bir şaftla beraber tekerleklere bağlanıp
aksların farklı hızlarda dönmesine yardımcı olur. Diferansiyelin diğer görevleri ise aşağıdaki gibidir:

 Diferansiyel, motordan çıkan gücü tekerleklere iletir. Motordan gelen dönme aksiyonu şanzıman
tarafından diferansiyele ulaştırılır ve buradan da tekerleklere iletilir.

 Diferansiyel bu gücü dönme açısıyla birlikte tekerleklere ulaştırarak virajın alınmasını sağlar.

 Viraj esnasında arabada bulunan tekerleklerin farklı açılarda ve hızlarda dönmesi gerekir. Parça, bu
farklı hızla dönme işlemini sağlar.

 Virajlarda yay biçimli bir yol izleneceğinden dolayı tekerleklerin farklı hızlarda dönmesi gerekir.
Diferansiyel, iç tekerleklerin daha düşük hızda dönmesini sağlarken dış tekerleklerin de daha yüksek bir
hızda virajı almasını sağlar.

 Tekerleklerin atacağı tur sayısı da diferansiyel tarafından belirlenir ve düzenlenir.

 Motordan gelen dönüş hızı direk olarak tekerleklere iletilmez. Öncelikle şanzıman tarafından bu hız
düzenlenir ve düzenlenmiş hız diferansiyel tarafından tekerleklere iletilir. Diferansiyel bu hızın
ayarlamasını dönüş açısına uygun olarak yapar.
 Diferansiyel dönüşlerde tekerleklere aşırı yük binmesine engel olarak lastiklerin aşınma durumunu
ortadan kaldırır.

 Dönüşlerde tekerleklerin farklı hızlarda yol almasını sağlayarak aracın yol tutuş performansını artırır
ve güvenli bir sürüş deneyimini mümkün kılar.

2-) DİFERANSİYEL ÇEŞİTLERİ

2.1-) Klasik Diferansiyel (Açık Diferansiyel)

Açık diferansiyel, yaygın olan diferansiyel çeşitlerinden biridir. Bu tipteki diferansiyel motordan aldığı
torku her iki tekerleğe de eşit olarak iletmektedir. Yani sağ tekerdeki çekiş gücü ile sol tekerdeki çekiş
gücü her zaman aynıdır. Ancak bu sadece çekiş gücü için geçerlidir, tekerleklerin dönüş hızları farklı
olabilir. Çok sayıda minivan, sedan ve crossover modellerinde klasik diferansiyel kullanılmaktadır. Bu
parça, motordan gelen gücü iki farklı hızda çalışabilecek şekilde bölme görevini üstlenir. Açık
diferansiyelin kullanıldığı aracın tekerleklerinin birinde tork kaybı yaşanırsa bu kayıp aynı ölçüde diğer
tekerlekte de yaşanacaktır.

2.2-) Kilitli Diferansiyel

Kilitli diferansiyel donanımı gerekli durumlarda her iki tekerleğin de aynı hızda dönmesini sağlar. Kilitli
diferansiyel parçası devreye girdiği anda motordan gelen gücü her iki tekerleğe de eşit oranda böler ve
her iki tekerleğin de aynı hızda dönmesini sağlar. Sıklıkla tercih edilen bu diferansiyel, bulunduğu
araçlarda tekerleklerden herhangi biri, zor döneceği bir yüzeyle karşılaştığında ya da patinaja girdiğinde
kilit sisteminin devreye girmesini sağlar. Bunun bir sonucu olarak da motordan gelen güç, tekerleklerin
her ikisine de eşit dağılır. Bunların neticesinde de tekerlek dönmeye başlar ve saplanan diğer tekerleği
patinaj yapmaktan kurtarır.

2.3-) Sınırlı Kaymalı Diferansiyel

Bu diferansiyel, aracı korumak adına tasarlanmış bir parçadır. Tekerlekler arasında bulunan dönüş belli
bir miktarı aştığında devreye girer ve aks milleri birbirini kilitler. Böylelikle devir sayıları arasında
bulunan fark kaybolur. Sınırlı kaymalı diferansiyel, hem kilitli hem de açık diferansiyel formunda çalışır.
Otomobil kaydığında devreye giren sınırlı kaymalı diferansiyel, aracın çekiş gücünü artırır ve aracın
kaymasına engel olur.

2.4-) Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel

Farklı bir tür olan elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyelin çalışma biçimi sınırlı kaymalı
diferansiyel ile benzerlik göstermektedir. Bu diferansiyel türü üst segment olan araçlarda daha sık
görülen bir türdür. Bu parça otomatik olarak devreye girmekle beraber hassas ve geniş bir şekilde aracın
kaymasına müdahale eder.

2.5-) Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel

Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel, sürekli dört çeker arabalarda kullanılan bir diferansiyel türüdür.
Bu sistem aracın ağırlığını arttıran yüksek bedelli bir sistemdir. Dört tekere de giden torku ayrı ayrı
dağıtıp kontrol eder. Aynı zamanda yakıt tüketiminin de belli bir ölçüde artmasına sebebiyet verir.

SONUÇ

Sonuç olarak, araçlardaki diferansiyel sistemleri, tekerlekler arasındaki dönme hızlarını düzenleyerek
sürüş performansını etkileyen kritik bir rol oynamaktadır. Bu sistemler, sürücüye
güvenli bir sürüş deneyimi sunmak ve aracın performansını optimize etmek amacıyla tasarlanmıştır. Bu
nedenle, diferansiyel teknolojileri, günümüzde otomotiv endüstrisinin ayrılmaz bir parçasıdır ve
araçların güvenliğini, manevra kabiliyetini ve sürüş konforunu artırmak için önemli bir faktördür.

KAYNAKÇA

[1] Aloparca, 2021, Diferansiyel Nedir, aloparca.com, https://www.aloparca.com/blog-

detay/diferansiyel-nedir, [Erişim Tarihi: 10.11.2023].

[2] Otolye, 2021, Diferansiyel Nedir, Araçtaki Görevleri Nelerdir, otolye.com,

https://otolye.com/blog/diferansiyel, [Erişim Tarihi: 10.11.2023].

[3] YÜKSEL, Muhammed, 2015, Diferansiyel Tiplerinin Araç Yol Tutuşu Üzerine Etkileri ve
Diferansiyel Parametrelerinin Optimazyonu, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü.

Ödev Örneği-2

Motorlu taşıtlardaki diferansiyel, aracın tekerleklerinin farklı hızlarda dönebilmesini sağlayan bir
mekanizmadır.

DİFERANSİYEL ÇEŞİTLERİ

Açık diferansiyel (Open Differential):motorlu taşıtların tekerleklerinin farklı hızlarda dönebilmelerini

sağlamak için tasarlanmış bir mekanizmadır.

Temel özellikleri şunlardır:

Temel İşlevi: Açık diferansiyel, aracın dönme sırasında iç ve dış tekerleklerin farklı mesafeler kat
etmesine izin verir. Bu, aracın viraj alırken daha rahat hareket etmesini sağlar.

Yapısı: Açık diferansiyel, genellikle bir şaft aracılığıyla motor tarafından tahrik edilen bir dişli setini
içerir. Bu dişliler, gücü tekerlek millerine eşit bir şekilde dağıtmaya çalışır.

Zayıf Yönleri: Açık diferansiyelin zayıf yönü, bir tekerleğin kaymaya başladığı durumda torkun en
düşük dirençli tekerleğe yönlendirilmesidir.

Limitasyonları: Bu diferansiyel, özellikle kaygan veya zorlu yollar gibi durumlarda bazı sınırlamalarla
karşılaşabilir. İç ve dış tekerlekler arasındaki hız farkını düzeltemez, bu da çekiş kaybına yol açabilir.

Kullanım Alanları: Genellikle şehir içi ve düz yolda kullanılan araçlarda tercih edilir. Yüksek
performanslı spor araçlarda veya off-road araçlarda, çekiş kontrolü daha önemli olduğu için diğer
diferansiyel türleri tercih edilebilir.

Açık diferansiyel, temel diferansiyel tasarımlarından biridir, ancak belirli koşullarda çekiş kontrolü
açısından sınırlamaları vardır.

Sınırlı kaymalı diferansiyel (Limited Slip Differential - LSD): tekerlekler arasındaki hız farkını kısmen
sınırlayarak çekişi optimize etmeyi amaçlayan bir diferansiyel türüdür.

temel özellikleri:

Çalışma Prensibi: LSD, tekerlekler arasındaki hız farkını sınırlayan bir mekanizma içerir. Bu, bir
tekerlek kaymaya başladığında veya çekiş kaybı yaşandığında, torkun diğer tekerleğe daha fazla
yönlendirilmesini sağlar.
Varyasyonlar: LSD’nin farklı tipleri vardır. Mekanik LSD, viskoz LSD ve elektronik kontrol LSD gibi
çeşitleri bulunmaktadır. Mekanik LSD, mekanik bir mekanizma kullanarak çalışırken, viskoz LSD,
viskoz bir sıvı içerir ve bu sıvının viskozitesi değişerek torku ayarlar. Elektronik kontrol LSD ise aracın
bilgisayar sistemi tarafından yönetilir.

Sürüş Koşullarına Uygunluk: LSD, özellikle kaygan veya zorlu zeminlerde, virajlarda ve performanslı
sürüş koşullarında çekişi artırmak için kullanılır. Bu tür diferansiyel, tekerlekler arasındaki eşit çekişin
sürüş deneyimini geliştirmesine yardımcı olur.

Yüksek Performans Araçlarda Kullanım: LSD, genellikle spor araçlarda, yarış arabalarında ve
performans odaklı araçlarda tercih edilir. Bu tür araçlar, daha iyi çekiş ve daha hassas yönlendirme
sağlamak için LSD’yi kullanarak virajlarda daha etkili bir şekilde hareket edebilir.

Manevra Kabiliyeti: LSD, aracın daha iyi manevra kabiliyetine sahip olmasına yardımcı olabilir.
Özellikle virajlarda iç ve dış tekerlek arasındaki tork dağılımını optimize ederek kaymayı azaltabilir.

LSD, genellikle daha gelişmiş sürüş kontrolü sağlamak ve çekişi optimize etmek isteyen sürücüler ve
performans araçları için bir tercih olabilir.

Kilitli diferansiyel (Locking Differential):tekerlekler arasındaki hız farkını tamamen ortadan kaldırarak,
her iki tekerleğe aynı anda eşit miktarda tork sağlamayı amaçlayan bir diferansiyel türüdür.

temel özellikleri:

Çalışma Prensibi: Kilitli diferansiyel, bir tekerlek kaymaya başladığında veya çekiş kaybı oluştuğunda,
diferansiyelin kilitlenmesiyle çalışır. Bu durumda, her iki tekerleğe de aynı miktarda tork uygulanır ve
bu da çekişin daha iyi bir şekilde korunmasına olanak tanır.

Manuel ve Otomatik Modeller: Kilitli diferansiyel modelleri genellikle manuel ve otomatik olarak
kilitleme özelliği sunar. Manuel kilitli diferansiyel, sürücü tarafından elle kilitlenir ve genellikle off-
road araçlarda kullanılır. Otomatik kilitli diferansiyel ise sensörler ve kontrol sistemleri tarafından
otomatik olarak aktive edilir.

Off-Road Performansı: Kilitli diferansiyel, özellikle off-road sürüş koşullarında çekişi artırmak için
kullanılır. Zorlu arazi şartlarında, bir tekerlek kaymaya başladığında diğer tekerleğe torkun tamamen
yönlendirilmesi, aracın çıkış kabiliyetini artırabilir.

Sınırlamalar: Kilitli diferansiyel, düz yolda veya virajlarda kullanıldığında çekiş kaybına neden olabilir.
Bu nedenle genellikle off-road veya zorlu zeminlerdeki performansı artırmak için tercih edilir.

Kullanım Alanları: Off-road araçlar, kamyonlar, askeri araçlar ve bazı spor araçlar gibi özel
uygulamalarda kullanılır. Bu araçlar genellikle zorlu koşullar altında çalıştığından, kilitli diferansiyel
çekiş ve çıkış kabiliyetini artırmak için kullanılır.

Kilitli diferansiyel, tekerlekler arasındaki torku eşit olarak dağıtarak ve kayma durumunda daha fazla
çekiş sağlayarak off-road performansını iyileştiren bir önemli bir özelliğe sahiptir.

Elektronik Kontrollü Diferansiyel Kilidi (eLSD):aracın diferansiyel sisteminin elektronik bir kontrol
ünitesi tarafından yönetilen bir versiyonudur. İşlevi, aracın tekerlekleri arasındaki dönme hızı farkını
izleyerek ve kontrol ederek, daha iyi çekiş ve performans elde etmektir.

temel özellikleri ve nasıl çalıştığına dair detaylar:

Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU): Sistem, bir elektronik kontrol ünitesi aracılığıyla yönetilir. ECU,
sensörlerden gelen verileri analiz eder ve çeşitli sürüş koşullarına göre diferansiyel kilidin kilitlenme
oranını ayarlar.

Sensörler ve Veri Toplama: Aracın tekerleklerinden, hız sensörlerinden ve diğer ölçüm aygıtlarından
gelen veriler, ECU tarafından işlenir. Bu sensörler, tekerlekler arasındaki hız farkını belirlemek için
kullanılır.

Kilitlenme Mekanizması: Elektronik kontrol, diferansiyelin kilitleme mekanizmasını (clutch pack, dişli
mekanizması vb.) kontrol eder. Bu mekanizma, tekerlekler arasındaki dönme hızı farkını azaltmak veya
artırmak için kilitlenme oranını ayarlar.

Çekiş ve Yönlendirilebilirlik: eLSD, özellikle kaygan zeminlerde veya zorlu sürüş koşullarında aracın
çekişini optimize eder. Aynı zamanda virajlarda daha iyi yönlendirilebilirlik sağlamak için tekerlekler
arasındaki çekiş dengesini ayarlar.

Sürüş Modları: Bazı araçlarda, sürücüye farklı sürüş modları sunularak, özelleştirilebilir bir sürüş
deneyimi elde etmelerine olanak tanınır. Bu modlar, aracın performansını değiştirebilir ve sürücünün
tercihlerine uyacak şekilde adapte edilebilir.

Sürüş Modları: Bazı araçlarda, sürücüye farklı sürüş modları sunularak, özelleştirilebilir bir sürüş
deneyimi elde etmelerine olanak tanınır. Bu modlar, aracın performansını değiştirebilir ve sürücünün
tercihlerine uyacak şekilde adapte edilebilir.

eLSD, genellikle performans odaklı araçlarda veya spor otomobillerde bulunur ve sürücülere daha
dinamik bir sürüş deneyimi sunmak için tasarlanmıştır.

Ödev Örneği-3

Diferansiyel nedir

Araç diferansiyeli öncelikle otomobillerde ve diğer araçlarda kullanılan mekanik bir sistemdir.
Tekerlekler arasındaki hız farkını yöneten ve aracın viraj alma hareketinin kontrol edilmesine yardımcı
olan bir sistemdir. Diferansiyel araçtaki tekerlekler arasındaki hız farkını dengeleyerek aracın düz bir
çizgide ilerlemesini sağlar.

Araç diferansiyelleri özellikle araç dönerken ve tekerlekler farklı mesafeler kat ederken önemlidir.
Örneğin bir araç döndüğünde iç tekerlekler daha kısa mesafe kat ederken dış tekerlekler daha uzun
mesafe kat eder. Diferansiyel olmadan tekerlekler arasındaki hız farkından dolayı araç stabilitesini
kaybeder.

Araç difransiyeli aktarma organlarına entegre edilir ve motorun gücünü tekerleklere aktarır. Bu,
tekerlekler arasındaki hız farkını dengeler ve aracın sorunsuz bir şekilde dönmesini sağlar. Ek olarak
diferansiyel, genellikle kaygan yüzeylerde veya tekerleklerden birinin kayması durumunda diğer
tekerleğe daha fazla tork aktararak çekişi artırabilir.

Diferansiyel çeşitleri nelerdir

4 çeşit diferansiyel vardır

1. Açık Diferansiyel: Açık diferansiyel tekerlekler arasındaki hız farkını serbestçe izin veren bir
diferansiyel türüdür. Yani bir tekerlek kaymaya başladığında diğer tekerlek serbestçe dönebilir. Bu
özellikle virajlarda ve zorlu arazi koşullarında kullanışlı olabilir
2. Kilitli Diferansiyel: Kilitli diferansiyel, tekerlekler arasındaki hız farkını tamamen engelleyen
bir mekanizmaya sahiptir. Bu bir tekerlek kaymaya başladığında, diğer tekerleğin dönmesine izin
vermez. Bu durum özellikle zorlu arazi koşullarında çekiş gücünü artırmak için kullanışlı olabilir. Ancak
sert yüzeylerde dönüşlerde kullanımı sınırlı olabilir.

3. Sınırlı Kaymalı Diferansiyel: Sınırlı kaymalı diferansiyel biraz kayma izin veren bir diferansiyel
türüdür. Bu, kaygan zeminlerde çekişin artırılmasına yardımcı olabilir. Bu tip diferansiyel tekerlekler
arasındaki hız farkını sınırlar ancak tamamen engellemez.

4. Elektrikli Sınırlı Kaymalı Diferansiyel: Bu tip diferansiyel sınırlı kaymalı diferansiyel

mekanizmasına ek olarak elektronik kontrol sistemleri ile entegre edilmiştir. Bu sayede aracın çekiş
kontrolü daha hassas bir şekilde yönetilebilir kayma durumlarına daha etkili bir şekilde müdahale
edilebilir.

Kaynakça

https://www.bmwdepo.com/blog

https://www.youtube.com/watch?v=SlVMUJg5YFI

https://www.youtube.com/watch?v=24KMVFpMl6U

https://www.youtube.com/watch?v=LbGcuwiHzBQ

https://www.sekizsilindir.com