ماتریس ها (پارسه)

‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ و ﺟﺒﺮ ﺧﻄﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﯾﮏ آراﯾﻪ ﻋﺪدي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ )ﻧﻈﻢ ﻋﺪدي( ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻫﺮ ﮔﺎه اﻋﺪاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻈﻤﯽ‬
‫از ﺳﻄﺮﻫﺎ و ﺳﺘﻮنﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬آراﯾﻪ ﺣﺎﺻﻞ را ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﯾﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ دراﯾﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ و ﻫﺮ دراﯾﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫روي آن ﻗﺮار دارد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻨﻈﻮر از دراﯾﻪ ‪ ، a ij‬دراﯾﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ روي ﺳﻄﺮ ‪ i‬ام و ﺳﺘﻮن ‪ j‬ام ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A m×n‬ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ داراي ‪ m‬ﺳﻄﺮ و ‪ n‬ﺳﺘﻮن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ m × n‬درﺟﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮب ﯾﮏ ﻋﺪد در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫اﮔﺮ ﯾﮏ ﻋﺪد در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺿﺮب ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ آن ﻋﺪد را در ﮐﻠﯿﻪ دراﯾﻪﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺿﺮب ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮﻫﺎ و ﺳﺘﻮنﻫﺎي آن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ و داراي ﯾﮏ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ روي ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮن‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3× 3‬ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪a11 a12‬‬ ‫‪a13 ‬‬

‫‪A 3×3‬‬ ‫‪= a 21 a 22‬‬ ‫‪a 23 ‬‬
‫‪a 31 a 32‬‬ ‫‪a 33 ‬‬
‫ﺗﺮاﻧﻬﺎده ﯾﺎ ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮز ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫اﮔﺮ در ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺟﺎي ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮنﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋﻮض ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺣﺎﺻﻞ را ﺗﺮاﻧﻬﺎده ﯾﺎ ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮز ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ آن را ﺑﺎ ‪ A ′‬ﯾﺎ ‪ A t‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪A m×n → A ′n×m‬‬
‫ﺗﺮﯾﺲ ﯾﺎ اﺛﺮ ﯾﺎ رد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ در ﻫﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﺗﺮﯾﺲ ﯾﺎ اﺛﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪TrA = a11 + a 22 + a 33 + L + a nn‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ واﺣﺪ‬

‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ آن ‪ 1‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ آن ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و آن را ﺑﺎ ‪ I n‬ﯾﺎ ‪ I n×n‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درﺟﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﭘﺎﯾﻪ‬ ‫‪2‬‬
‫ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي آنﮐﻪ ﺑﺘﻮان دو ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ را ﺟﻤﻊ ﯾﺎ ﺗﻔﺮﯾﻖ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ دو ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻢ درﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﯿﺮ در دو ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﯾﺎ ﺗﻔﺮﯾﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮب ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ‬
‫دو ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ زﻣﺎﻧﯽ اﻣﮑﺎن ﺿﺮب ﺷﺪن در ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اول ﺑﺎ ﺳﻄﺮﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ دوم ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﺿﺮب ﻫﺮ ﺳﻄﺮ از‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اول در ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ دوم ﯾﮏ ﻋﻨﺼﺮ از ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺿﺮب در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻧﺪارد وﻟﯽ ﺧﺎﺻﯿﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﭘﺬﯾﺮي دارد و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﻋﻀﻮ ﺧﻨﺜﯽ ﻋﻤﻞ ﺿﺮب در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪A m×n × Bn×k = Cm×k‬‬
‫→ ‪A × B ≠ B× A‬‬ ‫ﺿﺮب ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‬

‫→ ‪A × ( B × C ) = ( A × B) × C‬‬ ‫ﺿﺮب ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖﭘﺬﯾﺮي دارد‬
‫→ ‪A× I = I× A = A‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﻋﻀﻮ ﺧﻨﺜﯽ ﺿﺮب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪1 ‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ x 1 1 3 4 ‬‬
‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ ‬ﻣﻘﺪار‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 1‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪  2  = 0‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪ y 2   0 −1 2   ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1 ‬‬
‫‪ x 1 1 3 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2 = 0‬‬
‫‪ y 2   0 −1 2   ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪ x 3x − 1 4x + 2   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2 = 0‬‬
‫‪ y 3y − 2 4y + 4   ‬‬
‫‪3 ‬‬
‫‪ x + 6x − 2 + 12x + 6 ‬‬ ‫‪19x + 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪=0 ⇒ ‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪ y + 6y − 4 + 12y + 12 ‬‬ ‫‪19y + 8 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−4‬‬
‫‪19x + 4 = 0 ⇒ x = 19‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪19y + 8 = 0 ⇒ y = −8‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪19‬‬
‫دﻗﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺿﺮب ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖﭘﺬﯾﺮي دارد ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪ x 1 1 3 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2 = 0‬‬
‫‪ y 2   0 −1 2   ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ x 1  1 + 6 + 12 ‬‬ ‫‪ x 1 19 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪=0 ⇒ ‬‬ ‫‪  = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ y 2  4 ‬‬
‫‪3‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ و ﺟﺒﺮ ﺧﻄﯽ‬
‫‪‬‬ ‫‪−4‬‬
‫‪19x + 4 ‬‬ ‫‪19x + 4 = 0 ⇒ x = 19‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪=0 ⇒ ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪19y + 8 ‬‬ ‫‪19y + 8 = 0 ⇒ y = − 8‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪ a‬‬ ‫‪1− a‬‬

‫‪ A = ‬و ‪ n‬ﻋﺪد ﻓﺮد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ a‬راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪ A n = A‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 2‬اﮔﺮ‬
‫‪1 + a‬‬ ‫‪−a ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(88‬‬
‫‪ (4‬ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺪار ‪a‬‬ ‫‪ (3‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪a‬‬ ‫‪ (2‬ﻓﻘﻂ ‪a = 1‬‬ ‫‪ (1‬ﻓﻘﻂ ‪a = 0‬‬

‫‪ a 1− a‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 + a −a ‬‬
‫‪n = 1 ⇒ A = A‬‬
‫‪‬‬
‫‪n ⇒ An = A ⇒ ‬‬
‫‪n = 3 ⇒ A = A‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬
‫‪ a‬‬ ‫‪1− a   a 1− a   a2 +1− a2‬‬ ‫‪a − a2 − a + a2 ‬‬

‫‪A2 = A × A = ‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 + a −a  1 + a −a  a + a 2 − a − a 2‬‬ ‫‪1 − a 2 + a 2 ‬‬
‫‪1 0 ‬‬
‫‪A2 = ‬‬ ‫‪=I‬‬
‫‪0 1 ‬‬
‫‪ a‬‬ ‫‪1 − a  1 0   a‬‬ ‫‪1− a‬‬
‫‪A3 = A × A 2 = ‬‬ ‫‪ × 0 1  = 1 + a −a  = A‬‬
‫‪‬‬‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A3‬ﻣﺴﺎوي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﻘﺪار دﻟﺨﻮاه ﺑﺮاي ‪ a‬ﺗﺴﺎوي ‪ n ) A n = A‬ﻓﺮد( ﺑﺮﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺮد ﺑﺮاي ‪ n‬درﺳﺘﯽ راﺑﻄﻪ ﻓﻮق را دوﺑﺎره اﺛﺒﺎت ﮐﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A5‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ 4‬‬
‫‪ 2 3 x    3 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري ـ ‪(89‬‬ ‫‪ ، ‬ﻣﻘﺪار ‪ x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 3‬از راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪  5  =  ‬‬
‫‪ −1 y 0     −2 ‬‬
‫‪ y‬‬
‫‪−50 (4‬‬ ‫‪−25 (3‬‬ ‫‪− 5 (2‬‬ ‫‪−10 (1‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ 2 3 x    3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5  =  ‬‬
‫‪ −1 y 0     −2 ‬‬
‫‪ y‬‬
‫‪ 8 + 15 + xy   3 ‬‬ ‫‪ 23 + xy   3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪=  ⇒ ‬‬ ‫‪= ‬‬
‫‪ −4 + 5y + 0   −2 ‬‬ ‫‪ −4 + 5y   −2 ‬‬
‫‪ 23 + xy = 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫⇒ ‪ −4 + 5y = −2 ⇒ 5y = 2‬‬ ‫=‪y‬‬
‫‪5‬‬
‫‪ 2‬‬
‫‪23 + xy = 3 ⇒ xy = −20 ⇒ x.   = −20 ⇒ x = −50‬‬
‫‪5‬‬
‫‪2 1‬‬ ‫‪0‬‬

‫)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷﻬﺮي ـ ‪(85‬‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A × A ′‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 4‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪0 2 1 ‬‬
‫‪17 (4‬‬ ‫‪16 (3‬‬ ‫‪15 (2‬‬ ‫‪14 (1‬‬

‫‪2 0‬‬
‫‪2 1 0 ‬‬ ‫‪ 5 2 ‬‬
‫‪A × A′ = ‬‬ ‫‪ 1 2  =  2 5 ‬‬
‫×‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0 1 ‬‬
‫‪ = 5 + 2 + 2 + 5 = 14‬ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎ‬
‫‪ 2 −1‬‬
‫‪ A = ‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A50‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 5‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪‬‬
‫‪1 0 ‬‬
‫‪ 51 50 ‬‬ ‫‪ 51 −50 ‬‬ ‫‪ 51 50 ‬‬ ‫‪51 −50 ‬‬
‫‪ −50 −49  (4‬‬ ‫‪50 49  (3‬‬ ‫‪ −50 49  (2‬‬ ‫‪50 −49  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A50‬ﺑﺴﯿﺎر زﻣﺎﻧﮕﯿﺮ اﺳﺖ ﻟﺬا ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ A 2‬و ‪ A3‬را ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد در دراﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A50‬را ﺣﺪس‬
‫ﻣﯽزﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ 2 −1  2 −1 3 −2 ‬‬
‫‪A2 = A × A = ‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1 0   1 0   2 −1 ‬‬
‫‪3 −2   2 −1  4 −3 ‬‬
‫‪A3 = A 2 × A = ‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 −1  1 0  3 −2 ‬‬
‫‪ 2 −1‬‬ ‫‪ 3 −2 ‬‬ ‫‪ 4 −3 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪, A2 = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪, A3 = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 0 ‬‬ ‫‪ 2 −1 ‬‬ ‫‪3 −2 ‬‬
‫‪51 −50 ‬‬
‫‪A50 = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪50 −49 ‬‬
‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ‪ ،‬ﻋﺪدي ﺑﻪ ﻧﺎم دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺴﺒﺖ داد ﮐﻪ آن را ﺑﺎ ‪ detA‬ﯾﺎ ‪ A‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 2 × 2‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺮاي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎ درﺟﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺴﻂ داده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ را از ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﮐﺎﻣﻼً دﻟﺨﻮاه اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻋﻼﻣﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه آن‬
‫ﻋﻨﺼﺮ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ )ﻣﻨﻈﻮر از ﻋﻼﻣﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻨﺼﺮ ‪ ( −1)i + j‬اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ i‬ﺳﻄﺮ ﻋﻨﺼﺮ و ‪ j‬ﺳﺘﻮن ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ( و در دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ از ﺣﺬف‬
‫ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮن آن ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪a b ‬‬
‫‪A 2×2 = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫⇒‬ ‫‪A = ad − bc‬‬
‫‪c d ‬‬
‫‪a b c ‬‬
‫‪A3×3 =  d e f ‬‬
‫‪ g h i ‬‬
‫‪b c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬

‫× ‪ : A = ( −1)3 +1 × g‬ﺑﺴﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬ ‫‪3+ 2‬‬
‫)‪+ ( −1‬‬ ‫×‪×h‬‬
‫‪3+ 3‬‬
‫)‪+ ( −1‬‬ ‫×‪×i‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪f‬‬ ‫‪d f‬‬ ‫‪d e‬‬
‫) ‪A = +g ( bf − ce ) − h ( af − cd ) + i ( ae − bd‬‬
‫‪d f‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬

‫× ‪ : A = ( −1)1+ 2 × b‬ﺑﺴﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن دوم‬ ‫)‪+ ( −1‬‬
‫‪2+2‬‬
‫×‪×e‬‬
‫‪3+ 2‬‬
‫)‪+ ( −1‬‬ ‫×‪×h‬‬
‫‪g i‬‬ ‫‪g i‬‬ ‫‪d f‬‬
‫) ‪A = − b ( di − fg ) + e ( ai − cg ) − h ( af − cd‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺟﻮاب ﺣﺎﺻﻞ از ﻫﺮ دو ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺑﺴﻂ دﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﯿﺶﺗﺮي داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ ﻣﻬﻢ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻋﻼﻣﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﺑﺎ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن ﻓﺮد ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ اوﻟﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ را ﻣﺜﺒﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن زوج ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﻋﻼﻣﺖ اوﻟﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ را ﻣﻨﻔﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺳﭙﺲ‬
‫ﻋﻼﻣﺖﻫﺎ را ﯾﮏ در ﻣﯿﺎن ﺑﺮاي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻌﺪي ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫‪121 11 1‬‬
‫‪ 49‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪7‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 6‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪1‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−48 (4‬‬ ‫‪−36 (3‬‬ ‫‪48 (2‬‬ ‫‪36 (1‬‬

‫‪121 11 1‬‬
‫‪7 1‬‬ ‫‪11 1‬‬ ‫‪11 1‬‬
‫‪I = 49‬‬ ‫‪7‬‬ ‫× ‪1 = +121‬‬ ‫× ‪− 49‬‬ ‫× ‪+ 25‬‬
‫‪5 1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫) ‪I = 121( 7 − 5 ) − 49 (11 − 5 ) + 25 (11 − 7‬‬

‫‪I = 242 − 294 + 100 ⇒ I = 48‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪−1‬‬

‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(89‬‬ ‫‪ 4‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 7‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪5‬‬
‫‪10 15‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪1 (3‬‬ ‫‪−1 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬

‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪I= 4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪10 15 3‬‬
‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫) ‪I = +10 ( 35 − ( −1) ) − 15 (15 − ( −4 ) ) + 3 ( 3 − 28‬‬
‫‪I = 360 − 285 − 75 = 0‬‬
‫‪1 a 2 ‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(86‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 8‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A = 0 4 2 ‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ؟‬
‫‪0 6 3 ‬‬
‫‪ (4‬ﻫﺮ ﻣﻘﺪار‬ ‫‪ (3‬ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺪار‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬


‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن اول ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬
‫‪4 2‬‬
‫×‪A ≠ 0 ⇒ + 1‬‬ ‫‪− 0×( ) + 0×( ) ≠ 0‬‬
‫‪6 3‬‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ‪+1(12 − 12 ) ≠ 0 ⇒ 0 ≠ 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ 9‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ m‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ 3 m 1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪3,17 (4‬‬ ‫‪2 ,18 (3‬‬ ‫‪8,12 (2‬‬ ‫‪7 ,13 (1‬‬

‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ اول ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬
‫‪+1( m 2 − 7 ) − 4 ( 3m − 4 ) + 2 ( 21 − 4m ) = 0‬‬
‫‪m 2 − 7 − 12m + 16 + 42 − 8m = 0‬‬
‫‪m 2 − 20m + 51 = 0 ⇒ ( m − 3) ( m − 17 ) = 0‬‬
‫‪⇒ m = 3 , m = 17‬‬
‫ﺧﻮاص دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮏ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﺮ ﻧﻮع واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺮﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺘﻮنﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺻﻔﺮ ﺷﻮد‪) .‬دو ﺳﻄﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ـ دوﺳﻄﺮ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ـ‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ دو ﺳﻄﺮ در ﺳﻄﺮ دﯾﮕﺮي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ـ ﻣﺠﻤﻮع ﺿﺮاﯾﺐ دو ﺳﻄﺮ در ﺳﻄﺮ دﯾﮕﺮي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن(‬
‫‪ .3‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺳﻄﺮي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪) .‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺿﺮﯾﺐ از ﯾﮏ ﺳﻄﺮ را ﺑﻪ ﺳﻄﺮ دﯾﮕﺮي اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﻢ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن(‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮏ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن در ﻋﺪدي ﺿﺮب ﺷﻮد دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻧﯿﺰ در آن ﻋﺪد ﺿﺮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﯽ و ﻗﻄﺮي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ kA = k n A .6‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬داراي درﺟﻪ ‪ n × n‬ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪A ' = A .7‬‬
‫‪A × B = A × B .8‬‬
‫‪n‬‬
‫‪An = A‬‬ ‫‪.9‬‬
‫‪ B′2 ‬‬

‫‪ ( 2A3 ) ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 10‬اﮔﺮ ‪ A‬و ‪ B‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 3 × 3‬ﺑﺎﺷﻨﺪ و ‪ A = −2‬و ‪ B = 3‬ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪‬‬
‫‪ 3 ‬‬
‫‪−64‬‬ ‫‪−16‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ B′2 ‬‬
‫‪I = ( 2A3 ) ‬‬
‫‪1 2‬‬
‫‪ = 2A3‬‬ ‫‪B′‬‬
‫‪ 3 ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I = 23 A3 ×   B′2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫× ‪I=8 A‬‬ ‫‪B′‬‬
‫‪27‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫× ‪I=8 A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪27‬‬
‫‪1‬‬
‫× ) ‪I = 8 × ( −2‬‬ ‫)‪× ( 3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪27‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−64‬‬
‫× ) ‪I = 8 × ( −8‬‬ ‫= ‪×9‬‬
‫‪27‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪m a −d‬‬ ‫‪mb + mc‬‬

‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(87‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 11‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ m b − d ma + mc‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪m c−d‬‬ ‫‪ma + mb‬‬
‫‪ (4‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪a (3‬‬ ‫‪m (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﺎراﻣﺘﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ اﻋﺪادي دﻟﺨﻮاه ﻗﺮار داده و ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورﯾﻢ ﺳﭙﺲ اﻋﺪاد اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ را در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻗﺮار داده ﺗﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ درﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ m = a = b = c = d = 1‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪m a −d‬‬ ‫‪mb + mc‬‬ ‫‪1 0 2‬‬
‫‪I = m b − d ma + mc = 1 0 2 = 0‬‬
‫‪m c−d‬‬ ‫‪ma + mb‬‬ ‫‪1 0 2‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ‪ m = a = b = c = d = 1‬ﺟﻮاب ﺻﻔﺮ را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬ﺟﻮاب ﺗﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪a2‬‬ ‫‪a 1‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ 12‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ b 2 b 1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪c2‬‬ ‫‪c 1‬‬
‫‪abc (4‬‬ ‫‪( a − b )( a − c ) ( b − c ) (3‬‬ ‫‪ab + ac + bc (2‬‬ ‫‪( a + b )( a + c )( b + c ) (1‬‬

‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ a = 2‬و ‪ b = 1‬و ‪ c = 0‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪a2‬‬ ‫‪a 1‬‬ ‫‪4 2 1‬‬

‫‪I= b‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪b 1‬‬ ‫‪⇒ I=1 1 1‬‬
‫‪c2‬‬ ‫‪c 1‬‬ ‫‪0 0 1‬‬
‫‪I = +0 × ( ) − 0 × ( ) + 1 ( 4 − 2 ) ⇒ I = 2‬‬
‫ﺣﺎل ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ‪ a = 2‬و ‪ b = 1‬و ‪ c = 0‬ﻋﺪد ‪ 2‬از آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪1) ( a + b ) ( a + c ) ( b + c ) = ( 2 + 1) ( 2 + 0 ) (1 + 0 ) = 6‬‬
‫‪2) ab + ac + bc = 2 + 0 + 0 = 2‬‬
‫‪3) ( a − b ) ( a − c )( b − c ) = ( 2 − 1) ( 2 − 0 ) (1 − 0 ) = 2‬‬
‫‪4) abc = 0‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻮاب درﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل اﻋﺪاد را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ a = b = c = 1‬را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫‪a2‬‬ ‫‪a 1‬‬ ‫‪1 1 1‬‬

‫‪I= b‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪b 1‬‬ ‫دو ﺳﻄﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ ‪⇒ I = 1 1 1 = 0‬‬
‫‪c2‬‬ ‫‪c 1‬‬ ‫‪1 1 1‬‬
‫‪) ab + ac + bc = 1 + 1 + 1 = 3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬

‫‪) ( a − b )( a − c )( b − c ) = (1 − 1)(1 − 1)(1 − 1) = 0‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(86‬‬ ‫= ‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 13‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫‪1 −1 −1 −1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪6 (4‬‬ ‫‪ (3‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪4 (2‬‬ ‫‪3 (1‬‬

‫در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 4 × 4‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺳﻄﺮي ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ‪ 3‬ﻋﻨﺼﺮ از ﯾﮏ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن دﻟﺨﻮاه را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻔﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ در اﯾﻦ ﺗﺴﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺮ اول را ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و در ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﺟﺎﯾﮕﺬاري ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 1 1 1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 3 1‬‬
‫= ‪A‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪A‬‬
‫‪1 −1 −1 −1‬‬ ‫‪2 0 0 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 1‬‬ ‫‪3 1‬‬
‫‪1 1 1‬‬
‫) ( × ‪A = +2 × 2 3 1 − 0 × ( ) + 0 × ( ) − 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3 1‬‬
‫) )‪A = +2 ( +1( 3 − 3 ) − 1( 2 − 1) + 1( 6 − 3‬‬
‫‪A = +2 ( 0 − 1 + 3) = 4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫= ‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 14‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4 10‬‬
‫‪5 11 6 14‬‬
‫‪−2 (4‬‬ ‫‪−1 (3‬‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ 4 × 4‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ‪ 3‬ﻋﻨﺼﺮ را از ﯾﮏ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺘﻮن دوم ‪ × ( −2 ) +‬ﺳﺘﻮن اول‬ ‫→‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﺳﺘﻮن دوم‬
‫ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ‪ × ( −1) +‬ﺳﺘﻮن اول‬ ‫→‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﺳﺘﻮن ﺳﻮم‬
‫ﺳﺘﻮن ﭼﻬﺎرم ‪ × ( −3) +‬ﺳﺘﻮن اول‬ ‫→‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﺳﺘﻮن ﭼﻬﺎرم‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪−1 1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1 −1 1‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪A‬‬ ‫‪= +1× −1 1‬‬ ‫) (×‪1 − 0×( ) + 0×( ) − 0‬‬
‫‪3 −1 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 −1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −1‬‬
‫) )‪A = ( + ( −1)( −1 − 1) − 1(1 − 1) + 2 ( −1 − 1‬‬
‫‪A = ( 2 + 0 − 4 ) = −2‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 15‬اﮔﺮ ‪ A‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 5 × 5‬ﺑﺎﺷﺪ و ‪ A A = 8‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ ، A ′‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪2 2 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬
‫‪2 2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ A = k‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫⇒ ‪A A =8‬‬ ‫‪kA = 8 ⇒ k 5 A = 8‬‬
‫= ‪⇒ k5 × k = 8 ⇒ k6 = 8 ⇒ k‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫=‪⇒ k‬‬ ‫‪23‬‬ ‫=‪⇒ k‬‬ ‫‪2‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪A‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪A′ = A‬‬ ‫‪2‬‬
‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﮐﻬﺎد و ﻫﻤﺴﺎزه ﻋﻨﺼﺮ‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﯽﺗﻮان ﯾﮏ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ داد ﮐﻪ ﺑﻪ آن دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﮐﻬﺎد ﻋﻨﺼﺮ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ از ﺣﺬف ﺳﻄﺮ ‪ i‬ام و ﺳﺘﻮن ‪ j‬ام = ‪ : ∆ij‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﮐﻬﺎد ﻧﻈﯿﺮ ﻋﻨﺼﺮ ‪a ij‬‬
‫‪i+ j‬‬
‫)‪ : Nij = ( −1‬ﻫﻤﺴﺎزه ﻧﻈﯿﺮ ﻋﻨﺼﺮ ‪a ij‬‬ ‫‪∆ij‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺴﺎزهﻫﺎ و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ‬

‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺎزه ﻧﻈﯿﺮ آن ﻋﻨﺼﺮ را ﻗﺮار دﻫﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺣﺎﺻﻞ را‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺴﺎزهﻫﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ آن را ﺑﺎ ‪ N‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬
‫ﺗﺮاﻧﻬﺎده اﯾﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ را ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ آن را ﺑﺎ ‪ N′‬ﯾﺎ ‪ adjA‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ‬

‫ﺷﺮط ﻣﻌﮑﻮسﭘﺬﯾﺮي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻏﯿﺮﻣﻨﻔﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﮑﻮس‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﮐﻪ آن را ﺑﺎ ‪ A −1‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪A × A −1 = A −1 × A = I‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A −1‬از ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪N′‬‬ ‫‪N ji‬‬
‫= ‪A −1‬‬ ‫= ‪, Aij−1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ ﻣﻬﻢ‪ :‬ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 2 × 2‬از ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ d −b ‬‬
‫‪ −c a ‬‬
‫‪a b ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪→ A −1 = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ad‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪bc‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ A = ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 16‬ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪‬‬
‫‪4 3‬‬
‫‪−0.4 (4‬‬ ‫‪−0.2 (3‬‬ ‫‪0.4 (2‬‬ ‫‪0.2 (1‬‬

‫‪1 2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫⇒ ‪‬‬ ‫‪A = 3 − 8 = −5‬‬
‫‪4 3‬‬
‫‪ 3 −2 ‬‬ ‫‪ −3‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫‪−4 1 ‬‬ ‫‪5 ‬‬
‫‪A −1 = ‬‬ ‫‪⇒ A −1 = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−5‬‬ ‫‪ 4‬‬ ‫‪−1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 5‬‬ ‫‪5 ‬‬
‫‪−3 2 4 −1 2‬‬
‫= ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A −1‬‬ ‫‪+ + +‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.4‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪5 5 5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪1 2 1 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(85‬‬ ‫‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪−1‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 17‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A =  2 0 1 ‬ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎي ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪1 1 0 ‬‬
‫‪−4‬‬ ‫‪−2‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−2 (2‬‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‬
‫‪A = +1( 2 − 0 ) − 1(1 − 2 ) + 0 × ( ) = 2 + 1 = 3‬‬

‫‪N ji‬‬
‫= ‪Aij−1‬‬
‫‪A‬‬
‫‪0 1‬‬
‫‪1+1‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪N11 ( −1) ∆11‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪+ ( 0 − 1) −1‬‬
‫‪A11‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪+‬‬
‫‪N 22‬‬ ‫‪( −1)2+ 2 ∆ 22‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪+ ( 0 − 1) − 1‬‬
‫= ‪A −221‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪N33‬‬ ‫‪( −1)3+3 ∆33‬‬ ‫‪2 0‬‬ ‫‪+ (0 − 4) − 4‬‬
‫‪A33‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪−1 − 1 −4 −6‬‬
‫‪A11‬‬ ‫‪+ A 22‬‬ ‫‪+ A33‬‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪= −2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 0 1 −1‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(87‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪A −1‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 18‬اﮔﺮ ‪ A =  2 0 3 ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ‪ a 32‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪1 −3 0 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪ 0 1 −1‬‬
‫‪A =  2 0 3 ‬‬
‫‪1 −3 0 ‬‬
‫( × ‪A = +0‬‬ ‫‪) − 1( 0 − 3) + ( −1)( −6 − 0 ) = 3 + 6 = 9‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2+ 3‬‬ ‫× ‪−1‬‬
‫‪−1‬‬ ‫)‪N 23 ( −1‬‬ ‫‪∆ 23‬‬ ‫‪1 −3‬‬ ‫)‪−1( 0 − 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A32‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪ 3 −2 ‬‬
‫)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷﻬﺮي ـ ‪(89‬‬ ‫‪ ، A = ‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ X‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ X.A = A − I‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 19‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪‬‬
‫‪ 4 −3 ‬‬
‫‪ −1 1 ‬‬ ‫‪ −2 2 ‬‬ ‫‪ −2 −4 ‬‬ ‫‪ −1 −2 ‬‬
‫‪ − 2 2  (4‬‬ ‫‪ − 4 4  (3‬‬ ‫‪ 2 4  (2‬‬ ‫‪ 1 2  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ X.A = A − I‬را از راﺳﺖ در ‪ A −1‬ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪X.A = A − I ⇒ X.A × A −1 = ( A − I ) × A −1‬‬
‫‪X.I = ( A − I ) × A −1 ⇒ X = ( A − I ) × A −1‬‬
‫‪ 3 −2  1 0   2 −2 ‬‬
‫‪A−I =‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪= ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4 −3   0 1   4 −4 ‬‬
‫‪ −3 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3 −2 ‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪ −4 3 ‬‬ ‫‪ 3 −2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬ ‫⇒‬ ‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ A −1 = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4 −3 ‬‬ ‫) ‪−9 − ( −8‬‬ ‫‪ 4 −3 ‬‬
‫‪ 2 −2  3 −2 ‬‬
‫‪X = ( A − I ) × A −1 ⇒ X = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4 −4  4 −3 ‬‬
‫‪ −2 2 ‬‬
‫‪X=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −4 4 ‬‬
‫‪1 2 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(86‬‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ X‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪ A × X = A −1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 20‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪3 4 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮان اﺑﺘﺪا ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ X‬را ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﺳﭙﺲ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن آن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺗﺴﺎوي دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‬
‫‪1 2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫⇒ ‪‬‬ ‫‪A = 4 − 6 = −2‬‬
‫‪3 4 ‬‬
‫⇒ ‪A × X = A −1‬‬ ‫‪A × X = A −1‬‬ ‫⇒‬ ‫‪A X = A −1‬‬

‫‪−1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪−2 X‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪X‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1 2 3 ‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(85‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 21‬اﮔﺮ ‪ A =  2 1 1 ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ‪ A.adjA‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ ) ‪ adjA‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ ‪ A‬اﺳﺖ(‬
‫‪1 0 −1‬‬
‫‪8I3 (4‬‬ ‫‪8 (3‬‬ ‫‪2I3 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬

‫‪adjA = N ′‬‬
‫‪ : A = +1( 2 − 3) − 0 × ( ) + ( −1)(1 − 4 ) = 2‬ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫‪N′‬‬ ‫‪N′‬‬
‫= ‪A −1‬‬ ‫= ‪⇒ A −1‬‬ ‫⇒‬ ‫‪N ′ = 2A −1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺗﺴﺎوي ‪ N ′ = 2A −1‬را در ‪ A‬ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪A × N′ = 2AA −1 ⇒ A × N ′ = 2I‬‬
‫ﺧﻮاص ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫) (‬
‫‪−1‬‬
‫‪1) A −1‬‬ ‫‪=A‬‬
‫‪−1‬‬
‫) ‪2) ( A × B‬‬ ‫‪= B−1 × A −1‬‬
‫‪3) ( A ' ) = A‬‬

‫'‬
‫' ‪4) ( A × B ) ' = B '× A‬‬
‫'‪5) ( A ± B ) = A ' ± B‬‬

‫'‬
‫⇔ ‪6) A ' = A‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺘﻘﺎرن‬

‫⇔ ‪7) A ' = − A‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن‬
‫‪8) A' = A −1‬‬ ‫⇔‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ‬
‫⇔ ‪9) A + A ' = 0‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن‬
‫⇔ ‪10) AA ' = I‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ‬
‫⇒ ‪11) A = k‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬داراي درﺟﻪ ‪ n × n‬اﺳﺖ‪N = N ' = k n −1 .‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪a 0 0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A −1 =  0‬‬ ‫‪0 ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪12) A =  0 b 0 ‬‬ ‫⇒‬
‫‪0 0 c‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪c‬‬
‫= ‪13) A −1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪A‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(87‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 22‬اﮔﺮ ‪ A‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ A + A ′‬و ‪ A − A ′‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪ (4‬ﻏﯿﺮﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫‪ (3‬ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﻏﯿﺮﻣﻨﻔﺮد‬ ‫‪ (2‬ﻣﺘﻘﺎرن‪ ،‬ﺷﺒﻪ ﻣﺘﻘﺎرن‬ ‫‪ (1‬ﺷﺒﻪ ﻣﺘﻘﺎرن‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎرن‬
‫‪A + A′ → ( A + A′ )′ = A′ + ( A′ )′ = A′ + A = A + A′‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﺮاﻧﻬﺎده ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ A + A ′ ،‬ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ‬
‫) ‪A − A′ → ( A − A′ )′ = A′ − ( A′ )′ = A′ − A = − ( A − A′‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﺮاﻧﻬﺎده ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪ ،‬ﻗﺮﯾﻨﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﺳﺖ‪ A − A ′ ،‬ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن ﯾﺎ ﺷﺒﻪ ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪m ‬‬
‫‪ A =  2‬ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ‪ mn‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 23‬اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪−1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪−3‬‬ ‫‪−5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪ 4 +m‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪m ‬‬ ‫‪n ‬‬ ‫‪n − m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 0 ‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ اﺳﺖ‬ ‫‪⇒ AA ′ = I ⇒ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ =I ⇒ ‬‬ ‫‪=‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪−1  ‬‬ ‫‪−1 ‬‬ ‫‪1 n− 1 m‬‬ ‫‪1   0 1 ‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪n2 +‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2  ‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪ + m =1 → m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪→ m=±‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ n− m=0 → n =m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 2 1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪n + = 1 → n 2‬‬ ‫‪→ n=±‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪m = n‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪n=m ⇒ ‬‬ ‫= ‪⇒ mn‬‬
‫‪‬‬ ‫‪− 3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪m = n = 2‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 24‬اﮔﺮ ‪ A‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3× 3‬ﺑﺎﺷﺪ و ‪ N′‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ آن ﺑﺎﺷﺪ و ‪ A = −2‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ 2A −1 × N ′2‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪−64 (4‬‬ ‫‪64 (3‬‬ ‫‪−16 (2‬‬ ‫‪16 (1‬‬

‫‪ −1 1‬‬
‫= ‪A‬‬
‫‪A n× n = k ⇒ ‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪ N = N ′ = k n −1‬‬
‫‪‬‬
‫‪I = 2A −1 × N′ = 2A −1 N ′2 = 23 A −1 N ′‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫× ‪I = 23‬‬ ‫‪× 16 = 8 × × 16 = −64‬‬
‫‪−2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 0 2m + 5 8 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 25‬اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A = 3m m 2 − 1 −5‬ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺘﻮن دوم ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪ −8‬‬ ‫‪0 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪8 (2‬‬ ‫‪12 (1‬‬

‫‪ (4‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬ ‫‪5 (3‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮدن ﺑﺎﯾﺪ ‪ A ′ = −A‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻧﮕﺎه دراﯾﻪ ﯾﻌﻨﯽ ‪ a ij = −a ji‬ﺑﺎﺷﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻠﯿﻪ دراﯾﻪﻫﺎي ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪a12 = −a 21 ⇒ 2m + 5 = −3m ⇒ 5m = −5 ⇒ m = −1‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﻪ ازاي ‪ m = −1‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻫﻤﮕﯽ ﺻﻔﺮ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺗﺤﺖ ﻫﯿﭻ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن ﻧﻤﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫‪0 3 8‬‬
‫⇒ ‪m = −1 ⇒ A =  −3 0 −5 ‬‬ ‫‪ = 3 + 0 + 5 = 8‬ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺘﻮن دوم‬
‫‪ −8 5 0 ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 26‬اﮔﺮ ‪ A‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3 × 3‬و ﻣﺘﻘﺎرن و ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ) ‪ ( 3A 4 − I‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪8 (4‬‬ ‫‪4 (3‬‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪⇒ A′ = A‬‬
‫‪⇒ A × A = I ⇒ A2 = I‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪⇒ AA ′ = I‬‬
‫‪A4 = A2 × A2‬‬ ‫‪⇒ A4 = I × I ⇒ A4 = I‬‬
‫‪3A 4 − I = 3I − I = 2I = 23 I = 8 I = 8 × 1 = 8‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه و ﺑﺮدارﻫﺎي وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ‪ A‬ﮐﻪ داراي درﺟﻪ ‪ n × n‬اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﻋﺪدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ λ‬و ﺑﺮداري ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ X‬ﯾﺎﻓﺖ )‪ X‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﺘﻮﻧﯽ ‪ n × 1‬اﺳﺖ( ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﮐﻪ ‪ λ ، AX = λX‬را ﻣﻘﺪار وﯾﮋه و ‪ X‬را ﺑﺮدار وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ )ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻔﺴﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ( را ﺣﻞ ﮐﺮده و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ λ‬را از آن ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ A − λI = 0‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﻣﻨﻬﺎي ‪ λ‬ﮐﻨﯿﻢ ﺳﭙﺲ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺣﺎﺻﻞ را ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ در ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪1‬ـ اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬داراي درﺟﻪ ‪ n × n‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ آن ﺣﺘﻤﺎً درﺟﻪ ‪ n‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪2‬ـ اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬داراي درﺟﻪ ‪ n × n‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺣﺘﻤﺎً ‪ n‬ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﺑﺮاي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه در ﻫﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﺮﯾﺲ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪λ1 + λ 2 + λ3 + L + λ n = TrA‬‬
‫‪4‬ـ ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪λ1λ 2 λ3 L λ n = det A‬‬
‫ﺑﺮدارﻫﺎي وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺮدار وﯾﮋه ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮدار وﯾﮋه ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ‪ λ1‬از ﺣﻞ دﺳﺘﮕﺎه زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫‪( A − λ1I ) X = 0‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ X‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﺘﻮﻧﯽ ‪ n × 1‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﺮدار وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﻀﯿﻪ ﮐﯿﻠﯽ ﻫﻤﯿﻠﺘﻮن‬

‫ﻫﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺧﻮدش ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ λ‬اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ λ‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﻗﺮار داد و اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻋﺪد‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻻزم اﺳﺖ ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺖ را در ‪) I‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺎﻧﯽ( ﺿﺮب ﮐﻨﯿﻢ‪) .‬ﭼﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﯿﻪ ﮐﯿﻠﯽ ﻫﻤﯿﻠﺘﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪ از ﺟﻨﺲ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﯽﺷﻮد و ﻋﺪد‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي آن ﺑﯽﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ(‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻔﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﺷﺒﻪ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺷﺒﻪ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻔﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬را ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪a 4‬‬
‫)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷﻬﺮي ـ ‪(85‬‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ −3‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 27‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺪار وﯾﮋهﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪‬‬
‫‪3 3 ‬‬
‫‪2 (4‬‬ ‫‪1 (3‬‬ ‫‪−1 (2‬‬ ‫‪−2 (1‬‬
‫‪a − λ‬‬ ‫‪4 ‬‬
‫‪A − λI = ‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫‪3 − λ ‬‬
‫‪ : A − λI = 0 ⇒ ( a − λ )( 3 − λ ) − 12 = 0‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺪار وﯾﮋهﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ λ = −3‬اﺳﺖ ﻟﺬا در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪( a − λ )( 3 − λ ) − 12 = 0 ⇒ ( a − ( −3) ) ( 3 − ( −3) ) − 12 = 0‬‬
‫‪( a + 3) 6 = 12 ⇒ a + 3 = 2 ⇒ a = −1‬‬
‫‪ 2 5‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(86‬‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ‪ A 2 − 5A + 12I‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 28‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪ −1 3 ‬‬
‫‪ 2 0‬‬ ‫‪ −1 0 ‬‬ ‫‪ 0 −1‬‬ ‫‪1 0 ‬‬
‫‪ − 1 2  (4‬‬ ‫‪ 2 −1 (3‬‬ ‫‪ − 1 0  (2‬‬ ‫‪ 0 1  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫‪2 − λ‬‬ ‫‪5 ‬‬
‫‪A − λI = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −1 3 − λ ‬‬
‫‪ : ( 2 − λ )( 3 − λ ) − ( −5) = 0‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫‪6 − 2λ − 3λ + λ 2 + 5 = 0 ⇒ λ 2 − 5λ + 11 = 0‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻗﻀﯿﻪ ﮐﯿﻠﯽ ﻫﻤﯿﻠﺘﻮن ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ λ‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫‪A 2 − 5A + 11I = 0 ⇒ A 2 − 5A + 11I + I = 0 + I‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪A 2 − 5A + 12 I = I .‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺣﺎﺻﻞ ‪ A 2 − 5A + 12I‬را ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪3 −2 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(87‬‬ ‫‪ ‬ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪ ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 29‬اﻣﺘﺪاد وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪‬‬‫‪1‬‬ ‫‪0 ‬‬
‫‪ a ‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a ‬‬
‫‪ −2a  (4‬‬ ‫‪ − a  (3‬‬ ‫‪ 2a  (2‬‬ ‫‪ a  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪3 −2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 0 ‬‬
‫‪3 − l −2  3 − l −2 ‬‬
‫‪A−lI = ‬‬ ‫=‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪0 − l   1‬‬ ‫‪− l ‬‬
‫⇒ ‪A − lI = 0‬‬ ‫‪( 3 − l )( − l ) − ( −2 ) = 0‬‬ ‫‪⇒ − 3l + l 2 + 2 = 0‬‬
‫‪l = 1‬‬
‫⇒ ‪l 2 − 3l + 2 = 0‬‬ ‫‪( l − 1)( l − 2 ) = 0 ‬‬
‫‪l = 2‬‬
‫ﺑﺮدار وﯾﮋه ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﯾﻌﻨﯽ ‪ l = 1‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ 3 − 1 −2   x   0 ‬‬
‫‪( A − 1I ) X = 0‬‬ ‫‪⇒ ‬‬ ‫=‬
‫‪%‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪0 − 1  y  0 ‬‬
‫‪ 2 −2   x   0 ‬‬ ‫‪ 2x − 2y = 0‬‬ ‫‪x ‬‬

‫‪ 1 −1  y  =  0  ⇒  x − y = 0‬‬ ‫⇒ ‪⇒ x=y‬‬ ‫‪ =  ‬ﺑﺮدار وﯾﮋه‬
‫‪‬‬ ‫‪   ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x ‬‬
‫‪ 2m 1 4 ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 30‬اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺪار وﯾﮋهﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A =  4 5 7 ‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ دو ﻣﻘﺪار وﯾﮋه دﯾﮕﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪ 10 6 11‬‬
‫‪29 (4‬‬ ‫‪25 (3‬‬ ‫‪22 (2‬‬ ‫‪18 (1‬‬

‫‪λ =0‬‬
‫‪λ1λ 2 λ3 = det A ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪→ det A = 0‬‬
‫‪+2m ( 55 − 42 ) − 1( 44 − 70 ) + 4 ( 24 − 50 ) = 0‬‬
‫‪26m + 26 − 104 = 0 ⇒ 26m = 78 ⇒ m = 3‬‬
‫‪λ1 + λ 2 + λ3 = TrA ⇒ λ1 + λ 2 + λ 3 = 2m + 5 + 11‬‬
‫‪m =3‬‬
‫‪λ1 = 0 ⇒ 0 + λ 2 + λ3 = 2m + 16 ‬‬
‫‪→ λ 2 + λ3 = 22‬‬
‫‪ 3 −1 1 ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 31‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A =  −1 5 −1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪ 1 −1 3 ‬‬
‫‪2 , 4,5 (4‬‬ ‫‪2 ,3, 6 (3‬‬ ‫‪1, 4, 6 (2‬‬ ‫‪1, 4,9 (1‬‬

‫‪ A‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3 × 3‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺣﺘﻤﺎً داراي ‪ 3‬ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪A = +3 (15 − 1) − ( −1) ( −3 − ( −1) ) + 1(1 − 5 ) = 42 − 2 − 4 = 36‬‬
‫‪TrA = 3 + 5 + 3 = 11‬‬
‫‪λ1 + λ 2 + λ3 = TrA ⇒ λ1 + λ 2 + λ3 = 11‬‬
‫‪λ1λ 2 λ3 = det A ⇒ λ1λ 2 λ3 = 36‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ اﻋﺪاد ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 11‬و ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب اﻋﺪاد ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 36‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻓﻘﻂ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪5 4 2 ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 32‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A =  4 5 2 ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪ 2 2 2 ‬‬
‫‪ (4‬ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ‬ ‫‪ (3‬ﺷﺒﻪ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫‪ (2‬ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻔﯽ‬ ‫‪ (1‬ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ‬

‫‪5 − λ‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪A − λI =  4‬‬ ‫‪5−λ‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 − λ ‬‬
‫‪A − λI = 0‬‬
‫‪+ ( 5 − λ ) ( ( 5 − λ )( 2 − λ ) − 4 ) − 4 ( 4 ( 2 − λ ) − 4 ) + 2 ( 8 − 2 ( 5 − λ ) ) = 0‬‬
‫‪( 5 − λ ) (10 − 5λ − 2λ + λ 2 − 4 ) − 4 ( 8 − 4λ − 4 ) + 2 ( 8 − 10 + 2λ ) = 0‬‬
‫‪( 5 − λ ) ( λ 2 − 7λ + 6 ) − 4 ( −4λ + 4 ) + 2 ( 2λ − 2 ) = 0‬‬
‫‪( 5 − λ )( λ − 1)( λ − 6 ) − 4 × ( −4 ) ( λ − 1) + 2 × 2 ( λ − 1) = 0‬‬
‫‪( λ − 1) ( ( 5 − λ )( λ − 6 ) + 16 + 4 ) = 0‬‬
‫‪( λ − 1) ( 5λ − 30 − λ 2 + 6λ + 20 ) = 0‬‬
‫‪( λ − 1) ( −λ 2 + 11λ − 10 ) = 0‬‬
‫‪− ( λ − 1) ( λ 2 − 11λ + 10 ) = 0‬‬

‫‪λ =1‬‬
‫‪(1 − λ ) ( λ − 1)( λ − 10 ) = 0 ⇒ λ = 1‬‬
‫‪λ = 10‬‬
‫‪‬‬
‫ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ −1 4 ‬‬
‫‪ A = ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 33‬ﺑﺮدار وﯾﮋه ﻧﻈﯿﺮ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪3‬‬ ‫‪3 ‬‬
‫‪ −2 ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪ 1  (4‬‬ ‫‪ − 2  (3‬‬ ‫‪ 1  (2‬‬ ‫‪ 2  (1‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ −1 − λ‬‬ ‫‪4 ‬‬
‫‪A − λI = ‬‬ ‫⇒‬ ‫‪A − λI = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪λ ‬‬
‫‪( −1 − λ )( 3 − λ ) − 12 = 0 ⇒ − 3 + λ − 3λ + λ 2 − 12 = 0‬‬
‫‪ λ = −3‬‬
‫‪λ 2 − 2λ − 15 = 0 ⇒ ( λ + 3 )( λ − 5 ) = 0 ⇒ ‬‬
‫‪λ = 5‬‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺳﻮال اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ‪ λ = −3‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪( A − λ1I ) X = 0‬‬ ‫⇒‬ ‫‪( A − ( −3) I ) X = 0‬‬
‫‪  −1 4  3 0  ‬‬
‫‪( A + 3I ) X = 0 ⇒  ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪X = 0‬‬
‫‪  3 3  0 3  ‬‬
‫‪2 4  x ‬‬ ‫‪2x + 4y = 0‬‬
‫‪3 6   y  = 0 ⇒ 3x + 6y = 0 ⇒ x = −2y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪ −2y ‬‬
‫‪ : X =   = ‬ﺑﺮدار وﯾﮋه‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬‫‪y‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ y = 1‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮدار وﯾﮋه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ −2y  y =1‬‬ ‫‪ −2 ‬‬
‫‪X=‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪→X =  ‬‬
‫‪ y ‬‬ ‫‪1‬‬
‫رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫رﺗﺒﻪ ﯾﺎ رﻧﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪) A‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻣﺮﺑﻌﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ( ﮐﻪ آن را ﺑﺎ ‪ Rank A‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬درﺟﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺮﺑﻌﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را از داﺧﻞ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد‪.‬‬
‫رﺗﺒﻪ ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ m × n‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﯾﺎ ﻣﺴﺎوي ﻋﺪد ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺑﯿﻦ ‪ m‬و ‪ n‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ }‪Rank A m×n ≤ min {m , n‬‬
‫اﮔﺮ در ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﯾﮏ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺮﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺘﻮنﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺮ واﺑﺴﺘﻪ را ﺣﺬف ﮐﺮده و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‬
‫‪4 2 0 ‬‬
‫)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷﻬﺮي ـ ‪(85‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 34‬رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A =  2 5 2 ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪0 2 1 ‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪1 (2‬‬ ‫‪0 (1‬‬

‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3 × 3‬ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﺳﺖ‬
‫‪4 2 0‬‬
‫‪2 5 2 = +4 ( 5 − 4 ) − 2 ( 2 − 0 ) + 0 × ( ) = 4 − 4 = 0‬‬
‫‪0 2 1‬‬
‫ﭼﻮن دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ 3 × 3‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3‬ﻧﺒﻮده و دﻧﺒﺎل دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎي ‪ 2 × 2‬ﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آنﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪4 2‬‬
‫‪= 20 − 4 = 16 ≠ 0‬‬
‫‪2 5‬‬
‫ﭼﻮن ﯾﮏ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪ 2 × 2‬ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−1 2‬‬

‫‪3‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪2 −1 5 7 ‬‬
‫‪ A = ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 35‬رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪2‬‬ ‫‪4 −2 4 6 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪4 −2 7 10 ‬‬
‫‪1 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪4 (1‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 4 × 5‬ﺑﻮده ﻟﺬا ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج از آن ‪ 4 × 4‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻨﺞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺠﺰا ﺑﺎ درﺟﻪ ‪ 4 × 4‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺪار آنﻫﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ در ﺻﻮرت واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺮﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺘﻮنﻫﺎ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﯽ را ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫داده و ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن واﺑﺴﺘﻪ را ﺣﺬف ﮐﺮده ﺗﺎ ﺑﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏﺗﺮي اﺣﺘﯿﺎج داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‬
‫ﺳﻄﺮ اول × ‪ = 2‬ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫ﺳﻄﺮ دوم ‪ +‬ﺳﻄﺮ اول = ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم‬
‫‪1‬‬ ‫‪2 −1 2 3 ‬‬
‫‪ A = ‬ﯾﮏ‬ ‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﻄﺮﻫﺎي ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮده و ﻣﯽﺗﻮان آنﻫﺎ را در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ رﺗﺒﻪ ﺣﺬف ﮐﺮد ﺣﺎل ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪‬‬
‫‪ 7 2 −1 5 7 ‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2 × 5‬ﺑﻮده و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ‪ 2 × 2‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 2 − 14 = −12 ≠ 0 ⇒ Rank A = 2‬‬
‫‪7 2‬‬
‫ﺣﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﺧﻄﯽ ﺑﻪ روش ﮐﺮاﻣﺮ‬

‫‪‬‬ ‫‪∆x‬‬
‫‪ax + by + cz = d‬‬ ‫∆ = ‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫'‬ ‫‪‬‬ ‫‪∆y‬‬
‫‪a 'x + b ' y + c'z = d‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫∆‬
‫''‬
‫‪a"x + b " y + c"z = d‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪∆z‬‬
‫∆ = ‪z‬‬
‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪d‬‬
‫'‪∆ = a‬‬ ‫'‪b‬‬
‫'‪c‬‬ ‫' ‪∆x = d‬‬ ‫'‪b‬‬
‫'‪c‬‬ ‫' ‪∆y = a‬‬ ‫'‪d‬‬
‫'‪c‬‬ ‫' ‪∆z = a‬‬ ‫'‪b‬‬‫'‪d‬‬
‫"‬
‫"‪a " b c‬‬ ‫"‬
‫"‪d" b c‬‬ ‫"‬
‫"‪a " d c‬‬ ‫"‪a " b d‬‬
‫"‬
‫ﺑﺤﺚ در دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‬

‫داراي ‪ 1‬دﺳﺘﻪ ﺟﻮاب ⇒ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺎزﮔﺎر ⇒ ‪1) ∆ ≠ 0‬‬
‫‪∆ = 0‬‬
‫‪ ∆x ≠ 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪2) ‬‬ ‫⇒ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ⇒‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب‬
‫‪ ∆y ≠ 0‬‬
‫‪∆z ≠ 0‬‬
‫‪∆ = 0‬‬
‫‪ ∆x = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪3) ‬‬ ‫⇒ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺒﻬﻢ ⇒‬ ‫ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺟﻮاب‬
‫‪ ∆y = 0‬‬
‫‪∆z = 0‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه در دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ d ' ، d‬و " ‪ d‬ﻫﻤﮕﯽ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎه را ﻫﻤﮕﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﻮاره ﺟﻮابﻫﺎي ﺻﻔﺮ را‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺧﻮد دارا اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻮابﻫﺎي ﺑﺪﯾﻬﯽ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬ﺷﺮط آﻧﮑﻪ دﺳﺘﮕﺎه داراي ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺷﺪن ﺟﻮابﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ ∆ = 0‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه در دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻣﺠﻬﻮﻻت ﺑﺎﺷﺪ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻻﺗﯽ دﻟﺨﻮاه ﻣﺠﻬﻮﻻت را ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و آﻧﻬﺎ را در‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت اﺿﺎﻓﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ در ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺻﺪق ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮابﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد )دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ( و اﮔﺮ ﺣﺘﯽ در ﯾﮑﯽ‬
‫از ﻣﻌﺎدﻻت ﺻﺪق ﻧﮑﻨﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه در دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎدﻻت ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺠﻬﻮﻻت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺟﻮاب را ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﻣﻌﺎدﻻﺗﯽ‬
‫از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ x + 2y + z = 4‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(85‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 36‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪  x − y + 2z = −3‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب اﺳﺖ؟‬
‫‪ 2x − y + kz = 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒ ‪∆=0‬‬ ‫‪1 −1 2 = 0 ⇒ + 1( −k − ( −2 ) ) − 2 ( k − 4 ) + 1( −1 − ( −2 ) ) = 0‬‬
‫‪2 −1 k‬‬
‫‪11‬‬
‫= ‪− k + 2 − 2k + 8 + 1 = 0 ⇒ − 3k = −11 ⇒ k‬‬
‫‪3‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮط ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ‪ ∆ = 0‬ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎي ‪ ∆x‬ﯾﺎ ‪ ∆y‬ﯾﺎ ‪ ∆z‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺷﺮط ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫) ) ‪∆z = 1 −1 −3 = +1( −2 − 3 ) − 2 ( 2 − ( −6 ) ) + 4 ( −1 − ( −2‬‬
‫‪2 −1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪∆z = −5 − 16 + 4 ⇒ ∆z = −17 ≠ 0‬‬
‫‪ 2x − y + z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(86‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 37‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪  x + 2y + az = 0‬داراي ﺟﻮابﻫﺎي ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪ x + y − 4z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪6 (4‬‬ ‫‪4 (3‬‬ ‫‪− 7 (2‬‬ ‫‪− 5 (1‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه از ﻧﻮع ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ و ﺷﺮط دارا ﺑﻮدن ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ‪ ∆ = 0 ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2 −1‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒ ‪∆=0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪a =0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−4‬‬
‫‪⇒ + 2 ( −8 − a ) − ( −1) ( −4 − a ) + 1(1 − 2 ) = 0‬‬

‫‪−16 − 2a − 4 − a − 1 = 0 ⇒ − 3a = 21 ⇒ a = −7‬‬
‫‪ 2x − 3y + 4 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ‪(87‬‬ ‫‪  x + ay = 5‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ﺑﺮاي ‪ a‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 38‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫‪ 4x − 3y + 2 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪−2 (4‬‬ ‫‪−1 (3‬‬ ‫‪1 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه داراي ﺳﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ وﻟﯽ دو ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻣﺠﻬﻮﻻت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮدن ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻻﺗﯽ دﻟﺨﻮاه ﻣﺠﻬﻮﻻت را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورده ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺿﺎﻓﯽ ﺻﺪق ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2x − 3y + 4 = 0‬‬ ‫‪ 2x − 3y = −4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪⇒ ‬‬
‫‪ 4x − 3y + 2 = 0‬‬ ‫‪ 4x − 3y = −2‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول را در ‪ −1‬ﺿﺮب ﮐﺮده و ﺳﭙﺲ ﻃﺮﻓﯿﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ −2x + 3y = 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪⇒ 2x = 2 ⇒ x = 1 → y = 2‬‬
‫‪ 4x − 3y = −2‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ‪ x = 1‬و ‪ y = 2‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﯾﻌﻨﯽ ‪ x + ay = 5‬ﺻﺪق ﮐﻨﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫‪x =1, y = 2‬‬
‫‪x + ay = 5 →1 + 2a = 5 → a = 2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 2x + y − z = 0‬‬

‫‪‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(87‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ 39‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬از دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ،  x + ay + 3z = 0‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪  y  ≠  0‬اﺳﺖ؟‬
‫‪ z ‬‬ ‫‪ 0 ‬‬ ‫‪8x − y + 3z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪− 3 (4‬‬ ‫‪−2 (3‬‬ ‫‪−1 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫ﺷﺮط آن ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﮕﻦ داراي ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺿﺮاﯾﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2x + y − z = 0‬‬ ‫‪2 1 −1‬‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ay‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪3z‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬
‫→‬ ‫‪1‬‬ ‫‪a 3 =0‬‬
‫‪8x − y + 3z = 0‬‬ ‫‪8 −1 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪+2 ( 3a − ( −3 ) ) − 1( 3 − 24 ) + ( −1)( −1 − 8a ) = 0‬‬
‫‪6a + 6 + 21 + 1 + 8a = 0 ⇒ 14a + 28 = 0 ⇒ a = −2‬‬
‫‪ x + 2y + z = 5‬‬
‫‪‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ 40‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ m‬دﺳﺘﮕﺎه ‪ 3x + my + 2z = 1‬ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب اﺳﺖ؟‬
‫‪ 4x + 5y + mz = 6‬‬
‫‪‬‬
‫‪− 7 (4‬‬ ‫‪− 3 (3‬‬ ‫‪7 (2‬‬ ‫‪3 (1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒ ‪∆=0‬‬ ‫‪3 m‬‬ ‫‪2 = 0 ⇒ + 1( m 2 − 10 ) − 2 ( 3m − 8 ) + 1(15 − 4m ) = 0‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪⇒ m 2 − 10 − 6m + 16 + 15 − 4m = 0 ⇒ m 2 − 10m + 21 = 0‬‬

‫‪m = 3‬‬
‫‪( m − 3)( m − 7 ) = 0 ⇒ ‬‬
‫‪m = 7‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﺮط ‪ ∆ = 0‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎي ‪ ∆x‬ﯾﺎ ‪ ∆y‬ﯾﺎ ‪ ∆z‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي ‪m = 3‬‬
‫ﮐﻠﯿﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎي ‪ ∆x‬و ‪ ∆y‬و ‪ ∆z‬ﻫﻤﮕﯽ ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺮ اول و ﺳﻄﺮ دوم در ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫‪5 2 1‬‬ ‫‪1 5 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 5‬‬
‫‪m = 3 ⇒ ∆x = 1‬‬ ‫‪3 2 = 0 , ∆y = 3 1 2 = 0 , ∆z = 3 3 1 = 0‬‬
‫‪6 5 3‬‬ ‫‪4 6 3‬‬ ‫‪4 5 6‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ m = 3‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ‪ m = 3‬ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه ﺑﯽﺷﻤﺎر ﺟﻮاب اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪5 2 1‬‬
‫‪m = 7 ⇒ ∆x = 1‬‬ ‫‪7 2 = +5 ( 49 − 10 ) − 2 ( 7 − 12 ) + 1( 5 − 42 ) ≠ 0‬‬
‫‪6 5 7‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ m = 7‬ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬
‫ﺗﺴﺖﻫﺎ‬
‫‪ −1 1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(81‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ A = ‬و ‪ k‬ﻋﺪد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ‪A 2k‬‬ ‫‪ .1‬اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪‬‬
‫‪ 1 1‬‬
‫‪2 2k ⋅ I (4‬‬ ‫‪2 k ⋅ I (3‬‬ ‫‪2 k ⋅ A (2‬‬ ‫‪A (1‬‬
‫‪2 1 1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(82‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .2‬اﮔﺮ ‪ A =  2 3 4 ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ ‪A‬‬
‫‪ −1 −1 −2 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪− 3 (4‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪9 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 13‬‬ ‫‪−13‬‬ ‫‪5 ‬‬

‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري ـ ‪(81‬‬ ‫= ‪ B‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ 0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪.3‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه )‪ (Eigen value‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪0 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪ −15‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪−7 ‬‬
‫‪4 , − 8 , − 2 (4‬‬ ‫‪4 , − 8 , 2 (3‬‬ ‫‪−2 ,8 , 4 (2‬‬ ‫‪4 ,8 , 2 (1‬‬
‫‪1 2 3 ‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(92‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫) (‬
‫‪Tr A‬‬ ‫∗‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ ‪ A = 3 2 1 ‬ﻣﻔﺮوض ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ ‪ ،A‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫‪1 3 2 ‬‬
‫‪−4 (4‬‬ ‫‪4 (3‬‬ ‫‪5 (2‬‬ ‫‪− 5 (1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(85‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ A = 2‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ A ⋅ adjA ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟ ) ‪ adjA‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪) (.‬ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .5‬اﮔﺮ ‪1 1 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0 −1‬‬
‫‪8 I 3 (4‬‬ ‫‪8 (3‬‬ ‫‪2 I 3 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬
‫‪ −3 −9 12 ‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(81‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ A = 1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ .6‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﺑﺮاي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪3 4 ‬‬
‫‪ 0 0 1 ‬‬
‫‪6 (4‬‬ ‫‪4 (4‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫‪x ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1 −1‬‬ ‫= ‪y‬‬ ‫‪ − 3‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(84‬‬ ‫‪ ‬ﻣﻘﺪار ‪ x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ .7‬از راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪ − 2 ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪−2 5 ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ 2 ‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪− 3 (2‬‬ ‫‪−2 (1‬‬
‫‪1 2 1 1‬‬
‫‪2 1 1 1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(83‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫= ‪A‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﻘﺪار دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫‪1 1 1 2‬‬
‫‪1 1 2 1‬‬
‫‪5 (4‬‬ ‫‪4 (3‬‬ ‫‪1 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري ـ ‪(82‬‬ ‫زﯾﺮ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ .9‬ﺑﻪ ازاء ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ‪ k‬دﺳﺘﮕﺎه‬
‫‪ x + 2y = k‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬
‫‪ 2x+y= 5‬‬
‫‪ x − y=1‬‬ ‫‪6 (4‬‬ ‫‪4 (3‬‬
‫‪‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪x   3 ‬‬

‫)ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(81‬‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ ‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ .10‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ y  =  −6 ‬‬
‫‪ 2 m − 1‬‬ ‫‪   ‬‬
‫‪1 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪ (2‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪ x1 + x 2 + x 3 + x 4 = 4‬‬
‫‪‬‬
‫)ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(82‬‬ ‫‪ .11‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ k‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪  x1 + 3 x 2 + 2x 3 + 4x 4 = 0‬ﺑﯽﺷﻤﺎر ﺟﻮاب دارد‪) :‬ﺳﺎده(‬
‫‪ 2x + x − x = k‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪12 (4‬‬ ‫‪8 (3‬‬ ‫‪6 (2‬‬ ‫‪4 (1‬‬
‫‪ 1 2‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(82‬‬ ‫)ﺳﺎده(‬ ‫‪ ، A = ‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2 A −1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .12‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪ 3 7‬‬
‫‪8 (4‬‬ ‫‪6 (3‬‬ ‫‪4 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬
‫‪m a−d‬‬ ‫‪mb + mc‬‬

‫‪m b−d‬‬ ‫‪ma + mc‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ‪(87‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺨﺖ(‬ ‫‪ .13‬ﻣﻘﺪار دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫‪m c−d‬‬ ‫‪ma + mb‬‬
‫‪ (4‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪a (3‬‬ ‫‪m (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬
‫‪ −1 2   2 1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(80‬‬ ‫)ﺳﺎده(‬ ‫‪ A × ‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫=‬ ‫‪ .14‬اﮔﺮ‬
‫‪ 0‬‬ ‫‪1   −1 1‬‬
‫‪ 2 −5 ‬‬ ‫‪ 1 −1 ‬‬ ‫‪ 2 −5 ‬‬ ‫‪ −2 5 ‬‬

‫‪ −1‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪ − 2 5  (3‬‬ ‫‪ 1 1  (2‬‬ ‫‪ 1 −1  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ x + 2y + z = 4‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(85‬‬ ‫‪ .15‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ،  x − y + 2z = −3‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ 2x − y + kz = 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1 2 1 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(85‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪A‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪ .16‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A =  2 0 1 ‬ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎي ﻗﻄﺮي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪1 1 0 ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−2 (2‬‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 1 −1 1  1 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(85‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ، (1 2 1) x‬ﻣﻘﺪار ‪ x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ .17‬از ﻧﺎﻣﺴﺎوي ‪0 1   2  < 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 1 0 x  1 ‬‬
‫‪x < 3 (4‬‬ ‫‪x < 1 (3‬‬ ‫‪x < −1 (2‬‬ ‫‪x < −2 (1‬‬
‫‪ 4 3 −1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .18‬اﮔﺮ ‪ A = 0 6 −2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ λ‬ﺗﺮﯾﺲ )اﺛﺮ( ‪ A − λI‬وارونﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ؟ ) ‪ I‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ واﺣﺪ اﺳﺖ( )ﺳﺎده(‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0 2 1 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(86‬‬

‫‪3, 4,5 (4‬‬ ‫‪2, 4,5 (3‬‬ ‫‪1, 4,3 (2‬‬ ‫‪2,3,5 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(86‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A 2 − 5A + 12I‬‬ ‫‪ .19‬اﮔﺮ‬
‫‪ −1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 2 0‬‬ ‫‪ −1 0 ‬‬ ‫‪ 0 −1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ − 1 2  (4‬‬ ‫‪ 2 −1 (3‬‬ ‫‪ − 1 0  (2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 2 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(86‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ x‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪A.X = A −1‬‬ ‫‪ .20‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪3 4 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪− (2‬‬ ‫‪− (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ x  0‬‬ ‫‪ 2x + y − z = 0‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(87‬‬ ‫اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ .21‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬از دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ،  x + ay + 3z = 0‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ y  ≠  0 ‬‬
‫‪   ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ z   0 ‬‬ ‫‪8x − y + 3z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪− 3 (4‬‬ ‫‪−2 (3‬‬ ‫‪−1 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬
‫‪ 0 1 −1‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(87‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪A −1‬‬ ‫‪ .22‬اﮔﺮ ‪ A =  2 0 3 ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ‪ a 32‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪1 −3 0 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪− (2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪3 −2 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(87‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ ‬ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪،‬‬ ‫‪ .23‬اﻣﺘﺪاد وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0 ‬‬
‫‪ a ‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a ‬‬
‫‪ −2a  (4‬‬ ‫‪ − a  (3‬‬ ‫‪ 2a  (2‬‬ ‫‪ a  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2 −1 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪2 −1 2 ‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎدـ ‪(88‬‬ ‫‪) A = ‬ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .24‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪4 −2 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6 −3 6 ‬‬
‫‪4 (4‬‬ ‫‪3 (3‬‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎدـ ‪(88‬‬ ‫زﯾﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻮاب ﺑﺪﯾﻬﯽ دارد؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ .25‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫‪ x1 + x 2 + 2x 3 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ax1 + x 2 + x 3 = 0‬‬
‫‪ x − x + 2x = 0‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫=‪a‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫=‪a‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫≠‪a‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫≠‪a‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 1 2 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎدـ ‪(88‬‬ ‫‪ .26‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A = 2 1 1‬ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎﺻﻪ )‪ (Eigen value‬ﯾﻌﻨﯽ ) ‪ ( λ1 + λ 2 + λ3‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1 2 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪6 (4‬‬ ‫‪5 (3‬‬ ‫‪4 (2‬‬ ‫‪3 (1‬‬
‫‪ a 1− a‬‬
‫ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ A = ‬و ‪ n‬ﻋﺪد ﻓﺮد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ a‬راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪A n = A‬‬ ‫‪ .27‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪1 + a −a ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(88‬‬
‫‪ (4‬ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺪار ‪a‬‬ ‫‪ (3‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪a‬‬ ‫‪ (2‬ﻓﻘﻂ ‪a = 1‬‬ ‫‪ (1‬ﻓﻘﻂ ‪a = 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪2‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(88‬‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ ، [ x 2‬ﮐﺪام راﺑﻄﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫‪y ]  2‬‬ ‫‪ .28‬از راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪4    = 0‬‬
‫‪ −3‬‬ ‫‪5 ‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪ (4‬ﻧﺸﺪﻧﯽ‬ ‫‪19x + 3y = 41 (3‬‬ ‫‪y = 12x + 17 (2‬‬ ‫‪y = 27x + 48 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬

‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ ‪(88‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫دراﯾﻪ ﺳﻄﺮ دوم و ﺳﺘﻮن ﺳﻮم‬ ‫‪A −1‬‬ ‫‪ A =  −1‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ .29‬اﮔﺮ ‪2 ‬‬
‫‪ 4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪0.7 (4‬‬ ‫‪0.6 (3‬‬ ‫‪0.5 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬
‫‪1 2 3 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2 4 6 8‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ‪(89‬‬ ‫‪ A = ‬ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ (Rank A) ،A‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪) :‬ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .30‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪ −1 −2 −3 −4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 6 5 2‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬
‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪−1‬‬

‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(89‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ .31‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪5‬‬
‫‪10 15‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪1 (3‬‬ ‫‪−1 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬
‫‪ 4‬‬
‫‪ 2 3 x    3 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(89‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ ، ‬ﻣﻘﺪار ‪x‬‬ ‫‪ .32‬از راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪  5  =  ‬‬
‫‪ −1 y 0     −2 ‬‬
‫‪ y‬‬
‫‪−50 (4‬‬ ‫‪−25 (3‬‬ ‫‪− 5 (2‬‬ ‫‪−10 (1‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(89‬‬ ‫روﺑﻪرو ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .33‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ m‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫‪ 2x + 3y = −m‬‬
‫‪‬‬
‫‪3x + 2y = 6‬‬
‫‪ mx − 4y = 16‬‬
‫‪‬‬
‫‪−16 , 1 (4‬‬ ‫‪16 , − 1 (3‬‬ ‫‪− 8 , 2 (2‬‬ ‫‪2 , − 8 (1‬‬
‫‪5 3 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(89‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ A = ‬و ‪ A t‬ﺗﺮاﻧﻬﺎده آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ X‬از راﺑﻄﻪ ‪، AX = A − A t‬‬ ‫‪.34‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪9 6 ‬‬
‫‪ 10 12 ‬‬ ‫‪12 −10 ‬‬ ‫‪ −6 −12 ‬‬ ‫‪ −6 10 ‬‬
‫‪ −18 6  (4‬‬ ‫‪ 6 −18  (3‬‬ ‫‪10 18  (2‬‬ ‫‪ −12 18  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪ B = ‬و ‪ I‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ واﺣﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪، B.Bt − 4I‬‬
‫‪2 3 1 ‬‬
‫اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪ 0 −2 4 ‬‬
‫‪.35‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(89‬‬

‫‪168 (4‬‬ ‫‪156 (3‬‬ ‫‪132 (2‬‬ ‫‪144 (1‬‬
‫‪5x − 3y + kz = 0‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(90‬‬ ‫‪ .36‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ k‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ 3x − 2y + z = 0‬ﺟﻮابﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ دارد؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ − x + y + 2z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪4 (4‬‬ ‫‪3 (3‬‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪−1‬‬

‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(90‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪، 4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪ .37‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ‪3‬‬
‫‪3 −4‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪85 (4‬‬ ‫‪75 (3‬‬ ‫‪27 (2‬‬ ‫‪38 (1‬‬
‫‪ −3 −2 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(90‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ X‬از راﺑﻄﻪ ‪، AX = A t − 2I‬‬ ‫‪ .38‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪7 5 ‬‬
‫‪ −29 41 ‬‬ ‫‪ 29 58‬‬ ‫‪ 29 −41‬‬ ‫‪ 41 58 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ (4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ (3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ (2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ (1‬‬
‫‪ 41‬‬ ‫‪−58‬‬ ‫‪ −41 41‬‬ ‫‪ −41 58 ‬‬ ‫‪ 29 −41‬‬
‫‪0 1‬‬ ‫‪−2 ‬‬

‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(90‬‬ ‫‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪−1‬‬
‫‪ .39‬اﮔﺮ ‪ ، A = 1 0 3 ‬دراﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﺮ دوم و ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪0 2 1 ‬‬
‫‪0.6 (4‬‬ ‫‪0.5 (3‬‬ ‫‪0.4 (2‬‬ ‫‪0.3 (1‬‬
‫‪ 2 1 3‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(90‬‬ ‫‪ A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬
‫‪t‬‬
‫‪ A = ‬و ‪ A t‬ﺗﺮاﻧﻬﺎده ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪.A‬‬ ‫‪ .40‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪a b c ‬‬
‫‪14a 2 b 2 c2 (4‬‬ ‫‪a 2 b 2 c 2 (3‬‬ ‫‪6abc (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬
‫‪4 2 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ‪(91‬‬ ‫‪ .41‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A = 2 3 2‬ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺪام ﻣﻮرد ﺑﺮاي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 2 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ (4‬ﻧﯿﻤﻪ )ﺷﺒﻪ( ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻔﯽ‬ ‫‪ (3‬ﻧﯿﻤﻪ )ﺷﺒﻪ( ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫‪ (2‬ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻔﯽ‬ ‫‪ (1‬ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫‪ a 0 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ‪(91‬‬ ‫‪ .42‬اﮔﺮ در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A = 0 2 1‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ λ 2 = 2‬و ‪ λ 1 = 2‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ a‬و ‪ λ 3‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1 0 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ a = 3 (4‬و ‪λ 3 = 4‬‬ ‫‪ a = 1 (3‬و ‪λ 3 = 1‬‬ ‫‪ a = 0 (2‬و ‪λ 3 = − 1‬‬ ‫‪ a = −1 (1‬و ‪λ 3 = −2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪a 1 1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ‪(91‬‬ ‫‪ .43‬ﺑﻪازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ ، a‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺮدارﻫﺎي وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A = 2 3 2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 0‬اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −1‬‬ ‫‪ 3 3 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2 (4‬‬ ‫‪1 (3‬‬ ‫‪0 (2‬‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪ 2 8‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(91‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎي ﺳﻄﺮ اول وارون ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A + 2I‬‬ ‫‪ .44‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪ 1 5‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪2 3 5 ‬‬
‫‪ .45‬اﮔﺮ ‪ A =  −1 4 0 ‬دراﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﺮ دوم و ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪3 2 7 ‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪ 2 −2 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(91‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ ، A = ‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ X‬از راﺑﻄﻪ ‪AX = I + A‬‬ ‫‪ .46‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪0 1 ‬‬
‫‪1 −1 ‬‬ ‫‪0 1 ‬‬ ‫‪1.5 −1‬‬ ‫‪1.5 1 ‬‬
‫‪ 2 1.5 (4‬‬ ‫‪1.5 2  (3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪(2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ x − 2y + z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(92‬‬ ‫‪ .47‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ax + y − 2z = 0‬ﺟﻮابﻫﺎي ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ دارد؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪6x − 7y + 2z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪1 (2‬‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪ x + 2y − z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(92‬‬ ‫‪.48‬ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪  2x − y + z = 0‬ﺟﻮابﻫﺎي ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ دارد؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ax + 3y − z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪4 (4‬‬ ‫‪3 (3‬‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪−2 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪−1 2 ‬‬

‫‪ −6 2‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ .49‬رﺗﺒﻪ ) ‪ ( RANK‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪4 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪ −3 1‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪1 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬
‫‪2 4‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(92‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪ A = ‬ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎي ﺳﺘﻮن اول ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A − 3I‬‬ ‫‪ .50‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪ −3 5 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬‫‪5 ‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−1 0‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎدـ ‪(93‬‬ ‫‪ A = ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .51‬ﻣﺮﺗﺒﻪ )‪ (Rank‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪ −1‬‬ ‫‪−2 −3 −4 −5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4 6 8 10 ‬‬
‫‪5 (4‬‬ ‫‪4 (3‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪2 (1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2 3 4‬‬

‫‪0 1‬‬ ‫‪2 1‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎدـ ‪(93‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺨﺖ(‬ ‫=‪B‬‬ ‫‪ .52‬ﻣﻘﺪار دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن‬
‫‪0 0 1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2 1 1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪6 (4‬‬ ‫‪− 5 (3‬‬ ‫‪4 (2‬‬ ‫‪−4 (1‬‬
‫‪2 0 6 1 ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 3 0‬‬

‫‪ B = ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪  ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده()ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ ‪(93‬‬
‫‪A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ A=‬و‬ ‫‪ .53‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪ 0 −2 1 4 ‬‬ ‫‪ −1 4 0 5 ‬‬
‫‪16 (4‬‬ ‫‪15 (3‬‬ ‫‪14 (2‬‬ ‫‪13 (1‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(93‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ .54‬رﺗﺒﻪ ) ‪ ( RANK‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 4‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪4 5 9 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪4 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2 1 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3 3 5‬‬
‫‪2 1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪.55‬اﮔﺮ ‪ A = 3 −1 4 ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دراﯾﻪ واﻗﻊ در ﺳﻄﺮ اول و ﺳﺘﻮن دوم ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫‪‬‬
‫‪1 2 3 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(94‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ اﺳﺖ؟ )ﺳﺨﺖ(‬ ‫‪ .56‬ﮐﺪامﯾﮏ از‬
‫‪cos 2 θ sin θ ‬‬ ‫‪cos θ − sin θ ‬‬ ‫‪ sin 2θ‬‬ ‫‪cos 2θ ‬‬ ‫‪ − cos θ − sin θ ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ 4‬‬ ‫‪A=‬‬ ‫‪ (3 A = ‬‬ ‫‪ (2‬‬ ‫‪A=‬‬ ‫‪ (1‬‬
‫‪ cos 0 sin 2 θ ‬‬ ‫‪ sin θ cos θ ‬‬ ‫‪ − cos 2θ − sin 2θ ‬‬ ‫‪ sin θ‬‬ ‫‪cos θ ‬‬
‫‪y − x − 2 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد ـ ‪(94‬‬ ‫‪  y + x + 2 = 0‬ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬ ‫‪.57‬ﺑﻪ ازاي ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ، k‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫‪ 4x − 8y − k = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪20 (4‬‬ ‫‪16 (3‬‬ ‫‪18 (2‬‬ ‫‪12 (1‬‬
‫‪2 1 ‬‬
‫)ﺻﻨﺎﯾﻊﻏﺬاﯾﯽ ـ‪(94‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬ ‫‪ A = ‬ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ‪ A.X = 5A t‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪X‬‬ ‫‪ .58‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪3 4 ‬‬
‫‪6 5 ‬‬ ‫‪7 8 ‬‬ ‫‪7 6 ‬‬ ‫‪4 1 ‬‬
‫‪ −3 −2  (4‬‬ ‫‪ −4 −1 (3‬‬ ‫‪ −4 −2  (2‬‬ ‫‪ − 7 3  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 1 −1‬‬
‫‪ A = 0 3 4‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دراﯾﻪ واﻗﻊ در ﺳﻄﺮ دوم و ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ ، A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺳﺎده(‬
‫‪ .59‬اﮔﺮ ‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 2 0 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪1 3 1 ‬‬
‫)ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ـ‪(94‬‬ ‫‪ ، A‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﺘﻮﺳﻂ(‬
‫‪3‬‬
‫‪ A = ‬ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ‫‪ .60‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪‬‬
‫‪2  −1‬‬ ‫‪3 ‬‬
‫‪0 1 ‬‬ ‫‪ −1 0 ‬‬ ‫‪1 0 ‬‬ ‫‪0 −1‬‬

‫‪ − 1 0  (4‬‬ ‫‪ 0 1  (3‬‬ ‫‪0 −1 (2‬‬ ‫‪1 0  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ‬
‫‪ .1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ −1 1  −1 1‬‬ ‫‪2 0‬‬
‫‪A2 = A ⋅ A = ‬‬ ‫‪  1 1 =  0 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 0   −1 1‬‬ ‫‪ −2 2 ‬‬
‫‪A3 = A 2 ⋅ A = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0 2   1 1‬‬ ‫‪ 2 2‬‬
‫‪ −2 2   −1 1‬‬ ‫‪4 0‬‬
‫‪A 4 = A3 ⋅ A = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 2   1 1‬‬ ‫‪0 4‬‬
‫ﻟﺬا ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ ‪. A 2k = 2k ⋅ I‬‬

‫اوﻻ ﺑﺎ ﺑﺴﻂ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ اول دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪| A | = 2 (−6 + 4) − 1( − 4 + 4) + 1( − 2 + 3 ) = −3‬‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ ‪ A‬را ‪ N′‬ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪:‬‬
‫‪N′‬‬
‫= ‪A −1‬‬ ‫‪→ N ′ = | A | ⋅ A −1 → N ′ = −3 ⋅ A −1‬‬ ‫| ‪→ | N ′ | = | − 3 ⋅ A −1‬‬
‫| ‪|A‬‬
‫‪1‬‬
‫⋅ ‪| N ′ | = ( −3 ) 3 A −1 = (−3) 3‬‬ ‫‪= (−3) 2 = 9‬‬
‫‪−3‬‬
‫‪.3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬
‫‪13 − λ‬‬ ‫‪−13‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪4−λ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪−15‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪−7 − λ‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﻂ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻓﻮق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ دوم دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪( 4 − λ ) ( 13 − λ ) ( −7 − λ ) − ( 5 )( −15 ) = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪( 4 − λ ) {λ 2 − 6 λ − 16} = 0‬‬ ‫→‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4−λ = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪λ=4‬‬

‫‪‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪6±‬‬ ‫‪36 + 64‬‬
‫‪ λ − 6λ − 16 = 0‬‬ ‫→‬ ‫=‪λ‬‬ ‫‪=8 , −2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫راه دﯾﮕﺮ‪ :‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ‪ λ 2 ، λ 1‬و ‪ λ 3‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﯾﻦﺻﻮرت دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪λ 1 + λ 2 + λ 3 = Tr A‬‬
‫ﭘﺲ در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪λ 1 + λ 2 + λ 3 = 13 + 4 − 7 = 10‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ در ﮔﺰﯾﻨﻪ دوم‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﯾﺎدآوري‪ :‬اﺛﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ روي ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪ N11 = ∆11‬‬ ‫‪′ = A11‬‬
‫‪= 1 = N11‬‬ ‫*‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪ N 22 = ∆ 22‬‬ ‫‪= −1 = N ′22 = A*22‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪ N33 = ∆33‬‬ ‫‪′ = A*33‬‬
‫‪= −4 = N33‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﭘﺲ اﺛﺮ )ﺗﺮﯾﺲ( ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ *‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪1 − 1 − 4 = −4‬‬
‫‪ adjA‬ﻫﻤﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ ‪ A‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ N′‬اﺳﺖ از آنﺟﺎ ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪N′‬‬
‫= ‪A −1‬‬ ‫‪→ N ′ = A −1 A‬‬ ‫‪→ AN′ = AA −1 A‬‬ ‫‪→ AN ′ = I A‬‬
‫‪A‬‬
‫و ﭼﻮن‪:‬‬
‫‪A = 1( −1 − 0 ) − 2 ( −2 − 1) + 3 ( 0 − 1) = 2‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬

‫‪AN ′ = 2 I 3 × 3‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬
‫‪−3 − λ‬‬ ‫‪−9‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3−λ‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1− λ‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﻂ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪( 1 − λ )  ( − 3 − λ )( 3 − λ ) − (−9 ) (1)  = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪(1 − λ ) ( λ 2 ) = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﭘﺲ ﺳﻪ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪λ1 = λ 2 = 0 , λ 3 = 1‬‬
‫و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ‪ λ = 1‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺿﺮب ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ 2 x + y − 2   − 3‬‬ ‫‪2 x + y − 2 = − 3‬‬
‫‪3 x − 2 y + 10  =  − 2  → 3 x − 2 y + 10 = − 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪→ 7x = −14 → x = −2 → y = 3‬‬

‫‪1 2 1 1‬‬
‫‪2 1 1 1‬‬
‫= ‪A‬‬
‫‪1 1 1 2‬‬
‫‪1 1 2 1‬‬
‫ﺳﻄﺮ دوم ‪ × ( −2 ) +‬ﺳﻄﺮ اول‬ ‫→‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﺳﻄﺮ دوم‬
‫ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ‪ × ( −1) +‬ﺳﻄﺮ اول‬ ‫→‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم ‪ × ( −1) +‬ﺳﻄﺮ اول‬ ‫→‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= |‪|A‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﻂ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن روي ﺳﺘﻮن اول ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪−3 −1 −1‬‬
‫‪A = 1 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 = − 3(0 − 1) + 1(0 + 1) − 1 (−1 + 0) = 5‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ 2x + y = 5‬‬
‫‪‬‬ ‫→‬ ‫‪x = 2 , y =1‬‬
‫‪x − y = 1‬‬
‫ﺷﺮط ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ x + 2y = k‬را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫‪2 + 2 (1) = k‬‬ ‫→‬ ‫‪k= 4‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺬﮐﻮر ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ mx + y = 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 2x + ( m − 1) y = −6‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‪:‬‬ ‫=‬ ‫≠‬ ‫و ﺷﺮط آﻧﮑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺑﺎﺷﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫‪2 m − 1 −6‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪→ m (m − 1) = 2 → m 2 − m − 2 = 0 → m = −1 , 2‬‬
‫‪2 m −1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫≠‬ ‫‪→ 3 (m − 1) ≠ −6 → m − 1 ≠ −2 → m ≠ −1‬‬
‫‪m − 1 −6‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ‪ m = 2‬ﺷﻮد ﺗﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاب ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺳﻮم ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ازاي ‪ m = −1‬دﺳﺘﮕﺎه داراي ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ دﺳﺘﻪ ﺟﻮاب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮي دو ﺧﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﺎﻻت زﯾﺮ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ mx + y = 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 2x + (m − 1) y = −6‬‬
‫ﺑﻪ ازاء ‪ m = 2‬ﻣﻮازي ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ازاء ‪ m = −1‬ﻣﻨﻄﺒﻘﻨﺪ و ﺑﻪ ازاء ﺑﻘﯿﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﻃﻌﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻮﻻ وﻗﺘﯽ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎدﻻت از ﻣﺠﻬﻮﻻت ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ دﺳﺘﮕﺎه داراي ﺑﯽﺷﻤﺎر دﺳﺘﻪ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻻت دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ) ﺗﻨﺎﻗﺾ ( ﺑﺎ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻮم دﺳﺘﮕﺎه دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ‪ x 2‬اﺳﺖ؛ ﻟﺬا‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول دﺳﺘﮕﺎه را در ﺳﻪ ﺿﺮب ﮐﺮده و از ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﮐﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ : 3 x1 + 3 x 2 + 3 x 3 + 3 x 4 = 12‬ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم‬ ‫‪: x1 + 3 x 2 + 2 x 3 + 4 x 4 = 0‬‬
‫‪2x1 + x 3 − x 4 = 12‬‬
‫و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻮم دﺳﺘﮕﺎه )و ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪن( ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ‪. k = 12‬‬

‫‪1‬‬
‫‪det A = (1) ( 7) − ( 2 ) ( 3) = 1‬‬ ‫→‬ ‫= ‪det A −1‬‬ ‫‪=1‬‬
‫‪det A‬‬
‫ﻟﺬا‪:‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬

‫‪det 2 A −1 = 2 2 ⋅ det A −1 = 4‬‬ ‫)‬
‫از ﺳﺘﻮن اول و ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ‪ m‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ و ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪1 a −d‬‬ ‫‪b+c‬‬
‫‪∆=m⋅m 1 b − d a + c‬‬
‫‪1 c−d a +b‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﺳﺘﻮن دوم و ﺳﻮم را در ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬

‫‪1 a −d b+c+a −d‬‬ ‫‪1 a−d 1‬‬
‫‪∆=m 1 b−d a +c + b −d =m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(a + b + c − d‬‬ ‫‪1 b −d 1 =0‬‬
‫‪1 c−d‬‬ ‫‪a +b+c−d‬‬ ‫‪1 c−d 1‬‬
‫رد ﮔﺰﯾﻨﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ‪ a = b = c = d‬در دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن اﺻﻠﯽ ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺘﻮن دوم دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻃﺒﻌﺎً ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻟﺬا‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ اي ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ a = b = c = d‬ﺣﺎﺻﻞ ﺻﻔﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﭼﻬﺎرم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪a b ‬‬
‫‪ A = ‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮض ‪‬‬
‫‪c d ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a ( − 1) + b ( 0) = 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪a b   −1 2   2 1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪a ( 2 ) + b (1) = 1‬‬
‫‪ c d   0 1  =  −1 1‬‬ ‫→‬ ‫‪‬‬
‫‪c (− 1) + d ( 0 ) = −1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪c ( 2 ) + d (1) = 1‬‬
‫‪a = −2‬‬ ‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫‪b=5‬‬ ‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪c =1‬‬ ‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻮم ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫‪d = −1‬‬ ‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭼﻬﺎرم ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ −2‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ ‬و ﮔﺰﯾﻨﻪ اول ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﻮده ‪‬‬
‫‪ 1 −1 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒ ‪∆=0‬‬ ‫‪1 −1 2 = 0‬‬
‫‪2 −1 k‬‬
‫‪ : +2 ( 4 + 1) − ( −1)( 2 − 1) + k ( −1 − 2 ) = 0‬ﺑﺴﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫‪11‬‬
‫= ‪10 + 1 − 3k = 0 → 11 = 3k → k‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1 2 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A =  2 0 1  ⇒ det A = +1( 0 − 1) − 2 ( 0 − 1) + 1( 2 − 0 ) = 3‬‬
‫‪1 1 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0 1‬‬
‫‪1+1‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪N11 ( −1) × ∆11‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫)‪+ ( 0 − 1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪A11‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪2+2‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪−1‬‬ ‫)‪N 22 ( −1‬‬ ‫‪∆ 22‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪+ ( 0 − 1) −1‬‬
‫‪A 22‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1 2‬‬
‫‪3+ 3‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪−1 N 33‬‬ ‫‪( −1) ∆33‬‬ ‫‪2 0‬‬ ‫)‪+ ( 0 − 4‬‬ ‫‪−4‬‬
‫‪A33‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪−1 −1 −4 −6‬‬

‫‪A11‬‬ ‫‪+ A −221 + A33‬‬
‫‪−1‬‬
‫=‬ ‫‪+ +‬‬ ‫=‬ ‫‪= −2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ 1 −1 1  1 ‬‬
‫[‬‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬‫‪]  x 0 1   2  < 0‬‬
‫‪ 1 0 x  1 ‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪[1 + 2x + 1 −1 + 0 + 0 1 + 2 + x ]  2  < 0‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪[ 2x + 2 −1 3 + x ]  2  < 0‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪2x + 2 − 2 + 3 + x < 0 ⇒ 3x + 3 < 0 → x < −1‬‬

‫ﻫﺪف ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﺳﺖ و ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻤﻊ آنﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ )ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ( ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻮن ﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 11‬اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2 5‬‬ ‫‪2  2 5   2 5   −1 25 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ ⇒ A =‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −1 3 ‬‬ ‫‪ −1 3   −1 3   −5 4 ‬‬
‫‪ −1 25   2 5 ‬‬ ‫‪1 0‬‬
‫‪A 2 − 5A + 12I = ‬‬ ‫‪ − 5‬‬ ‫‪ + 12 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0 1‬‬
‫‪ −1 25   10 25   12 0   1 0 ‬‬
‫‪A 2 − 5A + 12I = ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ =‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −5 4   −5 15   0 12   0 1 ‬‬

‫‪1 2‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ ⇒ det A = A = 4 − 6 = −2‬‬
‫‪3 4‬‬
‫‪A.X = A −1 ‬‬
‫‪→ A.X = A −1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A X = A −1‬‬ ‫= ‪⇒ −2 X‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪X‬‬
‫‪−2‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺷﺮط آن ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﮕﻦ داراي ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺿﺮاﯾﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2x + y − z = 0‬‬ ‫‪2 1 −1‬‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ay‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪3z‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬
‫→‬ ‫‪1‬‬ ‫‪a 3 =0‬‬
‫‪8x − y + 3z = 0‬‬ ‫‪8 −1 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪+2 ( 3a − ( −3 ) ) − 1( 3 − 24 ) + ( −1)( −1 − 8a ) = 0‬‬
‫‪6a + 6 + 21 + 1 + 8a = 0 ⇒ 14a + 28 = 0 ⇒ a = −2‬‬

‫‪ 0 1 −1‬‬
‫‪A =  2 0 3 ‬‬
‫‪1 −3 0 ‬‬
‫( × ‪A = +0‬‬ ‫‪) − 1( 0 − 3) + ( −1)( −6 − 0 ) = 3 + 6 = 9‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2+ 3‬‬ ‫× ‪−1‬‬
‫‪−1‬‬ ‫)‪N 23 ( −1‬‬ ‫‪∆ 23‬‬ ‫‪1 −3‬‬ ‫)‪−1( 0 − 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A32‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪3 −2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 0 ‬‬
‫‪3 − l −2  3 − l −2 ‬‬
‫‪A−lI = ‬‬ ‫=‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪0 − l   1‬‬ ‫‪− l ‬‬
‫⇒ ‪A − lI = 0‬‬ ‫‪( 3 − l )( − l ) − ( −2 ) = 0‬‬ ‫‪⇒ − 3l + l 2 + 2 = 0‬‬
‫‪l = 1‬‬
‫⇒ ‪l 2 − 3l + 2 = 0‬‬ ‫‪( l − 1)( l − 2 ) = 0 ‬‬
‫‪l = 2‬‬
‫ﺑﺮدار وﯾﮋه ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﯾﻌﻨﯽ ‪ l = 1‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ 3 − 1 −2   x   0 ‬‬
‫‪( A − 1I ) X = 0‬‬ ‫‪⇒ ‬‬ ‫=‬
‫‪%‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪0 − 1  y  0 ‬‬
‫‪ 2 −2   x   0 ‬‬ ‫‪ 2x − 2y = 0‬‬ ‫‪x ‬‬

‫‪ 1 −1  y  =  0  ⇒  x − y = 0‬‬ ‫⇒ ‪⇒ x=y‬‬ ‫‪ =  ‬ﺑﺮدار وﯾﮋه‬
‫‪‬‬ ‫‪   ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x ‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2 −1 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪2 −1 2 ‬‬
‫‪A=‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4 −2 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6 −3 6 ‬‬
‫ﺳﻄﺮ اول × ‪ = 2‬ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬ ‫⇒‬ ‫ﺳﻄﺮ ﺳﻮم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺳﻄﺮ اول × ‪ = 3‬ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم‬ ‫⇒‬ ‫ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2‬ﺳﻄﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ دارد ﻟﺬا از ﺳﻄﺮ اول و دوم ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 2 × 2‬ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن آن ﺻﻔﺮ ﻧﺸﻮد اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‬
‫رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2‬اﺳﺖ و در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 1‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 1 2‬‬
‫‪A1 = ‬‬ ‫→ ‪‬‬ ‫→ ‪A1 = 2 − ( −2 ) ≠ 0‬‬ ‫‪ RankA = 2‬ﯾﺎ رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2‬اﺳﺖ‬
‫‪ −1 2 ‬‬

‫ﺷﺮط آنﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﮕﻦ ﻓﻘﻂ ﺟﻮاب ﺑﺪﯾﻬﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﻓﻘﻂ ﺟﻮاب ﺻﻔﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( آن اﺳﺖ ﮐﻪ ‪∆ ≠ 0‬‬
‫‪ x1 + x 2 + 2x 3 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ax1 + x 2 + x 3 = 0‬‬
‫‪ x − x + 2x = 0‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫⇒ ‪∆≠0‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 ≠ 0 ⇒ + 1( 2 + 1) − 1( 2a − 1) + 2 ( −a − 1) ≠ 0‬‬
‫‪1 −1 2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3 − 2a + 1 − 2a − 2 ≠ 0 ⇒ 2 ≠ 4a‬‬ ‫≠‪→ a‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻫﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﺮﯾﺲ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ )ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ( ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻟﺬا ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ a 1− a‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 + a −a ‬‬
‫‪n = 1 ⇒ A = A‬‬
‫‪‬‬
‫‪n ⇒ An = A ⇒ ‬‬
‫‪n = 3 ⇒ A = A‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬
‫‪ a‬‬ ‫‪1− a   a 1− a   a2 +1− a2‬‬ ‫‪a − a2 − a + a2 ‬‬

‫‪A2 = A × A = ‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 + a −a  1 + a −a  a + a 2 − a − a 2‬‬ ‫‪1 − a 2 + a 2 ‬‬
‫‪1 0 ‬‬
‫‪A2 = ‬‬ ‫‪=I‬‬
‫‪0 1 ‬‬
‫‪ a‬‬ ‫‪1 − a  1 0   a‬‬ ‫‪1− a‬‬
‫‪A3 = A × A 2 = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪=A‬‬
‫‪1 + a −a  0 1  1 + a −a ‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A3‬ﻣﺴﺎوي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﻘﺪار دﻟﺨﻮاه ﺑﺮاي ‪ a‬ﺗﺴﺎوي ‪ n ) A n = A‬ﻓﺮد( ﺑﺮﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺮد ﺑﺮاي ‪ ، n‬درﺳﺘﯽ راﺑﻄﻪ ﻓﻮق را دوﺑﺎره اﺛﺒﺎت ﮐﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A5‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪2 4 2 = 0‬‬
‫[‬ ‫‪`x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪]‬‬ ‫‪ 5 ‬‬
‫‪ −3 1   ‬‬
‫‪ 2 + 25 ‬‬ ‫‪ 27 ‬‬

‫⇒ ‪[ x 2 y ] 4 + 20  = 0‬‬ ‫‪[ x 2 y ]  24  = 0‬‬
‫‪ −6 + 5 ‬‬ ‫‪ −1‬‬
‫⇒ ‪27x + 48 − y = 0‬‬ ‫‪y = 27x + 48‬‬

‫‪ 2 0 3‬‬
‫‪A =  −1 1 2 ‬‬
‫‪ 4 0 1 ‬‬
‫( × ‪A = +2 (1 − 0 ) − 0‬‬ ‫‪) + 3 ( 0 − 4 ) = 2 − 12 = −10‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3+ 2‬‬ ‫× ‪−1‬‬
‫)‪N32 ( −1‬‬ ‫‪∆32‬‬ ‫‪−1 2‬‬ ‫)‪−1( 4 + 3‬‬ ‫‪7‬‬
‫= ‪A −231‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.7‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪−10‬‬ ‫‪−10‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪1 2 3 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2 4 6 8‬‬
‫‪A=‬‬
‫‪ −1 −2 −3 −4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 6 5 2‬‬
‫ﺳﻄﺮ دوم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ⇒ ﺳﻄﺮ اول × ‪ = 2‬ﺳﻄﺮ دوم‬

‫ﺳﻄﺮ ﺳﻮم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ⇒ ﺳﻄﺮ اول ×‪ = −1‬ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2‬ﺳﻄﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ ، 2 × 2‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن آن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪2 × 2‬‬
‫داراي دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 1‬ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2 × 2‬را از ﺳﻄﺮﻫﺎي اول و ﭼﻬﺎرم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪3 4‬‬
‫‪A 2×2 = ‬‬ ‫→ ‪‬‬ ‫‪A 2×2 = 6 − 20 ≠ 0 → Rank A = 2‬‬
‫‪5 2‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪I= 4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪10 15 3‬‬
‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫) ‪I = +10 ( 35 − ( −1) ) − 15 (15 − ( −4 ) ) + 3 ( 3 − 28‬‬
‫‪I = 360 − 285 − 75 = 0‬‬

‫روش دﯾﮕﺮ‪ :‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ دﻗﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺮ اول ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺮ دوم‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺷﺪن دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ 2 3 x    3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5  =  ‬‬
‫‪ −1 y 0     −2 ‬‬
‫‪ y‬‬
‫‪ 8 + 15 + xy   3 ‬‬ ‫‪ 23 + xy   3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪=  ⇒ ‬‬ ‫‪= ‬‬
‫‪ −4 + 5y + 0   −2 ‬‬ ‫‪ −4 + 5y   −2 ‬‬
‫‪ 23 + xy = 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫⇒ ‪ −4 + 5y = −2 ⇒ 5y = 2‬‬ ‫=‪y‬‬
‫‪5‬‬
‫‪ 2‬‬
‫‪23 + xy = 3 ⇒ xy = −20 ⇒ x ×   = −20 ⇒ x = −50‬‬
‫‪5‬‬

‫‪ 2x + 3y = −m‬‬
‫‪‬‬
‫‪3x + 2y = 6‬‬
‫‪ mx − 4y = 16‬‬
‫‪‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه از ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول و دوم ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ x‬و ‪ y‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻮم ﺻﺪق ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2x + 3y = −m‬‬ ‫‪6x + 9y = −3m‬‬
‫‪‬‬ ‫‪⇒ ‬‬ ‫‪⇒ 5y = −3m − 12‬‬
‫‪‬‬‫‪3x‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪2y‬‬ ‫=‬ ‫‪6‬‬ ‫‪ −6x − 4y = −12‬‬
‫‪−3m − 12‬‬ ‫‪−3m − 12‬‬ ‫‪2m + 18‬‬
‫⇒‬ ‫=‪y‬‬ ‫‪⇒ 3x + 2‬‬ ‫=‪=6 ⇒ x‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﭘﺎﯾﻪ‬ 40
−3m − 12 2m + 18
.‫ ﺑﺎﯾﺪ درﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻮم ﺻﺪق ﮐﻨﻨﺪ‬y = ‫ و‬x= ‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
5 5
 2m + 18   −3m − 12 
m  − 4  = 16
 5   5 
2m 2 + 18m + 12m + 48 = 80 ⇒ 2m 2 + 30m − 32 = 0
m 2 + 15m − 16 = 0
m = 1
( m + 16 ) ( m − 1) = 0 
m = −16
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.34
5 3 t 5 9
A=  ⇒ A = 
9 6 3 6
 5 3   5 9   0 −6 
A − At =  − = 
9 6 3 6 6 0 
.‫ ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬A −1 ‫ را از ﭼﭗ در‬AX = A − A t ‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
A −1 × AX = A −1 × ( A − A t ) ⇒ I × X = A −1 × ( A − A t )
X = A −1 × ( A − A t )
6 −3  6 −3  6 −3 
     
5 3 −1  −9 5   −9 5  =  −9 5 
A=  ⇒ A = =
9 6 A 30 − 27 3
 2 −1 
A −1
= 
 −3 5 
 3
 2 −1 
X=A −1
× (A − At ) ⇒ X=  ×  0 −6  =  −6 −12 
 −3 5   6 0  10 18 
 3
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.35
2 3 1 
B= 
 0 −2 4 
2 0 
 2 3 1   14 −2 
BB = 
t
  3 −2  =  
 0 −2 4     −2 20 
1 4 
14 −2   4 0  10 −2 
BBt − 4I =  − = 
 −2 20   0 4   −2 16 
BBt − 4I = (10 × 16 ) − ( −2 × ( −2 ) ) = 160 − 4 = 156

5x − 3y + kz = 0

3x − 2y + z = 0
 − x + y + 2z = 0

‫ﺷﺮط آن ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﮕﻦ داراي ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﺿﺮاﯾﺐ آن ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪−3 k‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪−2 1 = 0‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+5 ( −4 − 1) − ( −3) ( 6 − ( −1) ) + k ( 3 − 2 ) = 0‬‬
‫‪−25 + 21 + k = 0 ⇒ k = 4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3 −1‬‬
‫‪I= 4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3 −4‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﻂ دادن دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ اول دارﯾﻢ‪:‬‬
‫) ‪I = +2 ( 30 − ( −12 ) ) − 3 ( 20 − 9 ) + ( −1)( −16 − 18‬‬
‫‪I = 84 − 33 + 34 = 85‬‬
‫‪ −3 −2 ‬‬ ‫‪t  −3 7 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ ⇒ A =‬‬ ‫‪‬‬
‫‪7 5 ‬‬ ‫‪ −2 5 ‬‬
‫‪ −3 7   2 0   −5 7 ‬‬
‫‪A t − 2I = ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −2 5   0 2   −2 3 ‬‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ AX = A t − 2I‬ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ‪ A −1‬ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫(‬
‫‪A −1 × AX = A −1 × A t − 2I‬‬ ‫)‬ ‫‪⇒ I × X = A −1 A t − 2I‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫) ‪X = A −1 × ( A t − 2I‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪2  5‬‬ ‫‪2 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −3 −2 ‬‬ ‫‪−1  −7 −3   −7 −3   −5 −2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫= ‪ ⇒ A‬‬ ‫=‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪7 5 ‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪−15 + 14  7 3 ‬‬
‫(‬
‫‪X = A −1 × A t − 2I‬‬ ‫)‬ ‫‪ −5 −2   −5 7 ‬‬
‫‪⇒ X=‬‬ ‫‪×‬‬
‫‪ 7 3   −2 3 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 29 −41‬‬
‫‪X=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −41 58 ‬‬
‫‪ 0 1 −2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A = 1 0 3 ‬‬
‫‪0 2 1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫( × ‪A = +0‬‬ ‫‪) − 1(1 − ( −4 ) ) + 0 ( ) = −5‬‬
‫‪0 −2‬‬
‫× ‪−1‬‬
‫‪N32‬‬ ‫)‪( −1‬‬‫‪3+ 2‬‬
‫‪∆32‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫) ) ‪− ( 0 − ( −2‬‬
‫= ‪A −231‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪−5‬‬ ‫‪−5‬‬
‫‪−2 2‬‬
‫= ‪A −231‬‬ ‫‪= = 0.4‬‬
‫‪−5 5‬‬

‫‪ 2 1 3‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a b c‬‬
‫‪ 4 + a 2 2 + ab 6 + ac ‬‬
‫‪2 a ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A t A = 1 b  ‬‬ ‫‪ = 2 + ab 1 + b‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3 + bc ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a b c ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 c ‬‬ ‫‪ 6 + ac 3 + bc 9 + c2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻓﻮق و ﺑﺮاي ﺳﺎده ﺷﺪن ‪ a = b = c = 1‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬
‫‪5 3 7 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a = b = c = 1 ⇒ At A =  3 2 4 ‬‬
‫‪ 7 4 10 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A t A = +5 ( 20 − 16 ) − 3 ( 30 − 28 ) + 7 (12 − 14 ) = 20 − 6 − 14 = 0‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ a = b = c = 1‬ﺣﺎﺻﻞ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A t A‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻟﺬا ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪ a = b = c = 1‬در آن ﺟﻮاب ﺻﻔﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻘﻂ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪4 2 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A =  2 3 2‬‬
‫‪1 2 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫→ ]‪A1×1 = [ 4‬‬ ‫‪A1×1 = 4 > 0‬‬
‫‪4 2‬‬
‫‪A 2×2 = ‬‬ ‫→ ‪‬‬ ‫‪A 2×2 = 12 − 4 = 8 > 0‬‬
‫‪2 3‬‬
‫‪4 2 1‬‬
‫→ ‪A3×3 =  2 3 2 ‬‬ ‫‪A3×3 = +4 ( 9 − 4 ) − 2 ( 6 − 2 ) + 1( 4 − 3 ) = 13 > 0‬‬
‫‪ 1 2 3 ‬‬
‫ﭼﻮن ﻫﻤﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻣﻌﯿﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ a 0 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A =  0 2 1‬‬
‫‪ 1 0 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a − λ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A − λI =  0‬‬ ‫‪2−λ‬‬ ‫⇒ ‪1 ‬‬ ‫‪A − λI = 0‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪3 − λ ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬
‫( × ‪+ ( a − λ ) ( ( 2 − λ )( 3 − λ ) − 0 ) − 0‬‬ ‫‪) + 1( 0 − 1( 2 − λ ) ) = 0‬‬

‫‪( 2 − λ ) ( ( a − λ )( 3 − λ ) − 1) = 0‬‬ ‫⇒‬ ‫‪( 2 − λ ) ( 3a − aλ − 3λ + λ 2 − 1) = 0‬‬
‫‪2 − λ = 0 ⇒ λ = 2‬‬
‫‪( 2 − λ ) ( λ 2 − aλ − 3λ + 3a − 1) = 0 ‬‬
‫‪λ − aλ − 3λ + 3a − 1 = 0‬‬
‫‪2‬‬
43 ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ و ﺟﺒﺮ ﺧﻄﯽ‬
‫ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﺑﺎﯾﺪ‬λ = 2 ‫ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‬.‫ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﻧﯿﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‬λ = 2 ‫ ﭘﺲ‬،‫ دارد‬λ 2 = 2 ‫ و‬λ1 = 2 ‫ﭼﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﻘﺪار وﯾﮋه‬
.‫ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‬
λ= 2
λ 2 − aλ − 3λ + 3a − 1 = 0 
→ 4 − 2a − 6 + 3a − 1 = 0
a =3
a =3
λ 2 − aλ − 3λ + 3a − 1 = 0 
→ λ 2 − 6λ + 8 = 0
λ = 2
( λ − 2 )( λ − 4 ) = 0 
λ = 4
.‫ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬λ3 = 4 ‫ و‬a = 3 ‫درﻧﺘﯿﺠﻪ‬
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.43
a 1 1 1
   
A =  2 3 2  ،‫ ﺑﺮدار وﯾﮋه‬:X =  0 
 3 3 4  −1 
   
a 1 1 1  1
    
AX = λX ⇒  2 3 2   0  = λ  0 
 3 3 4   −1   −1 
    
 a + 0 −1  λ  a − 1  λ 
2 + 0 − 2 =  0  ⇒  0  =  0 
       
 3 + 0 − 4   −λ   −1   −λ 
a − 1 = λ
 ⇒ a=2
 −1 = −λ ⇒ λ = 1
2 8  2 8 2 0  4 8 
A=  ⇒ A + 2I =   +  ⇒ A + 2I =  
1 5 1 5  0 2  1 7 
7 −8   7 8
 −1 4   − 
( A + 2I )−1 =   = 20

20

28 − 8  −1 4 
 20 20 
7 −8 −1
‫= ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺮ اول‬ + =
20 20 20
2 3 5
 
A =  −1 4 0  ⇒ A = +2 ( 28 − 0 ) − ( −1) ( 21 − 10 ) + 3 ( 0 − 20 ) ⇐ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن اول ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‬
3 2 7
 
A = 56 + 11 − 60 ⇒ A =7
2 5
3+ 2 −1 ×
−1 N32 ( −1) ∆32 −1 0 − ( 0 − ( −5 ) )
A 23 = = = =
A A A 7
−1 −5
A 23 =
7

‫‪ 2 −2 ‬‬ ‫‪ 2 −2   1 0   3 −2 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪⇒ A+I=‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪= ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0 1 ‬‬ ‫‪0 1  0 1  0 2 ‬‬
‫‪AX = I + A‬‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق را از ﭼﭗ در ‪ A −1‬ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫) ‪A −1 × AX = A −1 × ( I + A ) ⇒ IX = A −1 × ( I + A‬‬
‫) ‪X = A −1 × ( I + A‬‬
‫‪1 2  1 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 −2 ‬‬
‫‪⇒ A −1 = ‬‬
‫‪0 2  0 2 ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪‬‬ ‫=‬ ‫‪= 2‬‬
‫‪2 − 0 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0 1 ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1   3 −2  ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪X=A‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪× I+A ⇒ X = 2‬‬ ‫‪= 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  0 2  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪1.5 1 ‬‬
‫‪X=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ x − 2y + z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ax + y − 2z = 0‬‬
‫‪6x − 7y + 2z = 0‬‬
‫‪‬‬
‫ﺷﺮط وﺟﻮد ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ ∆ = 0‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1 −2‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒ ‪∆=0‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−2 = 0‬‬
‫‪6 −7‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+1( 2 − 14 ) − ( −2 )( 2a + 12 ) + 1( −7a − 6 ) = 0‬‬
‫‪−12 + 4a + 24 − 7a − 6 = 0 → 6 = 3a‬‬ ‫‪→ a=2‬‬

‫‪ x + 2y − z = 0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 2x − y + z = 0‬‬ ‫‪ : 2 −1‬ﺷﺮط ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﺻﻔﺮ →‬
‫‪‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن اول ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ⇐ ‪1 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ax + 3y − z = 0‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪1(1 − 3 ) − 2 ( −2 − ( −3 ) ) + a ( 2 − 1) = 0‬‬
‫‪−2 − 2 + a = 0 ⇒ a = 4‬‬
‫‪ 3 −1 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫→ ‪A =  −6 2 4 ‬‬ ‫‪A = 3 ( 4 − 4 ) − ( −1) ( −12 − ( −12 ) ) + 2 ( −6 − ( −6 ) ) = 0‬‬
‫‪ −3 1 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻟﺬا رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 3‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ −1 2 ‬‬
‫‪A2×2 =‬‬ ‫⇒ ‪‬‬ ‫‪A 2 × 2 = −4 − 4 = −8 ≠ 0‬‬
‫‪ 2 4‬‬
‫ﻟﺬا رﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2 4‬‬ ‫‪ 2 4   3 0   −1 4 ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ ⇒ A − 3I = ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −3 5 ‬‬ ‫‪ −3 5   0 3   −3 2 ‬‬
‫‪ 2 −4   2 −4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 −1   10 10 ‬‬
‫‪( A − 3I )−1 = ‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−2 − ( −12 )  3 −1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 10 10 ‬‬
‫= = ‪ = +‬ﻣﺠﻤﻮع دراﯾﻪﻫﺎي ﺳﺘﻮن اول در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪( A − 3I ) −1‬‬

‫‪2 3‬‬ ‫‪5 1‬‬
‫‪10 10 10 2‬‬
‫‪1 2 3 4 5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 1 −1 0 2 ‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪ −1 −2 −3 −4 −5 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 4 6 8 10 ‬‬
‫⇒ ﺳﻄﺮ اول × )‪ = ( −1‬ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬ ‫ﺳﻄﺮ ﺳﻮم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ⇒ ﺳﻄﺮ اول × ‪ = 2‬ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 2‬ﺳﻄﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ دارد ﻟﺬا ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 2 × 2‬را از ‪ A‬ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺣﺎل اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ‪2 × 2‬‬
‫ﻫﺎ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ 1‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1 2‬‬
‫‪A1 = ‬‬ ‫→ ‪‬‬ ‫‪A1 = 1 − 4 ≠ 0 ⇒ Rank A = 2‬‬
‫‪2 1‬‬
‫‪1 2 3 4‬‬
‫‪0 1 2 1‬‬
‫=‪B‬‬
‫‪0 0 1 0‬‬
‫‪2 1 1 0‬‬
‫‪1 2 4‬‬
‫‪ : B = +0 − 0 + 1 0 1 1 − 0‬ﺑﺴﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫‪2 1 0‬‬
‫‪1 2 4‬‬
‫‪B =0 1 1‬‬
‫‪2 1 0‬‬
‫‪ : B = +1( 0 − 1) − 0 + 2 ( 2 − 4 ) = −1 − 4 = −5‬ﺑﺴﻂ ﺳﺘﻮن اول‬
‫‪ 1 2 3 0‬‬
‫‪ −1 4 0 5 ‬‬
‫‪I=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 0 6 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0 −2 1 4 ‬‬
‫ﺳﺘﻮن دوم ‪ × ( −2 ) +‬ﺳﺘﻮن اول‬ ‫→‬ ‫ﻗﺮار دادن در ﺳﺘﻮن دوم‬
‫ﺳﺘﻮن ﺳﻮم ‪ × ( −3) +‬ﺳﺘﻮن اول‬ ‫→‬ ‫ﻗﺮار دادن در ﺳﺘﻮن ﺳﻮم‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 0‬‬

‫‪ −1‬‬ ‫‪ 6 3 5‬‬
‫‪3 5 ‬‬
‫‪= +1  −4 0 1  − 0 + 0 − 0‬‬
‫‪6‬‬
‫‪I=‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪−4‬‬ ‫‪0 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ −2 1 4 ‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪−2‬‬ ‫‪1 4‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪I =  −4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1  = +6 ( 0 − 1) − 3 ( −16 + 2 ) + 5 ( −4 − 0 ) = −6 + 42 − 20 = 16‬‬
‫‪ −2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4 ‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4 5 9‬‬
‫‪A=‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2 1 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3 3 5‬‬
‫ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم ‪ +‬ﺳﻄﺮ اول = ﺳﻄﺮ دوم‬
‫ﺳﻄﺮ اول – ﺳﻄﺮ ﭼﻬﺎرم = ﺳﻄﺮ ﺳﻮم‬
‫ﻟﺬا ﺳﻄﺮﻫﺎي دوم و ﺳﻮم واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮده و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ داراي دو ﺳﻄﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎي ‪ 3 × 3‬و ‪ 4 × 4‬داراي دﺗﺮﻣﯿﻨﺎنﻫﺎي ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1 1 ‬‬
‫‪A 2×2 = ‬‬ ‫⇒ ‪‬‬ ‫‪A 2×2 = 3 − 1 ≠ 0 ⇒ Rank A = 2‬‬
‫‪1 3 ‬‬
‫‪2 1 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A =  3 −1 4 ‬‬
‫‪1 2 3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ : A = +2 ( −3 − 8 ) − 1( 9 − 4 ) + 0 = −22 − 5 = −27‬ﺑﺴﻂ دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ اول‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫× ‪−1‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪N 21‬‬ ‫‪( −1)2+1 ∆ 21‬‬ ‫‪2 3‬‬ ‫‪−1( 3 − 0 ) −3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A12‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪−27‬‬ ‫‪−27‬‬ ‫‪−27 9‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ‪ AA ′ = I‬ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻓﺮم زﯾﺮ را ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮد‪.‬‬
‫‪cos θ − sin θ ‬‬ ‫‪ cos θ sin θ ‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ A = ‬ﯾﺎ ‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ sin θ cos θ ‬‬ ‫‪ − sin θ cos θ ‬‬
‫‪.57‬ﻓﺎﻗﺪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪y − x − 2 = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y − x = 2‬‬ ‫‪y = 0‬‬
‫‪y + x + 2 = 0‬‬ ‫‪⇒ ‬‬ ‫‪⇒ ‬‬
‫‪ 4x − 8y − k = 0‬‬ ‫‪ y + x = −2‬‬ ‫‪ x = −2‬‬
‫‪‬‬
‫‪x =−2‬‬
‫‪4x − 8y − k = 0 → −8 − 0 − k = 0 → k = −8‬‬
‫‪y =0‬‬
‫‪2 1‬‬ ‫‪t  2 3‬‬
‫‪A=‬‬ ‫‪ → A =‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3 4‬‬ ‫‪1 4‬‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ AX = 5A t‬را از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ‪ A −1‬ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪A −1 × AX = 5A −1 × A t‬‬ ‫‪⇒ X = 5A −1 × A t‬‬
47 ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ و ﺟﺒﺮ ﺧﻄﯽ‬
 4 −1 
 
2 1 −1  −3 2  1  4 −1
A=  → A = =  
 3 4 8−3 5  −3 2 
1  4 −1  2 3 
X = 5A −1 × A t ⇒ X = 5 ×   
5  −3 2  1 4 
7 8
X= 
 −4 −1 
2 1 −1 
 
A = 0 3 4
1 2 0 

det A = A = +2 ( 0 − 8 ) − 1( 0 − 4 ) + ( −1)( 0 − 3 )
A = −16 + 4 + 3 = −9
2 −1
( −1)3+ 2 ×
−1 N 32 0 4 −1 ( 8 − 0 ) 8
A 23 = = = =
A −9 −9 9
 3 1 
 
1 3 1 
A=  = 2 2 
2  −1 3   −1 3
 
 2 2 
 3 1  3 1   3 1 3 3 
    − + 
A2 = A × A = 
2 2  2 2 = 4 4 4 4 
 −1 3  −1 3  − 3 3 −1 3 
    − + 
 2 2  2 2   4 4 4 4 
 1 3 
 
A2 = 
2 2 
− 3 1 
 
 2 2 
 1 3  3 1   3 3 1 3 
    − + 
A3 = A 2 × A =   2 = 4 
2 2 2 4 4 4
− 3 1  −1 3  −3 1 − 3 3 
    − + 
 2 2  2 2   4 4 4 4 
 0 1
A3 =  
 −1 0 

ماتریس ها (پارسه)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ماتریس ها (پارسه)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬

‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ و ﺟﺒﺮ ﺧﻄﯽ‬

‫ﺿﺮب ﯾﮏ ﻋﺪد در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪a11 a12‬‬ ‫‪a13 ‬‬

‫ﺗﺮاﻧﻬﺎده ﯾﺎ ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮز ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫ﺗﺮﯾﺲ ﯾﺎ اﺛﺮ ﯾﺎ رد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ واﺣﺪ‬

‫ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ‬

‫→ ‪A × B ≠ B× A‬‬ ‫ﺿﺮب ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ a‬‬ ‫‪1− a‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ a‬‬ ‫‪1− a   a 1− a   a2 +1− a2‬‬ ‫‪a − a2 − a + a2 ‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2 1‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪b c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪d f‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬

‫‪−48 (4‬‬ ‫‪−36 (3‬‬ ‫‪48 (2‬‬ ‫‪36 (1‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪I = 121( 7 − 5 ) − 49 (11 − 5 ) + 25 (11 − 7‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪−1‬‬

‫‪3 (4‬‬ ‫‪1 (3‬‬ ‫‪−1 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﺳﻮم ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫‪I = 360 − 285 − 75 = 0‬‬

‫‪ (4‬ﻫﺮ ﻣﻘﺪار‬ ‫‪ (3‬ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺪار‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ B′2 ‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪m a −d‬‬ ‫‪mb + mc‬‬

‫‪ (4‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪a (3‬‬ ‫‪m (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪a2‬‬ ‫‪a 1‬‬

‫‪abc (4‬‬ ‫‪( a − b )( a − c ) ( b − c ) (3‬‬ ‫‪ab + ac + bc (2‬‬ ‫‪( a + b )( a + c )( b + c ) (1‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪a2‬‬ ‫‪a 1‬‬ ‫‪4 2 1‬‬

‫‪4) abc = 0‬‬

‫‪a2‬‬ ‫‪a 1‬‬ ‫‪1 1 1‬‬

‫‪) ab + ac + bc = 1 + 1 + 1 = 3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫) )‪A = +2 ( +1( 3 − 3 ) − 1( 2 − 1) + 1( 6 − 3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫) )‪A = ( + ( −1)( −1 − 1) − 1(1 − 1) + 2 ( −1 − 1‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫= ‪A′ = A‬‬ ‫‪2‬‬

‫دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﮐﻬﺎد و ﻫﻤﺴﺎزه ﻋﻨﺼﺮ‬

‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺴﺎزهﻫﺎ و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ اﻟﺤﺎﻗﯽ‬

‫ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪A = +1( 2 − 0 ) − 1(1 − 2 ) + 0 × ( ) = 2 + 1 = 3‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫( × ‪A = +0‬‬ ‫‪) − 1( 0 − 3) + ( −1)( −6 − 0 ) = 3 + 6 = 9‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫⇒ ‪A × X = A −1‬‬ ‫‪A × X = A −1‬‬ ‫⇒‬ ‫‪A X = A −1‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬