Მოგესალმებით დღეს მე

წარმოგიდგენთ საგაზეთო
სტატიას ჯვაროსნულ ომებსა Პრეზენტატორი {ანრი
და საქართველოს შესახებ. არდია}
 Პოგესალმებით მე ვარ ანრი არდია მე გამოვიკვლევ
XI-XIII ს.ს-ში საქართველოს მეფეებსა და
ჯვაროსნების უშუალო კავშირის დამადასტურებელ
ფაქტებსა და წყაროებს.

Პოდით საუბარი იმით დავიწყოთ თუ ვინ არიან

ჯვაროსნები.
ჯვაროსნები — უმეტესად დასავლეთ
ევროპელი რაინდები არიან, რომლებიც
მონაწილეობდნენ ჯვაროსნულ ლაშქრობებში შუა
საუკუნეების განმავლობაში. მათ სახელი ეწოდათ
ტანსაცმელზე გამოსახული ჯვრის გამო.
ტერმინი „ჯვაროსნული ლაშქრობები“ არ
არსებობდა XV საუკუნემდე; ასე რომ, „ჯვაროსანი“-
ც არ არსებობდა არც ლათინურ და არც სხვა
ადგილობრივ და მშობლიურ ენაზე. იგი
მხოლოდ ლატერანის მეოთხე კრებაზე
ჩნდება 1215 წელს. მანამდე მათ მოიხსენიებდნენ,
როგორც შეიარაღებულ პილიგრიმებს.
ანტიოქიის ალყა
Ეს იყო პირველი ჯვაროსნული
ბრძოლა
ჯვაროსნების მიერ ანტიოქია-
იერუსალიმის აღებისთანავე ქართველებმა გაააქტიურეს
თავისი საგარეო პოლიტიკა. ამ დროიდან დავით IV-მ ხარკი
შეუწყვიტა თურქ-სელჩუკებს, რაც დამოუკიდებლობის
გამოცხადებას ნიშნავდა.
ქართველები და ჯვაროსნები ერთმანეთის
ბუნებრივი მოკავშირეები გახდნენ თურქებთან წინააღმდეგ
ბრძოლაში. „ისტორიანი და აზმანი
შარავანდედთანი“ მოწმობს, რომ დავით IV-ის მხედრობა
ჯვაროსნებთან ერთად იბრძოდა იერუსალიმში. ასეთ
თანამშრომლობას ადასტურებს ის, რომ დავით IV-ს
პოლიტიკური კონტაქტები ჰქონდა იერუსალიმის
მეფე ბალდუინ I-თან. დიდგორის
ბრძოლაში კი საქართველოს მხედრობის გვერდით
ჯვაროსნების რაზმიც იბრძოდა. დავით IV-ს დიდი
ავტორიტეტი ჰქონდა ჯვაროსანთა შორის, რომლებიც მას
თავის მოკავშირედ აღიარებდნენ
ურთიერთობა ჯვაროსნებთან შემდეგაც გრძელდებოდა. ქართველთა და ჯვაროსან
თა განსაკუთრებით ხშირი შეხვედრის ადგილი იყო იერუსალიმის სამეფო. ამას მოწ
მობს ტამპლიერთა და სხვა ჯვაროსანთა მოსახსენებლები ჯვრის მონასტრის 1155 წე
ლს გადაწერილ სვინაქსარსა და სხვა ხელნაწერებში. იერუსალიმის ჯვაროსან მეფეე
ბს კეთილგანწყობილი დამოკიდებულება ჰქონდათ საქართველოსთან გიორგი III-
ის დროს. ქართველთა და ჯვაროსნების ურთიერთობის ფონზე გასაგები ხდება საღ
ვთო რომის იმპერიის იმპერატორ ფრიდრიხ I ბარბაროსას ცდა თავისი ერთ-
ერთი ძისათვის ცოლად შეერთო თამარი. როგორც ჩანს, დამოყვრების ამ ცდას საფ
უძვლად ედო გერმანელი შტაუფენებისა და ქართველი ბაგრატიონების ანტიბიზანტ
იური განწყობილება კონსტანტინოპოლში ანგელოსების დინასტიის გაბატონების დ
როიდან. ცნობილია, რომ თამარ
მეფეს ჰქონდა კავშირები ჯვაროსანთა მოწინააღმდეგე სალადინთან.
ქართველები ენერგიულად ემზადებოდნენ მეხუთე
ლაშქრობაში მონაწილეობისათვის, მაგრამ ეს განზრახვა ჩაიშალა საქართველოში მო
ნღოლთა შემოსევის გამო.
Პმ წყაროებიდან ჩვენ ვიგებთ იმას რომ ჯვაროსნები ქართველებთან ძალიან მჭიდრო და კარგ ურთიერთობაში იყვნენ
მრავალი მტკიცებულება არსებობს რომ ჯვაროსნები ჩვენი მოკავშირენი იყვნენ ისინი ჩვენ გვერდით გვედგნენ
მრავალ ბრძოლებში თურქების წინააღმდეგ ასევე დიდგორის ბრძოლაში საქართველოს მხედრობის გვერდით
ჯვაროსნების რაზმიც იბრძოდა დავით IV-ს დიდი ავტორიტეტი ჰქონდა ჯვაროსანთა შორის, რომლებიც მას თავის
მოკავშირედ აღიარებდნენ. Პსევე საინტეროსო ფაქტი ისაა რომ მეფე დავითი წმინდა ჯარის ნიშნით ახჭურვილ 80
ათას მეომარს რაზმებად ყოფდა და ბრძოლისთვის ამზადებდა რადგანაც ორ მთათაშუა დაბურულ ტყეში ხმები იყო
რომ მტერნი იმ ადგილიდან შეტევას აპირებდნენ მაგრამ ამავე დროს განძაკის სულთანი მელიქი 400000 მამაცი
ცხენოსანით, გაეშურა უდიდესი ლაშქრით და შევიდა ქართველთა ქვეყანაში. Პბილისის მხარეს მთის
(მიმართულებით), რომელსაც დეკორი ეწოდება.
როდესაც შეიტყო ამის შესახებ ქართველთა მეფე დავითმა ბაგრატის ძემ, გიორგის შვილმა, წავიდა საბრძოლველად
თურქთა ჯარის წინააღმდეგ 40000 ძლიერი და მამაცი ვაჟკაცით და ომში ნაცადი მეომრით. Პყავდა აგრეთვე სხვალა
შქარიც, ხაფჩახთა (ყივჩაღთა) მეფისაგან–15000 მამაცი და რჩეული კაცი, ალანთა ტომისაგან–500 კაცი, ხოლო ფრანგი–
100.
 ქართველთა და ჯვაროსანებს შორის კარგ
დამოკიდებულებას რათქმაუნდა თავისი უპირატესობები და
უარყოფითი ფაქტორები გააჩნდა მოდით მაგალითად ავიღოთ
ერთ-ერთი კარგი ფაქტორი რომ ჯვაროსნები
შეძლებისდაგვარად ყოველთვის დაგვეხმარებოდნენ
ბრძოლებში და ჩვენს მონასტრებსა თუ მიწას არასდროს
გაეკარებოდნენ არ ჩაერეოდნენ ჩვენს პოლიტიკაში თუ
რელიგიაში.
 უარყოფითი მახრე ის იყო რომ ჯვაროსნება გაანადგურეს
ქართული ტაძრები იერუსალიმში ზოგი კი მიისაკუთრეს
კიდევაც.
Მოდი ვისაუბროთ თამარ მეფის პერიოდზე 1185 წელს თამარ მეფის ქორწინება გიორგი რუსზე თამარის ხელისუფლების
მოწინააღმდეგეთა (მეჭურჭლეთუხუცესი აბულასანი, მსახურთუხუცესი ვარდან დადიანი და სხვები) გამარჯვება იყო,
რადგან „ამ ჯგუფმა მოახერხა თამარის ქმრად თავისი სასურველი კანდიდატი გამოენახა და უმაღლეს საერო და
საეკლესიო წრეებზე გავლენის მოხდენის შედეგად დაეყოლიებინათ თამარი დაქორწინებულიყო და საქმროც თვითონვე
შეარჩია

"მოგვიანებით თამარის მომხრეები განდევნიან გიორგი რუსს საქართველოდან. ასე რომ, ამ მოვლენას ვერანაირად ვერ
მივიჩნევთ ლეგიტიმური ქართული ხელისუფლების მხრიდან რუსეთთან კავშირის დამყარების სურვილის
გამოვლინებად. თამარ მეფე საბოლოოდ დავით-სოსლანს მიჰყვება, რომელიც, სავარაუდოდ, ასევე ბაგრატიონთა
დინასტიას განეკუთვნებოდა. ამრიგად, მესამე და მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობების დროს საქართველოს მართავდა
თამარ მეფე - ცნობილი მონარქი, რომლის სახელს ასევე უკავშირდება ქვეყნის აღორძინება. გარკვეული კონტაქტები
ქართველებსა და ჯვაროსნებს შორის მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობის დროსაც შეინიშნება. ეს ის პერიოდია, როდესაც
ჯვაროსნებმა კონსტანტინეპოლი დაიპყრეს (1204). თუმცა ამ პერიოდში ქართველებსა და ჯვაროსნებს შორის არსებულ
პირდაპირ პოლიტიკურ კავშირზე საუბარი არ შეიძლება.
 Ესევე 1195 და 1203 წლებში იმ დროის საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ბრძოლა გაიმართა რამაც შედეგად ხელ ფეხი გაუხსნა
საქართველოს წინ სწრაფვაში ეს იყო შამქორისა და ბასიანის ბრძოლა.

საქარტველომ ლაზიის აღების შემდეგ 1204 წლის აპრილში, ქალაქი ტრაპიზონი დაიკავა. ბიზანტიიდან დანიშნულმა მმართველმა, ნიკიფორემ, კარგად
იცოდა რომ კონსტანტინოპოლისიდან დახმარებას ვერ მიიღებდა ამიტომაც მან ციხე- სიმაგრის გასაღები გამოიტანა და ციხე-სიმაგრე უბრძლოველად
დაუთმო ქართველებს.
Ეს იყო პირველი ნაბიჯი ახალი იმპერიის შექმნის წინაშე.
Ესე მოხდა რომ საქართველოს მოსახლეობასა და ადგილობრივ ხალხს ერთი და იგივე ინტერესები გააჩნდათ ისინი არასდროს ეგუებოდნენ ამ მიწებზე
ბიზანტიის მმართველობას და თანაც მოძლიერებული სელჩუკებისგანაც სურდათ თავის დაცვა. თანაც ეს მხარე ძალიან იზოლირებული და დაცული
ადგილი იყო :სამხრეთით - მას უზარმაზარი ბუნებრივი მთათა სისტემა იცავდა, ჩრდილოეთით - შავი ზღვა, აღმოსავლეთით - მოკავშირე საქართველო
ხოლო დასავლეთით - იმპერიის საზღვარი მდ.სანგარისზე გადიოდა, ახლა მან უფრო ადვილ დასაცავ მდ.ირისსა და მდ.თერმოდონზე გადმოინაცვლა,
დაახლოებით 300კმ ის დაშორებით ტრაპიზონისაგან. Ეედეგად ახალი იმპერიის დედაქალაქად ტრაპიზონი გამოცხადდა რაც ძალიან მოსალოდნელი იყო
ის აირჩიეს მისი ადგილ მდებაროების გამო ასევე ეს ქალაქი ძალზე ძველი აღმოჩნდა იგი დაარსებულიყო (756) წელს ხოლო მაინც შედარებისთვის რომი
დაარსდა (753) წელს.
Ეხალ სახელმწიფოში ერთ-ერთი ყველაზე უპირველესი ღონისძიება ალექსის იმპერატორად კურთხევა იქნებოდა რომელიც შემდეგ ისტორიაში შევიდა
სახელით ალექსი I დიდი კომნესოსი. Ეს ცერემონია ტრაპიზონში უნდა ჩატარებულიყო და ამ რიტუალის ჩატარებისთვის ყველაზე მოსახერხებელი
ადგილი ქალაქის ცენტრში მყოფი ხვთის მშობლის ტაძარი აღმოჩნდა, ეს ის ადგილია სადაც შემდგომ მომდევნო საუკუნეებშიც აკურთხებდნენ
მომავალ იმპერატორებს.
 Ჯერ ჯერობით სულ ესაა მე რათქმაუნდა
განვაგრძობ ჯვაროსნებისა და საქართველოს
ისტორიის შესწავლას და დიდი მადლობა მინდა
გადაგიხადოთ ბატონო ნიკოლოზ რომ
შემომთავაზეთ ამ სტატიაზე მუშაობა, წინ ჯერ
კიდევ ბევრი რამ არის გასარკვევი რაც
გაურკვეველია ჯვაროსნებსა და ქართველებზე
კიდევ მრავალი ულევი ინფორმაციია მაგრამ მე ამ
სტატიაში მხოლოდ მისი პატარა ნაწილის
გადმოცემა შევძელი.
Პადლობა ყურადღებისთვის

Ერეზენტატორი ანრი არდია