Shri Shahu Chhatrapati Shikshan Santha’s

Shri Shahaji Chhatrapati Mahavidyalya, Kolhapur

B. A. Part-I, Semester II, History (Multiple Choice Questions for Practice)
(Polity, Society and Economy under the Marathas (1600-1707)
मराठ्याचां े राज्य, समाज आणण अथथव्यवस्था (सरावासाठी वैकणपिक प्रश्नसच
ां )
ररकाम्या जागा भरा
१) णिवाजी महाराजानां ी राज्यकारभार करण्यासाठी ........... मडां ळ णनमाथण के ले .
(िांतप्रधान, बारभाई, मत्रां ी, अष्टप्रधान)
२) णिवाजी महाराजानां ी अष्टप्रधान मडां ळाची णनणमथती ..... या प्राचीन ग्रथां ाच्या आधारे के ली.
(कौणिपय, याज्ञवप्यस्मृणत, शुक्रनीती, मनस्ु मृती )
३) णिवाजी महाराजाांनी कोणत्याही प्रधानास........ िद णदले नाही .
(खानदान, िरांिरा, जहाणगर, वश ं परंपरेने)
४) णिवाजी महाराजाांनी........... मदतीने स्वराज्याची स्थािना के ली.
(ककल्ल्यांच्या, सैन्याच्या, णवरोधकाांच्या, यािैकी नाही)
५) भारतात सन ......... िासनू मघु ल सत्तेचा प्रारांभ झाला.
(१५१०, १५१५, १५२६, १५५६)
६) णिवाजी महाराजाांनी सन ........ मध्ये स्वतःचा राज्याणभषेक के ला.
(१६५०, १६५७, १६७४, १६८०)
७) णिवाजी महाराजाांनी ......... ही प्रथा बांद के ली.
(सतीप्रथा, वतनदारी, अणधकारी, सैणनक)
८) णिवकालीन प्रिासनात ....... हे िद सवोच राज्यिद होते.
(िांतप्रधान, िेिवा, छत्रपती, सेनािती)
९) णिवकालीन प्रिासनातील िरगण्याचा ......... हा प्रमख ु अणधकारी होता.
(सभु दे ार, हवालदार, सरहवालदार, जमादार)
१०) णिवकालीन प्रिासनातील िेविचा घिक ........ हा होता.
(सभु ा, सरसभु ा, िरगणा, खेडे)
११) ज्याांची स्व:ताची जमीन असे त्याला .......म्हिां ले जाई.
(उिरे , कमरासदार, जमीनदार, जहागीरदार)
१२) राज्याचा णहिोब ठे वण्याचे कायथ.........या प्रधानाकडे असे.
(िेिवा, मत्रां ी, समु न, अमात्य)

1
१३) णिवकालीन न्यायव्यवस्थेत ........सभा ही सवाथत कणनष्ठ होती.
(लोक, णवद्यान, गोत, िोत)
१४) न्याय मागण्यासाठी जो सवथप्रथम गोतसभेिढु े जाई त्याला .....म्हिां ले जाई.
(उग्रवादी, अग्रवादी, िणिमवादी, समाजवादी)
१५) धाणमथक बाबतीत न्यायणनवाड्याचे काम ......... सभेिढु े चालणवले जात.
(गोत, िोत, ब्राम्ह, अग्र)
१६) .........या प्रकारच्या णदव्यामध्ये व्यक्तीला तळहातावर तप्त लोहाचा गोळा धरावा लागे.
(जलणदव्य, धाराणदत्य, रवाणदव्य, अकननकदव्य )
१७) .........या प्रकारच्या णदव्यामध्ये दोन्ही िक्ाांच्या बाजनू े एक - एक णदवा िेिवला जाई.
(रवाणदत्य, कदवाकदव्य, धाराणदव्य, धान्यणदव्य)
१८) ............ या प्रकारच्या णदव्यामध्ये एखादे िराक्रमी कृ त्य करण्यास साांणगतले जाई.
(रवाणदव्य, जलणदव्य, धाराकदव्य,णदवाणदव्य)
१९) ........ या प्रकारच्या णदव्यामध्ये उकळत्या तेलात हात घालनू लोखडां ाचा तक ु ाडा काढावा लागे.
(अणननणदव्य, रवाकदव्य, जलणदव्य, धाराणदव्य)
२०) णनियाचा महामेरु असे ........ यानां ी म्हिां ले आहे.
(रामदासस्वामी, सतां तक ु ाराम, सतां एकनाथ, सतां ज्ञानेश्वर)
२१) भारतीय आरमाराचे महत्त्व सवथप्रथम ........ यानां ा वािले.
(कशवाजी महाराज, िहाजीराजे, सांभाजीराजे, मालोजीराजे)
२२) णिवाजी महाराजाांच्या गप्तु हेर खात्याचा अणधकारी ......हा होता.
(नेताजी िालकर, मोरोिांत णिांगळे , त्र्यबक नीलकांठ, बकहजी नाईक)
२३) मल ु की प्रिासनाचा दजाथ हा ........ कामणगरीिी बरोबरीचा समजला जाई.
(नौदल, भदू ल, लष्करी, न्यायदान)
२४) मराठ्याांच्या नौदल प्रमख ु ास....... असे सांबोधले जाते असे.
(हवालदार, सरखेल, दयाथसारांग, मायनाईक)
२५) बारगीर आणण णिलेदार हे ……. प्रकार होते.
(घोडदळ, िायदळ, उांिदळ, हत्तीदळ)
२६) मल ु की कारभार िाहण्यासाठी णिवाजीराजाांनी ....... कारखाने व ....... महाल णनमाथण के ले.
(अठरा व बारा, वीस व दहा, िांधरा व बारा, बारा व अठरा)
२७) ‘णजजाबाई ही छत्रिती णिवाजी महाराजाांची मागथदिथक व सांरक्क देवता होय,’ असे ...... नी म्हिां ले आहे.
(गो, स, सरदेसाई, म. गो. रानडे, जदनु ाथ सरकार, सेतु माधवराव िगडी)

2
२८) णिवाजीराजाांनी इ. स. १६४५ मध्ये िण्ु याजवळील ......... मणां दरात स्वराज्याची ििथ घेतली.
(गणेि, णवठ्ठल, रायरेश्वर, भवानीमाता)
२९) णिवाजी महाराजाांच्या राज्याणभषेकप्रसांगी ........ हा प्रमख
ु प्रधान होता.
(आण्णाजी दत्तो, मोरोपंत कपंगळे , दत्ताजी णत्रबक, णनराजी रावजी)
३०) खालील िैकी .......... हा छत्रिती णिवाजी महाराजाांचा सेनािती नव्हते.
(नेताजी िालकर, प्रतािराव गजु र, हबां ीरराव मोणहते, धनाजी जाधव)
३१) िरराष्ट्र व्यवहार िाहणे हे काम ...... चे होते.
(सुमंत, अमात्य, मत्रां ी, िांणडतराव)
३२) अठरा कारखान्याांमधील णजरातेखाना म्हणजे ........होय
(औषधालय, धनालय, शस्त्रालय, धान्यकोठार)
३३) छत्रिती णिवाजी महाराजाांचा णचिणीस म्हणनू ....... ने काम िाणहले.
(दत्ताजी णत्रबां क, बाळाजी आवजी, णनराजी रावजी, रामचद्रां णनळकांठ)
३४) वतनित्रे, इनामित्रे आणण दानित्रे तयार करण्याचे काम ........ हा अणधकारी करत.
(िारसनीस, गडवई, जामदार, फडणीस)
३५) अष्टप्रधान मडां ळात न्यायाधीि महणनू ...... यानां ी काम िाणहले.
(कनराजी रावजी, बाळाजी आवजी, नारो नीलकांठ, रामचांद्र नीलकांठ)
३६) गोतसभेचा ‘महजर’ म्हणजे णनवाडाित्र णलणहण्याचे काम ...... करत असे.
(देिमख ु , िािील, कुलकणी, चौगल ु ा)
३७) णकपपयाच्या प्रमख ु ास ...... असे म्हिां ले जाई.
(गडकरी, सबणीस, कारखानीस, तिसरनौबत)
३८) णकपपयावरील जमा-खचथ िाहण्याचे काम....... करत असे.
(गडकरी, सबनीस, कारखानीस, तिसरनौबत)
३९) णसांधदु गू थ हा णकपला ...... या प्रकारात मोडतो.
(णगरीदगु थ , वनदगु थ, जलदुगग, भईु कोि)
४०) ‘ज्याच्याजवळ आरमार त्याचा समद्रु ’ असे ........ याांनी म्हिां ले आहे.
(कृ ष्ट्णाजी अनांत सभासद, मपहार रामराव णचिनीस, रामचंद्र अमात्य, रघनु ाथ यादव णचत्रगप्तु े)
४१) छत्रिती णिवाजी महाराजाांच्या आरमारातील ........ हे सवाथत मोठे जहाज होते.
(गलबत, णिबाड, िाल, गुराब)
४२) णचत्रगप्तु ाच्या बखरीनुसार णिवाजी महाराजाांच्या जहाजाांची सांख्या ......... होती.
(४००, ५००, ६४०, ७००)

3
४३) णिवकालीन खेड्यामध्ये ज्याांच्या मालकीची जमीन असे त्याांना ....... म्हणत.
(कमरासदार, उिरे , णबडवई, मक ु ादम)
४४) मराठाकाळात प्रत्यक् िेती के ली जाई त्या जणमनीस .... म्हिां ले जाई.
(िाांढरी आई, काळी आई, िाांढरी, अग्रहार)
४५) मराठकाळात ‘णिविाही काठी’चा वािर........ साठी के ला जाई.
(राजदडां , िासन करण्यासाठी, जमीन मोजणीसाठी, वरील सवथ)
४६) णिवकाळात एकूण उत्िनाच्या ........ एवढा िेतसारा आकारला जाई.
(१/२, २/३, २/५, ३/५)
४७) णिवकाळात िेठेच्या प्रमख ु अणधकार्यास ........ म्हिले जाई.
(शेटे, महाजन, णबडवई, कोतवाल)
४८) चौल हे बांदर णिवकाळात प्रामख्ु याने ....... व्यािारासाठी प्रणसध्द होते.
(णवड्याचे िान, रेशीम, गहू गळ ू )
४९) णिवकाळात णवजयदगु थ हे बांदर....... व्यािारासाठी प्रणसध्द होते.
(कडधान्य, चहा, णचिाची वस्त्रे, कवड्याचे पान)
५०) छत्रिती णिवाजी महाराजानां ी सोन्याचा ...... व ताब्ां याची णिवराई ही नाणी िाडली.
(णनसार, णद-हम, रूिया, होन)
५१) णिवकाकात ‘अग्रहार इनाम’ ......... यास णदले जात असे.
(क्णत्रय, ब्राम्हण, िेिे, महाजन)
५२) णिवकाळातील होन या सोन्याच्या नाण्याचे वजन........ इतके होते.
(४२.१२ ग्रेन, १२.४२ ग्रेन, २४.१२ ग्रेन, २४.२३ ग्रेन)
५३) ज्या जणमनीत लोक घरे बाधां नू वास्तव्य करतात त्या जणमनीला ........म्हणतात.
(िाांढरी, काळी, ताांबडी, िडीक)
५४) जी जमीन लागवडीखाली नसते त्या जणमनीला ....... म्हणतात.
(णजरायत, बागायत, पडीक, िाठस्थळ)
५५) सभ्ु याचा प्रमखु महसूल अणधकारी ...... हा होता.
(सुभेदार, सरकारकून, मजु मु दार, हवालदार)
५६) िेठेच्या सांरक्णाचे काम ........ या अणधकार्याकडे असे.
(णबडव, िेिे, महाजन, कोतवाल)
५७) घािमागाथवरील चौ्यावरील प्रमख ु अणधकारी .... हा होता.
(घाटपांडे, ित्की, डाांगे, िानसरे )

4
५८) ....... या णकपपयावरणिवाजी महाराजाांनी बाजारिेठ णनमाथण के ली.
(प्रतािगड, रायगड, णविाळगड, कोंढाणा)
५९) ....... मध्ये चौल हे व्यािारी बांदर णिवाजी महाराजाांच्या ताब्यात आले.
(१६६९, १६६५, १६७०, १६७१)
६०) णवड्याच्या िानाांची णनयाथत ........... बांदरातनू के ली जात असे.
(कवजयदुगग, दाभोळ, चौल, णभवडां ी)
६१) फे ि्याची णनणमथती ....... णठकाणी के ली जाई.
(िैठण, धनबाद, सासवड, नागिरू )
६२) सन १६५७ मध्ये णिवाजी महाराजाांनी कपयाण व णभवांडी ही णठकाणे ....... कडून णजक ां ू न घेतली.
(मघु ल, कुतबु िहा, आकदलशहा, िोतथणु गज)
६३) कोकण णकनारिट्टीवरील प्रमख ु व्यवसाय .....हा होता.
(मासेमारी, कािडणनणमथती, िेती, कागद णनणमथती)
६४) .......... हे व्यािारी कें द्र िास्त्री व सोनाली नदीवर वसलेले आहे.
(सगं मेश्वर, वेंगल
ु े, णवजयदगु थ, कपयाण)
६५) स्वराज्यातील कारखान्याची सख्ां या ..... होती.
(१६, २१, १८, १२)
६६) स्वराज्यातील महालाचां ी सख्ां या ..... होती.
(१२, १६, ४, १८)
६७) स्वराज्यातील िेविची ‘धारा-आकारणी …….. साली आण्णाजी दत्तोंने के ली.
(१६७०, १६७४, १६७६, १६७८)
६८) नवी िेठ वसणवण्याची कामणगरी ........ या वतनदारावर सोिणवली जात असे.
(िािील – कुलकणी, देिमख ु – देििाांडे, शेटे – महाजन, देसाई – सरदेसाई)
६९) िणु े जहाणगरीत खेडजवळ . . . . . ही नवी िेठ वसणबली गेली.
(कशवापूर, णजजािरू , िहानगर, जन्ु नर)
७०) . . . . . . . . . हे नगर रे िमी लगु ड्याबद्दल व त्यावरील भरतकामाबद्दल प्रणसद्ध होते.
(तेर, कोपहािरू , पैठण, िांढरिरू )
७१) िणिम णकनार्यावर . . . . . . . येथे डचाांची वखार होती.
( वेंगुलाग, राजािरू , दाभोळ, चौल)
७२) घािातील जकातवसुली व मालाचे सांरक्ण यासाठी . . . . या प्रमख ु अणधकार्याची नेमणक ू के ली जाई.
( िानसरे , ित्की, घाटपांडे, मेिकरी)

5
७३) ‚ साहुकार म्हणजे राज्याची व राजश्रीची िोभा ' असे उद्गार .. . . . . . याांनी काढले आहेत.
(णनराजी रावजी, मोरोिांत णिांगळे , रामचंद्रपंत अमात्य, रघनु ाथ िांणडतराव)
७४) स्वराज्यात तयार होणार्या . . . . . सांरक्ण णदपयावरून णिवाजी महाराजाांनी ' सांरक्क आणथथक धोरणाचा '
िरु स्कार के पयाचे णदसनू येते.
(कमठास, मासळीस, सागवानास, भातास)
७५) . . . . . . हे वारकर्याचां े उिास्य दैवत आहे.
(खडां ोबा, णसद्धनाथ, कवठोबा, णबरोबा)
७६) वारकरी सांप्रदायाचा िाया सांत . . . . . . . . . याांनी रचला.
(नामदेव, ज्ञानेश्वर, एकनाथ, तक ु ाराम)
७७) वारकरी सांप्रदायाच्या कळसाचा मान सांत . . . . . . यानां ा णमळतो.
(तुकाराम, नामदेव, चोखा मेळा, बणहणाबाई)
७८) . . . . . . . हा वारकरी सप्रां दायाचा मत्रां आहे.
(नमो भगवते नारायणी, ओम् नमः णिवाय, रामकृष्णहरर, हरे राम हरे कृ ष्ट्ण)
७९) महाराष्ट्राच्या बाहेर िांजाब ियथन्त णवठ्ठलभक्तीची िताका सांत ........... याांनी फडकणवली.
(ज्ञानेश्वर, नामदेव, एकनाथ, तक ु ाराम)
८०) सांस्कृ तमधील ‘भागवत िुराण’ सांत . . . . . . . याांनी मराठीत श्लोकबद्ध के ले.
(एकनाथ, ज्ञानेश्वर, मक ु ांु दराज, चाांगदेव)
८१) ‘भारूड’ यासारख्या लोककाव्याचा िरु स्कार व प्रसार सांत . . . . . . . याांनी के ला.
(मक्त
ु े श्वर, णनवृत्तीनाथ, नामदेव, मक ु ताबाई)
८२) अबां ाबाईचे दसु रे नाव . . . . . . . . . . आहे.
(यमाई, तक ु ाई, महालक्ष्मी, रे णक ु ा)
८३) कोपहािरू च्या महालक्ष्मीची िनु स्थाथिना . . . . . . . . याच्ां या कारणकदीत सेनािती णसधोजी णहदां रु ाव घोरिडे
याांनी के ली. (णिवछत्रिती, छ . राजाराम, छ . संभाजी करवीरकर, महाराणी ताराबाई)
८४) महादेव डोंगरातील णिखर णिगां णािरू या गावी . . . . . . . . . . या देवाचे मणां दर आहे.
(शभ ं ुमहादेव, ज्योणतबा, नरसोबा, दत्तात्रय)
८५) णिखर णिगां णािरू येथे . . . . . . . . . . याांनी देवाच्या भक्ताांसाठी तलाव बाांधला.
(णिवाजी महाराज, सभां ाजी महाराज, राजाराम महाराज, मालोजीराजे भोसले)
८६) ‘दवणा’ नावाची सगु धां ी वनस्िती . . . . . . . . . . या देवास फार णप्रय आहे.
(िभां मु हादेव, ज्योकतबा, णसद्धनाथ, ) काळभैरव)
८७) महाराष्ट्राची कुलदेवता म्हणनू . . . . . . . या देवतेची िजू ा के ली जाते.
(औधां ची यमाई, तुळजापरू ची श्री भवानी, माहूरची रे णक ु ा, वणीची सप्तिृगां ी)

6
८८) तळ ु जािरू च्या तुळजाभवानीच्या मणां दराचा णवध्वसां . . . . . . . या आणदलिाही सरदाराने के ला.
(अफझलखान, खवसखान, रणदपु ला खान)
८९) णिवाजी महाराजाांनी जन्ु या वतनदाराांची . . . . . . . . . . खालसा के ली.
(सांस्थाने, जहाणगरी, वतने, धमाथदाय)
९०) णिवाजी महाराजाांनी . . . . . . . . . . याांचे वाडे , कडे व कोि िाडून िाकले.
(देिमख ु , देििाांडे, वतनदार, सरदार)
९१) प्रतािराव गजु राच्या हौतात्म्यानांतर णिवाजी महाराजाांनी आिपया राज्याचे सेनाितीिद .. . . . . . यास णदले.
(नेताजी िालकर, णहरोजी फजंद, बाजीप्रभू देििाांडे, हबं ीरराव मोकहते)
९२) स्वराज्यातील . . . . . . . णकपले णिवाजी महाराजाांनी नव्याने बाांधले.
(१११, २५०, ३६५, २४०)
९३) ‘या भमू डां ळाचे ठायी। धमथरक्ी ऐसा नाही।‘ हे णवधान . . . या सांताने उद्गार काढले.
(सतां तक ु ाराम, समथग रामदास, सतां एकनाथ, कपयाणस्वामी)
९४) णजणझया कराचा णनषेध करणारे ित्र णिवाजी महाराजाांनी ....यास णलणहले होते.
(आणदलिहा, कुतबु िहा, औरंगजेब, णसद्दी)
९५) णिवाजी महाराजाांच्या िदरी . . . . . . . . हा मस्ु लीम सेवक होता.
(काजी हैदर, काजी महमद, काजी अब्बास, काजी सय्यद)
९६) औरांगजेबाने सक्तीने बािणवलेपया . . . . . . . . . . या मराठा सेनानीस णिवाजी महाराजानां ी िन्ु हा णहदां ू के ले.
(सोमाजी, दत्ताजी णिसाळ, णहरोजी फजंद, नेताजी पालकर)
९७) बाजीप्रभचू ा ित्रु . . . . . . . . . यास णिवाजी महाराजानां ी िद्ध
ु करून णहदां ू धमाथत घेतले.
(गोणवदां , कपलाजी, रायाजी, सोनजी)
९८) णिवाजी महाराजाांच्या हेर खात्याचा प्रमख ु ....... हा होता.
(येसाजी कांक, बकहजी नाईक, णहरोजी फाजंत, प्रतािराव गजु र)
९९) णिवाजी महाराजाांचे धाणमथक धोरण .... प्रकारचे होते.
(सकहष्णू, सनातन, णहद,ू कट्टर िांथीय)
१००) जणझया कर ..... या बादिहाणे लावला.
(अकबर, िहजहाण, औरगजेब, या िैकी नाही)
१०१) दणक्ण कािी असे कोणत्या िहराला म्हिां ले जाते.
(कोल्हापूर, नाणिक, तळ ु जािूर, णिखर णिगनािरू )