Professional Documents
Culture Documents
Martin Christopher
LOGISTYKA
I ZARZĄDZANIE
ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Jak obniżyć koszty
i poprawić jakość obsługi
Przełożyła
MAGDALENA LOSKA
WYDAWNICTWO
PROFESJONALNEJ SZKOŁY BIZNESU
SPIS TREŚCI
Przedmowa 7
1. Logistyka a strategia konkurencyjności 9
2. Zakres obsługi klienta 39
3. Pomiar kosztów oraz wyników logistyki 71
4. Pomiar efektywności łańcucha podaży przez
punkty odniesienia 103
5. Zarządzanie globalną siecią zaopatrzenia 135
6. Zarządzanie strategicznym czasem realizacji
zamówienia 153
7. Dostawa „na czas" i logistyka „szybkiego
reagowania" 187
8. Zarządzanie łańcuchem zaopatrzenia 223
9. Logistyka wiodących firm 253
Wszystko płynie
Heraklit z Efezu
PRZEDMOWA
Martin Christopher
Profesor Marketingu i Logistyki
Cranfield Centre for Logistics and
Transportation
ROZDZIAŁ
1
LOGISTYKA A STRATEGIA
KONKURENCYJNOŚCI
10 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
LOGISTYKA
A STRATEGIA KONKURENCYJNOŚCI
Press, 1915.
12 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
PRZEWAGA KONKURENCYJNA
Nabywcy
Korzyści spełniające potrzeby
za rozsądną cenę
Firma Konkurencja
Wysoka Niska
Względna pozycja kosztowa
ŁAŃCUCH PODAŻY
A KONKURENCYJNOŚĆ WYNIKÓW
Źródło: R.K. Liver, M. D. Webber, Outlook, Booz, Allen & Hamilton Inc., 1982.
LOGISTYKA A STRATEGIA KONKURENCYJNOŚCI 27
Źródło: G.C. Stevens, Integrating the Supply Chain, „International Journal of Physical
Distribution and Materials Management", Vol. 19, No. 8, 1989.
Kompresja czasu
Globalizacja przemysłu
Integracja organizacyjna
1. Skrócenie łańcucha
Większość firm nie przywiązuje zbytniej wagi do długości
łańcucha rozciągającego się od dostawców do nabywców,
a przede wszystkim do okresów transportu i przechowywania
produktów u pośredników. Tymczasem utrzymywanie zapasów
na poszczególnych etapach w łańcuchu zaopatrzenia nieuchron-
nie go wydłuża, obojętnie czy chodzi o komponenty, podzespo-
ły, prace w toku lub gotowe produkty. W przeszłości gromadzo-
no takie zapasy w celu „zabezpieczenia" produkcji, dystrybucji
lub marketingu przed wahaniami popytu i podaży z obu stron.
Obecnie jednak takie postępowanie wydaje się nieuzasadnione,
gdyż jedynie ogranicza elastyczność i szybkość reakcji. Zamiast
gromadzić zapasy „na wszelki wypadek", powinno się przyjąć
zasady „dostawy na czas", dzięki której produkty mogą docie-
rać na rynek szybko i sprawnie. Normą powinna się także stać
ściślejsza współpraca z dostawcami, przy czym należałoby dążyć
do ograniczenia ich liczby (obecnie coraz częściej firmy utrzy-
mują kontakty z jednym dostawcą). Traktowanie dostawców jak
partnerów, a nie przeciwników umożliwia utrzymanie zdolności
jeszcze szybszego reagowania na zmieniającą się sytuację na
rynku.
2
ZAKRES OBSŁUGI
KLIENTA
40 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
1982.
42 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
jących modeli, które tak naprawdę nie różnią się niczym specjal-
nym, przynajmniej w oczach przyszłego nabywcy. Jeśli jakiś model
nie ma wyjątkowo wyspecjalizowanych parametrów, to nie spo-
sób wykorzystać cech technologicznych jako podstawy wyboru.
W opisanej sytuacji na nabywcę wpływa cena lub „wizerunek".
Ważnym kryterium wyboru może się także okazać dostępność
na rynku.
3
szer stwierdzili, że w badanych przez nich branżach przemysłu
widocznych jest wiele elementów, które przypisuje się zazwyczaj
obsłudze klienta. Poniżej przedstawiamy niektóre z przytoczonych
przez tych autorów definicji obsługi klienta. A zatem obsługa
klienta to:
„Wszystkie działania mające na celu zaakceptowanie, realiza-
cje, dostawę i uregulowanie płatności przez nabywcę oraz wyja-
śnienie wszelkich nieścisłości, jakie mogą się pojawić".
„Stosowność i niezawodność dostawy produktu do klienta zgo-
dnie z jego oczekiwaniami".
„Zbiór działań podejmowanych we wszystkich sferach aktyw-
ności, mających na celu dostawę produktów firmy, przeprowa-
dzonych w sposób uznany przez nabywcę za w pełni satysfakcjo-
nujący i umożliwiających firmie realizację swoich celów".
„Pełna realizacja zamówienia, kontakty z nabywcą, wysyłka,
transport, przygotowanie faktury i rachunku oraz pełna kontrola
napraw produktów".
„Czasowe i dokładne realizowanie zamówień nabywcy na dane
produkty (w tym również terminowe przesłanie faktury) oraz
możliwa dzięki temu dalsza współpraca"4.
Elementem wspólnym wszystkich tych definicji są relacje
pomiędzy sprzedawcą a nabywcą podczas zakupu. Autorzy oma-
wianej pracy sugerują, by zjawisko obsługi klienta ujmować
w trzech fazach:
• elementy przed transakcją,
• elementy transakcji,
• elementy po transakcji.
ELEMENTY TRANSAKCJI
• Czas realizacji zamówienia - Ile czasu mija od złożenia
zamówienia do dostawy? Jaka jest niezawodność? Jaki jest pro-
cent odchyleń od normy?
• Dostępność produktu - Jaki procent zamówień każdego
produktu można zrealizować przy dostępnych zapasach?
• Wskaźnik realizacji zamówień - Jaki odsetek zamówień
realizowany jest w określonym czasie?
• Przepływ informacji na temat zamówienia - Ile czasu
zajmuje odpowiedź na list z zapytaniem? Czy firma informuje
klientów o wynikłych trudnościach czy czeka na kontakt z ich
strony?
ELEMENTY PO TRANSAKCJI
• Dostępność części zamiennych - Jakimi firma dysponu-
je zapasami tych części?
• Czas odpowiedzi na wezwanie - Ile czasu trzeba, by
mechanik zjawił się na miejscu? Jaki jest odsetek napraw po
pierwszym wezwaniu?
• Warunki gwarancji produktu - znajomość dalszych lo-
sów produktu - Czy firma ma dane na temat miejsca i prze-
znaczenia produktów niegdyś zakupionych? Czy warunki gwa-
rancji spełniają oczekiwania nabywców?
ZAKRES OBSŁUGI KLIENTA 45
SYSTEMY LOGISTYCZNE
OPARTE NA OBSŁUDZE KLIENTA
% wszystkich nabywców
dlatego też rodzaj i zakres obsługi należy dostosować do właści-
wego typu nabywcy.
Związek między poziomem obsługi i poziomem kosztów czę-
sto można zilustrować przy pomocy gwałtownie wznoszącej się
krzywej (Rys. 2.5). Zjawisko to wynika w dużej mierze z wyso-
kich kosztów utrzymywania - na wypadek nieoczekiwanego wzro-
stu popytu - dodatkowych zapasów. Jeżeli jednak uda się opra-
100%
Poziom obsługi
58 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
100%
Poziom obsługi
% produktów/nabywców
roczna sprzedaż
średnie roczne zapasy
Odbiorcy
64 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
C 1 X 3 1
P 2 x 4 2 =
R 3 X 6 5
B 4 x 4 2 =
X 5 x 5 4
Y 6 X 18 8
Z 7 X 14 7
H 8 x 8 6
J 9 X 27 10
K 10 X 20 g
Wartości krytyczne: 1 = sprzedaż utracona
2 = akceptacja niewielkich opóźnień
3 = akceptacja dłuższych opóźnień
ZAKRES OBSŁUGI KLIENTA 65
Przed transakcją
* dostępność zapasów
* docelowe terminy dostawy
* czas odpowiedzi na zapytania
Transakcja
* odsetek zamówień w pełni zrealizowanych
* terminowość dostawy
* uzupełnienia według kolejności
* opóźnienia w transporcie
* produkty zastępcze
Po transakcji
* naprawy
* reklamacje
* zwroty/skargi
* błędy w fakturach i rachunkach
* dostępność części zapasowych
Wskaźnik realizacji
zamówienia 30% 70% 0,21
Terminowość dostawy 25% 60% 0,15
Zgodność zamówienia 25% 80% 0,20
Dokładność faktury 10% 90% 0,09
Zwroty 10% 95% 0,095
Współczynnik = 0,745
3
POMIAR KOSZTÓW
ORAZ WYNIKÓW LOGISTYKI
POMIAR KOSZTÓW ORAZ WYNIKÓW LOGISTYKI 73
Całkowite koszty
dystrybucji
Koszty przewozów
długodystansowych
Koszty magazynowania
zysk operacyjny
zaangażowany kapitał
zysk sprzedaż
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY
KOSZTY
O 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Zakumulowani klienci (%)
Źródło: G.V. Hill, Logistics - The Battleground of the 1990s, A.T. Kerrney.
Przeciętny klient
„Znaczenie kosztów klienta nie opiera się na ich warto-
ści średniej, ale na określonej wartości związanej z każdym
klientem, uzależnionej od rozmiaru zamówienia, jego typu
i innych czynników. Średni koszt każdego klienta jest sto-
sunkowo łatwy do obliczenia, jednak może się okazać, że
żaden klient firmy nie powoduje takich właśnie średnich
kosztów. Należy brać pod uwagę klientów, którzy kosztują
najmniej i najwięcej, gdyż - z jednej strony - obsługa tych
klientów może obniżyć zyski, a z drugiej - choć uzyskuje
się wysokie zyski, firma może zacząć niebezpiecznie obni-
żać ceny, chcąc zachować konkurencyjność. Poniższa tabe-
la przedstawia przykład procentowego udziału kosztów ob-
sługi klienta w sprzedaży netto. Oto najlepszy dowód, jak
mylące może być oparcie się jedynie na wielkości kosztów
średnich".
(kwoty w funtach)
Wartość sprzedaży brutto 100.000
minus rabaty 10.000
Wartość sprzedaży netto 90.000
minus bezpośredni koszt
towarów sprzedanych 20.000
Wkład brutto 70.000
minus koszty sprzedaży
i marketingu:
Kontakty w sprawie sprzedaży 3.000
Promocje wspierające 1.000
Merchandising 3.000
7.000
63.000
minus koszty dystrybucji:
Realizacja zamówienia 500
Przechowywanie i przemieszczanie 600
Finansowanie zapasów 700
Transport 2.000
Opakowanie 300
Odmowy 500
4.600
Wkład klienta brutto 58.400
minus inne koszty obsługi
klienta:
Finansowanie kredytu 1.500
Wpływy kasowe 500
2.000
Wkład klienta netto 56.400
92 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Koszty obsługi
94 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Sprzedaż
- koszt towarów sprzedanych
= marża brutto
+ potrącenia i rabaty
= poprawiona marża brutto
- koszty magazynowania
robocizna (oszalowanie, objętość, waga)
zajmowana powierzchnia (powierzchnia + kubatura)
zapasy (średnia wysokość)
- koszty transportu (kubatura)
- koszty detaliczne
robocizna związana z przechowywaniem
robocizna - koszty wysyłki
zajmowana powierzchnia
zapasy
= bezpośrednia zyskowność produktu
4
POMIAR EFEKTYWNOŚCI
ŁAŃCUCHA PODAŻY
PRZEZ PUNKTY ODNIESIENIA
POMIAR EFEKTYWNOŚCI ŁAŃCUCHA PODAŻY 105
Źródło: F.G. Tucker, S.M. Zivan, Camp R.C. How to Measure Yourself Against the Best,
„Harvard Business Review", January-February 1987.
Cykl zamówienia
2 dni 3 dni 4 dni
± 1 dzień 6 8 g
Niezawodność
± 3 dni 3 5 7
dostawy:
terminowo 1 2 4
Cykl zamówienia
2 dni 3 dni 4 dni
40 dni 1 3 5
Warunki kredytu:
30 dni 2 4 6
Niezawodność dostawy
±3 dni ±1 dzień terminowo
40 dni 4 2 1
Warunki kredytu:
30 dni 6 5 3
(1 = niski
5 = doskonały)
elementy obsługi od 1 do 6
Znaczenie 3*
pomniejsze pomniejsze
2*
ograniczenia 6* atuty 5*
0,2 0,5 1,5 5,0
Względny poziom realizacji
*1 - 6 elementy obsługi
1*2 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
wymagania wymagania
i ocena i ocena
POMIAR EFEKTYWNOŚCI ŁAŃCUCHA PODAŻY 123
Źródło: A.S. Walleck i in., Benchmarking World Class Performance, The McKinsey
Ouaterly, 1, 1991.
1 5 10
Niewielkie zaintereso- Słabe próby poprawy Ceni sobie trwałe
wanie. Nie ujawnia stosunków. Informuje związki. Znaczne zaintere-
informacji na temat o posunięciach swej sowanie kierownictwa na
kosztów produkcji. firmy. najwyższym szczeblu. Go-
towość do wspólnego pla-
nowania na dłuższą
metę. Jawne ceny.
POMIAR EFEKTYWNOŚCI ŁAŃCUCHA PODAŻY 131
1 5 10
Stale powyżej cen Cena porównywalna Nie sprzedawane celowo
na rynku poniżej ceny rynkowej
1 5 10
Niewiele inicjatyw Dzięki wielu sugestiom Konsekwentnie planuje
oszczędnościowych możemy stale uzyskać oszczędności kosztów.
o ograniczonych rezul- oszczędności rzędu Aktywnie wspiera
tatach. Niechęć do 2-3% rocznie. badania i próby z alterna-
obniżenia cen. tywnymi rozwiązaniami.
Chętnie obniża ceny.
Program przynosi 5%
oszczędności w skali roku.
1 5 10
Długi. Przeciętny. Konsekwentnie krótszy
Samozadowolenie. Dostawca nie ma niż u konkurencji. Podej-
Brak elastyczności planu, jak poprawić muje stałe wysiłki w celu
w sytuacjach krytycz- swoją sytuację. Radzi skrócenia czasu realizacji.
nych. sobie w trudnych sytu- Chętnie stawia czoła
acjach. wyzwaniom i realizuje
trudne wymagania.
1 5 10
Kilka zarejestrowanych Pojedyncze przypadki Dostawy nie są odrzucane.
odrzuconych dostaw. odrzucenia dostawy
Defekty wciąż się - usterka nie miała
powtarzają. wpływu na dalsze
straty. Brak powtarza-
jących się usterek.
132 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
1 5 10
Pięć i więcej re- Nie więcej niż dwie Brak reklamacji.
klamacji. Uporczywe reklamacje, które Materiały wolne od
wady pojawiają się szybko załatwiono. usterek. Pojedyncze
na bieżąco. przypadki problemów
bieżących.
1 5 10
Oferuje zbyt mało Podejmuje stosowne Natychmiastowe
pomocy lub wcale. dochodzenie, ale brak i dogłębne dochodzenie.
Dotyka objawów, reakcji i dążenia do Skuteczne działania
nie przyczyn. statusu firmy bez korekcyjne. Oferowane
usterek. odpowiednie rekompensaty.
1 5 10
Poważne braki Certyfikaty ogólnie Wyczerpujące certyfikaty
w certyfikatach. akceptowane lub nie dostarczane na czas.
Często dostarczane wymagane. Brak dodatkowych opłat.
zbyt późno. Nakła- Czasem konieczne
dane dodatkowe ponaglenie. Brak
opłaty. dodatkowych opłat.
1 5 10
Pomijanie istotnych Zawiera wszystkie Zawiera wyczerpujące
informacji. Nieudolna podstawowe informa- informacje z objęciem
prezentacja. cje, tj. kody i numer liczby artykułów, wagi, itd.
zamówienia.
1 5 10
Czasem na połama- Odpowiednia prezen- Doskonałe palety. Towary
nych paletach. Zdarza- tacja. Rzadkie skargi, właściwie zaprezentowane.
ją się źle ułożone Rozmiary partii do Czyste, dobrze ułożone
towary. Naklejki przyjęcia. i stabilne. Brak skarg.
z informacją przykle-
jone do środka, a nie
na zewnątrz. Wiele
partii dostawy.
POMIAR EFEKTYWNOŚCI ŁAŃCUCHA PODAŻY 133
1 5 10
Niewłaściwa często- W zasadzie obeznany Zawsze dobrze przygo-
tliwość kontaktów. ze wszystkimi aspekta- towany. Bardzo pozytywne
Niewielka znajomość mi rynku, ale mógłby nastawienie. Dostępny,
rynku. Powolne osiągać lepsze wyniki, kiedy jest potrzebny.
reagowanie na zapy- gdyby więcej środków Szybko reaguje. Infor-
tania. Nie jest w sta- przeznaczył na macje na temat rynku
nie wpłynąć na naszą firmę. niezawodne, wysokiej
stanowisko firmy. jakości. Ma wpływ na
Nie odnosi się do sytuację w swojej firmie.
naszych obecnych Profesjonalista pod każdym
potrzeb. względem.
1 5 10
Dostawca nie wspiera Próby nawiązania Pielęgnowanie doskonałych
programu. Wiele prob- współpracy z fabryką. stosunków z fabryką.
lemów i pytań. Szybkie odpowiedzi Dobra wymiana informacji
na zapytania. ku wzajemnemu pożytkowi.
1 5 10
Liczne pytania o cenę. Szczere próby zmniej- Brak pytań o cenę.
Rabaty i kredyty szenia liczby pytań Kredyty i rabaty
niezmiennie późno. 0 cenę. Kredyty rozpatrywane
1 rabaty są rozpatry- natychmiast.
wane.
1 5 10
Nigdy nie dostarcza Rutynowo podaje Szybkie i dokładne
samodzielnie informacji informacje na temat przekazanie informacji
na czas. Brak infor- realizacji zamówienia. na temat postępów w re-
macji na temat stanu Czasem wymaga po- alizacji zamówienia.
realizacji zamówienia. naglenia. Szczegóły Pracownicy zawsze znają
Opóźnienia lub trud- zamówienia są stan realizacji każdego
ności w przyjmowaniu sprawdzane szybko, zamówienia. Warunki
zamówień. Może a konieczne działania zamówienia akceptowane
przyjmować zamówie- są podejmowane. lub natychmiast przed-
nia, których nie potrafi stawione rozwiązania
zrealizować. alternatywne.
134 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
1 5 10
Prawie nigdy nie Uprzedza o dostawie, Zawsze uprzedza
uprzedza o dostawie, ale zdarza sie, że o dostawie. Zawsze
Kierowcy pojawiają sie kierowca to ignoruje, przyjazd o wskazanej
o dowolnej porze. porze.
1 5 10
Inni klienci są dlań Czasem zapoznaje Wprowadza wiele
ważniejsi. nas z propozycjami innowacji. Chętnie współ-
Nieliczne pomysły innowacji. pracuje przy badaniach
innowacyjne. Dostawcy przede nad nowymi projektami.
wszystkim zależy na
własnych korzyściach.
1 5 10
Słaba umiejętność Oferuje pomoc, ale Szybko reaguje, udziela
rozwiązywania proble- wykazuje niechęć do pomocy na właściwym
mów. Wykazuje nie- angażowania włas- poziomie.
wielkie zaintereso- nych środków w celu
wanie. rozwiązania problemu.
1 5 10
Beznadziejna. Od czasu do czasu Programy utrzymywane
Próbki, narzędzia itd. zdarzają się poślizgi. zgodnie z założeniami.
często spóźnione. Z trudem reagu- Przychylnie reaguje na
Wykazuje nieustęp- je na zmiany. zmiany.
liwość.
1 5 10
Przedstawiciel posiada Posiada przeciętną Doskonała wiedza
skromną wiedzę wiedzę techniczną, techniczna, wsparcie
techniczną. ale chętnie wzywa ze strony specjalisty, jeśli
specjalistę, jeśli wymaga tego sytuacja.
ROZDZIAŁ
5
ZARZĄDZANIE GLOBALNĄ SIECIĄ
ZAOPATRZENIA
136 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
May-Oune 1983.
ZARZĄDZANIE GLOBALNĄ SIECIĄ ZAOPATRZENIA 139
Press, 1986.
140 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
1. Zakłady skoncentrowane
Idea jest bardzo prosta: ograniczając ofertę i liczbę różnych
produktów wytwarzanych w jednej fabryce, firma osiąga znaczną
ekonomię skali. W typowej sytuacji przedsiębiorstwo posiada
w każdym kraju zakład produkujący pełny zakres produktów do
sprzedaży na danym terenie. Z drugiej strony, firma globalna
traktuje świat jako jeden rynek i tak organizuje produkcję, że
pozostałe fabryki produkują mniejszą ilość, którą i tak są w sta-
nie zaspokoić potrzeby nawet całego rynku.
Jedną z firm, które obrały ten właśnie kierunek rozwoju, jest
Mars. Zgodnie z nową polityką, przedsiębiorstwo zracjonalizowa-
ło swe zdolności produkcyjne starając się zarządzać popytem
jako całością, przynajmniej na poziomie regionalnym, a jedno-
cześnie koncentrować produkcję według kategorii produktu, za-
kład po zakładzie. Dlatego też jest wielce prawdopodobne, że
cukierki M&M's sprzedawane w Moskwie zostały wyprodukowane
w Stanach Zjednoczonych. Podobnie Heinz produkuje ketchup
do wszystkich krajów europejskich w trzech tylko zakładach, zmie-
niając miejsce produkcji w zależności od zmiany wysokości lo-
kalnych kosztów i warunków popytu w odniesieniu do kursu
wymiany walut.
Można się spodziewać, że podobne strategie będą stosowane
powszechnie w miarę, jak działalność gospodarczą zdominuje
„myślenie globalne".
Jednak wskutek pospiesznego dążenia do obniżenia kosztów
produkcji poprzez większy wolumen produkcji można przeoczyć
wiele istotnych konsekwencji dla logistyki. Najbardziej oczywistą
są koszty transportu i czas realizacji dostawy. Koszty przewozu
produktów o często niskiej wartości na większy dystans mogą
pochłonąć większą część (jeśli nie całość) sumy zaoszczędzonej
podczas produkcji. Należy także wziąć pod uwagę, że lokalne
utrzymanie zapasów może się wiązać z wydłużeniem czasu re-
alizacji zamówienia, co znowu podważa korzyści oszczędności
w fazie produkcji.
Kolejne problemy związane z koncentracją produkcji pojawiają
się tam, gdzie występuje konieczność zastosowania odmiennego
opakowania, np. gdy produkt sprzedawany jest w danym kraju
pod inną nazwą lub gdy napisy na opakowaniu muszą być
w języku tegoż kraju. Tego rodzaju problemy można rozwiązać
„odkładając" moment opakowania na ostatnią chwilę przed wy-
słaniem produktu na określony rynek.
ZARZĄDZANIE GLOBALNĄ SIECIĄ ZAOPATRZENIA 141
maks. 6 5 3 7 22
średn. 4,5 2,3 1,4 2,4 11,6
min. 3 1 O 1 6
odchylenie 16
mi, takimi jak Federal Express, TNT oraz UPS. Spośród najważ-
niejszych korzyści tej formy transportu można wymienić: skróce-
nie czasu transportu, terminowość, szybsze, sprawniejsze i mniej
złożone procedury odprawy celnej oraz stosowany na skalę
światową system zapisu.
W przypadku logistyki globalnej niezwykle istotne jest spraw-
ne zarządzanie łańcuchem zaopatrzenia oraz kontrolowanie cał-
kowitego czasu realizacji zamówienia. W przeszłości firmy często
nie umiały sobie z tym poradzić, co spowodowane było głównie
faktem, że wiele niezależnych „działów eksportu", „działów wy-
syłkowych" i innych zewnętrznych agencji podejmowało kluczowe
decyzje w izolacji od siebie. Potrzeba przyjęcia w pełni skoordy-
nowanego i zintegrowanego podejścia do zarządzania siecią
dostawy doprowadziła w końcu do powstania firm oferujących
międzynarodowe usługi logistyczne, takich jak Nedlloyd lub NYK.
Kolejnym problemem, jaki łączy się z konwencjonalną organi-
zacją firmy międzynarodowej, są połowiczne rozwiązania, wyni-
kające z faktu, iż decyzje dotyczące transportu opierają się
zazwyczaj tylko i wyłącznie na kryterium kosztów. Przykładem
niech będzie pewna międzynarodowa firma elektroniczna, która
chciała obniżyć koszty transportu lotniczego komponentów z Da-
lekiego Wschodu do Europy, wobec czego konsolidowała ładunki
kontenerowe w Singapurze, aby uzyskać niższe jednostkowe
koszty transportu. Konsekwencją tego były znaczne rozbieżności
w długości czasu realizacji zamówienia, co wynikało z koniecz-
ności zapełnienia kontenera oraz oczekiwania na wolne miejsce
w samolocie. Alternatywnym rozwiązaniem jest skorzystanie ze
zintegrowanej oferty logistyki „od drzwi do drzwi" takich firm, jak
DHL lub Federal Express. Choć koszty jednostkowe są oczywi-
ście wyższe, to jednak całkowite koszty logistyczne okazują się
niższe (z powodu braku konieczności utrzymania zapasów na
obu krańcach łańcucha oraz skrócenia czasu realizacji zamówie-
nia); do tego następuje także znaczna redukcja rozbieżności
w długości okresu realizacji poszczególnych dostaw.
1. Struktura i kontrola
Jeśli chce się najrozsądniej zracjonalizować wszystkie aspek-
ty działalności we wszystkich krajach - dostawę, produkcję oraz
dystrybucję, niezbędne jest opracowanie odnośnie do logistyki
centralnej struktury decyzyjnej. Wiele firm o zasięgu międzynaro-
dowym odkrywa, że ich dążenie do globalnej optymalizacji ogra-
niczane jest przez silnie zakorzenione lokalne systemy i struktu-
ry. Tylko centralne planowanie i koordynacja działań logistycz-
nych umożliwi firmie osiągnięcie dwóch celów - minimalizacji
kosztów i maksymalizacji poziomu obsługi.
Przykładowo: decyzja o lokalizacji zakładu w sposób zasad-
niczy determinuje przyszłą opłacalność logistyki międzynarodo-
wej. To właśnie decyzja, gdzie produkować, montować produkty,
przechowywać je, przeładowywać i konsolidować, określa przy-
szłe zyski i straty. Wybór lokalizacji ma tak fundamentalne zna-
czenie z uwagi na różnice kosztów najważniejszych czynników
w poszczególnych krajach, a także z powodu zmian kursu walut.
Dlatego też decyzje podjęte dziś mogą mieć ogromny wpływ na
przyszłą finansową i rynkową pozycję przedsiębiorstwa.
W miarę, jak nasila się tendencja, by produkować globalnie,
firmy coraz częściej podejmują decyzje o lokalizacji na podsta-
wie analizy kosztów całkowitych. Konieczny jest zatem łatwy
150 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
4. Informacja logistyczna
Zarządzanie logistyką globalną to w istocie zarządzanie prze-
pływem informacji. System informacji to mechanizm, za pomocą
którego przepływ materiałów, części, podzespołów oraz gotowych
produktów może być koordynowany tak, by utrzymać opłacalny
poziom obsługi. Każda organizacja, która aspiruje do pozycji lidera
na globalnym rynku, musi sobie zdać sprawę, że jej sukces
w dużej mierze zależy od tego, na ile kontrolowany jest prze-
pływ materiałów, zapasy produktów oraz popyt na każdym etapie
łańcucha. Bez możliwości spoglądania „w dół" - w stronę osta-
tecznego użytkownika, dzięki czemu można notować rzeczywisty
popyt na produkty, a potem stosownie uzupełniać braki, system
skazany jest wyłącznie na utrzymywanie zapasów. „Zastąpienie
zapasów informacją" - chociaż brzmi to dość banalnie - powin-
no być ciągle podstawowym celem. Opóźnienia w przepływie
informacji odbijają się bezpośrednio na zapasach. Największą
zaletą wprowadzanych systemów „szybkiego reagowania" (quick
response) jest przesyłanie informacji bezpośrednio z miejsca rze-
czywistego popytu wprost do systemu logistycznego dostawcy.
W skali globalnej organizuje się zazwyczaj zapasy „interwencyj-
ne" pomiędzy zakładem a rynkiem, przez co obraz rzeczywiste-
go popytu ulega zatarciu i rozmazaniu. Rodzi to konieczność
opracowania systemów informacji, które mogą dostarczać danych
na temat rzeczywistego popytu na każdym etapie łańcucha i sta-
nowić czynnik napędzający centralnie kontrolowany system logi-
styki.
PODSUMOWANIE
6
ZARZĄDZANIE STRATEGICZNYM
CZASEM REALIZACJI ZAMÓWIENIA
154 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
CZAS A KONKURENCJA
Czas
• mniej czasu
na uzyskanie zysków
• wyższe ryzyko szybkiego
zestarzenia się produktu
ZARZĄDZANIE STRATEGICZNYM CZASEM REALIZACJI 157
Problemy z kompatybilnością, co
spowodowało zmniejszenie liczby
egzemplarzy w sprzedaży o 10%
Źródło: D.G. Reinertsen, Whodunnit? The Search for New produkt Killers, .Electronic
Business", lipiec 1983.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
Czas
1. Przesłanie zamówienia
2. Przyjęcie zamówienia
i przygotowanie
od 1 do 5 dni
3. Wybranie towarów
lub produkcja
od 1 do 3 dni
4. Transport
od 1 do 9 dni
5. Przyjęcie d o s t a w y
od 1 do 5 dni
Całkowity czas
od 1 do 3 dni
15
od 5 do 25 dni
Źródło: J.R. Stock, D.M. Lambert, Strategie Logistics Management, wyd. II, Irwin, 1987.
164 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Zapasy surowców
Produkcja podzespołów
Zapasy bezpośrednie
Montaż produktów
Gotowe produkty
w magazynie centralnym
Transport wewnętrzny
Zapasy w regionalnym
centrum dystrybucji
Cykl zamówienia klienta
(zamówienie - gotówka)
2. Wydajność procesu
W przeciwieństwie do pomiaru pokrycia czasu bezpośrednie-
go, który odzwierciedla ograniczenia możliwości stworzenia śro-
dowiska bez zapasów przy zerowym czasie realizacji, wydajność
procesu powinna być uważana za wartość absolutną. Jak już
wcześniej zwrócono uwagę, podstawowym warunkiem strategicz-
nego zarządzania czasem realizacji jest uzyskanie pełnej widocz-
ności całego łańcucha podaży od zaopatrzenia do klienta. Ponie-
waż nowoczesne systemy informacyjne są w stanie dostarczyć
danych umożliwiających prawie natychmiastowe zauważenie zmian
na wszystkich etapach łańcucha, można założyć, że jest możli-
we istnienie informacji doskonałej, co oznacza, że każdy czas
cyklu oznacza niewydolność. Wobec tego czas cyklu procesu
wyrażony liczbą dni i traktujący wszystkie komponenty cyklu jako
składniki stanowi nie najgorszy absolutny środek pomiaru wydaj-
ności. Przykładowo: firma z Rys. 6.12 podałaby jako cykl proce-
su sto trzydzieści trzy dni.
Do określenia przyczyn niewydolności procesu możemy wy-
korzystać wiele narzędzi i technik. Badając każdą czynność pro-
cesu od otrzymania zamówienia do wysłania faktury, należy sobie
zadać pytanie, czy jest to czynność konieczna, a następnie, czy
istnieje jakiś szybszy sposób jej wykonania. Nawet jeśli kompu-
ter przejął kontrolę nad tymi czynnościami, które dawniej wyko-
nywano ręcznie, czasem może się okazać, że po prostu zauto-
matyzowano istniejący system - i stąd jego niewydolność.
ZARZĄDZANIE STRATEGICZNYM CZASEM REALIZACJI 177
September/October 1984.
Rys. 6.15. Punkty penetracji zamówienia
7
LOGISTYKA DOSTAWY „NA CZAS"
l „SZYBKIEGO REAGOWANIA"
188 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Sprzedający/dostawcy
LOGISTYKA DOSTAWY „NA CZAS" 189
Punkt
zamówienia
S L M K M C L S W P L G
Punkt
zamówienia
S L M K M C L S W P L G
3. Zapasy w fabryce:
nieregularny popyt w zależności od popytu w magazynie
Punkt
zamówienia
S L M K M C L S W P L G
192 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
gdzie:
A = roczne zużycie
S = koszt zamówienia/koszt organizacji
i = koszt utrzymania zapasów
LOGISTYKA DOSTAWY „NA CZAS" 193
\ \ \
Zmienność Niedokładność Zawodność Problemy Wąskie
popytu prognoz dostawców z jakością gardła
Wielkość zamówienia/partii
Dostawa zsynchronizowana
W jaki sposób Nissan Motors U K sprowadza fotele samo-
chodowe
Godziny
0 • pomalowany stelaż przechodzi do linii w Nissanie,
• komputer Nissana przekazuje dokładne specyfikacje
dwunastu kolejnych pojazdów do dostawców foteli,
• dostawca zaznacza informacje na listach wyboru,
• wybiera się pokrycie tapicerki;
1 • pokrycie jest przygotowane do montażu (w odwrotnej
kolejności),
• montaż foteli z synchronizowaną produkcją podzespo-
łów (ramy, pianka, wykończenia, części plastikowe);
200 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Poziom obsługi
Dostawca
Dostawca Dostawca
Odbiór od
dostawcy
zgodnie
z harmono-
gramem
Skonsolidowane
dostawy lokalne
LOGISTYKA DOSTAWY „NA CZAS"... 201
M.M. Abraham, L.M. Lodish, Getting the Most out of Advertising and
5
Podstawa*
(sprzedaż, jaka miałaby miejsce
podczas czterotygodniowej
promocji, nawet gdyby jej nie
zorganizowano) 400 4,000
Koszt promocji
($18.300 x 15% obniżki)
2,745
Koszt na każdy przyrostowy dolar sprzedaży
(liczba opakowań promocyjnych podzielona
przez sumę sprzedaży przyrostowej)
64
Wydajność promocji
(przyrostowa liczba opakowań
sprzedanych konsumentowi,
podzielona przez liczbę wszystkich
sprzedanych opakowań) 32,5%
Źrćdto: M.M. Abraham i L.M. Lodish, Getting the Most out ot Advertising and Promo-
tion, „Harvard Business Review", May-June, 1990.
214 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Połączenie
Źródło: J.L. Bower, T.M. Hout, Fast Cyc/e Capacity for Competitve Power, „Harvard
Business Review", November-December 1988.
Rys
>. 7.21. ...więc skraca czas obrotu zapasami
•ódło: J.L. Bower, T.M. Hout, Fast Cyc/e Capacity for Competitve Power, „Harvard
Business Review", November-December 1988.
WNIOSKI
8
ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM
ZAOPATRZENIA
224 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Koszty rynku/
wyników
Koszty funkcji/
wkładu
Odpowiedzialność za zamówienie
POTRZEBA INTEGRACJI
Już nie sposób zarządzać firmą tak, jakby była ona za-
wieszona w próżni i nie posiadała żadnych powiązań
z innymi organizacjami.
Źródło: C. O'Neil, K. Bertrapp, Developing & Winning J.I.T. Marketing Strategy, Pren-
tice Hali, 1991.
ROZWÓJ DOSTAWCY
6
C. Harrington, D.M. Lambert, M.G. Christopher, A Methodology for Me-
asuring Vendor Performance, „International Journal of Business Logistics",
Vol 12, No 1, 1991.
ROZDZIAŁ
9
LOGISTYKA WIODĄCYCH FIRM
254 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
W,
dotychczasowych rozważaniach nieustannie podkreśla-
my możliwość osiągnięcia przewagi konkurencyjnej po-
przez doskonalenie logistyki. Prawdą jest jednak, że wiele z przed-
stawionych koncepcji zostało przetestowanych w niewielkim tylko
zakresie, a dla większości przedsiębiorstw sfera logistyki pozo-
staje terytorium zupełnie nie zbadanym.
W ostatnich dziesięciu latach pojawiło się jednak stosunkowo
wiele organizacji, które uważają logistykę za główny składnik swej
strategii. Takie firmy, jak Xerox, Digital, Nissan, Benetton i 3M.,
zainwestowały znaczne środki w rozwijanie elastycznych syste-
mów logistycznych. Choć na sukces, jaki udało im się odnieść,
wpłynęły także inne czynniki, nie ma żadnych wątpliwości, że
przyczyniło się doń również nowe spojrzenie na logistykę.
Badania przeprowadzone w Ameryce Północnej na potrzeby
Council of Logistics Management miały na celu określenie cech
organizacji przodujących w sferze logistyki. Wydaje się, że naj-
istotniejsze cechy takich organizacji to:
nadrzędna zasada oddania wobec klientów,
podkreślanie roli planowania,
skupienie kontroli dotąd sprawowanej w znacznej mierze
przez osobne funkcje,
zaangażowanie w bliskie związki z dostawcami,
wysoce sformalizowany proces logistyczny,
nacisk na elastyczność operacyjną,
stosowanie wszechstronnych zasad oceny wyników,
inwestowanie w technologie informacyjne.
STRATEGIE LOGISTYCZNE
OPARTE NA OBSŁUDZE KLIENTA
Marszruta
Jednym z pierwszych zadań było opracowanie marszruty -
kierunku zmian. Wykres obejmował obecny oraz przyszły stan
rzeczy i wyznaczał cele do osiągnięcia w danym roku i w latach
następnych. Marszrutę tę przedstawia Rys. 9.5.
Na podstawie pomiaru procesów i wyników pracy przez punk-
ty odniesienia kierownictwo wyznaczyło cele na kolejne cztery
lata. W ten sposób tak zarząd, jak i pracownicy dowiedzieli się,
jakie są plany firmy na najbliższy okres. Plan ten okazał się
również pomocny przy wyjaśnianiu nowych, nie stosowanych do-
tychczas metod. Przykładowo: dawniej każda organizacja badała
swoje wyniki utrzymania zapasów porównując ilość materiałów
„wychodzących" z ilością materiałów będących „pod ręką". Ten
przestarzały sposób zastąpiono badaniem zapasów w całym łań-
cuchu zaopatrzenia, co polegało na określeniu ich procentowego
udziału w przychodach wszystkich organizacji związanych zarów-
no z marketingiem, jak i z produkcją. Dawniej postrzegano kosz-
LOGISTYKA WIODĄCYCH FIRM 265
Motor zmian
Wizja procesów
Ogólną wizję procesów wyrażono za pomocą szczegółowego
opisu funkcji w ramach zarządzania zapasami i logistyki. Stano-
wiło to doskonały punkt odniesienia do realizacji konkretnych
zadań. Rys. 9.6 zawiera zasady ogólnej wizji oraz ich wpływ na
elementy procesu w sferze logistyki. Zasady te stały się podsta-
wą opracowania działań strategicznych w każdej sferze procesu.
Sfery te nie były zorientowane organizacyjnie, lecz koncentrowa-
ły się na samych zadaniach. Kluczem był właściwy układ proce-
sów. Szczególną uwagę zwrócono na realizację zamówień klien-
ta i towarzyszące jej przemieszczenia materiałów w ramach
łańcucha zaopatrzenia - sprawą najwyższej wagi stało się do-
prowadzenie do tego, by w ramach całego łańcucha rozmawiano
z klientami tym samym językiem. Procesy planowania muszą być
uzależnione od popytu, by zapewnić elastyczność na całej dłu-
gości łańcucha od klienta do produkcji. Łańcuch zaopatrzenia
stał się spoiwem całej firmy. Szczególny nacisk położono także
na zarządzanie przepływem aktywów, a nie na zarządzanie za-
pasami w magazynie.
Zakres koniecznych zmian stał się widoczny dzięki porówna-
niu wizji ze stanem faktycznym oraz wprowadzeniu działań, które
już sprawdzono w jednostkach operacyjnych. Metodę te zastoso-
wano w odniesieniu do każdego rodzaju aktywów w firmie Xerox
- sprzętu, materiałów i części zapasowych. Każdy rodzaj akty-
wów to odmienne ścieżki marketingu i odmienny ich przepływ.
Części zapasowe wykorzystywane są najczęściej przez techni-
ków serwisu wzywanych przez klientów do naprawy. Przepływ
268 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY
Zarządzanie zmianą
Największa zmiana to przyswojenie celów, które ustalono
w 1991 roku. Każda inicjatywa znajduje się w fazie realizacji
i wprowadzania. Początkowo celem było przekonanie ludzi, że
zmiana jest konieczna, oraz wytłumaczenie, na czym polega jej
istota. Następna faza wymaga, aby zrozumienie to przeobraziło
się w pozytywne nastawienie, dzięki czemu zmiany będzie moż-
na wprowadzać pilotażowe, a następnie rozszerzać. Ostatnia faza
polega na przekazaniu odpowiedzialności za zmiany w ręce osób,
które te zmiany odczują najbardziej, by uwierzyły, że jest to
jedyny sposób wykonania zadania. Jeżeli firma potrafi przedsta-
wić zmiany ludziom tak, by mogli je zrozumieć i zaakceptować,
proces przemian może ulec znacznemu przyspieszeniu.
Obecnie Xerox znajduje się w głównej fazie integracji łańcu-
cha zaopatrzenia. Pomiar wyników pracy dyrekcji jednostek mar-
ketingowych i produkcyjnych obejmuje obecnie wartość aktywów
w łańcuchu dostawy. W ten sposób kryteria funkcjonalne zmie-
niają się w ponadfunkcjonalne. Specjaliści ds. marketingu, pro-
dukcji i opracowania produktu oceniani są teraz przez pryzmat
wysokości zapasów w całym łańcuchu zaopatrzenia, ujmowanych
jako odsetek przychodów i procent całkowitego zadowolenia
odbiorcy. Jako że kryteria te stają się elementem prowadzenia
działalności gospodarczej firmy, następnym krokiem będzie przy-
jęcie tego samego pomiaru w odniesieniu do kosztów logistycz-
272 LOGISTYKA I ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY