Professional Documents
Culture Documents
Sesotho FAL P3 May June 2022 MG
Sesotho FAL P3 May June 2022 MG
Paper Source
Visit us @ www.mygrade12.co.za
SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS/
NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS
2022
TATAISO YA HO TSHWAYA
MATSHWAO: 100
-Nehelano e babatsehang ho -Nehelano e ntle haholo -Nehelano e kgotsofatsang -Nehelano e momahane -Nehelano e tswile lekoteng
feta tebello e tlwaelehileng -Mehopolo ke e loketseng -Mehopolo e momahane le mona le mane hohang
(Nehelano ya -Mehopolo e bontshang ebile e kgahlisa ka botlalo ho kgodisa ka tsela e -Mehopolo ke e sa -Mehopolo ke e sa
sehlooho) tlhophiso bohlale, e phephetsang le bopaki ba nehelano e amohelehang hlakang ebile e se ya tsepamang, e dubakaneng
ya mehopolo le monahano, ebile e sutsitse butswitseng -O hlophisitswe le ho boiqapelo -Ha e utlwahale mme
dintlha, kelohloko ya -O hlophisitswe le ho hokelwa -O hlophisitswe le ho momahana ka tsela e -Ho na le bopaki bo mehopolo e a phetakakwa
baamohedi ba ditaba, ka boqhetseke, ho hokelwa hantle haholo ho amohelehang ho fokolang ba tlhophiso le -Ha e a hlophiswa le hona
maikemisetso le kenyeleditswe selelekela, kenyeditswe selelekela, kenyeleditswe selelekela, momahano ya mosebetsi ho hokeleha.
maemo mmele le qetelo. mmele le qetelo. mmele le qetelo.
MATSHWAO A 30
25–27 19–21 13–15 7–9 0–3
-Nehelano e tswileng matsoho -Nehelano e radilwe hantle -Nehelano e a kgotsofatsa -Nehelanno boholo e -Ha ho boiteko bo entsweng
leha e haellwa ke matshwao a -Mehopolo ke e loketseng, leha e sa hlaka mona le tswile lekoteng ba ho arabela sehlooho
Boemo bo tlase
Boemo bo hodimo
baamohedi ba ditaba mmoho le sepheo, baamohedi ba sepheo, baamohedi ba di a lokela sepheo, -Sehalo, rejisetara, setaele le
setaele, tlotlontswe ke maemo ka tsela e babatsehang ditaba mmoho le maemo ditaba mmoho le maemo baamohedi ba ditaba tlotlontswe ha di a lokela
tse lokelang -Tshebediso ya puo e bontsha ka botlalo -Tshebediso ya puo ke e hammoho le maemo baamohedi ba ditaba,
sepheo/tshusumetso le boitshepo mme e tswile matsoho -Tshebediso ya puo e lokileng bakeng sa ho fetisa -Tshebediso ya puo ke sepheo le maemo
maemo - Sehalo se kgahlisang ebile se le matla mme ho moelelo ya motheo feela -Tlotlontswe e haellang ho
Kgetho ya mantswe matla sebedisitswe sehalo se - Puo ya bonono e -Sehalo le kgetho ya feta tekanyo hoo nehelano e
Tshebediso ya puo le -O batla o hloka diphoso tsa loketseng boholo ba nako sebedisitswe ho matlafatsa mantswe ke tse sa sa utlwisiseheng
tlwaelo, matshwao a ho melao ya puo le tsa mopeleto -Boholo ba mosebetsi ha o dikahare lokelang
bala le mopeleto -O radilwe ka boqhetseke bo na diphoso tsa melao ya -Tlotlontswe e haellang
hlollang puo le mopeleto haholo
MATSHWAO A 15 -O radilwe hantle haholo
13 10 7 4
-Tshebediso ya puo ke e tswileng -Tshebediso ya puo ke e -Tshebediso ya puo e lekane -Tshebediso ya puo ke e
Boemo bo tlase
KAROLO YA A: MOQOQO
POTSO YA 1
1.1 … yaba le tshwarwa jwalo shodu la masea sepetlele!
Dikahare:
Di hlakise ketsahalo kapa diketsahalo tse thusang mmadi ho utlwisisa kamoo
leshodu le ileng la tshwarwa kateng. [50]
1.2 Moruo wa Afrika Borwa o mathateng, o ka hlabollwa tjena.
Dikahare:
Di hlakise metjha, ditsela kapa mekgwa e ka latelwang ho hlabolla moruo wa
Afrika Borwa o mathateng. [50]
1.3 Ha nka iphumana ke le sebapadi sa tshwantshiso eo ke e ratang
thelevisheneng.
Dikahare:
Ho hlake hore ke dintho dife tseo a ka di etsang kapa a di fetolang ha e ka ba
sebapadi sa tshwantshiso eo a e ratang thelevisheneng. A phethe a hlalose
mabaka a mo susumetsang hore a kgahlwe ke lekala lena. [50]
1.4 Bofutsana ke bona bo etsang hore baithuti ba feile dikolong. Na o a dumela?
Dikahare:
Di totobatse hore bofutsana ke bona bo bakang ho feila ha baithuti dikolong.
KAPA
Di totobatse hore ha se bofutsana bo etsang hore baithuti ba se atlehe
dithutong tsa bona, mme a hlalose ka botlalo tse bakang ho feila ha baithuti
dikolong. [50]
1.5 Botle le bobe ba ho kena sekolo ka matsatsi a itseng feela nakong ena ya
Covid-19.
Dikahare:
Ditaba tsa moqoqo di tshehetse mahlakore a mabedi, lehlakore la dintle le la
dimpe tsa ho kena sekolo ka matsatsi a itseng nakong ena ya Covid-19. [50]
1.6 1.6.1 – Ditshwantsho
1.6.3
Dikahare tse lebelletsweng:
Moqoqong ona mohlahlobuwa a bale setshwantsho mme a
qoqe ka seo se se qholotsang maikutlong a hae.
Moqoqo wa hae o tshwanetse ho dumella mmadi ho itemohela
sehlooho seo ho qoqwang ka sona ka tsela e hlakileng.
Moqoqo o ka ngolwa ho tswa lehlakoreng lefe kapa lefe. [50]
RUBURIKI YA HO LEKANYETSA TEMA YA KGOKAHANO E TELELE – SESOTHO PUO YA TLATSETSO YA PELE [MATSHWAO A 30]
Makgetha a ho Phihlello e babatsehang Phihlello e supang bokgoni Phihlello e mahareng Phihlello ya motheo feela Phihlello e haellang
leknyetsa
DIKAHARE, 15-18 11-14 8-10 5-7 0-4
MORALO LE -Nehelano e babatsehang -Nehelano e ntle haholo, e -Nehelano e lekaneng, e -Nehelano ya motheo e -Nehelano e totobatsa kgaello
SEBOPEHO haholo ho feta ditebello tse bontshang tsebo e ntle ya bontshang tsebo ya makgetha bontshang tsebo e itseng ya ya tsebo ya makgetha a mofuta
tlwaelehileng makgetha a mofuta wa tema a mofuta wa tema makgetha a mofuta wa tema ona wa tema
-Nehelano le - Mehopolo e matla, e -Nehelano e tsepame - ha e -Nehelano ha e a tsepama ka -Mosebetsi o na le tsepamo e -Moelelo o nyotobetse ke ho
mehopolo; butswitseng kgere ho phethahala – ho na le ho itseng empa o a kgera kgera ho hoholo
-Tlhophiso ya -Tsebo e batsi ya makgetha a -Mehopolo le dikahare di kgera ho itseng -Ha se ka dinako tsohle -Mehopolo le dikahare ha di na
mehopolo; mofuta wa tema momahane, mme di -Mehopolo le dikahare di na le mehopolo le dikahare di momahano
-Sepheo, baamohedi -Mosebetsi o tsepame manollotswe hantle haholo ka momahano e lekaneng feela momahaneng -Ke dintlha tse mmalwa haholo
ba ditaba, makgetha a -Mehopolo le dikahare di dintlha tse tshehetsang -Ke dintlha tse itseng feela tse - Sehlooho se tshehetswa ke tse tshehetsang sehlooho
tema le maemo. momahane sehlooho tshehetsang sehlooho dintlha tse mmalwa -Ha ho boiteko ba ho sebedisa
-Nehelano e manollotswe ka -Sebopeho ke se loketseng se -Ka kakaretso, sebopeho se -Melao ya sebopeho e melao ya sebopeho
boqhetseke mme dintlha tsohle nang le diphoso tse mmalwa nepahetse leha se na le sebedisitswe ka bohlotsa bo
di tshehetsa sehlooho haholo diphoso tse itseng boholo
-Sebopeho ke se nepahetseng -Kgaello e itseng ya tsa
MATSHWAO A: 18 ka botlalo bohlokwa
PUO, SETAELE LE 10-12 8-9 6-7 4-5 0-3
HO HLAOLA -Sehalo, rejistara, setaele le -Sehalo, rejistara, setaele le -Sehalo, rejistara, setaele le -Sehalo, rejistara, setaele le -Sehalo, rejistara, setaele le
DIPHOSO tlotlontswe di loketse tlotlontswe di loketse tlotlontswe di loketse tlotlontswe ha di a lokela tlotlontswe ha di dumellane le
-Sehalo, rejistara, maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba
setaele, ditaba le maemo ka ho fetisisa ditaba le maemo ka botlalo ditaba le maemo ditaba le maemo ka botlalo ditaba le maemo
maikemisetso, -Melao ya puo e nepahetse ka -Ka kakaretso, melao ya puo e -Mosebetsi o na le diphoso tse -Tshebediso ya puo e -Mosebetsi o tletse diphoso
baamohedi ba ditaba botlalo ebile nehelano e nepahetse ebile e bopehile itseng tsa melao ya puo; fosahetse ebile e tletse diphoso mme o dubakane
le maemo; bopehile hantle hantle -Tlotlontswe e lekaneng tse ngata -Tlotlontswe ha e a lokela
-Tshebediso ya puo, -E batla e se na diphoso -Tlotlontswe e ntle haholo -Diphoso ha di nyotobetse -Tlotlontswe e haellang sepheo
tlwaelo ya tshebediso -Mosebetsi boholo ha o na moelelo. -Moelelo o nyotobetse -Moelelo o nyotobetse haholo
ya puo, kgetho ya diphoso.
mantswe, matshwao a
ho bala le mopeleto.
MATSHWAO A: 12
MATSHWAO 25-30 19-23 14-17 9-12 0-7
Matshwao ohle 30
RUBURIKI YA HO LEKANYETSA TEMA YA KGOKAHANO E KGUTSHWANE - SESOTHO PUO YA TLATSETSO YA PELE [MATSHWAO A 20]
Makgetha a ho Phihlello e babatsehang Phihlello e supang bokgoni Phihlello e mahareng Phihlello ya motheo feela Phihlello e haellang
leknyetsa
DIKAHARE, 10 - 12 8-9 6-7 4-5 0–3
MORALO LE - Nehelano e babatsehang e - Nehelano e ntle haholo, e - Nehelano e lekaneng e - Nehelano ya motheo e - Nehelano e totobatsa kgaello ya
SEBOPEHO supang bokgoni bo ikgethang; bontshang tsebo e ntle ya bontshang tsebo ya makgetha a bontshang tsebo ya makgetha a tsebo ya makgetha a mofuta ona
- Mehopolo e matla, e makgetha a mofuta ona wa tema; mofuta ona wa tema; itseng feela a mofuta ona wa wa tema;
-Nehelano le butswitseng; - Mosebetsi ha o kgere, o - Mosebetsi ha o a tsepama ka ho tema; -Moelelo o nyotobetswa ke ho
mehopolo; - Tsebo e batsi ya makgetha a tsepame; phethahala – ho na le ho kgera ho - Mosebetsi o na le tsepamo e kgera ho hoholo;
-Tlhophiso ya mofuta ona wa tema; - Mehopolo le dikahare ke tse itseng; itseng empa o a kgera; - Mehopolo le dikahare ha di na
mehopolo; - Mosebetsi ha o kgere, o momahaneng, tse hlalositsweng - Mehopolo le dikahare di na le - Ha se ka dinako tsohle mehopolo momahano;
-Sepheo, tsepame; ka tsela e supang bokgoni mme di momahano e mahareng; le dikahare di momahaneng. - Ke dintlha tse mmalwa haholo
baamohedi ba - Mehopolo le dikahare ke tse tshehetsa sehlooho; - Ke dintlha tse itseng feela tse sehlooho se tshehetswa ke dintlha tse tshehetsang sehlooho;
ditaba, makgetha a momahaneng; - Sebopeho ke se loketseng se tshehetsang sehlooho; tse mmalwa; - Ha ho boiteko ba ho sebedisa
tema le maemo. - Dintlha tsohle di tshehetsa nang le diphoso tse mmalwa. - Sebopeho ke se loketseng ka - Sebopeho se foofo feela, mme melao ya sebopeho.
sehlooho mme di hlalositswe ka kakaretso empa se nang le se na le bohlotsa bo boholo;
tsela e babatsehang; diphoso. -Kgaello e matla ya tse itseng tsa
- Sebopeho ke se nepahetseng. bohlokwa.
MATSHWAO A: 12
PUO, SETAELE 7-8 5-6 4 3 0-2
LE HO HLAOLA - Sehalo, rejistara, setaele le - Sehalo, rejistara, setaele, le - Sehalo, rejistara, setaele le - Sehalo, rejistara, setaele le - Sehalo, rejistara, setaele le
DIPHOSO tlotlontswe di loketse tlotlontswe di loketse tlotlontswe di loketse tlotlontswe di lokela tlotlontswe ha di dumellane le
-Sehalo, rejistara, maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba maikemisetso, baamohedi ba
setaele, ditaba le maemo; ka ho fetisisa ka ditaba le maemo; ka tsela e ditaba le maemo; ka tsela e ditaba le maemo hanyane; ditaba le maemo;
maikemisetso, tsela e babatsehang; bontshang bokgoni bo boholo; mahareng; - Tshebediso ya puo e fosahetse - Mosebetsi o tletse diphoso mme
baamohedi ba - Tshebediso ya puo e nepahetse - Tshebediso ya puo e nepahetse - Mosebetsi o na le diphoso tse ebile e tletse diphoso tse ngata; o dubakane;
ditaba le maemo; ebile e bopehile hantle; ka kakaretso ebile e bopehile itseng tsa tshebediso ya puo; - Tlotlontswe e haellang; - Tlotlontswe ha e dumellane le
-Tshebediso ya puo, - Mosebetsi ha o na diphoso. hantle; - Tshebediso ya tlotlontswe ke e - Moelelo o nyotobetse. sepheo;
tlwaelo ya - Tshebediso ya tlotlontswe e ntle lekaneng; - Moelelo o nyotobetse haholo.
tshebediso ya puo, haholo; - Diphoso ha se tse nyotobetsang
kgetho ya mantswe, - Mosebetsi boholo ha o na moelelo.
matshwao a ho bala diphoso.
le mopeleto.
MATSHWAO A: 8
MATSHWAO 17 - 20 13 - 5 10 - 11 7-8 0-5
POTSO YA 3
3.1 PHOUSETARA
Dikahare:
E bapatsa/phatlalatsa ketsahalo e itseng;
Sehlooho se totobatswe ka ditlhaku tse kgolo;
Ditaba di ngolwe ka mongolo o moholo o hohelang;
Ho ka sebediswa ditshwantsho;
Tlhahisoleseding e be e utlwahalang hantle;
Mohla, nako, sebaka, makeno jj, di hlahiswe ka botlalo.
Mohlahlobuwa a hlahise dintlha tsohle tse amanang le ho bapalwa
kalaneng ha buka e balwang kereiting ya 12. [20]
3.2 DAYARI
Dikahare:
Ho ngolwa diketsahalo tsa letsatsi ka leng la seboka sa ntlafatso ya
moruo makeisheneng.
Letsatsi la mohla ho rekotwang le a ngolwa.
E ngolwa ho tswa lehlakoreng la mmui.
Puo ke e bonolo mme sehalo se tsamaellana le ditaba. [20]
3.3 DITAELO
Dikahare:
Ditaelo di lokela ho ngolwa di le ho sekaotaelo temekisong ya tumelo.
Tatellano e nepahetseng ke ya bohlokwa.
Bua ka disebediswa tse hlokehang ho etsa papetla/prokgeramo.
Bontsha kamoo nako le dithuto tse fapaneng di ka arolwang kateng ho
ithuta mosebetsi wa sekolo ka tshwanelo.
Puo e hlakileng ebile e otlolohile le sehalo se tsamaellanang le mofuta
ona wa tema, di lokela ho sebediswa. [20]