Ankara Sağlık Müdürlüğü

Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı

Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Birimi
Sürücü Davranışı Geliştirme Eğitimi (SÜDGE) Ders Notları

ALKOL NEDİR?
Alkoller renksiz, kendine özgü kokusu ve yakıcı tadı olan yanıcı sıvılardır. Doğadaki birçok bitki serbest
ya da bağlı olarak alkol içerir. Doğada bulunan en önemli alkoller arasında metil alkol (metanol) ve etil
alkol (etanol) yer alır.

Metil alkol – Metanol : Birçok bitkide serbest ve bağlı olarak bulunabilir. Ancak ucuz olması nedeniyle
çoğunlukla odundan elde edilir. Birçok organik bileşiğin elde edilmesinde ve sanayinde eritken olarak
kullanılır. İnsan için kuvvetli bir zehirdir, içmek amacıyla kullanılmaması gerekir. Alınan miktara göre
gözlerde sakatlık, körlük yapar ve genellikle de ölüme neden olur. “Sahte içki can aldı.” haberlerine
konu olan alkol işte bu alkoldür.

Etil alkol – Etanol: Bitki ve hayvan dokularında bulunur. Karbonhidratlardan mayalanma yoluyla elde
edilir. Kanda çok az miktarda saptanmıştır. Üzüm şekeri (glikoz) ve meyve şekeri (Fruktoz) gibi
meyvelerde bulunan doğal şekerler, alkol mayasının etkisiyle etil alkol ve karbondioksite parçalanır.

Su gibi duru, özel kokulu, yakıcı tadı olan bir sıvıdır. Alkollü içki yapımında belli oranlarda sulandırılarak
kullanılır. Alkollü içeceklerin üzerinden yazan “Hacmen %xx alkol içerir.” ifadesi bu seyreltilmenin
miktarını gösterir.

Metil alkol - metanol, içilerek tüketmek için kesinlikle

uygun değildir. “Sahte içki” ile ilgili haberlerde ölümlere
sebep olan alkol metil alkoldür.

Bu notlar SÜDGE eğitimleri için hazırlanmış olup, eğitime katılan kişilerin ulaşımına açılmaktadır. Kopyalanması ya da ilgili,
ilgisiz ortamlarda paylaşılması yasaktır.
 Ankara Sağlık Müdürlüğü
Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı
Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Birimi
Sürücü Davranışı Geliştirme Eğitimi (SÜDGE) Ders Notları

Alkollü içkilerin tarihi MÖ 4000 yıllarına kadar dayanmaktadır. Bu tarihlere dayandırılan bazı
papirüslerde bira tariflerine rastlanmaktadır. Yine MÖ 2000 yıllarına tarihlenen bir papirüste yazanlar
ise alkolün istenmeyen etkilerinin kullanılmaya başlandığından beri bilindiğini göstermektedir:

’İçki içerek kendini kötü duruma düşürme. Çünkü ağzından

çıkanları kulağın duymayacak. Sözcükler ağzından bilinçsiz olarak
dökülecek. Bu başkalarının ağzında olmadık dedikodulara
dönüşecek. Elin ayağın tutmaz olacak. Sana kimse yardım elini
uzatmayacak. Biradan göbekleri şişmiş arkadaşlar ayağa kalkıp,
“Atın şu sarhoşu dışarı!” diyecekler.”

Yine MÖ 1700 yıllarında hüküm sürmüş olan Babil Kralı Hamurabi de alkollü içkilerin üretimi ve
ticaretiyle ilgili kanunlar belirleyerek bu işi standart bir hale getirmeye çalışmıştır.

Eski Yunan ve Roma döneminde bağ, üzüm ve şarap kutsal sayılmış, Atina’da Dionisos ve Roma’da
Bacchus içki ve şarap tanrısı olarak kabul edilmiş ve kutsal sayılmıştır. Bu tanrılara ait özel günlerde
şarap dini bir içecek olarak sunulmuş ve tüketilmiştir. Günümüzde de halen var olan özel günlerin
kutlanmasında alkol kullanılması geleneğinin başlangıcı işte bu zamanlara dayanmaktadır.

Bu şekilde insan hayatına giren alkol toplumsal yaşamda yer tutmaya başlamış, günümüzde insanlar
arası ilişkinin önemli bir aracı durumuna gelmiştir. Bugün arkadaşlıkların sürdürülmesinde, mutlu
günlerin kutlanması, acılı günlerin unutulmasında, aile toplantılarında, resmi olan veya olmayan
törenlerde alkole yer verilmektedir.

Bu artışa paralel olarak alkole bağlı bireysel ve toplumsal sorunlarda da artış olmakta, alkol alışkanlığı
nedeniyle insanların beden ve ruh sağlığının bozulması yanında, alkole bağlı aile ve iş çatışmaları ortaya
çıkmakta ve suç oranlarında artış görülmektedir.

Bu notlar SÜDGE eğitimleri için hazırlanmış olup, eğitime katılan kişilerin ulaşımına açılmaktadır. Kopyalanması ya da ilgili,
ilgisiz ortamlarda paylaşılması yasaktır.
 Ankara Sağlık Müdürlüğü
Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı
Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Birimi
Sürücü Davranışı Geliştirme Eğitimi (SÜDGE) Ders Notları

Dinsel yasaklar, gelenek, görenek, töre gibi toplumsal etkenler, alkol alışkanlığının artışı açısından
ülkeler arasında fark yaratsa bile, İkinci Dünya Savaşından sonra bütün ülkelerde alkol kullanımı
artmıştır. İster gelişmiş ister gelişmekte olan ülke olsun ister kapitalist, ister sosyalist düzen içinde
yaşasın, hiçbir ülke bu artışın dışında kalamamıştır.

Gelişmiş tüketim toplumlarında güncel sorunların yarattığı kaygı ve sıkıntıdan kurtulmak için alkolün
yararlı olabileceğine ilişkin hatalı bir inancın varlığı alkol bağımlılığına zemin hazırlamaktadır. Oysa
gerçek hayatta hiçbir şey düzelmemekte, sorunlar çözülmemektedir. Alkol sahte ve geçici bir iyilik hali
yaratmaktadır.

Birey için alkole bağlı sorunların başında; kısa sürede alınan alkolün yarattığı saldırganlığa bağlı suçlar
ve trafik kazaları bulunmaktadır.

Uzun süre alkol kullanılması sonucu ise çalışma ve iş veriminin düşmesi, beden ve ruh sağlığı
bozuklukları, beslenme yetersizlikleri ilk sırada yer alır.

Alkol bağımlısı olan kişinin topluma yaptığı en büyük kötülük, insan gücü kaybına yol açmasıdır.
Çalışma ve iş veriminin düşmesi sonucu büroda, fabrikada, tarlada çalışan kişi beklenileni veremez.
Yaptığı işin türüne göre çalıştığı çevreye zararlı olur. Bunun dışında işlediği suçlar nedeniyle
cezaevlerini, hastalıklar nedeniyle hastaneleri doldurarak üretici durumdan tüketici duruma geçer.

Gözle görülmeyen ve sürücülük davranışı için kritik olan karmaşık bilişsel süreçlerin her derece alkol
düzeylerinde bozulduğunu unutmamak gerekir. Alkol hızlı ve agresif araç kullanmayı, yorgunluğu
artırmaktadır.

Bu notlar SÜDGE eğitimleri için hazırlanmış olup, eğitime katılan kişilerin ulaşımına açılmaktadır. Kopyalanması ya da ilgili,
ilgisiz ortamlarda paylaşılması yasaktır.