5018_17

http://digital.lib.auth.gr/record/139079

The physical item is part of Aristotle University of Thessaloniki Libary Collection.

This digital representation of the original is made available to the public, under the
Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
 Έτος IV.
ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΤΟΥ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ
ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΟΝ Δ1Σ ΤΟΓ ΜΗΝΟΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ.
ΣΤΝΔΡΟΜΗ ΕΤΗΣΙΑ δια το έξωτερικόν φρ. χρυσά 1 0·
διά το έσωτερικόν δραχμαι 10.
Πας συνδρομητής θεωρείται και μέλος του Συλλόγου
αρωγόν άνευ έτέρας δποχρεώσεως.
ΦΤΑΛΟΝ 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
I. Σχαλταοννη Ψυχολογικού Μελέται. (Α.)—Ή Νο-
οολογία καί ή Ψυχική Λνναμις.— Θρησκεία καί οικο­
γένεια ύπό Σεβ. Νικοκάβονρα, άρχιμανδρίτον. — Τί
πρωνΐστως εϊνε άνάγκη να γίνη παρ’ ημίν.—'if ’Επιεί­
κεια:. — 'Ο στολισμός των γυναικών. — Βιβλιοθήκη
.
.Θ
αΑναπλάσεως». — Αλληλογραφία.
I. ΣΚΑΛΤΣΟΥΝΗ
ΠΜΟΓΙΠΙ ΜΕΛΕΤΑ!
Π
Λ.
Α.
Η Ν0Σ0Λ0ΓΙΑ ΚΑΙ Η ΨΥΧΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΣ
I άνλου αρχής συλλειτουργούσης μετά τοϋ σώ­
Ή ακριβής θέσις παντ'ος έπιστημονικοϋ ζη­
τήματος και δ καθορισμός του σημείου, έφ’ ον
περιστρέφεται ή έπεγερθεΐ6α άμφισβήτησις,
σνναποτελοϋσι τον όρον σκοπίμου μελέτης και
όρθής αυτοϋ λύσεως. Περιορίζοντες τήν προ-
κειμένην συζήτησιν εντός τής επιστημονικής
σφαίρας καί παραγκωνίζοντες από αυτήν πάντα
χαρακτήρα θρησκευτικόν καί δογματικόν, θά
όρίσωμεν τάς επαγγελίας των περί ψυχής κα­
θολικών καί φιλοσοφικών πεποιθήσεων άφ*
ενός και τάς προτεινομένας υπό των υλιστών
δοξασίας άφ’ ετέρου, όπως, προσεγγίζοντες αύ-
τάς εις τάς βεβαιώσεις τών διασήμων παθολό­
γων καταδείζωμεν τάς εν τή περί « Ψυχώσεων»
συγγραφή περιεχομένας επιστημονικάς αποπλα­
νήσεις.
Συμφώνως προς τάς άρχάς τής αρχαίας φι­
λοσοφίας, τοϋ Πλάτωνος, του Αριστοτέλονς
τον Κικέρωνος, κυρωθείσας υπό τών επιστη­
μόνων τών μέσων και νεωτέρων αιώνων. τον
Ά^αός 29.
' ΚαΠ'ΛΣΊΉΜΑ του Συλλόγου είνε εν τή συνοικί α
Πλάκας άρ. 5. παρα'ττλεύρως τή Δημοτ ική
Σχολή τή εν τή όδω Άδρίανοΰ.
Τά χειρόγραφα δεν έπιστρέφονται
ΙΟΤΑΙΟΤ 1889.
ι
Βερονλαμίον, τοϋ Γαλιλαίου, τοϋ Αιναίου, τοϋ
Βεκλέρον και Καρτεσίου, άποδεγθείσας υπό
τών περιφανεστέρων άνθρωπολόγων τοϋ καθ'
ημάς χρόνου, ή ανθρώπινη προσωπικότης σύγ-
κειται εκ δύω στοιχείων συνδεομένων καί συλ-
λειτουργούντων προς παραγωγήν τοϋ νοητοϋ
και ήθικοϋ κόσμου καϊ πάσης εκούσιας ημών
ένεργότητος. 'Ο πνευματικός χαρακτήρ τής νοή-
σεως καί τής ιδέας, τής βουλήσεως και τής
έλενθέρας άποφάσεως, τής σννειδήσεως καϊ τών
συναισθημάτων, καταδεικννουσι μεν προφανώς
τήν εν τω άνθρώπω ϋπαρζιν άσωμάτον καϊ
ματος, άλΧ ουδόλως διαφωτίζουσι τά περϊ τών
τρόπων τής έναρμονίου συμπράζεως τών δύω
στοιχείων. Καθ' όν τρόπον δε αγόμενοι έκ τών
γεγονότων βεβαιοϋμεν τήν νπαρξιν τών νόμων
τής έλίςεως, τής βαρύτητος καϊ τής μεταδόσεως
τής ζωής, καίτοι άγνοοϋντες τήν ούσίαν καϊ
τους τρόπους τής ένεργείας αυτών, ούτω ν.αϊ
τά έν ήμΐν τελούμενα πνευματικά γεγονότα καϊ
έκδηλούμενα υπό τον τύπον λογισμών καϊ συν­
ειρμών σκέψεων, αρχών καϊ αληθειών, συν­
αισθημάτων τοϋ καλοϋ, τοϋ άγαθοϋ και τοϋ
καθήκοντος, ή υπό τον τύπον γενικών και
άφηρημένων ιδεών τοϋ χρόνου καϊ τοϋ αιω­
νίου, τής άποστάσεως καϊ τοϋ απείρου, τοϋ
νοητοϋ και ιδεώδους και αισθηματικού ημών
βίου εν γένει, μάς όδηγοϋσιν εις τήν πεποι-
θησιν τής έν ήμίν υπάρζεως πνευματικής καϊ
έλευθέρας δυνάμεως, εις ήν αποδιδομεν τό
όνομα ψυ χ ή. Τής λογικής ταύτης αλήθειας
υψίστην έχομεν κύρωσιν εις τήν άνωτάτην
 Α^ΑΠΑΑΣΙΣ
258
ήμών βννείδηβιν, ότέ μεν διενθύνονβαν τήν Τδού το συμπέρασμα. — Τεθέντος τον γε­
σωματικήν ενεργότατα, άλλοτε δε μαχομενην γονότος τούτον, έπεται άναγκαίως ότι δ πνευ­
καί άντενεργούσαν κατά των σωματικών ροπών ματικός ημών βίος, της νοήσεως τουτέβτι και
καί ορέξεων, πολλάκις δε καί καταβάλλονταν τών συναισθημάτων καί των βονλενμάτων, έκ-
καί παραγκωνίζονταν ταύτας εν τή άπολντω πορενεται άπό τήν νλην τον έγκεφάλον άνεν
αντής ελευθερία καί απεριόριστα* επί τον σώ­ της σνμπράξεως άλλης διαφόρον φύσεως αρχής.
ματος ίβχύϊ καί δεσποτεία. Σνμπέραβμα δί καί γεγονότα άρύεται ό συγ-
Ενταύθα νποδηλοϋμεν τάς περί ψνχής πε- γραφενς εκ τών Ιατρικών επιστημών, ίδια δί
ποιθήβεις %·ήρ άνθρωπότητος καί τάς δοξαβιας έκ τής παθολογικής ψνχολόγιας, «άποτελούβης
τής πνευματικής φιλοσοφίας, εν ιδιαιτέρας δε πολύτιμον βοήθημα, υνβης δϊ όντως είπεΐν τής
σπονδάβμαβι θ' άναλύβωμεν τά γεγονότα καί κλειδός, δι' ής ήμιανοίγεται μεν δ όργανισμός,
θ' άρυβθώμεν έξ αυτών τάς αποδείξεις περί επιτρέπεται δέ εις τον όφθαλμόν νά ίδη
της πραγματικότητος καί αλήθειας της εν ήμΐν καί κατανοήση πολλά μνβτηριώδη φαινόμενα
ζώβης καί ένεργούβης πνευματικής δννάμεως. του ψυχικόν βίον τον άνθρώπον (Πρόλο­
Απέναντι της δοξασίας ταύτης οι νλιβταί γος ιδ'.}.
μάς προτείνονν όλως εναντίας άρχάς καί ιδέας. Εις τά επόμενα βπονδάβματα θέλομεν φέ-
Ονδεν υπάρχει έκτος τής ύλης καί ονδεμία | ρει εις γνώβιν τών άναγνωβτών πάντα τά
συλλειτουργεί μετά τον έγκεφάλον πνευματική | έξαγόμενα τών γενομένων έπιβτημονικών έκ*
δύναμις. * Ο άνθρωπος, λέγει δ βνγγραφενς j ζητήσεων καί έρεννών καταδεικνύοντα ότι
.
τών «Ψυχώσεων», ονδεν άλλο έβτίν ή άθροι- οντε ή ανατομία έγνώριβε τήν μορφολογικήν
.Θ
6μα απειραρίθμων βτοιχειωδών όργανιβμών τον έγκεφάλον διαβκενήν, οντε ή φνβιολογία
(έκ κνττάρων ή μορίων υλικών σννεστηκότων)» ώριβε τάς λειτονργίας αντοϋ, ή παβών δε άτε-
(101/. «Εν τώ όργάνω καί έν τοίς νενρικοίς λεβτέρα παθολογική ψυχολογία ούδϊν γινώβκει
Π

αντοϋ κνττάροις, δέον ν’ άνερεννήβωμεν τον περί τών αιτίων καί περί τής φύβεως τών φρε­
λόγον τής άναπτύξεως τών φαινομένων τής νικών καί ψυχικών νοβημάτων. Το βκότος,
διανοητικής καί ηθικής τάξεως (102)». Και
Α.

ζοφερόν βκότος, βκότος άνάβτρον ννκτός έπι-

αλλοι μεν τών υλιστών μάς προτείνουν τήν κρατεί εις τάς έπιβτημονικάς έκζητήβεις έπί τής
διδαβκαλίαν των ώς νέον δόγμα καί νέαν πί- έγκεφαλικής νλης καί έπί τών ψνχοπαθήσεων.
βτιν άνεπίδεκτον άποδείξεως (Χέκελ), άλλ' οι Ό βνγγραφενς τών «Ψνχώβεων» μάς βέβαιοί
τής σχολής τών ψυχώσεων πρεββεύονβιν ότι ότι δ όφθαλμόρ διαβλέπει καί άναγινώβκει έν
τήν απόδειξιν τών υλιστικών δοξασιών των τή έγκεφαλιχή ύλη χαί έν ταίς παθήβεβιν αν­
μάς χορηγεί ή παθολογική ψυχολογία διά τών τής τάς μνβτηριώδεις λειτονργίας τοϋψνχικοϋ
παρατηρήσεων καί τών εκζητήσεων αυτής έπί ήμών βίον, άλΧ ένώπιον τών έναντίων βεβαι­
τών φρενικών νοσημάτων. ώσεων τών φυσιολόγων καί παθολόγων πά-
Είδομεν ότι δ βνγγραφενς τών « Ψνχώβεων» βης χώρας καί πάσης σχολής άποδεχόμεθα μίν
προς απόδειξιν τής αλήθειας τον νλιβμον προ- νποθετικώς έν τή παρούβη μελέτη τάς πραγ
τείνει σειράν σκέψεων καί γεγονότων άπολη- ματικάς βεβαιώσεις τον σνγγραφέως, όπως
γόντων εις μίαν παθολογικήν βεβαίωβιν, έξ ής σκεφθώμεν καί δι αύτών, θά διεκδικήσωμεν
αρνεται φιλοσοφικόν σνμπέραβμα ολως αντιθε- j ζήν γενομένην νπόθεβιν εις τά επόμενα
τον προς τήν καθολικήν πεποίθηβιν περί βπονδάβματα καταδεικνύοντες τήν ακρίβειαν
τον άσωμάτον τής έν ήμίν διανοούμενης καί τών λόγων μας περί τοϋ περικαλύπτοντος βκό-
βονλενομένης δννάμεως. j του? έπιβτημονικάς έκζητήβεις έπί τών
Ιδον η βεβαιωβις. Σνμφωνως προς τα δ- j λειτουργιών τον έγκεφάλον καί τών ψυχικών
ριζόμενα νπό τής παθολογικής ψυχολογίας, j νοσημάτων.
πασα ψυχοπάθεια καί παραίσθηβις καί πάσα | "Εστω λοιπόν. Η φρένοβλάβεια at παραι-
φρενοβλάβεια καί ψνχική νόσος είνε άπαύγα- j σθήσεις καί πάσαι αί ψνχικαί άνωμαλίαι έκπη-
σμα ανατομικής ή όργανικής τίνος άλλοιώσεως | γάζονβι καί έχονβιν ώς αποκλειστικόν αίτιον
τή± εγκεφαλικής ύλης. βωματικάς ή όργανικάς άλλοιώβεις τής έγκε-
 ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ
φαλικής ύλης. Το εκ του Υποτιθεμένου τούτον
γεγονότος άρυόμενον συμπέρασμα έχει άρά γε
λογικήν καί έπιστημονικήν τινα νπόβταβιν ;
’Εκ τον παθολογικού τούτον φαινομένου έπε-
ται αναγκαίας καί κατά λογικήν συνέπειαν ότι
το σημεΐον τής συγκεντρώσεως και τής αφε­
τηρίας των νοητικών και ήθικών γεγονότων
δϊν είνε άπλούν, άνλον, άσώματον καί συλλει-
τονργόν μετά τών Σωματικών ΰτοιχείων καί
δυνάμεων ; ’Ιδού τίνα τά όρια τής προκειμέ-
νης μελέτης.
II
Κατά τάς άρχάς τής αρχαίας καί νεωτέρας
φιλοσοφίας, συμφωνως δ£ προς τάς δοξασίας
τών έπιφανών άνθρωπολόγων, ή πνευματική
τής εν ήμΐν συνειδήσεως άρχή συγκοινωνεί
μετά τού εξωτερικού κόσμου διά τών σωμα­
τικών όργάνων, ών όδηγεΐ καί τάς εκούσιας
πράξεις καί ένεργείας. Αί έξωθεν έντυπώβεις
.
.Θ
διαβιβαζόμεναι διά τών αισθητηρίων καί διά
τού εγκεφάλου εν τω πνευματικά) κέντρω μετα­
βάλλονται εις αισθήσεις καί τρέπονται εις Ιδέας
καί συναισθήματα, αί δε αποφάσεις τής βου-
Π
λευομένης ψυχής μεταδίδονται εις τά όργανα
διά τών νευρικών ίστών καί ενεργειών τής εγκε­
Α.
φαλικής ύλης. 'Η πνευματική άρχή είνε το κέν-
τρον πάσης συναισθήσεως καί νοητής εργασίας,
πάσης κρίσεως καί βουλήσεως, το πρώτον αί­
τιον τού νοητού καί ηθικού κόσμου, τά δ’ αι­
σθητήρια, 6 έγκέφαλος καί πάντα τά σωματικά
όργανα οί όροι τής συγκοινωνίας καί τής πα­
ραγωγής αισθήσεων καί ιδεών ώς καί τά μέσα
ένεργείας καί έκδηλώσεως τών βουλήσεων καί
συναισθημάτων.rO όφθαλμός λαμβάνει τάς έν-
τυπώσεις καί διά τού εγκεφάλου μεταδίδει αν-
τάς εις τήν μυστηριώδη κεντρικήν δύναμιν τήν
συναισθανομένην τήν εντύπωσιν, τήν συμπα-
ραβάλλουσαν μετ άλλων άς έλαβε προ μηνών
ή ετών, τήν κρίνουσαν έπ αυτής καί διατιθε-
μένην εύαρέστως ή δυσαρέστως συνειδυϊαν τά
τής ώραιότητος ή δυσμορφίας τού παριστανο-
μένου αντικειμένου. 'Εάν ό όφθαλμός πάσχη ή
τά γάγγλια καί τά νεύρα τού έγκεφάλου διά-
κεινται εις παθολογικήν κατάστασιν, αί μετα-
βιβαζόμεναι έντυπώσεις καί αί συγκοινωνίαι
είνε ανώμαλοι καί πλημμελείς, τοιαύται δΐ αναγ­
καίας καί αί διαμορφούμεναι ίδέαι καί κρίσεις
259
καί άποφάσεις. 'Ωσαύτως έν άλλαις περιστάσε-
σιν, όρθ^ οϋσης τής κρίσεως, έν παθολογική dh
καταστάσει διατελούντων τών νεύρων καί τών
όργάνων,δι'ών μεταδίδονται αί βουλήσεις καί αί
εκδηλώσεις τού συνειδότος, αί σωματικαί κινή­
σεις έσονται άναγκαίως πλημμελείς καί ανώμα­
λοι. Κλειδοκύμβαλου παίζόμενου υπό έξοχου
μουσικού,έάν ή παράχορδον,θά παραγάγη παρα­
φωνίας, άλΧ ονδείς αποδίδει τήν μελωδίαν τής
μουσικής είς αυτομάτους τού όργάνου κινήσεις.
"Αν πάσχω τήν χεΐρα, αδυνατώ νά κοινοποιήσω
διά τής γραφής τάς ιδέας μου, άλλ’ ούδείς απο­
δίδει τήν τέχνην τού γράφειν καί μεταδίδειν τάς
ιδέας είς το όργανον τής χειρός. Άποδεχομέ-
νης τής πνευματικής φιλοσοφίας καί τής κα­
θολικής τής ανθρωπότητας πεποιθήσεως τήν
σύμπραξιν δύω στοιχείων πρός παραγωγήν τών
ψυχικών γεγονότων, ή πάθησις τού ενός συν­
επιφέρει άναγκαίως τήν διατάραξιν τών ψυ­
χικών λειτουργιών, άλλά δεν έπεται ώς έκ
τούτου κατ' άνάγκην ότι το πάσχον όργανον
σκέπτεται καί βουλεύεται καί αυτόματον διεξά­
γει π&σαν πνευματικήν εργασίαν. Θεωρία ή
πεποίθησις τότε μόνον άνατρέπεται υπό ενός
γεγονότος, ότε το άποδεικνυόμενον είνε άσυμ-
βίβαστον πρός τήν προκειμένην πεποίθησιν ή
θεωρίαν. Αλλ' επί τού συζητουμένου ή άπό-
δειξις τής εκπορευόμενης ψυχικής διαταράξεως
έκ τής άλλοιώσεως τής εγκεφαλικής ύλης δίν
είνε ποσώς άσυμβίβαστος πρός τήν δοξασίαν
τής ύπάρξεως πνευματικής άρχής συνεργασ­
μένης μετά τών σωματικών όργάνων καί δυ­
νάμεων.
Γνωρίζω ότι οί υλισταί άποκρούουσι τήν βε-
βαίωσιν ταύτην διατεινόμενοι οτι ή σνμπρα-
ξις τών δύω άντιθέτων στοιχείων εινε μυ­
στηριώδης καί άκατάληπτος. 'Αλλ' εινε άρά γε
όλιγώτερον μυστηριώδης καί άκατάληπτος ή
υπ' αυτών διδασκομένη παραγωγή ιδεών και
συναισθημάτων καί πνευματικών φαινομένων
καί γεγονότων άπό τάς μηχανικάς κινήσεις τών
σωματικών μορίων ; Καί ή ενοτης εν τω δυϊ-
σμώ καί έν τή ποικιλία δεν είνε άρά γε το
μέγα τού παντός μυστήριον; Συγκέντρωσις
καί άνέλιξις, έλξις καί άπωσις, συντήρησις καί
πρόοδος, ζωή καί θάνατος, πάθος καί σκέψις,
πίστις καί έρευνα, νόσος καί θεραπευτική τής
φύσεως δύνααις. δεν παράγονόιν άρά +pτ Κ.c· Λ^ ι ·ν Τ' ΟV 71’
 ANA Π ΛΑΣΙΣ
260
I τος ενα τών όρων τής φυσιολογικής τού ψυ-
συνδυασμού αύτών τήν παγκόσμιον αρμονίαν;
| χικού βίον καταστάσεως; «' Ο Αημιονργός πλά-
Το σώμα καί τό πνεύμα σνναποτελοϋσι φ
άνθρωπίνην προσωπικότητα, αλλα τινι τρόπψ \ σας τον άνθρωπον διά σώματος καί πνεύμα-
\ τος επεβαλεν έπ5 αυτού τον νόμον τής έξαρ-
παράγεται ή ένότης ™ ™ϋ δυϊσμού ; Έρωφ
βατέ φ γην, iv y σήπεται καί φθείρεται καί | τήσεως καί σνμβιώσεως άμφοτέρων τών στοι-
άποθνήσκει δ ριπτόμενος εις αύφ σπόρος. έξ | χείων. Πάσα πνευματική διατάραξες, ιδέας, ή
ον έκπηγάζει η σφριγώσα τον δένδρου ζωή. | αισθήματος, ή άποφάσεως ή χαράς ή φόβον
Έρωτήσατε τον άστερόεντα ούρανόν και τούς \ αντιπροσωπεύεται διά προσωρινής μεταβολής
ήλιους καί τους αστέρας καί τονς περιστρεφό­ I ή διαρκούς άλλοιώσεως εις το σώμα, πάσα δί
μενους καί όδοιπορονντας κομήτας και διατη \| τών σωματικών^ όργάνων παθολογική κατάστα-
ρούντας πλήρη άρμονίαν εν μεσω των ποικί­ ! σις δύναται νά συνεπιφέρει προσωρινήν άνω-
λων καί άντιθετών κινήσεων και των κατ έναν- | μαλίαν εις την προσωπικήν ενότητα κατά την
τίαν έννοιαν επενεργονντων νομών τιις ελ- : μέθηνJ ή καί διαρκή άναστάτωσιν τής ψυχικής
ξεως καί άπώσεως. Το μή κατανοούμενον δεν \ καί σωματικής ένεργείας. fLemoine· L’A-
είνε καί ανύπαρκτον, ότε την νπαρξιν αντοϋ Ιϊοηό ι
μαρτνροϋσι περιφανή γεγονότα καί ακατάβλη­ Μή άρά γε ό διάσημος Castle, ό εις το φρε-
τοι άπο δείξεις. ’Επί τον παρόντος δεν πρόκει­ νολογικόν αυτού σύγγραμμα διδάσκων τά περί
ται ν άναπτύξωμεν τά γεγονότα ταντα και πνευματικότητας καί αθανασίας τής ώνχής, δεν
τάς αποδείξεις, συζητοϋμεν δε μόνον έαν τα παραδέχεται ότι τά ψυχικά νοσήματα έκπηγά-
.
βεβαιούμενα παθολογικά φαινόμενα, άποδε- | ζουσι σχεδόν πάντοτε από τάς σωματικάς πα­
.Θ
χθέντα νποθετικώς ώς επιστημονικώς μαρτν- θήσεις τού εγκεφάλου ;
ρούμενα, άντίκεινται εις τήν άρχήν τής εν ή- | Καί ό Falret, αποδεχόμενος τάς άρχάς τών
μίν νπάρξεως πνευματικής καί άσωμάτον δν- I εκλεκτικών σχολών, δεν άνομολογεί τον εκ δύο
Π

νάμεως πρώτον αίτιον καί παράγοντος τον στοιχείων άπαρτισμ ον τής ανθρώπινης πρόσω-
νοητού καί ηθικού ημών βίον. πικότητος καί τήν άλληλεπίδρασιν τών παθή­
Α.

Καί επί τού σημείου τούτον εδει ό σνγγρα- σεων τού ενός επί τού ετέρου ;
φενς των « Ψυχώσεων» νά κατενθύνη τάς πα­ | Τό εγκεφαλικόν όργανον, λέγει ό Laura,
ρατηρήσεις τον καί νά σνγκεντρώση τάς σκέ­ είνε άναμφιβόλ.ως ύ δ ρ ο ς τού πνευματικού
ψεις τον. Ήγωνίσθη καθ' όλον τό ογκώδες βίον, άλλά δεν είνε οντε το κέντρον ούτε τό
αυτού πόνημα νά κατάδειξη τον σύνδεσμον πρώτον αίτιον. Σπανίως άλλοίωσις τής εγκε­
μεταξύ τών παθολογικών φαινομένων τής φρε- φαλικής ύλης δεν συνεπιφέρει ψυχικήν διατά-
νοβλαβείας καί τής νοητικής καί ηθικής τών ραξιν προσωρινήν ή διαρκή άναλόγιος τών πε­
πασχόντων καταστάσεως, τον σύνδεσμον τών ριστάσεων' άλλά το βνμπεραίνειν εκ τούτον
ψυχικών φαινομένων με την κατάστασιν τών ! ότι ή ανθρώπινη προσωπικότης δϊν σύγκειται
σωματικών όργάνων. ’Αλλά, πλήν τών οπαδών ■ εκ τής μυστηριώδους ενώσεως πνευματικού
τής ψυχικής σχολής τών άποδιδόντων την φρέ­ \ στοιχείου καί σωματικών δυνάμεων είνε άλη-
νο βλάβειαν εις ψνχικάς διαταράξεις, καί πάν- I θής παραλογισμός.
ί
τες οι οπαδοί τών λοιπών σχολών παραδέχον­ ! Καί αύτοί οι τής πειραματικής σχολής πα-
ται μεν τον υφιστάμενον σύνδεσμον μεταξύ \ θολόγοι, οι άποδίδοντες πάντοτε τάς ψυχικάς
τών σωματικών καί ψυχικών παθολογικών φαι­ παθήσεις εις σωματικήν άλλοιωσιν, ούδόλως
νομένων, συγχρόνως όμως άποδέχονται την εν συμπεραίνουσιν εκ τούτου τήν μή ϋπαρξιν εν
ήμίν νπαρξιν ψυχής καί πνευματικής δυνά- | ήμΐν πνευματικής δυνάμεως, άλλ’ οι μέν δοξά-
μεως και καταδικάξονσι τα συμπεράσματα τών | ξουσιν ότι ή παθολογία δεν πρέπει νά έπιλαμ-
οπαδών τής σωματικής καί υλιστικής σχολής. ! βάνεται ζητημάτων περιστρεφομένων έπί μετα­
Μήπως δ Lcmoine, ό τής πνευματικής φι­ φυσικών υποκειμένων καί συζητήσεων, οι δε
λοσοφίας οπαδός καί ύπερμαχος, δεν άποδίδει άνωμολογούντες τήν έν τώ άνθρώπω νπαρξιν
τας ψυχικας παθήσεις εις άνατομικάς ή οργα­ πνευματικής δυνάμεως πρεσβεύουσιν ότι ή
νικός αλλοιώσεις τον εγκεφάλου' του καθιστών- άποδεχομένη τήν φρενοβλάβειαν πειραματική
 Α ΝΑΠΛΑΣΐΣ 261
Σχολή ώς πηγάζουΣαν άπό Σωματικήν άλλοίω- χρόνον, καθήκον Σάς έπεβάλλετο νά καταόεί-
Σιν, δεν 'έχει ούδένα λόγον (mag έπεκτείνη τάς ξητε τό πλημμελές τών παθολογικών θεωριών
έκζητήΣεις της πέρα των Σωματικών φαινομένων. οΣαι ί.ντιΣτρατευονται προς τάς νυν προτει-
'Εκ των ειρημένων έπεται, ότι και πληροίς* νομένας. ιατρός καλούμενος πρός θεραπείαν
χορηγούμενης άποδείξεως της βεβαιώΣεως καθ αΣθενοϋντος εφαρμόζει τάς ίδιας θεωρίας καί
ήν πάΣα ψυχική νόΣος και πάΣα ψύχωΣις και πεποιθηΣεις ή ΣννείδηΣις καί αι γνώόεις
παραίΣθηΣις είνε τό άποτέλεΣμα άλλοιώοεώς του νπαγορεύουΣι χωρίς νά όώΰη λόγον εις
τίνος rj μεταβολής καί παθήΣεως της εγκεφα­ τον άϋθενοϋντα. Άλλ'ιατρός παριΣτάμενος αυ­
λικής ύλης, ούδέν of υλιΣταί Φά έδύναντο ν’ τόκλητος καί αύτεπάγγελτος, όπως διδάξη φι-
άρυΣθώΣιν επιχείρημα εκ τον γεγονότος τού­ λοΣοφικάς καί κοινωνιολογικάς θεωρίας, άμέ-
του ώς Συμβιβαζομένου πληρέΣτατα προς τάς ΰως Συνεχομένας μετά τοϋ ήθικοϋ καί θρη-
δοξαΣίας τής καθολικής πεποιθήΣεως και τής Σκευτικοϋ βίου, οφείλει ν άναιρέϋη πάΣας τάς
πνευματικής φιλοΣοφίας, καθ άς 6 εγκέφαλος εναντίας δοξαοίας οΣας μάλιΣτα ΣχολαΧ όλό-
όεν είνε το μόνον αίτιον καί Στοιχείον, άλϊΐ κλιιροι καί περιφανείς επιΣτήμονες πρεΣβεύουΣι.
είνε ό όρος τοϋ πνευματικού βίου καί εν τών Ιδού τό Σ7τουδαιον τοϋ ζητήματος Σημεΐον,
Στοιχείων τών άποτελούντων το ενιαίον τής εις ο ό Συγγραφεύς μάς έγκατέλιπε.
ανθρώπινης προΣωπικότητος. 'Αλί' όχι. Άπατώμαι.'Ο Συγγραφεύς δεν μάς
Καί επί τοϋ Σπουδαιότατου τούτου κέντρου έγκατέλιπε. Α εν προέβη εις ΣυζήτηΣιν τών
του ζητήματος ό Συγγραφεύς τών « Ψυχώ- μικτών θεωριών, άλλά βεβαιώΣας ότι ή αλήθεια
Σεων>; Σιωπά καί περιορίζεται υά εϊπη' ' Αέν έγκειται εις την Σωματικήν καί ύλιΣτικήν Σχο­
.
πίΣτεύομεν να ίκανοποιή αρκούντως ή μικτή λήν, έπεκαλέΣθη πρός άπόδειξιν τής βεβαιώ­
.Θ
αυτή θεωρία τούς άναγνώΣτας»! Σεως ταύτης τήν αυθεντίαν δύο τών διαΣη-
Αέν πιΣτεύετε ; Καί διατί ; Σχολαί καί περι­ μοτέρων παθολόγων αποδεχόμενων δήθεν τον
φανείς παθολόγοι αποδέχονται τάς ύφ’ υμών υλίΣμόν καί καταδικαζόντων τάς άρχάς παΣών
Π

καλουμένας μικτάς θεωρίας καί δεν πιΣτεύετε τών λοιπών παθολογικών Σχολών. Είνε δέ οϋ-
ι
ότι οι άναγνώΣται έχουΣιν ανάγκην ν’ άκούΣωΣι ■ τοι ό Moreau (de Tours) καί ό Griesing’er.
Α.

τούς λόγους τής παραγκωνίΣεως καί αποβολής ’Αλλ’ ήρκει άρά γε πρός λύΣιν τοϋ άκροτά-
αυτών ; Καί τί; Αικαιοϋται άρά γε έπιΣτήμων, | του ζητήματος νά έπικαλεΣθή ό Συγγραφεύς
προτείνων εις τούς άναγνώΣτας ιδίας ιδέας \ τήν αυθεντίαν δύο παθολόγων καί άνευ Συ-
καί δοξαΣίας, ν άναφέρη πάοας τάς αντι­ ζητήΣεώς τίνος νά προτείνη αυτήν πρός άναί-
θέτους θεωρίας πρεΣβευομένας υπό διαΣήμων ρεΣιν τής δοξαΣιας τοΣούτων άλλων έπίβης
έπιΣτημόνων καί ταύτας νά καταδικάζη δογ- j διαΣήμων έπιΣτημόνων ;
ματικώς άνευ Σκέψεως καί παρατηρηΣεώς τί­ Αέν επιλαμβάνομαι τής ΣυζητήΣεως τοϋ ζη­
νος ; Ή ψυχφή θεωρία τοϋ θεμελιωτοϋ τής τήματος τούτου, έπειδή έτερον άποφαΣιΣτικώ-
νεωτέρας παθολογικής ψυχολογίας Esqui^ol ; τερον παρονΣιάζεται, τό επόμενον.
είνε άπαράδεκτος, ή ψυχοΣωματική αποβλητέα, Οι προτεινόμενοι παθολόγοι πρεΣβεύουΣιν
ή έκλεκτική δεν δύναται νά ικανοποιηΣη τον j
ρά γε τάς άρχάς τής Σωματικής καί υλιΣτικής
άναγνώΣτην. Τοιαϋται είνε αι πεποιθηΣεις Σας j χολής; Αι αρχαί καί δοξαΣιαι των Συμφω-
καί δεν άμφιΣβητοϋμεν τήν ειλικρίνειαν τών οϋΣι πρός τέις άρχάς τοϋ ύλιΣμοϋ ή άντιΣτρα-
λόγων Σας, άλΧ ότε προτείνετε αύτάς εις το ί ευονται πρός αύτάς άποτελοϋΣαι Σπουδαία
κοινόν, όπως τάς άποδεχθή, ore, αποτεινόμενοι ρείΣματα τής πνευματικής φιλοΣοφίας καί τής
προς τούς νέους, προς τάς γυναίκας, προί,’ τούς ; αθολικής πεποιθηΣεως περί τοϋ άΣωμάτου
φιλολόγους καί προς τούς μη έναΣχολουμενους j ής ψυχής ; Θά έκπλαγήτε βεβαίως,άναγνώΣται,
επί τοιούτων ζητημάτων προΣκαλεΐτε αυτους ■ ληροφορούμενοι ότι άμφότεροι οι προΣκλη-
ν άποβάλωΣι τάς περί ψυχής πεποιθηΣεις τών ■έντες παθολόγοι ύπό του Συγγραφέας τών
εθνικών παραδόΣεων καί τοϋ θρηΣκευτικοϋ ί ΨυχώΣεων» άνήκονΣιν εις Σχολήν καταδικά-
δόγματος, πρεΣβευομένας νπο πά.Σης έξοχου nvfav τον νλιΣμόν καί θ' άχονΣητι μετ εν
έπίΣτημονικής προΣωπικότητος του καθ ημάα ο'αΣμου uvος ότι καί ό εις καί ό έτερος οη-
 262 A N A Π A A Σ I Σ

τώς άνομολογοϋσι τήν έν τώ άνθρώπω ύπό' έγκεφάλου καί περί τής παθολογίας τούτου, ώς
στάσιν πνευματικής δυνάμεως. 'Ο συγγραφεύς όρθώς παρατηρεί 6 συγγραφεύς, έξαρτώνται
των « Ψυχώσεων», άποπλανηθείς κατά την διά- πάντοτε έκ τών φιλοσοφικών ιδεών περί rijg
κρισιν των φιλοσοφικών καί παθολογικών σχο φυσιολογίας αύτοϋ.
Ιων, παρέσυρε καί τούς δυο περιφανείς άν- Καί τωόντι εις τήν φιλοσοφικήν ιδέαν τοϋ
δρας εντός τοϋ κύκλου των ύιΟτικών θεωριών, υλισμού άνταποκρίνεται ή καθαρά σωματική
άλλ' ό ίδιο? κατιδών τά τής γενομένης συγ- καί υλιστική τής παθολογικής ψυχολογίας
χύσεως δϊν διέγνω το αίτιον καί τήν πηγην σχολή, εις δέ τήν φιλοσοφικήν ιδέαν τής
ταύτηςκαϊ εν όλη τή ειλικρίνεια εγνώριβεν ήμΐν θετικής φιλοσοφίας άνταποκρίνεται ή πειρα­
τάς έγερθείβας έν αύτώ απορίας. 'Η άνάλυσις ματική ή όλως τής υλιστικής διάφορος.
τής γενομένης συγχύσεως θα επιρρίψη απλετον 'Ο υλισμός άρνεϊται απολύτως τήν ϋπαρξιν
φώς έπϊ τοϋ συζητουμένου ζητήματος. τής ύπεροργανικής καί άϋλου δυνάμεως, ή
θετική φιλοσοφία, ούδεν τής πνευματικής φιλο­
III
σοφίας άριουμένη δόγμα καί έπί πάντων τών
'Ως δ ΰυγγραφεύς διά μιας φράσεως κατε- υπεραισθητών ζητημάτων προβάλλουσα το
δίκασε τάς θεωρίας τών ύπ’ αύτοϋ καλθυμένων ! άγνωστον, διδάσκει ότι πάσα έπιστημονική εκ-'
μικτών σχολών, κατά τον αυτόν τρόπον άπο- ζήτησις δέον νά περιορίζεται εις τήν άκρίβω-
φαίνεται καί ύπερ τής υλιστικής δοξασίας, άλκ J σιν τών αισθητών γεγονότων καί εις τον όρι-
αντί νά χορηγήση τάς λογικάς καί έπιστημονι- ! σμον τών διεπόντων αύτά νόμων. 'Ιατρός τής
κάς αποδείξεις αυτής προέβη εις τούς καθο­ θετικής φιλοσοφίας είνε b Litre ό λέγων'· Τό
.
.Θ
ρισμούς τής διαγραφής τών υλιστικών θεωριών. άκατάληπτον καί μή δυνάμενον νά νοηθή είνε
«Παρανοήσεως, λέγει, έπικρατούσης, περί
διά τον έπιστήμονα ώ$ μή ύπάρχον. Τό άπει­
τής έννοιας τών όρων ύλιστικαί £ ω-
ρον είνε ή πραγματικότης άμα καί τό άπροσ-
ρ ί α ι, ύ λ ι σ μ ό ς, κρίνομεν καλόν ενταύθα
Π

πέλαστον καί άνεξερεύνητον. Ωκεανός δια-

όπως έκθέσωμεν τάς διαφοράς, αιτινες χαρα-
βρέχων τάς άκτάς μας, όν διαβλέπομεν χωρίς
κτηρίζουσι τούς ύλιστάς λεγομένους Ιατρούς έν
Α.

νά δυνάμεθα νά γνωρίσωμεν.» 'Οπαδός τής θε-

τώ ζητήματι τούτω ».
ί τικής φιλοσοφίας είνε 6 Spencer ό πρεσβεύων
Πρώτους μεταξύ τούτων κατατάσσει τούς
ί «ότι ή έπιστήμη διεξήγησε φαινόμενά τιναθε-
όπαδούς τής θετικής φιλοσοφίας, έν
; ωρούμενα έος υπερφυσικά διά τών νόμων τής
τω ανθρωπω ούδεν άλλο βλέποντας ή τήν ύλην
I φύσεως, άλλ' όταν έκζητήσωμεν καί τήν πρω­
καί τάς δυνάμεις αυτής.
ί την τούτων άρχήν, φθάνομεν πάντοτε είς τό
Πολλοί τών τής δοξασίας ταύτης υλιστών, ; άγνωστον καί υπερκόσμιου. Τό έσχατον πέρας
προστίθησιν ό συγγραφεύς, είσί σκεπτικισταί,
\ τής τε θρησκείας καί έπιστήμης είνε τό άκα­
οϊτινες έξετάζουσι τάς σχέσεις τών ψυχι­
τάληπτον, καί όμως τήν άλήθ&ιαν πρέπει νά
κών φαινομένων προς τάς όργανικάς συνθή-
έκζητήσωμεν είς άμφοτέρας». Τής θετικής φι­
κας τοϋ έγκεφαλου χωρίς ν' άποφαίνωνται επί λοσοφίας καί τών φυσιολογικών έπιστημών
τοϋ ζητήματος εάν παρεντίθεται καί άλλος φαεινός άστήρ ήτο 6 Κλαύδιος Βερνάρδος δ
παράγων άσώματος κατά τρόπον μυστηριώδη.
κηρύξας τών υλισμόν ώς τον άλογώτερον τών
Έπί τέλους παρατηρεί ότι ύπάρχουσι καί
παραλογισμών τοϋ άνθρωπίνου πνεύματος.« Τά
άλλαι αποχρώσεις υλιστών, οϋς τη άληθεία απο­
σωματικά φαινόμενα καί αι μετακινήσεις τών
ρεί τις που άκριβώς νά κατατάξη.
μορίων καί τών κυττάρων καί τά φυσικο χη-
Άλλ' ό συγγραφεύς πλανάται κατατάσσων
μικά, έλεγεν δ μέγας άνήρ, είνε οι όροι τών
μεταξύ τών υλιστών τούς σκεπτικούς τούς μή
ζωικών καί πνευματικών φαινομένων, άλλ'
αποφαινομενους έπί τοϋ ζητήματος τής ψυχής,
ουχί καί τά αίτια, ή δε ζωή είνε δημι­
ως δ ίδιος όμολογεΐ, καί τούς όπαδούς τής θε­
ουργική ιδέα.» Τί κοινόν μεταξύ τών
τικής φιλοσοφίας, ώς έπιχειροϋμεν ενταύθα ν'
άποδείξωμεν. ουτω φιλοσοφούντων καί τών άρνουμένων τήν
υπαρξιν πασης ύπεροργανικής δυνάμεως, προ-
Αι δοξασιαι περί τών λειτουργιών τοϋ
τεινόντων ήμΐν τήν πίστιν τής ύλης ώς αύ-
 A N A Π A A Σ I Σ
τομάτως καϊ διά τών χημικών καί φυσικών αν της
αλλοιώσεων παραγαγούσης τνφλώς και άσνν-
ειδήτως πάντα τά φαινόμενα τον ζωικού και
πνευματικού ημών βίον ; Πόδεν η σύγχνσις
των positivi^tes και των rnaterialistes καϊ
τής παραο'τάσεως τής δετικής φιλοοοφίας ώ?
άποχρώσεως τον υλισμού :
Καϊ δέν άρκοϋσι ταϋτα.
Πολλοί ιών οπαδών τής δετικής φιλοσοφίας
προβαινοντες περαιτέρω άποδέχονται ρητώς
τήν νπαρξιν υπερκόσμιων δννάμεων δοξάζον-
τες δτι αί όννάμεις ανται δεν δννανται νά
καταστώσιν υποκείμενον επιστημονικής έξετά-
σεως. Ο έπιφανέστερος τών εν 'Αγγλία οπα­
δών τής δετικής φιλοσοφίας Stewart MiU σνγ-
καταριθμεΐται μεταξύ τούτων.
ΑΕάν 6 κόσμος ελαβεν αρχήν, ελεγεν ο σο­
φός άνήρ, τό πρώτον παραγαγόν αυτόν αίτιον
υπήρξε βεβαίως υπερκόσμιου, διότι οί νόμοι
τής φύσεως δεν δννανται νά εξηγήσωσι τήν
.
ιδίαν αυτών γένεσιν καί πρώτην αρχήν/ Ο οπα­
.Θ
δός τής δετικής φιλοσοφίας δνναται νά μόρ­
φωση επί τον άντικειμέι>ου τούτον οίανδήποτε
γνώμην σνμφώνως προς τάς ιδίας πεποιθήσεις
Π
και προς τάς γενικάς ιδέας, άς όιεμόρφωσε περί
τής ανθρώπινης νπάρξεως. Ό δετικός και πει
Α.
ραματικός τρόπος τού σνλλογίζεσδαι και εκ-
ζητεΐν τήν άλήδειαν τών πραγμάτων δεν συνε­
πιφέρει άναγκαίως καϊ τήν άρνησιν τον ύπερ-
κοϋμίον καϊ υπερφυούς ώς και τήν νπαρξιν
δννάμεων ανεξαρτήτων τής ύλης, άρκεί μόνον
ν' άναγνωρισδή δτι πάντα ταντα διαφεύγονσι
τήν επιστημονικήν αρμοδιότητα. - (Auguste
Compte and positivisme).
Μεταξύ τών οπαδών τής δετικής φιλοσο­
φίας νπάρχονσι και διαφωνίαι και αποχρώσεις
διάφοροι περϊτον τρόπον τού δεωρεΐν τό ακα­
τάληπτο ν και περί τον σημείου μέχρι τον οποίον
δύναται νά προβή ή επιστημονική εξετασις.
Και αντοί δε οι δεμελιωται τον φιλοσοφικού
τούτον συστήματος, ό Compte και ό Litrό,κατα
τούς διαφόρονς τού βίον των έποχας, διαφόρονς,
Ινίοτε δε καϊ εναντίας έξεδήλωσαν γνωμας, αλλ
ή βάσις τού φιλοσοφήματος, τής αποχής τον-
τέστι άπό πάσης άρνήσεως. διετηρήθη αναλ­
λοίωτος και άπετέλεσε τό ίδιορρνδμον τού χα-
ρακτήρός τον απέναντι τών λοιπών φιλοσοφι­
κών σνστημάτων. Και οι ίατροι και παδολογοι,
263
όσοι άσπασδεντες τάς άρχάς τής δετικής φιλο­
σοφίας άποτελούσι τήν πειραματικήν τών βιο­
λογίαν καϊ παθολόγων σχολήν, ού μόνον διακρί-
νονται, αλλά καϊ αποχωρίζονται σπονδαίως άπό
τούς νλιστάς, ενίοτε δ% προσεγγίζονσι καϊ εις
αντάς τάς πνενματικάς καϊ ψνχικάς σχολάς.
Ορθώς ό σνγγραφεύς τών « Ψυχώσεων» σνγ-
κατηρίδμησε τούς δύο διάσημους καδηγητάς
τής παθολογικής ψνχολογίας μεταξύ τών οπα­
δών τής δετικής φιλοσοφίας, άλλ' επλανήδη
δεωρήσας αυτούς νλιστάς, τό δε δετικόν καϊ
πειραματικόν αντών σύστημα χαρακτηρίσας ώς
υλιστικήν άπόχρωσιν. Καϊ ιδού ή άπόδειξις.
Ο Moreau (de Tours) εις τήν εισαγωγήν τοϋ
πονήματος τον περί «παθολογικής ψνχολο-
γίας», λέγει τά εξής' « Αεν πρέπει νά χωρίζωμεν
τήν ψυχήν άπό το σώμα, άλλά δέν πρέπει και νά
ταντίζωμεν. Ό τρόπος τής σνμπράξεως τών δύο
στοιχείων μάς είνε άγνωστος, ημείς de οί πα­
θολόγοι δέον νά έξετάζωμεν τά τοϋ σώματος
έν σχέσει πρός τάς ψνχικάς δννάμεις εκδη-
λονμένας άναγκαίως διά τοϋ σωματικού δργα-
νισμοϋ. Ή προσοχή τών παθολόγων δέον νά
περιστραφή περϊ τό χρησιμεϋον πρός έκδήλω-
σιν τών ψυχικών φαινομένων δργανον, άλλά
τά περϊ τής φύσεως καϊ τά περϊ τής ούσίας.
τών φαινομένων δέον νά θέσωμεν κατά μέρος
Τά παράγοντα τήν φρενοπάθειαν αίτια εκζη-
τοϋμεν είς τήν ύλην, διότι εις μέγα πλήθος πε­
ριστάσεων αί λειτουργέαι τής ψνχής διαφεύ­
γονσι πάσαν έκτίμησιν, έάν δεν παρενδέσωμεν
πρός ερμηνείαν αυτών τον οργανισμόν. Αιά
νά φθάση τις μέχρι τής ψυχής πρέπει νά δι
έλθη κατ’ άνάγκην διά τών σωματικώνόργάνων.
Έκ τοϋ χωρίου τούτον εξάγονται προδήλως
τά επόμενα συμπεράσματα.
ά.'Ο Moreau (de Tours) έκζητεί τά αίτια
τής φρενοπαδείας είς τάς σωματικάς άλλοιώ-
σεις σνμφώνως πρός τάς άρχάς τής πειραματι­
κής τών παθολόγων σχολής.
β’. Αεν προβαίνει είς τήν άνάλυσιν τών όρών-
των τήν ύπεροργανικήν τής ψυχής δύναμιν σνμ­
φώνως πρός τά δόγματα τής δετικής φιλοσο-
φίας.
γ. Άνήκων είς τήν πειραματικήν σχολήν
και άσπαζόμενος τάς άρχάς τής δετικής φιλο­
σοφίας* άπομακρύνεται άπό τον υλισμόν απο­
δεχόμενος την έν τω άνθρώπω ύπαρξιν δννά
 A iV A Π A A Σ I Σ
26 4
μεως μή σννταυτιζομένης μετά τοϋ θάματος. σταθις, ί δ έ α. 'Αλλά πώς ταϋτα μεταμορφοϋν-

”Ετι δέ καταφανένεστερον δείκννται ότι ον- ται εις πνευματικά φαινόμενα; Τό ζήτημα τούτο

δεν έχει κοινόν ο Moreau (de Tour») μετά θά μείνη άλυτου διά τον άνθρωπον μέχρι συν-

των υλιστών εκ τοϋ επόμενόν χωρίου τοϋ ίδιον τελίας τοϋ αίώνος.»
Και ιδού ούχί πλέον οι τής ψυχικής σχο­
προλόγον.
« Ουδέτερον των δύο στοιχείων των απαρτι- λής ή τής έκλεκτικής, αλλά καί αυτοί οί νπό
ζόντων τήν άνθρωπίνην προσωπικότητα πρέπει τοϋ σνγγραφέως χαρακτηρισθέντες ώς ύλισταϊ
νά έξετάζηται ανεξαρτήτως τον έτερον. Αιότι, καί παθολόγοι διάσημοι άνατρέπονΰιν έκ βά­
κατά τά ρηθέντα υπό μεγαλοφυούς ανδρος, ο θρων τό οίκοδόμημα τών « Ψυχώσεων». Απο­
άνθρωπος άνευ τον σωματικόν περικαλύμμα­ δεχόμενοι τήν άρχήν καθ' ήν παν φρενικόν
τος δέν θά ήτο σκώληξ, άλλ* όν υπερκόσμιου. νόσημα έκπορεύεται από μίαν σωματικήν τοϋ
’Άφετε το ταπεινοϋν αυτόν σωματικόν περικά- εγκεφάλου άλλοίωσιν, δεν σνμπεραίνονσιν ώς
λνμμα και τον άνυψοϋντα αντον λόγον, καί τότε έκ τούτον ότι μόνον τό νλικόν καί σωματικόν
δεν θά ήνε πλέον οντε σκώληξ ούτε όν υπερ­ '· στοιχεΐον απαρτίζει τήν άνθρωπίνην προσωπι-
φυές, άλλ* άνθρωπός κινών τον οίκτον, όταν τον ! κότητα, άποκρούονσι δέ τό παράλογον δόγμα
βλέπη τις έρποντα, και τον θαυμασμόν, όταν τον ! τοϋ υλισμού καθ' ο αί δονήσεις τών κυττάρων
βλέπη διασκεπτόμενον.» καί αί μηχανικαί καί αυτόματοι τών μορίων με­
Και ταϋτα μέν ό εις των υπό τοϋ συγγρα- τακινήσεις παράγονσι φαινόμενα καί γεγονότα
φέως των «Ψυχώσεωνb υποδειχθείς παθολό­ όλως πνευματικά. Αλλ’ απέναντι τοιούτων αρ­
.
γος ώ? πρεσβενων τά τον ύλισμοϋ, ό ό’ έτερος χών άντιστρατενομένων προς τήν νλοδοξίαν καί
.Θ
ευκρινέστερου μάς διαγράφει τά διαχωρίζοντα προς τάς πρεσβενομένας υπό τοϋ σνγγραφέως
όρια τον υλισμόν από την εμπειρικήν σχολήν τών « Ψυχώσεων» θεωρίας, πώς οϋτος έπικα-
και από την θετικήν φιλοσοφίαν. λειται τήν αυθεντίαν τών δύο έπιφανών πα-
Π

’Εκ τοϋ ότι είνέ τις ήναγκασμένος νπό των ι θολόγων καί κατατάσσει μεταξύ τών υλιστών;
γεγονότων, λέγει ό Griesinger, ν άναγάγη Ήγνόει άρά γε τάς ιδέας καί πεποιθήσεις των
την διάνοιαν και τήν βονληθιν εις τον εγκέ­ ή έσφαλμένως έξετίμησε καί παρεμόρφωΰεν;
Α.

φαλον, δεν οφείλει ακόμη νά προδικάση τι Οντε τό έν οντε τό έτερον τούτων. Καί κα­
περί τής φύσεως των σχέσεων, αΐτινες ύφί- λώς έγίνωσκε καί ορθώς ήρμήνευσε τάς άρ-
στανται μεταξύ τών ψυχικών φαινομένων καί χάς των καί έπί λέξεσιν άνέφερεν εις τήν συγ­
τοϋ έγκεφάλον, μεταξύ τής ψυχής καί τοϋ γραφήν του, έξέφρασε δέ καί τήν απορίαν τον
σώματος». έπί ταΐς άντιφάσεσιν καί έδήλωσεν έπί τέλους
«Πως φαινόμ,ενον υλικόν, φνσικόν, συμ- ότι δεν γνωρίζει εις τίνα νά κατατάξ,η άπό-
βαινον εν τοΐς κνττάροις τοϋ έγκεφάλον, δύ- χρωσιν τοιούτονς υλιθτάς.
ναται νά γείνη Ιδέα καί κατάστασις συνειδή- Είνε τοϋ κόπου αντάξιον νά διαλενκάνωμεν
σεως ; Γούτο είνε απολύτως ακατανόητου.» τά περί τούτου.
«Ούτε ό υλισμός, όστις θέλει νά έξηγήση
πάντα τά ψυχικά φαινόμενα διά τής ύλης, οντε IV
ο πνευματισμός ό θέλων τά πάντα νά διεξη- Εί’δ'ομεν ότι ό σνγγραφεύς τών « Ψυχώ­
γήση διά τής ψυχής, δίδονσιν ήμΐν ακριβή ιδέαν σεων» άπεπλανήθη κατά τήν έκτίμησιν τών
περί τών σνμβαινόντων έν ήμΐν. ’Άλλως, καί αρχών τής θετικής φιλοσοφίας θεωρήσας ταύ-
άν ακόμη κατορθωθή νά γνωσθή ακριβώς τί την ώς άπόχρωσιν τών υλιστικών φιλοσοφη­
συμβαίνει εν τώ έγκεφάλω όταν λειτονργή, καί μάτων. Παρατηρήσας δέ ότι μεταξύ τών πα­
αν διεισδύση τις μέχρι τών μνστηρίων τής χη­ θολόγων τής πειραματικής σχολής καί τής θε­
μείας, του ήλεκτρισμοϋ, τής φυσικής κτλ. τά τικής φιλοσοφίας κατετάσσοντο πολλοί τών
οποία τελούνται έν καιρώ τής λειτουργίας τοϋ διασημοτέρων φρενολόγων, έν οϊς καί ό Mo­
νευρικού συστήματος, εις τί τούτο δύναται νά reau (de Toursy καί ό Griesinger, έβε-
χρησιμενση ; Αονήσεις, κινήσεις, ηλεκτρισμός, βαίωσεν ότι ή υλιστική σχολή αριθμεί τούς
μηχανική, πάντα ταϋτα δεν είνε ψυχική κατά-
πλειοτέρους όπαδούς έκ τών μάλλον διακεκρι-
 ΑΝΑΠΛΑΣ1Σ 265

μενών φρενολόγων. Συγχύδας την θετικήν φι- τον Βίχνερ καί τού Soupy, ών τήν διάδοδιν
λοδοφίαν μ'ε τον ύλιδμόν, επόμενον ήτο νά και τήν νπεράδπιδιν έπεχειρήδατε.
κατατάξη τούς όπαδούςτής πρώτης μεταξύ των Απορείτε ιατρέ και δικαίως. ' Αλλά δεν εί-
ύλιδτών, ν' άπορήδη καί έκπλαγή οτε εις δθε ύ πρώτος, ούδ' έδεδθε ο τελευταίος. Και
τα Συγγράμματα των δύο επιφανών παθολόγων οι ιατροί Broussais και Cabanis και Geor-
άνεγίνωδκεν ιδέας άντιδτρατευομένας καί άναι- j ges καί Παπιλιον παραδυρθέντες προ υμών
ρούδας άρδην τήν ύλιβτικήν δοξαδίαν. ι είς τάς άποπλανήδεις τον νλιδμον περιέδτηδαν
«Απορώ, λέγει δ βυγγραφεύς, πού νά ! είς απορίας καί είς νέας προβάντες μελέτας
κατατάξω ακριβώς τοιούτους ύλιδτάς, οΐτινες ; και έκζητήδεις κατενόηδαν τήν έπιδτημονικήν
καθ' εξιν ij καί παράδοδιν όντως είπεΐν παρα­ ; των πλάνην και άπεκήρνξαν μεθ'όλης τής παρ-
δέχονται κατ' άρχήν τήν νπαρξιν ψυχής». ίΊί) ' ρηδίας τάς προτερον πρεδβευομένας άρχάς και
*Απορείτε βεβαίως που νά κατατάξητε τ ο ί­ I δοξαδίας,
I
ο ν τ ο ν ς ν λ ι δ τ ά ς παραδεχομένους τήν ! Καί δκέφθητε, άναγνώδται, ότι 6 όιδάδκων
έν ήμΐν νπαρξιν δυνάμεως πνευματικής, διότι ημάς επ' όνόματι τής παθολογικής ψυχολογίας
δνγκατελέξατε μεταξύ τών νλιδτών παθολό­ νά έγκαταλίπωμεν τάς άρχάς τής φιλοδοφίας
γους καί φιλοδόφονς καταδικάζοντας τον ύ- τών προγόνων μας και τά δόγματα τής θρη-
λιδμόν. δκείας τών πατέρων μας και τάς πεποιθήδεις
’Απορείτε βεβαίως, διότι μάτην έκζητήδαν- παντός άνωτέρον έπιδτημονικον πνεύματος και
τες πού ν' άνεύρητε έξοχόν τινα φνδιοδίφην πάδης ευμενούς και ύψηλόφρονος ανθρώπινης
ή τινα τών διαδήμων ψυχιάτρων πρεδβεύοντα νπάρξεως, περιέδτη είς απορίαν ενώπιον τών δι-
.
τάς νλιδτικάς δοξαδίας, παρεδτηδατε ώς τοι­ δαδκάλων αυτής τής παθολογικής έπιδτήμης, δι
.Θ
ούτους τούς οπαδούς τής θετικής φιλοδοφίας ής επαγγέλλεται νά μας φωτίδη όπως γνωρί-
καί τούς παθολόγους τής πειραματικής Σχολής, δωμεν τήν κτηνώδη ημών φύδιν και ούδιαν /
περιέδτητε δε εις απορίαν, όταν ήκονδατε από Και δκέφθητε ότι οι διδάδκαλοι οντοι δεν εϊνε
Π

τού Στόματος τούτων ότι δεν πρέπει νά ταυ- ούτε οι τνχόντεςοϋτε οι είς τήν ψυχικήν άνή-
τίζωμεν τάς δυο δυλλειτουργούδας έν τώ άν- κοντες Σχολήν, εϊνε απεναντίας αυτοί οί υπό
Α.

θρώπω δυνάμεις, τήν πνευματικήν και Σωμα­
τικήν.
Απορείτε βεβαίως, διότι από τάς πρώτας
Σελίδας τού έργου Σας άπηγγείλατε άφοριδμόν
κατά τών παραδεχομένων τήν νπαρξιν δυνά­
μεων ανεξαρτήτων τής ύλης θεωρήδαντες αυ­
τούς οπαδούς τής« δχολαδτικής φιλοδοφίας»,
έξεπλάγητε δ' ακολούθως ίδόντες έξεγειρομέ-
νους και διαμαρτυρομένους κατά τών παρα-
λογιδμών τής ύλοδοξίας τούς πατέρας τής θε­
τικής έπιδτήμης από τού 'Αριδτοτέλους μέχρι
τον Φαραδάη, τούς άδτέρας τών φνδιολογικών
έπιδτημών από τον Γαληνού μέχρι τον Κλαν-
δίον Βερνάρδον και τού Αονδάνα, τούς απο­
καλύπτοντας τούς νόμους τού Στερεώματος άπό
τού Κεπλέρον μέχρι τού Χέρδελ, τούς θεμε-
λιωτάς τής νεωτέρας παθολογικής ψυχολογίας,
τούς Epquirol και Falret και έπι τέλους
έξεπλάγητε ίδόντες και αύτούς τούς παθολό­
γους τής πειραματικής Σχολής και αυτούς τούς
ύφ υμών καταταχθέντας μεταξύ τών νλιδτών
αποκρούοντας και καταδικάζοντας τάς θεωρίας
τού δυγγραφέως εξυμνούμενοι ώς οί πρωτο-
δτάται μεταξύ τών ψυχιατρών καί οπαδοί τής
πειραματικής φιλοδοφίας, ών τάς μεν περί ψυ­
χής θεωρίας άποδοκιμάζει, αύθαιρέτως δέ χει­
ροτονεί ύλιδτάς απέναντι τών κατά τού ύλι-
δμού διαμαρτυριών των.
Καί τίνι τρόπω δύναται νά κατατάξη μεταξύ
τών ύλιδτών τον Moreau (de Tours) πρεδ-
βεύοντα ότι οί ψυχίατροί μελετώδι τά τής αλλοι-
ώδεως τών δωμάτων έφ' όδον αί τούτων λει-
τουργίαι Συνέχονται με τάς ένεργείας της ψυχής
έπαναλαμβάνοντα δε τούς λόγους τού Marshal
de Calvi· «ή ιατρική απέχει άπό τά ιερά ζητή­
ματα τά όρώντα τον Θεόν καί τήν ψυχήν» ;
Καί πώς δύναται νά κατατάξη μεταξύ τών ύλι-
δτών τον Griesinger θεωρούντα τον ύλιδμόν
ώς πλημμελές δύδτημα άδυνατούν μέχρι τής
Συντέλειας τού αίώνος ν' άποδείξη ότι αί δονή-
δεις τών μορίων και τών κυττάρων μεταβάλ­
λονται είς πνευματικά γεγονότα άνευ τής δυμ
πράξεως άλλης ύπεροργανικής άρχής ; Ή δίδυ­
μέ νη υπό τού δυγγραφέως εξήγηδις τής υπ
 A Ν Α Π Λ Α Σ ί Σ
266
αυτού βεβαιουμένης άντιφάσεως τών ιδίων αρ­ "Αν άποδεχθώμεν ώς αληθή τήν δοξασίαν,καθ'
γών δέν είνε σπουδαία. 'Επιστήμονες, οϊοι οί ήν πάσαν αί ψνχικαϊ νόσοι καί παραισθήσεις
προκείμενοι,δύνανται νά περιπεσωσιν εις σφαλ. και φρενοβλαβείς άνωμαλίαι έχονσιν ώ? πη­
ματα γραμματικά ή άναχριβειας επ> επουσιω- γήν καί αιτίαν άλλοίωσίν τινα τής έγκεφαλι-
δών εννοιών καί ζητημάτων, αλλα χιά η απλή κής ύλης, έπεται έκ τούτου ότι δ άνθρωπος
νπόθεΰις οτι άναπτύσσουσιν ιδέας χαϊ αρχας είνε τεμάχιον ώργανωμένης ύλης στερούμενου
άναιρούσας τάς βάσεις τοϋ εν τώ ιδιω συγ- πάσης πνευματικής καί άσωμάτον καί αδιάφθο­
γράμματι άποδεκτον γινοιιενου συστήματος εινε ρου άρχής και δρνάμεως ;
άληθώς τερατώδης, διότι η ύπόθεΰις νλιΰτοϋ πα­ Αι ημάς τούτο εινε το κέντρου τοϋ έπεγει-
ραδεχόμενοι) την έν τώ άνθρώπω ύπαρξιν πνευ­ ρομένου υπό τοϋ ΰνγγραφεως τών «Ψυχώ­
ματικής αρχής και άνλον ψυχής εινε τοσοϋτον σεων» ζητήματος. Έπϊ τών θεωριών όσαι δρω
άλογος, ώστε δεν δνναται ν άποδοθή ούδ’ εις όαι τήν θεραπευτικήν τέχνην δέν σχετίζονται
τον έσχατον των μαθητευομένων. προς τάς φιλοσοφικός δοξασίας καί θρησκευ­
Άλλ' οι έγκριτοι παθολόγοι εις ονδεμίαν πε τικός πεποιθήσεις ουδόλως ενασχολονμεθα,
ριέπεσαν άντίφασιν και εις ονδεμίαν των άρχών άλλ' ύψιΰτον έχομεν καθήκον και δικαίωμα
των άναίρεσιν. 'Οπαδοί τής δετικής φίλο σοφίας, και αρμοδιότητα νά έπιληφθώμεν τής συζη-
πρεσβεύοντες δε τάς άρχάς τής πειραματικής τήσεως τών ζητημάτων έφ' ών καλεΐ ημάς ό
παθολογικής ψυχολογίας, άποδίδουσι μεν την ϋνγγραφενς, έφαρμόζων τά παθολογικά θεω­
φρενοβλάβειαν εις άνατομικάς ^ λειτουργικός ρήματα έπϊ τών ζητημάτων τοϋ ήθικοϋ και
.
τον εγκεφάλου παθήσεις και άλλοιώσεις, άλλ' κοινωνικού και θρησκευτικού ημών βίου.
.Θ
ουδόλως έξάγουσιν έκ τής παθολογικής ταύτης Αναγαγόντες εις εν σημείο ν τά γεγονότα
δοξασίας ϋλιβτικον φιλοσοφικού συμπέρασμα, τής παθολογικής ψυχολογίας, όσα επικαλούν­
ονδε άρνοϋνται τ'ο άνλον καί πνευματικόν τής ται οί ύλοδοξοϋντες πρός ύποστήριξιν τών
Π

ψυχής. Λοξάζοντες ότι προς διατάραξιν των θεωριών των. καί άποϋεχθέντες, ύποθετικώς,
ψυχικών δυνάμεων και ενεργειών άρχει ή πά- έος άναμφισβητήτως άποδεδειγμένην τήν βε-
θησις ενός των ϋνλλειτονργονντων στοιχείων,
Α.

βαίωσιν καθ' ήν τά φρενικά νοσήματα έκπη-

περιορίζουσι τάς μελετάς καί ερευνάς των επί γάζουσι πά.ντοτε άπό τήν άλλοίωσίν και πά-
τοϋ παΰχοντος. εφ ον και έχονσιν αρμοδιότητα, θησιν τής εγκεφαλικής ύλης, κατεδείξαμεν ότι
μενοντες δε εντός τών Ορίων τών διαχωριζόν- τό έκ ταύτης άρυόμενον επιχείρημα περί τής
των τήν πειραματικήν επιστήμην άπό τον υλι­ μή ύπάρξεως έν ήμΐν άσωμάτου αρχής, κέν­
σμόν και θεωροϋντες εαυτούς αναρμοδίους προς τρου τοϋ πνευματικού ημών βίου, δεν έχει
ερευνάν και μελέτην τοϋ έτερον τών Στοιχείων, ούδεμίαν λογικήν ύπόστασιν.
ονδεμίαν περί αντοϋ ποιοϋνται έρευναν ή βε- Τήν επιστημονικήν ταύτην άλήθειαν παρα­
βαιωΰιν και ονδεμίαν άρνησιν ή σκέψιν, σχέσιν δέχονται άνεπιφυλάκτως οι οπαδοί τής ψυχο­
έχουσαν προς τά δλω? φιλοσοφικά και ψυχο­ σωματικής καί τής έκλεκτικής σχολής, και αυ­
λογικά ζητήματα.
τοί δέ οί τής θετικής φιλοσοφίας και αυτοί
Αλλ'6 ΰυγγραφενς τών « Ψυχώσεων» νπο-
οί παθολόγοι, ών τήν αυθεντίαν επεκαλέσθη
στηρίζων τον υλισμόν διά τών εξαγομένων
δ συγγραφεύς τών «Ψυχώσεων * άνομολο-
τής παθολογικής ψυχολογίας και συγχέω ν τους
γοϋσι τήν περιφανή ταύτην αλήθειαν καί άπο-
ιατρούς και βιολόγους τής πειραματικής σχο­
δίδοντες τήν φρενοπάθειαν εις σωματικός αλ­
λής μετά τών υλιστών, εξεϋρεν άντιφάσεις
λοιώσεις καταδικάζουσι τά έκ τοϋ παθολογι­
όπου τοιαϋται δεν νπάρχονσι, περιέστη δε εις
κού τούτου γεγονότος εξαγόμενα υπό τών υλι­
άπορίαν και εις εκπλήξεις εις άς ονχϊ οι διά­
στών συμπεράσματα. Ό Moreau (de Tours)
σημοι παθολόγοι, άλλ’ αί Ιδιαι αντοϋ άποπλα-
είπών ότι «δεν πρέπει τήν ψυχήν νά ταυτί-
νησεις τον ώδήγησαν.
σωμεν μέ τό σώμα ) καϊ ό μετά μεγάλου εν­
V θουσιασμού εξυμνούμενος Griesinger (59)
Και ήδη όυνάμεθα νά ορίσωμεν τό τελικόν άποφανθεις ότι, «αι δονήσε.ς τής ύλης, δ
συμπέρασμα της μέλετης ταντης. ήλεκτριομός, ή μηχανική και τά όμοια τούτοις
 A N A Π A A Σ I Σ 26 7
δ\ν εΐνε οντε ιδέα οϋτε ψυχική κατάστασις», λύσεως ή διά τής διαμάχης τών παθολόγων καί
έξελέγχονβι περιφανώς και άδιαφιλονεικήτως των παραδοξολογιών των φρενολόγων πάντα
τήν πλάνην των έπιχειρούντων τήν διασάλεν- τά φιλοσοφικά καί κοινωνικά καί ηθικά ζητή­
6ιν τής καθολικής πεποιθήσεως καί τής άν- ματα. Και εγώ έχω το καθήκον, έλεγεν ό αεί­
θρωπολογικής αλήθειας περί τής έν ήμίν ν- μνηστος Κλαύδιος*Βερνάρδος,νά μορφώσω ιδέας
πάρξεως πνευματικής ζώσης καί ένεργούσης και πεποιθήσεις έπι των νψίστων καί μεταφυσι­
άρχής διά των εκζητήσεων καί παρατηρήσεων κών ζητημάτων, αλλά τήν λύσιν αυτών δεν δύ-
τής παθολογικής ψυχολογίας. ί>αμαι νά έκζητήσω εντός τού ανατομείου τ) τού

VI φυσιολογικού μου σπουδαστηρίου, ούδ’ έχω το

δικαίωμα νά δίόάξω αυτάς έπ όνόματι τής φυ­
Θά έθεώρονν ένταϋθα έξηντλημένην τήν σιολογικής καί πειραματικής επιστήμης. ’
ϋΣυζήτησαν, έάν αυτή περιεστρέφετο επί βιομη­
Καιρός εΐνε ν’ άντιτείνωμεν εις τους λόγους
χανικού τίνος ή πολιτειακού ή απλώς θεωρη­ τών μαθητών καί ερασιτεχνών τους λόγους καί
τικού ζητήματος, αλλά πρόκειται περί σπου­ τάς ομολογίας καί αυτών έτι τών παρασυρθέν
δαιότερων καί τιμαλφεστέρων. ’Εάν* παρά τον των άπό τάς επαγγελίας τών νλοδοξούντων -
λόγον καί τήν επιστήμην, κατισχύσωσιν εις | τού Ερνέστον Ρενάν λέγοντας, c ονδεν επϊ τών
τήν εθνικήν συνείδησιν αί θεωρίαν τής υλο- I αιωνίων προβλημάτων γνωρίζω περισσότερον
όοξίας, ή δεσπόσουσα παρ’ ημιν φιλοσοφία έ- τού άνθρακοπώλου»’—τούΖουφροά άπομακρνν-
σεται ή νποδεικνυουσα τήν εκμηδένισιν και θέντος άπό τήν άποκαλυφθεισαν αλήθειαν μετά
τήν αυτοκτονίαν ώς το υπέρτατου αγαθόν,— είκοσι δε ετών φιλοσοφικάς έρευνας καί περί-
.
δ κώδιξ τότε πάσης ήθικότητος έσεται ό διδά­ δοξον καθηγεσίαν όμολογήσαντα ότι ουόεν ή-
.Θ
σκων ότι σκοπός τής ανθρώπινης νπάρξεως κρίβωσεν ούδ’ έμαθεν ανώτερου καί άσφαλέοτε-
εΐνε ή άπόλαυσις τών σωματικών ηδονών και ρον άπό τήν φιλοσοφίαν, εξ όσων έδιδάχθηδιά
ή ικανοποίησις πάσης ροπής καί όρέξεως, αδιά ­ τής κατηχήσεως κατά τά πρώτα έτη τού βίου
Π

φορου διά τίνων μέσων, άδιάφορον διά τίνων του' —τού Άλφρέδον Μυσσε καταρωμένου τήν
κακουργημάτων, διότι άρετή και κακούργημα διασαλεύΰασαν τάς πεποιθήσεις του υλιστικήν
Α.

ούδεμίαν έχονσιν έννοιαν και σημασίαν, — τότ£ επιστήμην χωρίς νά άντικαταστήΰη εις τήν καρ­
ή οικογένεια έσεται απλή σύμπτωσις μηδέν διάν του άλλην τινά πεποίθησιν ή νά παραστήση
καθήκον παράγουσα, μηδένα δΐ άγιον και αό­ εις τον νούν του άλήθειάν τινα'—τού ίσχυρο-
ρατον σύνδεσμον, ένωσις κτηνών καί πιθήκων, τέρου φιλοσοφικού πνεύματος τού καθ’ ημάς
* , ^ τότε θα διέπη αρχή την κοινωνικήν j αίώνος, Maine de Biran? περιπλανηθέντος
μβιωβιι, η δυναμις τού ισχυρού, η βασίλεια \ καθ όλον τόν βίον μεταξύ τών διαφόρων φι~
ήζ ixiub, η νποδουλωσις παϋης ΰυνειδή- | λοσοφικών συστημάτων, γράψαντος δε έν τω
ξ, η αθέτησις παντός αστνκού και ηθικού δημοσιευθέντι μετά τόν θάνατόν του ήμερο-
μου. Και τών κίνδυνων τούτων τα προανα- | λογιω, ότι ή καρδία του έπληρώθη καί ο νούς
ρ σματα έπιφαινονται ήδη καί προχωρούσι j ικανοποιήθη επί τή αποδοχή τής χριστιανικής
καί άπειλούσι πλήρες ηθικόν καί χοιωνικόν φιλοσοφίας.
ναυάγιον, εάν ισχυροί παλαιόταί δεν κατέλ- '£1ς προς τάς φαντασμαγορίας καί τά
θωσιν εις τήν πάλην, όπως άποκρούσωσιν από δόγματα τών ψυχώσεων καί νευροπαθήσεων,
τήν γην παντός γενναίου καί ιδεώδους φρο­ τά προτεινόμενα ήμίν προς διαμόρφωσαν
νήματος τάς αποτρόπαιους ατών β α ρ β ά τών ήμετέρων πεποιθήσεων περί τής έσωτε-
ρ ω ν τού πολιτισμού» διδασκαλίας. ρικής ημών ϋπάρξεως καί ζωής καί περί τού
Εΐνε καιρός νά ειπωμεν εις τούς ιατρούς και πνευματικού ημών βίου, εΐνε καιρός νά εϊπω-
βιολόγους καί φυσιοδίφας πάσης τάξεως on μεν παρρησία καί ν’ άποδείξωμεν περιφανώς,
παραλογίζονται άξιοΰντες νά μάς διδάξωσι διά οτι ή νοσολογική επιστήμη, αναρμόδια πρός συ­
μόνης τής επιστήμης τών σωμάτων τήν ορθο ζήτησαν νπεροργανικών ζητημάτων καί διατε-
τητα ί) πλημμέλειαν τών θρησκευτικών μας πε­ λούσα εις ατελή καί νηπιώδη κατά στάσιν περί
ποιθήσεων, ή νά λύοωσι διά τής χημικής άνα- τήν αιτιολογίαν καί διάγνωσιν τών έγκεφαλι-
 A N A Π A A Σ I Σ
268
άριστοτέχναι, έγειναν έν τή οίκογειεία. Αιά νά &οι
κ&ν φαινομένων κσϊ φρενικών νοσημάτων,δό'ψ
μεγάλοι, δεν άρκεί τό εχειν τά στοιχεία διά τήν άνω-
γεί εις οίκχράς α%ο%λανψει$ tovg λαμβάνον-
τάτην δάδα τής επιστήμης, τής τέχνης, τής αρετής'
tag a.vvr\v fog οδηγόν κατά την μελετην ιών τά στοιχεία ταϋτα πρέπει ν άνάψη ή οίκογένεια.
νοητικών και ηβικών και ΰρηβκεντικών γε­ Χρειάζεται καλός πατήρ καί καλή μήτηρ, ΐνα γενθήι
γονότων και <5νναι<5%·ημάτων. Λιόπ οι με­ τις όλας τάς χάριτας τής άρετής καί έίσπνεύαη τήν
γάλοι διδάΰκαλοι καί ερμηνενταί των παθολο­ ευωδίαν τής οικιακής ζωής. "Όστις έμαθεν έπί τών
γονάτων τής καλής9καί ευσεβούς μητρός τούς νόμους
γικών καί φυβιολογικών επιΰτημών θά μας
τού τίμιου καί τού άληθούς δεν θά διάθεση ποτέ τήν
διδάζωβι κατά τάς επομένας διαΰκεψε;ς tag εζής
ποίησιν, τήν τέχνην ή τον λόγον είς υπηρεσίαν τής
αλήθειας. πονηριάς.
ΑΗ ανατομία ολίγα γινώβκει περί τής βν- Είς καλός αρχηγός στρατού έγεννήθη έκ μιας γεν­
οκενης τον εγκεφάλου' ή φυσιολογία γινωΰκει ναίας μητρός. ’Εν τή οικογένεια μορφώνονται οί με
όλιγώτερα περί τών λειτουργιών αυτού' η δε γάλοι άγιοι, γενικώς δε οί μεγάλοι άγιοι εσχον αγίας

παθολογική ψυχολογία ονδεν ήκριβωσε περί μητέρας.

ΊΑ οικογένεια μορφώνει rovs νυμοθέτας. Συνάξατε
τών αιτίων καί τής φνΰεως τών φρενικών νο ­
εκατόν ή τρις εκατόν νομοθέτας' 6 αριθμός δεν αρκεί.
σημάτων. » Έάν ήνε κακοί, κακούς θά νομοθετήσωσι νόμους. Οί
άγαθοί νομοθέται προετοιμάζονται έν τή οικογένεια
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
όπου αναπτύσσεται ό κορυφαίος νόμος τής άγάπης
Α’. καί τής αρμονίας. Λϋτοί -θ'ά θέσωσι καλούς νομούς.
Τπάρχει είς τήν ανθρωπότητά τι, τό όποιον αν εν Βασιλεύς ή πρόεδρος δημοκρατίας ή όστισόηποτε άρ-
χηγός κυβερνήσεως, θά εινε αγαθός κυβερνήτης, εαν
αμφιβολίας εινε τό ώραιότερον, τό προσφιλέστερον,
.
.Θ
τό γλνκύτερον, τό έλκυστικώτερον μεταξύ πάντων. ήνε υιός έναρέτου μητρός. Εινε παράδειγμα, όπερ ευ­
Μετά τήν θρησκείαν, τό γλνκύτερον, τό ώραιότερον ρίσκετε άπειράκις έν τή ιστορία.
τό διά την ανθρωπότητα έλκυστικώτερον είναι τούτο, Άλλο τι, όπερ πολύτιμον ακόμη μορφώνεται έν τή
η οικογένεια' ή οικογένεια, ήτις εϊνε ή δύναμις ή οικογένεια, εινε ό πατριωτισμός. Ο πατριωτισμός, αυτό
Π

κινούσα τό κοινωνικόν σώμα, αυτή έξασκεί εν τη κοι τό έξοχον μεταξύ τών ανθρωπίνων αισθημάτων, δι
νωνια την λειτουργίαν, ήν ί\ καρό ία έκπληροί έν τώ ού πάλλει ή καρδία υπέρ τής πατρίδος, όπερ θερμαίνει
άτόμω. τον ηρωισμόν τών λαών, έν τώ οίκω ευρίσκει και την
Α.

Εκ τής οικογένειας γεννώνται τής πατρίδος ή τώ- καταγωγήν καί τήν άνάπτυξιν. Αλλά σήμερον εν ταίς
ξις, το μεγαλείον, ή ευδαιμονία. Ή οικογένεια δίδει έταιρικαίς θεωρίαις, έν ταίς άνθρωπίναις ουτοπιαις,
είς τό έθνος τήν ζωτικότητα και προκατασκευάζει τάς παραμελείται ή οικογένεια, ήτις εινε ό στύλος και η
εις τήν ύπεράσπισιν αυτού δυνάμεις. Λεν εινε κατά ζωή τής κοινωνικής τάξεως καί τής πατρίδος.
παντα ακριβές τό πιστεύειν ότι οι τής πατρίδος ύπε- *Η ένωσις έν τή ευτυχία τής οικογένειας καί τής
ρασπισται μορφώνονται έν τοίς στρατώΰιν ή έν τοίς πατρίδος έξηγείται ευκόλως, διότι άμφότεραι εχουσιν
πεδίοις τών μαχών. Οντοι λαμβάνουσι τήν πρώτην ανάγκην τών ιδίων αρετών, τών αυτών νομών. Εν τή
μορφωσιν εν τοίς κόλποις τής οικογένειας, έν ή ό οικογένεια μορφώνεται 6 άνθρωπος, έν αυτή μανθάνει
άνθρωπος μανθάνει τά καθήκοντα τού πολίτου, έξ ών τά καθήκοντα, άτινα τον σννδέουσι προς την πατρίδα.
αντλεί τήν δύναμιν τής ιδίας αξίας. Τί θά ώφέλονν Όταν από τής οικογένειας άποδράση τό εαυτής πνεύ­
τα στρατιωτικά γυμνάσματα και αί δοκιμαϊ τών πε­ μα, πού πλέον 6 άνθρωπος θά δυνηθή νά εύρη τήν
δίων, αν ή οικογένεια δεν έμόρφωνεν είμή μαλθα­ γενναιότητα τού χαρακτήρας, τήν άγαθότητα τής καρ­
κούς και δεν άνέτρεφεν είμή δειλούς και άνανδρους - διάς, τήν σταθερότητα τής θελήσεως ;
Εχομεν ίδρυμα, όπερ εινε ή βάσις, τό θεμέλιον καί Τά γεγονότα δεικνύουσιν ήμίν τί γίνονται έκείναι
η αναπτυξις πασης προόδου κοινωνικής' τούτο εινε αί γενεαί, αίτινες έξέρχονται έξ οικογενειών έκνενευ-
τεθεμελιωμενον υπό χειρός διδασκάλου ανυπερβλήτου, ρισμένων, έξ οικογενειών, άφ ών δυστυχώς έξωρίσθη
όστις εινε ό Θεός αυτός και όστις έν τώ κόσμω τούτοι ή άγιωτάτη ιδέα τού Θεού, καί τον Κύριον, τον δη­
καί τό ίδρυσε καί τό ηύλόγησεν. Εινε τούτο καθίδρνμα
μιουργόν τού ουρανού καί τής γής, άντικατέστησεν ή
θεμελιώδες, διότι, άν τις τό προσβάλη, αμέσως σείεται
τυφλή ύλη. Όταν ή οικογένεια δεν έχη πλέον ανθρώ­
καί έκ βάθρων κρημνίζεται τό κοινωνικόν οικοδό­
πους, πώς τότε ή πατρίς θά έ'χη πολίτας ;
μημα. Τό άγιον καθίδρυμα τής οικογένειας, ιδού τό Αλλ’ ή υγιής ζωή τής οικογένειας βάσιν έχει άναγ-
ίδρυμα τούτο.
καίαν τήν θρησκείαν. Πας, όστις ήθελε βεβαιώση καί
ΤΙατρις και οικογένεια εινε στενώς συνδεδεμέναι, ή
άσφαλίση τήν οικογένειαν έπάνω αρχής άλλης, ό τοι-
ετερα εισχωρεί εν τή ετερα, αί πρόοδοι καί ή παρακμή
ούτος ήθελεν έξασθενίση καί καταστρέψη αυτήν καί
τής μιας εϊν* αί πρόοδοι καί ή παρακμή τής άλλης.
ήθελε θέση είς κίνδυνον μέγαν τό παρόν καί τό μέλ­
Οι μεγάλοι ποιηται, οι μεγάλοι ρήτορες, οί μεγάλοι λον τής κοινωνίας
 ΑΝΑΠΑΑΣΙΣ
Σήμερον ΰμώς τής οικογένειας Ιπαηειλεΐται καϊ
πρόοβάλλεται αντί] ή βάσις. ’Εναντίον αύτής εηεγεί-
ρονται δόγματα άκόλαΰτα καί κτηνώδη καί άπό τον
μΐτώπον αύτής ξητοϋαι ν’ άφαιρέοωοι το διάδημα τής
εύτνχίας καί τής δό£ης.
(Έκ τον ’Ιταλικόν)
ΣΕΒ. ΝίΚΟΚΑΒΟΤΡΑΣ
αρχιμανδρίτης
τι mm m m να γινη μ μν
Η ήδική και κοινωνική ημών κατάβταβις έ­
χει καλώς : Άμφιβάλλομεν άν ύπάρχη και εις
μόνος τολμών νά δώβη εις τό ερώτημα τούτο
καταφατικήν άπάντηβιν.
Μή έχοντες καλώς πρέπει πάντοτε νά εχωμεν
κακώς ; Αμφιβάλλομεν αν δυνατόν και εις μό­
νος, όπωβδήποτε άνθρωπος, νά εύρεσή, όβτις
εις το ερώτημα τούτο νά μή δώβη αρνητικήν
άπάντηβιν.
Ανάγκη ν ά δ ι ορ^ωσώμεν, ιδού
.
ή κραυγή, ήτις ακούεται άπό πάβης γωνίας τής
.Θ
'Ελλάδος.
ΤΙώς όμως &ά διορθωτή ή νοβηρά ήδική
καϊ κοινωνική ημών κατάβχαβις ; Τίνα τά μέ-
Π
6α, δι ών Ό'έλομεν δυνη&ή νά έπιτύχωμεν τήν
θεραπείαν αυτής;
Τά μέβα ταϋτα είνε βεβαίως πολλά καϊ ποι­
Α.
κίλα. Έν παραδείγματα ιερείς καλοί, έπίβκοποι
καλοί, διδάβκαλοι καλοί, και καλοί γονείς, εί
νε τόβα όργανα, τά οποία βνντείνουβιν εις τήν
ήΰικήν και κοινωνικήν άνόρ&ωβιν.
’Έχομεν όμως ημείς αυτούς τους ίερεΐς, τούς
έπιβκόπους, τούς διδαβκάλους,τούς γονείς; Αυβ-
τυχώς, άνεξαρτήτως έξαιρέβεων τινών, αϊτινες
ούδέν ίβχύονβι κατά του κανόνος, όπως όλίγαι
βταγόνες γλυκέος ϋδατος ούδέν ίβχύουβι κατά
τώι αλμυρών ύδάτων ενός ωκεανού, άνεξαρτή­
τως τών έξαιρέβεων τούτων, ή άπάντηβις και
εις το έρώτημα τούτο είνε μία, άπάντηβις άρ-
νητική, ότι δηλαδή δεν τους έχομεν.
Ανάγκη λοιπόν νά προβφύγωμεν εις μέβον
τι δυνάμενον νά χρηβιμοποιη&ή άπό τοϋδε,
xal διά τού οποίου βαθμηδόν νά παραβκευ-
άβωμεν καϊ τά άλλα εκείνα μέβα, διά τής αρμο­
νικής βυνεργαβίας τών όποιων σέλομεν έπιτύ-
χη τήν έν γένει ηβικήν καϊ κοινωνικήν ήμών
άνόρ&ωβιν.
Τό πρώτον, το αρχικόν τούτο μέβον, ούδέν
άλλο εΐνε ή τό κήρυγμα τού &είου λόγου και ή
διά παντός νομίμου καϊ ελλόγου τρόπου άνά-
πτυξις τής χριβτιανικής άλη&είας, καταπολέμη-
βις δέ τών εναντίων προς αυτήν θεωριών, έν-
εργουμένη παρ’ εκείνων, πολλών ή Ολίγων
269
άδιάφορον, οΐτινες και πίβτιν έχουβι καϊ ικα­
νότητα προς τοιαύτην έργαβίαν.
Τό μέβον τούτο, οπερ είνε εν, δύναται νά
χρηβιμοπυιηΟ·ή διά τριπλής ένεργείας.
Πρώτον, άνδρες κατάλληλοι, καϊ ζήλον καϊ
φωτιβμόν εχοντες, δύνανται νά όργανώβωβι δη-
μόβια μαδήματα, διά τών οποίων ν άναπτύβ-
βωνται αί χριβτιανικαϊ άλή&ειαι καϊ αί χριβτια-
νικαϊ άρεταϊ έν αντιπαραβολή προς τάς εναν­
τίας κακίας, γινομένων καϊ φιλοβοφικωτέρων
παραδόβεων διά τούς λογιωτέρονς.
Λεύτερον, επειδή εις ίεροκήρυξ εις ένα νο­
μόν έλάχιβτα ή και ούδέν δυναται νά κατορ-
σώβη, ανάγκη νά διοριβ&ώβι περιββότεροι ιε­
ροκήρυκες, άν τοιοϋτοι υπάρχωβι κατάλληλοι,
έν εναντία δέ περιπτώβει είνε πρέπον νά έπι-
τραπή εις τους έχοντας τήν προθυμίαν και άπο-
δεικνύοντας ότι έχουβι καϊ τήν ικανότητα λαϊ­
κούς θεολόγους καϊ μή τοιούτους έί επαγγέλ­
ματος τό έν ταΐς έκκληβίαις καϊ τής πρωτευούβης
και τών επαρχιών κήρυγμα, έως ου ληφ&ώβι
τά άπαιτουμενα περϊ κλήρου μέτρα καϊ μορφω-
&ώβιν εφημέριοι, δυνάμενοι νά χρηβιμεύωβι
βυγχρόνως ως ιεροκήρυκες.
Τρίτον, οι έκ τών εχόντων έμπέδους χρ
βτιανικάς πεποιδήβεις δυνάμενοι νά δημοβιο-
γραφώβιν δφείλουβι, βυνεταιριζόμενοι, νά έκ-
δώβωβιν ήμερήβιόν τι φύλλον, με τήν πρό^ε-
βιν νά έξυπηρετήβωβι μόνον άρχάς, διά τού
φύλλου δέ τούτου άποφεύγοντες μέν παν ό,τι
προβωπικόν καϊ άβχημίζον τήν δημοβιογρα­
φίαν, προβφέροντες δέ καϊ ηθοποιόν εις τό δη-
μόβιον ύλην καϊ άνακινοϋντες τά ζητήματα, διά
τών όποιων £·« έπιτευχ&ή ή δικαβτική, έκπαι-
δευτική και έκκληβιαβτική ήμών άνόρ&ωβις, &έ-
λιουβι δυνη&ή νά βυντελέβωβιν εις εξέγερβιν
τού ή&ικοϋ τών πολιτών φρονήματος και εις
τήν κασόλου ηβικήν και κοινωνικήν ήμών ά-
νόρ&ωβιν.
Πάβα δέ ή οντω γινομένη έργαβία πρέπει
κυρίως νά βκοπή τήν έμπέδωβιν και διαφώτι-
βιν τής ιδέας ταύτης, ότι ό χριβτιανιβμός δέν
είνε μόνον σρηβκεία, ήτις διά τής τελειοποιή-
βεως ήμών κληροδοτεί ήμΐν τήν αίονίαν ζωήν,
άλλά και βύβτημα ύπό τάς άρχάς τού όποιου
καϊ αι νομο&εβίαι έβελτιώ&ηβαν και αί έπιβτή-
μαι προήχ&ηβαν καί ή κοινωνική αλληλεγγύη
έκρατύν&η καϊ ή έλευ&ερία εξυπηρέτηση, καϊ
διά τών άρχ/ών τού όποιου κυρίως Οή λυσώβι
τά ποικίλα κοινωνικά ζητήματα, τά όποια τα-
ράττουβι και άνακυκώβι βήμερον τον πεπολι-
τιβμένον κόβμον, σά έπιτευχ%ϊ] δ' ή έν ειρή­
νη εύημερία καϊ πρόοδος καϊ τών ατόμων καϊ
τών κοινωνιών και τών Κρατών και όλης έν
γένει τής άν^ρωπότητος.
"Οβον ολίγοι καϊ άν είνε οί δυνάμενοι υπό
τοιαύτην βημαίαν καϊ μέ τοιοϋτο πρόγραμμα
 αναπααςις
210
να συνεργασθώσιν, είνε πάντοτε αρκετοί, διότι Έκ πρώτης όψεως ή έπιείκεια φαίνεται έναν-
εις ό,τι αυτοί δεν άρκοϋσιν άρχει ή θεία χάρις τία προς τήν δικαιοσύνην. Αύτή προσβλέπει
χαϊ δύναμις, ήτις εν άσθενεία τελειοΰται. Πα­ αύστηρά τον άδικοϋντα' έκείνη έχει τά βλέμ­
ρατηρήσατε τήν μάλλον άνωμαλον χαϊ τετα- ματα συμπαθή. Ή μ\ν έχει σύμβολον κατά τοΰ
ραγμένην ψυχήν. Προ τών αρμονικών φθόγ­ παρανομοϋντος τήν έκδικηβιν, ή δέ έχει σύμ­
γων μιας γλυκείας φωνής ή εν'ος μουσικού όρ- βολου τον έλεον. Ή δικαιοσύνη τιμωρεί’ ή
γάνου καταπραϋνεται χαϊ αυτή ήρεμα και συγ- έπιείκεια συγχωρεΐ.
κινείται, ενώ δε τά πάθη της νποχωροϋσι και Καί όμως ή έπιείκεια δέν είνε ένανχία προς
καταβάλλονται, εκ τοϋ βάθους αυτής ανέρχον­ τήν δικαιοσύνην. Εινε διακεκριμένη αύτής,
ται τόνοι επίσης αρμονικοί. Πώς τοϋτο ; Αιοτι άλλ' όχι πολέμια προς αύτήν. Είνε συμπάρε-
ή ψυχή είνε φύσει τοιαύτη, ώστε να συγχινή- δρος μετ' αύτής, άλλ* όχι αντίζηλος αύτής. Λι-
ται υπό τής αρμονίας, ευρισκόμενη δ απέναντι καιοσύνη καί έπιείκεια, έπιείκεια καί δίκαιο
της ελκεται προς αυτήν ύπο δυναμεως ακατα­ σύνη δετ είνε έχθραί, είνε άδελφαί. Συμπλη-
μάχητου και γίνεται εν μετ αυτής. Γοιτονροπως ροϋνται καί έξωραΐζονται άμοιβαίως' τοϋτο
και το χριστιανικόν κήρυγμα, προσηκόντως μάλιστα’ «λλα δεν αναιρεί ούδ' ακρωτηριάζει
ένεργούμενον, είνε τοιοϋτο, ώστε ανταποχρινε- ή μία τήν άλλην.
ται εις τάς άνάγκας τοϋ ανθρωπίνου πνεύμα­ Αί άρεταί είνε πολλαϊ καί ποικίλαι, έχουσι
τος καί τής ανθρώπινης καρδίας, γεννών δ δε πολλά καί ποικίλα τ' αγαθά. Αλλ' ή μεγα-
εντός αυτών τήν πίστιν, τήν ελπίδα, την λειτέρα άρετή τών άρετών είνε αύτη, ότι άρε­
αγάπην, επαναπαύει τον άνθρωπον καί ειρη­ ταί είνε όχι τόσον καθ' έαυτάς, όσον διά τής
νεύει αυτόν, οϋτω δ' εντός αύτοϋ ίμπεδοϋται αμοιβαίας έπενεργείας. 'Εχάστη άρετή, όπως
ή πεποίθησις ότι δ χριστιανισμός είνε τό φως ήνε τοιαύτη, άπαιτεΐ συνήθως τήν μετ αύτής
του, δ άρτος του, ή αρμονία του, ή ζωή του. δράσιν καί άλλης άρετής. Αρετή μεμονωμένη
.
Εις τήν θείαν χάριν άφ' ενός, καί άφ ’ ετέ­
καταντά νά ήνε κακία.
.Θ
ρου εις τήν στενήν ταύτην οικειότητα καί σχέ-
‘Η σοβαρό της διά τόν άνδρα είνε άρετή’
σιν τοϋ χριστιανισμού μετά τών ποικίλων δυ­
νάμεων καί εφέσεων τοϋ ανθρώπου, εύρισκου- χώρισον όμως αύτήν άπό τής άβρότητος’ κα­
σών έν αύιω τό πλήρωμα καί τό αγαθόν των, ταντά σκαιότης. 'Η φειδώ είνε άρετή' χώρισον
Π

δφείλεται ή δί δλιγίστων ανθρώπων γιγαν- όμως αύτήν άπό τής φιλανθρωπίας' καταντά
τιαία καί θαυμαστή πρόοδος τής νέας πίοτεως φιλαργυρία. Χώρισον καί άπό τής δικαιοσύνης
εν μέσω κόσμου όλως έξαχρειωμένου καί πο­ τήν έπιείκειαν’ εις πολλάς περιστάσεις ή δικαι­
Α.

λεμίου, καί 6 τελικός κατά τοϋ εθνισμού θρί­ οσύνη θά καταντήση ώμότης.
αμβος αυτής. Ούδεμία λοιπόν αμφιβολία ότι Έλέχθη ότι τό δίκαιον είνε ή ψυχή καί δ
το αυτό μέσον ανάγκη καί παρ' ήμΐν τώρα πρω- συνεκτικός δεσμός τής κοινωνίας. Πολύ άλη-
τίστως νά έφαρμοσθή, έπειδή δι’ αύτοϋ θές. Αλλ' έπίσης αληθές δ τι καί ή δικαιοσύνη
παρασκευάσωμεν όχι μετά μακρόν καί διδα­ μόνη άνεν τής έπιεικείας δεν έπαρκεΐ jrpog τήν
σκάλους καί ιερείς καί γονείς άγιους τοϋπρο- αρμονίαν τής κοινωνίας καί τήν έν αύτή
οριβμοϋ των, καί Οά έπιτύχωμεν διά ταχυτέ- πραγματοποίησιν τοϋ άνθρωπίνου προορισμού.
oag χριστιανικής μορφώσεως τής δημοσίας Τινές είπον ότι ή έπιείκεια προσιδιάζει εις
γνώμης τήν ταχυτέραν ηθικήν ημών καί κοι­ τάς μικράς καί άσθενεΐς ψνχάς. Ούδαμώς ! 'Η
νωνικήν άνόρθωσιν. έπιείκεια εινε άρετή τών μεγάλων χαϊ εύγενών
ψυχών. Ή έπιείκεια παραβλέπουσα, συμπά-

Η ΕΠΙΕΙΚΕΙΑ σχουσα, συγχωρούσα, προϋποθέτει κράτος τής

Ψνχήζ έπί τών όρμών καί τών παθών της, αύ-
ταπαρνησιν καί αύτοθυσίαν, ώς τοιαύτη δέ δέν
_ Η έπιείκεια είνε αρχή καί άρετή, δυνάμει μαρτυρεί άσθένειαν, άλλ' ϊσχύν καί μεγαλείου.
τής όποιας σνγχωροϋμεν εις τινα, εν μέρει ή
Εάν ή έπιείκεια αύτη έβασίλενε μεταξύ τών
καθόλου, παραλειψιν αύτοϋ ή πράξιν παρά τό
ανθρώπων, πόσαι έριδες καί μάχαι καί έγ-
πρέπον καί δίκαιον. Ύβρισέ τις ήμάς’ ήμεΐ5
κλήματα καί δυστυχήματα θά προελαμβάνον
δεν τον ανθυβρίζομεν, δέν τον καταγγέλλο­
το, ποσά μίση θά έκοιμώντο, πόσα δάκρυα
με, άλλά τόν συγχωροϋμεν ιδού επιείκεια.
καί στεναγμοί θά έλειπον, πόση δ' άγάπη θά
Λεν ηδυνήθη τις νά πληρώση τήν προς ήμάς
συνηνωνεν έν αρμονία τούς άνθρώπους ! Αλλ’
οφειλήν του' ημείς δεν ήγανακτήσαμεν, δεν
ή έπιείκεια είνε άρετή βλαστάνουσα μόνον όπου
προσεφύγομεν εις τά δικαστήρια εναντίον του,
αγαπη προς τόν πλησίον καί άγάπη προς τόν
αλλ απεφασίσαμεν νά περιμείνωιιεν' ή καί τώ
Θεόν, ένόσω δέ μάς διαιρώσι τά μίση rj μάς
εκαμαμεν άφεσιν τοϋ χρέους του' καί τοϋτο
επιείκεια. χωρίζη ή άδιαφορία καί χλείωμεν τά ώτα προς
τήν φωνήν τοϋ Θεού, ούχί ή έπιείκεια, άλλ ' ή
 Α Ν Α η
αχΧηρότηζ κα^ 4 έχδίκησις θά είνε ό νόμος
των JtQOS άλλήλους σχέσεων ήμών.
Ό ’Ιησούς Χριστός, ό ίτρα^ματοποιησα^ καί
κατά βιον τον π^6αν αρετήν, έ-
δίδφ προς ήμάς και επραγματοποίησεν Αυτός
τό ιδεώδες τής επιείκειαν. "Οτε εφώνει «άγα-
χάτε τους έχθρούς ύμών, ευλογείτε τους κα
tαρωμενονς υμάς, καλώς ποιείτε τους μισού ν-
ταζ νμάς, καί προσεύχεστε ύπέρ των έπηρεα-
ζόντων νμας καί διωχόντων υμάς>r ότε προς
τον Πέτρον έρωτώντα Αυτόν Κύριε, ποσάχις
άμαρτήσει εις εμέ ό αδελφός μου χαϊ άφήσω
αντώ ; έως επτάκις ;» δ 'Ιησούς άπεκρίνετο ου
λέγω σοι έως επτά, άλ?.1 εως εβδομηκοντάκις
επτά')' ότε προς τούς έρωτώντας τι κατ' Αυ­
τόν έπρεπε νά πάθη ή έπ’ αύτοφώρω καταλη-
φθεΐσα μοιχευομένη, ελεγεν < ό αναμάρτητος
υμών πρώτος τόν λίθον επ’ αυτή βαλέτω», προς
τήν Ιδίαν δ' έπέλεγεν «οά<Ϊ£ εγώ σε κατακρίνω’
πορενον καί μηκέτι άμάρτανε»' ότε σννεβού-
λενε νά παραχαλώμει> προσευχόμενοι τόν
Θεόν, όπως άφήση ήμίν τά παραπτώματα ήμών,
!'ώ£ καί ημείς άφίεμεν τοΐς όφειλέταις ήμών»'
βτε, αγαπών ήμας καί παρά πάντα ήμών τά
.Θ
αμαρτήματα, έχυνε χάριν ήμών τό αϊμά του
έπί τον σταυρόν, 6 Ίησονς καθίστατο τό πρό­
τυπον τής επιείκειας, έδίδασκε δε καί σννίστα
αύτήν καί λόγω καί έργω πρός ήμάς.
Π
1% έπιεικείας ταύτης προμάχων διηγήθη
πού ό 5Ιησούς Χριστός ότι βασιλεύς τις εις
Α.
δούλου αυτόν, οφειλέτην πρός αυτόν μνρίων
ταλάντων, παρακαλέσαντα δ’ αυτόν νά μακρο-
θυμήση, σπλαγχνισθείς, άφήκε τό δάνειον
αντώ. 'Ο δούλος ούτος όμως, έχων νά λαμ-
βάνη παρά συνδούλον τον εκατόν δηνάρια, κω-
φεύων είς τάς παρακλήσεις τον μή έχοντος νά
πληρώση καί ξητονντος την παραχώρησιν νέας
προθεσμίας, άπαντών ΰκαιώς είς έκάστην
παράκλησίν του ^άπόδος μοι ό,τι οφείλεις», τόν
έβαλε τέλος είς τήν φυλακήν. Αλλά τότε, μα-
&ων τό πράγμα 6 βασιλεύς καί κύριος αυ­
τόν χαϊ προσκαλεσάμενός, λέγει αντώ" «δούλε
πονηρέ, πάσαν τήν όφειλήν έκείνην άφήκά
Got, έπεϊ παρεκάλεσάς με, ούκ έδει καί σϊ ίλεή-
ΰαιτόν σύνδουλόν σου, ώς καί έγώ σε ήλέησα ;
καί όργισθείς 6 κύριος αυτού παρέδωκεν αν­
ιόν τοΐς βασανισταϊς, έως oh αποδώ παν το
δφειλόμενον αύτω. Ουτω, προΰέθηχεν ό Ιη-
βονς, χαί ό πατήρ μου ό έπονράνιος ποιήσει
νμΐν, έάν μή άφήτε έκαστος τώ άδελφώ αυτού
από τών καρδιών ύμών τά παραπτώματα αυ-
τώνκ (Ματ9-, Κεφ. ΙΗ.) '
Τοιουτοτρόπως 6 ’Ιησούς τήν έπιείχειαν δεν
έθεωρησξ μόνον ώς αρετήν τελειοποιούσαν τόν
άνθρωπον, άλΧώς αρετήν σώζουσαν αυτόν, χατα
τού αθετοϋντος δ' αύτήν ήπείλησε τήν φοβε-
9ωτάτην τών άπειλών, τήν έλλειφιν οίκτον καί
πιεικείας πρός αυτόν έχ μέρους τον έπονρα
νίον Αυτού Πατρός.
0 ΣΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
*0 Θεός, ό δημιουργήσας τήν φί'σιν, εόη
μιούργησε καί τό έν τή φύσει ωραίου, θέσας
δ’ έν τή ψυχή ήμών τό συναίσθημα τον καλοί-
έποίησεν ημάς τοίοντονς, ώστε ν' άγαπώνιεν
^ Άλλ ή πρός τό ώραίον κλίσις και αγάπη
δεν πρεπει ποτέ νά λαμβάνη τήν ίσχύν και τάς
διαστάσεις πάθους έν ήμΐν, ουδέποτε ό’ επι­
τρέπεται είς ήμας ύπό τής ηθικής νά θνσιά-
ζωμεν είς αυτό τά δικαιώματα, τά όποια επί
της ηθικής ήμών φνσεως έγονσιν ή σωφροσύνη.
ή χρηστότης, ή αιδώς.
Τήν αλήθειαν καί τήν υποχρέωσιν ταύτην
όφείλονσι καί οί άνδρες νά έχωσιν νπ όψιν,
αλλά μάλιστα αί γυναίκες. Καλαισθητικώτεραι
ανταί καί αίσθηματικώτεραι, τών «vdpiov, κα
ταίαμβάνονται ενίοτε ύπό εμπαθούς πρός καλ­
.
λωπισμόν μονομανίας, τόσον, ώστε ενδυμασία
χαϊ χόμμωΰις είνε ό άζων τού βίου χαί ό κό­
σμος τών πόθων καί τών ονείρων αυτών.
Βεβαίως τό ζήτημα τού ένδυεσθαι καί κο-
ΰμεΐσθαι είνε ύπό τιι>α εποφιν ζήτημα σχε­
τικόν. Ενδυμασία καί στολισμός ανθήρας
νεάνιδος δέν αρμόζει είς γραίαν νωδόν. ’Έν­
δυμα καί στολισμός νύμφης ή γυναικός, ήτις
άλυπον διάγει βίον, άπάδει είς γυναίκα χήραν
καί μητέρα ορφανών' ό,τι δέ είνε πολυτέλεια
ασύγγνωστος είς τήν μή διαθέτουσαν ανάλογα
ύλικά μέσα, εινέ τι μή άπαγορενόμενον είς γυ­
ναίκα πλουΰίαν, διαθέτουσαν πόρους επαρκείς.
Υπάρχει όμως καί έτέρα απόλυτος όψις
τού ζητήματος, καθ’ ήν δεν έπιτρέπεται είς
τήν γυναίκα, οίασδήποτε κοινωνικής τάζεως
καί οικονομικής καταστάσεως καί αν ήνε, νά
χαλλωπίζηται άσέμνως ή νά καθιστά εαντήν
πλαγγόνα, θέτουσα σκοπόν τού βίου της τόν
καλλωπισμόν.
Αεν εΐμεθα ούτε ταρτούφοι, ούτε σκαιοί καί
άφιλόκαλοι. Αλλ' όσάχις είδομεν γυναίκας δί
έπιτετηδευμένου ιματισμού ζητούσας να επι-
δ ε έξω σ ι καί έχθ έσωσ ι τάς σάρκας των,
δεν ήδυνήθημεν νά μή ταλανίσωμεν αυτάς καί
νά μή άπορήσωμεν προ πάντων πώς τάς βλέ-
πουσιν ούτως οι γονείς των, πώς ταίς τό επι-
τρεπουσιν οί άνδρες των, πώς τάς Ανέχονται
οί αδελφοί των. Θά εϊπη τις: « απορείτε, καί
είνε τούτο δείγμα ελλείφεως πεπολιτισμένης
Ανατροφή »' ^ δ ποίαιΰμ^ όίν δνναται,
32 „ ΙχαρίΛεται ik airbv^ νά χαιαπατή τους
νόμου; τής βεμνάτψος xnl τής cdSoi;.
Τί νά lilts ns πί?ί τίί> γυναιχός, rjus
 αναπααςις
212
νομίζει ότι καλλωπισμός τό παν ; Καί τις λοι­
πόν τότε δ Οκοπος τής ύπάρξεως των γυναί­
ων, τάς όποιας έτραυμάτισεν ή συμφορά και
θεωροϋσι μάταιου πάντα τον σώματος κόσμον,
των όρφανών και απόρων νεανίδων, αϊτινες
ευχαριστούνται άν δύνανται νά φέρωσι καθα-
ράντινα μόνον περιβολήν, τής. έγκαταλελειμ-
μενης χήρας, ψις σύρει τα πεπαλαιωμένα ράκη
της υπό μιας μόνον μερίμνης άπορροφωμένη,
νά εύρη ολίγον άρτον διά τά πεινώντα τέκνα
της. Τίς δ σκοπός τον καλλωπισμού διά την
δυσειδή γυναίκα, την οποίαν καθιστά γελοίαν,
διά την ερρυτιδωμένην γραΐαν, την όποιαν
καθιστά μωράν και παλίμπαιδα ; Και όταν το
σώμα ταφή υπό την γήν μετά των τελευταίων
ένδυιιάτων τον, τί ωφελεί τότε όλος δ καλλω-
πισμός τον, άν την ψυχήν δεν κοσμή δ σεμνός
στολισμός των ηβικών αρετών; Οια γυμνότης
αυτής καί οΐα καταδίκη !
Ταύτα έχων ύπ' όψιν δ Απόστολος Παύλος
έγραφεν, «ωσαύτως καί τάς γυναίκας {βούλο-
μαι) εν καταστολή κοσμίω μετά αίδοϋς καί
σωφροσύνης κοσμεΐν έαντάς, μή εν πλέγμασιν
.
ή χρνσώ ή μαργαρίτας ή ίματισμω πολυτελεΐ,
.Θ
αλλά δί έργων αγαθών. ίΠρος Τιμόθεον Α.
Κεφ. B'.j Και δ Πέτρος, «ών» (γυναικώνj έστω
ονχ δ έξωθεν εμπλοκής τριχών και περιθέσεως
Π
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ « ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ».
Ό εν τω Εθνικω Πανεπιστημίω καθηγητής
κ. Ίω. ΙΙανταζίδης έδωρήσατο εις τήν Βιβλιο­
:
θήκην τού Συλλόγου εκ των έαντοϋ σνγραα-
|
μάτων τά υπό τούς τίτλους I) « Των παρά
$ενοφώντι διορθωτέων » μέρος πρώτον και
'
δεύτερον. 2) Λόγος είσιτήριος. 3) «Περί τής
\
j Λάρνακας τού Κνψέλον. k) « Λύω κριτιχαΐ
διατριβαι » προσενεχθείσαι τω έθνικω Πανε­
\ πιστήμια) κατά τήν εορτήν τής πεντηκονταετη-
ρίδος αυτού. 5J « Χρονικόν » τής ά. δΟετίας
τού 'Ελλ. Πανεπιστημίου, καί 61 Τήν έπϊ των
Φοινισσών τού Βερναρδάκη βιβλιογρα­
φίαν του.
\ 'Ο κ. Αριστ. Κ. Σπαθάκης δύω αντίτυπα τού
έσχάτως έκδοθέντος ύπ αυτού νέου παιδαγω­
γικού συγγράμματος ή « Οικιακή παιδαγωγική».
— Ό κ. Σπυρίδων Παγανέλης τά εξής συγ-
| γράμματά του. ά) Οδοιπορικοί σημειώσεις, β')
Ό αγωνιστής τού 1821. γ) Ό Μύθος τον
Προμηθέως, αντίτυπα δύω. δ') 'IIαδελφή Μάρ­
θα. και έ) Αθηναϊκοί νύκτες.
— Ό κ. Λ. Βοκοτόπουλος τόν έπϊ τοΐς άπο-
j καλυπτηρίοις τού άνδριάντος Μιαούλη πανη­
γυρικόν λόγον του.
— Ό κ. Γερ. Ζερβός έν αντίτυπου έν Γαλ-
λικω κειμένω τής ιστορίας Καρόλου τού ΙΒ'.

χρυσίων ή ένδύσεως ίματίων κόσμος* άλΧ δ

κρυπτός τής καρδίας άνθρωπος, έν τω άφθάρ- (Histoire de Charles XI iy par Voltaire.
τω τού πραέος και ήσνχίον πνεύματος, ο έστιν — Ό κ. Έμμ. Γεωργιάδης τό περί τής Ζί-
Α.

ένώπιον τού Θεού πολυτελές». (Πέτρον Επι­ τσης (κωμοπόλεως τής Ηπείρου} πόνημά του.
στολή Α. Κεφ. Γ.ι — Ο κ. Άθαν. Παπαχρηστόπουλος 1' ’Έμ­
Τούς λόγους τούτους, χριστιανοί νεάνιδες μετρον μετάφρασιν τής Ίλιάδος τού Όμηρου
και γυναίκες, έχετε πάντοτε εις τόν νούν καί υπό Ν. Αουκάνου, καί 2) τά πρακτικά τής
τήν καρδίαν υμών. Ένδύεσθε καθαρώς και Λίκης των έπί έγκαταλείψει θέσεως κλπ. έν
φιλοκάλως, λαμβάνονσαι πάντοτε και τήν οικο­ Κούτρα καταδικασθέντων αξιωματικών.
νομικήν σας θέσιν ύπ όψιν, άλλά μή, μή θυ- —Ό κ. Α. Άκύλας τήν περί ’Αθανασίας
σιάζητέ ποτέ εις ματαίαν έπίδειξιν και καλλω­ τής Ψυχής φιλοσοφικήν μελέτην του.
πισμόν τόν οοραιότερον υμών στολισμόν τής
σωφροσύνης, τής σεμνότητας, τής αίδοϋς. Ή |
ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
τέχνη κατασκευάζει φώτα πολύχρωμα και γοη­
τευτικά' αλλ ο οφθαλμός τού ποιητοϋ δεν αν­
ταλλάσσει αντα ολα με το ήρεμον και γλυκύ Κ. Κ. Χρ. Σονδ. Άρτ' Λ. Α. Κονδ. Ν. Κόρινθ' Κ.
άστρου, τό όποιον μαρμαίρει εις τά βάθη τού Χατξηθεοδ. Στρωμν Βασ. Κονγ. Τύν. I. Άφθ. Πράβ.
ουρανοί. 'Έχετε νπ' όψιν σας ότι φιλοκαλία Α. Σεμπρ. Βάρναν, χρήματα έλήφθησαν—Χ.Κ. I. Άφθ.
μετά σεμνότητος ένώπιον των τίμιων άνθρώ- Πραβ’ Αημ. Μελ. Πλωμάρ. Μυτιλήνης' ’Αλ. Κονχον,
πων σάς δίδει πλειονα χαριν, λάμψιν, ευωδίαν, Μντιλ' Π. Πλαίΰ. Ζάχννθον, νέοι οννδρομηταϊ ένεγρό
δύναμιν, αγάπην, καλλονήν. Και μή, μή λη- φησαν, φύλλα έατάληοαν.— Κ. Σπ. Μαχρ. Μεν. "Αρ-
σμονήτε ποτέ οτι ό στολισμός τού σώματος της' έγράψαμεν, άποδείξεις έατείλαμεν.— X. Γεωργ.
παρέρχεται, μένει δέ μόνον αιώνιος, αειθαλής, Τονχ. Λίγ' I. Αεγ. Όδηο. ΰννεμορφώθημεν.— Α. Ά&.
άφθαρτος, λαμπρός, ένδοξος, δ διά των αρετών Τρίπ' Κ. Μαρ. Α. Κεφαλα, Σηλύβρ' Θεολ. Σχ. Χάλχης,
τού Ευαγγελίου στολισμός τής ψυχής. ζητηθεντα φύλλα ίΰτείλαμεν.—Α. Σημναδήρην, Μντ.
φνλ. 158 Ιονν. χαι τόμ. Α’. έτονς έοτάληοαν.
MIX. I. ΓΑΛΑΝΟΣ

Τνποις Α. Κολλαράχη χαι Ν. Τριανταφύλλον

— Κάτωθι τον Αημαρχείου. —