หน่วยที 6

พัฒนาการของรัตนโกสินทร์ตอนต้น
เหตุผลของการเลือกตังรัตนโกสินทร์เปนราชธานี
ง
ของธน
เ มไ เหมาะสม
·

>แ เ าพระยา ดเซาะต ง

·- พระราช งเ มของพระเ าตาก น บแคบ

ยาก ขยายใ ให
จะ

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช

การขึนครองราชย์ : พ.ศ. 2325 พระยาสรรค์ตังตัวเปนกบฏ เกิด

จลาจลขึนภายในกรุงธนบุร ี สมเด็จเจ้าพระยามหากษั ตริยศ
์ ก
ึ จึง
เสด็จกลับจากเขมร มายังกรุงธนบุรเี พือปราบกบฎ ทราบว่า
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงมีพระสติวป
ิ ลาสจึงให้นําไป
สําเร็จโทษด้วยการ 'ตัดพระเศียร' ยุคสมัยกรุงธนบุรจ
ี ึงสินสุดลง
วันที 6 เม.ย. 2325 ราษฎรได้อัญเชิญเสด็จขึนปราบดาภิเษกเปน
ปฐมกษั ตริยแ
์ ห่งราชวงศ์จักรี

การเมืองการปกครอง
เห
พลเ อน 8 ทหาร ง อ งใ
ตะ นออก
· แล าขาย)
มีสมุหนายก, สมุหกลาโหม, โกษาธิบดี และ ราช ค คช ง วแ ว
กรม า

เ ยง ง จตุสดมภ์เหมือนในสมัยอยุธยาตอนปลาย
ค งน 1 ↳ เทพ งอ ดอก ว
บน

โปรดเกล้าฯ ให้จัดทําประมวลกฎหมาย คัดลอกเปน งโต งโต งวด ง

3 ชุด ประทับตราราชสีห์ (สมุหนายก) ตราคชสีห์ ↓

~

การ างประเทศ
กลาโหม

(สมุหกลาโหม) และตราบัวแก้ว (โกษาธิบดี) เรียก หาด ไทย

กฏ หมาย ตรา สาม ดวง

ว่า………………………………………………………….
กั
ที่
คั
ร์
สั
ค้
ขั
วั
มี
สิ
สิ
มี
ดู
ยู่
ตั้
ฝั่
ม่
วี
ห้
นั่
ฝั่
ที่
ลั
ญ่
ริ่
วั
นื
ต้
ลิ่
ม่
บุ
ต่
ก๊
สั
ท่
บั
รื
น้
รี
จ้
ำ
จ้
วั
สิ
ดิ
 การส าง ดใ ง /1 เห อนส ยอ ธยาตอนปลาย พระราชกรณียกิจ
ทรงสร้างพระบรมมหาราชวัง และวัดพระศรีรต
ั นศาสดาราม โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระ
แก้วมรกตมาประดิษฐาน และทรงตังชือใหม่วา
่ 'พระพุทธมหามณีรต
ั นปฏิมากร'
ทรงบูรณะวัดโพธาราม พระราชทานนามใหม่วา
่ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาวาศ เ ดโพ

โปรดเกล้าฯ ให้สง
ั คายนา 'พระไตรปฎก‘ ↳> ดประจราชกาล 1

โปรดเกล้าฯ ให้สร้าง เสาชิงช้า

ทรงพระราชนิโปรตุเกสเข้ามาเจริญสัมพันธไมตรี (อันโตนีโอ เดอ วีเซน คนแรก)
ทรงพระราชนิพนธ์บทละคร เรือง รามเกียรติ รวมถึงการแปลวรรณกรรมของต่างชาติ เช่น
สามก๊ก และราชาธิราช

การปองกันประเทศ

รัชกาลที 1 ทรงพระปรีชาสามารถในการรบมาก
ทรงทําสงครามกับพม่า 7 ครัง
สงครามทียิงใหญ่ทสุ สงคราม ๑ บข
ี ด คือ ……………………………..
(ทัพพม่ามีถึง 144,000 คน ทัพไทยมีเพียง
70,000 สามารถเอาชนะทัพพม่าได้)
สงครามท่าดินแดงทําให้ไทยมีอาณาเขตกว้าง
ใหญ่ทสุ
ี ดในประวัติศาสตร์
วั
ทั
ที่
วั
มั
ว้
มื
วั
ธิ์
ร้
ยุ
ำ
 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

พ.ศ. 2352 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช

เสด็จสวรรคตด้วยพระโรคชรา พระชนมายุได้ 73 พรรษา สมเด็จ
พระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟากรมหลวงอิศรสุนทร กรมพระราชวังบวร
สถานมงคล จึงได้เสด็จขึนครองราชย์เปนพระมหากษั ตริยอ
์ งค์ที
2 แห่งราชวงศ์จักรี

ยุคทองของวรรณกรรม
ร.2 ทรงพระราชนิพนธ์งานประพันธ์ เรือง ทีโดดเด่นคือ อิเหนา
ทรงถนัดและโปรดปรานการเล่น ซอสามสาย ซึงซอคู่พระหัตถ์ทสํ
ี าคัญ
ได้พระราชทานนามว่า "ซอสายฟาฟาด" และเพลงพระราชนิพนธ์ทมี
ี ชอ
ื
เสียงเปนทีรูจ
้ ักกันดีคือ "เพลงบุหลันลอยเลือน"
ส่วนกวีเอกรัชสมัยนีคือ 'สุนทรภู่' มีผลงานจํานวนมาก ทีโดดเด่น เช่น
พระอภัยมณี ขุนช้างขุนแผน นิราศภูเขาทอง สุภาษิ ตสอนหญิง นิราศ
พระบาท และนิราศเมืองแกลง

เหตุการณ์สําคัญ
เจ้าฟากรมขนกษั ตรานุชต
ิ กับพวกคิดกบฎ โปรดเกล้าฯ ให้กรมหมืนเจษฎาบดินทร์ชา
ํ ระความ
สงครามกับพม่าทีเมืองถลาง ภายหลังพม่าขอเจริญสัมพันธไมตรีกับสยาม
ออกพระราชกําหนดห้ามสูบและซือขายฝน
อิน-จัน แฝดสยามคู่แรกของโลกถือกําเนิดขึน
โปรดเกล้าฯ ให้สง
่ คณะสมณทูตเดินทางไปศรีลังกาเพือศึกษาพุทธศาสนาในศรีลังกา
โปรตุเกสตังสถานกงสุลในกรุงเทพฯ นับเปนสถานกงสุลต่างชาติแห่งแรกของสยาม
เชอร์จอห์น ครอว์ฟอร์ด ทูตจากอังกฤษ เข้ามาเจรจาให้สยามยกเลิกผูกขาดพระคลังสินค้า แต่
ไม่สา
ํ เร็จ
เก็บค่าธรรมเนียมชายชาวจีน แทนการเกณฑ์แรงงานไปเปนไพร่ เรียกว่าการ ' ผูกป’
 ดประจราชการ ว

ทรงบูรณปฏิสง
ั ขรณ์วด
ั แจ้ง และพระราชทานนามใหม่วา
่
“วัดอรุณราชธาราม” ต่อมามีพระราชดําริทจะเสริ
ี มสร้าง
พระปรางค์ให้สง
ู ขึน แต่สนรั
ิ ชกาลเสียก่อน

พระบาทสมเด็จพระนังเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงมีพระนามเดิมว่า 'กรมหมืนเจษฎาบดินทร์'
ทรงพระปรีชาในด้านการค้าต่างประเทศ จึงทําให้พระคลัง
มีรายได้มากจนทรงได้รบ
ั การขนานพระนามว่า 'เจ้าสัว'
หลังจาก ร.2 เสด็จสวรรคตขุนนางและพระราชวงศ์จึง
พร้อมใจกันอัญเชิญครองราชย์เปนรัชกาลที 3

ยุครุ ่งเรองของการค้าและศิลปะ
ทรงสนับสนุนการค้าขาย โดยเฉพาะกับจีน พระคลังมีรายได้เพิมมากขึน ทรงแต่งสําเภาไป
ค้าขายยังจีนและประเทศใกล้เคียง ทําไทยได้ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจอย่างมาก
ศิลปะในสมัย ร.3 เปนศิลปะผสมไทย+จีน' ตามพระราชนิยมสังเกตได้จากวัดทีทรงสร้างและ
บูรณะ เช่น วัดราชนัดดาราม วัดนางรอง วัดยานนาวา

, ดราชการ ง
วั
ทั
วั
ทั้
ำ
 จารึกวัดโพธิจัดทําขึนในสมัยรัชกาลที 3 พระองค์โปรด
เกล้าฯ ให้จารึกสรรพตําราต่าง ๆ บนแผ่นหินอ่อน เปน
ความรูต
้ ่างๆ เช่น ศาสนา ภาษา วรรณกรรม วัฒนธรรม
ประเพณี จิตรกรรม ประติมากรรม และการแพทย์

เบา อเส. 4/
เหตุการณ์สําคัญ
3
สน ญญาเข อ น (ส.
ไทยทํา ……………………………………………..กั บอังกฤษ (สัญญาฉบับแรกในสมัยรัตนโกสินทร์) เปนสัญญา
ทางด้านการพาณิชย์ ให้ไทยและอังกฤษสามารถค้าขายได้อย่างเสรีซงกั
ึ นและกัน แต่ยง
ั คงต้องเสียค่า
ภาษี ปากเรือของแต่ละฝายอยู่ สัญญาฉบับนีไทยค่อนข้างได้เปรียบ เพราะค่าปากเรือของไทยแพง และ
ไทยไม่ปฏิบต
ั ิตามข้อบังคับหลายอย่าง ทําให้อังกฤษส่ง เชอร์ เจมส์ บรูค มาขอแก้สญ
ั ญาในภายหลัง
แต่ทา
ํ ไม่สา
ํ เร็จ
ร้อยเอกเจมส์โลว์ ทหารอเมริกันจัดทําตําราไวยากรณ์ไทยเปนครังแรก ชือ 'A grammar of the Thai
5ป ของสง
กฏ อ างเค งค ด

กําเนิดสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย โดย 'เจ้าฟามงกูฏ (ร.4) ขณะทรงผนวช เปนผูท

้ รงสังคายนา
④

ไทยทํา 'สนธิสญ
ั ญาโรเบิรต
์ ' กับอเมริกา (สัญญาฉบับแรกระหว่างเอเชียกับอเมริกา) เนือหาสัญญา
คล้ายสนธิสญ
ั ญาเบอร์นี แต่อเมริกาได้สท
ิ ธิเพิม เช่น หากมีชาติใดตังสถานกงสุลในไทย อเมริกาจะได้
ตังด้วย
หมอบรัดเลย์ ตังโรงพิมพ์แห่งแรกของไทย พิมพ์ปฏิทน
ิ และหนังสือพิมพ์ภาษาไทยเปนครังแรก
หนังสือพิมพ์ฉบับแรกของสยามมีชอว่
ื า หนังสือจดหมายเหตุ บางกอกรีคอเดอ
นอกจากนัน หมอบรัดเลย์ยง
ั เปนแพทย์ผา
่ ตัดแผนใหม่คนแรก และปลูกฝปองกันไข้ทรพิษสําเร็จคนแรก
ของไทย
ฏิิ
ร์สื่
ตึ
ย่
รั
ฆ์
ธิ
สั
ร่
รั
 จย 1

เห ผล 1

ปกครอง1

เศรษฐ จอา
เ อมา
ปั
สื่
ตุ
จั
กิ