Sa simula, mawiwika natin na ang BALAGTASAN ay isang uri ng aliwang sariling-

sariling atin. Dapat mabatid na ang salitang Balagtasan ay hango sa salitang Balagtas,
sagisag na ginamit noong panahon ng mga Kastila ng kinikilala nating Ama ng Tulang
Tagalog, Unang Makatang Laureado ng Pilipinas at Prinsipe ng mga Makatang Tagalog.
Sa kaanyuang patula, ang Balagtasan ay isang uri ng pagtatalo o debateng patula na
karaniwang ginaganap sa entablado ng mga mambibigkas kung nagkakaroon ng mga
pagdiriwang.
Batay sa kasaysayan, bago nauso sa ating bansa ang Balagtasan ay nagkaroon muna
tayo ng ibang uri ng mga pagtatalo, tulad ng Karagatan at Duplo.

Ang Karagatan
1-KARAGATAN AT DUPLO Isang katangi-tanging pamamaraang pampanitikan, ang
karagatan ay isang dulang ipinalalabas bilang pang-aliw sa mga nauulila. Ito’y
ginaganap sa ikasiyam na gabi ng isang namatay, sa ikatatlumpung araw ng
pagkamatay at sa unang taon ng kamatayan o pag-iibis ng luksa.

Ayon kay Julian C. Balmaseda, ang karagatan ay isang larong may paligsahan sa tula.
Galing daw ang pangalang ito sa alamat ng singsing ng isang dalagang nahulog sa
gitna ng dagat at ang binatang makakuha ay siyang pagkakalooban ng gintong
Granada o pag-ibig ng dalagang nawalan. Kaya’t ang karaniwang simula ng laro ay
ganito:

Karagatang ito’y kahit na malalim

Pangangahasan kong aking lulusungin,
Hustong bait ninyo ang titimbulanin<
Na inaasahang sasagip sa akin.

o dili kaya’y:

Karagatang ito’y oo nga’t mababaw,

Mahirap lusungin nang hindi maalam,
Kaya kung sakaling ako’y masawi man,
Kamay mong sasagip yaong hinihintay.
Sa dakong Kabisayaan, ang karagatan ay di-gaanong pormal at katulad ng ating Juego
de Prenda sa kasalukuyan. Narito ang isang halimbawa ng larong karagatan sa
Kabisayaan:

Nag tanum ako limon,

Putus brillante ang dahon,
Ng tauo nga makapasilong,
Luas guid sa Kamatayon.

Sa wikang Tagalog, ito ang ibig sabihin:

Nagtanim ako ng limon,

Pulus brilyante ang dahon,
Ang taong mapasilong,
Ligtas sa Kamatayan.

3-Mahalagang malaman din na noong taong 1741 ay ipinagbawal ng Arsobispo ng

Maynila ang karagatan sa dahilang kung minsan daw ay may mga pananalita ito na
labag sa kautusan ng relihiyong Katoliko. Ang sinumang nais magpalabas ng
karagatan ay kailangang humingi ng permiso.

Ang Balagtasan
3- Sumilang ang Balagtasan noong Abril 2, 1925, kaugnay ng pagdiriwang ng kaarawan
ni Balagtas. Bago sumapit ang naturang araw, ang Akademya ng Wikang Tagalog na
kinasasapian ng mga kilalang makata at mananagalog ay nagdaos ng isang
pagpupulong sa gusali ng Instituto de Mujeres na nasa Tayuman, Tundo, Maynila.
Kabilang sa mga dumalong makata at manunulat ay sina Lope K. Santos, Iñigo Ed.
Regalado, Patricio a. Dionisio, Teodoro E. Gener, Jose N. Sevilla, Jose Corazon de
Jesus, Florentino Collantes, at iba pa. Pinag-usapan nila’t napagpasiyahan, sa
mungkahi ni Atty. Patricio A. Dionisio na ang larong ipapalit sa matandang duplo ay ang
Balagtasan. Bilang huwaran, si Dionisio na rin ang sumulat ng kauna-unahang
Balagtasan at ito’y nalathala sa lingguhang pahayagang Telembang.
4- Sa balagtasang ito ibinatay ang unang Balagtasang itinanghal nina Corazon de
Jesus at Florentino T. Collantes, ang Bulaklak ng Kalinisan na ginanap sa Instituto de
Mujeres. Sinundan na ito ng marami pang uri ng ganitong balagtasan.

Nagkaroon noon ng tatlong grupo ng mambabalagtas: sina De Jesus at Collantes; sina

Amado V. Hernandez at Guillermo A. Holandez; at sina Rafael Olay at Tomas L. de
Jesus.

Ang unang Balagtasan nina Collantes at Huseng Batute ay naging matagumpay at

kinagiliwan ng madla. Si Lope K. Santos ang naging Lakandiwa; si Sofia Enriquez ang
nag-Kampupot; si De Jesus ang nag-Paruparo; at si Collantes naman ang nag-
Bubuyog.

5-Hindi nagtagal, ang Balagtasan ay ginanap sa dating Olympic Stadium na nasa

Doroteo Jose, Sta. Cruz, Maynila. Dito nagbalagtasan ang mga kilala’t pangunahing
makata ng bansa, tulad nina Benigno Ramos, Pedro Gatmaitan, Pedro Mendoza at iba
pa na nag-aagawan sa pagiging Hari ng Balagtasan.

6-Ang naging unang Hari ay si Jose Corazon de Jesus at pagkatapos ay si Collantes.

Ang isa sa mga naging huling hari ay si Emilio Mar Antonio at si Domingo Raymundo ay
naging prinsipe. Ang iba pang naging Hari ng Balagtasan ay ang mga makatang sina
Jose Gallardo, Nemesio Caravana, Aurelio Angeles, Fernando Bautista Monleon at
Cresciano C. Marquez, Jr.

Sa kabilang dako, kung sa Katagalugan ay naging popular ang Balagtasan, sa mga

Ilokano naman ay naging tanyag ang ganitong uri ng pagtatalo sa tawag na Bukanegan
na hango sa makatang Ilokanong si Pedro Bukaneg. Sa mga Kapampangan naman ay
mayroon din silang Crissotan na hango sa makatang Kapampangan na si Juan
Crisostomo na ang ginagamit na sagisag ay Crissot.

7- Samantalang mayroon pa ring isang uri ng balagtasan sa kasalukuyan - ang

Batutian – na hango kay Huseng Batute na sagisag ni Jose Corazon de Jesus. Ang
ikinaiiba nito sa Balagtasan, ito’y nagtataglay ng pagpapaigting ng tudyuhan at
pagmamayabang ng mga nagtatalong makata.
Mula sa entablado o tanghalan, ang Balagtasan ay narinig na rin sa radio o himpapawid
at maging sa tanghalan ng mga paaralan sa kasalukuyan. Ang unang naging
tagatangkilik sa radio ay ang Elizalde & Company, isang makawikang bahay-kalakal.

8- Makabuluhan ding banggitin dito na unang nagkaroon tayo ng aklat na katipunan ng

mga balagtasan noong 1937. Ito’y inilathala ni Jesus Balmori.

Mga Karagdagang Ulat

9-Noong 1950, medyo nagbagong-bihis ang Balagtasan nang lumitaw ang grupo nina
Antonio Raymundo, Ofelia Angeles at Ka Tino Estanislao. Gaya rin nina De Jesus at
Collantes, dinumog ng tao ang Balagtasan nina Ofelia at Raymundo. Higit na uminit
ang pagtanggap sa kanila ng publiko nang palagian silang naririnig sa radio. Para
silang nagkakagalit na parati. May sigawan at may tudyuhan. Sa kanilang panahon din
nauso ang malayang taludturan. May sukat, may tugma, ngunit kung minsan ay dalawa
o isang taludtod lang ang isinasagot ng kalaban sa kanyang katunggali.

9- Mga taong 1960 nang ihayag ang pagiging Hari ng Balagtasan ni C.C. Marquez. Sa
aming pagkatanda, miminsan lamang naming nasaksihan si CC na lumaban ng
Balagtasan – nang magkaroon lamang sila ng eliminasyon. Magmula noon ay hindi na
ito naulit, pagkat hindi na nagdaos ng pambansang timpalak sa sining na ito upang
makilala at tanghalin ang sinumang magiging bagong Hari ng Balagtasan.

Kaalinsabay ni CC Marquez, si Zenaida Flores naman ang kinilalang Reyna ng

Balagtasan. Ito’y naganap nang pagkaisahan ng mga pangunahing makata’t
mambabalagtas na si Bb. Flores ang gawin nilang reyna. Hindi rin dapat itatwa ang
taguring ito, pagkat bukod sa husay sa pagbigkas ay talagang kinikilala rin ng publiko
ang panitik ni Zenaida Arcega Flores.

10- Sa kabilang dako ng pangyayaring ito, may mga mambabalagtas din na gumawa ng
kani-kanilang kaningningan sa pamamagitan ng radio. Ang mga ito’y sina Maria Fe
Aguinaldo, Epifanio Alcaraz, Marlo Cabling, Gregorio Victorio, Diosdado Magadia, at iba
pa. Subali’t sa mga bagong sibol ng mga makata, kinilala at hinangaan naman sina
Pablo Reyna Libiran, Elena A. Sunpongco, Rodolfo A. Milan. Sa pamamagitan ng
kanilang lingguhang programang Bagong Oras ng Balagtasan, magawa nilang higit na
mapatingkad ang pagnanasa at kasiyahan ng tao sa pakikinig sa sining na ito.
Bagama’t maikli lamang ang panahong nauukol para sa naturang palatuntunan
(kalahating oras lamang), nagawa rin nina Libiran na mapaabot sa apat na sulok ng
kapuluan ang tagisan ng talino sa larangang balagtasan. Ang kanilang programa ay
isinasahimpapawid sa Himpilang DWWW, Lider Radio, sa pamamatnugot ni Henry
Jones Ragas.

Masasabing dahil na rin sa naturang programa, maraming pook sa bansa ang narating
na nina Libiran, Sunpongco at Milan upang magputong lamang ng korona o dili kaya’y
magpupuri sa mga napiling reyna ng pagdiriwang. Basta’t nagkasama ang tatlong ito,
di maaaring hindi mahilingan silang magbalagtasan.

`12- Sa kasalukuyan, bagama’t walang kinikilalang bagong Hari at Reyna ng

Balagtasan, sina Pablo at Elena naman ay gumagawa na rin ng kanilang sariling
bantayog sa larangang ito. Sabihin pa, sila ang mga bagong dugo at sigla na
bumubuhay at maaaring sumagip sa unti-unti nang namamatay na pamana ng Lahing
Kayumanggi – ang BALAGTASAN.

Marahil, sa mga darating na panahon ay marami pang sisibol o lilitaw na

mambabalagtas na kikilalalanin at hahangaan. Sa ibabaw ng lahat, ang mahalaga ay
ang huwag mamatay ang kulturang ito, pagkat tanging sa Pilipinas lamang
masasaksihan ang ganitong uri ng sining.