Kabanata 2

Dulas Panahon ng mga kastila -Modyul 2

Layunin:

Pagkatapos ng pag-aralan ng ikalawang kabanata ang mga mag-aaral ay inaasahang

- Nakikita sa kalsipan ang mga pangyayari tungkol sa duka noong panahon ng mga kastila,
- Nakilala ang mga makatang kumatha ng dula sa panahon ng mga kastila.

Pagtalakay sa Mga Nilalaman:

Sa loob ng mahit na tatlong daang taong pinanakop ng mga kastila ay namayan ang iba't ibang uri
ng dulang Secular at Panghelyon Ayon kay Dr. Nicaron Tiongon, ang mga dulang secular ay idinaraos
bilang makulay na pagdiriwang sa plitang bayan, samantalang ang duing pangrelihon ay napapanood
bilang makulay na paglalarawan ng mahalagang kapistahan at panahon sa liturhiya ng simbahang katoliko

Ang mga uri ng dula na palatak sa panahon kastila ay lubos na mauunawaan kung muling
Suriing tunay na dahilan ng pagkakakop ng mga kastila sa ating bansa. Hindi kailan sa atin na isa sa mga
layunin ng mga kastila ay ang gawing kristiyano ang mga mamamayang Pilipino. Dahil palasak at
tinitingala ang mga dulang komedya na siyang pinakamahala at pinakasikat na dulang secular noong
panahon. Samantalang pumalaot at nagningning ang senakulong batay sa pasyon beneses ang tulang
isadula sa kasaysayan ng buhay at kamatayan ni Hesukrito.

Ayon pa rin kay Tiongson ang mga dulang pangrelihiyon ay maaaring hatiin ayon sa haba nito:
ang mga maikling dula tlad ng Salubong at Panunuluyan, mahabang dula tulad ng Senakulo na
nagsisimula sa fingo ng PALASPAS (Palm Sunday) hanggang sa Engo ng pagkabuhay gayon din ang
Tibag.

Sa panahong ito ay palasak din ang mga dula tulad ng DUPLO at KARAGATAN na dati nang
ginagawa dito sa atin bansa bago paman dumating ang mga kastila, Nagkaroon ito ng mga modopikasyon
kung kaya't na uso ang mga dulang pantahanan na tulad ng BULAKLAKAN at HUEGO DE PRENDA.

Sa bandang hull ay pumasok sa ating bansa ang SARZUELA na pawang nakasulat sa wikang
kastila, Gayon din may ilang Pilipino ang nagtangkang sumulat ng Sarzuela ngunit ang mga ito ay sa
wikang kastila din.

MORO-MORO. Ang moro-moro ay isang dulang makarelihyon na kinagigiliwan ng mga Pilipina

noong panaho ng mga kastila. Ang mga pangunahing tauhan na gumaganap sa dula ay mga kristiyano at
mga muslem.

Nagsimula ang uri ng dulang ito noong kasalukuyang kainitan ng labanan ng mga kastila at
muslem sa Mindanao. Noong Feb. 1637 ay matagumpay na napabagsak ang tropa ng mga muslem sa
kamay ng mga kristiyano sa Cotobato. Ito ay sa pammuno ni Gob, Her. Sebastian it. Cruera. Ang
pangyayaring ito ay naging inspirasyon ng mga batang naglalaro sa dalampasigan ng kabite. Nasa anyon
dula na ginagaya ng mga bata ang labanan muslim at kristiyano na kilala sa tawag na Moro. Sa dula, ang
mga maro ay matatapang at magugulo samantalang mga kristiyano naman ay mababait at tahimik. Sa
dulang- larong ito nilusob ng mga kristiyano ang moog na pinamumunuan ni Cachil Corrolat.
Umaatikabong labanan sa pagitan ng epada gawa sa kahoy at patpat. Ito ay nagwakas sa pagdakip kay
Cachil Corrolat. Ang larong ito ay naging kaunaunahang moro-moro na dinagsa sa Pilipinas, Sapagkat
palasak ang makareliyong dula Dagiaan ang mga nagsisipanood na tao.

Naging inspirasyon ito ni Padre Jeronimo Perez upang sulatin ang dulang pinamagatang Guera
Piraticas na ang paksa ay ang pagkakalupig ng moog ni Correlat. Ite ay Itinatanghal sa Case dela
Compania sa Maynila noong Hulyo 5,1637.

Isa pang pagtatanghal na may ganitong uri ay ginaganap sa Pangasinanse noong Abril 299
17750 nang bininyagan si Sultan All Muudin ng lola. Sinundanito ng isa pang pribadong pagtatanghal
noong Enero 22,1772 sa palasyo ng Gobernador Heneral sa Maynila.

Noong una, ang mga komedya ay naglalarawan ng mga tradisyyon at kabuhayan ng mga
Pilipino. Nang malaunan nagging maka-relihiyon itonagsasalaysay ng mga tunggalian ng mga Muslim-at
Kristiyano Ang sentro ng paska ay madulang pakikipagsapalaran Kadalasan ang banghay ay umiinog sa
alaking muslim na libig at sasagutin ng babaing kristiyano. Ang mga magulang ng babae ay di papaag. .
Mapakasal an amang ang babae kung ang lalake ay magpapabinyag sa pagkakatiliko.

Ang dula ay kadalasang napapaloob ng mga milagro at kababalaghang lubos na kinagigiliwan ng

mga indio” Ito ay nasususit sa berso na ang sukat ay 7,8,10,12,14 na pantig sa bawat taludtod. Ang bawat
saknong ayy binubuo ng apat na taludtod. Ang komedya ay maindayog at mahimig.

Karamihang sumulat nito ay mga pare, ngunit napatanyag sina Jose de la Cruz (tawag na Suseng
Sisiw) at Francisco Baltazar (tawag na kiko Balagtas) dahil sa ilang dulang komedya na kanilang kinatha.

Narito ang pamagat ng ilang komedyang sinulat ni BALAGTAS (Isangguni ang mga ito sa xeroks na
naibigay sa inyo at itala ang ilang detalye ng bawat akda)

1 Orosman at Zafira

2. Don Ninio at Selinda

3. UREDATO AT ASTROM

4. CLARA BELMORI

5. ABDALAT MISERENA

6. BAYACETO AT DORLISCA

7. ALMANSOR AT ROSALINDA

8. LAINDIA ELEGANTE EL NEGRITO AMANTE

Kabilang na rin ang mga komedyang napatanyayg sa Tono Theater na isinulat ni Huseng Sisiw tulad ng:
1. La Guardia Cibilde Granada

2 Reyna Encantada Casamento Por Fueraz

3. Hernande at Galisandra

4. Jayson at Media
5. Rodrigo del Vivar

Ang Ama ng Panitikang Pampango na si Anselmo Jorge Fajardo a sumulat ng moro-moro at itinanghal
noong 11, ang komedya niyang isinulat sa wikang pampngo ay pinamagatang VIDA DE GONALA DE
CORDORA.

Isa pang manunulat ng komedya ay si Aurelio Tolentino ang tanyag na sinulat ay LA VENGEANZA DE
CONDE ROUDEL (Itala ang iba pang manunulat ng dula sa panahon ng kastila na makikita sa
inyong xeroks)

Mga Ibang Palasak na Dula sa Panahon ng Kastila

(Kunin ang katuturan at iba pang Imporasyon ng bawat uri ng dulang na nasa inyong xeroks at
kunin ang mahahalagang detalye)

1. Senakulo

2. Pasyong Pilapil

3. Karagatan

4. Duplo

5. Salubong

6. Paglakad ng Estrella at ang Belen

7. Carillo,

8. Puteje

9. Juego de Prenda

10. Bulaklakan

11. Pananapatan

12. Moriones

13. Dalit/ Flores de Mayo

14. Pangangaluluwa

15. Panunuluyan

16. Tibag

17. Sta Cruzan

18. Papuri/Putting

IV. Pagtataya (Unang Gawain)

1.Panuto: Basahing mabuti ang pahayag. Isulat ang titik A kung SANG-AYON at titik B KUNG DI
SANG-AYON
_______1.Ang dulang secular ay idinaraos bilang bahagi ng pagdiriwang ng pistang bayan.

______2. Ang dulang trahedya ay siyang pinakasikat na dula sa panahaon ng kastila.

_______3. Sa panahong ito ay palasak din ang mga dulang pangrelihiyon.

________4. Ang paksa ng dulang Moro-moro ay tungkol sa hidwaan ng muslim at kristiyano,

_______5. Nagsimula ang dulang moro-moro noong kasagsagan ng alitan ng mga katila sa mga kritiyano.

_______ 6. Isang tanyag na manunulat ng ng dula noon ay si Jose dela Crus na kaibigan ni Balagtas.

_________7. Anh ilang dulang akda ni Francisco Balagtas ay ang Florante at Laura.

________ 8. Ang dulang Senakulo ay itinatanghal tuwing kuaresma

________9. Samantalang ang salubong ay nangyayari tuwing paskong pagkabuhay ni Hesu Kristo.

_______10.Ang pinetencia ay paghihirap at pagpapasakit kay Hesu Kristo.