LISANS ANLAŞMASI

ULUSLARARASI PAZARLARA GİRİŞ STRATEJİLERİ

SHIMA PARVIZFAR
2023-2024
 LİSANS ANLAŞMASI NE DEMEK?

Lisans anlaşması iki taraf arasında gerçekleşen bir anlaşma ile belirli
bir süre ve koşullar dahilinde bir kişiye, bir markayı, patent hakkını,
teknolojiyi veya ticari bilgiyi kullanma hakkını veren bir sözleşmedir.
Lisans sözleşmesinin tarafları lisans veren ve lisans alandır. Bunlar tüzel kişi
olabilecekleri gibi, gerçek kişi de olabilirler. Tarafların birden çok kişi olmaları da
mümkündür.
 LISANS ANLAŞMARI ÖRENĞİ

.Bir yazılım alındığında genellikle elektronik olarak kullanıcıların kabul ettikleri

yazılım lisansları veya bir firmanın fason üreticisine kendi markasını ürünlerinde
kullanması için verdiği marka kullanım hakkı gibi anlaşmalar lisans anlaşmalarına
örnek olarak verilebilir
Disney, çizgi film karakterlerinin, marka adlarının ve giysi üreticilerinin logolarının,
oyuncaklarının
Örneğin Bill Blass,veHugo
saatlerinin dünya
Boss ve diğer çapında
küresel satışınıkotlar,
tasarımcıları sağlamak
kokulariçin
ve lisanslamışlardır.
Lisanslama
saatlerde Disney’in parkında,
lisans anlaşmaları yaptıklarındafilmlerinde ve televizyon
giysi koleksiyonlarından dahaişinde
fazla sinerji yaratmasını
sağlamıştır. Lisans alanların, renkler, malzemeler ya da diğer tasarım elemanlarını
kazanmaktadırlar.
yerel zevklere
Disney, göre
Caterpillar, uyarlama
Ulusal yapmalarında
Basketbol Birliği ve Cocaserbestlik
Cola lisans verilmektedir.
vermeyi çok
Walt Disney’in
kullanmaktadır. lisanslı ürünlerinden
Bu işletmelerin kazancı
hiçbiri konfeksiyon yıldaolmasa
üreticisi 30 milyar $ dır. Şirketin parkları,
bile, lisans
filmleri, televizyon
anlaşmaları şovları,
marka adlarını Mickey Mouse,
güçlendirmelerini Winnie the Pooh gibi diğer popüler
sağlamaktadır.
karekterler tüm dünyada tanınmaktadır. Disney Tüketici Ürünleri başkanı, şirketin
lisansla ilgili ürünlerinin kazancının yakında 75 milyar $ olacağını tahmin
etmektedir
Ford Otosan, dünyanın en büyük kamyon pazarına sahip Çin’de motor üretimi için
JMC ile teknoloji lisans anlaşması imzaladı. 12 yıllık anlaşma süresince Çin’de de
üretilecek Ecotorq motorlar, JMC markalı araçlarda kullanılacak.
 Lisans Anlaşmasınin Unsurları Nelerdir?
LİSANS ANLAŞMASINİN UNSURLARI NELERDİR?

Lisans Anlaşmasınin unsurları şunlardır:

Bir haktan veya maddi olmayan bir maldan yararlanmanın devri,
Lisans alanın lisans verene ücret-bedel ödeme unsuru.

Lisans veren lisans alana hukuken mutlak olarak korunan gayri maddi bir mal üzerindeki haktan veya fiilen korunan
maddi olmayan bir maldan yaralanmayı belirli bir süre devretmek zorundadır. Mutlak korunan hak, fikri veya sınai
haktır.
Lisans sözleşmesi, karşılıklı dolayısıyla ivazlı bir sözleşmedir. Bu nedenle, lisans alanın da lisans verene karşı edim
olarak bir ücret ödemesi gerekir.
Lisans verenin, Marka ile ilgili olarak lisans alanın işyerini denetleme hakkı ile, Markanın üzerinde kullanıldığı satılmış
veya satılacak üründen numune alma hakkı saklıdır.
bütün mal ve hizmetleri kapsamaktadır[77] Kısmi lisansta ise markanın tescilli olduğu mal ve/veya hizmetlerin bir kısmı marka lisansı
sözleşmesine konu edilmektedir Örneğin, birden fazla sınıf için tescil edilmiş bir markaya sahip bir firmanın bu markayı, o sınıflardan sadece
birinde veya birkaçında kullanılmak üzere lisansa konu etmesi mümkündür
LİSANS ANLAŞMASINDA BELİRTİLEMEİ GEREKEN
Lisans alanın markayı sözleşmede belirlenen mal veya hizmetler dışındaki mal veya hizmetler için kullanması da hakkın izinsiz genişletilmesi
olarak nitelendirilecektir[78] ÖNEMLİ HUSUSLAR
1. Sözleşmenin İçeriğine Göre
5.Tarafların İradesine Göre
Marka lisansı sözleşmesi ile bir markanın kullanım hakkı lisans alana verilir Markaya bağlı bu kullanım hakkı üretim, satım,
Genel olarak lisans, marka sahibi ile lisans alanın karşılıklı rızalarıyla oluş- muş sözleşme gereği verilen
dağıtım gibi birçok işlemi bün- yesinde barındıran geniş bir kavram olduğu için, lisans sözleşmesinin tüm bu işlemleri ya da bir haktır Ancak bazen kanunlarda
öngörülen durumların gerçekleşmesi halinde, hak sahibi aksi yönde iradesi bulunsa bile lisans vermek zorunda kalabilir Bu durumda zorunlu
bunlardan biri veya birkaçını bünyesinde bulunduracak şekilde yapılması mümkündür.
lisans söz konusu olur
2. Lisanslisans
Zorunlu Alanın Niteliğine
verilmesine nedenGöre
olan haller genellikle Rekabetin Korunması Hakkında Kanun [79]’da bulunmaktadırBu Kanundan aldığı
yetkiye dayanarak Rekabet Kurulu, sözleşme yapmaktan kaçınmanın rekabeti sınırlayacağını veya özellikle hakim durumun kötüye
Lisans ya bir kişiye ya da işletmeye bağlı olarak verilebilir Bir kişiye bağlı olarak verilen kişisel lisansta işletme devredilse bile [80]
kullanılması anlamında pazara giriş engeli yaratacağını tespit ettiği hallerde teşebbüslere lisans verme zorunluluğu getire- bilmektedir
lisans o kişi üzerinde kalır İşletmeye verilen lisanslar genellikle basit lisanstır ve işletmeden kasıt ekonomik birliklerdir.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 129 vd maddelerinde patent hakkına ilişkin olarak da zorunlu lisans ayrıntılı olarak düzenlenmiştir
3. Lisansın ve
Sözleşmesel Verildiği
zorunlu Coğrafi Alana
lisans dışında Göre
lisans verme zorunluluğunun mahkeme veya idari makam kararına ihtiyaç olmadan kanundan
kaynaklandığı hallerde kanuni lisanstan da söz edilebilir[81]
Sonuç olarak lisans, bölgesel olarak verilebileceği gibi ülkesel olarak da verilebilir Sözleşmede lisansın belli bir bölge için
6. Lisansın Süresine Göre
verildiği belirtilmemişse tüm ülkeyi kapsayacak şekilde verildiği kabul edilmelidir Lisans sözleşmesinin belirli bir bölge ile sınırlı
Kural olarak
olarak lisanshalinde,
yapılması sözleşmeleri belirli
lisansın bir süre
bu bölge için geçerli
dışında olacak şekilde
kullanılması lisans yapılır
hakkının[82]izinsiz
Sözleşmeye süre itibariyle
genişletilmesi olarakbir sınırlama
marka getirilmediyse
hakkına
lisansın fiilini
tecavüz koruması sona erinceye kadar devam edeceğinin kabul edilmesi gerektiği düşü- nülmektedir[83] AncakArkan’a göre, tescilli
markaoluşturacaktır.
bir markanın koruma süresinin on yıl olması sebebiyle lisans süresinin de on yılla sınırlandırılması uygun olmaz zira, koruma süresinin onar
yıllık dönemlerle uzatılması mümkündür[84]
Diğer yandan,taraflar sözleşmede süre öngörmemişler ya da sözleşmenin süresiz olduğunu belirtmişler ise bu tür lisans sözleşmeleri de
geçerlidir, fakat istisnai durumlarda görülür Yani marka lisansı sözleşmeleri süreli ve süresiz marka lisansı sözleşmeleri olarak da tasnif
edilebilirAncak uzun süre devam
7. Lisansın Bedeline Göre
Marka sahibi lisans verenin, lisans alana vermiş olduğu kullanma hakkına karşılık olarak lisans alan, belli bir bedel ödeme taahhüdünde
bulunmuş ise bedelli lisanstan bahsedilebilir Ancak daha öncede belirtildiği gibi lisans sözleş- mesinde lisans alanın mutlaka bir bedel
 LİSANS ANLAŞMASINDA BELİRTİLEMEİ GEREKEN
ÖNEMLİ HUSUSLAR

4. Lisansın Kapsamına Göre

Taraflar verilen kullanım hakkını tescilli markanın kapsadığı mal ve hizmet- lerin tamamına ya da bir kısmına teşmil
edebilirler
5.Tarafların İradesine Göre
Genel olarak lisans, marka sahibi ile lisans alanın karşılıklı rızalarıyla oluş- muş sözleşme gereği verilen bir haktır
Ancak bazen kanunlarda öngörülen durumların gerçekleşmesi halinde, hak sahibi aksi yönde iradesi bulunsa bile
lisans vermek zorunda kalabilir Bu durumda zorunlu lisans söz konusu olur
6. Lisansın Süresine Göre
Kural olarak lisans sözleşmeleri belirli bir süre için geçerli olacak şekilde yapılır[82] Sözleşmeye süre itibariyle bir
sınırlama getirilmediyse lisansın marka koruması sona erinceye kadar devam edeceğinin kabul edilmesi gerektiği
düşü- nülmektedir[83]
7. Lisansın Bedeline Göre
PAZARLAMAD LİSANS ANLAŞMASI NEDİR?

Lisans verme yöntemi ile uluslararası pazarlara

girişte belirli bir ülkedeki bir şirket (lisans
veren-licensor) başka bir ülkedeki bir şirket
veya şahıs ile (lisans alan-licensee) bir sözleşme
imzalayarak kendine ait bazı şeylerin kullanım
hakkını sağlayan lisansı (license) verir.
LİSANS ALANIN AVANTAJLARI:
1. Lisans alan, lisans yoluyla pazarlara daha hızlı erişebilecektir.
2. Lisans anlaşmaları, özellikle KOBİ'ler için bir ArGe çalışması yapmadan inovatif teknolojilere ve
uzmanlığa ulaşılması için çok önemli bir rekabet avantajı sağlar.
LİSANS VERENİN AVANTAGLAEİ:
1. Yeni bir gelir kalemidir
2. İhlallerin çözümü için bir yoldur
3. Lisans veren, sahibi olduğu teknolojinin kullanımı ile ilgili olarak yeterli ekipman ve kaynağa sahip
değilse bile bu teknolojiden maddi kazanç sağlayabilir
4. Yeni pazarlara girme imkanı sağlar

LİSANS ALANIN RİSKLERİ:
1. Lisansa konu FM varlığı aşırı rekabetçi/zor bir teknoloji olabilir ve teknoloji öngörülen süreden daha
kısa bir sürede eskiyebilir
2. Lisans bedeli ödemeleri sıkıntı yaratabilir
LİSANS VERENİN RİSKLERİ:
1. Teknoloji/bilgi üzerindeki kontrol kaybedilebilir
2.Lisans alan, bir rakip haline gelebilir
3. Yetenekleri kısıtlı bir lisans alan, lisans verenin gelirini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu durum
özellikle inhisari lisanslarında oldukça tehlikelidir.
LİSANS ANLAŞMALARI VE FRANCHİSİNG ARASINDA FARKLILIK

Bir lisans anlaşması ürünler ve hatta bazen sadece bir ürünle sınırlı iken, franchising bir iş
kavramını içerir.
İkinci farklılık konusu taraflardır.
Lisans anlaşmalarında taraflar yani hem lisans alan hem de lisans veren taraf franchisinge
kıyasla finansal açıdan daha güçlü, köklü ve önemli bir iş deneyimine sahip büyük
işletmelerdir.
Bir diğer farklılık, anlaşma süresinde yatar. Lisans anlaşmaları franchise anlaşmalarına kıyasla
daha uzun süreli iken franchise anlaşmaları genellikle 5 ve bazen 10 yıl süreyle kısıtlıdır. Süre
bitiminde franchising sözleşmesinin yenilenmesi gerekir.
Kontrol açısından
lisans anlaşmaları daha fazla serbestliğe sahiptir. Buna karşılık franchising de franchise alan
çok sıkı bir şekilde seçilir ve anlaşma süresi boyunca belirlenen performans standartları esas
alınarak sürekli kontrol altında tutulur.
 LISANS TÜRÜ

İnhisari lisans (exclusive): lisansa konu FM veya teknoloji sadece lisans alan
tarafından kullanılabilir (lisans veren de kullanamaz ve başkalarına lisans
veremez)
İnhisari lisansın bir başka alt türü ise sole license (tek lisans olarak
Türkçeleştirebilir) olarak bilinir. Burada lisansa konu FM veya teknoloji,
lisans alan ile birlikte lisans veren tarafından da kullanılabilir ancak lisans
veren, başkalarına lisans veremez(*).
İnhisari olmayan lisans (non-exclusive): lisansa konu FM veya teknoloji
lisans alan ile birlikte lisans veren tarafından kullanabilir ve lisans veren arzu
ederse başkalarına da lisans verebilir.
 KAYNAKLA
R:
Fikri Mülkiyetin Ticarileştirilmesi: Lisans Anlaşmaları,
http://www.aia-istanbul.org/files/ipr_helpdesk/licence_agreements-tr.pdf

Exchanging Value – Negotiating Technology Licenses, A Training Manual Dünya

Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) ve Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) ortak yayını
http://www.wipo.int/sme/en/documents/guides/technology_licensing.html
· Licensing Intellectual Property, Birleşik Krallık Patent Ofisi yayını
http://www.ipo.gov.uk/licensingbooklet.pdf
TEŞEKURLER