CHƯƠNG 9

KINH TẾ VĨ MÔ
TRONG NỀN KINH TẾ MỞ

1
 I. LÝ THUYẾT VỀ LỢI THẾ

II. CHÍNH SÁCH NGOẠI THƯƠNG

NỘI III. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI

IV. CÁN CÂN THANH TOÁN (BOP)

DUNG
V. CHÍNH SÁCH VĨ MÔ TRONG NỀN KINH TẾ MỞ
 I. LÝ THUYẾT VỀ LỢI THẾ
1. Lôïi theá tuyeät ñoái (Adam Smith).
Smith).
• Khaùi nieäm:
TMQT  ÑKSX≠ ÑKSX  NSLÑ≠
NSLÑ  CPSX≠
CPSX
Lợi thế tuyệt đối (absolute advantage)
của một nước thể hiện ở chỗ nước đó có khả
năng sản xuất một loại hàng hóa với chi phí
thấp hơn so với nước khác.
1. Lý thuyết lợi thế tuyệt đối

• Ví dụ1:
– Giả sử gạo và vải sản xuất ở VN và NB là giống
nhau
– Chi phí sản xuất được quy về giờ lao động
Vải (giờ/mét) Gạo (giờ/kg)
VN 6 2
NB 4 3
 1. Lợi
L i thế
th tuyệt
tuy t đối
• Ví dụ2: Chi phí sản xuất café và sắt của Brazil và Mỹ lần lượt là:

Brazil USA
Café 5ñ 9ñ
Saét 10 ñ 6ñ

* YÙ nghóa:
nghóa: Neáu caùc quoác gia ñaàu tö phaàn lôùn nguoàn löïc vaøo
maët haøng coù lôïi theá tuyeät ñoái vaø tham gia vaøo TMQT
TMQT cuûa caûi
caùc quoác gia seõ taêng leân, thu nhập thực được cải thiện.
 2. Lôïi theá töông ñoái
* KN:

Một nước có lợi thế tương đối so với nước khác

nếu sản xuất hàng hóa với giá rẻ hơn khi so
sánh qua một loại hàng hóa khác.
 2. Lý thuyết về lợi thế tương đối
Vải (giờ/mét) Gạo (giờ/kg)
VN 6 2
NB 2 1

Nhật có lợi thế tuyệt đối cả về vải lẫn gạo

Nếu lấy vải làm chuẩn so sánh:
o Việt Nam: 1m vải = 3 kg gạo
o Nhật: 1m vải = 2 kg gạo
=> Ở VN, gạo rẻ hơn một cách tương đối so với gạo ở Nhật
Nếu lấy gạo làm chuẩn so sánh:
o VN: 1kg gạo = 1/3m vải
o Nhật: 1kg gạo = 1/2m vải
=> Ở Nhật, vải rẻ hơn một cách tương đối so với vải ở VN.
 2. Lôïi theá töông ñoái
* YÙ nghóa: Neáu caùc quoác gia ñaàu tö phaàn lôùn
nguoàn löïc vaøo maët haøng coù lôïi theá töông ñoái
vaø tham gia vaøo TMQT cuûa caûi caùc quoác
gia seõ taêng leân, thu nhập thực của người dân sẽ
được cải thiện.
 II.. Chính saùch ngoaïi thöông
1. Chính saùch gia taêng xuaát khaåu
ΔXXΔADAD = ΔX X ΔY K. AD•= K.ΔX
Y = K.ΔAD K. X
ΔM M = Mm.ΔY
Mm. Y = Mm.K.
Mm.K.ΔX
X

M > ΔX
Mm.K>1  ΔM X  CCTM xaáu hôn
Mm.K=1
Mm.K=1  ΔM X  CCTM nhö cuõ
M = ΔX
X  CCTM toát hôn
M< ΔX
Mm.K<1  ΔM<
 Muoán caûi thieän CCTM: ↓Mm.K
a/ ↓Mm : ↓Tiêu dùng haøng ngoaïi
(↑Chất lượng vaø↓P haøng noäi ñeå
caïnh tranh vôùi haøng ngoaïi ngay treân
thò tröôøng noäi ñòa)
ñòa)

b/ ↓K

ADm  Cm↓
↓ADm Cm↓
Im↓
Im↓
Tm↑
Tm ↑
 2/ Chính saùch haïn cheá nhaäp khaåu
• Chính saùch haïn cheá nhaäp khaåu roäng raõi coù theå laøm
cho neàn kinh teá gaëp phaûi 2 thieät haïi sau:
sau:
- Caùc nöôùc seõ traû ñuõa laïi baèng chính saùch töông töï.
- Khoâng taän duïng lôïi theá so saùnh.h.
 III. TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI VÀ THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐII

• 1. Tỷ giá hối đoái

a. Khái niệm:
Tyû giaù hoái ñoaùi laø möùc giaù maø ñoàng tieàn moät
nöôùc coù theå bieåu hieän qua ñoàng tieàn nöôùc
khaùc.
 b. Caùch tính tyû giaù
• Coù 2 caùch: tröïc tieáp vaø giaùn tieáp.
Neáu laáy noäi teä laøm chuaån (tröïc tieáp): ): Tyû giaù
hoái ñoaùi laø löôïng ngoaïi teä caàn coù ñeå ñoåi laáy
1 ñôn vò noäi teä.
Neáu laáy ngoaïi teä laøm chuaån (giaùn tieáp): ): Tyû
giaù hoái ñoaùi laø löôïng noäi teä caàn coù ñeå ñoåi laáy
1 ñôn vò ngoaïi teä.
 Nieâm yeát tyû giaù
 Kyù hieäu tieàn teä cuûa moät nöôùc bao goàm 3
maãu töï :
X X X
Teân quoác gia Teân ñôn vò tieàn teä cuûa quoác gia
Ví duï : USD - Đôla Myõ
VND, CAD, JPY, SGD, THB, GBP, CHF…
 c. Nieâm yeát tyû giaù
Coù 2 caùch : nhò ñieåm vaø thoâng thöôøng
Ví duï: USD / FRF = 5.8260/ 8260/98
USD / VND = 20. 20.550/
550/ 20.
20.650
 Đôn vò tieàn ñöùng tröôùc: laø ñoàng ñöôïc yeát gia,ù thöôøng laø
ñoàng tieàn maïnh hôn ñoàng tieàn ñöùng sau (USD).
(USD).
ôn vò tieàn ñöùng sau : laø ñoàng tieàn ñònh giaù cho đồng
 Đôn
ñứng
ng trước
tr c (FRF, VND).
VND).
 Tyû giaù ñöùng tröôùc:laø tyû giaù mua USD cuûa quầy
qu y .
 Tyû giaù ñöùng sau:
sau: laø tyû giaù baùn USD cuûa quầy
qu y.
 Mua hay bán đều nói với tư cách là quầy giao dịch ngọai
hối (không nói với tư cách cá nhân.)
 c. Nieâm yeát tyû giaù
USD / FRF = 5.8260/98
Đọc là:
Tỷ giá mua: Một USD được quầy mua vào với giá 5 FRF, 82
cent, 60 điểm.
Tỷ giá bán: Một USD được quầy bán ra với giá 5 FRF, 82
cent, 98 điểm.
USD / VND = 20 000/20 890  Đọc ?
 2. Thò tröôøng ngoaïi hoái

• Laø khaùi nieäm dieãn taû vieäc mua baùn, trao ñoåi
ñoàng tieàn giöõa caùc quoác gia baèng tieàn maët
hay baèng chuyeån khoaûn.

• Treân thò tröôøng ngoaïi hoái cuõng coù 2 löïc: cung

vaø caàu veà ngoaïi teä.
 a. Cung ngoaïi teä (SFC)

• Laø giaù trò löôïng ngoaïi teä coù

co trong neàn kinh teá
taïi moãi möùc tyû giaù .
• Ñoà thò: e
SFC

e tăng  SFC tăng

0 FC
 a. Cung ngoaïi teä (SFC)
• Phaùt sinh töø löôïng haøng hoùa hoaëc taøi saûn
trong nöôùc maø ngöôøi nöôùc ngoaøi muoán mua.
• Vì muoán mua nhöõng taøi saûn naøy neân ngöôøi
nöôùc ngoaøi seõ cung öùng moät löôïng cung
ngoaïi teä cho thò tröôøng ngoaïi hoái.
 Ví duï:
• Voán ñaàu tö nöôùc ngoøai taêng  SFC taêng.
• Kieàu hoái töø nöôùc ngoøai veà taêng  SFC taêng.

e SFC
SFC’

FC
 b. Cầu ngoaïi teä (DFC)
• Laø giaù trò löôïng ngoaïi teä mà neàn kinh teá cần
n
có taïi moãi möùc tyû giaù .
• Ñoà thò: e

e tăng  DFC giảm

DFC

0 FC
 b. Cầu ngoaïi teä (DFC)
• Phaùt sinh töø löôïng haøng hoùa hoaëc taøi saûn ôû
nöôùc ngoaøi maø ngöôøi trong nöôùc muoán mua,
taïo neân söùc caàu veà ngoaïi teä treân thò tröôøng
ngoaïi hoái.
 2. Thị trường ngọai hối
• Điều kiện cân bằng: SFC = DFC
• Ñoà thò: e
SFC

eE
DFC

0 FC
 2. Thị trường ngọai hối
• Nếu tỉ giá trên thị trường là et. Khi et  ee thì :
1. et > ee  SFC > DFC: có thặng dư cung ngọai tệ,
nên tỉ giá có thể có xu hướng giảm.
e
SFC
e1
eE
DFC

0 FC
D1 S1
 2. Thị trường ngọai hối
• Và ngược lại, khi et < ee  SFC < DFC: có thặng
dư cầu ngọai tệ, nên tỉ giá có thể có xu hướng
tăng.
• Khi SFC hay DFC thay đổi, tỉ giá có thể thay
đổi.
• Tuy nhiên, tỉ giá có thay đổi hay không còn
tùy thuộc vào cơ chế tỉ giá hối đóai của
NHTW.
 3. Cơ chế tỉ giá hối đóai
• Cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi laø taát caû nhöõng quy ñònh
phaùp luaät do Chính phuû vaø NHTW quy ñònh ñeå
ñieàu tieát, kiểm sóat, quaûn lyù thò tröôøng ngoaïi
hoái.
• Phân lọai : Coù 3 cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi
- Cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh
- Cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi thaû noåi
- Cô cheá tyû giaù linh họat coù kieåm soaùt
 3. Cơ chế tỉ giá hối đóai
• Cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh
laø cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi maø NHTW cam keát
seõ duy trì tyû giaù baèng caùch duøng döï tröõ ngoaïi teä
vaø caùc chính saùch kinh teá khaùc ñeå can thieäp
vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái khi cung, caàu ngoaïi teä
treân thò tröôøng ngoaïi hoái thay ñoåi.
 3. Cơ chế tỉ giá hối đóai
• Cô cheá tyû giaù cố
c định
Ví dụ: e1 (USD/VND) = 20500.
Do nhu cầu NK tăng vọt  DFC tăng e có xu
hướng tăng (1).
NHTW bán dự trữ ngọai tệ: SFC tăng  e giảm
lại (2).
(1) + (2)  e = e1 : tỉ giá không đổi, FR (Foreign Reserves)
giảm, SM giảm nên lãi suất i tăng.
e
SFC

SFC’

e2 E1
e1

DFC’
DFC

0 FC
e1  e2 rồi quay trở về e1
 3. Cơ chế tỉ giá hối đóai
Cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi thaû noåi
Laø cô cheá maø ôû ñoù tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc töï do
thay ñoåi theo cung caàu ngoaïi teä, NHTW (CB)
khoâng can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái.
 e
SFC

e2 E1

e1

DFC’
DFC

0 FC
e1  e2 khi DFC tăng
 3. Cơ chế tỉ giá hối đóai
Cô cheá tyû giaù linh họat coù kieåm soaùt:
Laø cô cheá tyû giaù thaû noåi nhöng neáu vöôït quaù
giôùi haïn cho pheùp, coù khaû naêng aûnh höôûng xaáu
ñeán caùc hoaït ñoäng kinh teá thì NHTW seõ duøng
döï tröõ ngoaïi teä vaø caùc chính saùch kinh teá khaùc
ñeå can thieäp.
4. Tác động của tỷ giá hối đoái đối với nền kinh tế
- e↑ (neáu caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi)
Haøng hoùa vaø taøi saûn trong nöôùc seõ trôû neân reû hôn ñoái vôùi
ngöôøi nöôùc ngoaøi
 Xuaát khaåu ↑
VD: DNXKHH A
P = 20.000 VND
e = 20000VND/USD PXK = P* = 1USD

Nếu
u e = 21000VND/USD 0, 95 USD <PXK< 1 USD
 - e↑ (neáu caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi) Haøng hoùa vaø taøi saûn
nöôùc ngoaøi seõ trôû neân maéc hôn ñoái vôùi ngöôøi trong nöôùc 
Nhaäp khaåu ↓

VD: DNNKHH B
P* = 1USD

e = 20000VND/USD P = 20.000 VND

e= 21000VND/USD P = 21.000 VND
 5.Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc (er) vaø söùc caïnh tranh
• Khaùi nieäm: er laø möùc giaù töông ñoái cuûa nhöõng haøng
hoùa ñöôïc tính theo giaù nöôùc ngoaøi so vôùi giaù trong nöôùc
khi quy veà moät loaïi tieàn chung.
chung.

P*
er  e.
P
Nếu TGHĐ danh nghĩa lấy đồng ngoại tệ làm chuẩn, ta có:
er = TGHĐ danh nghĩa x giá nước ngoài / giá trong nước
 VD1: P=20.000VND, e=20.000VND/USD, P*=1USD
1USD Söùc caïnh tranh
 1 cuûa haøng trong
1USD 1USD nöôùc ngang
e r1  20.000VND/ USD
20.000VND baèng
20.000VND caùc nöôùc khaùc
 1
20.000VND

VD2: P=20.000VND, e=21.000VND/USD, P*= 1USD

1USD
  1,05 Söùc caïnh
0,95USD tranh
1USD cuûa haøng
e r2  21.000VND/ USD trong
20.000VND nöôùc cao hôn
21.000VND nöôùc khaùc
  1,05
20.000VND
Lưu ý: Trường hợp lấy ngoại tệ USD làm chuẩn
 Nhaän xeùt
• + Neáu er↑ Söùc caïnh tranh↑
tranh
+ Duøng er ñaùnh giaù söùc caïnh tranh cuûa quoác
gia treân thò tröôøng theá giôùi baèng caùch ñieàu
chænh theo laïm phaùt.

CPI *
er  e.
CPI
 IV. Caùn caân thanh toaùn
(Balance of Payment: B.O.P)
1. Khaùi nieäm:
• BOP laø moät baûng lieät keâ ghi laïi caùc doøng
giao dòch baèng tieàn cuûa moät quoác gia vôùi
caùc nöôùc khaùc.
- Doøng tieàn vaøo: +
- Doøng tieàn ra: -
 Cán cân thanh toán quốc tế (tt)

• Ở Việt Nam, cán cân thanh toán thường được hạch toán theo
ngoại tệ
• Nguyên tắc ghi vào BOP:
– Một hoạt động nếu mang tính chất xuất khẩu, thu tiền về thì
ghi vào bên Có, và mang dấu cộng (+).
– Một hoạt động nếu mang tính chất nhập khẩu, tiêu tốn tiền
thì ghi vào bên Nợ, mang dấu trừ (-).
• Chênh lệch giữa các luồng tiền “đi vào” và “đi ra” được gọi là
khoản “ròng”
 2. Kết cấu của BOP
• Tài khoản vãng lai (current account – CA)
• Tài khoản vốn (capital account - KA)
• Sai số thống kê (error - E)
 a. Tài khoản vãng lai (CA)
• Tài khoản vãng lai ghi chép các luồng buôn bán hàng hoá và
dịch vụ cũng như các khoản thu nhập ròng khác từ nước
ngoài.
– XNK hàng hoá và dịch vụ. Chênh lệch giữa XK và NK: xuất khẩu
ròng.

– XNK các yếu tố sản xuất. Chênh lệch giữa thu nhập từ các yếu tố
XK và thu nhập từ các yếu tố NK: thu nhập ròng từ nước ngoài

– Chuyển nhượng thu nhập giữa các nước với nhau: viện trợ, bồi
thường chiến tranh, quà biếu…Chênh lệch giữa thu nhập do nhận
chuyển nhượng từ nước ngoài và thu nhập chuyển nhượng cho nước
ngoài: chuyển nhượng ròng.
 b. Tài khoản vốn (KA)
• Tài khoản vốn ghi chép lại luồng vốn đi vào và đi ra khỏi
quốc gia.
– Vốn dùng để mua nhà máy, cổ phiếu của các công ty gọi là đầu
tư. Chênh lệch giữa luồng đi vào và đi ra được xếp vào mục đầu
tư ròng.

– Vốn dùng để gửi ngân hàng (hoặc trực tiếp cho vay), mua trái
phiếu chính phủ nước ngoài gọi là giao dịch tài chính. Chênh lệch
giữa luồng đi vào và đi ra được xếp vào mục giao dịch tài chính
ròng.
 Những nhân tố ảnh hưởng đến TK vốn

• Tỷ giá hối đoái

• Lãi suất trong nước
K = K0 + Kmi
 c. Sai số thống kê
• Sai số thống kê nhằm điều chỉnh sai sót mà
quá trình thống kê gặp phải.
• Mục này đôi khi còn được gọi là hạng mục cân
đối (balancing item).
 Cán cân thanh toán BOP
• BOP = CA + KA + E
– BOP > 0: thặng dư cán cân thanh toán

– BOP < 0: thâm hụt cán cân thanh toán

– BOP = 0: cân bằng cán cân thanh toán

• Trong nền kinh tế duy trì hệ thống TGHĐ cố định, NHTW sẽ

sử dụng dự trữ ngoại tệ hoặc trái phiếu Chính phủ để ổn định
TGHĐ. Hoạt động đó được phản ánh thông qua khoản mục
“Tài trợ chính thức”.
 3. Tài trợ chính thức
• Tài trợ chính thức: là khoản ngoại tệ mà NHTW bán ra
(từ quỹ dự trữ) hoặc mua vào nhằm điều chỉnh cán cân
thanh toán khi nó thặng dư hay thâm hụt.

• Tài trợ chính thức (nếu có) luôn ngược dấu với BOP.
– Nếu NHTW bán ngoại tệ ra làm giảm dự trữ ngoại tệ thì ghi dấu
cộng (+)

– Nếu NHTW mua ngoại tệ vào làm tăng dự trữ ngoại tệ thì ghi
dấu trừ (-).
 BOP của một QG
(1)Tài khoản vãng lai (CA) -90
Xuất khẩu ròng (X-M) -100
Chuyển nhượng ròng (NTrA) +31
Thu nhập ròng từ nước ngoài (NIA) -21
(2)Tài khoản vốn (KA) +57
Đầu tư ròng - 49
Giao dịch tài chính ròng +106
(3)Sai số thống kê +3
(4)Cán cân thanh toán - 30
(4) = (1) + (2) + (3)
(5)Tài trợ chính thức (5) = -(4) (nếu có) + 30
 4. Đường BP
a. Sự hình thành đường BP:
Là đường thể hiện CCTT cân bằng.
CCTT cân bằng khi thỏa mãn điều kiện sau:
CCTT = CA + KA + E = 0
 a. Sự hình thành đường BP
• Giả sử E = 0 và chuyển nhượng ròng, thu nhập ròng
từ yếu tố nước ngoài là không đáng kể thì
CCTT = CA + KA = 0
= X – M + KA = 0
Hay
KA + X = M
 b. Định nghĩa
• Đường BP là đường tập hợp những điểm biểu
diễn MQH giữa i và Y mà ở đó CCTT cân bằng.
 Đồ thị
i
BP

Những điểm nằm trên đường BP thì CCTT thặng dư Y

Những điểm nằm dưới đường BP thì CCTT thâm hụt

 c. Phương trình đường BP
• Ta có:
–K+X=M
– K = K0 + Kmi
– X = X0
– M = M0 + MmY
K0 + Kmi + X0 = M0 + MmY
K0 + X0 – M0 Km
+ xi
Y = Mm Mm
 VD
• Trong 1 nền kinh tế mở có các hàm số sau
C = 200 + 0,75Yd , I = 100 + 0,2Y – 10i, G = 500, T = 40 + 0,2Y,
X = 430, M = 200 + 0,05Y , H = 325, m = 60%, d = 20% ,
DM = 200 + 0,2Y – 20i
1. Viết phương trình IS, LM
2. Tìm i và Y cân bằng
3. Giả sử nền kinh tế ở điểm i = 10, Y = 3600 thì lúc đó thị
trường tiền tệ ntn? Tính sử thay đổi trong đầu tư.
4. Giả sử hàm số K = - 1000 + 100i. Viết PT đường BP, cho
biết tình hình CCTT ở câu b.
 V. Chính saùch vó moâ trong kinh teá môû
1.TGCÑ, voán di chuyeån töï do.
i LM1
a. CSTK LM2
CSTKMR: IS dòch phaûi
i2
 i>i* Voán vaøo
i1= i*
Cung ngoaïi teä↑
NHTW mua ngoaïi teä,
baùn noäi teä IS2
IS1
 LM dòch phaûi Y1 Y2 Y

i= i* Y↑
 * Keát luaän
Trong cô cheá TGCÑ, voán di chuyeån töï do
- Ngaén haïn: CSTK coù hieäu quaû.
- Daøi haïn: CSTK giaûm hieäu quaû
i
Vì daøi haïn duøng CSTK môû roäng LM
P↑
 SCT cuûa haøng trong nöôùc↓
XK↓,
XK , AD↓
AD
 IS dòch traùi veà vò trí cuõ.
• Y khoâng ↑,, chæ THCCNS↑
THCCNS
IS2
IS1
Y
 b. CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ
CSTTMR  LM dòch phaûi (xuoáng döôùi)
LM1
 i < i* Voán ra
Cung ngoaïi teä↓ LM2

NHTW baùn ngoaïi teä i = i* 1

mua noäi teä i

2

 LM dòch traùi veà vò trí cuõ

i= i* Y2= Y1 IS1
Y1 Y2

Keát luaän: Trong cô cheá TGCÑ, voán di chuyeån töï do CSTT keùm
hieäu quaû
 c. CS phaù giaù ñoàng tieàn
NHTW↑TG
NHTW TG TG X↑,, M↓ M
i LM1
AD↑
AD  IS dòch phaûi LM2
 i>i* Voán vaøo
i2
Cung ngoaïi teä↑
i1= i*
NHTW mua ngoaïi teä,
baùn noäi teä
 LM dòch phaûi IS2
IS1
i= i* Y↑ Y1 Y2 Y

Keát luaän: Trong cô cheá TGCÑ, voán töï do, CS phaù giaù coù hieäu quaû trong
ngaén haïn
 2.TG linh hoaït, voán di chuyeån töï do.
a. CSTK
CSTKMR: IS dòch phaûi i LM1
 i>i* Voán vaøo
Cung ngoaïi teä↑ i2
TG↓
TG X↓M M↑
i1= i*
 IS dòch traùi veà vò trí cuõ
i= i* Y1= Y2
IS2
Saûn löôïng khoâng taêng, CCTM xaáu ñi IS1
Y1 Y2 Y

Keát luaän:Trong cô cheá TG linh hoaït , voán di chuyeån töï do,

CSTK khoâng coù hieäu quaû
 b. Chính sách tiền tệ
CSTTMR  LM dòch phaûi (xuoáng döôùi)
LM1
 i < i* Voán ra
Cung ngoaïi teä↓ LM2

TG↑
TG  X↑ M↓ i = i* 1

 IS dòch phaûi i 2

i= i* Y2↑ IS2

IS1
Y1 Y2

Keát luaän: Trong cô cheá TG linh hoaït , voán di chuyeån töï do,
CSTT coù hieäu quaû