อนุวัฒน์ ลัดดาวัลย์, 2011 - สันโดษ

สั นโดษ
ำน ก
ั ห อ ส มุ ด กลาง
ส
โดย
นายอนุวฒ
ั น์ ลัดดาวัลย์
วิทยานิพนธ์ นีเ้ ป็ นส่ วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสู ตรปริญญาศิลปมหาบัณฑิต

สาขาวิชาศิลปไทย
ภาควิชาศิลปไทย
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร
ปี การศึกษา 2554
ลิขสิ ทธิ์ของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร
สั นโดษ
ำน ก
ั ห อ ส ม ุ ด กลาง
ส โดย
นายอนุวฒ
ั น์ ลัดดาวัลย์
วิทยานิพนธ์ นีเ้ ป็ นส่ วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสู ตรปริญญาศิลปมหาบัณฑิต

สาขาวิชาศิลปไทย
ภาควิชาศิลปไทย
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร
ปี การศึกษา 2554
ลิขสิ ทธิ์ของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร
CONTENTMENT
ำน ก
ส By
Anuwat Laddawan
A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

MASTER OF FINE ARTS
Department of Thai Art
Graduate School
SILPAKORN UNIVERSITY
2011
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร อนุมตั ิให้วทิ ยานิพนธ์เรื่ อง “ สันโดษ ” เสนอโดย
นายอนุวฒั น์ ลัดดาวัลย์ เป็ นส่ วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสู ตรปริ ญญาศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชา
ศิลปไทย
..........…….......................................................
(ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ปานใจ ธารทัศนวงศ์)
คณบดีบณั ฑิตวิทยาลัย
ำ น ก
ั ห อ ส มุ ด กลาง วันที่..........เดือน.................... พ.ศ. ..........
อาจารย์ที่ปรึ กษาวิทยานิพส
นธ์
1. ผูช้ ่วยศาสตราจารย์อภิชยั ภิรมย์รักษ์
2. ศาสตราจารย์ชลูด นิ่มเสมอ
คณะกรรมการตรวจสอบวิทยานิพนธ์
.................................................... ประธานกรรมการ
(ศาสตราจารย์ปรี ชา เถาทอง)
............/......................../..............
.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(ศาสตราจารย์อิทธิ พล ตั้งโฉลก) (ผูช้ ่วยศาสตราจารย์วิรัญญา ดวงรัตน์)
............/......................../.............. ............/......................../..............
.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(ผูช้ ่วยศาสตราจารย์อภิชยั ภิรมย์รักษ์) (ศาสตราจารย์ชลูด นิ่มเสมอ)
............/......................../.............. ............/......................../..............
51004210 : สาขาวิชาศิลปไทย
คาสาคัญ : ทัศนศิลป์ / จิตรกรรม / สันโดษ/ อัฐบริ ขาร/ พระพุทธศาสนา/ ความพอดี/ ความสงบ/
การปฏิบตั ิธรรม
อนุวฒั น์ ลัดดาวัลย์ : สันโดษ. อาจารย์ที่ปรึ กษาวิทยานิพนธ์ : ผศ.อภิชยั ภิรมย์รักษ์
และ ศ.ชลูด นิ่มเสมอ. 85 หน้า.
วิทยานิพนธ์เรื่ อง “สันโดษ” เป็ นการสร้างสรรค์ผลงานจิตกรรม ที่แสดงการประสาน

กลมกลืนกันของบรรยากาศของสี และรู ปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระภิกษุภายในสถานที่อนั
ำน ั ห อ ส มุ ด กลาง
สงบ วิเวก สัปปายะ โดยสื่ อความหมายที่เชื่ อมโยงสัมพันธ์ถึงวิถีแห่ งการปฏิ บตั ิสมณธรรมของ
ก
ส
พระภิกษุ ผ่านเครื่ องอัฐบริ ขารใช้สอยที่มีความเรี ยบง่าย เพื่อถ่ายทอดความรู้สึกในความสันโดษ
ความสงบ และความรุ่ งเรื องแห่ งปั ญญา ในวิถีแห่ งการปฏิ บตั ิที่เรี ยบง่ ายตามสมณวิสัย อันเป็ น
แนวทางแห่งความดีงามในการดาเนินชีวติ ตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนา
ภาควิชาศิลปไทย บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปี การศึกษา 2554

ลายมือชื่อนักศึกษา........................................
ลายมือชื่ออาจารย์ที่ปรึ กษาวิทยานิพนธ์ 1. ........................... 2. .............................
ง
51004210 : MAJOR : THAI ART
KEY WORD : PAINTING/ VISUAL ART/ CONTENTMENT/ EIGHT NECESSITIES/
NECESSITIES/ ARTICLES/ MONK/ AUSTERE/ BUDDHISM/
SUFFICIENCY/ TRANQUILITY/ SERENITY/ MONASTIC PRACT
ANUWAT LADDAWAN : CONTENTMENT. THESIS ADVISORS : ASST. PROF.
APICHAI PIROMRAK, PROF. CHALOOD NIMSAMER. 85 pp.
The thesis entitled “Contentment” is a series of paintings that demonstrate the

eight necessities of a Buddhist monk in a favorable atmospheric tranquility by using
harmonious color tone. The artist portrays several simple objects used by a monk during a
monastic practice and suggests the contentment, serenity, and intellectual prosperity while
living an austere lifestyle to achieve the spiritual and religious goals in terms of Buddha’s
teachings.
ำน ก
ส
Department of Thai Art Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011
Student's signature ........................................
Thesis Advisors' signature 1. ...................................... 2. .......................................
จ
กิตติกรรมประกาศ
ข้า พเจ้า ขอน้อ มร าลึ ก ถึ ง คุ ณ แห่ ง พระรั ต นตรั ย อัน ประกอบด้ว ยพระพุ ท ธคุ ณ พระ
ธรรมคุณ พระสังฆคุณ คุณของพ่อแม่ครู บาอาจารย์หลวงตามหาบัว ญาณสัมปั นโน ผูเ้ ป็ นสรณะที่
พึ่งที่ ระลึ กแก่ ข ้าพเจ้า คุ ณมารดา บิดา ผูใ้ ห้กาเนิ ด คุ ณครู บาอาจารย์ ศาสตราจารย์ชลูด นิ่ มเสมอ
ผูช้ ่วยศาสตราจารย์อภิชยั ภิรมย์รักษ์ อาจารย์ที่ปรึ กษาโครงการวิทยานิ พนธ์ สถาบันการศึกษาและ
คณาจารย์ทุกท่านที่ให้การช่วยเหลือให้ความรู้อบรมสั่งสอน ตลอดจนเป็ นกาลังใจในการสร้างสรรค์
ผลงานศิลปะ ขอขอบคุณเพื่อนมิตรสหายทั้งหลายที่ให้การช่วยเหลือด้วยดีเสมอมา ขอขอบพระคุณ
น ก
ั ห อ ส มุ ด ก ลาง
ทุกท่านที่มีส่วนช่วยให้งานวิทยานิพนธ์น้ ีสาเร็ จด้วยดีทุกประการ
ำ
ส
ข้าพเจ้าหวังว่าผลงานวิทยานิพนธ์น้ ี จะสามารถสร้างคุณประโยชน์ ทั้งในด้านคุณค่าทาง
สุ นทรี ยภาพ และคุณค่าทางแนวความคิดในแนวทางแห่ งความดีงามในพระพุทธศาสนา ต่อสังคม
และเพื่อนมนุษย์ได้
ฉ
สารบัญ
หน้า
บทคัดย่อภาษาไทย ....................................................................................................................
ง
บทคัดย่อภาษาอังกฤษ ............................................................................................................... จ
กิตติกรรมประกาศ .....................................................................................................................
ฉ
สารบัญภาพ ...............................................................................................................................
ฌ
บทที่
1 บทนา............................................................................................................................. 1
น ก
ความเป็ นมาและความสาคัญของการศึกษา ........................................................... 1
ำ
ส
วัตถุประสงค์ของการศึกษา.................................................................................... 2
สมมติฐานของการศึกษา........................................................................................ 2
ขอบเขตการศึกษา .................................................................................................. 2
ขั้นตอนและวิธีในการศึกษา................................................................................... 3
แหล่งข้อมูลที่นามาใช้ในการสร้างสรรค์ ............................................................... 3
อุปกรณ์ที่ใช้ในการสร้างสรรค์ .............................................................................. 3
2 ข้อมูลที่เกี่ยวกับการสร้างสรรค์...................................................................................... 4
ที่มาของแนวความคิดและแรงบันดาลใจ ............................................................... 4
อิทธิพลจากความเชื่อในพระพุทธศาสนา .............................................................. 4
อิทธิ พลจากปฏิปทาของพระธุดงคกรรมฐานสายพระอาจารย์มนั่ ภูริทตั โต .......... 8
อิทธิพลจากบรรยากาศและสถานที่ในการบาเพ็ญสมณธรรม................................ 12
อิทธิพลจากเครื่ องอัฐบริ ขารของพระธุดงคกรรมฐาน........................................... 18
3 กระบวนการสร้างสรรค์ผลงานวิทยานิพนธ์ .................................................................. 28
การประมวลความคิดจากข้อมูล เพื่อใช้ในการสร้างสรรค์ ..................................... 28
จากแนวความคิดสู่ การใช้ทศั นธาตุในการสร้างสรรค์............................................ 28
อุปกรณ์การสร้างสรรค์ .......................................................................................... 32
ขั้นตอน วิธีการสร้างสรรค์..................................................................................... 32
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์.................................................................................. 36
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1...................................................................... 39
ช
บทที่ หน้า
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ...................................................................... 43
4 การสร้างสรรค์ผลงานวิทยานิพนธ์ ................................................................................ 50
ผลงานวิทยานิพนธ์ ................................................................................................ 51
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1...................................................................................... 55
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 2...................................................................................... 59
ก
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 3......................................................................................
ำน 65
ส
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 4......................................................................................
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 5 .....................................................................................
69
73
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 6 ..................................................................................... 77
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดที่ 7 ..................................................................................... 80
ปั ญหาและวิธีแก้ไข ................................................................................................ 80
5 สรุ ป ............................................................................................................................... 82
บรรณานุกรม .......................................................................................................................... 83
ประวัติผวู้ ิจยั ........................................................................................................................... 84
ซ
สารบัญภาพ
ภาพที่ หน้า
1 ทางจงกลมของพระธุดงคกรรมฐาน .................................................................... 14
2 แคร่ ที่พกั ภาวนาภายในวัดป่ า ............................................................................... 14
3 ทางจงกลมของพระธุดงคกรรมฐาน .................................................................... 15
4 พระอุโบสถและศาลาเอนกประสงค์ภายในวัดป่ า ................................................ 15
5 เงื้อมหิ นผาภายในวัดป่ า ....................................................................................... 16
6 กุฏิของพระวัดป่ า ................................................................................................. 16
7
น ก
เงื้อมผาที่ภาวนาของพระวัดป่ า ............................................................................
ำ
17
8
9
ส
กุฏิของพระวัดป่ า .................................................................................................
เครื่ องอัฐบริ ขารของพระธุดงคกรรมฐาน (บาตร) ................................................
17
20
10 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ไตรจีวร ได้แก่ สังฆาฏิ อุตราสงค์ อันตรวาสก) ....................... 20
11 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ประคดเอว) ............................................................................. 21
12 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ด้าย เข็ม) .................................................................................. 21
13 เครื่ องอัฐบริ ขาร (มีดโกน กระบอกกรองน้ า) ...................................................... 22
14 เครื่ องบริ ขาร (กาน้ า)............................................................................................ 22
15 การจัดเครื่ องบริ ขารของพระวัดป่ า เวลาฉัน......................................................... 23
16 บาตรพระธุดงคกรรมฐาน .................................................................................... 23
17 บาตรและกาน้ าของพระธุดงคกรรมฐาน ............................................................. 24
18 การผึ่งบาตรให้แห้งหลังล้างบาตร ....................................................................... 24
19 ราวตากผ้าจีวร ...................................................................................................... 25
20 บรรยากาศภายในกุฏิพระวัดป่ า ........................................................................... 25
21 บรรยากาศภายในกุฏิพระวัดป่ า ........................................................................... 26
22 ถุงบาตร และย่ามพระในการธุดงค์ ...................................................................... 26
23 บรรยากาศยามค่าคืนภายในกุฏิพระวัดป่ า ............................................................ 27
24 อุปกรณ์การสร้างสรรค์วทิ ยานิพนธ์ ..................................................................... 32
25 การใช้พกู่ นั ร่ างภาพโครงสร้างโดยรวม ............................................................... 33
26 การลงสี ฝนสร้ ุ่ างบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 34
ฌ
29 การขังน้ าสี เพื่อสร้างความนุ่มนวลกลมกลืนของบรรยากาศในภาพ .................... 35
30 การแต่งเก็บรายละเอียดในขั้นตอนสุ ดท้าย .......................................................... 36
31 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1 .................................................................... 37
32 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 1 ......................................................... 37
33 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 2.......................................................... 38
36
ก
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2.....................................................................
ำน 40
37
38
ส
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 1.........................................................
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 2.........................................................
40
41
39 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 3......................................................... 41
42 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 3..................................................................... 43
48 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 4..................................................................... 46
54 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1................................................................................... 51
55 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 1....................................................................... 51
ญ
58 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 4...................................................................... 53
65
ก
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 4.......................................................................
ำน 58
66
67
ส
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 3...................................................................................
59
60
ฎ
87 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 5 ชิ้นที่ 5...................................................................... 72
94
ก
ำน 76
95
96
ส
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 7...................................................................................
77
78
99 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 7 ชิ้นที่ 4........................................................................ 80
ฏ
1
บทที่ 1
บทนำ
ความสงบร่ มเย็นภายใต้ร่มเงาแห่ งพระพุทธศาสนาถือเป็ นแนวทางแห่ งการดารงชีวิตอยู่

อย่างมีหลักใจ คุ ณแห่ งพระรั ตนตรัยถือเป็ นที่พ่ ึงอันสู งสุ ด อบอุ่น และปลอดภัย ท่ามกลางความ
แปรผันที่ ไม่แน่ นอนอันเป็ นสัจธรรมแห่ งชี วิต หลักปฏิ บตั ิ ในพระพุทธศาสนาถื อเป็ นหนทางที่
น ก
นาไปสู่ ความสุ ข สงบ และความสิ้ นทุกข์ อันเป็ นจุดมุ่งหมายสู งสุ ดแห่ งจิตวิญญาณได้ การก้าวเดิน
ำ
ส
ไปตามหนทางที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้บญั ญัติไว้เป็ นหนทางแห่ งความพอดี เรี ยบง่าย งดงาม
แฝงไปด้วยข้อธรรมที่ กลมกลื นไปกับชี วิต และเกื้ อหนุ นต่อการปฏิบตั ิธรรม ที่ มีความเหมาะสม
พอดีตามขั้นภูมิ ในแต่ละบุคคลที่จะเลือกและปฏิบตั ิให้กลมกลืนไปกับวิถีชีวติ ของตน
พระภิกษุสงฆ์เป็ นเพศที่เกื้อหนุนต่อการปฏิบตั ิสมณธรรม อันเป็ นหนทางที่มุ่งตรงไปสู่
อมตธรรมคือความสิ้ นทุกข์ ตามพระธรรมคาสอนขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ความเรี ยบง่ายใน
สมณวิสัยที่เป็ นผูฝ้ ึ กตน ย่อมตระหนักรู้ ดารงชี วิตด้วยความเห็นภัยและตั้งอยู่ในความไม่ประมาท
ครองตนด้วย ศีล สมาธิ ปั ญญา ศรัทธา ความเพียร อยูใ่ นที่อนั สงบ วิเวก สัปปายะ พอใจในการ
บาเพ็ญกิจของตน พอดี ในปั จจัย 4 ที่ยงั ชี วิตให้คงอยูเ่ พื่อปฏิบตั ิสมณธรรมให้ถึงซึ่ งความสิ้ นทุกข์
ความเป็ นอยูข่ องพระจึงเรี ยบง่าย สันโดษ เป็ นอิสระจากโลกามิส อันเป็ นเครื่ องล่อของโลก
ความเป็ นมาและความสาคัญของการศึกษา
จากการที่ ข ้า พเจ้า ได้รับรู้ สัม ผัส ถึ ง วิถี แห่ ง ความสงบ สุ ข ในปฏิ ปทาของพระธุ ดงค
กรรมฐานสายวัดป่ า ที่ครู บาอาจารย์ได้พาดาเนินมาเป็ นลาดับจนถึงปั จจุบนั การปฏิบตั ิตามปฏิปทา
ในข้อธุดงคกรรมฐานนี้เป็ นการทวนกระแสโลกทั้งทางกายวาจาและใจ เป็ นเครื่ องบาเพ็ญที่สัมพันธ์
เกี่ ยวเนื่ องกันไปในอิริยาบถต่างๆของความเพียร พระธุ ดงคกรรมฐานจึงเป็ นผูส้ ารวม สงบ งามตา
ความเป็ นอยู่อนั สันโดษ มักน้อยทาให้ท่านผูค้ รองธรรมปฏิบตั ิน้ ี เป็ นผูไ้ ม่ประมาทลืมตัว ปกครอง
ตัวได้อย่างน่าเลื่อมใสชื่นชม และเป็ นผูส้ ง่างามในสายตาแห่งชนทั้งหลาย ทั้งการปฏิบตั ิที่สอดคล้อง
ไปกับวิถีชีวิต ที่อยู่อาศัย เครื่ องบริ ขารใช้สอย ล้วนบ่งชี้ ถึงธรรมะที่ปกครองใจของท่านทั้งหลาย
เหล่านั้น ซึ่ งสิ่ งต่างๆเหล่านี้ได้นาพาให้เกิดความเลื่อมใสศรัทธา ซาบซึ้ งใจ เกิดความงอกงามภายใน
ใจ และสิ่ งดังกล่ าวได้เป็ นประสบการณ์ ในความรู้ สึก ในความผูกพัน เป็ นภาพความทรงจา เป็ น
1
2
ความสุ ขประทับ ใจ เป็ นความพอใจ ในความพอดี ในความเรี ยบง่ า ยอัน เป็ นข้อ ธรรมใน
พระพุทธศาสนาที่ส่งอิทธิ พลต่อการแสดงออกต่างๆในความเชื่อแห่งความรู้สึกนั้นของข้าพเจ้า
วัตถุประสงค์ ของการวิจัย
ข้าพเจ้าต้องการนาเสนอผลงานจิต รกรรมไทย ที่แสดงการประสานกลมกลืนกันของ
บรรยากาศของสี และรู ปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระภิกษุภายในสถานที่อนั สงบ วิเวก สัปปา
ยะ โดยสื่ อความหมายที่เชื่ อมโยงสัมพันธ์ถึงวิถีแห่ งการปฏิบตั ิสมณธรรมของพระภิกษุ ผ่านเครื่ อง
อัฐบริ ขารใช้สอยที่มีความเรี ยบง่าย เพื่อถ่ายทอดความรู้สึกในความสันโดษ ความสงบ และความ
ำน ก
รุ่ งเรื องแห่งปั ญญา ในวิถีแห่งการปฏิบตั ิที่เรี ยบง่ายตามสมณวิสัย อันเป็ นแนวทางแห่งความดีงามใน
ส
การดาเนินชีวติ ตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนา
สมมุติฐานของการศึกษา
การสร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรมในหัวข้อ “สันโดษ” นี้ เป็ นการสะท้อนสภาวะของจิต
อันเป็ นนามธรรมในความรู ้สึก สันโดษ เรี ยบง่าย สงบในท่ามกลางพื้นที่เฉพาะตนเฉพาะบุคคลของ
พระภิ ก ษุ ผูป้ ฏิ บ ตั ิ ส มณธรรม โดยมุ่ ง เน้นให้ก ารใช้เครื่ องอัฐบริ ขาร ตลอดจนสี และบรรยากาศ
แวดล้อมในภาพ สื่ อสารต่อผูร้ ับได้อย่างมีประสิ ทธิ ภาพ อีกทั้งสามารถเข้าใจในข้อธรรมอันเป็ น
หลักแห่งความสงบสุ ขในการดาเนินชีวติ ในพระพุทธศาสนาได้
ขอบเขตของการศึกษา
1. ศึกษา ปฏิปทา ข้อวัตรปฏิบตั ิต่างๆ ของพระธุดงคกรรมฐาน สายวัดป่ า
2. ศึกษาเนื้อหาสาระที่แสดงความ สันโดษ เรี ยบง่าย สงบ ในสมณเพศ
3. ศึกษาการใช้รูปทรง และสัญลักษณ์ต่างๆ ในการเชื่อมโยงและสื่ อถึง ปฏิปทา ข้อวัตร
ปฏิบตั ิต่างๆของพระธุ ดงคกรรมฐานสายวัดป่ า เพื่อแสดงถึงความสันโดษ เรี ยบง่าย สงบ ในสมณ
เพศ
4. ศึกษาการใช้สี และเทคนิคในการแสดงออกด้านอารมณ์ความรู้สึก ด้วยการใช้เทคนิค
สี ฝนุ่
ขั้นตอนและวิธีในการการศึกษา
1. ศึกษาข้อมู ลจากสถานที่ จริ งโดยการไปสัมผัสใกล้ชิ ด อยู่ภายในวัด สายพระธุ ดงค
กรรมฐาน หรื อสายวัดป่ า ศึ ก ษาสังเกตมุ มมอง บรรยากาศของสิ่ ง แวดล้อมรอบตัว ตลอดจน
3
ปฏิปทาข้อวัตรปฏิบตั ิต่างๆของพระ รับรู้ซึมซับอารมณ์ความรู้สึกและความบันดาลใจในการปฏิบตั ิ

ธรรมจากสถานที่น้ นั ๆ
2. ศึกษาข้อมูลจากข้าวของเครื่ องใช้ อัฐบริ ขารของพระภิกษุของจริ ง และถ่ายภาพเก็บ
รายละเอียดในส่ วนที่สนใจและยากแก่การจดจา
3. ประมวลความคิ ด วิเคราะห์ สรุ ป ส่ วนส าคัญที่ จาเป็ นต่ อแนวความคิ ด และการ
แสดงออกในการสร้างสรรค์ผลงาน
4. ปฏิ บตั ิ คน้ คว้า ทดลอง ด้วยการทาภาพร่ างขาวดาและเทคนิ คสี ที่ตอบสนองต่อการ
แสดงออก
น ก
5. สร้างสรรค์ผลงานจริ งที่ขยายจากภาพร่ าง โดยผสมผสานอารมณ์ความรู้สึกที่ได้จาก
ำ
การปฏิบตั ิงานจริ ง ส
6. นาเสนอเข้าสู่ การสัมมนา วิจารณ์ เพื่อผลในการแก้ปัญหาและการพัฒนาผลงานใน
แต่ละช่วง บันทึกเพื่อประกอบการสร้างสรรค์
แหล่ งข้ อมูลที่นามาใช้ ในการสร้ างสรรค์

1. ข้อมูลทางด้านสถานที่จากวัดในสายพระธุดงคกรรมฐาน หรื อสายวัดป่ า
2. ข้อ มู ล จากต าราและเอกสารที่ เ กี่ ย วข้อ งกับ หลัก ทฤษฎี ท างศิ ล ปะ ปรั ช ญาและ
แนวความคิด เพื่อค้นคว้าหาเหตุผลที่ตอบสนองต่อการสร้างสรรค์
อุปกรณ์ ทใี่ ช้ ในการสร้ างสรรค์

1. อุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บข้อมูล เช่น อุปกรณ์วาดเขียน ,กระดาษ,กล้องถ่ายรู ป
2. อุ ปกรณ์ ที่ ใช้ใ นการสร้ างสรรค์ผลงานจิตกรรม ได้แก่ เฟรมผ้าใบรองพื้น ,สี ฝุ่น,
อุปกรณ์วาดเขียน
4
บทที่ 2
ข้ อมูลทีเ่ กี่ยวกับกำรสร้ ำงสรรค์
ทีม่ ำของแนวควำมคิดและแรงบันดำลใจ
ความเชื่ อ ความเลื่ อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนารวมถึ งพระธรรมคาสอนของพระ
ำน ก
ั ห อ ส มุ ด
สัมมาสัมพุทธเจ้า ถื อว่ามีอิทธิ พลอย่างมากต่อชีวิตจิตใจของข้าพเจ้ารวมไปถึงพุทธศาสนิ กชนทุก
ก ลาง
คน ด้วยมีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กนั ทั้งทางกาย ทางวาจา ทางใจ ไม่ทางใดก็ทางหนึ่ ง ซึ่ งมีอิทธิ พล
ส
ต่อวิถีชีวิต วิธีคิด การแสดงออกทางสังคม จารี ตประเพณี ศิลปวัฒนธรรม แต่สิ่งอันสาคัญแห่ งการ
แสดงออกทั้ง หมดก็ คื อ “ใจ” เพราะความรู้ สึ ก นึ ก คิ ด ดี ช่ัว สุ ข ทุก ข์ ต่ างๆมากมายล้วนคลี่ คลาย
ออกมาจากจิตดวงนี้ จิตใจจึงจาเป็ นต้องมีธรรมเป็ นที่พ่ ึงพิงยึดเหนี่ยว เพื่อให้ธรรมนี้ปกครองจิตใจ
ให้อยูข่ อบเขตแห่ งความพอดี หลักธรรมในพระพุทธศาสนาจึงถือเป็ นหลักของใจ เป็ นที่พ่ ึงทางใจ
ได้อย่างปลอดภัยที่สุด
ข้าพเจ้าเชื่อว่าใจที่มีธรรมะเป็ นที่พ่ งึ ย่อมนาความสงบสุ ขมาให้ จากประสบการณ์ที่ได้มี
โอกาสสัมผัสกับความสงบสุ ขของใจในการปฏิบตั ิธรรมในวัดสายพระธุ ดงคกรรมฐานหรื อสายวัด
ป่ า จากสภาพความเป็ นอยู่ที่เรี ยบง่ายสันโดษกับธรรมชาติในวัดทาให้ได้เห็นความพอดีของการ
ดารงชีวิตอยูอ่ ย่างสงบสุ ข โดยเฉพาะการได้เรี ยนรู้ ปฏิปทาของครู บาอาจารย์ที่ท่านได้พาดาเนินมา
ตามแบบอริ ยประเพณี ที่สะท้อนการก้าวเดินตามรอยบาทแห่ งองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในความ
เป็ นอยูอ่ ย่างพระที่เรี ยบง่าย สันโดษ มักน้อย บาเพ็ญสมณธรรมอยูท่ ่ามกลางป่ าเขา เครื่ องอัฐบริ ขาร
ใช้สอยตามพระวินยั ก็แสดงข้อธรรมแห่ งความพอเหมาะพอดีของการดารงชีพเป็ นความงดงามด้วย
ธรรมในการครองสมณเพศ ซึ่ งสิ่ งดังกล่าวได้นาพาให้จิตใจไปสู่ ความสงบ สุ ข ด้วยความพอ พอดี
พอใจ อันเป็ นสิ่ งที่เกิ ดที่ใจ พบที่ใจ และพอได้ที่ใจ สิ่ งดังกล่าวที่ขา้ พเจ้าได้สัมผัสรับรู้ เป็ นภาพ
ความทรงจาอยูภ่ ายใน ซึ่ งส่ งผลต่อการแสดงออกในผลงานชุด “สันโดษ”
อิทธิพลจากความเชื่ อในพระพุทธศาสนา
พระพุทธศาสนานับว่ามีอิทธิ พลอย่างมากในวิถีชีวิตของคนไทยที่เป็ นเมืองพุทธ เพราะ
ได้หลอมรวมวิถีชีวติ วิถีคิด จารี ตประเพณี ศิลปวัฒนธรรมไว้เป็ นอันหนึ่ งอันเดียวกันอย่างแนบแน่น
ความเชื่อความเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนาในหลักพระธรรมคาสอนนับว่าส่ งผลให้ผคู้ นใน
สังคมอยูร่ ่ วมกันได้อย่างเป็ นปกติสุข แม้ในยามทุกข์ก็มีหลักธรรมเป็ นที่พ่ งึ ทางใจ พระพุทธศาสนา
4
5
รวมถึงพระธรรมคาสอนจึงเป็ นสิ่ งคู่ควรกับจิตใจเป็ นที่พ่ ึงอันอบอุ่นและปลอดภัย ซึ่ งเป็ นความรู้สึก

สัมผัสทางจิตใจที่ตอ้ งอาศัยความเชื่ อความเลื่อมใสศรัทธาเป็ นสิ่ งนาทางเพื่อก้าวไปสู่ การน้อมนา
หลักธรรมเข้ามาปฏิบตั ิที่จะพึงรู้เห็นและเข้าใจได้เฉพาะตน จนเป็ นความมัน่ คงในหลักแห่ งความ
เชื่อความศรัทธาอย่างไม่คลอนแคลน
ความศรัทธา1 คือการเปิ ดใจให้เข้าถึงความเชื่อในธรรมเชื่อในสิ่ งอันประกอบด้วยเหตุผล
เชื่ อมัน่ ในสิ่ งดี ง าม เลื่ อมใส ซาบซึ้ ง มัน่ ใจ สนิ ท ใจ มีใจน้อมที่จะมุ่ งไปรับคุ ณธรรมความดี ใ น
บุคคล ในธรรม หรื อสิ่ งอันประกอบด้วยความดีงาม ความศรัทธาในพระพุทธศาสนาประกอบไป
ด้วย ความเชื่ อในการตรัสรู ้ ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ความไม่หวัน่ ไหวใน พระพุทธ พระธรรม
น ก
พระสงฆ์ เชื่อในเรื่ องของกรรม ผลของกรรม เชื่อว่าสัตว์มีกรรมเป็ นของของตน ทาดีได้ดี ทาชัว่
ำ
ส
ได้ชวั่ ซึ่ งความเชื่ อดังกล่าวได้กลายเป็ นส่ วนหนึ่ งของวิถีชีวิตวิถีคิดของผูค้ นในสังคมไทยซึ่ งเป็ น
สังคมชาวพุทธมาอย่างแนบแน่น
ท่านทั้งหลายผูซ้ ่ ึ งมีความศรัทธาในพระพุทธศาสนาอย่างแนบแน่นย่อมพร้อมที่จะน้อม
รับสิ่ งดี งามทั้งหลายเข้าสู่ ใจ สิ่ งดี งามดังกล่าวคือศาสนธรรม ธรรม2 ที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัม
พุทธเจ้า และพระอริ ยเจ้าทั้งหลายได้สอนไว้แก่โลก ธรรม คือธรรมชาติที่ทรงไว้ซ่ ึ งความดีท้ งั หลาย
นับแต่ความดีอย่างต่ าจนถึ งความดี อย่างสุ ดยอด คือพระนิ พพาน คนที่รักความถูกความดีงามและ
สนใจต่อการทาถูกทาดีทางกาย วาจา ใจ ความสุ ขความเจริ ญเป็ นชั้นๆย่อมทรงไว้ซ่ ึ งผูน้ ้ นั ดังนั้น
ศาสนากับเราจึ งแยกกันไม่ออก เพราะศาสนาชี้ ลงในจุดที่มนุ ษย์ตอ้ งการคือความสงบสุ ขเย็นใจ
และชี้ บอกวิธีปฏิบตั ิตนต่อสิ่ งที่เกี่ยวข้องต้องการโดยถูกต้อง ผูป้ ฏิบตั ิจะไม่ผิดหวังในสิ่ งที่ตอ้ งการ
ความจาเป็ นระหว่างเรากับศาสนาที่วา่ แยกกันไม่ออกนั้น คือ ความเคลื่อนไหวของกายวาจาใจทุก
อาการ เป็ นสิ่ งจาต้องได้รับการแนะแนวจากศาสนาอยู่ทุกระยะ สาหรับผูห้ วังความถูกต้องดีงาม
ไม่เช่นนั้นก็ปฏิบตั ิดาเนิ นไม่ถูกทางและยากจะเจอความสุ ขดังที่มุ่งหมายเพราะความจาเป็ นสาหรับ
1
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต), พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม
(กรุ งเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย, 2546), 423.
2
พระธรรมวิสุทธิมงคล (พระมหาบัว ญาณสัมปันโน), แว่ นส่ องธรรม (กรุ งเทพฯ : โรง
พิมพ์ชวนพิมพ์, 2537), 48 – 49.
6
เรานี่แล ศาสนาจึงเป็ นเหมือนเข็มทิศคอยแนะแนวการดาเนินทางความประพฤติ เพื่อก้าวไปถูกจุด

ที่ตอ้ งการและปรากฏผลเป็ นที่พึงพอใจแก่ผดู้ าเนินตามอยูเ่ สมอไม่ปลีกแวะ
ผูเ้ ห็นคุณค่าในธรรมย่อมเห็นคุณค่าของการอบรมจิตใจเป็ นสิ่ งควบคู่กนั ไป เพราะธรรม
เป็ นเครื่ องอบรมจิตใจอันดีเลิศ การอบรมจิตใจ3ให้ได้รับความสุ ขนั้น เป็ นหนทางที่องค์สมเด็จพระ
ผูม้ ีพระภาคเจ้าทุกๆพระองค์ได้ทรงสรรเสริ ญมาแล้ว ใจของเราถ้าไม่มีเวลาพัก ไม่มีเวลาสงบ ก็
เป็ นของไม่แปลกจากบรรดาสัตว์ทว่ั ไป เช่ นเดียวกัน กาลใดสมัยใดที่ใจของเราได้มีการพักผ่อน
หย่อนใจ ได้รับการอบรม เราจะได้เห็นโทษแห่ งความคิดความปรุ งความวุน่ วายของใจ เราจะได้
เห็นคุณค่าแห่งความสงบของใจในเมื่อเราได้ขา้ ถึงความสงบแล้วจะได้เป็ นบาทฐานหรื อศรัทธาแห่ ง
น ก
ั
ความตั้งมัน่ ในหลักแห่งกรรมต่อไป
ำ ห อ ส มุ ด ก ลาง
ส
ความสงบกับความฟุ้ งซ่ านเป็ นของคู่กนั ความฟุ้ งซ่ านวุ่นวาย เกิ ดจากความคิดปรุ ง
ของจิตใจ จะปรุ งทางอดีตก็ตามทางอนาคตก็ตาม ปรุ งเรื่ องดีก็ตาม เรื่ องชัว่ ก็ตาม ย่อมจัดว่าเป็ น
งานของจิ ต ทั้ง สิ้ น เมื่ อ ใจของเราได้ป ล่ อ ยงานนั้น ๆเสี ย เข้า มาพัก ด ารงตนอยู่ด้ว ยความสงบ
ปราศจากความปรุ งแต่งใดๆ นี้ ท่านเรี ยกว่า ใจของเราได้รับความสงบ เมื่อใจของเราได้รับความ
สงบแล้ว ก็เป็ นเหตุ ให้มีความเยือกเย็นในจิตใจ ใจก็มีกาลัง นอกจากใจของเรามีกาลังแล้ว ยัง
สามารถที่จะทาร่ างกายของเราซึ่ งเป็ นสมบัติของใจนี้ ให้มีพลังงานขึ้นอีกด้วย เพราะเหตุน้ นั ธรรม
โอสถจึ งเป็ นของจาเป็ นทั้งภายในและภายนอก คาว่าภายในหมายถึงใจ ที่ได้รับธรรมโอสถเป็ น
เครื่ องเยียวยา แต่ใจก็จะได้เห็นเหตุเห็นผล เห็นความสงบสุ ขภายในจิตของตน และเห็นความทุกข์
ขึ้นเป็ นลาดับภายในใจ คาว่าภายนอก หมายถึงกายของเราจะได้มีความสุ ขความสบาย นี่เรี ยกว่า
“ธรรมโอสถเครื่ องเยียวยาจิตใจของเรา” และเยียวยาธาตุขนั ธ์ของเรา ให้มีความสุ ขกายสบายเสี ยได้
ความสงบจิต4 เริ่ มแต่ช้ นั ต่า คือสงบได้ชวั่ ขณะ สงบได้นานพอประมาณ และสงบได้
ตามต้องการที่จะให้พกั และถอนขึ้นมาทั้งเป็ นความสงบที่ละเอียดแนบแน่นกว่ากันมาก ขณะที่จิต
สงบย่อมปล่ อยอารมณ์ ที่เคยรบกวนต่างๆเสี ยได้ เหลือแต่ความรู้ ความสว่างไสวประจาใจ และ
ความสุ ข อันเกิ ดจากความสงบตามขั้น ของใจเท่ า นั้น ไม่ มี ส องกับ สิ่ ง อื่ นใด เพราะขณะนั้นจิ ต
ปราศจากอารมณ์และเป็ นตนของตนอยูโ่ ดยลาพัง แม้กิเลสส่ วนละเอียดยังมีอยูภ่ ายในก็ไม่แสดงตัว
3
พระธรรมวิสุทธิมงคล (พระมหาบัว ญาณสัมปันโน), แว่ นส่ องธรรม, 1 – 2.
4
พระธรรมวิสุทธิมงคล (พระมหาบัว ญาณสัมปันโน), ปฏิปทาของพระธุดงคกรรมฐาน
สายพระอาจารย์ มั่น ภูริทตั โต (กรุ งเทพฯ : สานักพิมพ์สุภา, 2552), 40.
7
ถ้าเป็ นน้ าก็กาลังนิ่งและใสสะอาดปราศจากฝุ่ นละออง หากมีตะกอนก็กาลังนอนนิ่ งไม่ทาน้ าให้ข่นุ

ควรแก่การอาบดื่มใช้สอยทุกประการ ใจที่ปราศจากอารมณ์มีความสงบตัวอยูโ่ ดยลาพังนานเพียงไร
ย่อมแสดงความสุ ข ความอัศจรรย์ ความสาคัญ ความมีคุณค่ามาก ให้เจ้าของได้ชมนานและมาก
เพียงนั้น ทั้งเป็ นความสาคัญและความอัศจรรย์ไม่มีวนั เวลาจืดจางแม้เรื่ องผ่านไปแล้ว ทั้งนี้เพราะ
ใจเป็ นธรรมชาติที่ลึกลับและอัศจรรย์ภายในตัวอยูแ่ ล้ว เมื่อถูกชาระเข้าถึงตัวจริ งเพียงขณะเดียว ก็
แสดงความอัศจรรย์ให้รู้เห็ นทันที และยังทาให้เกิดความอาลัยเสี ยดายต่อความเป็ นของจิตไปนาน
ถ้าปล่อยให้หลุ ดมือคื อเสื่ อมไปโดยไม่ได้กลับคืนด้วยวิธีการบาเพ็ญให้ทรงตัวอยู่หรื อทาให้เจริ ญ
ยิง่ ๆขึ้นไป
น ก
ผูซ้ ่ ึ งเห็ นคุณค่าในความสงบได้สัมผัสกับความสุ ขอันเกิดจากความสงบทางจิตใจ ย่อม
ำ
ส
เป็ นผูพ้ ยายามฝึ กฝนอบรมจิตใจของตนเองอยู่เสมอ ด้วยได้สัมผัสกับความสงบนั้นด้วยตนเองจน
ประจัก ษ์แก่ ใจเจ้า ของ และย่อมจะเห็ นคุ ณค่า ในตน เห็ นคุ ณค่ าของพระศาสนาไปเป็ นลาดับ
ตลอดจนมี ความเชื่ อมัน่ ต่อคุ ณงามความดี จนถึ งมรรคผลนิ พพาน อันเป็ นธรรมชั้นสู งสุ ด และ
เชื่อมัน่ ต่อหนทางดาเนินที่จะพึงประกอบพึงบาเพ็ญให้เกิดให้มีข้ ึนจนเป็ นสมบัติส่วนตัวได้
หนทางดาเนิ นอันจะพึงประกอบพึงบาเพ็ญ ในธรรมอันเป็ นธรรมชาติที่มีกฎเกณฑ์ท้ งั
ฝ่ ายเหตุฝ่ายผล ผูบ้ าเพ็ญเพื่อหวังประโยชน์และความเป็ นสิ ริมงคลแก่ตน จึงควรสังเกตวิธีปฏิบตั ิ
ด้วยดี ผลที่จะพึงได้รับก็ไม่มีอะไรอื่นนอกจากความสุ ขสมหวังไปโดยลาดับ นับตั้งแต่ข้ นั กัลยาณ
ธรรมถึ งขั้นอริ ยธรรม ถ้าเป็ นนามของผูไ้ ด้รับผลก็เป็ นกัลยาณชนและอริ ยชนไปตามลาดับ จนถึง
อรหันตบุคคล ไม่มีบกพร่ องทางคุณธรรมที่เกิ ดจากการปฏิบตั ิเป็ นมัชฌิมา ผูป้ ฏิบตั ิเป็ นมัชฌิมา5
ตามหลักธรรมมีแสดงไว้ว่า ศีล สมาธิ ปั ญญา คือ กาลที่ควรมีศีลก็ควรสนใจในศีล กาลที่ควรมี
สมาธิ ความสงบใจก็ควรสนใจในการทาสมาธิ ให้เกิด กาลที่ควรมีปัญญาก็ควรเจริ ญปั ญญาให้เกิ ด
ไม่ส่งเสริ มหรื อลบล้างส่ วนใดส่ วนหนึ่ งให้เสี ยไป อันเป็ นการลบล้างตนให้เสี ยไปในขณะเดียวกัน
เพราะศี ล สมาธิ ปั ญญาเป็ นธรรมสมบัติ ที่ เ กี่ ย วเนื่ อ งกัน ที่ ผูป้ ฏิ บ ัติ จะควรสนใจเสมอกันตาม
กาลเวลาที่ควรจะเจริ ญในธรรมใดเวลาใด ไม่เป็ นสิ่ งที่ควรผลักออกหรื อคัดค้านเลือกเอาตามชอบใจ
อันเป็ นความเห็นผิด เนื่ องจากธรรมทั้งนี้มิใช่สมบัติต่างชนิดกัน โดยเป็ นกองเงิน กองทอง กอง
เพชรนิลจินดา ว่าตนชอบสิ่ งนั้นไม่ชอบสิ่ งนี้ แล้วตัดออก แต่เพราะศีล สมาธิ ปั ญญาเป็ นคุณธรรม
เกี่ยวเนื่องกันกับการปฏิบตั ิของผูต้ อ้ งการคุณธรรมนั้นๆ จะควรปฏิบตั ิให้กลมกลืนกันไปตามความ
5
สายพระอาจารย์ มั่น ภูริทตั โต, 122 - 123.
8
จาเป็ นของศีล สมาธิ ปั ญญาแต่ละประเภท คือศีลนั้นเป็ นพื้นของผูม้ ีศีลที่รักษาอยู่ประจา ส่ วน

สมาธิ กบั ปั ญญานั้นจะควรปฏิ บตั ิอย่างไรจึงจะเหมาะสม เพื่อกาลังจะได้เพิ่มขึ้นเป็ นคู่เคียงกันไป
ไม่ให้บกพร่ องด้านใดด้านหนึ่ง การปฏิบตั ิต่อธรรมทั้งสองประเภทมีดงั นี้คือ ถ้าสมาธิ ยงั ไม่มีเลย ก็
ควรพยายามให้มีข้ ึนด้วยการบริ กรรมภาวนาหรื อวิธีใดที่ถูกกับจริ ตนิสัยซึ่ งควรจะทาให้สมาธิ เกิดขึ้น
ได้ ถ้ามีบา้ งแล้วก็ควรเจริ ญวิปัสสนาปั ญญาไปด้วยกัน ตามโอกาสที่สมาธิ ถอนขึ้นมาและมีกาลัง
พอควรแล้ว การพิจารณาทางปั ญญานั้นควรแยกแยะธาตุขนั ธ์ มีรูปขันธ์เป็ นต้น ออกพิจารณาโดย
อนุ โลมปฏิ โลมถอยหน้าถอยหลังกลับไปกลับมา โดยทางปฏิกูลหรื อทางไตรลักษณ์ จนมีความ
ชานิชานาญคล่องแคล่ว อันดับต่อไปก็พกั จิตโดยทางสมาธิดงั ที่เคยทามา อย่างนี้ เรี ยกว่าการบาเพ็ญ
น ก
สมาธิ และปั ญญาให้เป็ นไปโดยสม่ า เสมอ ไม่หย่อนในธรรมนั้นยิ่ง ในธรรมนี้ เพราะสมาธิ ก ับ
ำ
ส
ปั ญญาทั้งสองนี้เป็ นธรรมพยุงจิตให้เจริ ญขึ้นเป็ นลาดับไม่มีวนั เสื่ อมคลาย ผูบ้ าเพ็ญจึงควรสนใจทั้ง
สองอย่างให้สม่าเสมอกันแต่ตน้ จนอวสานแห่งการบาเพ็ญเพื่อบรรลุมรรคผลนิพพาน
หนทางแห่ งการดาเนิ นตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนาเป็ นหนทางที่ตอ้ งอาศัยความ
เชื่อมันและความศรัทธาอันแรงกล้าที่ประกอบไปด้วยปั ญญาเพื่อที่จะดาเนินไปได้อย่างถูกทาง ทาง
ที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระอริ ยเจ้าทุกพระองค์ได้ช้ ี บอกไว้ ข้าพเจ้าเชื่อว่าการปฏิบตั ิตาม
หลักธรรมจนบังเกิดผลเป็ นความสุ ขแก่ตนนั้นเป็ นความพอดีของตัวเจ้าของเองที่จะปฏิบตั ิให้เกิดผล
มากน้อยเช่ นไรเป็ นลาดับไปจนถึ งขั้นสู งสุ ดคือพระนิ พพาน ทุกขั้นทุกตอนมีความพอเหมาะพอดี
เป็ นขั้นๆไป และผลก็จะเป็ นที่ประจักษ์ใจแก่ตวั ผูป้ ฏิบตั ิเอง รู้ได้เฉพาะตนเองเป็ นสมบัติของเจ้าของ
เอง จนเกิดความเชื่อมัน่ ในหลักธรรมอย่างไม่คลอนแคลน และกลมกลืนไปกับการดาเนินชีวิตตาม
หลักแห่งความเชื่อนั้นๆ
อิทธิพลจากปฏิปทาของพระธุดงคกรรมฐานสายพระอาจารย์มั่น ภูริทตั โต
จากความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ศรัทธาในพระธรรมคาสอนได้นาพาข้าพเจ้าไปสู่
การปฏิบตั ิธรรม และได้อุปสมบทเป็ นพระภิกษุในพระพุทธศาสนาในช่วงระยะเวลาหนึ่ ง ด้วยเหตุ
ที่ขา้ พเจ้ามีความเลื่อมใสศรัทธาในพระธุ ดงคกรรมฐานอยู่แล้วจึงได้ศึกษาธรรมในสายพระธุ ดงค
กรรมฐานนี้ และได้ศึกษาปฏิ ป ทาที่ครู บาอาจารย์ได้พ าดาเนิ นมาพอสมควร ทาให้ได้มีโอกาส
สัมผัสและรับอิทธิ พลดังกล่าวมาโดยตรง ซึ่ งเป็ นประสบการณ์ความผูกพัน ความประทับใจในช่วง
ชีวติ หนึ่งของข้าพเจ้า
ปฏิปทาของพระธุ ดงคกรรมฐานนั้นคือเครื่ องดาเนินหรื อข้อปฏิบตั ิของพระกรรมฐานที่
ครู บาอาจารย์ทางสายพระธุ ดงคกรรมฐานได้พาดาเนิ นสื บทอดกันมานับตั้งแต่พระอาจารย์มน่ั ภู
ริ ทตั โต เป็ นต้นมา จนถึงครู บาอาจารย์ในรุ่ นปั จจุบนั ดังเช่นท่านพระอาจารย์มหาบัว ญาณสัมปั น
9
โน ท่านได้ถ่ายทอดไว้ คาว่า กรรมฐาน6 นี้เป็ นคาชินปากชินใจของชาวพุทธเรามานาน เมื่อถือเอา

ใจความ ก็แปลว่า ที่ต้ งั แห่ งการงาน แต่การงานในที่น้ ี เป็ นงานสาคัญ และหมายถึงงานรื้ อภพรื้ อ
ชาติร้ื อกิเลศตัณหารื้ อถอนอวิชชาทั้งมวลออกจากใจ เพื่อไกลทุกข์ คือความเกิดแก่เจ็บตาย อันเป็ น
สะพานเกี่ ยวโยงของวัฏวนที่สัตว์โลกข้ามพ้นได้โดยยาก มากกว่าจะเป็ นความหมายไปในทางอื่น
แบบงานของโลกที่ ทากัน ส่ วนผลที่พึงได้รับแม้ย งั ไม่ ถึง จุดหมายปลายทาง ก็ ทาให้ผูบ้ าเพ็ญมี
ความสุ ขในปั จจุบนั และภพชาติต่อๆไป ฉะนั้นพระที่สนใจปฏิบตั ิธรรมเหล่านี้ จึงมักมีนามว่าพระ
ธุ ดงคกรรมฐานเสมอ อันเป็ นคาชมเชยให้เกี ยรติท่านผูม้ ุ่งต่องานนี้ ดว้ ยใจจริ งจากพุทธศาสนิ กชน
ทั้งหลาย
น ก
กรรมฐาน ที่ เป็ นธรรมจาเป็ นมาแต่ พุทธกาลที่พระอุปั ชฌาย์ม อบให้แต่ เริ่ ม บรรพชา
ำ
ส
อุปสมบท มี 5 อาการด้วยกันโดยสังเขป คือ เกศาได้แก่ผม โลมาได้แก่ขน นขาได้แก่เล็บ ทันตา
ได้แก่ ฟั น ตโจได้แก่ หนัง โดยอนุ โลมปฏิ โลม เพื่อกุล บุ ตรผูบ้ วชแล้วได้ยึดเป็ นเครื่ องบ าเพ็ญ
พิจารณาถอยหน้าถอยหลังซ้ าซากไปมาจนมีความชานาญและแยบคายในอาการหนึ่ งๆ หรื อทั้งห้า
อาการ อันเป็ นชิ้นส่ วนสาคัญของร่ างกายชายหญิงทัว่ ๆไป แต่คาว่ากรรมฐานอันเป็ นอารมณ์ของจิต
นั้นมีมาก ท่านได้กล่าวไว้ถึง 40 อาการ ซึ่ งมีในตาราโดยสมบูรณ์อยูแ่ ล้ว บรรดากรรมฐานที่ท่าน
กล่าวไว้มากมายนั้น ข้อใหญ่ใจความก็เพื่อท่านผูส้ นใจใคร่ ต่อการปฏิบตั ิซ่ ึ งมีจริ ตนิสัยต่างๆกัน จะ
ได้เลือกปฏิ บตั ิเอาตามใจชอบที่เห็นว่าถูกกับจริ ตของตนๆ เช่ นเดียวกับโรคมีชนิ ดต่างๆกัน ที่ควร
แก่ยาขนานต่างๆกันฉะนั้น
สาหรับเรื่ องปฏิปทา7คือข้อปฏิบตั ิที่ท่านอาจารย์มนั่ พาคณะลูกศิษย์ดาเนินมาเป็ นลาดับ
จนถึ งปั จจุบนั การปฏิ บตั ิตามปฏิ ปทานี้ รู้สึกลาบากเพราะเป็ นการทวนกระแสโลกทั้งทางกายทาง
วาจาและทางใจ หลักปฏิปทาก็มี ธุ ดงค์ 13 ขันธวัตร 14 มีอาคันตุกวัตรเป็ นต้น เป็ นเครื่ องบาเพ็ญ
ทางกายโดยมาก และมีกรรมฐาน 40 เป็ นเครื่ องบาเพ็ญทางใจ สัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกันไปในอิริยาบถ
ต่างๆของความเพียร ท่านที่สมัครใจเป็ นพระธุ ดงคกรรมฐาน จาต้องเป็ นผูอ้ ดทนต่อสิ่ งขัดขวาง
ต้านทานต่างๆ ที่เคยฝังกายฝังใจจนเป็ นนิสัยมานาน ซึ่ งเป็ นสิ่ งที่ละได้ยาก แต่จาต้องพยายามละไม่
หยุดหย่อนอ่อนกาลัง เพราะเพศของนักบวชกับเพศของฆราวาส มีความเป็ นอยู่ต่างกัน ตลอด
ความประพฤติมรรยาทความสารวมระวังต่างๆ ต้องเป็ นไปตามแบบหรื อประเพณี ของพระซึ่ งเป็ น
เพศที่สงบงามตา
6
สายพระอาจารย์ มั่น ภูริทตั โต, 38 - 40.
7
เรื่ องเดียวกัน, 44 – 45.
10
ธุ ดงค์ 138 เป็ นองค์คุ ณเครื่ อ งสกัดหรื อก าจัดกิ เลส ถื อ เป็ นข้อปฏิ บตั ิ ประเภทวัตรที่
ผูส้ มัครใจจะพึงสมาทานประพฤติ ได้ เพื่อเป็ นอุบายขจัดเกลากิเลสและเสริ มธรรมในความมักน้อย
สันโดษ ธุดงค์ 13 ข้ออันได้แก่
1. ปั งสุ กลู ิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือผ้าบังสุ กุลเป็ นวัตร
2. เตจิวริ กงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือเพียงผ้าไตรจีวรเป็ นวัตร
3. ปิ ณฑปาติกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือเที่ยวบิณฑบาตเป็ นวัตร
4. สปทานจาริ กงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือเที่ยวบิณฑบาตไปตามลาดับเป็ นวัตร
5. เอกาสนิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือนัง่ ฉัน ณ อาสนะเดียวเป็ นวัตร คือฉันวันละมื้อเดียว
ลุกจากที่แล้วไม่ฉนั อีก
ำน ก
ส
6. ปั ตตปิ ณฑิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือฉันเฉพาะในบาตรเป็ นวัตร คือ ไม่ใช้ภาชนะใส่
อาหารเกิน 1 อย่างคือบาตร
7. ขลุปัจฉาภัตติกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือห้ามภัตที่ถวายภายหลังเป็ นวัตร คือเมื่อได้ปลง
ใจกาหนดอาหารที่เป็ นส่ วนของตน ซึ่ งเรี ยกว่าห้ามภัตร ด้วยการลงมือฉันเป็ นต้นแล้ว ไม่รับ
อาหารที่เค้านามาถวายอีก แม้จะเป็ นของประณี ตก็ตาม
8. อารัญญิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ืออยูป่ ่ าเป็ นวัตร อยูห่ ่างบ้านคนละอย่างน้อย 500 ชัว่
ธนูคือ 25 เส้น คืองดเสนาสนะชายบ้าน
9. รุ กขมูลิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ืออยูโ่ คนไม้เป็ นวัตร
10. อัพโภกาสิ กงั คะ องค์แห่งผูถ้ ืออยูท่ ี่แจ้งเป็ นวัตร คืองดที่มุงบังและโคนไม้
11. โสสานิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ืออยูป่ ่ าช้าเป็ นวัตร
12. ยถาสันถติกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ืออยูเ่ สนาสนะแล้วแต่เขาจัดให้
13. เนสัชชิกงั คะ องค์แห่งผูถ้ ือการนัง่ เป็ นวัตร คือเว้นการนอนอยูด่ ว้ ยเพียง 3
อิริยาบถ คือ ยืน เดิน นัง่
การถื อธุ ดงค์น้ ี มิใช่ บทบัญญัติทางพระวินยั ขึ้นกับความสมัครใจ มีหลักในการถือว่า
ถ้าถือแล้วช่วยให้กรรมฐานเจริ ญ ช่ วยให้กุศลธรรมเจริ ญ อกุศลธรรมเสื่ อม ควรถือ แต่ถา้ ถือแล้ว
กรรมฐานเสื่ อม กุศลธรรมเสื่ อม อกุศลธรรมเจริ ญ ไม่ควรถือ ส่ วนผูท้ ี่ถือแล้วไม่ทาให้กรรมฐาน
8
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต), พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม, 256
- 258.
11
เจริ ญหรื อเสื่ อม เช่น เป็ นพระอรหันต์แล้วอย่างพระมหากัสสปะ เป็ นต้นหรื อท่านอื่นๆก็ตาม ควร
ถือได้ คือเพื่ออนุเคราะห์แก่ชนในภายหลัง
การถื อธุ ดงค์ของพระกรรมฐานนั้นเป็ นการเอื้อต่อการเจริ ญกรรมฐาน ยังความสงบให้
เกิดขึ้นโดยง่าย ทั้งยังขจัดซึ่ งเรื่ องกังวลใจทั้งหลาย เช่น การฉัน เครื่ องนุ่ งห่ ม ที่อยูอ่ าศัย อันเป็ น
ภาระก่อกวนใจตลอดมาให้อยูใ่ นขอบเขตแห่ งธรรมคือความพอดี ด้วยมุ่งหวังต่ออรรถต่อธรรมต่อ
มรรคผลนิ พพานอยู่เหนื อสิ่ งอื่นใด ดังนั้นสิ่ งอื่นนอกเหนื อจากนี้ จึงเป็ นสิ่ งที่ดูแลกันไปตามความ
จาเป็ นตามความพอเหมาะพอดี ที่ไม่ก่อกวนให้เกิดความกังวลใจ อันเป็ นเครื่ องกีดขวางการบาเพ็ญ
เพียรทางใจ
น ก
ธรรม อันว่า ด้ว ย ความสัน โดษ 9 ความมัก น้อ ย เป็ นธรรมที่ ว งศ์พ ระกรรมฐานให้
ำ
ส
ความสาคัญ และประพฤติปฏิบตั ิกนั เรื่ อยมา ด้วยธรรมเหล่านี้ คือความไม่ประมาทลืมตัว ผูป้ ฏิบตั ิ
ธรรมเหล่านี้ ไม่วา่ นักบวชหรื อฆราวาสย่อมประคองตัวได้อย่างน่าชม พระแม้จะมีอติเรกลาภมาก
มีประชาชนให้ความเคารพนับถือมาก หรื อฆราวาสมีสมบัติมากน้อยเพียงไร ก็ไม่เย่อหยิ่งจองหอง
และลืมตัวกับสิ่ งเหล่านั้นอย่างง่ายดาย ยังสามารถนาสิ่ งนั้นๆ ไปทาประโยชน์ได้ตามฐานะของมัน
อีกด้วย ทั้งเป็ นเครื่ องเสริ มความสุ ขแก่เจ้าของ และประดับเกียรติ สมกับสมบัติมีไว้เพื่อเป็ นเพื่อน
ร่ วมทุกข์ในคราวจาเป็ นอย่างแท้จริ ง ไม่กลายเป็ นข้าศึกเครื่ องทาลายตนให้เสี ยไปด้วย ซึ่ งมักมีอยู่
จานวนมาก แต่ไม่ค่อยสนใจคิดและแก้ไขกันพอให้มีความสงบเย็นและน่าดู ซึ่ งผูม้ ีธรรมเหล่านี้ อยู่
ในใจตราบใด จะเป็ นผูส้ งบเย็นทั้งใจทั้งกิริยาที่แสดงออก ไม่มีมลทินตามมาตราบนั้น ไปที่ใดอยูท่ ี่
ใดจะเป็ นสุ คโต มีกายวาจาใจอันสงบไม่เป็ นภัยแก่ผใู้ ด กิริยาที่แสดงออกของพระผูม้ ีธรรมเหล่านี้
อยูใ่ นใจ เป็ นที่งามตาเย็นใจหมู่คณะและประชาชนทุกชั้น
สันโดษ10 ความหมายในธรรมคือ ความยินดี ความพอใจ ความยินดีดว้ ยของของตนซึ่ ง
ได้มาด้วยเรี่ ยวแรงความเพียรโดยชอบธรรม ความยินดีดว้ ยปั จจัยสี่ ตามมีตามได้ ความรู้จกั อิ่มพอ
สันโดษ แบ่งเป็ น สันโดษ 3 และ 12
1. ยถาลาภสันโดษ ยินดีตามที่ได้ ยินดีตามที่พึงได้ คือตนได้สิ่งใดมา หรื อเพียรหาสิ่ ง
ใดมาได้ เมื่อเป็ นสิ่ งที่ตนพึงได้ ไม่วา่ จะหยาบหรื อประณี ตแค่ไหน ก็ยินดีพอใจด้วยสิ่ งนั้น ไม่ติด
9
สายพระอาจารย์ มั่น ภูริทตั โต, 444.
10
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต), พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม,
105 - 106.
12
ใจอยากได้สิ่งอื่น ไม่เดือดร้ อนกระวนกระวายเพราะสิ่ งที่ตนไม่ได้ ไม่ปรารถนาสิ่ งที่ตนไม่พึงได้

หรื อเกินกว่าที่ตนพึงได้โดยถูกต้องชอบธรรม ไม่เพ่งเล็งปรารถนาของที่คนอื่นได้ ไม่ริษยาเขา
2. ยถาพลสันโดษ ยินดีตามกาลัง คือ ยินดีแต่พอแก่กาลังร่ างกายสุ ขภาพและวิสัยแห่ ง
การใช้สอยของตน ไม่ยนิ ดีอยากได้เกินกาลังตน มีหรื อได้ส่ิ งใดมาอันไม่ถูกกับร่ างกายหรื อสุ ขภาพ
เช่ น ภิกษุได้อาหารบิณฑบาตที่แสลงต่อโรคของตน หรื อเกิ นกาลังการบริ โภคใช้สอย ก็ไม่หวง
แหนเสี ยดายเก็บไว้ให้เสี ยเปล่า หรื อฝื นใช้ให้เป็ นโทษแก่ตน ยอมสละให้แก่ผอู้ ื่นที่จะใช้ได้ และ
รับหรื อแลกเอาสิ่ งที่ถูกโรคกับตนแต่เพียงพอแก่กาลังการบริ โภคใช้สอยของตน
3. ยถาสารู ปปสันโดษ ยินดีตามสมควร คือยินดีตามที่เหมาะสมกับตน อันสมควรแก่
น ก
ภาวะฐานะ แนวทางชี วิต และจุดหมายแห่ งการบาเพ็ญกิ จของตน เช่น ภิกษุไม่ปรารถนาสิ่ งของ
ำ
ส
อันไม่สมควรแก่สมณภาวะ หรื อภิกษุบางรู ปได้ปัจจัยสี่ ที่มีค่ามาก เห็ นว่าเป็ นสิ่ งอันสมควรแก่ ผู้
ทรงคุณสมบัติน่านับถือก็นาไปมอบแก่ท่านผูน้ ้ นั ตนเองใช้แต่สิ่งอันพอประมาณ หรื อภิกษุบางรู ป
กาลังประพฤติวตั รขัดเกลาตน ได้ของประณี ตมา ก็สละให้แก่ภิกษุรูปอื่นๆ ตนเองเลือกหาของที่
ไม่มีค่ามาใช้ หรื อตนเองมีโอกาสจะได้ลาภอย่างหนึ่ง แต่รู้วา่ สิ่ งนั้นเหมาะสมหรื อเป็ นประโยชน์แก่
ท่านผูอ้ ื่นที่เชี่ ยวชาญถนัดสามารถด้านนั้น ก็สละให้ลาภถึงแก่ท่านผูน้ ้ นั ตนรับเอาสิ่ งที่เหมาะสม
กับตน
สันโดษ 3 นี้เป็ นไปในปัจจัย 4 แต่ละอย่างจึงรวมเรี ยกว่า สันโดษ 12
ความสันโดษนั้นเป็ นปฏิปทาที่พระอริ ยะทั้งหลายปฏิบตั ิสืบกันมาแต่โบราณไม่ขาดสาย
เป็ นอริ ยประเพณี เช่ น ความสันโดษในจีวร บิณฑบาต และเสนาสนะ ความสันโดษนี้ ถือเป็ น
ธรรมสาคัญเบื้ องต้นจนถึ งที่ สุดที่ครู บาอาจารย์สายพระธุ ดงคกรรมฐานได้สอนสั่งศิษย์ให้ปฏิ บตั ิ
เรื่ อยมา จนปรากฏเป็ นความสงบร่ มเย็น งามตางามใจแก่ พุทธศาสนิ กชนทั้งหลาย ข้าพเจ้าเป็ น
บุคคลผูห้ นึ่ งที่ได้มีโอกาสบวชเรี ยนในสายพระธุ ดงคกรรมฐานและได้ปฏิบตั ิตามปฏิปทานี้มาโดย
ตลอดจวบจนลาสิ กขา ข้าพเจ้าเชื่ อมัน่ ว่า ความสันโดษเป็ นความ พอ ตราบใดที่มีความพอซึ่ งเป็ น
สภาวะที่มีที่สิ้นสุ ดในตัวเอง ผูใ้ ดคิดจะแสวงหาความ พอ ในชีวติ ผูน้ ้ นั จะสามารถค้นพบสิ่ งที่คน้ หา
ได้ทนั ที สิ่ งนั้นคือความสงบสุ ขอันเป็ นสมบัติอนั ล้ าค่าที่สุดของใจนัน่ เอง หลักความเชื่อและหลัก
ปฏิปทาดังกล่าวได้ส่งอิทธิ พลต่อการแสดงออกในผลงานชุด สันโดษนี้ของข้าพเจ้าด้วย
อิทธิพลจากสถานทีแ่ ละบรรยากาศในการบาเพ็ญสมณธรรมของพระธุดงคกรรมฐานหรือวัดป่ า
สถานที่ในการบาเพ็ญสมณธรรม หรื อสถานที่ในการประกอบความพากเพียรทางจิต
ของพระธุ ดงคกรรมฐานนั้นถือว่ามีความสาคัญมาก ท่านจึงมักเลือกสถานที่ในการประกอบความ
เพียรที่เป็ นธรรมชาติดว้ ยมีผลในทางความสงบ ซึ่ งธรรมชาติเป็ นสภาวะแวดล้อมที่บริ สุทธิ์ ไม่มีสิ่ง
13
ปรุ งแต่งอันเป็ นเหตุก่อกวนต่อความรู้สึกทางจิตมากนัก ด้วยเหตุน้ ี ท่านจึงมักสร้างที่พานักง่ายๆอยู่

ตามป่ าตามเขาจนปรากฏเป็ นวัดป่ าขึ้นมา วัดป่ าจึงเป็ นวัดที่มีธรรมชาติอนั ร่ มรื่ นเหมาะแก่การเจริ ญ
สมณธรรม การสร้ างเสนาสนะที่พกั ก็ทาขึ้นแบบง่ายๆเป็ นหลังเล็กๆอยู่ได้เฉพาะบุคคล มีฝาผนัง
เป็ นไม้บา้ ง เป็ นใบไม้บา้ ง หรื อใช้จีวรเก่าๆเป็ นที่มุงบัง ไม่มีการตกแต่งประดับประดาให้สวยงาม
อันเป็ นข้าศึกต่อธรรม จะมี ก็แต่ความเป็ นระเบียบเรี ยบร้ อยงามตา บรรยากาศภายในวัดจึงมีแต่
ความสงบไม่ว่ากลางวันหรื อยามค่ าคืนเพราะพระท่านต่างทาความพากเพียร ทาความสงบทางจิต
โดยเฉพาะในเวลาค่าคืนอันเป็ นเวลาที่ปราศจากข้อวัตรหรื อภารกิจใดๆ จึงมักพบแสงเทียนที่ถูกจุด
ขึ้นเพื่อใช้ในการศึกษาพระธรรมบ้าง แสงเทียนจากทางจงกลมบ้าง ซึ่ งเป็ นภาพที่งดงามจับใจยิง่ นัก
น ก
การอยูป่ ่ าเป็ นสิ่ งที่ครู บาอาจารย์ท่านพาดาเนินมาตามหลักธุ ดงควัตร ท่านกล่าวเสมอว่า
ำ
ส
การอยู่ป่า11ที่อยู่ให้ถูกต้องตามความมุ่งหมายของธุ ดงค์จริ งๆ ผูอ้ ยู่ป่าต้องเป็ นนักต่อสู้เพื่อกูต้ นจาก
อุปสรรคต่างๆ ภายในใจจริ งๆ ไม่สักแต่อยูแ่ บบสัตว์ป่ามาจนจาเจ แต่อยูเ่ พื่อพิจารณาเรื่ องของตัวที่
เกิดขึ้นในแง่ต่างๆโดยมีธรรมเป็ นจุดหมาย อะไรที่เป็ นข้าศึกต่อการอยูป่ ่ า เรื่ องใหญ่ก็คือความกลัว
ซึ่ งเป็ นกิเลสประเภทกีดขวางถ่วงใจไม่ให้อยากอยูป่ ่ า เมื่อทราบว่าเป็ นกิเลสเครื่ องกีดขวางทางเดิน
เพื่อมรรคผล ก็ตอ้ งชาระกาจัดปั ดเป่ าออกจากใจจนสิ้ นไป เหลือแต่ความกล้าหาญชาญชัย ไปที่
ไหนไปได้ อยูท่ ี่ไหนก็อยูไ่ ด้ นอนที่ไหนก็นอนได้ ไม่กลัวตาย อันเป็ นกิเลสอีกประเภทหนึ่ ง ย่อม
เห็ นคุ ณค่าแห่ งธุ ดงค์ขอ้ นี้ ประจักษ์ใจว่ามีความสาคัญเพียงไร พระพุทธเจ้าจึงทรงบัญญัติธุดงค์ขอ้
อยูป่ ่ าเป็ นวัตร
ในถ้ า เงื้อมผา ป่ า เขา ลาเนาไพร ป่ าช้า ป่ ารกชัฏ ในเขานอกเขาที่มีอยูต่ ามธรรมชาติ
และอยู่ห่างไกลจากหมู่บา้ น เป็ นสถานที่ให้สติปัญญาความรู้ความฉลาด แก่พระผูส้ นใจในธรรม
เพื่ อเปลื้ องตน ไม่ช อบเกลื่ อนกล่ นวุ่นวายกับ สิ่ ง ใดที่ เป็ นข้าศึ ก ต่อการดาเนิ นเพื่อความพ้นทุ ก ข์
สถานที่ดงั กล่าวมาเป็ นความนิยมทางพระพุทธศาสนามาดั้งเดิม ครั้งพุทธกาลมีพระพุทธเจ้าทรงเป็ น
แนวหน้า กล้าหาญ ไม่ สะทกสะท้า นต่ อความเป็ นความตาย ทรงบ าเพ็ญพระองค์อยู่ใ นสถานที่
เช่ นนั้นมาก่อน จนได้ตรัสรู ้ ธรรมดวงเลิศและสั่งสอนเวไนยสัตว์ สาวกทั้งหลายที่สดับธรรมและ
สถานที่ที่เหมาะสมต่างๆจากพระองค์ ต่างพากันบาเพ็ญตามรอยบาท จนเกิดสติปัญญาความฉลาด
ทันกลมายาภายใน ที่เคยหลอกลวงพาให้ตกนรกในภพน้อยภพใหญ่มานานแสนนาน และสลัดปั ด
ทิ้งความสกปรกโสมมภายในใจของตนเสี ยได้โดยสิ้ นเชิง ในป่ านั้นๆบ้าง ในเขาลูกนั้นๆบ้าง ในถ้ า
นั้นๆบ้าง ในเงื้อมผาป่ าไม้แถบนั้นๆบ้าง ในป่ าช้านั้นๆบ้าง ในเรื อนร้างว่างเปล่านั้นๆบ้าง ใต้ร่ม
11
พระธรรมวิสุทธิมงคล (พระมหาบัว ญาณสัมปันโน), ปฏิปทาของพระธุดงค
กรรมฐาน สายพระอาจารย์ มั่น ภูริทตั โต, 248 - 250.
14
ไม้โดดเดี่ยวในราวป่ าราวเขานั้นๆบ้าง ที่เชิงเขานั้นๆบ้าง สถานที่เหล่านั้นจึงเป็ นที่เพาะปลูกธรรม

ภายในใจของผูป้ ฏิบตั ิ ให้มีหลักมีฐานมัน่ คงภายในได้ตลอดมาถึงปัจจุบนั สมัย
ดังจะเห็นได้วา่ สถานที่และบรรยากาศดังกล่าวเป็ นสถานที่แห่ งความสงบเป็ นสถานที่ที่
บ่มเพาะธรรมภายในใจการได้พบหรื อสัมผัสสถานที่ดงั กล่าวประกอบกับภาพความงดงามทรงจา
ภายในใจของข้าพเจ้าจึงได้ถ่ายทอดเป็ นผลงานชุดนี้
ภาพที่ 1 ทางจงกลมของพระธุดงคกรรมฐาน
ภาพที่ 2 แคร่ ที่พกั ภาวนาภายในวัดป่ า

15
ภาพที่ 3 ทางจงกลมของพระธุดงคกรรมฐาน
ภาพที่ 4 พระอุโบสถและศาลาเอนกประสงค์ภายในวัดป่ า
16
ภาพที่ 5 เงื้อมหิ นผาภายในวัดป่ า
ภาพที่ 6 กุฏิของพระวัดป่ า
17
ภาพที่ 7 เงื้อมผา ที่ภาวนาของพระวัดป่ า
ภาพที่ 8 กุฏิของพระวัดป่ า
18
อิทธิพลจากเครื่องอัฐบริขารของพระธุดงคกรรมฐาน
เครื่ องใช้สอยของพระภิกษุหรื อเครื่ องอัฐบริ ขารนั้น ในทางสายพระธุ ดงคกรรมฐานถือ
ว่าเป็ นเครื่ องใช้ที่ดูจะมีความพิเศษสาหรับข้าพเจ้า ด้วยมีความงดงามในแบบของการนามาใช้งาน
จริ งๆทั้งยังมีความเรี ยบง่ายแต่ก็มีความประณี ต ที่วา่ ประณี ตคือมีความเอาใจใส่ ในการใช้สอยนัน่ เอง
ไม่ว่าจะเป็ นการบารุ งรักษา การใช้สอยอย่างทนุถนอม การจัดเก็บอย่างเป็ นระเบียบงามตา การ
ถนอมรักษาท่านมักจะใช้ไหมพรมถักเพื่อคลุมภาชนะหรื อสิ่ งของต่างๆ ป้ องกันการขีดข่วนหรื อ
กระแทก เครื่ องใช้สอยเหล่านั้นจึงดูมีความพิเศษ ด้วยแฝงไปด้วยธรรมในใจของผูใ้ ช้นนั่ เอง
เครื่ องใช้สอยของพระภิกษุหรื ออัฐบริ ขาร 12 คือบริ ขารอันได้แก่ ของใช้ส่วนตัวของ
น ก
พระซึ่งบริ ขารที่จาเป็ นแท้จริ งคือ บาตร และไตรจีวร ซึ่งต้องมีพร้อมก่อนจึงจะอุปสมบทได้ แต่ได้
ำ
ส
ยืดถือสื บกันมาให้มีบริ ขาร 8 หรื อ อัฐบริ ขาร คือ ไตรจีวร (สังฆาฏิ อุตราสงค์ อันตรวาสก) บาตร
มีดเล็ก เข็ม ประคดเอว ผ้ากรองน้ า หรื อกระบอกกรองน้ า เนื่องจากองสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธ
เจ้า ทรงมุ่งให้พระภิกษุเป็ นผูส้ ันโดษ ซึ่ งเบาตัวจะไปไหนเมื่อใดก็ได้ตามปรารถนา ดังนกที่มีแต่ปีก
จะบินไปไหนเมื่อใดก็ได้ดงั ใจ คือท่านที่มีบริ ขาร8 ส่ วนเครื่ องใช้อื่นๆที่เพิ่มขึ้นมาแต่มีไม่มากนัก
เช่น ผ้าปูนงั่ กาน้ า ร่ มหรื อกรด ไม้เท้า รองเท้า ถุงบาตร ย่าม เทียนไขและโคมไฟที่หุ้มด้วยผ้าขาว
สาหรับจุดเทียน เป็ นต้น
สาหรับบาตรของพระกรรมฐาน13นั้นดูจะแตกต่างจากทัว่ ๆไปเพราะได้มีการใช้งานจริ ง
ตามข้อธุ ดงควัตร บาตรจึงมีขนาดกลางและขนาดใหญ่เป็ นส่ วนมาก ทั้งนี้เนื่ องจากท่านชอบเที่ยว
ธุ ดงค์ไปในที่ต่างๆ ตามป่ าตามภูเขาประจานิสัย ไม่ค่อยอยู่เป็ นที่เป็ นฐานในเวลาออกพรรษาแล้ว
การเที่ยวท่านชอบเดินด้วยเท้าเปล่าไปตามอัธยาศัย บริ ขารที่นาติดตัวไปด้วยในเวลาออกเที่ยวธุ ดงค์
นั้นมีไม่มาก มีเพียงบาตร สังฆาฏิ จีวร สบง ผ้าอาบน้ า กรด มุง้ กาน้ า เครื่ องกรองน้ า มีดโกน
รองเท้า เทียนไขบ้างเล็กน้อย และโคมไฟที่เย็บหุ ้มด้วยผ้าขาวสาหรับจุดเทียนเดินจงกลมทาความ
เพียร และถื อหิ้ วไปมาตามบริ เวณที่พกั ในเวลาค่าคืน บริ ขารที่ท่านาไปด้วยนั้นท่านชอบใส่ ลงใน
บาตร ดังนั้นบาตรพระธุ ดงค์จึงมักใหญ่ผดิ ธรรมดาบาตรทั้งหลายที่ใช้กนั และบาตรที่มีขนาดใหญ่
เวลาฉันจังหันก็สะดวก เพราะท่านฉันรวมในบาตรเดียว มีคาวหวานท่านรวมลงในบาตรทั้งสิ้ น
12
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต), พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม,
171.
13
พระธรรมวิสุทธิมงคล (พระมหาบัว ญาณสัมปันโน), ปฏิปทาของพระธุดงค
กรรมฐาน สายพระอาจารย์ มั่น ภูริทตั โต, 455 - 456.
19
ไม่เกี่ ยวกับภาชนะถ้วยชาม พอฉันเสร็ จก็ลา้ งและเช็ดบาตรให้สะอาดปราศจากกลิ่นอาย การล้าง

บาตรอย่างน้อยต้องล้างถึ งสามน้ า เมื่อเช็ดแห้งแล้วถ้ามีแดดก็ผ่ งึ ครู่ หนึ่ ง แล้วเก็บไว้ในที่ควร ถ้า
อากาศแจ่มใสฝนไม่ตก ก็เปิ ดฝาไว้เพื่อให้หายกลิ่นที่อาจค้างอยู่ภายใน การรักษาบาตรท่านรักษา
อย่างเข้มงวดกวดขันเป็ นพิเศษคนไม่เคยล้าง ไม่เคยเช็ดและไม่เคยรักษาบาตร ท่านไม่อาจมอบ
บาตรให้อย่างง่ า ยดาย เพราะกลัวบาตรจะเข้าสนิ ม กลัวจะวางไว้ใ นที่ ม าปลอดภัย กลัวบาตร
กระทบของแข็งและกลัวตกลงถูกอะไร แตกหรื อบุบแล้วเกิดสนิมในวาระต่อไป เมื่อเกิดสนิมแล้ว
ต้องขัดใหม่หมดทั้งลูกทั้งข้างนอกข้างใน แล้วระบมด้วยไฟอีกถึงห้าไฟตามพระวินยั จึงจะใช้ต่อไป
ได้ ซึ่ งเป็ นความลาบากมากมายท่านจึงรักสงวนบาตรมากกว่าบริ ขารอื่นๆ ไม่ยอมปล่อยมือให้ใคร
ง่ายๆ
ำน ก
ส
สาหรับผ้าสบง จีวร สังฆาฏิ ท่านก็จะมีการตัดเย็บกันเองในเวลาที่จะสละผ้าที่ใช้ไม่ได้
แล้ว ส่ วนที่ใช้ได้หากเกิ ดรอยขาดท่านก็จะปะชุ นซ่ อมแซมไม่ทิ้งไปง่ายๆอย่างไม่เห็นคุณค่า การ
ซัก การย้อมท่ านก็ จะใช้น้ า ต้ม แก่ นขนุ น ซึ่ ง ให้สี ที่ เป็ นธรรมชาติ ไ ม่ฉู ดฉาด ทั้งยัง มี ก ลิ่ นที่ เป็ น
ธรรมชาติ สี ผา้ จึงดูสุขขุมงามตา เมื่อซักตากแห้งแล้วก็จะพับเก็บอย่างเป็ นระเบียบเรี ยบร้อยและ
วางในที่อนั ควร
ความเรี ยบง่ายในความเป็ นอยู่เช่ นนี้ ทาให้ พระต่างจาก ฆราวาส คือผูค้ รองเรื อน การ
เป็ นอยูอ่ ย่างพระอยูด่ ว้ ยข้อพระธรรมวินยั ทาให้ท่านเป็ นผูส้ ารวม มักน้อย สันโดษ ใช้ชีวิตอย่างเห็น
ภัยในวัฏสงสาร ตัดขาดจากความฟุ้ งเฟ้ อ เข้าสู่ ความจาเป็ นและพอเพียงแห่ งการใช้ชีวิต ซึ่ งสวนทาง
กับกระแสของโลก
โดยการสื่ อความหมายของเครื่ องใช้สอย เป็ นเสมือนสิ่ งหนึ่ งที่ทาให้เราทราบถึงสถานะ
ของบุคคลนั้นผ่านทางเครื่ องใช้ ซึ่ งเป็ นเครื่ องหมาย เป็ นสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม ซึ่ งเราสามารถ
ทราบความหมายของสิ่ งๆนั้นได้ทนั ทีจากการเห็น ดังนั้นการนาเครื่ องใช้ของพระภิกษุหรื อเครื่ อง
อัฐบริ ขารมาใช้สื่อความหมายในทางศิลปะจึงเป็ นการง่ายต่อการเข้าใจและเข้าถึงเรื่ องราวแห่ งความ
ดีงามในพระพุทธศาสนาได้เป็ นอย่างดี
20
ภาพที่ 9 เครื่ องอัฐบริ ขารของพระธุดงคกรรมฐาน (บาตร)
ภาพที่ 10 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ไตรจีวร ได้แก่ สังฆาฏิ อุตราสงค์ อันตรวาสก)

21
ภาพที่ 11 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ประคดเอว)
ภาพที่ 12 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ด้าย เข็ม)

22
ภาพที่ 13 เครื่ องอัฐบริ ขาร (มีดโกน กระบอกกรองน้ า)
ภาพที่ 14 เครื่ องบริ ขาร (กาน้ า)

23
ภาพที่ 15 การจัดเครื่ องบริ ขารของพระวัดป่ า เวลาฉัน
ภาพที่ 16 บาตรพระธุดงคกรรมฐาน
24
ภาพที่ 17 บาตรและกาน้ าของพระธุ ดงคกรรมฐาน
ภาพที่ 18 การผึ่งบาตรให้แห้งหลังล้างบาตร
25
ภาพที่ 19 ราวตากผ้าจีวร
ภาพที่ 20 บรรยากาศภายในกุฏิพระวัดป่ า
26
ภาพที่ 21 บรรยากาศภายในกุฏิพระวัดป่ า
ภาพที่ 22 ถุงบาตร และย่ามพระในการธุดงค์

27
ภาพที่ 23 บรรยากาศยามค่าคืนภายในกุฏิพระวัดป่ า
28
บทที่ 3
กระบวนการสร้ างสรรค์ ผลงานวิทยานิพนธ์
กำรประมวลควำมคิดจำกข้ อมูล เพือ่ ใช้ ในกำรสร้ ำงสรรค์

การสร้างสรรค์ผลงานวิทยานิ พนธ์ของข้าพเจ้ามีจุดเริ่ มต้นมาจาก ความเลื่อมใสศรัทธา
ในพระพุทธศาสนา ในหลักพระธรรมคาสอน และหลักในการปฏิบตั ิ โดยเฉพาะหลักปฏิปทาของ
พระธุ ดงคกรรมฐาน ที่แฝงไปด้วยความเรี ยบง่าย สันโดษ ความสงบสุ ขด้วยธรรม ในบรรยากาศ
ของวัดป่ าที่เต็มไปด้วยธรรมชาติอนั บริ สุทธิ์ งดงาม
เนื้ อหาเรื่ องราวดังกล่ า วได้ส่งผลต่อความรู้ สึกของข้าพเจ้าจนนาไปสู่ การสร้ างสรรค์
ผลงานวิทยานิ พนธ์ในชุ ด “สันโดษ” ซึ่ งเป็ นการใช้กระบวนการทางจิตกรรมถ่ายทอดความรู้สึก
ด้วยแสงสี และบรรยากาศผ่านรู ปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระภิกษุ โดยใช้เครื่ องอัฐบริ ขารของ
พระภิกษุสื่อความหมายในทางศิลปะ เพื่อ เป็ นการง่ายต่อการเข้าใจและเข้าถึงเรื่ องราวแห่ งความดี
งามในพระพุทธศาสนาได้เป็ นอย่างดี
จำกแนวควำมคิดสู่ กำรใช้ ทศั นธำตุในกำรสร้ ำงสรรค์

จากข้อมูลทางด้านความเชื่ อในพระพุทธศาสนา ซึ่ งเป็ นข้อมูลพื้นฐานที่จะต้องศึกษา
ให้เกิ ดความรู ้ ค วามเข้า ใจ เพื่ อใช้สัญลัก ษณ์ ในการแทนค่า ด้วยวัตถุ ส ภาพ ด้วยบรรยากาศ ที่
สอดคล้องกับกระบวนการสร้างความรู้สึก สัมผัสภายในใจ ในผลงานจิตกรรม ซึ่งเป็ นการใช้ขอ้ มูล
จากการไปสัมผัสสถานที่จริ ง เพื่อศึกษาธรรมปฏิ บตั ิ ศึกษาความเชื่ อมโยงสัมพันธ์ระหว่างวัตถุ
สภาพกับบรรยากาศของสถานที่ กบั ความรู้ สึกทางธรรม ในความสันโดษ ความสงบ ความสุ ข
เพื่อซึมซับประสบการณ์ทางความรู้สึก และนาข้อมูลไปใช้ในการสร้างสรรค์ผลงานในขั้นต่อไป
ภาพลักษณ์ ต่างๆ จากการมองเห็ นสัมผัส สามารถเชื่ อมโยงและสื่ อสาร สู่ ความรู้ สึก
ภายในใจและ สิ่ งดังกล่าวได้ถูกสั่งสมเป็ นประสบการณ์ทางความรู้สึก ในบางครั้งสิ่ งที่มองเห็ น
สัมผัสจากภายนอกก็มาพร้ อมกันกับความรู้สึกภายในใจที่ลึกซึ้ ง แต่สิ่งที่รู้สึกอยู่ภายในใจนั้นอาจ
ลึกซึ้ งกว่าสิ่ งที่เห็นหรื อสัมผัสทางภายนอก ทั้งนี้ ก็ข้ ึนอยู่กบั ประสบการณ์ทางความรู้สึกของแต่ละ
คน ซึ่ งในการเข้า ถึ ง สิ่ ง ทั้ง สองได้พ ร้ อมกันนั้น ต้อ งอาศัย งานทัศ นศิ ล ป์ ซึ่ ง เป็ นสื่ อที่ ส ามารถ
เชื่ อมโยงและถ่ ายทอดความสัมพันธ์ระหว่าง สิ่ งที่อยู่ภายนอก กับประสบการณ์ ทางความรู้ สึ ก
ภายในใจ ได้อย่างลงตัว
28
29
ประสบการณ์ 14 คื อการมีชีวิตที่สัมพันธ์กบั สิ่ งแวดล้อม การมีปฏิ กิริยากับสิ่ งแวดล้อม

ทาให้เรามีความคิดและอารมณ์ซ่ ึ งเป็ นประสบการณ์ เรามีประสบการณ์มากมายในชี วิตประจาวัน
แต่เป็ นประสบการณ์ธรรมดา ไม่เป็ นแก่นสาร เราลืมมันง่าย แต่บางครั้งประสบการณ์ที่สาคัญน่ า
พอใจเป็ นพิ เ ศษ เราจะจ าประสบการณ์ น้ ัน ได้อ ย่ า งฝั ง ใจ แบบนี้ เรี ย กว่ า ประสบการณ์ แ ท้
ประสบการณ์แท้น้ ี มีระเบียบ มีเอกภาพ ทุกส่ วนทุกตอนมีความหมายมีความสาคัญ มีอารมณ์ที่
เด่นชัด มี โครงสร้ างตลอดทัว่ ทั้งประสบการณ์ น้ นั เอกภาพของประสบการณ์ ก็เหมือนเอกภาพ
ของศิลปะ มีความกลมกลื น มีระเบียบ ประสบการณ์ ที่ได้จากศิลปะเป็ นประสบการณ์แท้ เป็ น
ประสบการณ์ ท างสุ น ทรี ย ภาพ ซึ่ งมี รู ป ทรง มี ค วามหมาย มี อ ารมณ์ เรารู้ สึ ก ในรู ป ทรงใน
องค์ประกอบที่เข้มข้น กว่าประสบการณ์ในชีวติ จริ ง ศิลปะแสดงแก่นของประสบการณ์ได้ถึงที่สุด
และฝังตัวอยูน่ าน มีความสุ ขเมื่อระลึกถึง และเสริ มกาลังแก่ประสบการณ์อื่นๆที่จะประสบต่อไปใน
ชีวติ
จากประสบการณ์ ท างความรู้ สึ กน าไปสู่ ก ารสื่ อ ความหมายการแทนค่ า โดยใช้
ภาพลัก ษณ์ ต่า งๆที่ ส ามารถสื่ อความหมายและอารมณ์ ค วามรู้ สึ ก ได้ ความรู้ สึ ก ต่ า งๆที่ เกิ ดจาก
ประสบการณ์ทางความรู ้สึกภายในนั้นเป็ นความรู้สึกทางสุ นทรี ยภาพ เป็ นเรื่ องของคุณค่า และความ
งาม15 ที่เกิดขึ้นด้วยอารมณ์ มิใช่ดว้ ยเหตุผล ความคิดหรื อข้อเท็จจริ ง ไม่เกี่ยวข้องกับค่าหรื อราคาที่
เป็ นเรื่ องของวัตถุ แต่ความงามเริ่ มขึ้นที่ใจ คุณค่าของความงามใกล้เคียงกับคุณค่าทางศาสนา ซึ่ ง
เป็ นเรื่ องของความดี
จากการศึ ก ษาค้น คว้า ทดลอง รู ป แบบและเทคนิ ค วิ ธี ก ารในการสร้ า งสรรค์ ที่
ตอบสนองต่อกระบวนการถ่ายทอดความรู้สึกในผลงานจิตกรรม ที่สอดคล้องกับความเชื่ อในทาง
พระพุทธศาสนา ข้อมูลที่ได้เป็ นการวิเคราะห์ส่ิ งที่เป็ นเนื้ อหาสาระสาคัญสาหรับการสร้างสรรค์
และการแสดงออกทางความรู ้สึก โดยใช้ทศั นธาตุต่างๆประกอบกันได้แก่ รู ปร่ าง ที่ว่าง น้ าหนัก
แสงเงา สี และพื้ น ผิ ว โดยให้ ก ารประกอบกัน ของสิ่ ง ต่ า งๆสร้ า งความรู้ สึ ก ที่ ต อบสนองต่ อ
ความรู้สึกในการแสดงออกให้ได้มากที่สุด และนาไปสู่ การสังเคราะห์ในการสร้างสรรค์ผลงานชุดนี้
รู ปทรง (Form) รู ปทรงต่างๆที่นามาประกอบกันในผลงานของข้าพเจ้าคือรู ปทรงที่ทา
ให้เกิ ดโครงสร้ างหลักของภาพ เป็ นรู ปทรงจากเครื่ องใช้สอย หรื อ เครื่ องอัฐบริ ขารบริ ขารของ
พระภิกษุ ที่เกิดจากการรวมตัวกันของทัศนธาตุอย่างมีเอกภาพ ซึ่ งได้แก่ เส้น สี น้ าหนัก แสงเงา ที่
ว่างและพื้นผิว ซึ่ งรู ปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารต่างๆนี้ แสดงถึงความเกี่ยวข้องเชื่อมโยงสัมพันธ์ ถึง
14
ชลูด นิ่มเสมอ, องค์ ประกอบของศิลปะ (กรุ งเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, 2542), 13.
15
เรื่ องเดียวกัน, 6.
30
วิถีแห่งการปฏิบตั ิสมณธรรมอันสงบ เรี ยบง่าย สันโดษ ของพระภิกษุ ซึ่งเป็ นการใช้สัญลักษณ์ของ

รู ปทรงในการแทนค่าทางและบอกเล่าเรื่ องราวต่างๆตามความหมายที่แฝงมากับรู ปทรงนั้นๆ อาจ
กล่าวได้วา่ รู ปทรงทาหน้าที่ในสองส่ วนคือ ตัวรู ปทรงเอง และ เนื้ อหา รู ปทรงจึงให้ความพอใจต่อ
ความรู ้ สึก สั ม ผัสเป็ นความสุ ข ทางตา พร้ อมกันนั้นก็ ส ร้ างเนื้ อหาให้ก ับ ตัวรู ป ทรงเอง และเป็ น
สัญลักษณ์ให้แก่อารมณ์ความรู ้สึก หรื อปัญญาความคิดที่เกิดขึ้นในจิต รู ปทรงกับเนื้อ 16หาจึงไม่อาจ
แยกจากกันได้ ซึ่ งการใช้รูปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระภิกษุ ในงานของข้าพเจ้า จึงแสดง
เรื่ องราวทางศาสนาโดยตรง
การรวมตัวกันของรู ป ทรงในผลงานของข้าพเจ้ายังใช้ทศั นธาตุ ในการแสดงความมี
ชีวติ ชี วาด้วยการทาให้เกิดเอกภาพในรู ปทรง เป็ นการสร้างความชัดให้แก่อารมณ์และเรื่ องราว โดย
อาศัยเทคนิคในการเขียนให้ชดั บ้าง พร่ ามัวบ้าง ใช้ความขัดแย้งของรู ปทรงบ้าง หรื อทาให้กลมกลืน
กันบ้าง ซึ่ งขึ้นอยูก่ บั อารมณ์ความรู ้สึกที่ตอ้ งการเน้นในภาพๆนั้น
ที่ว่าง (Space) ในผลงานของข้าพเจ้า ที่ว่างเป็ นสิ่ งที่สาคัญในการสร้ างความรู้สึก ซึ่ ง
เป็ นการประกอบกันของ รู ปทรงและที่วา่ ง17ที่สัมพันธ์กนั อาศัยซึ่ งกันและกัน รู ปทรงจะเกิดขึ้นโดย
ไม่มีที่วา่ งนั้นเป็ นไปไม่ได้ เพราะที่วา่ งคือสิ่ งที่มีมาอยูแ่ ล้วแต่เดิม ส่ วนที่วา่ งที่ปราศจากรู ปทรงก็เป็ น
ความว่างที่ไม่มีความหมายอะไร ซึ่ งการวางตาแหน่ง เปลี่ยนตาแหน่ง ของรู ปทรงมีผลต่อที่วา่ งและ
ความหมายส่ วนรวมของภาพด้วย รวมไปถึงขนาดของรู ปทรงในที่ว่างก็มีผลต่อความหมายและ
ความรู ้สึกของภาพเช่นกัน ในงานของข้าพเจ้าใช้ที่ว่างเพื่อช่ วยในการสร้างอารมณ์ความรู้สึก การ
วางตาแหน่งของรู ปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระภิกษุ จะเปิ ดตาแหน่ งให้เกิดการทางานของที่
ว่างเพื่อให้เกิดความรู ้สึกเลื่อนไหล โปร่ งเบาสบาย ผ่อนคลาย ให้ความรู้สึกสงบ เรี ยบง่าย ที่วา่ ง
จึงมีความสาคัญและสร้างพลังให้เกิดกับภาพได้ พลังความเคลื่อนไหวของที่วา่ งนั้นมักเกิดจากความ
เคลื่ อนไหวของสายตาผูด้ ู ไปตาม เส้น สี หรื อไปตามน้ าหนักแสงเงาอ่อนแก่ ซึ่ งจังหวะความ
เคลื่อนไหวของสายตาประกอบกับรู ปทรงและที่วา่ งนี้ เป็ นส่ วนหนึ่ งที่สร้างอารมณ์ทางสุ นทรี ยภาพ
แก่ผดู ้ ู ในผลงานของข้าพเจ้าใช้พลังความเคลื่อนไหวที่เกิ ดจากจุด18ซึ่ งเป็ นการเห็นจุดนั้นขยายหรื อ
หดตัว ในผลงานของข้าพเจ้าใช้ที่ว่างที่แสดงค่าของแสงที่เป็ นจุดศูนย์กลางแล้วค่อยๆแผ่รัศมีออก
อย่ า งนุ่ ม นวลซึ่ งเป็ นลัก ษณะแบบแสงเที ย นที่ จุ ด กลางที่ ว่ า งในความมื ด ลัก ษณะพลัง ความ
เคลื่อนไหวดังกล่าวให้ความรู ้สึก สงบนิ่ง เป็ นสมาธิ
16
ชลูด นิ่มเสมอ, องค์ ประกอบของศิลปะ, 18.
17
18
31
น้า หนั ก อ่ อนแก่ ของแสงและเงา (Tone) น้ าหนัก อ่ อนแก่ ข องแสงและเงา เป็ นสิ่ ง ที่ มี
บทบาทมากในงานของข้าพเจ้าในการสร้างความรู้สึกทางบรรยากาศ เป็ นเหมือนการจุดแสงเทียน
ขึ้นกลางภาพ เป็ นจุดสว่างที่ค่อยๆแผ่กระจายออกอย่างนุ่มนวล แล้วหายไปกับบรรยากาศของความ
มืด การใช้ค่าน้ าหนักแสงเงานี้ถือเป็ นการสร้างเอกภาพในงาน และเน้นความหมายของเรื่ องราวและ
อารมณ์ความรู ้สึกให้ชดั เจน การเคลื่อนที่ของสายตาตามค่าน้ าหนักนั้นเป็ นการสร้างพลังความรู้สึก
ให้กบั ภาพ ความกลมกลืน ความต่างกันของค่าน้ าหนัก สิ่ งเหล่านี้ ช่วยสร้างความมีชีวิตชีวาให้กบั
ภาพและยังสร้างความมีมิติให้กบั รู ปทรงด้วย
สี (Colour) ด้วยลักษณะการสร้างภาพที่ใช้ลกั ษณะบรรยากาศแบบแสงเทียนหรื อแสงที่
ให้ความรู้ สึ กในทางศาสนา โดยใช้ แสงสี ส้ม เหลื อง สี จึงออกไปในโทนสี อุ่น เพื่อต้องการเน้น
อารมณ์ ความรู ้สึกเรี ยบง่าย นิ่ ง สงบ เป็ นสมาธิ และเป็ นหนึ่ ง ความเป็ นสี แบบสี เอกรงค์จึงเหมาะ
กับการสร้างสรรค์ผลงาน แต่ก็มีการใช้สีคู่ตรงข้ามบ้างเพื่อสร้างความมีชีวิตชีวาให้กบั งาน ความ
เป็ นสี จึงใช้ควบคู่ไปกับน้ าหนักแสงเงา และเป็ นเหมือนตัวแทนของความรู้สึกและจิตวิญญาณที่เป็ น
การรับรู้ทางประสบการณ์ทางความเชื่อ
พืน้ ผิว (Texture) ในการสร้างสรรค์ผลงานจิตกรรมของข้าพเจ้า จะใช้ลกั ษณะของการ
สร้ า งพื้ น ผิ ว ที่ เ ป็ นละอองเล็ ก ๆทั่ว ทั้ง ภาพ เพื่ อ ช่ ว ยให้เ กิ ด ความรู้ สึ ก โปร่ ง เบา ล่ อ งลอย ของ
บรรยากาศ และช่วยในการสร้างมิติ ทาให้ภาพดูมีความลึก มีอากาศโอบล้อม และแสดงความเป็ น
พื้ น ผิ ว ของวัต ถุ ต่ า งๆ ลัก ษณะของการใช้พ้ื น ผิว ท าให้ ภ าพดู เ รื อ งรอง และช่ ว ยสร้ า งอารมณ์
ความรู ้สึกในงานได้อย่างสมบูรณ์
32
อุปกรณ์ กำรสร้ ำงสรรค์
ภาพที่ 24 อุปกรณ์การสร้างสรรค์วทิ ยานิพนธ์
1. อุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บข้อมูล เช่น อุปกรณ์วาดเขียน ,กระดาษ,กล้องถ่ายรู ป

2. อุปกรณ์ ที่ใช้ในการสร้างสรรค์ผลงานจิตกรรม ได้แก่ เฟรมผ้าใบรองพื้น ,สี ฝุ่น,
อุปกรณ์วาดเขียน
ขั้นตอน วิธีกำรสร้ ำงสรรค์

1. การสร้ างภาพร่ าง จากการประมวลทางความคิด เนื้อหา เรื่ องราว นาไปสู่ การใช้
เทคนิ คต่างๆทางจิตกรรม เพื่อแสดงออกทางอารมณ์ความรู้ สึก โดยสร้างภาพแบบร่ าง กาหนด
องค์ประกอบต่างๆของภาพ หาความลงตัวด้วย รู ปทรง น้ าหนัก สี และพื้นผิว ซึ่ งเป็ นการใช้การ
เห็ นจริ งจากบรรยากาศภายนอก บวกกับประสบการณ์ ทางความรู้ สึกถ่ ายทอดออกมาให้ตรงกับ
ความรู้สึกที่ตอ้ งการให้มากที่สุด
2. การสร้ างสรรค์ จิตรกรรม เมื่อได้ภาพแบบร่ างที่ตรงต่อเป้ าหมาย แนวความคิด
และ เทคนิคแล้ว ขั้นตอนต่อไปจึงสร้างสรรค์ผลงานจิตกรรมจริ งที่พอจะสรุ ปได้ดงั นี้
33
2.1 การเตรี ยมพื้น เมื่อขึงผ้าใบกับเฟรมเสร็ จแล้ว จึงรองพื้นด้วยสี พลาสติก โดย

ทาจานวนหลายชั้น รอจนแห้ง จากนั้นจึงขัดให้เรี ยบ รองสี พ้ืนด้วยสี ฝุ่น โดยใช้สีของบรรยากาศ
ส่ วนรวมเป็ นหลัก
2.2 ใช้พู่กนั ร่ า งภาพโครงสร้ า งโดยรวม โดยใช้สี ที่ ใกล้เคี ย งกับ สี พ้ื น ตามภาพ
ต้นแบบ
2.3 การลงสี ใช้สี ฝุ่น ผสมน้ า จนสี เบาบาง คล้า ยเทคนิ ค การใช้สีน้ า แล้วค่อยๆ
สร้างชั้นสี ของบรรยากาศโดยรวมของภาพทีละชั้นอย่างค่อยเป็ นค่อยไป โดยวิธีการขังน้ าสี และ
เพิ่มน้ าหนักของสี ให้ใกล้เคียงกับภาพแบบร่ าง และความรู้สึกที่ตอ้ งการ
2.4 เน้นน้ าหนักของรู ปทรงต่างๆ รวมถึงใส่ รายละเอียดตามความต้องการ
2.5 เก็ บ รายละเอี ย ดของน้ า หนัก บรรยากาศของภาพโดยรวมให้ไ ด้ค วามรู้ สึ ก ที่
ต้องการในขั้นสุ ดท้าย
2.6 แต่งรายละเอียดของจุดที่ตอ้ งการเน้นให้สมบูรณ์
ภาพที่ 25 การใช้พกู่ นั ร่ างภาพโครงสร้างโดยรวม

34
ภาพที่ 26 การลงสี ฝนุ่ สร้างบรรยากาศโดยรวม
ภาพที่ 27 การลงสี ฝนสร้ ุ่ างบรรยากาศโดยรวม

35
ภาพที่ 28 การลงสี ฝนสร้ ุ่ างบรรยากาศโดยรวม
ภาพที่ 29 การขังน้ าสี เพื่อสร้างความนุ่มนวลกลมกลืนของบรรยากาศในภาพ

36
ภาพที่ 30 การแต่งเก็บรายละเอียดในขั้นตอนสุ ดท้าย
ผลงำนช่ วงก่อนวิทยำนิพนธ์
ผลงานช่ วงก่อนวิทยานิพนธ์ถือเป็ นผลงานที่ได้มีการพัฒนาและเปลี่ ยนแปลงอย่างมาก
จากงานชุดที่ผา่ นๆมา ถือเป็ นการทดลองทางด้านเทคนิคในการใช้สีฝนในการเขี ุ่ ยนสร้างบรรยากาศ
ในงานซึ่ งได้ผลตามที่ ตอ้ งการในการถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึก รวมถึ งการวางองค์ประกอบที่ดู
เรี ย บง่ า ยมากขึ้ น ผลงานในช่ ว งนี้ ใช้เ รื่ อ งราวเกี่ ย วกับ การปฏิ บ ัติ ส มณธรรมของพระธุ ด งค
กรรมฐาน โดยถ่ ายทอดเรื่ องราวผ่านเครื่ องอัฐบริ ขารที่วางอยู่ในบรรยากาศของการใช้สอย ซึ่ ง
ผลงานดังกล่าว มีจานวน 4 ชุดดังนี้
37
ภาพที่ 31 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1

ชื่อผลงำน ไม่มีชื่อ
เทคนิค สี ฝนบนผ้
ุ่ าใบ
ขนำด 60 x 70 เซนติเมตร (จานวน 4 ชิ้น)
ภาพที่ 32 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 1

38

39
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 เป็ นภาพภายในกุฏิของพระภิกษุที่แสดงรายละเอียด

ของกลุ่มเครื่ องอัฐบริ ขารใช้สอยต่างๆที่จาเป็ น ถ่ายทอดข้อวัตรปฏิบตั ิที่เชื่อมโยงกับลักษณะของ
เครื่ องอัฐบริ ขารที่วางอยูก่ บั แสงตะเกียงทีจุดขึ้นในบริ เวณที่จากัด ซึ่ งบางภาพเป็ นข้อวัตรที่ต่างเวลา
ต่างสถานที่แต่มุ่งเน้นแสดงความ สงบ วิเวก เฉพาะส่ วนตน เป็ นความสันโดษ ซึ่ งสื่ อความหมายถึง
ความสงบระงับจากสิ่ งภายนอกที่มุ่งเข้าสู่ ภายในคือใจ ทาให้การแสดงออกทั้งสี น้ าหนักแสงเงา เป็ น
จุดสว่างค่อยๆแผ่ออกจากจุดศูนย์กลางอย่างนุ่มนวลสภาพบริ เวณรอบข้างพร่ ามัว ไปกับบรรยากาศ
รวมถึงการใช้สีที่เป็ นสี โทนอุ่น และเป็ นสี เอกรงค์ให้ความรู้สึกเรื องรองและเรี ยบง่าย
ผลงานในชุดนี้ ในด้านเทคนิคยังไม่สมบูรณ์นกั เนื่องจากการใช้เทคนิคของสี ฝุ่นยังไม่
ลงตัว บางครั้งเกิดฝ้ าขาวบนผิวของงาน หรื อความไม่สม่าเสมอของสี ในบรรยากาศ ที่ทาให้ผลงาน
ดูเป็ นจุดด่างดา ขัดต่อความรู ้สึกที่ตอ้ งการความสงบนิ่ ง และการวางองค์ประกอบที่ยงั ไม่ลงตัวจน
ทาให้บางครั้งภาพที่ออกมาคล้ายการจงใจจัดวาง
40

ุ่ าใบ
ภาพที่ 37 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 1

41

42

43
ผลงานช่ วงก่ อนวิทยานิ พนธ์ชุดที่ 2 เป็ นภาพที่มีลกั ษณะเช่ นเดี ยวกับผลงานชุ ดแรกที่
ถ่ายทอดมุมมองที่ จากัดไม่กว้างขวาง แต่แสดงเครื่ องอัฐบริ ขารที่ แสดงความหมายถึ ง การปฏิ บตั ิ
สมณธรรมในพื้นที่ส่วนตนที่สงบ วิเวก เป็ นสมาธิ ที่มุ่งเข้าสู่ ภายในคือใจ ให้ความรู้สึก สงบระงับ
จากสิ่ งภายนอกจากสภาพบรรยากาศแวดล้อมที่ไม่แสดงความหมายของพื้นที่ของเขต แต่เป็ นสภาพ
ว่างๆและใช้สีเอกรงค์ในโทนอุ่น ใช้น้ าหนักแสงเงาที่นุ่มนวลที่ช่วยสร้ างความรู้ สึกผ่อนคลายที่
สอดคล้องกับแนวความคิดในการสร้างผลงาน
ผลงานในชุ ดนี้ ยังคงมีปัญหาทั้งด้านเทคนิ ค และการวางองค์ประกอบ ที่ยงั คงขาดๆ
เช่นเดียวกับผลงานชุ ดที่ 1 แต่ได้มีการวางลักษณะของเรื องราวในชุดเดียวกันให้สอดคล้องกันมาก
ขึ้น

ุ่ าใบ

44

45

46
ผลงานในช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 3 ผลงานในชุ ดนี้ เป็ นผลงานที่แสดงเรื่ องราวของ

การศึกษาพระธรรมของพระภิกษุ ที่ใช้พระคัมภีร์ หรื อคัมภีร์ใบลานในการสื่ อความหมายถึงพระ
ธรรม การจุดแสงจากเทียนหรื อตะเกียงที่ให้ความสว่างแสดงลักษณะของการใช้งานในพื้นที่น้ นั ๆ
การแสดงบรรยากาศรอบข้างยังคงเน้นถึงความสงบ ความเป็ นสมาธิ ความ ระงับจากสิ่ งภายนอกจาก
บรรยากาศรอบข้างที่ค่อยๆพร่ ามัวหายกลืนไปกับบรรยากาศด้านหลัง
ผลงานในชุดนี้ ยังคงมีปัญหาเช่นเดียวกับชุดที่ผา่ นมา การวางองค์ประกอบยังคงเหมือน
การจัดวางอย่างจงใจ แต่ในด้านเทคนิคการใช้สีมีการพัฒนาขึ้นเมื่อเทียบกับชุดที่ผา่ นมา

ุ่ าใบ

47

48

49
ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 4 เป็ นภาพที่แสดงลักษณะของเครื่ องอัฐบริ ขารใช้สอย

ที่จาเป็ นของพระภิกษุ แสดงออกด้วยการเขียนหุ่ นนิ่ ง รวมถึงการวางที่แสดงสภาพการใช้สอย และ
การเก็ บ รั กษาอย่า งเป็ นระเบี ยบ ลัก ษณะของแต่ ล ะภาพที่ นามารวมกันเป็ นชุ ดได้แสดงออกให้
สอดคล้องกัน ด้วยอารมณ์ความรู ้สึกของสี และบรรยากาศที่นุ่มนวล เน้นสาระสาคัญของความหมาย
ของวัตถุที่เชื่ อมโยงกับจิตใจในความสงบ ด้วยลักษณะบรรยากาศรอบข้างที่วา่ งเปล่า พล่ามัว และ
นุ่มนวล ซึ่ งทาให้เกิดให้เกิดจินตนาการและความรู้สึกที่สงบ ในภาพที่มีเพียงเครื่ องอัฐบริ ขาร
ผลงานในชุ ดนี้ เป็ นการแก้ปัญหาด้านการวางองค์ประกอบที่ดูจงใจจัดวาง ด้วยการใช้
การวางวัตถุ เพี ยงชนิ ดเดี ยว และไม่เน้นรายละเอีย ดของบรรยากาศรอบข้าง ให้ส าระสาคัญกับ
ความหมายของเครื่ องอัฐบริ ข ารโดยตรง ด้านเทคนิ ค การใช้สี ฝุ่นมี ความลงตัวมากขึ้ น แต่โดย
ภาพรวมยังคงไม่สมบูรณ์ ทั้งด้านเทคนิคเละองค์ประกอบ
50
บทที่ 4
กำรสร้ ำงสรรค์ ผลงำนวิทยำนิพนธ์
การสร้ า งสรรค์ผ ลงานวิ ท ยานิ พ นธ์ เ ป็ นการพัฒ นาต่ อ เนื่ อ งจากผลงานระยะก่ อ น

วิทยานิ พนธ์ ซึ่ งได้มีการศึกษา ค้นคว้า ทดลอง พัฒนาและปรับปรุ งแก้ไขข้อบกพร่ องต่างๆ ทั้งด้าน
แนวความคิด องค์ประกอบของภาพ ทัศนธาตุต่างๆ รวมถึงเทคนิคที่ใช้ จนกระทัง่ เข้าสู่ กระบวนการ
สร้างสรรค์ผลงานวิทยานิพนธ์ภายใต้หวั ข้อ “สันโดษ”
ผลงานวิทยานิพนธ์ชุดนี้ได้รับแรงบันดาลใจจากปฏิปทาของพระธุ ดงค์กรรมฐานสายวัด
ป่ า ที่มีวถิ ีแห่งการปฏิบตั ิที่เรี ยบง่าย สันโดษ ในผลงานวิทยานิพนธ์ชุดนี้จึงแสดงออกแบบเรี ยบง่าย
โดยใช้เครื่ องอัฐบริ ขารของพระแสดงความเชื่อมโยงสัมพันธ์ถึงวิถีขอ้ วัตรปฏิบตั ิ รวมถึงการแสดง
บรรยากาศที่กลมกลื น เพื่อมุ่งเน้นให้เห็นถึงสาระสาคัญของหลักธรรมที่นามาซึ่ งความสงบสุ ขใน
ชีวติ ผ่านเครื่ องบริ ขารที่มีความเรี ยบง่าย
เนื่องจากผลงานในช่วงวิทยานิพนธ์น้ ีได้มีการพัฒนาจากผลงานในช่วงก่อนวิทยานิพนธ์
ในด้านรู ปแบบในการแสดงออก และเพื่อให้สอดคล้องกับแนวความคิดจึงได้ถ่ายทอดผลงานให้มี
ขนาดเล็กลงกว่าผลงานในช่ วงก่อนวิทยานิ พนธ์ โดยมีลกั ษณะเป็ นชุ ด แต่ละชุดจะมีจานวนหลาย
ชิ้น แต่ละชิ้ นจะมีเรื่ องราวที่สอดคล้องกันในชุ ดเดียวกัน ซึ่ งในการสร้างสรรค์ผลงานจะเป็ นการ
ถ่ายทอดจินตนาการตามประสบการณ์ทางความรู้สึกที่ได้ประสบมา การถ่ ายทอดเป็ นผลงานชิ้ น
เล็กๆจึงไม่มีการสร้ างภาพร่ าง แต่เน้นการถ่ ายทอดผลงานออกมาอย่างต่อเนื่ องทางความรู้ สึกใน
จานวนหลายชิ้นในหนึ่ งชุ ด ซึ่ งเป็ นความรู้สึกแต่ละขณะของข้อวัตรต่างๆของพระภิกษุที่เกิดขึ้นใน
หนึ่งขณะของแต่ละภาพแต่มีความต่อเนื่องกันทางอารมณ์ความรู้สึกที่สอดคล้องกัน
50
51
ผลงานวิทยานิพนธ์
ภาพที่ 54 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1

ชื่อผลงาน “สันโดษ 1”
ุ่ าใบ
ขนาด 25 x 30 เซนติเมตร (จานวน 6 ชิ้น)
ภาพที่ 55 ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 1

52

53

54

55
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1 ผลงานในชุดนี้ ได้นาเสนอบรรยากาศภายในกุฏิพระธุ ดงค

กรรมฐานที่มีความเรี ยบง่าย มีการจัดเก็บเครื่ องอัฐบริ ขารใช้สอยอย่างเป็ นระเบียบเรี ยบร้อย แต่ละ
ภาพแสดงพื้นที่เฉพาะบุคคล แสดงซึ่ งความสันโดษในความเป็ นอยู่ ความวิเวก ความสงบ ในการ
ปฏิบตั ิสมณธรรม การแสดงออกในผลงานชุ ดนี้ใช้บรรยากาศของสี ในการสร้างอารมณ์ความรู้สึก
ประกอบกับพื้นที่วา่ งในภาพ พื้นผิวของภาพที่เป็ นละอองบางเบาและนุ่มนวล ตลอดจนบรรยากาศ
ของแสงในภาพ ที่ มีท้ งั ความมื ดสลัว และความสว่างจากแสงเทียนเป็ นสิ่ งที่สาคัญในการสร้ าง
อารมณ์ความรู ้สึก สงบ วิเวก สันโดษ ในผลงานวิทยานิพนธ์ชุดนี้

ุ่ าใบ
56

57

58

59
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ผลงานในชุดนี้ นาเสนอเนื้ อหาสาระของความงามในความ

เรี ยบง่ายของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระธุดงคกรรมฐาน โดยถ่ายทอดในลักษณะของการ ใช้สอยหรื อ
การเก็บรั กษา การวางในพื้นที่ใช้สอยหรื อพื้นที่ส่วนตัว แต่ในผลงานชุ ดนี้ จะไม่เน้นในเรื่ องราว
ของสถานที่แต่จะเป็ นการใช้บรรยากาศของแสงสี และพื้นที่วา่ งที่เป็ นละอองนุ่มนวลโอบล้อมเครื่ อง
อัฐบริ ขารเพื่อสร้างจินตนาการและอารมณ์ความรู้สึก เน้นสื่ อความหมายถึงความสงบ ความวิเวก
สันโดษ ความว่างจากสิ่ งภายนอกเข้าสู่ ภายในคือใจ
60

ุ่ าใบ

61

62

63

64

65
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 3 ผลงานในชุดนี้นาเสนอความเรี ยบง่ายในความเป็ นอยู่ ความ

เรี ยบง่ายในการฉันอาหารของพระธุดงคกรรมฐาน ที่ใช้เพียงภาชะเดียวในการฉันคือบาตร ถึงแม้จะ
มีความเรี ยบง่ายก็ตามแต่ก็มีการใช้สอยอย่างมีระเบียบแบบแผน ผลงานแต่ละชิ้นในชุดนี้ จะเป็ นการ
เขี ย นบาตรพระในแบบต่า งๆที่ แสดงการจัดเตรี ยมเครื่ องบริ ขารในการฉันภัตตาหารในเวลาเช้า
ผลงานชิ้ นหนึ่ งๆแทนพระหนึ่ งรู ป เน้นสื่ อความหมายถึ งความมีสติประจาตน ความสงบระงับ
ความสันโดษ แม้ในเวลาฉันภัตตาหารก็ตาม เมื่อนามารวมกันเป็ นชุ ดจึงสื่ อความหมายไปในทาง
ความพร้อมเพรี ยงในหมู่คณะ ความเป็ นระเบียบเรี ยบร้อยงามตา ความสงบแม้ประกอบข้อวัตรอยู่
เป็ นหมู่มาก ผลงานในชุ ดนี้ จึงอยูใ่ นบรรยากาศข้อนข้างสว่างแสดงแสงในยามเช้า การใช้สี พื้นที่
ว่าง และพื้นผิวของผลงานเป็ นละอองนุ่มนวลเพื่อสร้างจินตนาการและอารมณ์ความรู้สึก โดยที่ใช้
ความพร่ ามัวในบรรยากาศไม่เน้นเรื่ องราวของสถานที่

ุ่ าใบ
66

67

68

69
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 4 ผลงานในชุดนี้ นาเสนอบรรยากาศจากแสงตะเกียงที่จุดขึ้น

ภายในกุฏิของพระธุ ดงคกรรมฐานในยามค่าคืนที่ว่างจากข้อวัตรภายนอก เป็ นการทาวัตรปฏิบตั ิ
ส่ วนตน เช่ นการศึกษาพระธรรม การซ่ อมแซมบริ ขารใช้สอยต่างๆที่ชารุ ด การเตรี ยมของใช้ใน
ชีวติ ประจาวันในคราวต่อไป หรื อการนัง่ พักในความสงบ ภาพแต่ละชิ้นแสดงพื้นที่เฉพาะตน เน้น
ความมี ส ติ ปั ญ ญา ภายในข้อ วัต รปฏิ บ ัติ ความสงบ สั น โดษในแต่ ล ะบุ ค คล โดยยัง คงให้
ความสาคัญกับเนื้ อหาสาระของเครื่ องบริ ขารต่างๆโดยไม่ เน้นเรื่ องราวของสถานที่ ด้วยการใช้
บรรยากาศของแสงสี พื้ น ผิว พื้ น ที่ ว่า ง ความนุ่ ม นวลพร่ า มัว ในบรรยากาศ ในการถ่ า ยทอด
จินตนาการและอารมณ์ความรู้สึก
70

ุ่ าใบ

71

72

73
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 5 ผลงานในชุดนี้ นาเสนอเรื่ องราวของการเที่ยวธุ ดงค์ของพระ

กรรมฐานในที่ต่างๆอันเป็ นที่ที่สงบวิเวก เช่น ป่ าเขา โคนไม้ ตามถ้ า เงื้อมผา เพื่อความสะดวก
ในการบาเพ็ญสมณธรรมตามจริ ตนิ สัยของแต่ละบุคคล ผลงานแต่ละชิ้ นใช้กลดพระและเครื่ อง
อัฐบริ ขารที่จาเป็ นในการสื่ อความหมายถึงการไปธุ ดงค์ มีการจุดแสงเทียนหรื อตะเกี ยงในเวลาทา
ความเพียร เน้นการสื่ อความหมายถึ งความสงบ สมาธิ ความรุ่ งเรื องของปั ญญา ความสันโดษ
เฉพาะตน ผลงานในชุ ดนี้ มีก ารวางภาพในมุ มกว้างโดยเพิ่มเรื่ องราวของสถานที่เข้ามา เพื่ อสื่ อ
ความหมายให้ตรงและชัดเจนตามจุดมุ่งหมาย สร้างบรรยากาศในภาพด้วยแสงสี พื้นผิว พื้นที่วา่ ง
ที่เป็ นละอองนุ่มมวล เพื่อถ่ายทอดจินตนาการและอารมณ์ความรู้สึกในผลงาน
74

ุ่ าใบ

75

76

77
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 6 ผลงานในชุดนี้ นาเสนอเรื่ องราวของการบาเพ็ญเพียร ใน

อิริยาบท 4 คือ ยืน เดิน นัง่ นอน เน้นความสงบ สันโดษ ในการบาเพ็ญสมณธรรมของแต่ละ
บุคคล โดยใช้สถานที่ในการบาเพ็ญเพียรในการสื่ อความหมาย โดยมีทางจงกลม แคร่ ที่นง่ั หรื อ
อาสนะที่มีผา้ ปูนง่ั พร้อมมุง้ กลด การจุดเทียนหรื อตะเกียงเวลาทาความเพียรมาใช้ในการแสดงออก
ในผลงาน ตามหลักการปฏิ บตั ิจะสามารถทาความเพียรได้ทุกเวลา แต่ในยามค่าคืนถือเป็ นเวลาที่
สงบสงัดและเหมาะแก่ ก ารท าความเพียร จึง เลื อกเวลาในยามค่ าคื นในการถ่ ายทอดเป็ นผลงาน
ผลงานแต่ละชิ้ นจะถ่ายทอดออกมาในมุมกว้างเพื่อแสดงเนื้ อหาสาระของสถานที่ที่สอดคล้องกับ
แนวความคิดได้อย่างครบถ้วนชัดเจน ตลอดจนบรรยากาศแวดล้อมในผลงาน ที่ใช้ แสงสี พื้นผิว
พื้นที่วา่ ง ที่เป็ นละอองนุ่มนวล ในการถ่ายทอดจินตนาการและอารมณ์ความรู้สึก

ุ่ าใบ
78

79

80
ผลงานวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 7 ผลงานในชุดนี้ นาเสนอเรื่ องราวของเครื่ องอัฐบริ ขารใช้สอย

ของพระธุ ดงคกรรมฐาน ที่มีความเรี ยบง่าย มีการใช้สอยและจัดเก็บอย่างเป็ นระเบียบเน้นการแสดง
เนื้ อหาสาระของเครื่ องอัฐบริ ขารโดยตรงที่สอดคล้องกับหลักธรรมคือความสันโดษ ในผลงานจะ
ไม่เน้นการแสดงเนื้อหาสาระของสถานที่แต่จะปล่อยให้พร่ ามัวไปกับบรรยากาศ ที่ใช้แสงสี พื้นผิว
พื้นที่วา่ ง ที่เป็ นละอองนุ่มนวลในการถ่ายทอดจินตนาการและอารมณ์ความรู้สึกในผลงาน
ปัญหาและวิธีแก้ไข
การสร้างสรรค์ผลงานวิทยานิ พนธ์ในชุ ด “สันโดษ” เป็ นการสร้างสรรค์ผลงานอย่าง
ต่ อ เนื่ อ งจากผลงานก่ อ นวิ ท ยานิ พ นธ์ ซึ่ งได้มี ก ารพัฒ นาปรั บ ปรุ ง เพื่ อ ให้ไ ด้ผ ลงานที่ ต รงตาม
แนวความคิด จินตนาการ และอารมณ์ความรู้สึกให้ได้มากที่สุด จึงเกิดปั ญหาต่างๆในระหว่างการ
พัฒนารู ปแบบ เทคนิควิธีการ ซึ่งสามารถสรุ ปปัญหาต่างๆและวิธีการแก้ไขได้ดงั นี้
ปั ญหาจากการวางองค์ประกอบของภาพที่ดูขดั ต่อความรู้สึก ปั ญหานี้ เกิดจากการใช้
หลักการของทัศนี ยวิทยาแบบเหมือนจริ งเข้ามาเกี่ยวข้องกับการใช้หลักทัศนี ยวิทยาแบบไทยซึ่ งใน
บางครั้งมีการใช้ปะปนกันในภาพจึงทาให้เกิดความสับสนต่อผูด้ ูซ่ ึ งขัดตาและขัดต่อความรู้สึก ด้วย
การเขียนภาพที่มีบรรยากาศห้อมล้อมตัววัตถุทาให้ภาพดูสมจริ งมีปริ มาตรของวัตถุ ในขณะที่การ
วางองค์ประกอบของภาพกลับเป็ นระนาบแบนแบบสองมิติซ่ ึ งขัดกัน ดังนั้นจึงแก้ปัญหาด้วยการใช้
81
การปรับมุมมองของตัววัตถุให้สอดคล้องกับองค์ประกอบแวดล้อมในภาพใช้มุมมองแบบไทยคล้าย
มองจากที่สูง ที่เป็ นทัศนียวิทยาแบบเส้นขนาน หรื อมุมมองด้านตรง ในบางภาพแก้ปัญหาด้วยการ
เขียนเพียงตัววัตถุไม่เน้นทัศนียภาพแวดล้อม ซึ่ งเป็ นการเน้นการแสดงเรื่ องราวของตัววัตถุโดยตรง
ตามแนวความคิ ดด้วย ปั ญหาภาพที่ดูขดั ตานั้นส่ วนใหญ่มกั ถูก คลอบคลุ ม ด้วยบรรยากาศของสี
ความพร่ ามัวนุ่มนวลของน้ าหนักในภาพ ซึ่ งตัวกลางเหล่านี้ มีส่วนช่วยอย่างมากในการประสานทุก
ส่ วนให้เข้ากันจนกลมกลืน
ปั ญหาจากการเขี ย นขนาดของตัววัต ถุ ที่ ผิด เพี้ ย นไปจากความเป็ นจริ ง ด้วยการวาง
องค์ประกอบของภาพส่ วนใหญ่เกิดจากจินตนาการจากประสบการณ์ที่เคยประสบมาไม่ได้เขียนขึ้น
จากภาพจริ งที่อยูต่ รงหน้า จึงทาให้การประกอบกันของตัววัตถุแต่ละอย่างผิดเพี้ยนไปจากความเป็ น
จริ ง โดยเฉพาะเมื่อไม่มีสัดส่ วนความสัมพันธ์ของคนมาเปรี ยบเทียบ ปั ญหานี้ มกั เกิดขึ้นในภาพที่
เขี ย นวัตถุ หลายชิ้ น ที่ อยู่ก ันเป็ นกลุ่ ม หรื อ มี ส ถานที่ แวดล้อมเข้ามาเกี่ ย วข้องในภาพ ดัง นั้นจึ ง
แก้ปัญหาโดยการใช้จินตนาการวางสัดส่ วนของคนเข้าไปในภาพเพื่อเทียบกับตัววัตถุในเวลาเขียน
หรื อใช้ขอ้ มูลจากวัตถุจริ งมาเปรี ยบเทียบ
ปั ญหาจากสี ฝุ่นในการสร้างบรรยากาศในภาพ ส่ วนใหญ่เป็ นปั ญหาในทางเทคนิคโดย
ภาพมักเป็ นคราบไม่สม่ าเสมอ บางครั้งเป็ นฝ้ าขาวเป็ นคราบโดยเฉพาะในส่ วนน้ าหนักสี เข้ม ทั้งนี้
เกิดจากเทคนิคการขังน้ าสี ในการสร้างบรรยากาศในภาพซึ่ งส่ วนใหญ่ควบคุมได้ยาก การเลือกสี ฝนุ่
ที่นามาใช้จึงมีผลอย่างมาก โดยสี ฝุ่นทัว่ ๆไปที่ขายตามท้องตลาดมักมีการผสมสิ่ งแปลกปลอมเช่ น
แป้ ง หรื อสี ยอ้ มผ้า ทาให้สีที่ได้มีความผิดเพี้ยนจากที่ตอ้ งการ จึงแก้ปัญหาโดยการใช้สีปาสเตล
(Pastel)ที่มีคุณภาพมาบดผสมกาวกระถินเขียนแทนซึ่งได้ผลดี ซึ่งน้ าที่ใช้ในการผสมสี ก็มีผลอย่าง
มากเช่นกันจากการทดลองพบว่าน้ าประปามีผลทาให้เกิดคราบขาวจึงเปลี่ยนมาใช้น้ ากรอง น้ ากลัน่
หรื อน้ าที่ใช้ดื่มที่ผ่านการกรองแล้วแทน ซึ่ งทาให้ไม่เกิดปั ญหาจากคราบขาวดังกล่าว สัดส่ วนใน
การผสมกาวกระถินก็เช่นกันถ้าผสมน้อยเกิ นไปจะทาให้สีหลุดเป็ นฝุ่ นผงและไม่ได้น้ าหนักสี ดงั ที่
ต้องการ ถ้าผสมมากเกินไปจะทาให้ภาพเป็ นคราบเหนียว บรรยากาศของสี แข็งกระด้าง และสี อาจ
แตกร่ อนได้ถา้ ชั้นสี มีความหนา การแก้ปัญหาดังกล่าวเป็ นการทดลองใช้เทคนิคต่างๆดังกล่าวจน
เกิดความลงตัวในการเขียนภาพ
82
บทที่ 5
สรุ ป
ผลงานวิทยานิพนธ์ในหัวข้อ “สันโดษ” เป็ นผลการสร้างสรรค์ที่นาเสนอวิถีแห่ งความ

เรี ยบง่าย พอเพียง พอดี ในสมณวิสัย อันเป็ นหลักธรรมในการดาเนิ นชี วิตบนเส้นทางแห่ งความ
สงบสุ ขและความรุ่ งเรื องแห่ งปั ญญาในพระพุทธศาสนา ผ่านคุณค่าของวัตถุที่เป็ นเครื่ องอัฐบริ ขาร
ใช้สอยของพระธุ ด งคกรรมฐานอันเรี ยบง่ ายที่แสดงถึ งอริ ยะประเพณี ที่ปฏิ บตั ิสืบต่อกันมาในวง
พระพุ ท ธศาสนา จากการสั ม ผัส ซาบซึ้ ง ในวิ ถี ป ฏิ บ ัติ น้ ี ได้น ามาสู่ ก ารศึ ก ษาค้น คว้า พัฒ นา
สร้ างสรรค์เป็ นรู ปธรรม ผ่านกระบวนการทางจิตรกรรมด้วยเทคนิ คสี ฝุ่น ที่อาศัยความงดงามจาก
การประสานกลมกลื นกันของบรรยากาศของสี และรู ปทรงของเครื่ องอัฐบริ ขารของพระภิ ก ษุ
ภายในสถานที่อนั สงบ วิเวก สัปปายะ โดยสื่ อความหมายที่เชื่อมโยงสัมพันธ์ถึงวิถีแห่ งการปฏิบตั ิ
สมณธรรมของพระภิ กษุ ผ่านเครื่ องอัฐบริ ขารใช้สอยที่มีความเรี ยบง่ าย ถ่ ายทอดประสบการณ์
จินตนาการ อารมณ์ ความรู้สึกนึกคิด เพื่อสะท้อนให้เห็นถึง ความสัมพันธ์ระหว่าง จิต วัตถุ และ
ธรรม ที่ต้ งั อยูใ่ นความพอดี พอเพียง สันโดษ ซึ่งสามารถเกื้อหนุนให้ชีวติ พบหนทางแห่ งความสงบ
สุ ข ตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนา ในความพอดีของแต่ละบุคคล ไม่ว่าจะเป็ นพระภิกษุ หรื อ
ฆราวาสก็ตาม
การสร้ างสรรค์ผลงานวิทยานิ พนธ์อย่างเป็ นขั้นเป็ นตอน ทาให้สามารถวิเคราะห์และ
มองเห็ นถึ งพัฒนาการด้า นต่าง ๆ ของการสร้ างสรรค์ผลงานที่ผ่านมาแต่ ละชิ้ น ซึ่ งการวิเคราะห์
ปั ญหาต่าง ๆ ตลอดจนการแก้ปัญหาของผลงานแต่ละชิ้น ได้นาไปสู่ การแสดงออกที่ชดั เจนทั้งด้าน
แนวความคิด กระบวนการสร้ างสรรค์ และการสื่ ออารมณ์ ความรู้ สึก ซึ่ งสิ่ งทั้งหลายเหล่ านี้ ตอ้ ง
ประกอบกันอย่างลงตัว ผลงานจึงจะบรรลุวตั ถุประสงค์ และสามารถสื่ อความหมายได้อย่างสมบูรณ์
อันจะเป็ นแนวทางสู่ กระบวนการพัฒนาในขั้นต่อ ๆ ไป
82
83
บรรณำนุกรม
ชลูด นิ่มเสมอ. องค์ ประกอบของศิลปะ. กรุ งเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, 2542.

พระธรรมวิสุทธิมงคล (พระมหาบัว ญาณสัมปันโน). ปฏิปทาของพระธุดงคกรรมฐาน สายพระ
อาจารย์ มั่น ภูริทตั โต. กรุ งเทพฯ : สานักพิมพ์สุภา, 2552.
________. แว่นส่ องธรรม. กรุ งเทพฯ : โรงพิมพ์ชวนพิมพ์, 2537.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ . กรุ งเทพฯ : โรง
พิมพ์มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย, 2546.
84
ประวัติผ้วู จิ ัย
ชื่อ-นามสกุล นาย อนุวฒั น์ ลัดดาวัลย์

วันเดือนปี เกิด 23 กุมภาพันธ์ 2527
ทีอ่ ยู่ 31/43 ซอย รามคาแหง22 (จิตตานุเคราะห์) แขวงหัวหมาก เขตบางกะปิ
กรุ งเทพฯ 10240
โทรศัพท์ 08 2724 8327
ประวัติการศึกษา - โรงเรี ยนวัดดอนทอง

- โรงเรี ยนเบญจมราชรังสฦษฎิ์ ฉะเชิงเทรา
- ศิลปบัณฑิต (ศิลปไทย) เกียรตินิยมอันดับ 1 คณะจิตรกรรมประติมากรรมและ
ภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
- ศิลปมหาบัณฑิต (ศิลปไทย) คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์
มหาวิทยาลัยศิลปากร
เกียรติประวัติ
2548 - ร่ วมเขียนภาพ จิตรกรรมประดับผนังอาคาร สนามบินสุ วรรณภูมิ
- ร่ วมเขียนภาพปฏิทิน พุทธประวัติ บ.กนกสิ น ปี พ.ศ.2549
2550 - ได้รับพระราชทานทุนภูมิพล ประเภทส่ งเสริ มการศึกษา
- ได้รับทุนการศึกษา ส่ งเสริ มการสร้างสรรค์ศิลปะ มูลนิธิ ฯพณฯ พลเอกเปรม
ติณสู ลานนท์
- รางวัลนริ ศรานุวตั ิวงศ์ และทุนการศึกษา พร้อมเข้าเฝ้ าถวายงานแด่ สมเด็จ
พระเทพรัตน์ราชสุ ดาสยามบรมราชกุมารี
- รางวัลชมเชย การประกวดศิลปกรรม “มองสิ งห์ผา่ นศิลป์ ” ระดับอุดมศึกษา
บริ ษทั บุญรอด
2552 - รางวัลที่ 3 เหรี ยญทองแดงบัวหลวง จิตรกรรมแนวประเพณี ครั้งที่ 31
2554 - ร่ วมนาเสนอผลงานวิจยั ผลงานสร้างสรรค์ ในหัวข้อ “สันโดษ” ในการ
ประชุมวิชาการบัณฑิตศึกษาศิลปากรระดับชาติ ครั้งที่ 1
- รางวัลพิเศษ การประกวดจิตรกรรมเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระ
เจ้าอยูห่ วั ชิงรางวัลพูก่ นั ทอง
85
ประวัติการแสดงงาน
2548 - ร่ วมแสดงงาน กลางแจ้ง SU FESTIVAL ณ ป้ อมพระสุ เมร
- ร่ วมแสดงงาน "เอกศิลปไทย" ภาควิชาศิลปไทย ณ หอศิลป์ คณะจิตรกรรมฯ
- ร่ วมแสดงงาน กลางแจ้ง ถนนสายศิลปะ-ดนตรี มหาวิทยาลัยศิลปากร
2549 - ร่ วมแสดงภาพ คัดลอกจิตรกรรมฝาผนัง งานวันพระบาทสมเด็จพระนัง่ เกล้า
เจ้าอยูห่ วั ณ หอศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
2550 - ร่ วมแสดงงาน จิตรกรรมบัวหลวง ครั้งที่ 29 ณ หอศิลป์ ราชินี
2551 - ร่ วมแสดงงาน จิตรกรรมบัวหลวง ครั้งที่ 30 ณ หอศิลป์ ราชินี
- ร่ วมแสดงงานศิลปนิพนธ์ของนักศึกษาปริ ญญาตรี ช้ นั ปี สุ ดท้าย ปี การศึกษา
2550 ณ หอศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
2552 - ร่ วมแสดงงาน วิถีแห่งความเป็ นไทย ณ หอศิลป์ ราชินี

อนุวัฒน์ ลัดดาวัลย์, 2011 - สันโดษ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

อนุวัฒน์ ลัดดาวัลย์, 2011 - สันโดษ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

สั นโดษ

วิทยานิพนธ์ นีเ้ ป็ นส่ วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสู ตรปริญญาศิลปมหาบัณฑิต

วิทยานิพนธ์ นีเ้ ป็ นส่ วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสู ตรปริญญาศิลปมหาบัณฑิต

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

วิทยานิพนธ์เรื่ อง “สันโดษ” เป็ นการสร้างสรรค์ผลงานจิตกรรม ที่แสดงการประสาน

ภาควิชาศิลปไทย บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปี การศึกษา 2554

The thesis entitled “Contentment” is a series of paintings that demonstrate the

ประวัติผวู้ ิจยั ........................................................................................................................... 84

ความสงบร่ มเย็นภายใต้ร่มเงาแห่ งพระพุทธศาสนาถือเป็ นแนวทางแห่ งการดารงชีวิตอยู่

ปฏิปทาข้อวัตรปฏิบตั ิต่างๆของพระ รับรู้ซึมซับอารมณ์ความรู้สึกและความบันดาลใจในการปฏิบตั ิ

แหล่ งข้ อมูลที่นามาใช้ ในการสร้ างสรรค์

อุปกรณ์ ทใี่ ช้ ในการสร้ างสรรค์

ข้ อมูลทีเ่ กี่ยวกับกำรสร้ ำงสรรค์

รวมถึงพระธรรมคาสอนจึงเป็ นสิ่ งคู่ควรกับจิตใจเป็ นที่พ่ ึงอันอบอุ่นและปลอดภัย ซึ่ งเป็ นความรู้สึก

เรานี่แล ศาสนาจึงเป็ นเหมือนเข็มทิศคอยแนะแนวการดาเนินทางความประพฤติ เพื่อก้าวไปถูกจุด

ถ้าเป็ นน้ าก็กาลังนิ่งและใสสะอาดปราศจากฝุ่ นละออง หากมีตะกอนก็กาลังนอนนิ่ งไม่ทาน้ าให้ข่นุ

จาเป็ นของศีล สมาธิ ปั ญญาแต่ละประเภท คือศีลนั้นเป็ นพื้นของผูม้ ีศีลที่รักษาอยู่ประจา ส่ วน

โน ท่านได้ถ่ายทอดไว้ คาว่า กรรมฐาน6 นี้เป็ นคาชินปากชินใจของชาวพุทธเรามานาน เมื่อถือเอา

ใจอยากได้สิ่งอื่น ไม่เดือดร้ อนกระวนกระวายเพราะสิ่ งที่ตนไม่ได้ ไม่ปรารถนาสิ่ งที่ตนไม่พึงได้

ปรุ งแต่งอันเป็ นเหตุก่อกวนต่อความรู้สึกทางจิตมากนัก ด้วยเหตุน้ ี ท่านจึงมักสร้างที่พานักง่ายๆอยู่

ไม้โดดเดี่ยวในราวป่ าราวเขานั้นๆบ้าง ที่เชิงเขานั้นๆบ้าง สถานที่เหล่านั้นจึงเป็ นที่เพาะปลูกธรรม

ภาพที่ 2 แคร่ ที่พกั ภาวนาภายในวัดป่ า

ภาพที่ 5 เงื้อมหิ นผาภายในวัดป่ า

ภาพที่ 7 เงื้อมผา ที่ภาวนาของพระวัดป่ า

ไม่เกี่ ยวกับภาชนะถ้วยชาม พอฉันเสร็ จก็ลา้ งและเช็ดบาตรให้สะอาดปราศจากกลิ่นอาย การล้าง

ภาพที่ 9 เครื่ องอัฐบริ ขารของพระธุดงคกรรมฐาน (บาตร)

ภาพที่ 10 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ไตรจีวร ได้แก่ สังฆาฏิ อุตราสงค์ อันตรวาสก)

ภาพที่ 11 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ประคดเอว)

ภาพที่ 12 เครื่ องอัฐบริ ขาร (ด้าย เข็ม)

ภาพที่ 13 เครื่ องอัฐบริ ขาร (มีดโกน กระบอกกรองน้ า)

ภาพที่ 14 เครื่ องบริ ขาร (กาน้ า)

ภาพที่ 15 การจัดเครื่ องบริ ขารของพระวัดป่ า เวลาฉัน

ภาพที่ 17 บาตรและกาน้ าของพระธุ ดงคกรรมฐาน

ภาพที่ 22 ถุงบาตร และย่ามพระในการธุดงค์

กระบวนการสร้ างสรรค์ ผลงานวิทยานิพนธ์

กำรประมวลควำมคิดจำกข้ อมูล เพือ่ ใช้ ในกำรสร้ ำงสรรค์

จำกแนวควำมคิดสู่ กำรใช้ ทศั นธำตุในกำรสร้ ำงสรรค์

ประสบการณ์ 14 คื อการมีชีวิตที่สัมพันธ์กบั สิ่ งแวดล้อม การมีปฏิ กิริยากับสิ่ งแวดล้อม

วิถีแห่งการปฏิบตั ิสมณธรรมอันสงบ เรี ยบง่าย สันโดษ ของพระภิกษุ ซึ่งเป็ นการใช้สัญลักษณ์ของ

อุปกรณ์ กำรสร้ ำงสรรค์

ภาพที่ 24 อุปกรณ์การสร้างสรรค์วทิ ยานิพนธ์

1. อุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บข้อมูล เช่น อุปกรณ์วาดเขียน ,กระดาษ,กล้องถ่ายรู ป

ขั้นตอน วิธีกำรสร้ ำงสรรค์

2.1 การเตรี ยมพื้น เมื่อขึงผ้าใบกับเฟรมเสร็ จแล้ว จึงรองพื้นด้วยสี พลาสติก โดย

ภาพที่ 25 การใช้พกู่ นั ร่ างภาพโครงสร้างโดยรวม

ภาพที่ 26 การลงสี ฝนุ่ สร้างบรรยากาศโดยรวม

ภาพที่ 27 การลงสี ฝนสร้ ุ่ างบรรยากาศโดยรวม

ภาพที่ 28 การลงสี ฝนสร้ ุ่ างบรรยากาศโดยรวม

ภาพที่ 29 การขังน้ าสี เพื่อสร้างความนุ่มนวลกลมกลืนของบรรยากาศในภาพ

ภาพที่ 30 การแต่งเก็บรายละเอียดในขั้นตอนสุ ดท้าย

ภาพที่ 31 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 1

ภาพที่ 32 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 1

ภาพที่ 33 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 2

ภาพที่ 34 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 3

ภาพที่ 35 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 ชิ้นที่ 4

ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ชุดที่ 1 เป็ นภาพภายในกุฏิของพระภิกษุที่แสดงรายละเอียด

ภาพที่ 36 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2

ภาพที่ 37 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 1

ภาพที่ 38 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 2

ภาพที่ 39 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 3

ภาพที่ 40 ผลงานช่วงก่อนวิทยานิพนธ์ ชุดที่ 2 ชิ้นที่ 4